Gazetownia Nr 31

NR 11(31)/2013

Galeria

Gazetownia PIstacja Media 2013

058

004 OD REDAKTORA

Joanna Wroczyska

006DROGOWSKAZY

Gdzie ci mczyni (...) Agnieszka Czapczyska

012BEZKRESY

W sercu Azji CentralnejWaldemar awecki

020NA PAPIERZE

GabrielaKasia Bartsch-Cielebon

024 CHOPIN WIECZNIE YWY

Kod Ambroego Mieroszewskiego

Piotr Mysakowski

030 OPOWIADANIE KONKuRSOWE

Moje ycie nie zawsze (...)

Zbyszek Strugaa

034CZAS NA CZAS DLA NAS

Po 2 takie adne co

Grayna A. Rogala

036 GuZIK

Galeria

Klaudia Ofiara

040 NA ZDROWIE

Ewelina Penconek

042 WYWIAD

Chcie to mc

Kasia Boyk

046 WIEDMA

powie w odcinkach cz. XXIIIKasia Bartsch-Cielebon

056ZAKADKA

Przeklta poetkaListy z podry

Agata Winiewska

012 024 056

WydawcaStowarzyszenie Pi-stacja

Stowarzyszenie Pi-stacja [email protected]@pi-stacja.orgwww.gazetownia.eu

Dzia zagraniczny BabelBeata [email protected]

Zesp RedakcyjnyKatarzyna BoguckaJoanna Dudek- aweckaJoanna WroczyskaJolanta Wroczyska

FotoKatarzyna Bogucka Waldemar aweckiMarek PywaczykArtur RadkoAgnieszka Thomassen

IlustracjeAleksander Bogucki (pingwin) Mintoft (logo Chopin)Pawe Siwochowicz (wiedma)

Opracowanie graficzne i skadAgnieszka Malanka

Wsppraca technicznaAgnieszka Betkier

Patronat MedialnyPIstacja Media

Wydawnictwo zastrzega, i dalsze rozpowszechnianie materiaw opublikowanych w pimie Gazetownia bez zgody Wydawcy jest zabronione na podstawie ar t. 25 ust.1 pkt 1b prawa autorskiego.Copyright Stowarzyszenie Pi-stacja 2013

058 Nic nie dzieje si przypadkiem

Anna Jankowska

062 BAjKI NOWE

Sen

Ianina Hahula

064 AK Pobienie

Pawe Radko

066Przyczynek do Galerii

Monika Mikoajek

067 Co ja poradz na to (...)

Karolina Kapusta

068 SZORT MAT

Jak kolorujemy niebo?

Micha Lewandowski

070 BABEL

La pastque / Arbuz

MintoftMy TrAveLS / MOJe PODre

rapperswil - The City of

roses / rapperswil - Miasto r

Agnieszka Thomassen

058 068


Od redaktoraKiedy galeria to byo miejsce na spotkanie ze sztuk, najczciej nowoczesn, ale mona byo w niej znale ciekawe wypowiedzi twrcw o wiecie: portrety, pejzae, martw natur lub kresk na niebieskim tle, ktra niekiedy dawaa do mylenia. Dzisiaj w duych miastach galeri nazywamy dom handlowy z rnymi sklepami pod jednym dachem, w ktrym mona zrobi zakupy dla caej rodziny albo po prostu spdzi czas. Czasami obserwuj snujcych si po pitrach ludzi. To dopiero rnorodna galeria postaci, portretw i emocji. Nieustanna gra i walka, w ktrej uczucia uwidaczniaj si najczciej dwubiegunowo: rado miesza si ze smutkiem, a mio z nienawici. Kolorowe zakupy, obiad, kino, game over, wrcimy za tydzie.Zbliaj si wita, kilka dni wolnych, by pojecha do rodzin, odwiedzi groby najbliszych zmarych. Cmentarz to te galeria pomnikw, nagrobkw, kwiatw i zniczy o coraz bardziej dziwnych kolorach i ksztatach, cho daleko im cigle do sztuki. We Wszystkich witych i w Zaduszki po cmentarzach spaceruj cae rodziny: kupuj kwiaty, znicze, ustawiaj na grobach, zapalaj i wspominaj najbliszych.Na jesienne rozmylania o yciu zapraszamy do lektury, a w naszej Galerii m.in.: wycieczka do Kirgizji i opowieci o Rapperswilu, galeria portretw rodziny Chopina, opowiadania i powie w odcinkach, rozmowy o przemocy i tym, e chcie to mc, pomysy na wsplne spdzanie czasu z przyjacimi, o zdrowiu, modzie i ksikach, a take przyczynek do Galerii Potworw Agnieszki Osieckiej. Kto chce, niech czyta!

Joanna Wroczyska

Twoj myl przekaemy innym...

Na Twoje pytanie poszukamy odpowiedzi


gdzie ci MCZYNI,

prawdziwi tacy...?Agnieszka Czapczyska

007

Drogowskazy kierunek EGO

Agnieszka Czapczyska - psychoterapeutka, pracuje metodami terapii przez sztuk i psychologii zorientowanej na proces, specjalistka w zakresie przeciwdziaania przemocy w rodzinie, trenerka warsztatu Polskiego Towarzystwa Psychologicznego. Od kilkunastu lat zajmuje si terapi oraz warsztatami rozwoju osobistego dla kobiet. Wsptwrczyni Fundacji Miejsce Kobiet; Nowy wiat Kobiet.

Miesic tymczasowego aresztu zastosowa sd wobec Daniela r. 26-latek zosta zatrzymany przez policjantw po zgoszeniu przez rodzin kierowanych wobec nich grb. Wszystko zaczo si od zgoszenia przez matk Daniela, zachowania jej syna wobec czonkw rodziny. Podczas rozmowy z kobiet policjanci ustalili, e 26-latek czsto jest agresywny wobec niej oraz osb mieszkajcych w tym samym domu. W ostatnim czasie rodzina najbardziej obawia si kierowanych wobec nich grb zabjstwa, pobicia i spalenia domu. http://kppgrodzisk.policja.waw.pl/por tal/pgm/2/38102/Od_5_lat_grozil_rodzinie.html

Jan G., zosta zatrzymany podczas wit Boego Narodzenia podczas awantury domowej. Jego 29-letnia crka twierdzia, e ojciec gwaci j, odkd skoczya 15 lat. Prokuratura daa wiar zeznaniom kobiety i postawia mczynie trzy zarzuty zgwacenia crki w latach 2001-2010. Sd aresztowa mczyzn na dwa miesice. W trakcie ledztwa crka, ona i pozostae dzieci Jana G. odmwili skadania kolejnych zezna, prokuratura umorzya ledztwo. http://nasygnale.pl/kat,1025343,title,Corka-zmyslila-ze-gwalcil-ja-ojciec-Sledztwo-umorzono,wid,13590075,wiadomosc.html?ticaid=610e2a


