Handel Ludźmi

Handel Ludźmi

Małgorzata Kozłowska prokurator

Departament do spraw

Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji Łódź, 10 października 2011Prokuratura Generalna

Uwagi ogólne prawo międzynarodowe

Konwencja o zwalczaniu handlu żywym towarem, Paryż 4 maja 1910r. (Dz. U. z 1922r. Nr 87, poz. 783) werbowanie, uprowadzenie, uwiedzenie kobiety lub dziewczyny

nieletniej, nawet za ich zgodą, za pomocą oszustw, gwałtu lub gróźb, użycia władzy lub środków przymusu dla celów rozpusty

Porozumienie Niemiec, Belgii, Danii, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Indii, Włoch, Holandii, Portugalii, Rosji, Szwecji i Norwegii, Szwajcarii, Polski z dnia 18 maja 1904 (Dz.U. jak wyżej) ochrona kobiet i dziewcząt małoletnich przed zbrodniczym

procederem handlu białemi gromadzenie wszelkich wiadomości o werbowaniu kobiet

i dziewcząt za granicę dla celów nierządu zapewnienie im opieki i powrotu do kraju

Uwagi ogólne prawo międzynarodowe

Konwencja o zwalczaniu handlu kobietami i dziećmi , Genewa 30 września 1921r. (Dz.U. z 1925r. Nr 125 poz. 893) ściganie i karanie osobników, zajmujących się handlem dziećmi obu

płci, w rozumieniu Konwencji o zwalczeniu handlu żywym towarem Konwencja dotycząca zwalczania handlu kobietami pełnoletnimi,

Genewa 11 października 1933 (Dz.U z 1938r. Nr 7, poz. 37) werbunek, uprowadzenie lub uwiedzenie kobiety lub dziewczyny

pełnoletniej, nawet za jej zgodą w celu uprawiania nierządu za granicą Konwencja w sprawie handlu ludźmi i eksploatacji prostytucji,

Lake Success 21 marca 1950r. (Dz. U. z 1952r. Nr 41, poz. 278), dostarczenie, zwabienie lub uprowadzenie innej osoby, nawet za jej zgodą eksploatacja prostytucjidla zaspokojenia namiętności innej osoby

utrzymywanie lub prowadzenie domu publicznego, albo świadome wynajęcie pomieszczeń dla celów prostytucji

Uwagi ogólne Prawo międzynarodowe

Protokół przeciwko przemytowi migrantów drogą lądową, morską i powietrzną (Dz.U. z 2005r. Nr 18, poz. 162)

Protokół fakultatywny do Konwencji o prawach dziecka w sprawie handlu dziećmi, dziecięcej prostytucji i dziecięcej pornografii z dnia 25 maja 2000r. (Dz.U. z 2007r. Nr 76, poz. 494)

Konwencja Rady Europy w sprawie działań przeciwko handlowi ludźmi, sporządzona w Warszawie dnia 16 maja 2005r. (Dz.U. z 2009r. Nr 20, poz. 107)

Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej (Dz.Urz. UE z 14 grudnia 2007r. C 303)

zakaz niewolnictwa, pracy przymusowej i handlu ludźmi (art. 5)

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/36/UE z dnia 5 kwietnia 2011r. w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi i zwalczania tego procederu oraz ochrony ofiar (Dz.U. U.E 15.4.2011) zastępująca decyzję ramową Rady 2002/629/WSiSW z dnia 19 lipca 2002 r. w sprawie zwalczania handlu ludźmi (Dz.U. WE L 203 z dnia 1 sierpnia 2002r.)

Uwagi ogólne Prawo międzynarodowe

• Konwencja Narodów Zjednoczonych z dnia 15 listopada 2000r. przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej (Dz.U. z 2005r. Nr 18, poz. 158),

• Protokół o zapobieganiu, zwalczaniu oraz karaniu za handel ludźmi, w szczególności kobietami i dziećmi, uzupełniający Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej (Dz.U. z 2005r. Nr 18, poz. 160),

Organizacje międzynarodowe

Organizacja Narodów Zjednoczonych UNDOC (United Nation Office on Drugs and

Crime

Rada Europy Unia Europejska OBWE Departament Stanu USA

ONZ/UNDOC pomoc krajom

Regulacje prawne opracowanie strategii pomoc w ich wdrażaniu

kampanie ogólnoświatowe Blue heart campaigin

Rada Europy

GRETA (Group of Experts on Action Against Trafficking in Human Beings)

raporty ewaluacyjne – ocena implementacji Konwencji Rady Europy w sprawie działań przeciwko handlowi ludźmi w 34 państwach europejskich

w toku pierwsza runda ewaluacji 10 państw, w tym publikacja pierwszych raportów na temat Cypru, Austrii i Słowacji (wrzesień 2011)

Unia Europejska Karta Praw Postawowych aktywność Komisji Europejskiej grupa ekspertów do spraw handlu ludźmi wyznaczonych decyzją

