Handel emisjami Handel uprawnieniami do emisji CO2 jako

nowe narzędzie ekonomiczno - prawne

Tomasz ChruszczowZwiązek Pracodawców „Polskie Szkło”

Seminarium"Przepisy ochrony przyrody i ochrony środowiska"

Osieczany k/ Krakowa, 30 maja -1 czerwca 2006 r

Osieczany, 1 czerwca 2006 2

Zmiany klimatu• Coraz gwałtowniejsze zjawiska atmosferyczne• Wzrost średniej temperatury – GLOBALNE

OCIEPLENIE (odczuwane również w Polsce)• Podnoszenie się poziomu wód, susza

Są zdaniem ekspertów rezultatem nadmiernej emisji do powietrza gazów cieplarnianych, a zwłaszcza CO2

Osieczany, 1 czerwca 2006 3

Ocieplenie klimatu to realne zagrożenia dla ludzi oraz gospodarki• Liczne ofiary gwałtownych opadów, huraganów, osunięć

ziemi oraz lawin błotnych.• Zagrożenia demograficzne – ucieczka z coraz gorętszych

terenów na obszary „bliżej biegunów”. W Europie coraz trudniej żyje się w Hiszpanii, Turcji, południowych Włoszech.

• Wiele zakładów i skupisk ludności zlokalizowano na terenach zalewowych.

• Topnienie lodowców Arktyki i Antarktyki spowoduje wzrost poziomu mórz i zalanie wielu obszarów nadmorskich.

Osieczany, 1 czerwca 2006 4

Obawa przed globalnym ociepleniem klimatu i powstrzymanie zmian klimatu stało się jednym z kluczowych problemów światowej polityki.

• W 1992, podpisano Konwencję Ramową Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu (UNFCCC) – w skrócie Konwencja Klimatyczna.

• W 1997, kraje uprzemysłowione oraz gospodarki w okresie przejściowym zgodziły się zredukować emisje gazów cieplarnianych GHG - podpisano Protokół z Kioto.

Gazy cieplarniane

CO2CH4N2OHFCPFCSF6

80,4%

11,6%

7,3% 0,7%

Globalne emisje

Osieczany, 1 czerwca 2006 6

GAZ GWP / CO2e

CO2 1

CH4 21

N2O 300

HFC 150 – 11 700

PFC 6 500 – 9 200

SF6 23 900

Gazy CieplarnianeGWP - Global Warming Potential

CO2e - Ekwiwalent CO2

Przykład: 1t CH4 = 21t CO2e 1t N2O = 300t CO2e

Osieczany, 1 czerwca 2006 7

16 lI 2005 – Historyczna data• 18 listopada 2004 Federacja Rosyjska

przekazała ONZ dokumenty ratyfikacyjne Protokółu z Kioto tak, aby wszedł w życie po 90 dniach

• Protokół z Kioto jest od 16 lutego 2005 obowiązującym aktem prawa międzynarodowego – opublikowany w DU nr 203 z 2005 poz. 1684

Osieczany, 1 czerwca 2006 8

Dawno temu w AmeryceCel ekologiczny – zredukować całkowitą emisję z 1000 do 800 ton

Firma A Firma BKażda emituje 500 ton

1000 ton

800 ton

Redukcja 200 ton

Osieczany, 1 czerwca 2006 9

System nakazowyKażda firma redukuje swoją emisję do 400 ton

Firma A Firma B

Osiągnięto efekt ekologiczny - całkowity koszt 1 300 $

1000 ton

800 ton

Redukcja 200 ton

Koszt 3$ / Mg – razem 300 $

Koszt 10$ / Mg – razem 1000 $

Osieczany, 1 czerwca 2006 10

Handel emisjami?Każda firma dostaje po 400 uprawnień do emisji

Firma A Firma B

Osiągnięto efekt ekologiczny - całkowity koszt 600$

1000 ton

800 ton

Redukcja 200 ton

Koszt 10$ / MgBrak redukcjiKupuje 100

uprawnień od A

Koszt 3$ / Mg Redukuje o 200 Mg

koszt 600 $Sprzedaje 100

uprawnień

Sprzedaje 100 uprawnień

100 x 6,5 $ = 650 $

Osieczany, 1 czerwca 2006 11

Efekt handlu emisjamiCel ekologiczny – zredukować całkowitą emisję z 1000 do 800 ton

Firma A Firma B Zredukowała o 200 Mg Nie redukowała emisji Koszt redukcji 600 $ Koszt był zbyt wysoki Sprzedała 100 Mg za 650$ Nie poniosła kosztu 1000$ Zyskała 350$ (300 i tak by wydała) Zyskała 350$, wydając 650$

1000 ton

800 ton

Redukcja 200 ton

Osieczany, 1 czerwca 2006 12

Protokół z Kioto (KP), a EU ETS • KP wprowadził trzy mechanizmy elastyczne:

– międzynarodowy handel emisjami - ET,– wspólne wdrożenia - JI, oraz– Mechanizm czystego rozwoju - CDM

• Wspólnota Europejska od 1999, rozważała wprowadzenie systemu handlu emisjami na poziomie przedsiębiorstw.