Policjanci zatrzymali trzech mczyzn majcych zwizek z uprowadzeniem i pobiciem mieszkaca jednej z podwarszawskich miejscowoci. 22-letni Krystyn D., 23-letni Sebastian D. i 19-letni Sebastian K. uprowadzili mczyzn, wywieli go do lasu, a nastpnie pobili kopic i uderzajc trzonkami od siekiery oraz ranili noem. http://www.policja.pl/portal/pol/1/69296/Odpowiedza_za_uprowadzenie.html

Zaledwie jednego dnia potrzebowali policjanci do ustalenia i zatrzymania sprawcy rozboju. 22-latek, ktry pobi mczyzn i zabra mu zegarek, wpad dziki spostrzegawczoci funkcjonariuszy. Kilkakrotnie karany wczeniej Kamil S. tym razem odpowie za rozbj. To przestpstwo zagroone jest kar nawet 12 lat wizienia. http://kppgrodzisk.policja.waw.pl/portal/pgm/2/40791/Sprawce_rozboju_rozpoznali_po_tatuazu.html

Co czy wszystkie te historie? Po pierwsze wydarzyy si cakiem niedawno, gdzie w Polsce, moe wrd nas, moe wrd naszych ssiadw... Po drugie dotycz aktw przemocy. Po trzecie sprawcami lub gwnymi podejrzanymi s mczyni. Statystyki policyjne pokazuj, e wikszo sprawcw wszystkich aktw przemocy, w tym przemocy rwieniczej i przemocy w rodzinie, to dorastajcy chopcy lub mczyni.

Skd si bior sprawcy?W potocznej opinii s to zwyrodnialcy, psychopaci, osoby chore. Statystyki mwi, e prawda jest inna. W przypadku przemocy w rodzinie i przemocy rwieniczej, wikszo sprawcw to zdrowi psychicznie, normalni, eby nie powiedzie przecitni mczyni i chopcy. Tacy, ktrych spotykamy na dworcu PKP, mijamy na spacerze z psem, witamy w piekarni Mit, o zncajcym si psychopacie, jest spoecznym mechanizmem obronnym, sucym zaprzeczaniu bolesnej prawdzie, e yjemy w kulturze, ktra

009


traktuje rne formy wadzy i dominacji mczyzn jako normaln form relacji. rdem przemocy mczyzn wobec kobiet, dzieci czy innych mczyzn, s obowizujce w naszej spoecznoci i przekazywane z pokolenia na pokolenie, wzorce mskoci oparte na sile, dominacji, agresji, nie liczeniu si z perspektyw i emocjami innych.

Nikt nie rodzi si ani sprawc, ani ofiar przemocy...Jestemy spoecznie socjalizowani do rnych rl. Chopcy i mczyni, ktrzy stosuj przemoc, s produktem naszej kultury, ktra za porednictwem rodzin, mediw i caej rzeczywistoci spoecznej uczy, e bycie prawdziwym mczyzn to walka o utrzymanie wadzy i kontroli nad innymi. Mit o sprawcy psychopacie, uwalnia nas od koniecznoci stawiania sobie niewygodnych pyta. A jest ich wieleNa ile wszyscy mczyni, podtrzymujcy swoj postaw wzorzec mskoci opar ty na dominacji nad innymi, przykadaj si do trwania przemocy? Na ile milczenie wiadkw, zarwno mczyzn jak i kobiet, jest wspuczestnictwem w przemocy? Na ile dziewczyny i kobiety akceptujce wzorzec mskoci opar ty na wadzy i kontroli, motywuj swoich partnerw do podtrzymywania tej fasady? W jakim rozmiarze powszechne korzystanie z kultury przemocy (np. gier komputerowych, filmw czy muzyki promujcych przemoc) jest naszym zbiorowym wkadem w powtarzajcy si w kadym pokoleniu ten sam cykl?

Co z mczyznami, ktrzy nie krzywdz?Bardzo wielu (statystycznie znaczca wikszo) mczyzn nigdy nie byo i nie bdzie sprawcami przemocy. Przekonanie, e skoro tego nie robi, problem przestaje ich dotyczy, jest tylko iluzj. Przemoc dotyka porednio i bezporednio wszystkich. Ruch na

Gazetownia PIstacja Media 2013 Zdjcie: Micha uczakBiblioteka Publiczna Miasta i Gminy w Twardogrze, filia w Goszczu

rzecz przeciwdziaania przemocy w rodzinie zainicjoway na caym wiecie przede wszystkim kobiety, ktre solidaryzujc si z ofiarami przeamay mur milczenia, zaczy tworzy miejsca pomocowe dla ofiar, lobbowa na rzecz tworzenia przepisw prawa penalizujcych przemoc. W trakcie ycia kilku ostatnich pokole sytuacja ofiar ulega duej zmianie. Zmianie nie ulego jednak meritum problemu kolejna generacja chopcw wyrasta na mczyzn, z ktrych pewna cz krzywdzi lub bdzie krzywdzi. Niestety, adna ideologia psychologiczna czy ruch kobiecy na rzecz zatrzymania przemocy nie jest w stanie wpyn na zmian kulturowych wzorcw bycia prawdziwym mczyzn. Tymi, ktrzy s w stanie trwale zmieni t rzeczywisto s mczyni. Tylko mczyni mog nauczy chopcw jak korzysta z wasnej siy, tak aby nie bya ona krzywdzca dla innych. Nie zrobi tego kobiety czy instytucje pomocowe. W USA narodzi si kilkanacie lat temu ruch mczyzn przeciwko przemocy. W Polsce take coraz czciej sycha odwanych i gotowych do zmiany stereotypw mczyzn. Moe to naprawd pocztek nowego

AC

011


NA NOWEJ CIECE YCIA Program przeznaczony jest dla kobiet, ktre borykaj si z emocjonalnymi skutkami przemocy i pragn rozwija pozytywn relacj zdzieckiem

Fundacja Nowy wiat Kobiet

Fundacja Nowy wiat Kobiet, ul. Gaczyskiego 3 m.12zaprasza na 4 weekendowe spotkania warsztatowe: 56, 2627 padziernika, 2324 listopada oraz 1415 grudnia 2013 w godzinach 10.0018.00Podczas warsztatw uczestniczki dowiedz si m.in. jak odbudowa poczucie wasnej wartoci, stawia zdrowe granice w relacjach z innymi, jak przekracza trudne emocje zwizane z dowiadczon przemoc i szuka wzorcw budowania relacji opartych na sza-cunku i jak wspiera wasne dzieci.Prowadzca: Agnieszka Czapczyska psychoterapeutka, trenerka warsztatu Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, arteterapeutka, specjalistka w zakresie pomocy ofia-rom przemocy w rodzinie. Rozmowy kwalifikujce po uprzednim ustaleniu telefonicznym 606 406 555 lub mailowym: [email protected].

