Jak customizacja produktów wpływa na zmiany w organizacji produkcji?Czy tradycyjne metody planowania można stosować w produkcji indywidualnej?

Andrzej Zybert

Wymagania klienta w logistyce

właściwie zadowolony

odbiorca

LOGISTYKA

TWORZY WARUNKI DLA ZADOWOLENIA ODBIORCY ZAPEWNIAJĄC:

we właściwym czasie

we właściwym miejscu

we właściwej jakości

we właściwej ilości

za właściwą cenę i odpowiednich relacjach kosztowych

właściwy towar

właściwie podany

7 x właściwy (7W)

Personalizacja rozumiana jako dostosowywanie masowo oferowanych produktów lub usług do potrzeb indywidualnych nabywców (tzw. mass customisation) to trend nasilający się od późnych lat 90-tych XX w, ale rozwiązania o takim charakterze pojawiały się właściwie w marketingu od zawsze.

Konsumenci oczekują dziś skrojonych na miarę produktów i usług, co stawia w trudnej sytuacji przedsiębiorstwa, którym coraz trudniej zaspakajać wyszukane potrzeby klientów z zyskiem dla firmy.

Kluczem do sukcesu jest inteligentna customizacja, a więc stan równowagi między potrzebami większego zróżnicowania oferty dla klientów a kosztami jej przygotowania.

Firmy mogą odczuć korzyści z indywidualizowania i personalizowania swoich produktów tylko pod warunkiem dobrej współpracy między działem operacyjnym, działem marketingu i handlowcami.

Czy tak ma wyglądać wymiana informacji i współpraca?

Marketing a produkcja.

Marketing sądzi, że więcej opcji umożliwi firmie dotarcie do większej liczby odbiorców.

Sprzedawcy często również oczekują większej liczby wariantów, by zainteresować klienta lub uzyskać wyższą cenę.

Zarówno marketing, jak i sprzedaż nie zaprzątają sobie natomiast głowy kosztami całego przedsię-wzięcia, zwykle nie mają nawet dostępu do danych o rzeczywistych kosztach indywidualizacji oferty.

Marketing np. potrzebuje krótkich okresów projektowania i wdrażania oraz olbrzymiego urozmaicenia oferty, produkcja natomiast potrzebuje długich okresów projektowania i wdrażania oraz ograniczonego urozmaicenia. Szefowie produkcji są często nagradzani za redukcję kosztów. Marketing i sprzedaż nagradzane są zwykle za zwiększenie sprzedaży.

Porozumienie utrudnia też inny język stosowany przez przedstawicieli różnych działów. Szefowie działów operacyjnych zwykle mają wykształcenie techniczne i takim też językiem się posługują. Szefowie sprzedaży i marketingu są mniej precyzyjni w swych wypowiedziach i zwykle ignorują szczegóły techniczne, którymi chce ich zainteresować produkcja. W efekcie, „operacyjni drwią z handlowców, że ci nie rozumieją kosztowych konsekwencji swoich działań, a marketing i sprzedaż uważają, że techniczni nie rozumieją, iż to klient jest królem”.

Metoda push - pull

Rynek

dostawcy

Magazyn

dostawców

Magazyn

Zaopatrz.

Proces produkcji

Magazyn przejściowy

Magazyn

wyrobów

Magazyn

zbytuRynek

Klienta,

przepływ fizyczny dóbr rzeczowych - transport

Logistyka zaopatrzeniowa Logistyka produkcji Logistyka dystrybucyjna

Surowce, półprodukty,materiały pomocnicze

Materiały zbędne, opakowania zwrotne, odpady

Logistyka procesów utylizacyjnych

Gotowe wyroby, półprodukty,Surowce, półprodukty,

wyroby gotowemateriały pomocnicze, wyprodukowane części

przepływ informacji

Zamówienie materiałów

Zapotrzebowanie materiałowe

Zlecenie produkcyjne

Zapotrzebowanie na wyroby gotowe

7W 7W 7W 7W

Personalizacja produkcji musi być opłacalna, a więc aby ją wprowadzać należy najpierw zapewnić sobie zgodę klienta na pokrycie wyższego kosztu wytworzenia, oraz na to, że zechce czekać na zamówiony produkt.