KE i współpracująca ściśle z KE, Plan UE dotyczący najlepszych praktyk, standardów i procedur

zwalczania handlu ludźmi i zapobiegania mu (2005/C 311/01); Program sztokholmski – otwarta i bezpieczna Europa dla dobra i

ochrony obywateli Dyrektywa w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi (...) z 5

kwietnia 2011r. Europol Eurojust

ułatwienie realizacji międzynarodowej pomocy prawnej w sprawach karnych

wymiana informacji, także w sprawach o handel ludźmi

Międzynarodowa pomoc prawna

Europejska Konwencja o pomocy prawnej w sprawach karnych (Dz.U. z 1999r. Nr 76, poz. 854)

Konwencja o pomocy prawnej w sprawach karnych pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej z 29 maja 2000r. (Dz.U. z 2007r. Nr 135, poz. 950)

Konwencja NZ przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej wraz z protokołami dodatkowymi (Dz.U. z 2005r. Nr 18 poz. 158, 160)

Wnioski o pomoc prawną Konwencja o pomocy prawnej w sprawach karnych

pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej uzupełnia m. in. Europejską Konwencję o pomocy prawnej

w sprawach karnych zasada bezpośredniości – art. 6 ust. 1 możliwość przekazywania wniosków za pośrednictwem Interpolu możliwość bezpośredniej komunikacji organu sądowego,

policyjnego czy administracyjnegoUwaga na wyjątki – oświadczenia złożone w trybie art. 27 ust. 2 podstawa do przekazywania informacji z własnej inicjatywy

Europejska Konwencja o pomocy prawnej w sprawach karnych

zasada – wymiana wniosków za pośrednictwem organów centralnych,

Wnioski o pomoc prawną Konwencja ONZ i protokół

dodatkowy

Warunki: - przestępstwo konwencyjne- popełnione w ramach działalności zorganizowanej grupy przestępczej - o charakterze międzynarodowym (co najmniej 2 państwa)

pomoc prawna (art. 18 Konwencji)

ekstradycja (art. 16 jako podstawa wydania)

konfiskata (art. 13)

Konwencja ONZ i protokół dodatkowy

pomoc prawna (art. 18 Konwencji) zebranie dowodów lub oświadczeń, przeszukanie i zajęcie oględziny, uzyskanie opinii biegłego zabezpieczenie dokumentów doręczenia identyfikacja i ujawnienie dowodów przekazywanie informacji z postępowań karnych z

zachowaniem wymogów poufności (z wyjątkiem dowodów niewinności oskarżonego)

Konwencja ONZ i protokół dodatkowy

Narzędzia prawne

ekstradycja (art. 16 jako podstawa wydania) wspólne postępowania przygotowawcze –

porozumienia lub umowy konfiskata (art. 13)

dochody uzyskane z przestępstw przedmioty służące do popełnienia przestępstwa

specjalne techniki śledcze – dostawa niejawnie nadzorowana, inwigilacja, operacja pod przykryciem

Uwagi ogólnePrawo krajowe

art. 211 Kodeksu karnego z 1932r. Wywiezienie za granicę osoby w celu uprawiania nierządu

art. IX przepisów wprowadzających Kodeks karny z 1969r. - dostarczenie, zwabienie lub uprowadzenie osoby w celu uprawiania nierządu, nawet za jej zgodą,

Uprawianie handlu kobietami i dziećmi art. 253 § 1 kk z 1997r., rozdział XXXII

„Przestępstwa p-ko porządkowi publicznemu” art. 204 § 4 kk – zwabienie lub uprowadzenie innej

osoby w celu uprawiania prostytucji za granicą

Uwagi ogólne prawo krajowe

Nowela z dnia 20 maja 2010r. ustaw – Kodeks karny, o Policji, Kodeks postępowania karnego oraz Przepisów wprowadzających Kodeks karny (Dz.U. Nr 98 poz. 626). skreślenie art. 253 § 1 kk i art. 204 § 4 kk, wprowadzenie definicji handlu ludźmi – art. 115 § 22 kk wprowadzenie przestępstwa handlu ludźmi w art. 189a § 1 kk, w

rozdziale XXIII – „Przestępstwa przeciwko wolności”, wprowadzenie karalności przygotowania – art. 189a § 2 kk, wprowadzenie karalności niepowiadomienia o przestępstwie

handlu ludźmi – art. 240 kk, a także jego formach stadialnych przygotowania i usiłowania

Znamiona przestępstwa podmiot - przestępstwo powszechne popełnione z winy umyślnej z zamiarem bezpośrednim kierunkowym,

sprawca działa w celu wykorzystania innej osoby, nawet za jej zgodą, w sytuacjach szczególnych, które mogą stanowić realizację odrębnych czynów zabronionych (żebractwo, niewolnictwo), bądź też stanowić normalną aktywność człowieka (praca)

przestępstwo o charakterze formalnym wieloczynnościowe przedmiot ochrony – wolność i godność człowieka,

prawo do jego samostanowienia

Znamiona czynnościowe werbowanie – nakłanianie, prowadzenie zaciągu,

rekrutacji, transport – przemieszczanie ludzi, ładunków na pewną

odległość, z zastosowaniem środków lokomocji, dostarczanie – spowodowanie, by inna osoba znalazła

się w określonym miejscu, przekazywanie – dawanie czegoś innej osobie do

dalszego dysponowania przechowywanie – trzymanie czegoś gdzieś,

składowanie, magazynowanie, przetrzymywanie czegoś w ukryciu,

przyjmowanie – branie czegoś co jest dawane, branie kogoś do siebie, zapewnianie schronienia,