Uczestnictwo w warsztatach bezpatne

Program finansowany ze rodkw Urzdu m.st. Warszawy Dzielnicy rdmiecie

warsztaty edukacyjno-rozwojowe dla matek

Projekt finansuje m.st. Warszawa


W sercu Azji CentralnejWaldemar awecki

013

BezKresy

Kraj ten to niewtpliwie samo serce Azji Centralnej, ktrego bogactwem, ale i przeklestwem s gry, stanowice 94% jego terytorium. Wysokie onieone wierzchoki, ale i woda niezbdna do ycia i pozyskania energii; kopelanie uranu i elektrownie wodne powodoway, e w sowieckich czasach swobodny dostp przybyszw z zewntrz by wykluczony.Gry i doliny tak tutaj liczne, to terytoria koczowniczych poczyna mieszkacw tych ziem Kirgizw. Nie wytworzyli oni wielkiej kultury, nie zbudowali oszaamiajcych orodkw miejskich, ale zawsze yli w zgodzie z natur. Byli i s znakomitymi jedcami, poluj z orami, hoduj owce, bydo i konie. Pij kumys, jedz biszbarmak i wyrabiaj barwne szyrdaki. I to oraz Manas jest ostoj ich narodowej tosamoci. Kumys to sfermentowany, lekko alkoholowy napj z kobylego mleka. Jadc drogami w pobliu pastwisk, czy bdc na targowiskach, mona naby go w znanym nam opakowaniu po coca-coli. Jednake turystw miejscowi przestrzegaj przed jego nadmiern konsumpci,


gdy nieprzyzwyczajonym odkom moe uniemoliwi dalsze podrowanie, a toalet za wiele nie ma... Biszbarmak to tradycyjne danie makaron z kawakami misa, a nazwa oznacza pi palcw, poniewa w ten sposb naley konsumowa to danie. Do innych typowo kirgiskich potraw naley szorpo zupa z ziemniakami, marchwi i baranin oraz manty czyli jakby pierogi z misem baranim, znane take w wielu ociennych krajach. Szyrdaki natomiast to tradycja typowo kirgiska. Jest to rodzaj jakby dywanu filcowego, sporzdzonego przez kirgiskie kobiety z rcznie wytworzonego bardzo mozolnie filcu. Kawaki filcu s zszywane, a na kocu cao zwieczona jest obszyciem. Gwnym elementem tosamoci jest jednak Manas. To twr literacki o niespotykanej objtoci. Jest dwudziestokrotnie duszy od Iliady i Odysei razem wzitych. Najciekawsze jest to, e utwr przekazywany by ustnie z pokolenia na pokolenie, a spisany zosta stosunkowo niedawno, za znajcy utwr w caoci stawali si bohaterami narodowymi.

015

BezKresy


Wszyscy ich znali i otaczali powszechnym szacunkiem. Sam utwr jest zbiorem opowieci o pocztkach narodu Kirgizw, o losach ich legendarnego przywdcy Manasa, jego ony i syna. Ju w XIV wieku w pobliu dzisiejszego miasteczka Taas wystawiono mu fikcyjne mauzoleum, a pomnik tego bohatera narodowego zajmuje prestiowe miejsce w stolicy Biszkeku, obok Biaego Domu i filharmonii. W muzeum narodowym nazwiska ustnie przekazujcych Manas, ich yciorysy i wspczesne wydania drukowane, zajmuj spor powierzchni. Muzeum jest ciekawostk sam w sobie. Obok wykopalisk, wytworw rkodziea kirgiskiego, take z szyrdakiem, pozostaa dekoracja z radzieckich czasw sawica socjalistyczny rozwj kraju i przenikanie ycia Sowian do tradycyjnych jurt i odwiecznych zwyczajw... Styl tradycyjnego kirgiskiego ycia odradza si na nowo. Zamiast syntetykw z radzieckich czasw wraca si do naturalnych barwnikw dla wytwarzania szyrdaku oraz do niezbyt ortodoksyjnego islamu. Dekomunizacja zrzucia z postumentw Dzieryskiego i innych wodzw, ale Lenina jedynie przeniesiono w mniej eksponowane miejsce. Frunze, genera Armi Czerwonej urodzony w tym kraju, do niedawna patronujcy

017

BezKresy


swym nazwiskiem (od 1926 do 1991) stolicy kraju, nadal ma swj domniemany domek przykryty jakby marmurowym baldahimem w centrum obecnego Biszkeku dokadnie tak jak zrobiono to w Gori w Gruzji dla Stalina. Jednake wspczeni coraz goniej przypominaj, e Frunze na czele sotni czerwonoarmiejcw zdusi powstania w Chiwie, Bucharze w Uzbekistanie, a take miejscowych basmaczy. Kirgizi s gocinni i spokojni. yj zgodnie z natur i nie staraj si agresywnie wprowadza nowych porzdkw. Godz si na olbrzymi korupcj i wytworzyli nawet jakby odrbny system funkcjonowania z apwkami, ale jednak Rewolucja Tulipanw z 2005 roku i kolejne demonstarcje pi lat pniej pokazuj, e Kirgizi marz o normalnym kraju. Kirgistan to Szwajcaria Azji rodkowej. Gry pokrywajce ten kraj w wielu przypadkach przypominaj Alpy. Turkusowe jezioro Issyk-Kul, niezamarzajce morze kirgiskie z piaszczystymi nabrzeami, to prawdziwa azjatycka pera. Gry, doliny, trasy dla piechurw, rowerzystw i jedcych konno w kraju nie skaonym nachaln cywilizacj, zachcaj do przyjazdu turystw i zobaczenia tej cigle naturalnej przyrody.