• W marcu 2003 przyjęto dyrektywę 2003/87 o handlu uprawnieniami do emisji

Międzynarodowy Handel Emisjami – International Emissions Trading (IET)

Rząd Kraju B Nabywającego CER

Projekty Redukcji Emisji(GIS)

Rząd Kraju A Gospodarza

Projektu

AAU

€

Kraj B Kraj A

Rząd B pozyskuje uprawnienia nabywając uprawnienia od Rządu A

Kraj A zobowiązuje się reinwestować środki w projekty redukcji emisji Taki proces nosi nazwę Green Investment Scheme

Kraje A i B mają wynikające PK cele redukcyjne

€

Projekty Wspólnych Wdrożeń (Joint Implementation- JI)

Rząd Kraju B Nabywającego ERU

Podmiot inwestujący Podmiot RealizującyProjekt

Rząd Kraju A Goszczącego

Projekt

ERU

€

Kraj B pozyskuje uprawnienia inwestując w projekt ograniczania emisji w kraju A Kraj A przekazuje wygenerowaną liczbę emisji Krajowi B, odejmując ją od swojej puli

Kraje A i B mają wynikające z PK cele redukcyjne

Kraj B Kraj A

Rząd Kraju B Nabywającego CER

Podmiot inwestującyPodmiot Realizujący

Projekt

Rząd Kraju A Goszczącego

Projekt

CER

€

Kraj B pozyskuje uprawnienia inwestując w projekt ograniczania emisji w kraju A Kraj A przekazuje wygenerowaną przez projekt liczbę emisji Krajowi B

Kraj B posiada określony przez PK cel redukcyjny, kraj A jest krajem rozwijającym się

Mechanizm Czystego Rozwoju (Clean Development Mechanism- CDM)

Kraj B Kraj A

Osieczany, 1 czerwca 2006 16

Skrót Nazwa międzynarodowa

Nazwa polska Jednostka redukcji emisji

IETInternational Emissions TradingGreen Inwestment Scheme (GIS)

Międzyrządowy Handel Emisjami

AAU Assigned Amount Unit

Przydzielona Jednostka Emisji

JI Joint Implementation Mechanizm Wspólnych Wdrożeń

ERU Emission Reduction Unit Jednostka Redukcji Emisji

CDM Clean Development Mechanism

Mechanizm Czystego Rozwoju

CER Certified Emission Reduction

EU ETS European Emission Trading Scheme

Europejski System Handlu Emisjami

EUA European Allowance

Europejskie Uprawnienie

KIOTO & EU ETS______________________________________________________________________________________________________

Osieczany, 1 czerwca 2006 17

Podstawy prawne systemu

• Polska ratyfikował Protokół z Kioto• Jako członek UE przetransponowała do prawa

krajowego dyrektywę 2003/87/WE o europejskim systemie handlu emisjami gazów cieplarnianych

Ustawa z dnia 22 grudnia 2004 roku o handlu uprawnieniami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji (Dz. U. z 2004 Nr 281, poz. 2784) stanowi podstawę prawną wdrażanego w Polsce systemu.

Osieczany, 1 czerwca 2006 18

Ustawa z 22 grudnia 2004 …(1)

System handlu obejmuje:1) wspólnotowy system handlu uprawnieniami

(emisje gazów cieplarnianych);2) krajowy system handlu uprawnieniami (emisje SO2,

NOx, pyłów i innych substancji)

Systemem administruje KASHUE to znaczy Krajowy Administrator Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji – jest nim Instytut Ochrony Środowiska

Osieczany, 1 czerwca 2006 19

  Główna    Aktualności    Krajowy Rejestr Uprawnień    KPRU    Przydatne adresy    Download    Kontakt  

Instytut Ochrony Środowiska Krajowy Administrator Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji 

ul. Kolektorska 4 01-692 Warszawatel. (0-22) 833-80-37

www.kashue.pl

Osieczany, 1 czerwca 2006 20

Ustawa z 22 grudnia 2004 …(2)

KASHUE• Prowadzi Krajowy Rejestr Uprawnień• Prowadzi bazę danych o instalacjach• Monitoruje rynek• Przygotowuje raporty• Przygotowuje KPRU• Prowadzi szkolenia• Jest finansowany z opłat

Osieczany, 1 czerwca 2006 21

Ustawa z 22 grudnia 2004 …(3)

• Przenoszenie własności uprawnień emisyjnych tylko w drodze umowy kupna – sprzedaży.