Firma powinna zapewnić sobie lukę czasową

Logistyczny czas reakcji – czas w łańcuchu dostaw pomiędzy

skrajnymi wymiarami łańcucha (od zamówienia surowców, przez wytworzenie wyrobów do dostarczenia ich klientowi).

Cykl realizacji zamówienia klienta – czas przez jaki klient jest skłonny czekać od chwili złożenia zamówienia do otrzymania zamówionych wyrobów.

Zaopatrzenie Produkcja Dystrybucja

Cykl realizacji zamówienia klienta

Logistyczny czas reakcji

Luka czasowa realizacji zamówienia Realizacja zamówienia klienta

W tradycyjnym łańcuchu dostaw – utrzymywanie zapasów z jednoczesną poprawą dokładności prognozy

W koncepcji zarządzania łańcuchem dostaw – skracanie logistycznego czasu reakcji poprzez skracanie czasów procesów wewnątrz łańcucha dostaw z jednoczesnym skracaniem cyklu realizacji zamówienia klienta:

kompresja czasulikwidacja „wąskich gardeł”poprawa współpracy na styku systemów logistycznych partnerów (dostawców i odbiorców)przesunięcie punktu rozdziału maksymalnie w górę łańcucha dostaw dzięki lepszemu

rozpoznaniu popytu (lepsza i szybsza informacja o popycie zamiast prognozy)

Zaopatrzenie Produkcja Dystrybucja

Cykl realizacji zamówienia klienta

Logistyczny czas reakcji

Luka czasowa realizacji zamówienia Realizacja zamówienia klienta

Cel zarządzania łańcuchem dostaw Likwidowanie (skracanie) luki pomiędzy czasem realizacji, a wymaganiami klienta

Położenie punktu rozdzielenia w łańcuchu dostaw

Zakupione materiały

Elementy Proces Wyrobykońcowe

Klient

SprzedażDystrybucjaProdukcjaZakup / Dostawa

PRPR

PRPR

PR

Czynności oparte na planie

Czynności skierowane na klienta

Położenie punktu rozdzielenia Ryzyko inwestycyjne Ryzyko utraty zamówień

Logistyczny czas reakcji - Lead Time

MTS - Make To Stock : produkcja na zapas ATO - Assemble To Order : gromadzenie na zamówienieMTO - Make To Order : produkcja na zamówienieETO - Engineer To Order : realizacja na zamówienie

Punkt rozdzielający

NIE dla customizacji

Macierz produktowo - procesowa

Macierz produktowo – procesowa pokazuje zależności pomiędzy wielkością realizowanej produkcji i rodzajem procesu.

Na osi poziomej umieszczona jest różnorodność produktowa (różna wielkość produkcji), natomiast na osi pionowej różnorodność procesowa (różne procesy)

Pojedyncze przedsięwzięcie

Roboty warsztatowe

Wytwarzanieniewielkichpartii towaru

Produkcja całego asortymentu wyrobów

Proces ciągłegoprzepływu

WYTWÓR

PROCESNieliczne jednostki

wyroby

Wiele wyrobów w

małych ilościach

Główne wyroby w

dużych ilościach

Wyroby znormalizowane w

dużych ilościach

Przepływ luźno

powiązany

Przepływ

przerywany

Przepływ luźno

powiązany

Przepływ ciągły

Wielkość produkcji a jej poziom

Podstawową cechą organizacyjną procesu produkcyjnego jest typ organizacji produkcji, charakteryzujący stopień specjalizacji i stabilności produkcji poszczególnych stanowisk roboczych:1.Stanowiska robocze o masowym typie produkcji, gdy wykonywana jest na nim tylko jednego rodzaju detalooperacja. (przy dużej skali produkcji)2.Stanowiska robocze o wielkoseryjnym typie produkcji, gdy wykonuje się na nich niewielką ilość powtarzających się detalooperacji ( od 2 do 6) a poszczególne partie detali są duże.3.Stanowiska robocze o seryjnym typie, gdy liczba detalooperacji wynosi 6 – 20, a partie są średniej wielkości i powtarzają się w określonych odstępach czasu.1.Stanowiska robocze o małoseryjnym typie, gdy liczba detalooperacji wynosi 20 – 40, a partie są niewielkie i powtarzają się w nieregularnych odstępach czasu.2.Stanowiska robocze o jednostkowym typie produkcji, na których wykonuje się nieograniczoną liczbę detalooperacji.

