Geometria gwintówGeometria gwintów

Gwint jest to rowek nacięty wzdłuż linii Gwint jest to rowek nacięty wzdłuż linii śrubowej na powierzchni walcowej lub śrubowej na powierzchni walcowej lub

stożkowej wałka (gwinty zewnętrzne) lub stożkowej wałka (gwinty zewnętrzne) lub otworu (gwinty wewnętrzne).otworu (gwinty wewnętrzne).

Powstałe występy oraz bruzdy, Powstałe występy oraz bruzdy, obserwowane w płaszczyźnie obserwowane w płaszczyźnie

przechodzącej przez oś gwintu tworzą zarys przechodzącej przez oś gwintu tworzą zarys gwintu.gwintu.

Zarys gwintu tworzy linia konturowa Zarys gwintu tworzy linia konturowa przekroju osiowego gwintu.przekroju osiowego gwintu.

d - średnica gwintu (jest to średnica okręgu d - średnica gwintu (jest to średnica okręgu opisanego na zewnętrznych opisanego na zewnętrznych wierzchołkach gwintu w prostopadłym wierzchołkach gwintu w prostopadłym przekroju poprzecznym śruby. Średnica przekroju poprzecznym śruby. Średnica ta odpowiada średnicy wewnętrznej D ta odpowiada średnicy wewnętrznej D nakrętki).nakrętki).

P - skok gwintu (odległość pomiędzy P - skok gwintu (odległość pomiędzy wierzchołkami gwintu w przekroju wierzchołkami gwintu w przekroju wzdłużnym śruby lub nakrętki).wzdłużnym śruby lub nakrętki).

R - zaokrąglenie szczytu i dna bruzdy R - zaokrąglenie szczytu i dna bruzdy gwintu (w gwintach trójkątnych unika się gwintu (w gwintach trójkątnych unika się pozostawiania ostrych krawędzi szczytu pozostawiania ostrych krawędzi szczytu gwintu jak i bruzdy gwintu, gdyż gwintu jak i bruzdy gwintu, gdyż powoduje to spiętrzenie naprężeń w powoduje to spiętrzenie naprężeń w obszarze takiego karbu. Promień R obszarze takiego karbu. Promień R typowo wynosi około jedną dziesiątą typowo wynosi około jedną dziesiątą część skoku gwintu (R ok. 0.1 * P)część skoku gwintu (R ok. 0.1 * P)

Parametry gwintów:Parametry gwintów: d - średnica gwintu śrubyd - średnica gwintu śruby

D - średnica dna wrębów nakrętkiD - średnica dna wrębów nakrętki

d1 - średnica rdzenia śrubyd1 - średnica rdzenia śruby

D1 - średnica otworu nakrętkiD1 - średnica otworu nakrętki

d2 - średnica podziałowa śrubyd2 - średnica podziałowa śruby

D2 - średnica podziałowa nakrętki (D2 =d2)D2 - średnica podziałowa nakrętki (D2 =d2)

P - podziałka (skok) gwintuP - podziałka (skok) gwintu

Ph - podziałka (skok) gwintu w gwintach wielokrotnych Ph - podziałka (skok) gwintu w gwintach wielokrotnych (Ph=n*P, gdzie n - krotność gwintu)(Ph=n*P, gdzie n - krotność gwintu)

α - kąt zarysuα - kąt zarysu

γ- kąt pochylenia linii śrubowej na średnicy podziałowejγ- kąt pochylenia linii śrubowej na średnicy podziałowej

Ze względu na przeznaczenie:Ze względu na przeznaczenie: gwint złącznygwint złączny

gwint pociągowygwint pociągowy

Klasyfikacja gwintów:

