Jacek Wallusch_________________________________

Współczesne Teorie Ekonomiczne

Prawo Saya i ekonomia klasyczna

Wallusch, Wallusch, WTEWTEPrawo Saya – mechanizm równoważenia rynków: koszty określają popyt, a popyt określa cenę

Jean Baptiste Say ________________________________________________________________________________1767-1832

Prawo Saya:

podaż samoistniesamoistnie stwarza potrzebny do sprzedaży popyt

koszty produkcjikoszty produkcji stanowią przychody innych producentów

Mechanizm działania prawa Saya:

Wallusch, Wallusch, WTEWTEKoszt określa wielkość popytu – wydatki przedsiębiorstwa f są przychodami pieniężnymi

przedsiębiorstwa zaopatrującego firmę f

Jean Baptiste Say ________________________________________________________________________________koszt – cena – zysk

KOSZTY I ZYSKI – macierz przepływów międzygałęziowych

zysk przedsiębiorstwa f:

ffff ycyp

element c(.)c(.) stanowi koszty firmy f, ale jednocześnie także określa zysk innego

przedsiębiorcy

Możliwości zanegowania prawa Saya przedstawione przez Saya:

1. klęski elementarne oraz działania rządu (jakie?);

2. przekroczenie potrzeb społeczeństwa i wyprodukowanie nadmiernej ilości towarów;

3. problemy w innych gałęziach;

Jean Baptiste Say______________________________________________________________________________

Niespójności logiczne w wywodzie SayaNiespójności logiczne w wywodzie Saya

przekroczenieprzekroczenie

innychinnych

Wallusch, Wallusch, WTEWTEDziałalność produkcyjna przedsiębiorstw państwowych jako element zniekształcający strukturę rynku

koszt – cena – zysk

Pierwszy warunek funkcjonowania Pierwszy warunek funkcjonowania prawa Sayaprawa Saya

maxymalizacja zysku: minimalizacja kosztów

Czy optymalnie działająca firma może ograniczyć koszty na tyle, by ograniczyć zysk dostawców?

[przykład: Stocznia Szczecińska i HCP(?)]

Struktura kosztów ponoszonych przez firmę f: ~ inwestycje (dobra zakupione w firmie I)

~ koszty stałe [cs(yf)]

Jean Baptiste Say______________________________________________________________________________koszt – cena – zysk

Wallusch, Wallusch, WTEWTECena czyszcząca rynek – cena zapewniająca zrównanie podaży z popytem, kształtowana wskutek gry

rynkowej

redukcjonistycznyredukcjonistyczny model gospodarki:1. przedsiębiorstwo produkujące

dobro inwestycyjne yyII

2. przedsiębiorstwo produkujące dobro konsumpcyjne yyff

3. trzecie dobro - pieniądz MM4. cena pieniądza = 15. trzy rynki (dobra inwestycyjnego, finalnego i

pieniądza)

Jean Baptiste Say______________________________________________________________________________koszt – cena – zysk

Wallusch, Wallusch, WTEWTECena czyszcząca rynek – cena zapewniająca zrównanie podaży z popytem, kształtowana wskutek gry

rynkowej

1MM pp

dlaczego? dlaczego?

funkcja zysku:

fs

fIf ycaypyc

Jean Baptiste Say____________________________________________________________________________________________________________

element pIayI – zużycie dóbr inwestycyjnychprzy produkcji dóbr konsumpcyjnych

fs

fIfff ycaypyp warunek optimum:

0 f

sIff

f ycappy

Wallusch, Wallusch, WTEWTECena czyszcząca rynek – cena zapewniająca zrównanie podaży z popytem, kształtowana wskutek gry

rynkowej

wyprowadzenie warunku funkcjonowania

różniczkujemy i przyrównujemy do 0

cena maxymalizująca zysk przedsiębiorstwa f:

0 f

sIff

f ycappy

fs

If ycapp

cena maxymalizująca zysk nie może przekroczyć ponoszonych kosztów –

wyższa cena oznacza brak optymalizacjiwyższa cena oznacza brak optymalizacji!!!

Jean Baptiste Say____________________________________________________________________________________________________________wyprowadzenie warunku funkcjonowania

Wallusch, Wallusch, WTEWTECena czyszcząca rynek – cena zapewniająca zrównanie podaży z popytem, kształtowana wskutek gry

rynkowej

Jean Baptiste Say______________________________________________________________________________pozostałe warunki

„Pieniądz jako taki nie może się przydać do czego innego niż zrobienia zakupów”

pieniądz jako środek mierzenia wartości i pośredniczenia w transakcjach

Drugi warunek funkcjonowania prawa Saya:

Wallusch, Wallusch, WTEWTEPieniądz nie pełni funkcji tezauryzacji. Oszczędności jako konsumpcja przeniesiona do okresów

późniejszych

Oszczędności są odroczoną w czasie konsumpcją

Jean Baptiste Say______________________________________________________________________________pozostałe warunki

Zrównoważony rynek pieniężny

Trzeci warunek funkcjonowania prawa Saya:

Wallusch, Wallusch, WTEWTERównowaga na rynku pieniądza decyduje o zrównaniu się popytu na dobra z podażą dóbr. Literatura uzupełniająca: Lange, Oskar (1990), Prawo Say’a. Nowe sformułowanie i krytyka, w: Wybór pism...;

Materiały pomocnicze do ćwiczeń z historii myśli ekonomicznej, s. 18-19.

równowaga na rynkach dóbr I oraz f może istnieć wyłącznie wtedy, gdy zrównoważony jest rynek

pieniądza

Wallusch, Wallusch, WTEWTEwww.wallusch-datenbank.de

Jean Baptiste Say ___________________________________________________________________________________________w obronie prawa Saya

Kontext historycznyhistoryczny: rzadkie spadki popytu w świecie oglądanym przez Saya

Kontext metodologicznymetodologiczny: własności modelu Saya decydują o uzyskanych wynikach

analiza Saya jest

redukcjonistycznaredukcjonistyczna, krótkookresowakrótkookresowa i statycznastatyczna

Wallusch, Wallusch, WTEWTENiepewność cenowa: przedsiębiorstwa prywatne nie wiedzą jaki jest poziom ceny rynkowej ze względu

na możliwość sprzedawania towarów przez firmy państwowe po cenie niższej, niż cena równowagi

Jean Baptiste Say ________________________________________________________________________________efekt wypychania

Rząd a wypychanie przedsiębiorstw prywatnych:

1. państwo jest przedsiębiorcą posiadającym zbyt wiele pieniędzy, nie zainteresowanym zyskiem

2. dotacje generują szoki cenoweszoki cenowe

3. wzrost niepewności cenowejniepewności cenowej wywołuje straty u pozostałych przedsiębiorców

Rola rządu wg Saya:

Inwestycje infrastrukturalne;

Szkolnictwo;

Bezpieczeństwo publiczne;

Jean Baptiste Say______________________________________________________________________________rola rządu

Wallusch, Wallusch, WTEWTEPrzykład inwestycji infrastrukturalnych zwiększających możliwości konsumpcyjne: połączenie

kolejowe Górny Śląsk-Berlin umożliwiające sprzedaż węgla w Berlinie i sprowadzanie wyrobów konsumpcyjnych do Kattowitz

Działania te ułatwiają sprzedaż produkcji:

drogi żelazne dostarczają wykształconym i żyjącym w poczuciu bezpieczeństwa obywatelom towarów, których nie konsumowaliby chłopi pańszczyźniani