• Uprawnienia mogą być przenoszone na kolejne lata w ramach okresu rozliczeniowego

• Minister Środowiska określi warunki przeniesienia uprawnień między okresami (ograniczony „banking” uprawnień)

Osieczany, 1 czerwca 2006 22

Ustawa z 22 grudnia 2004 …(4)

• Weryfikacja rocznych sprawozdań przez WIOŚ lub uprawnionego audytora

• Miesięczny okres (styczeń następnego roku) na zbilansowanie emisji i uprawnień

• Wysokie kary pieniężne za emisję bez uprawnień: – 40€/Mg CO2 w latach 2005-2007– 100€/Mg CO2 od 2008 roku

• Kara nie zwalnia z obowiązku zakupu uprawnień na brakujące emisje!!

Osieczany, 1 czerwca 2006 23

Ustawa z 22 grudnia 2004 …(5)

Opłaty• opłatę równą iloczynowi liczby uprawnień

przyznanych na pierwszy rok okresu handlu i obowiązującej w roku poprzednim, jednostkowej stawki opłaty za wprowadzanie CO2, wpłaca się w dwóch ratach po 50% w terminie 30 dni i po 7 miesiącach od dnia wejścia w życie rozp. Rady Ministrów wprowadzającego KPRU (zatwierdzony przez KE)

• opłatę 450 PLN wpłaca się za pierwszy wpis do Krajowego Rejestru Uprawnień

Osieczany, 1 czerwca 2006 24

Ustawa z 22 grudnia 2004 …(6)

Ważne prawa przedsiębiorców• Rozbudowa instalacji daje podstawę do wystąpienia

o przydział uprawnień jak dla instalacji nowej.• Zaistnienie „siły wyższej” (np. ostra zima) jest

podstawą do przyznania dodatkowych uprawnień.• Rząd musi wystąpić do KE o dodatkowe uprawnienia• W razie nie przyznania takich uprawnień

przedsiębiorcy, może on wystąpić z roszczeniem o naprawienie szkód (finansowych).

Osieczany, 1 czerwca 2006 25

Przepisy wykonawcze (1)

• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 września 2005 w sprawie wyznaczenia Krajowego Administratora Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji (Dz. U z 2005 Nr 186 poz. 1562);

• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 września 2005 w sprawie rodzajów instalacji objętych wspólnotowym systemem handlu uprawnieniami do emisji na lata 2005 – 2007 (Dz. U z 2005 Nr 199 poz. 1646) – rozporządzenie zostało znowelizowane w celu objęcia nim okresu 2008-2012

Osieczany, 1 czerwca 2006 26

• rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 2005 w sprawie przyjęcia Krajowego Planu Rozdziału Uprawnień o emisji dwutlenku węgla na lata 2005 – 2007 oraz wykazu instalacji czasowo wykluczonych ze wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji w okresie od 1 stycznia 2005 do 31 grudnia 2007. (Dz. U z 2005 Nr 264 poz. 2206);

• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2006 w sprawie sposobu monitorowania wielkości emisji substancji objętych wspólnotowym systemem handlu uprawnieniami do emisji. (Dz. U Nr 16 poz. 124);

Przepisy wykonawcze (2)

Osieczany, 1 czerwca 2006 27

• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 lutego 2006 w sprawie wymagań dla audytorów uprawnionych do weryfikacji rocznych raportów (Dz. U Nr 23 poz. 176)

• rozporządzenie Ministra Środowiska z 7 marca 2006 w sprawie informacji wymaganych do opracowania krajowego planu rozdziału uprawnień do emisji do wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji CO2

Przepisy wykonawcze (3)

Osieczany, 1 czerwca 2006 28

• Wskazane akty prawne są podstawą do określenia:– wielkości przydziału uprawnień emisyjnych oraz– określenia szczegółowej metodyki monitorowania emisji CO2 z

instalacji.

• Tym samym istnieją już podstawy prawne do wydania przez starostwa zezwoleń na udział we wspólnotowym systemie handlu emisjami.

• Zezwolenia określają szczegółową metodykę monitorowania emisji CO2.

• Wielkość przydziału uprawnień wynika wprost z rozporządzenia Rady Ministrów z 27 grudnia 2005 i nie podlega jakiejkolwiek regulacji ze strony administracji lokalnej.