Ze względu na kształt:Ze względu na kształt: gwint metrycznygwint metryczny

gwint trapezowy niesymetrycznygwint trapezowy niesymetryczny

gwint trapezowy symetrycznygwint trapezowy symetryczny

gwint prostokątnygwint prostokątny

gwint okrągłygwint okrągły

gwint okrągłygwint okrągły

gwint stożkowygwint stożkowy

gwint tocznygwint toczny

gwint trójkątnygwint trójkątny

gwint do drewnagwint do drewna

gwint walcowatygwint walcowaty

Ze względu na umiejscowienie:Ze względu na umiejscowienie: gwint zewnętrznygwint zewnętrzny

gwint wewnętrznygwint wewnętrzny

Ze względu na krotność:Ze względu na krotność: gwint pojedynczygwint pojedynczy

gwinty dwukrotne (wielokrotne)gwinty dwukrotne (wielokrotne)

Ze względu na skok:Ze względu na skok: gwint normalnygwint normalny

gwint drobnozwojnygwint drobnozwojny

gwint grubo-zwojowygwint grubo-zwojowy

Ze względu na sposób Ze względu na sposób skręcania:skręcania:

gwint prawygwint prawy

gwint lewygwint lewy

Do nacinania gwintów zewnętrznych używa Do nacinania gwintów zewnętrznych używa się narzynek, głowic gwinciarskich lub się narzynek, głowic gwinciarskich lub specjalnych frezów.Gwinty zewnętrzne specjalnych frezów.Gwinty zewnętrzne

wykonuje się również metodą wykonuje się również metodą walcowania. Do wykonywania gwintów walcowania. Do wykonywania gwintów

wewnętrznych służą gwintowniki. Gwinty wewnętrznych służą gwintowniki. Gwinty można także wykonywać metodami można także wykonywać metodami obróbki plastycznej i odlewniczymi. obróbki plastycznej i odlewniczymi. Gwinty zarówno wewnętrzne jak i Gwinty zarówno wewnętrzne jak i

zewnętrzne o różnych średnicach nacina zewnętrzne o różnych średnicach nacina się również na tokarkach.się również na tokarkach.

Gwint metrycznyGwint metryczny jest podstawowym znormalizowanym jest podstawowym znormalizowanym gwintem złącznym. Do jego zalet należy duża wytrzymałość gwintem złącznym. Do jego zalet należy duża wytrzymałość ze względu na duży kąt gwintu. Natomiast wadami gwintu są ze względu na duży kąt gwintu. Natomiast wadami gwintu są

niedokładne osiowanie oraz niska sprawność.niedokładne osiowanie oraz niska sprawność.

Gwinty metryczne mogą być:Gwinty metryczne mogą być:

- trapezowe- trapezowe

- stożkowe- stożkowe

- okrągłe- okrągłe

- trójkątne- trójkątne

Gwint metryczny stosowany jest dla zakresu średnic 1 600 Gwint metryczny stosowany jest dla zakresu średnic 1 600 mm mm

wg PN – 83/M – 02013, dla 0,25 0,9 mm PN – 74/M – wg PN – 83/M – 02013, dla 0,25 0,9 mm PN – 74/M – 02012.02012.

Skok gwintu metrycznego może być zwykły lub drobny.Skok gwintu metrycznego może być zwykły lub drobny.

Oznaczenia gwintów metrycznych:Oznaczenia gwintów metrycznych:

M20 – gwint metryczny zwykłyM20 – gwint metryczny zwykły

M20 x 2 – gwint metryczny drobny (drobnozwojowy)M20 x 2 – gwint metryczny drobny (drobnozwojowy)

M16 – gwint metryczny (prawy)M16 – gwint metryczny (prawy)

LHM16 – gwint metryczny (lewy)LHM16 – gwint metryczny (lewy)

Skok gwintu metrycznego drobnego wynosi: 2; 1,5; 1; 0,75; Skok gwintu metrycznego drobnego wynosi: 2; 1,5; 1; 0,75; 0,5.0,5.

Gwint prostokątnyGwint prostokątny - najstarszy rodzaj gwintu stosowany w - najstarszy rodzaj gwintu stosowany w połączeniach ruchomych. Cechuje się największą sprawnością, połączeniach ruchomych. Cechuje się największą sprawnością,

ale i najmniejszą wytrzymałoscią. Gwinty te nie zostały ale i najmniejszą wytrzymałoscią. Gwinty te nie zostały znormalizowane. Podziałkę P i średnicę nominalną d wyznacza znormalizowane. Podziałkę P i średnicę nominalną d wyznacza się na podstawie normy gwintów trapezowych symetrycznych.się na podstawie normy gwintów trapezowych symetrycznych.