Modus operandi przemoc groźba bezprawna podstęp wprowadzenie w błąd lub wyzyskanie błędu lub niezdolności

do należytego pojmowania przedsiębranego działania, nadużycie stosunku zależności

wykorzystanie krytycznego położenia lub stanu bezradności udzielenie lub przyjęcie korzyści majątkowej lub osobistej

albo jej obietnicy osobie sprawującej nadzór lub opiekę nad inną osobą

Nie muszą zostać zastosowane w przypadku popełnienia przestępstwa HL na szkodę

małoletniego

Strona podmiotowa, określenie działania sprawcy

związane z przemysłem usług seksualnych – prostytucja, pornografia i inne formy wykorzystania seksualnego,

praca lub usługi o charakterze przymusowym,

żebractwo, niewolnictwo lub inne formy wykorzystania

poniżające godność jednostki, pozyskanie komórek, tkanek lub narządów

Formy wykorzystania - prostytucja

Relacje przestępstw z art. 203 kk i art. 189a § 1 k

art. 203 kk – zmuszenie innej osoby do prostytucji następuje przy wykorzystaniu groźby bezprawnej, podstępu, stosunku zależności

art. 189a § 1 kk znamiona strony przedmiotowej następują na etapie werbunku, transportu (…), w celu doprowadzenia innej osoby do prostytucji

Możliwość realnego zbiegu przestępstw art. 189a §1 kk i art. 203 kk

Relacje przestępstw z art. 189a § kk i art. 203kk

sprawa z okręgu PA Wrocław czyn 1. sprzedaż Bułgarki w celu uprawiania prostytucji –

zarzut o przestępstwo art. 189a § 1 kk czyn 2. czerpanie korzyści z cudzego nierządu, groźby

bezprawnego zamachu na życie i zdrowie, bicie, uszkodzenie ciała i doprowadzenie do niekorzystnego rozporządzenia mieniem – systematyczne oddawanie pieniędzy zarobionych w wyniku świadczenia usług seksualnych

zarzut o przestępstwo z art. 282 kk i art. 204 § 2 kk, art. 157 § 2 kk w zw. z art. 11 § 2 kk

pytanie jaki był cel przemocy i gróźb – świadczenie prostytucji czy uzyskanie korzyści majątkowych z jej uprawiania

Relacje przestępstw z art. 189a § kk, art. 203 kk i art. 204 § 2 kk

PO Szczecin werbunek pod pozorem pracy w barze w Niemczech, przekazanie do klubu nocnego w celu uprawiania

prostytucji (2-3 dni) czerpanie korzyści z nierządu zmuszenie do świadczenia usług seksualnych – przemoc,

zabór telefonu komórkowego, dowodu osobistego, a także pozbawia wolności (zamknięcie klubu nocnego)

pokrzywdzona ucieka

przyjęte kwalifikacje: art. 189a § 1 kk w zb. z art. 204 § 2 kk w zw. z art.

12 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i art. 65 § 1 kk


Relacje przestępstwa z art. 204 § 3 kk w formie stręczycielstwa i art. 189a § 1 kk

znamiona identyczne, przy czym w przypadku przestępstwa z art. 204 § 3 kk - konieczność wykazania celu osiągnięcia korzyści majątkowej

sprawca werbuje (nakłania) małoletniego i ma dwa cele działania – osiągnięcie korzyści majątkowej i doprowadzenie do wykorzystania w prostytucji

wyczerpanie znamion dwóch przepisów, przy czym skazanie na podstawie art. 189a § 1 kk


Relacje art. 204 § 3 kk w formie kuplerstwa i art. 189a § 1 kk czerpanie korzyści majątkowych z prostytucji

małoletniego małoletni jest już pokrzywdzonym w

przestępstwie handlu ludźmi, został zwerbowany w celu wykorzystania w prostytucji i sprawca czerpie z jego prostytucji korzyści majątkowe,

dwa odrębne czyny, pozostające w zbiegu realnym

Relacje przestępstw z art. 189a § kk, art. 203 i art. 204 § 2 i 3 kk

PO Szczecin 16stolatka przebywająca w domu dziecka nawiązanie kontaktu emocjonalnego i wyjazdy

weekendowe z domu dziecka zmuszanie do współżycia z kolegami oskarżonej, pod

groźbą pobicia i czerpanie z tego korzyści majątkowych zmuszenie do wyjazdu do Niemiec, fałszywy dokument

tożsamości świadczenie usług seksualnych ucieczka pokrzywdzonej Przyjęta kwalifikacja: art. 189a § 1 kk w zb. z art. 203 kk, w

zb. z art. 204 § 2 i 3 kk w zw. z art. 12 kk w zw. z art. 65 § 1 kk

Relacje przestępstw z art. 189a § kk, art. 203 i art. 204 § 2 i 3 kk

PO Szczecin podanie małoletniej środka odurzającego lub

psychotropowego użycie podstępu, że zostanie odwieziona do domu wywóz do Niemiec do agencji towarzyskiej pokrzywdzona informuje właścicieli agencji, że jest

małoletnia i grozi że zawiadomi policję

Przyjęte kwalifikacje: art. 189a § 1 kk w zb. z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 204 § 2 i 3 kk w zw. z art. 11 § 2 kk

