III FORUM BIBLIOTEKARZYSekcji Bibliotek Szkół Wyższych

Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich w Katowicach13 maja 2005

Sabina CisekInstytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa

Uniwersytet Jagielloński

Informacja naukowa – perspektywy

i kierunki rozwoju w XXI wieku

Czym jest informacja naukowa?

• Wiadomości, wiedza, zasoby informacyjne

• Działalność informacyjna• Nauka o informacji

Kontekst

• Informacja naukowa w XXI wieku to działalność w ramach społeczeństwa informacyjnego oraz gospodarki opartej na wiedzy

Społeczeństwo informacyjne• Aspekty gospodarcze, kulturalne,

społeczne i polityczne; globalizacja; „wykluczenie cyfrowe”

• Aspekty informacyjne– rozwój i upowszechnienie technologii

informacyjnej, rozwój Internetu - zmiana medium - z drukowanego na elektroniczne

– globalizacja i dywersyfikacja środowiska informacyjnego

– zmiana paradygmatu - end user revolution

Globalizacja informacji

• Międzynarodowa infrastruktura informacyjna kształtuje się w dziedzinie:– procesów informacyjnych– systemów informacyjnych– zasobów informacyjnych– standardów informacyjnych

• Plusy– łatwiejszy i pełniejszy dostęp do światowych zasobów

informacyjnych– mniejsze koszty pozyskiwania informacji

• Minusy– dominacja jednego języka– globalny monopol na niektóre informacje

Problemy informacyjne - wyzwania XXI wieku (1)

• Nadmiar informacji (information overload) • Informacja rozproszona, nieuporządkowana• Jakość informacji (aktualność, efektywność,

funkcjonalność, ocena, organizacja, selekcja, wiarygodność ...)

• Bezpieczeństwo informacji• Dylematy etyczne - Cenzura? Neutralność?

Selekcja? Własność? Wolność?

Problemy informacyjne - wyzwania XXI wieku (2)

• Ograniczenia dostępu do informacji / bariery informacyjne / wykluczenie– polityka informacyjna, prawo informacyjne– niskie kompetencje informacyjne

użytkowników (information illiteracy)– bariera językowa (80% informacji jest w

języku angielskim)– bariera technologiczna– bariery społeczne i psychologiczne

Informacja naukowa - wybrane tendencje generalne

• Odchodzenie od „naukowości”– Informacja gospodarcza, obywatelska,

publiczna– ELIS - Everyday Life Information Seeking

• Komercjalizacja / własność informacji versus wolny dostęp do zasobów wiedzy– Open Archives Initiative, Open Access

Źródła i wyszukiwanie informacji w XXI wieku (1)

• Internet jako podstawowe źródło informacji- Invisible Web (Deep Web), Gary Price

http://www.invisible-web.net/ - nowe sposoby organizacji i reprezentacji

wiedzy - metadane, ontologie, semantyczny Web...

Źródła i wyszukiwanie informacji w XXI wieku (2)

• Rozwój interfejsów– interfejsy inteligentne, interfejsy mówione– Czy będziemy wyszukiwać informacje

poprzez „totalny” interfejs – prowadzący do wszystkich dostępnych mediów i źródeł jednocześnie?

Użytkownicy informacji

• Użytkownik informacji czy informacyjny gracz? Cechy użytkownika informacji w XXI wieku.

• Jakich usług będzie żądał użytkownik informacji?– stopień przetworzenia dostarczanej

informacji

Pracownicy informacji• Zarządzanie dokumentami i instytucjami

informacyjnymi versus zarządzanie informacją i zasobami wiedzy

• Aktywne tworzenie informacji - wartość dodana

• Information Professionals: nowe (stare?) role pracownika informacji - menedżer informacji, webmaster, inżynier wiedzy, doradca w dziedzinie dostępu do informacji elektronicznej, twórca kultury informacyjnej, edukator, broker informacji ...

Wybrana literatura przedmiotu

• Ball, Rafael (2000). The scientific information environment in the next millenium. Library Management vol. 21 no. 1, pp. 10-12

• Materska, Katarzyna (2004). Rola bibliotek w rozwiązywaniu informacyjnych problemów współczesności. PID nr 3, http://www.coniw.wp.mil.pl/

• Oleński, Józef (2001). Rola informacji we współczesnej gospodarce w świetle ekonomiki informacji. W: Informacja, Wiedza, Gospodarka. Warszawa: PTIN, s. 15-32

• Pindlowa, Wanda (2000). Informacja naukowa i techniczna. Rok 2000 i dalej ... . W: Społeczeństwo informacyjne w perspektywie nowego tysiąclecia. Warszawa: PTIN, s. 9-20

• Próchnicka, Maria (2004). Człowiek i komputer. Dialogowy model wyszukiwania informacji. Kraków: Wyd. UJ

• Sosińska-Kalata, Barbara (2004). Ontologia i wyszukiwanie informacji. W: Przestrzeń informacji i komunikacji społecznej. Kraków: Wyd. UJ, s. 84-89

• Wormell, Irene (2002). Wezwanie do strategicznego pragmatyzmu we współczesnym zawodzie bibliotekarza i pracownika informacji. PTINT nr 1, s. 4-11