Gwint okrągły Gwint okrągły (gwint o zarysie kołowym) – posiada zaokrąglony (gwint o zarysie kołowym) – posiada zaokrąglony zarys przez co charakteryzuje się dużą wytrzymałością zarys przez co charakteryzuje się dużą wytrzymałością

zmęczeniową i statyczną. Jest stosowany w połączeniach zmęczeniową i statyczną. Jest stosowany w połączeniach spoczynkowych często rozłącznych oraz narażonych na spoczynkowych często rozłącznych oraz narażonych na

zanieczyszczenia i korozję, m.in. w złączach wagonowych, hakach zanieczyszczenia i korozję, m.in. w złączach wagonowych, hakach żurawi, przewodach pożarniczych, elektrotechnice. Gwinty o żurawi, przewodach pożarniczych, elektrotechnice. Gwinty o zarysie kołowym określa norma PN-84/M02035 (w zakresie zarysie kołowym określa norma PN-84/M02035 (w zakresie

średnic od 8 do 200mm).średnic od 8 do 200mm).

Gwint stożkowyGwint stożkowy – powstaje podobnie jak gwint walcowy z tą – powstaje podobnie jak gwint walcowy z tą różnicą, że jest nacinany na powierzchni stożka. Gwinty różnicą, że jest nacinany na powierzchni stożka. Gwinty

stożkowe są stosowane do łączenia przewodów rurowych stożkowe są stosowane do łączenia przewodów rurowych wodnych, paliwowych, smarowych itd. Zapewniają one wodnych, paliwowych, smarowych itd. Zapewniają one

szczelność połączenia bez stosowania dodatkowych uszczelnień.szczelność połączenia bez stosowania dodatkowych uszczelnień.

Gwint rurowy stożkowy – PN – 80/M – 02031Gwint rurowy stożkowy – PN – 80/M – 02031Gwint rurowy stożkowy (Briggsa) o kącie zarysu 60- PN – Gwint rurowy stożkowy (Briggsa) o kącie zarysu 60- PN –

54/M – 0203254/M – 02032Gwint stożkowy M6 x 1 – PN – 54/M – 02033Gwint stożkowy M6 x 1 – PN – 54/M – 02033

Gwint walcowyGwint walcowy (oznaczenie: G) - rodzaj gwintu nacinany na rurach i (oznaczenie: G) - rodzaj gwintu nacinany na rurach i elementach je łączących. Gwinty te opisano w normie PN-79/M-02030. elementach je łączących. Gwinty te opisano w normie PN-79/M-02030.

Średnice podaje się w calach według powyższej normy.Średnice podaje się w calach według powyższej normy.

Gwint rurowy walcowyGwint rurowy walcowy – jest gwintem trójkątnym. Stosowany głównie – jest gwintem trójkątnym. Stosowany głównie do łączenia przewodów rurowych. Jest to gwint calowy drobnozwojowy o do łączenia przewodów rurowych. Jest to gwint calowy drobnozwojowy o kącie gwintu = 55. Jako średnicę gwintu d kącie gwintu = 55. Jako średnicę gwintu d podajemy średnicę otworu podajemy średnicę otworu

rury z gwintem zewnętrznym (w calach).rury z gwintem zewnętrznym (w calach).

Gwint tocznyGwint toczny - rodzaj gwintu, w którym między śrubą a nakrętką - rodzaj gwintu, w którym między śrubą a nakrętką znajdują się kulki. Poruszają się one w obiegu zamkniętym. Obieg ten znajdują się kulki. Poruszają się one w obiegu zamkniętym. Obieg ten

obejmuje 3, 2 lub 1 zwój. Skoki tych gwintów są znormalizowane. obejmuje 3, 2 lub 1 zwój. Skoki tych gwintów są znormalizowane. Gwinty toczne wykonane są z dużą dokładnością, co umożliwia Gwinty toczne wykonane są z dużą dokładnością, co umożliwia

bezluzową pracę i dużą sprawność.bezluzową pracę i dużą sprawność.