Formy wykorzystania – pornografia

definicje

Doktryna subiektywistyczno – moralistyczna: treść która ma służyć wywołaniu podniecenia seksualnego (zamiar

sprawcy) obiektywistyczno – moralistyczna:

obiektywna ocena treści prezentowanych materiałów

Orzecznictwo – treści pornograficzne Zawarte w utrwalonej (film, zdjęcia, obrazy) lub nie (pokazy na żywo)

prezentacje czynności seksualnych człowieka, zwłaszcza ukazywanie organów płciowych człowieka w ich funkcjach seksualnych, i to zarówno w wymiarze niesprzecznym z ich biologicznym ukierunkowaniem, jak i czynności sprzecznych z przyjętymi w społeczeństwie wzorcami zachowań seksualnych

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2010r. sygn. IV KK 173/10

Formy wykorzystania – pornografia

definicje

Prawo międzynarodowe Protokół fakultatywny do Konwencji o prawach dziecka w sprawie

handlu dziećmi, dziecięcej prostytucji i dziecięcej pornografii (Dz.U. z 2007r. Nr 76 poz. 494),

pokazywanie za pomocą dowolnych środków dziecka uczestniczącego w rzeczywistych lub symulowanych ewidentnie czynnościach seksualnych lub jakiekolwiek pokazywanie organów płciowych w celach przede wszystkim seksualnych

Decyzja ramowa Rady 2004/68/WSiSW z dnia 22 grudnia 2003r. w sprawie zwalczania seksualnego wykorzystania dzieci i pornografii dziecięcej (Dz.U. UE L 261 z 2004r.)

Każdy materiał o charakterze pornograficznym, który wizualizuje lub przedstawia dziecko (wizerunek prawdziwy lub wytworzony) uczestniczące biernie lub czynnie w zdarzeniu o wyraźnym charakterze seksualnym

Publiczne eksponowanie narządów płciowych dziecka, jeśli ma to charakter seksualny

Formy wykorzystania – pornografia,

prawo wewnętrzne

Produkcja, utrwalanie (…) treści pornograficznych z udziałem małoletniego albo treści pornograficznych związanych z prezentowaniem przemocy lub posługiwaniem się zwierzęciem (art. 202 § 3 kk)

Utrwalanie treści pornograficznych z udziałem małoletniego poniżej lat 15 (art. 202 § 4b kk)

Produkcja treści pornograficznych przedstawiających wytworzony albo przetworzony wizerunek małoletniego uczestniczącego w czynności seksualnej (art. 202 § 4 kk)

Inne formy wykorzystania seksualnego

Art. 191a § 1 kk – utrwalanie wizerunku nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej utrwalanie wizerunku nagiej osoby lub osoby w trakcie

czynności seksualnej przy użyciu przemocy, groźby bezprawnej lub przemocy

art. 200a kk – tzw. grooming podmiot – osoba poniżej lat 15

nawiązanie kontaktu w sieci (werbowanie, nakłanianie) i wprowadzenie w błąd w celu doprowadzenia do spotkania i w konsekwencji wykorzystania seksualnego, ale przez inną osobę

Formy wykorzystania – praca lub usługi o charakterze

przymusowym

definicja - Konwencja nr 29 Międzynarodowej Organizacji Pracy dot. pracy przymusowej lub obowiązkowej

„Praca przymusowa lub obowiązkowa oznacza wszelką pracę lub usługi wymagane od jakiejś osoby pod groźbą jakiejkolwiek kary i do których dana osoba nie zgłosiła się dobrowolnie”.

art. 22 Kodeksu pracy – praca to umowa przyjmująca postać dobrowolnego zobowiązania pracownika do świadczenia pracy pod kierownictwem pracodawcy oraz zobowiązanie pracodawcy do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem

Formy wykorzystania – praca (…)

naruszenie katalogu praw pracowniczych – art. 218 i 219 Kodeksu pracy, w tym:

prawo do godziwego wynagrodzenia (art. 13, 78-91 kp) prawo do wypoczynku, w szczególności prawo do dni

wolnych od pracy, gwarantowanego maksymalnego czasu pracy, prawo do urlopu wypoczynkowego (art. 14 kp)

prawo do zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy (art. 15 kp)

prawo do poszanowania godności i innych dóbr osobistych (art. 11’ kp)

Formy wykorzystania - praca cudzoziemców

ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2008r. Nr 69 poz. 415 ze zmianami)

powierzenie cudzoziemcowi nielegalnego wykonywania pracy (art. 120 ust. 1)

doprowadzenie cudzoziemca do nielegalnego wykonywania pracy za pomocą wprowadzenia w błąd, wyzyskania błędu, wykorzystania zależności służbowej lub zdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania (art. 120 ust. 3)

nielegalna praca cudzoziemca (art. 120 ust. 2)