WFOT Waldemar awecki

019

BezKresy


Cisz galerii zmci brzczyk telefonu. Dziewczyna siedzca na mikkiej pufie spojrzaa na wywietlacz. Tomek. Gdzie jeste?. Popatrzya na twarz Jezusa frasobliwie opart na doni. Zastanowia si, czy na pewno chce odpowiedzie na ten sms. W galerii wystukaa szybko. Nie powinna tyle si nad tym zastanawia. Albo go kocha, albo nie. Problem polega na tym, e naprawd nie wiedziaa. Niecay kwadrans pniej Tomek zaj miejsce obok niej. Co robisz? zapyta caujc j na powitanie. Myl sobie wyczua jakie napicie w jego gosie. Naprawd tak niewiele potrzeba, aby wyczu, czy druga osoba jest szczliwa, zadowolona, czy wrcz przeciwnie. Tomek by zdenerwowany. Co si stao?

zapytaa bez wstpw. Nie. Wykadu nie byo, bo Dziadek musia gdzie jecha. No i tak pomylaem, e ci odszukam. Umiechna si. Mogem si waciwie domyle. O czym mylisz? nawiza do pocztku rozmowy. A tak rnie ona te si zdenerwowaa. Zapanowaa naga cisza, nie zmcona nawet krokami zwiedzajcych, bo jako o tej godzinie i w tej czci galerii ich nie byo. Tylko Jezus frasobliwie patrzy na nich swoimi rzebionymi oczami. Tomek rozejrza si po sali. Nagle uklk. Czy zechcesz zosta moj on? zapyta, wpatrujc si z nateniem w jej twarz. Zaskoczona otworzya usta. Tak waciwie to spodziewaa si, e kiedy to nastpi. Ale i tak j zaskoczy. Chciaa zapyta: ja?

Gabriela

021

Na papierze

Ale dosza do wniosku, e byoby to pytanie bez sensu. Jezu i co ja mam teraz zrobi? Nie wiem odpowiedziaa cicho nie wiem. Wanie dopiero co o tym mylaam. Nie wiem. Ja naprawd nie wiem tak bardzo nie chciaa go skrzywdzi. Chciaabym, eby by szczliwy, a wcale nie wiem, czy ja zawahaa si podnie si z tych kolan poprosia. Najpierw si zgd powiedzia. Pokrcia gow. Porozmawiajmy poprosia i prbowaa go podnie za rami najpierw porozmawiajmy. O co chodzi? zapyta niechtnie, podnoszc si i siadajc obok. Jezus patrzy swoimi frasobliwymi oczami. Zagryza wargi. Jak mu to powiedzie? Powinna by szczliwa. Skaka z radoci. Wzlatywa pod chmury. I przynajmniej czu te osawione motylki w odku. A tu nic. Bo co to jest mio? poczua jakby nagle zapaa koo

ratunkowe. Pokrci gow. O co ci chodzi? odpowiedzia pytaniem na pytanie. Co to jest mio? powtrzya. Mam ci odpowiedzie tak poetycko, czy tak jak ja myl?Umiechna si. Tak jak ty mylisz. No dobra nie by zachwycony takim pytaniem. Zastanowi si no dobra. Mio, to jest taki stan czowieka, no moe ducha poprawi si kiedy tej osobie, ktr si kocha yczy si jak najlepiej. Dba si o ni. Troszczy. Chce si, eby bya szczliwa. Nawet kosztem zamilk no, nawet kosztem wasnego szczcia nagle zaapa. Popatrzy na rzeb Jezusa Frasobliwego to nie jest twoja droga powiedzia nagle ochrypym gosem ja wszystko rozumiem, ale wiem, e to nie jest twoja droga. Skd wiesz? spojrzaa zaskoczona. Nie moesz nie to, nie to, e nie moesz Dobra wyczua, jak


bardzo skoczya w nim adrenalina przetar twarz domi jak wiesz Jezus by bardzo zastanowi si nad odpowiednim sowem by bardzo niestandardowy patrzya z uwag zachowywa si tak, e wikszoci yjcych w jego czasach niele chodzia ya podnis rozoone palce. No, wkurzajcy by... Jest poprawia si. No wanie przytakn szuka rnych rozwiza. Uzdrawia. Naucza. Wskrzesza. Wnerwia si. Poci. O, rany. Umar. Zmartwychwsta. Duo. No, rnie. No jednym sowem chcia nie chcia pokazywa sob waciw drog suchaa uwanie moesz i do zakonu. Moesz. Pewnie. Ja zrozumiem. Jeeli tak bdziesz chciaa umilk. Ale to nie jest jedyna droga. Jest jeszcze maestwo powiedzia cicho. Poczua, e tak naprawd to chce, aby j przekona. Jezus patrzy frasobliwie. Wymylone przez Boga. Dopenienie. Kobieta i mczyzna. Dwie rne natury. Wspdziaanie. Wzajemne wsparcie. Zrozumienie. Mio.

Dzieci. Bo musz by dzieci, aby dalej ta mio si rozwijaa. Ten taki rodzinny Koci. Najmniejszy i tak naprawd najmocniejszy zamilk to wymyli Bg. Adam i Ewa. Dopiero pniej pojawio si ycie zakonne. Jezus patrzy frasobliwie. Zosta moj on uklkn ja nie znajd nikogo W maestwie te moesz pokazywa sob waciw drog. Wsta poprosia. Nie. Nie wstan, dopki si nie zgodzisz. Oj, wsta. No to si zgd. A ty bdziesz tak klcza dopki si nie zgodz? Tak. A jak sobie pjd? Bd klcza dalej. Id podniosa si. Klcz. Id przesza za jego plecy. Klcz.Wysza z sali. Poszam zawoaa zduszonym gosem. Klcz.Wrcia. A jak bdziesz aowa? Nie bd rozemia si, a ona

023

Na papierze

poczua jak si odpry. Dobrze. Zostan twoj on pokrcia gow nie dowierzajc sobie.Jezus patrzy.

KBC


Fryderyk

025

Chopin wiecznie ywy

Kod Ambroego MieroszewskiegoPiotr Mysakowski

I znowu Szanowna Redakcja wymylia jako leitmotiv biecego numeru termin wieloznaczny: galeria! Pomijajc skojarzenia z galernikiem, przykutym do wiosa za straszne przestpstwa, galeria kojarzy si przecie i z wielosklepowym obiektem handlowym, i z balkonem w teatrze, i z miejscem do handlowania dzieami sztuki, a nawet galeria wyrobw poczoszniczych (bo teraz wszystko jest albo galeri albo salonem). Cae szczcie, e jest jeszcze galeria portretw co pozwala nam nawiza dzisiejsz pogawdk do historii Chopina. Co za ulga!