Źródło: „Ekonomika i organizacja przedsiębiorstwa przemysłowego” pr.zb. red. J Wojewnik, PWN Warszawa 1979

17

1. wielkość produkcji w czasie na podstawie harmonogramów produkcji poszczególnych wyrobów (terminy rozpoczęcia, stadia zaawansowania produkcji, terminy zakończenia,2. niezbędne oprzyrządowanie produkcji i narzędzia pracy,3. limity zużycia materiałów i surowców na jednostkę wyrobu, 4. normowaną pracochłonność produkcji (wydajność pracy),5.stawki wynagrodzenia

Źródło: „Ekonomika i organizacja przedsiębiorstwa przemysłowego” pr.zb. red. J Wojewnik, PWN Warszawa 1979

Podział zadań planów rocznych i kwartalnych dla poszczególnych wydziałów, gniazd produkcyjnych i stanowisk roboczych zawiera plan wewnątrzzakładowy, czyli:

Metody optymalizacji przebiegu procesu produkcyjnego należą do podstawowych narzędzi planowania operatywnego:1.Metody graficzne – wykresy słupkowe, schematy przepływów, wykresy wieloczynnościowe, harmonogramy, cyklogramy, schematy montażu, wykresy Z lub Brintona, techniki fotograficzne i filmowe, wykresy Gantta.2.Metody analityczne – algorytm S. M. Johnsona, metoda kombinatoryczna, metoda symulacji, algorytm Palmera, algorytm Littla, algorytm Czernowa.3.Metody grafoanalityczne – programowanie sieciowe, sieci probabilistyczne.4.Metody matematyczne – programowanie liniowe, zagadnienia transportowe, metoda przydziału, problem diety.

Źródło: Z. Zbichorski, „ Ekonomika i organizacja produkcji”, KiW Warszawa 1975

19

CELE ORGANIZACJI

PROGNOZADZIAŁALNOŚCI

PRZEDSIĘBIORSTWA

PLAN PRODUKCJI I SPRZEDAŻY

PLAN ZAPOTRZEBOWANIA NA ZASOBY

ZARZĄDZANIEPOPYTEM

HARMONIOGRAMMONTAŻUKOŃCOWEGO

PLANASORTYMENTOWO –

ILOŚCIOWY

GŁÓWNY HARMONOGRAM PRODUKCJI

PLAN FINANSOWY

WSTĘPNY PLAN WYKORZYSTANIA

POTENCJA ŁU

PLAN POTRZEB POTENCJAŁU

PLANOWANIE I STEROWANIE

ZAOPATRZENIEM

PLAN POTRZEB MATERIAŁOWYCH

STEROWANIE PRZEBIEGIEM PRODUKCJI

DŁUGI HORYZONT

ŚREDNI HORYZONT

KRÓTKI HORYZONT

STRUKTURA PLANOWANIA PRZEDSIĘBIORSTWA PRODUKCYJNEGO

HARMONOGRAM PRODUKCJI

Harmonogram produkcji – MPS (Master Produktion Schedule): określa kiedy dany wyrób ma być wytwarzany, opracowywany jest zwykle dla tygodniowego lub miesięcznego horyzontu

czasowego, wiąże ze sobą w całości zamówienia klienta, wymagane części i

komponenty, zagregowany popyt w poszczególnych okresach, jest podstawowym i najważniejszym elementem, który steruje całym

systemem zarządzania zapasami.

Opracowany na podstawie planu głównego szczegółowy plan produkcji. tworzony on jest osobno dla każdego z wyrobów. przygotowany z uwzględnieniem wielkości potencjału w okresie, którego dotyczy.

OPRACOWANIE GŁÓWNEGO HARMONOGRAMU W WARIANCIE “NA MAGAZYN”

WYRÓB

ZAPLANOWANIE KOLEJNYCH SPŁYWÓW WIELKOŚĆ PARTII - 80 [SZT./PARTIĘ] DOSTĘPNY ZAPAS - 50 SZT.