Formy wykorzystania - praca

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/52/WE przewidująca minimalne normy w odniesieniu do kar i środków stosowanych wobec pracodawców zatrudniających nielegalnie obywateli państw trzecich (Dz.Urz. UE L. 168 z 2009r.) projekt ustawy o sankcjach dla podmiotów gospodarczych

zatrudniających obywateli państw trzecich przebywających na terytorium RP zatrudnianie w warunkach pracy powodujących

szczególny wyzysk zatrudnianie ofiary handlu ludźmi zatrudnianie małoletniego obywatela państwa trzeciego

Formy wykorzystania - praca postępowanie PA Gdańsk

handel ludźmi w celu pracy przymusowej – świadczenie usług budowlanych

werbunek – ogłoszenia w lokalnych gazetach o pracy w sektorze budowlanym w Wielkiej Brytanii

transport autobusowy i zlecenie zrobienia zakupów koszmarne warunki socjalno – bytowe, nocleg w remontowanych

domach, brak świadczeń pieniężnych w tym wynagrodzenia profil pokrzywdzonych – nie wykształceni, nie znający języka,

brak umiejętności poruszania się w obcym kraju interwencja Konsulatu RP

postępowanie PA Gdańsk handel ludźmi w celu pracy przymusowej (czyszczenie kadłubów

statków) (art. 189a § 1 kk oraz z art. 120 ust. 3 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy – doprowadzenie cudzoziemca do nielegalnego wykonywania pracy)

Formy wykorzystania - żebractwo

Dyrektywa w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi

forma przymusowej pracy lub usług (definicja Konwencji MOP nr 29)

art. 58 Kodeksu wykroczeń powtarzające się zachowanie polegające na proszeniu o

jałmużnę, darowiznę w naturze lub darowiznę pieniężną czynienie tego w miejscu publicznym w sytuacji posiadania środków na utrzymanie lub

możliwości podjęcia pracy zarobkowej postępowania postępowania kwalifikacje – o

przestępstwa z art. 191 § 1 kk

Formy wykorzystania – niewolnictwo

art. 115 § 22 kk – definicja niewolnictwa

stan zależności, w którym człowiek traktowany jest jak przedmiot własności

art. 8 Przepisów wprowadzających Kodeks karny

oddawanie innej osoby w stan niewolnictwa uprawianie handlu niewolnikami utrzymywanie osoby w stanie niewolnictwa

Formy wykorzystania – pozyskiwanie komórek, tkanek lub narządów

ustawa z dnia 1lipca 2005r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz.U. Nr 169, poz. 1411)

definicje ściganie – art. 44 ust. 1

działanie w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej nabycie lub zbycie cudzej komórki, tkanki, narządu pośrednictwo w nabyciu lub zbyciu lub udział w przeszczepianiu

lub udostępnianiu werbunek – rozpowszechnianie ogłoszenia o odpłatnym zbyciu,

nabyciu lub o pośredniczeniu w takich czynnościach w celu przeszczepu

brak penalizacji nielegalnego przeszczepianie embrionu Dyrektywa - hl w celu pobrania organu

Inne formy wykorzystania w celu popełniania przestępstw – preambuła Dyrektywy w

sprawie zapobiegania handlowi ludźmi –

wykorzystanie osoby do popełniania, m.in.: kradzieży sklepowej, kieszonkowej, handlu narkotykami oraz innych podobnych działań podlegającym karom i przynoszącym korzyść majątkową

postępowania PA w Gdańsku i PA w Poznaniu

handel ludźmi w celu popełniania przestępstw - wyłudzenia świadczeń socjalnych

postępowanie PO we Wrocławiu V Ds 100/09 handel ludźmi w celu popełniania kradzieży sklepowych

zarzuty: art. 258 § 1 i 3 kk, art. 189a § 1 kk (art. 18 § 3 kk), art. 278 § 1 kk (art. 18 § 2 kk)

Uprawnienia pokrzywdzonego

standardowy katalog prawo do świadczeń socjalnych

art. 5 i 5a ustawy o pomocy społecznej (Dz.U. z 2009r. Nr 175, poz. 1362)

interwencja kryzysowa dla ofiar handlu ludźmi – schronienie, posiłek, niezbędne ubranie i zasiłek celowy

powiadomienie służb pomocy społecznej oraz do rozważenia – wszczęcie odrębnego postępowania w ramach Pa oraz

pomoc Krajowego Centrum Interwencyjno – Konsultacyjnego dla ofiar handlu ludźmi (KCIK) prowadzonego przez MSWiA


zadośćuczynienie (…)

art. 46 § 1 i 2 kk - zadośćuczynienie, obowiązek naprawienia szkody lub nawiązka

wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej

skazanie związek przyczynowy pomiędzy szkodą/krzywdą a

przestępstwem handlu ludźmi złożenie wniosku do czasu zakończenia pierwszego

przesłuchania pokrzywdzonego na rozprawie głównej (art. 49a kpk)


kompensata ustawa o państwowej kompensacie przysługującej

ofiarom niektórych przestępstw (Dz.U. z 2005r. Nr 169, poz. 1415 ze zm.)

przestępstwo popełnione na terytorium RP, na szkodę obywatela UE postępowanie w sprawie o przestępstwo, którego skutkiem

jest śmierć lub naruszenie czynności ciała lub rozstroju ciała art. 156 § 1 kk lub w art. 157 § 1 kk

uprawniony – pokrzywdzony lub osoba mu najbliższa brak możliwości uzyskania kompensaty od sprawcy

kompensata obejmuje utracone zarobki lub inne środki utrzymania koszty związane z leczeniem i rehabilitacją koszty pogrzebu


kompensata

przesłanki negatywne

brak skutku postaci uszkodzenia ciała (…) umorzenie postępowania na podstawie art. 17 § 1 pkt.