Od zarania wiekw ludzie chcieli uwiecznia dla potomnoci swj wizerunek: chcieli, eby w wiele lat po ich przeminiciu wiedziano, jak wygldali za ycia. Wymylono wic sztuki plastyczne, pozwalajce dziki talentowi artysty uzyska wizerunek wykuty w kamieniu (rzeba), wyryty w metalowej pytce i odbity na papierze (grafika), czy wreszcie namalowany na ptnie, desce, ceramice czy cianie (malarstwo). Sztuka portretowa wymagaa nie tylko czystej formy, ale i maksymalnego

Mintoft


podobiestwa do odwzorowywanej postaci, przy czym naprawd wielcy artyci umieli nie tylko mechanicznie odwzorowa rysy osoby, ale przekaza jej psychologiczny wyraz. Std wielcy portrecici mimo czsto zaskakujcej formy tworzyli bardziej portret duszy ni fizycznej powoki. Takim mistrzem by na przykad Stanisaw Ignacy Witkiewicz czyli Witkacy.

Wynalazek fotografii w latach 40. XIX wieku dawa nadziej na bardziej obiektywne odwzorowanie ludzkiego wygldu: technika ta miaa by pozbawiona interpretacji i przetworzenia modelu przez artyst. Jednak i tutaj wielcy fotograficy potrafi wprowadzi element wasnego widzenia modelu.

Dla tych, ktrzy chcieliby wiedzie, jak wyglda Fryderyk Chopin mamy dziesitki jego portretw: im bardziej rosa jego sawa, tym czciej go portretowano, take w celach czysto komercyjnych: zwielokrotnione odbitki graficznego portretu sprzedaway si niele, daway si przesa nawet do odlegych krajw, znani malarze tworzyli wic portrety, z ktrych pniej graficy wykonywali ich czarno-biae wersje do druku. Ale gdy si porwnuje te liczne wizerunki, nie zawsze mamy przekonanie, e chodzi tu o tego samego Chopina. Co artysta to inne widzenie. Powstaje pytanie, dlaczego Chopin nie korzysta z niedawno wymylonej techniki dagerotypowej fotografii, by pozostawi potomnym swj obiektywny wizerunek? Jedyny zachowany dagerotyp Chopina pochodzi z 1849 roku, roku jego mierci. Chopin ma tu wyraz czowieka schorowanego, tragicznego. C, taka bya prawda.

Justyna Chopinowa

Mikoaj Chopin

027

Chopin wiecznie ywy

Jednak dwadziecia lat wczeniej, na rok przed definitywnym wyjazdem Fryderyka z Warszawy, rodzina Chopinw miaa wietny pomys: da si sportretowa jednemu artycie, w jednym czasie, w jednej serii jednakowego formatu obrazw! Nie wiemy, jakiego rodzaju znajomo istniaa midzy Ambroym Mieroszewskim, warszawskim portrecist, a Chopinami. Nie spotykamy bowiem adnego ladu ich towarzyskiej komitywy. Ale faktem jest, e Mieroszewski stworzy prawie pen GALERI CHOPINOWSK (prawie, gdy nie zdy sportretowa zmarej dwa lata wczeniej najmodszej Chopinwny Emilki). Powstay w ten sposb portrety Mikoaja Chopina, Justyny Chopinowej, Ludwiki, Fryderyka i Izabelli oraz na dokadk, Wojciecha ywnego, nauczyciela muzyki. Olejne obrazy miay wysoko mniej wicej 30 cm, byy wic niewiele wiksze od kartki A4.

Dlaczego pisz o nich w czasie przeszym? Odpowied wiedzie nas w kierunku kryminalnej afery o posmaku polityczno-midzynarodowym! Taki mini Kod Ambroego Mieroszewskiego (dla amatorw Kodu Leonarda da Vinci).

Obrazy bowiem zniky w czasie okupacji hitlerowskiej z warszawskiego mieszkania Laury Ciechomskiej, wnuczki Ludwiki Chopinwny (siostry Fryderyka), ktra odziedziczya cay zbir rodzinnych pamitek po wielkim krewniaku. Z mieszkania zniky take niektre listy Chopina i jego rkopisy nutowe. Rabu by czowiekiem wysokiej kultury zna si na sztuce i zna si na Chopinie. A przede wszystkim zna warto kolekcjonersk przedmiotw. Musia wic by

Ludwika Chopinwna (Jdrzejewiczowa)

Izabela Chopinwna (Barciska)


czowiekiem wyksztaconym i obytym w wiecie. Wrd oficerw hitlerowskich byo wielu mionikw muzyki, wielu grao w wolnych chwilach na fortepianie sam generalny gubernator dr Hans Frank, powieszony za zbrodnie w wyniku procesu norymberskiego, grywa Chopina, a w swojej wawelskiej rezydencji urzdzi wielk wystaw chopinowsk!

Przyszo Powstanie i w jego konsekwencji mciwe unicestwienie miasta. Czego specjalne niemieckie oddziay oczyszczajce mieszkania wypdzonej ludnoci z wartociowych przedmiotw nie zdoay uratowa dla Rzeszy zostao wysadzone w powietrze lub spalone.

Po wojnie pogodzono si ze strat chopinowskich pamitek. Dopki w latach 70. dwie panie, wrd nich wczesna kustosz Muzeum Chopina, pani Hanna Wrblewska-Straus, ogldajc banalny NRD-owski krymina telewizyjny, nie zobaczyy zaginionej GALERII na cianie willi, w ktrej nakrcono w szpiegowski krymina! Obrazki byy w kolorze, co wiadczyo o ich autentycznoci, jako e wrd przedwojennych reprodukcji tych portretw jedynie niektre byy kolorowe. Nie mogy wic to by kopie owych przedwojennych reprodukcji. Energiczne poszukiwania drog subow, poprzez Ministra Kultury i Sztuki, nie przyniosy rezultatu. Czy bratnia przyja odegraa tu rol hamujc? Nie udao si bowiem ustali czyja willa posuya NRD-owskim filmowcom jako sceniczne to akcji filmu. Reyser ju nie y, dokumentacja planu filmowego zagina itp. I tak jest do dzisiaj. Moemy tymczasem Wojciech ywny

029

Chopin wiecznie ywy

wyobrazi sobie brakujc histori naszej galerii: kochajcy Chopina hitlerowiec wamuje si do mieszkania Laury Ciechomskiej, wybiera co lepsze pamitki i udaje mu si je wysa do siebie, do domu. Po wojnie nie wszyscy hitlerowcy zostali osdzeni, wielu spokojnie zamienio si w statecznych emerytw. Nie brakowao wrd nich osb majtnych, majcych wille w dawnej strefie radzieckiej, zamienionej na Niemieck Republik Demokratyczn osb, ktre uoyy sobie ycie z komunistyczn wadz. Takie wille, zamono-mieszczaskie, o przedwojennym historycznym wystroju, doskonale nadaway si do planw filmowych a filmowcy zawsze niele pacili Pech chcia, e na cianach wisiay wojenne upy z warszawskiego mieszkania pani Ciechomskiej!