Gwinty trójkątneGwinty trójkątne zdecydowana większość gwintów, zdecydowana większość gwintów, stosowana we wszystkich śrubach, nakrętkach i wkrętach w stosowana we wszystkich śrubach, nakrętkach i wkrętach w

połączeniach gwintowych.połączeniach gwintowych.

Gwint trapezowy niesymetrycznyGwint trapezowy niesymetryczny - gwint pociągowy o zarysie - gwint pociągowy o zarysie trapezowym. Gwint niesymetryczny charakteryzuje się dużą trapezowym. Gwint niesymetryczny charakteryzuje się dużą

wytrzymałością i może być obciążony tylko w jednym kierunku.wytrzymałością i może być obciążony tylko w jednym kierunku.

Gwint trapezowy metrycznyGwint trapezowy metryczny, dawniejsza nazwa gwint trapezowy , dawniejsza nazwa gwint trapezowy symetryczny – gwint o zarysie trapezowym, stosowany w mechanizmach symetryczny – gwint o zarysie trapezowym, stosowany w mechanizmach przenoszących duże obciążenia w obu kierunkach oraz w urządzeniach przenoszących duże obciążenia w obu kierunkach oraz w urządzeniach

o małych prędkościach obrotowych i rzadko pracujacych.o małych prędkościach obrotowych i rzadko pracujacych.

Wśród nich rozróżnia się gwinty:Wśród nich rozróżnia się gwinty:

- - drobnedrobne - o wartości skoku dla danej średnicy zgodnej z Polską Normą - o wartości skoku dla danej średnicy zgodnej z Polską Normą

- - zwykłezwykłe - o wartości skoku dla danej średnicy mniejszej niż dla gwintu - o wartości skoku dla danej średnicy mniejszej niż dla gwintu zwykłegozwykłego

- - grubegrube - o wartości skoku dla danej średnicy większej niż dla gwintu - o wartości skoku dla danej średnicy większej niż dla gwintu zwykłegozwykłego

- trapezowy metryczny - trapezowy niesymetryczny trapezowy metryczny - trapezowy niesymetryczny

Zarysy gwintu:Zarysy gwintu: a) trójkątny, b) trapezowy symetryczny, a) trójkątny, b) trapezowy symetryczny, c) trapezowy c) trapezowy niesymetryczny, niesymetryczny, d) prostokątny, e) okrągłyd) prostokątny, e) okrągły

Gwint prawyGwint prawy to gwint śruby, którą wkręcamy kręcąc w prawo czyli zgodnie z to gwint śruby, którą wkręcamy kręcąc w prawo czyli zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Jest to podstawowy kierunek gwintu stosowany w ruchem wskazówek zegara. Jest to podstawowy kierunek gwintu stosowany w większości zastosowań.większości zastosowań.Gwint lewyGwint lewy - gwint śruby, którą wkręca się kręcąc w lewo, czyli przeciwnie do - gwint śruby, którą wkręca się kręcąc w lewo, czyli przeciwnie do ruchu wskazówek zegara.ruchu wskazówek zegara.

GGwint prawy wint prawy GGwint lewywint lewy

Podział ze względu na rodzaj wymiaru:Podział ze względu na rodzaj wymiaru:A. zewnętrznyA. zewnętrznyB. wewnętrznyB. wewnętrzny

Podział ze względu na kierunek obrotu:Podział ze względu na kierunek obrotu:a) prawya) prawyb) lewyb) lewy

Sprawność gwintuSprawność gwintu::

gdzie:gdzie: – sprawność – sprawność n n – praca uzyskana – praca uzyskana LuLu – praca włożona – praca włożona LwLw – siła osiowa – siła osiowa QQ – przesunięcie – przesunięcie PhPh – moment skręcający – moment skręcający Ms Ms – kąt wzniosu gwintu – kąt wzniosu gwintu – pozorny kąt tarcia – pozorny kąt tarcia p' p'