1, 2, 3, 7 i 9 kpk wydanie wyroku uniewinniającego upływ 2 lat od dnia popełnienia przestępstwa

właściwy do rozpoznania – sąd rejonowy właściwy dla miejsca zamieszkania pokrzywdzonego lub osoby mu najbliższej


prawo do reprezentacji, w tym prawo do żądania ustanowienia pełnomocnika z urzędu

warunek – wykazanie niemożności ponoszenia kosztów reprezentacji

pełnomocnik z urzędu (art. 87 § 1 kpk w zw. z art. 88 § 1 kpk i art. 78 § 1 kpk)

art. 12 ust. 2 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/36/UE

ochrona świadka/pokrzywdzonego art. 12 ust. 3 Dyrektywy – zapewnienie dostępu do

programów ochrony świadków lub innych podobnych programów, na podstawie indywidualnej oceny ryzyka

projekt Dyrektywy ustanawiającej minimalne standardy praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw


pokrzywdzony cudzoziemski prawo do ubiegania się o legalizację pobytu w RP – na

podstawie ustawy o cudzoziemcach (Dz.U. z 2006r. Nr 234, poz. 1694 z późn. zm.)

art. 53a ust. 2 pkr. 4 – zezwolenie na czas oznaczony, nie dłuższy niż 3 miesiące

wojewoda na podstawie zaświadczenia organu wł. do prowadzenia postęp.

art. 53 ust. 1 pkt. 15 w zw. z art. 56 ust. 1 pkt. 4 – zezwolenie na zamieszkanie

okres do 6 miesięcy pobyt na terytorium RP podjęcie współpracy z organami wymiaru sprawiedliwości zerwanie kontaktu z osobami podejrzanymi o popełnienie czynów

zabronionych dot. handlu ludźmi

prawo do udziału w Programie wsparcia i ochrony ofiary/świadka handlu ludźmi

Przesłuchanie

pokrzywdzonego wniosek o przesłuchanie w trybie art. 316 § 3

kpk lub osobiste przesłuchanie przez prokuratora

art. 191 § 3 kpk – zastrzeżenie danych adresowych

przesłuchanie z udziałem psychologa okazanie z ukrycia lub z zastosowaniem

środków umożliwiających przesłuchanie na odległość (art. 177 § 1 a kpk)

Odmowa przesłuchania w trybie art. 316 § 3 kpk

konieczność dobrego umotywowania wniosku porozumienie z La Stradą i stosowny dokument?

Odmowa odebrania zeznań przed sądem brak niebezpieczeństwa, że świadka nie będzie

można przesłuchać na rozprawie pokrzywdzona Bułgarka zobowiązała się przed

sądem, że stawi się na każde wezwania

Zalecenia dot. przesłuchania pokrzywdzonego

art. 12 ust. 4 Dyrektywy – unikanie:

zbędnego powtarzania przesłuchań kontaktu wzrokowego pokrzywdzonego z

oskarżonym, w tym w czasie składania zeznań i okazania

przesłuchań krzyżowych – konfrontacji składanie zeznań na posiedzeniach jawnych zbędnych pytań dotyczących życia

prywatnego

Przesłuchanie pokrzywdzonego

ustalenie okoliczności pierwszego kontaktu pokrzywdzonego z osobą proponującą pracę, organizującą wyjazd, czy też składającą ofertę (telefon, email, ogłoszenie o pracę, polecenie przez znajomego, rodzinę) i jego dalszy przebieg,

warunki oferty, przykładowo: miejsce wykonywania pracy, warunki wyżywienia i akomodacji, wynagrodzenie i forma płatności, zapewnienie opieki na miejscu, czy została na tą okoliczność sporządzona umowa lub oferta w formie pisemnej,

koszty dojazdu na miejsce i uzyskania niezbędnych dokumentów (paszport, wiza, zezwolenie na pracę),

czy pokrzywdzony przekazywał sprawcy/sprawcom dane na temat rodziny, miejsca zamieszkania, sposobu kontaktu, jak uzasadniono konieczność posiadania takich informacji,

sposób przekroczenia granicy państwowej, kto dysponował dokumentem tożsamości pokrzywdzonego, jeśli była

to inna osoba, jakie było uzasadnienie jego przekazania, na jaki okres,

Przesłuchanie pokrzywdzonego

czy posługiwał się innymi niż na własne nazwisko dokumentami stwierdzającymi tożsamość, jeśli tak, jakie było tego uzasadnienie,

czy w związku z wykonywaniem pracy podlegał ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniu od następstw nieszczęśliwych wypadków, czy został przeszkolony w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,

czy wypełniał lub podpisywał jakiekolwiek wnioski lub dokumenty, w szczególności w celu założenia konta lub uzyskania świadczenia z ubezpieczenia społecznego,

czy otrzymał środki pieniężne lub wynagrodzenie w innej formie, sposób traktowania na miejscu, w tym stosowanie środków

przymusu lub groźby, możliwość kontaktu z innymi osobami.