Czy kiedykolwiek wyjani si perypetie tej galerii chopinowskiej, trudno wyrokowa. Obecni waciciele mog nawet nie wiedzie, co i kto wisi na ich cianie, albo obrazki spokojnie le w prywatnym domu na drugiej pkuli. Cae szczcie, e przedwojenny chopinolog, Leopold Binental, umieci ich reprodukcje w swojej ksice Chopin. W 120-t rocznic urodzin z 1930 roku. Dziki niemu wiemy, jak malarz Mieroszewski widzia rodzin Chopinw sto lat wczeniej!

PM

Wszystkie portrety malowa Ambroy Mieroszewski w 1829 roku. Reprodukcje pochodz z ksiki Leopolda Binentala.


To prawda byy i momenty sodkie, pene radoci, ale byy te i momenty smutne i kwane jak cytryna. Wypadaoby si przedstawi. Nazywam si Zbyszek.

Urodziem si w 1965 roku z dziecicym poraeniem mzgowym. Rodzice, jak to zawsze bywa w takich przypadkach, pocztkowo byli w szoku. W kocu postanowili si nie zaamywa i zrobi wszystko, by jak najlepiej wspomc mj rozwj. I tak zaczem jedzi z nimi do rnych lekarzy, zaczto mnie rehabilitowa. W czasie, kiedy si urodziem inny by poziom wiedzy medycznej, trudno byo znale specjalist, a tym bardziej dosta si do niego. Brakowao podstawowych informacji o mojej chorobie, a take sprztu rehabilitacyjnego. Rodzice, ktrym urodzio si niepenosprawne dziecko byli zostawieni sami sobie. Ja, niepenosprawne dziecko, miaem na szczcie ich.

Kiedy miaem pitnacie lat lekarze ostatecznie orzekli, e nie mam ju adnych szans na to, bym kiedykolwiek mg chodzi o wasnych siach. Poczuem si tak, jakby mi kto serce przebi. Byem zaamany, lecz w kocu, po czasie, dotaro do mnie, e rozpamitywanie sw lekarzy mi nie pomoe, e trzeba co zrobi ze sob, cokolwiek. W tym czasie zaczem bardzo duo wiczy z moim Tat w domu. Czasami wiczylimy wczenie rano,

a czasami wieczorami. Wtedy, gdy Tata znalaz czas. Cikie to byy czasy dla naszej rodziny! Tata ciko pracowa, by utrzyma nasz rodzin, mama zajmowaa si dwjk mojego modszego rodzestwa, domem i popoudniami pracowaa na p etatu. A ycie w tamtych czasach nie naleao do atwych. Dugie kolejki w sklepach, ywno i inne rzeczy na kar tki. Wiele razy mama staa w sklepie po kilka godzin, aby cokolwiek kupi

Do roku 1984 mj stan zdrowia nie ulega poprawie, ale nadal wiczyem, by utrzyma minimaln sprawno, ktr posiadaem. Poruszaem si przy pomocy drugiej osoby trzymajcej mnie za rk to by sukces, bo cho w ten sposb potrafiem chodzi! Potrafiem te przemieszcza si na czworakach pewnie inny nastolatek nie cieszyby si z tego, ale dla mnie to by cho lad samodzielnoci! Na dworze korzystaem z roweru na trzech koach, jedziem odpychajc si nogami. Czasami w niedziel chodziem z Tat na mae spacery nad Wart lub do lasu, lubiem gdy towarzyszya nam caa nasza rodzina.

Latem w 1984 roku w moim yciu wydarzyo si co niezwykego. Co o czym ju przestaem marzy i myle. Co, co w wietle lekarskich opinii nie miao prawa si nigdy wydarzy.

Moje ycie nie zawsze byo usane ramiopowiadanie konkursoweZbyszek Strugaa

031

Opowiadanie konkursowe

Majc 19 lat i 10 miesicy zaczem sam chodzi. Najpierw bardzo wolno i niezdarnie, a potem coraz lepiej. Mogem w kocu wsta i pj tam, gdzie miaem ochot. Nie da si opisa tego uczucia wolnoci, tego nie zrozumie nikt, dla kogo chodzenie jest rzecz naturaln! Staraem si chodzi jak najwicej, chodzenie byo niesamowit przygod, Tylko tam, gdzie byo duo ludzi chodziem przy pomocy drugiej osoby podtrzymujcej mnie za jedn rk. W ostatecznoci poruszaem si na wzku. Rado bya ogromna! Jestem osob wierzc, bardzo czsto wolny czas spdzaem na modlitwie, ktr kierowaem do Matki Boej. Kilka tygodni po tym wydarzeniu pojechaem wic do Lichenia, aby podzikowa Mace Boej za dar chodzenia.

W roku 1994 moja nauczycielka nauczania indywidualnego ze szkoy podstawowej, Pani Ewa, opowiedziaa mi o turnusach rehabi l i tacyjnych w Wgrowcu oraz o Spor towym Stowarzyszeniu Inwalidw START, o Panu Edwardzie Niemczyku, ktry te turnusy wtedy prowadzi. Zasugerowaa mi, e powinienem tam raz w roku wyjecha, a przy okazji skorzysta z zabiegw rehabilitacyjnych, a przede wszystkim spotka ludzi niepenosprawnych tak jak ja. Mgbym nawiza kontakty z ciekawymi osobami, a moe nawet zaprzyjani si Na pocztku mam bardzo due obawy, jak sam sobie dam rad, przecie jestem uzaleniony od pomocy innych. Nigdy jeszcze nie byem na adnym obozie, a moi Rodzice byli moimi jedynymi opiekunami, czasem tylko siostra lub brat im pomagali. Nikt inny si mn nigdy nie opiekowa, wydawao mi si, e nikt inny oprcz moich najbliszych nie potrafi tego dobrze zrobi. Musz pokona barier lku i nieufnoci. Jest to tak trudne i cikie, jak nic do tej pory w moim yciu. Myl nad tym kilka miesicy, Pani Ewa przekonuje mnie cay czas. W kocu decyduj si pojecha.

Jest to jedna z najtrudniejszych decyzji, jakie musiaem podj do tej pory w yciu.