Przepisy wykonawcze (4)

Osieczany, 1 czerwca 2006 29

Rynek uprawnień w Polsce– Rynek uprawnień emisyjnych jest sztucznym tworem

powstałym na skutek podjęcia decyzji politycznych– Wymaga spełnienia szeregu wymogów formalnych, a

ponadto może działać tylko i wyłącznie przy jednoczesnym funkcjonowaniu dodatkowych instrumentów biznesowych:

• Przyznanie uprawnień przez państwo• Weryfikacja• Rejestr uprawnień• Transakcje kupna – sprzedaży

– Na razie rynek nie działa!

Osieczany, 1 czerwca 2006 30

Handel emisjami to rynek1. Bardzo zróżnicowany:

1. Wielkie instalacje energetyczne i rafinerie ropy2. Bardzo małe piece ceramiczne3. Międzynarodowe koncerny4. Małe firmy rodzinne

2. Bardzo chwiejny i niezrównoważony:1. Znaczny wpływ decyzji administracyjnych KE i rządów krajów UE na

wielkość rynku.2. Ceny uprawnień skaczą od 9€ do niemal 30€, aby spaść do poziomu 18-

22€.

3. Decydujący o konkurencyjności gospodarki lub branży4. Wymagający transparentności i wiarygodności

Osieczany, 1 czerwca 2006 31

Czego potrzeba do wdrożenia systemu?1. wydanie przez Starostów oraz wojewodów (zgodnie z

właściwością) zezwoleń na uczestnictwo we wspólnotowym systemie handlu uprawnieniami do emisji CO2;

2. Zweryfikowania raportów za 2005 rok3. uruchomienie Krajowego Rejestru Uprawnień.

1. System został zakupiony i zainstalowany,2. Trwa wymiana korespondencji z Komisją Europejską na temat

liczby instalacji w systemie3. Komisja uzależnia zgodę na uruchomienie rejestru od uzyskania

pełnej instalacji o uczestnikach SHE – wydania zezwoleń!

Osieczany, 1 czerwca 2006 32

Problem na dzisiaj jest weryfikacja

• Termin złożenia do KASHE raportów za 2005 minął 31 marca 2006

• Pierwsi weryfikatorzy dopiero uzyskali potwierdzenie uprawnień

• WIOŚ do czasu wydania rozporządzenia o opłatach (kwiecień!) nie podejmowały się weryfikacji, a ponadto nie spełniają wymogów międzynarodowych.

Osieczany, 1 czerwca 2006 33

Ustawa z 22 grudnia 2004 … - obowiązki przedsiębiorcy

• Weryfikacja rocznych sprawozdań przez WIOŚ lub uprawnionego audytora

• Miesięczny okres (styczeń następnego roku) na zbilansowanie emisji i uprawnień

• Wysokie kary pieniężne za emisję bez uprawnień: – 40€/Mg CO2 w latach 2005-2007– 100€/Mg CO2 od 2008 roku

• Kara nie zwalnia z obowiązku zakupu uprawnień na brakujące emisje!!

Osieczany, 1 czerwca 2006 34

Weryfikatorzy (1)• BSI Management Systems Sp. z o.o. Oddział w Polsce

Saski Crescent, ul. Królewska 16, 00-103 Warszawatel (0 22) 330 61 80, Fax (0 22) 330 61 81info@bsiwarsaw.pl   http://www.bsi-poland.com/ NIP: 526-27-06-293

• Det Norske Veritas Poland Sp z o.o.Oddział Gdańsk (Sopot)ul. 3 Maja 67/6981-850 Sopottel. (58) 511 50 20 Fax (58) 511 50 44http://www.dnv.com.pl/NIP 583-000-94-58

Osieczany, 1 czerwca 2006 35

Weryfikatorzy (2)• LRQA Lloyd's Register (Polska) Sp. z o.o.

ul. Marynarki Polskiej 17780-958 GdańskTel. + 48 58 320 05 94,  Fax + 48 58 34 63 746gdansk-lrqa@lrqa.com  http://www.lrqa.pl/NIP 583-027-00-91

• NIS ZERT Polska Sp z. o.o.Oddział Białobrzegi k/Płockaul. Topolowa 1309-470 BiałobrzegiTel. + 48 24 26 06 493,  Fax + 48 24 26 06 493nis-zert@plock.home.pl    http://www.nis-zert.pl/NIP 754-26-81-431

Osieczany, 1 czerwca 2006 36

• SGS Polska Sp z. o.o.ul. Bema 8301-233 WarszawaTel. (+ 48 22) 329 22 22,  Fax (+ 48 22) 329 22 20http://www.pl.sgs.com/