Przesłuchanie dziecka wstępna opinia psychologa o możliwości przesłuchania tryb przesłuchania wskazany w art. 185a kpk i art. 185b kpk reguły wskazane w Dyrektywie (art. 15 )

niezwłoczne przesłuchanie dziecka w pomieszczeniach specjalnych lub do tego przygotowanych z udziałem specjalistów przez tą samą osobę ograniczenie liczby przesłuchań utrwalanie na nośnikach audiofonicznych bez udziału podejrzanego udział przedstawiciela lub wybranej przez dziecko osoby dorosłej rozprawa z wyłączeniem jawności przesłuchanie na rozprawie z udziałem środków do przesłuchania na odległość

konieczność zmian legislacyjnych w zakresie odnoszącym się do trybu przesłuchania wskazanego w art. 185a i 185b kpk, w szczególności wieku uprawnionego oraz katalogu przestępstw

Przesłuchanie dziecka

Ustanowienie kuratora

1. dziecko pozostaje pod opieką rodziców, co do których istnieje uzasadnione podejrzenie, że nadużyli władzy rodzicielskiej

art. 572 § 1 kpc – wszczęcie procedury zmierzającej do pozbawienia lub ograniczenia władzy rodzicielskiej

art. 7 w zw. z art. 99 Krio - ustanowienie kuratora

1. opiekunowie prawni dziecka przebywają poza granicami RP

art. 157 Krio – ustanowienie kuratora

Przesłuchanie dziecka

art. 14 ust. 2 i art. 5 ust. 1 Dyrektywy wyznaczenie opiekuna lub przedstawiciela prawnego w

momencie uznania dziecka za ofiarę handlu ludźmi przedstawiciel z chwilą zainicjowania postępowania

karnego

niemożność zapewnienia właściwej reprezentacji przez rodziców ze względu na konflikt interesów

art. 15 ust. 2 bezpłatne doradztwo i zastępstwo prawne

Zabezpieczenie materiału dowodowego

oględziny eksperyment procesowy odtworzenie przebiegu zdarzeńi odebranie zeznań od

pokrzywdzonego w toku tych czynności

kontrola i utrwalanie rozmów (art. 237 kpk)

Odstąpienie od ścigania pokrzywdzonych lub

zaniechanie sankcji karnej

Konwencja Rady Europy w sprawie działań przeciwko handlowi ludźmi

art. 26 - niekaralność pokrzywdzonego za czyny popełnione pod wpływem groźby

Dyrektywa Parlamentu i Rady w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi - art. 8

odstąpienia od ścigania odstąpienie od karania za czyny pokrzywdzonych popełnione w wyniku

przymusu lub w bezpośredniej konsekwencji tego, że stały się ofiarami handlu ludźmi

Zaniechanie sankcji karnej

jedynie wypadki przewidziane w ustawie (np. art. 229 § 6, art. 230a § 3, 236 § 2, art. 240 § 3, art. 252 § 4 kk)

możliwości odstąpienia od wymierzenia kary wynikające z art. 59 kk

zagrożenie do lat 3 lub karą łagodniejszego rodzaju społeczna szkodliwość nie jest znaczna Sąd orzeka środek karny cele kary zostaną spełnione poprzez orzeczenie

środka karnego konieczność zmian legislacyjnych

Zaniechanie ścigania

jedynie przypadki wskazane w ustawie (art. 17 § 1 pkt. 2 kpk)

umorzenie postępowania lub odmowa wszczęcia przemoc fizyczna, która całkowicie wykluczająca

podjęcie decyzji – wyłącza możliwość uznania zachowania sprawcy za czyn (art. 17 § 1 pkt. 1 kpk)

przymus fizyczny lub psychiczny jako okoliczność wyłączająca bezprawność czynu (art. 26 kk w zw. z art. 17 § 1 pkt. 2 kpk)

stwierdzenie stopnia społecznej szkodliwości czynu pokrzywdzonego (art. 17 § 1 pkt. 3 kpk)

Postępowania przeciwko pokrzywdzonym

PA Białystok – sprawa azerska PO Legnica – pokrzywdzona legitymująca się

fałszywym dowodem tożsamości. Sąd, na wniosek prokuratury – uznał winę (art. 270 § 2a

kk),na podstawie art. 59 § 1 kk odstąpił od wymiaru kary i orzekł przepadek falsyfikatu

PR Krosno - obywatelki Nepalu, badanie PA oświadczenia o dobrowolnym wydaniu paszportów, potencjalny podejrzany występujący w roli tłumaczaniedostateczne przesłuchanie pokrzywdzonych

Środki karne art. 7 Dyrektywy przepadek korzyści lub jej równowartości - art. 45 kk przepadek przedmiotów służących lub przeznaczonych do

popełnienia przestępstwa – art. 44 § 2 i 4 kkprzedmioty służące do popełnienia przestępstwa – każda rzec,

której użycie umożliwia lub co najmniej ułatwia sprawcy realizację zamierzonego czynu przestępczego - wyrok SN z dnia 11 kwietnia 1984r. RNW 4/84

doktryna – zawężenie definicji do przedmiotów służących realizacji znamion przestępstwa

przepadek przedmiotów pochodzących z przestępstwa art. 44 § 1 kk

stosowanie zabezpieczeń majątkowych

Środki karne obowiązek powstrzymywania się od przebywania

w określonych miejscach – art. 41a § 1 kk

warunek przemoc lub wykorzystanie seksualne małoletniego

zakaz prowadzenia działalności gospodarczej art.