TYGODNIE 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

PROGNOZA

POPYTU

25 25 25 40 40 40 40 40 40 30 30

DOSTĘPNY ZAPAS 50 25 80 55 15 55 15 55 15 55 25 75

PLANOWANIE

SPŁYWU

80* 80 80 80 80

* SPŁYW BĘDĄCY WYNIKIEM URUCHOMIENIA DOKONANEGO PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO OPRACOWANIA HARMONOGRAMU

OPRACOWANIE GŁÓWNEGO HARMONOGRAMU PRODUKCJI W WARIANCIE “NA INDYWIDUALNE ZAMÓWIENIA”

WYRÓB ODWZOROWANIE STANU ISTNIEJĄCEGO Wielkość partii - 50 [szt./partię]

Tygodnie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Zamówienia 40 35 30 55

Planowanie spływu 50* 50 50 50

Możliwe do dostawy 10 15 20 0

* spływ będący wynikiem uruchomienia dokonanego przed przystąpieniem do

opracowywania harmonogramu

PRZYKŁAD

Tygodnie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

A Prognoza 20 15 20 15 25 25 25 30 30 30 30

B Zamówienia 40 35 30 55

C Planowanie spływu 50* 50 60 60 60

D Możliwe do dostawy 10 15 30 5 60

E Prognoza zapasu 25 10 25 10 45 15 50 -5 25 -5 -35

Kolejne spływy planowane są w oparciu o wartości w wierszu „E”. Do wyznaczania terminów i wielkości kolejnych spływów stosuje się specjalne procedury.

WARIANT MIESZANY GŁÓWNEGO HARMONOGRAMU PRODUKCJI

OBCIĄŻENIE „W PRZÓD”technika polega na przyporządkowaniu wszystkich

zleceń do terminu uruchomienia, wyznaczonego przez termin rozpoczęcia zlecenia. zlecenia

lokowane są w okresie, na który planowane jest ich uruchomienie.

• obciążenie „w przód” przyporządkowuje zlecenia do najwcześniejszego terminu, co może wpływać pozytywnie na osiąganie założonego poziomu obsługi lecz potencjalnie podnosi poziom robót w toku

TECHNIKI PLANOWANIA ZAPOTRZEBOWAŃ

OBCIĄŻENIE „W TYŁ”• technika polega na przyporządkowaniu wszystkich

terminów zakończenia zleceń do najpóżniejszego terminu, wyznaczonego przez zakończenie cyklu zlecenia.

• obciążenie „w tył” przesuwa uruchomienie zleceń na późniejszy możliwy termin, co może potencjalnie obniżyć poziom obsługi przez mogące wystąpić opóźnienia

TECHNIKI PLANOWANIA ZAPOTRZEBOWAŃ

Partię produkcyjną stanowi zbiór wyrobów wykonywanych na stanowisku roboczym przy jednorazowym nakładzie czasu przygotowawczo-zakończeniowego.•Metoda minimalizacji kosztów

FKNKW

js

ipo pszt

Kp – suma kosztów przygotowań stanowisk dla wszystkich operacji wyrobuKs – koszty stałe wykonania wszystkich operacji wyrobówNi – program produkcji i-tego wyrobuFj – ujednolicony fundusz czasu stanowiska roboczego w komórce produkcyjnejp – stopa % płacona z tytułu zamrożonych środków produkcji

Źródło: „Ekonomika i organizacja przedsiębiorstwa przemysłowego” pr.zb. red. J Wojewnik, PWN Warszawa 1979

Przewodnik warsztatowy (karta przewodnia) – główny dokument systemu, wystawiany jest na określoną partię produkcyjną (obróbki lub montażu) dotyczący całości procesu technologicznego lub jego części. Głównym zadaniem przewodnika jest uczestniczenie w ruchu produkowanego wyrobu w komórkach produkcyjnych. Przewodnik stanowi kartę identyfikującą partie produkcyjną i ewidencjonującą przebieg jej procesów produkcyjnych. Przewodnik opracowany na podstawie karty technologicznej zawiera następujące informacje:1.dane opisujące wyrób i partię produkcyjną wraz z numerem zlecenia2.dane opisujące materiał wyrobu i jego normę zużycia3.opis procesu technologicznego i wykaz operacji technologicznych, normy czasu pracy, kategorie zaszeregowania. 4.dane dotyczące ewidencji wykonanych operacji technologicznych (sztuki dobre, braki) nanoszone na kartę w trakcie realizacji procesu produkcyjnego.