Przy zmianie ruchu obrotowego na postępowy:Przy zmianie ruchu obrotowego na postępowy:

Przy zmianie ruchu postępowego na obrotowy: Przy zmianie ruchu postępowego na obrotowy:

Długość robocza gwintuDługość robocza gwintu::

Minimalna długość gwintu przenosząca obciążenie siłą wynosi: Minimalna długość gwintu przenosząca obciążenie siłą wynosi:

gdzie:gdzie: – długość robocza gwintu – długość robocza gwintu HH – siła osiowa – siła osiowa F F – podziałka gwintu – podziałka gwintu PP – średnica śruby – średnica śruby d d – średnica otworu nakrętki – średnica otworu nakrętki D1D1 – naprężenie dopuszczalne na ściskanie – naprężenie dopuszczalne na ściskanie kckc

Średnica rdzenia śruby:Średnica rdzenia śruby:

Minimalna średnica rdzenia śruby przenosząca obciążenie wynosi:Minimalna średnica rdzenia śruby przenosząca obciążenie wynosi:

gdzie:gdzie: – średnica rdzenia śruby – średnica rdzenia śruby d3d3 – siła osiowa – siła osiowa FF – naprężenie dopuszczalne na rozciąganie – naprężenie dopuszczalne na rozciąganie kr kr

Wybrane oznaczenia gwintów:Wybrane oznaczenia gwintów:

ACMEACME - gwint trapezowy symetryczny, - gwint trapezowy symetryczny,BSFBSF – gwint calowy Whitwortha, drobnozwojny, – gwint calowy Whitwortha, drobnozwojny,

BSWBSW – gwint calowy Whitwortha, zwykły, – gwint calowy Whitwortha, zwykły,EE – gwint Edisona, elektrotechniczny, – gwint Edisona, elektrotechniczny,

GG (lub (lub BSPPBSPP) – gwint rurowy Whitwortha, walcowy,) – gwint rurowy Whitwortha, walcowy,MM – gwint metryczny zwykły i drobnozwojny, – gwint metryczny zwykły i drobnozwojny,

NC NC - gwint specjalny elektryczny- gwint specjalny elektrycznyNPT NPT – gwint rurowy Briggsa, stożkowy– gwint rurowy Briggsa, stożkowy

PgPg – gwint specjalny instalacyjny, pancerny, – gwint specjalny instalacyjny, pancerny,RR (lub (lub BSPTBSPT) – gwint rurowy Whitwortha, stożkowy, zewnętrzny,) – gwint rurowy Whitwortha, stożkowy, zewnętrzny,

RcRc – gwint rurowy Whitwortha, stożkowy, wewnętrzny, – gwint rurowy Whitwortha, stożkowy, wewnętrzny,RdRd – gwint okrągły, – gwint okrągły,

RpRp – gwint rurowy Whitwortha, walcowy wewnętrzny, – gwint rurowy Whitwortha, walcowy wewnętrzny,RWRW, , FGFG – gwint rowerowy, – gwint rowerowy,

SS – gwint trapezowy niesymetryczny, – gwint trapezowy niesymetryczny,TrTr – gwint trapezowy symetryczny, – gwint trapezowy symetryczny,

UNUN – gwinty zunifikowane o skoku uprzywilejowanym, – gwinty zunifikowane o skoku uprzywilejowanym,UNCUNC – gwint calowy, zunifikowany, zwykły, – gwint calowy, zunifikowany, zwykły,

UNEFUNEF – gwint calowy, zunifikowany, bardzo drobnozwojny, – gwint calowy, zunifikowany, bardzo drobnozwojny,UNFUNF – gwint calowy, zunifikowany, drobnozwojny, – gwint calowy, zunifikowany, drobnozwojny,

UNSUNS – gwinty zunifikowane specjalne, – gwinty zunifikowane specjalne,VenVen, , Vg Vg – gwint wentylowy,– gwint wentylowy,

W W – gwint stożkowy do zaworów gazowych.– gwint stożkowy do zaworów gazowych.

Prezentacje wykonał:Prezentacje wykonał:

Mateusz Szatkowski 1hMateusz Szatkowski 1h