41 § 2 kpk przestępstwo zostało popełnione w związku z

prowadzeniem ściśle określonej działalności gospodarczej, np. agencja pośrednictwa pracy, „krótkoterminowe noclegi”, itp.

Postępowania przygotowawcze

res iudicata – art. 54 Konwencji wykonawczej do układu Schengen

brak możliwości umorzenia postępowania na podstawie art. 17 § 1 pkt 7 kpk w sytuacji ustalenia, że postępowanie o ten sam czyn jest w toku

wyłącznie prawomocne orzeczenie organu sądowego państwa członkowskiego UE

najczęstsza przyczyna wadliwej decyzji procesowej – niedostateczne wykorzystania dowodu z zeznań pokrzywdzonego

opinie psychologów określające profil pokrzywdzonego

Handel ludźmi a nielegalna adopcja

handel dzieckiem w celu wykorzystania jako źródło dochodu – obywateli Danii i Polka – matka dziecka

finansowanie matki w czasie ciąży próba wprowadzenia w błąd, że Dunka jest matką dziecka środki zapobiegawcze – tymczasowe aresztowanie, zarzuty z art. 189a § 1 kk, wobec Dunek 13 § 1 kk w zw. z art. 272

kk a/o przeciwko w zakresie usiłowania wyłudzenia dokumentacji

medycznej potwierdzającej urodzenie dziecka w warunkach domowych (dyskusyjne czy jest to wyłudzenie poświadczenia nieprawdy)

umorzenie częściowe - art. 189a kk – art. 17 § 1 pkt. 2 kpk (bcp) co do matki dziecka – chęć zapewnienia jak najlepszych warunków bytowych brak znaczenia, że chęć adopcji była związana z chęcią osiągnięcia korzyści

majątkowej. „odpłatne przekazanie do adopcji nie mieści się w definicji hl” Dunki – przejęcie dziecka w celu jego wychowania, brak znamion wykorzystania

Relacje art. 253 § 1 kk i art. 189a § 1 kk

art. 253 § 1 kk Konwencja z dnia 21 marca 1950 w sprawie zwalczania

handlu ludźmi i eksploatacji prostytucji, ratyfikowany 29 lutego 1952

za handel ludźmi uznaje się dostarczenie, zwabienie lub uprowadzenie w celach prostytucji innej osoby, nawet za jej zgodą

Protokół o zapobieganiu, zwalczaniu i karaniu za handel ludźmi, w szczególności kobietami i dziećmi, ratyfikowany 18 sierpnia 2003r., opublikowany w dniu 31 stycznia 2005r.

przestępstwo popełnione w ramach zorganizowanej grupy przestępczej

o charakterze międzynarodowym

Relacje art. 253 § 1 kk i art. 189a § 1 kk

art. 3 ust. 2 Konwencji przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej

zostało popełnione w więcej niż jednym państwie; zostało popełnione w jednym państwie, lecz istotna

część przygotowań do niego, planowania, kierowania lub kontroli nad nim odbywała się w innym państwie;

zostało popełnione w jednym państwie, lecz była w nie zaangażowana zorganizowana grupa przestępcza prowadząca działalność przestępczą w więcej niż jednym państwie; lub

zostało popełnione w jednym państwie, lecz powoduje istotne skutki w innym państwie

Handel ludźmi jako transakcja kupna sprzedaży

wyrok SN z 7 czerwca 2001r. V KKN 109/99HL – jako transakcja kupca sprzedaży, ale

powiązana z werbunkiem, transportem (...) podobnie:

postanowienie SN z 3 października 2007r. III KK 177/07 wyrok SA w Lublinie z 7 kwietnia 2005r. sygn. II AKa

75/05 HL jako transakcja kupna sprzedaży, bądź też jakakolwiek inna transakcja cywilno – prawna (zamiana, najem, zastaw, użyczenie, której przedmiotem jest osoba ludzka, w powiązaniu z działaniami polegającymi na zawarciu stosowanej umowy (reklama, werbowanie, doradztwo (...)

Handel ludźmi jako transakcja kupna sprzedaży

wyrok SA w Katowicach z 13 sierpnia 2009r. II Aka 200/09 „określenie „uprawia handel” jest równoznaczne z pojęciem „handluje – kupuje, sprzedaje, zastawia, dokonuje zamiany, użycza ludzi lub dokonuje jakichkolwiek innych transakcji cywilnoprawnych

wyrok SA w Białymstoku z 24 maja 2004r. sygn. II Aka 66/04 HL jako obrót przenoszący własność człowieka jako przedmiotu, towaru

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Pytania ?

Handel Ludźmi

Documents

Transcript of Handel Ludźmi