Przewodnik (zwykle w dwóch egzemplarzach) wystawiany przez dział przygotowania produkcji wraz z pozostałymi dokumentami przekazywany jest do rozdzielni robót w poszczególnych komórkach produkcyjnych (z określonym wyprzedzeniem). Następnie wraz z materiałem przewodnik wędruje na stanowisko robocze celem wykonania pierwszej operacji, poczym przekazywany jest na następne stanowisko (bezpośrednio lub przez rozdzielnię). Po zakończeniu ostatniej operacji technologicznej na całej partii produkcyjnej wyrobu pracownicy kontroli jakości wpisują do przewodnika dane dotyczące wykonania ilości sztuk dobrych i braków (podając numer karty braków).Źródło: „Ekonomika i organizacja przedsiębiorstwa przemysłowego” pr.zb. red. J Wojewnik, PWN Warszawa 1979

· dane podstawowe – czyli informacje takie jak: typ, symbol, wersja, opis, wydział produkcyjny, KTM i ilość wyrobu, itp.· operacje produkcyjne – hierarchicznie ułożona lista czynności produkcyjnych, zawierających m.in.: symbol operacji, czas pracy, kod stanowiska produkcyjnego, itp.; zależności między operacjami produkcyjnymi odzwierciedlają przebieg oraz alternatywy procesu produkcyjnego; każda operacja produkcyjna może być wskazana jako kalkulowana lub/i harmonogramowana; dodatkowo na operacjach harmonogramowanych wskazywany jest sposób raportowania realizacji tych operacji: brak, wykonania lub ilości oraz współczynnik raportowania; dla operacji produkcyjnych podlegających kontroli jakości wskazywany jest typ kontroli: po przezbrojeniu lub cykliczna;· surowce – czyli lista towarów wchodzących w skład produktu, opisanych przez: KTM, ilość netto, ilość brutto. Surowiec także może być produktem posiadającym własną kartę technologiczną.· narzędzia – to lista narzędzi, dodatkowych materiałów i pomocy warsztatowych niezbędnych w procesie produkcji.· parametry definiowalne – karta technologiczna może być opisana przez szereg definiowalnych parametrów mających znaczenie kalkulacyjne i wpływających na potrzeby surowcowe (np. wymiary wyrobu, cechy szczególne).

Współczynniki i informacje ilościowe zawarte na karcie mogą być wprowadzane w postaci wykonywalnego skryptu SQL, co zwiększa elastyczność i możliwość parametryzacji informacji.

Źródło: „Ekonomika i organizacja przedsiębiorstwa przemysłowego” pr.zb. red. J Wojewnik, PWN Warszawa 1979

Każda karta technologiczna może być opisana przez:

System KANBAN

KANBAN – karta zamówienia, dzieli się na:

Kanban transportowy – karta ruchu,

Kanban produkcyjny – karta produkcyjna.

Każda karta obsługuje dwa stanowiska.Kanban transportowy jest sygnałem dla komórki bezpośrednio poprzedzającej, iż następny

wydział wymaga określonej partii wyrobów gotowych.

Kanban produkcyjny jest impulsem do podjęcia produkcji określonej partii wyrobów. Wielkość partii uzależniona jest od pojemności kontenera, z którym związana jest dana karta.

Kanaban - struktura

Każdy kanban powinien zawierać:

1. Typ kanbanu,

2. Kod kanbanu.

3. Opis części,

4. Nazwę wyrobu gotowego,

5. Pojemność kontenera,

6. Typ kontenera,

7. Numer kanbanu,

8. Stanowisko produkcyjne lub komórki obsługiwane.

Dziękuję za uwagę

Andrzej Zybert