1 wrzenia 1994 roku wyjedam na pierwszy w yciu 14-dniowy turnus do Wgrowca. Pierwszy turnus by dla mnie bardzo trudnym czasem, gdy wymaga pokonania wielu barier emocjonalnych i psychicznych. Dziki dobrym ludziom, ktrych tam spotkaem udao mi si przeama, zaufa ludziom, otworzy si. Od tej pory zaczem jedzi co roku na dwu tygodniowe turnusy do Wgrowca. Poznaem wielu fajnych ludzi, byli to uczestnicy turnusu i opiekunowie, praktykanci studiujcy rehabilitacj lub pedagogik. Nie sdziem, e kto obcy moe mi pomc tak samo dobrze, jak Rodzice. Na tym pierwszy turnusie miaem po raz pierwszy kontakt z ludmi takimi jak ja, poznaem rodowisko osb niepenosprawnych. Ogromne wraenie zrobia na mnie wielka wola walki tych ludzi, to, e si nie poddawali, byli pogodni i umiechnici mimo uomnoci. Na turnusie w Wgrowcu poznaem, nieyjcego ju, pana Edwarda Niemczyka, osob posiadajc autorytet wrd niepenosprawnych. Nauczyem si samodzielnoci w zaatwianiu rnych rzeczy. Na ostatnim turnusie byem w roku 2007, ostatni raz spotkaem si z moimi znajomymi i przyjacimi, ale wtedy jeszcze o tym nie wiedziaem

Na turnusach w Wgrowcu byo mi atwiej zawiera kontakty z ludmi, moe dlatego, e panowaa wakacyjna atmosfera i wszyscy bylimy na luzie. Do dzi pamitam wieczorne dyskoteki, gdzie wszyscy bawili si a do trzeciej w nocy! Dla mnie to bya nowa, szokujca sytuacja, nie sdziem, e mona y inaczej dao mi to wiele do mylenia. Dziki turnusom staem si silniejszy wewntrznie. Wszystkie osoby, ktre spotkaem w Wgrowcu i sprawne, i niepenosprawne zmieniy mnie,


moje spojrzenie na wiat, na czowieka. Myl, e tym osobom sprawnym, ktre maj lub miay kontakt z osobami niepenosprawnymi i chorymi jest atwiej obcowa z nami, poniewa dziki dowiadczeniu wiedz, e nie trzeba si nas ba, wiedz co powiedzie, zrobi i czego si spodziewa. To, czy osoba sprawna chce zawrze znajomo z osob niepenosprawn zaley od wielu czynnikw, ale gwnie od wczeniejszych dowiadcze, charakteru i podejcia takiej osoby do ludzi i ycia. Wyksztacenie nie zawsze jest tu najwaniejsze.

W roku 2003 zaczem uczszcza na Warsztaty Terapii Zajciowej w Czeszewie. Pocztkowo byo mi bardzo ciko przyzwyczai si do nowego trybu ycia, do zaj prowadzonych w WTZ to wszystko byo odmienne od tego, co poznaem na turnusach. Nie wiedziaem, jak si zachowa, czego oczekiwa, popeniaem wiele bdw. Dopiero po kilku latach si z tym wszystkim oswoiem. Wielkim przeyciem byo dla mnie to, e wraz ze starost wrzesiskim i prezesem stowarzyszenia, ktre wwczas prowadzio WTZ otwieraem Warsztat jego dziaalno rozpocza si 1 grudnia 2003 r. Rozpoczem przygod z Warsztatem jako uczestnik pracowni komputerowej, ktr pniej bardzo polubiem, ona staa si dla mnie drugim domem i otworzya mi okno na wiat. Zaczem si porozumiewa ze wiatem za pomoc komputera moja choroba sprawia, e mwi bardzo niewyranie. Zaczem pisa artykuy do warsztatowej gazetki i to by may krok do tego, co miao mnie czeka. Ludzie spojrzeli na mnie inaczej, okazao si, e mam co do powiedzenia i przekazania innym. Dziki wsparciu terapeutki, ktra zacza wysya moje artykuy do czasopism dla niepenosprawnych wypynem na nieco szersze wody. W kocu otrzymaem legitymacj prasow magazynu ,,WTeZet, z ktrym do tej pory wsppracuj. Pisz take do czasopisma Filantrop, zdarzay

si publikacje w Integracji, okazjonalnie w lokalnych Wiadomociach Wrzesiskich. Nigdy wczeniej nie przyszo mi na myl, e mog bawi si w dziennikarstwo, e kto w czasopimie wydrukuje to, co napisz! Zaczem take uprawia taniec na wzku i razem z warsztatow grup taca towarzyskiego wystpowaem na rnych konkursach i imprezach. Zrobiem w ESKK dwa kursy: dziennikarski i psychologiczny.

Pisanie ar tykuw to co, na co powicam bardzo duo czasu, bo kosztuje mnie to wiele trudu i czasu. Jednak lubi to robi, bo dziki temu ju nie jestem takim szarym, anonimowym czowiekiem jak kiedy. Niektrzy mnie dziki temu rozpoznaj i nie jestem dla nich Zbyszkiem na wzku, lecz Zbyszkiem piszcym artykuy. Podoba mi si taka zmiana w postrzeganiu mojej osoby, w kocu wzek nie jest na pierwszym miejscu. Pisanie sprawio, e spotka mnie najwikszy zaszczyt i wyrnienie w yciu. Jestem jedn z osb zgoszonych do wyrnienia w XV Plebiscycie Programu Wyzwanie Telewizji Pozna na Czowieka Roku Wrd Osb Niepenosprawnych za rok 2008. To byo niesamowite, wzruszajce wydarzenie dla mnie, mojej rodziny, terapeutw i przyjaci!

Nie kademu oczywicie podoba si to, e pisz, e moje ar tykuy s publikowane. Na pewnej stronie internetowej zwizanej z moj miejscowoci, kto kiedy wypisywa pod moim adresem rne obraliwe sowa. Dostaem nawet kilka okropnych maili. Bardzo mi byo wtedy przykro, byem nawet wystraszony, rozgoryczony - bo nie wiedziaem, o co chodzi tym ludziom. Zastanawiaem si skd tyle agresji do mnie, osoby niepenosprawnej, ktra sama nawet nie moe zabi muchy i musiaaby o to poprosi kogo innego Ukazuje to jednak mentalno ludzi w maych miejscowociach Myl jednak, e wiele si zmienio na lepsze.

033

Opowiadanie konkursowe

Moe dlatego, e istnieje w naszej okolicy Warsztat i osoby niepenosprawne zaczy by zauwaane, nie tylko jako osoby chore, ale take jako osoby, ktre potrafi co zrobi, mog co da innym, pomc. Osoba poruszajca si na wzku w mojej okolicy nie wzbudza ju sensacji, jak to byo jeszcze niedawno. Nikt si nie gapi, nie pokazuje palcami. Ludzie mwi dzie dobry, zagaduj. Ale to nie znaczy, e jest idealnie, gdy w maych miejscowociach takich, jak moja na kadym kroku napotyka si na bariery nie tylko architektoniczne, ale rwnie na stereotypy w myleniu pewnych ludzi, ktrzy twierdz, e takim osobom naley si tylko niewielka pomoc finansowa i specjalne domy opieki.