• Bureau Veritas Quality InternationalPolska Sp z o.o. (BVQI Polska)Dyrekcja ds. Operacyjnych o/Gdynia:Ul. Żeromskiego 2681-346 GdyniaTel. (058) 666 50 20,  Fax (058) 666 50 08bvqi@pl.bureauveritas.com  http://www.bvqi.pl/NIP: 521-32-23-301

Weryfikatorzy (3)

Osieczany, 1 czerwca 2006 38

DWA PODEJŚCIA DO HE1. Aktywne uczestnictwo w systemie

• Sprzedaż – kupno

• Gra na giełdach

2. Spełnienie wymagań (compliance)• Wykorzystanie przyznanych uprawnień do

zbilansowania z rzeczywistą emisją i ich umorzenie.

Osieczany, 1 czerwca 2006 39

Komisja Europejska zadecydowała1. O zmniejszeniu o ponad 280 mln ton całkowitej liczby

uprawnień w 1.szym okresie handlu (2005-2007), z czego połowa to „cięcie” polskiego KPRU.

2. O przyjęciu biurokratycznego systemu MRV, nie biorącego pod uwagę, że ogromna większość instalacji nie będzie niczego sprzedawać. Takie same efekty można osiągnąć taniej.

3. O narzuceniu Polsce restrykcyjnego planu, nie uwzględniającego faktu wykonania przez nasz kraj zobowiązań Kioto

4. O tym, że rynek jest bardzo dużym wyzwaniem dla przedsiębiorców.

Osieczany, 1 czerwca 2006 40

Prawo wymaga uzupełnienia1. Transpozycja dyrektywy łączącej – najlepiej bez ograniczeń

w wykorzystaniu jednostek ERU oraz CER w UE ETS – powstaje projekt nowej ustawy o zarządzaniu uprawnieniami do emisji

2. Do 2012 Polski nie obowiązuje zasada „burden sharing” w osiąganiu celów Kioto przez UE.

3. Mechanizmy JI nie mogą „ruszyć” bez istotnego wsparcia ze strony rządu.

4. Dla największych emitentów atrakcyjną opcją mogą być mechanizmy CDM

5. GIS (Green Investment Scheme) jest szansą na finansowanie najbardziej kosztownych przedsięwzięć redukcyjnych w gospodarce.

Osieczany, 1 czerwca 2006 41

KPRU 2008-2012• Niezmieniony pozostaje jednak termin 30 czerwca 2006 (za cztery

miesiące!) na złożenie przez Polskę projektu KPRU na lata 2008-2012. KPRU 2008-2012 obejmuje z mocy dyrektywy oraz ustawy wszystkie instalacje, w tym instalacje czasowo wykluczone!

• Podstawową przesłanką do sporządzenia planu, a tym samym określenia projektowanych przydziałów emisyjnych na lata 2008-2012 będą:

• zweryfikowane raporty emisyjne na 2005 oraz skorygowane zgodnie z metodyką monitorowania emisje CO2 w latach 2003 i 2004;

• wiarygodne (najlepiej sporządzone przez niezależny ośrodek) projekcje rozwoju branży do 2015 roku.

• Tak więc niezależnie od ślimaczących się procedur administracyjnych i prawdopodobnego braku możliwości dotrzymania terminów, należy jak najszybciej:

• wdrożyć system monitorowania zgodny z rozporządzeniem ministra środowiska z 12 stycznia 2006 i dokonać weryfikacji emisji za 2005 rok oraz lata 2003 i 2004;

• opracować prognozę rozwoju branży na lata do 2012 z perspektywą do co najmniej 2015 roku.

PKB a emisja CO2 1988 - 2007

0

100

200

300

400

500

600

700

800

90019

88

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

1CO2 (Mln t)PKB (PLN mld)CO2/PKB

1€ = 4 PLN

PKB & CO2 CO2/PKB

KIOTO & EU ETS______________________________________________________________________________________________________

Osieczany, 1 czerwca 2006 43

OCHRONA ŚRODOWISKAOBEJMUJE SFERY

SPOŁECZNĄ PRZYRODNICZĄ WYCHOWAWCZO -

EDUKACYJNĄ GOSPODARCZĄ

GOSPODARKA ZACZYNA DOMINOWAĆ!

Osieczany, 1 czerwca 2006 44

ul. Mariensztat 8, 00-302 Warszawatel. (022) 538 9120, fax (022) 538 9141

e-mail: biuro@fos.plwww.polskie-szklo.pl

Tomasz Chruszczow