Po wielu latach los postanowi mnie znowu dowiadczy. Okazao si, e nie wszystko jest nam dane na zawsze. W sierpniu 2008 roku zaczem odczuwa dolegliwoci zwizane z krgosupem: nagy niead i tak niesprawnych rk, ng i cakowita niesprawno fizyczna. Spado to na mnie nagle. Na pocztku wydawao mi si, e jest to przejciowe. Rwnie lekarze nie wiedzieli od razu, co si dzieje. Kilka tygodni pnej pojechaem do szpitala na dokadne badania. Stwierdzono u mnie zwyrodnienie krgosupa szyjnego i ucisk na rdze krgowy. Byem zaamany, zy same pyny po policzkach, tym bardziej, e moi Rodzice rwnie bardzo to przeyli. Okazao si, e jakakolwiek operacja moe pogorszy mj stan zdrowia na zawsze! Jest take niewielka szansa na to, e w wyniku rehabilitacji moje zdrowie poprawi si nieco. W tej chwili jestem zupenie niesamodzielny, nie chodz i potrzebuj pomocy drugiej osoby przez 24 godziny. Nawet pisanie tych sw nie przychodzi mi z atwoci. Jest okupione blem.

Po zaamaniu zmieniem mylenie. Moim wzorem jest Papie Jan Pawe II on te chorowa i cierpia, a jednak si nie podda i do koca pracowa, by ze swoimi owieczkami.

To dziki niemu wiem i wierz w to, e aby poczu sodki smak ycia, musimy pozna te ten kwany. Inaczej nie wiedzielibymy, e spotyka nas co dobrego, bo wydawaoby nam si, e ma tak by. Wiem, e moi Rodzice s coraz bardziej zmczeni i coraz starsi, e maj coraz mniej si dla mnie, a siostra i brat maj swoje rodziny i prace. Ale wierz, e bdzie dobrze. Bo jak si okazao, ycie ma dla nas wiele niespodzianek.

ZS

Zbyszek Strugaa

Mieszka w Orzechowie. Od urodzenia jest osob niepenosprawn w stopniu znacznym. Ukoczy szko podstawow w trybie nauczania indywidualnego oraz kurs dziennikarski i psychologiczny w Europejskiej Szkole Ksztacenia Korespondencyjnego. Od grudnia 2003 roku uczestniczy w zajciach Warsztatu Terapii Zajciowej w Czeszewie. Wsppracuje z oglnopolskim magazynem WTeZet i miesicznikiem ,,Filantrop. Jest take jedn z osb w zgoszonych do wyrnienia w XV Plebiscycie Programu Wyzwanie Telewizji Pozna na Czowieka Roku Wrd Osb Niepenosprawnych za rok 2008. Posiada legitymacj dziennikarsk magazynu ,,WTeZet. Interesuje si dziennikarstwem, psychologi i pedagogik oraz tacem na wzku.

035

Wchodz do galerii i czuj gsi skrk: to jest to co, co zawsze chciaam mie! Dokadnie takie jak sobie wymarzyam. I nawet nie takie bardzo drogie. To znaczy drogie, ale nie jako kosmicznie, sta mnie. Chyba...

Ile razy wchodzia do sklepu i miaa takie myli jak ja? Gwarantuj: zdarza si to bardzo czsto. Czasami to genialne perfumy, moe oszaamiajcy naszyjnik czy wyjtkowy szal. Czasami to jaki dekoracyjny drobiazg do domu, pikny wazon czy wyjtkowej urody, pasujca do koloru w salonie, taca na owoce. Czasami kupujesz, czciej wychodzisz z niczym. Korale, bransoletk i kolczyki zrobi sama. Nie s fabrycznie idealne, ale za to hand made i nikt takich mie nie bdzie. A jeli mi si znudz, zrobi z nich co innego. Mog Ci nauczy, to naprawd nic trudnego: sznurek albo wsteczka, moe rzemyk, koraliki ze starego naszyjnika, par wzekw, docz keczko z zapiciem i ju! Czy mog oczekiwa czego w zamian? No pewnie! Mam kilka przyjaciek, jedna z nich piknie maluje, inna z nieciekawej skrzynki zrobi urocze puzderko na drobiazgi, jest te specjalistka w dekorowaniu witecznych pierniczkw i pasjonatka przerabiania starych ciuchw na ubranka (prawie) haute couture. Od czego zaczynamy?Kiedy zorganizowaymy plener malarski narzekaniom nie byo koca: nigdy nie malowaam, nie umiem nawet rysowa, jak ja dobior kolory, te pdzle s jakie dziwne, ja nie potrafi... Na szczcie nasza malarka bya cierpliwa, a efekty pracy cakiem nieze. Sobotnie popoudnie przy sztalugach zaowocowao paroma niezymi obrazkami. Moe nie Salon Odrzuconych, ale i nie bazarowe kicze.Kiedy piekymy witeczne witraowe pierniczki okazao si, e to bardzo fajna zabawa. Anioki, gwiazdki, ksiyce i soneczka dumnie ozdobiy domowe choinki, a zaciekawieni gocie nie ukrywali zdumienia: naprawd zrobia to sama? Kiedy postanowiymy pobawi si dekupaowo, mylaymy z lekk niechci o pyzatych aniokach i lawendowych gazkach. Takie apacze kurzu, prawda? Tymczasem udao si nam oklei gazet a jake gazetownik, owick wycinank pudeko na drobiazgi, a motylkami wielkanocne strusie jajo i pokan tac. Dodatkowo ozdobiymy rwnie drzwi (konikami) i schodki (wakami).A kiedy pojechaymy lepi garnki... To by strza w dziesitk! Kiedy widzisz jak z niepozornego kawaka szarej gliny powstaje przecudnej urody kafel czy dzbanek, cieszysz si jak dziecko... Od tamtego spotkania ilekro spojrz na ceramiczne ludowe wazony czy talerze zastanawiam si czy daoby si to zrobi troch inaczej, z innym wzorem i w moim ulubionym kolorze. Na wita nad stoem zawiesz ceramiczne pierniczki, a turkusowa patera wzbudza uzasadnion zazdro koleanek. Nie da si wszystkiego zrobi w domu czy zaprzyjanionej pracowni, ale warto choby sprbowa. Spdzenie chwili wolnego w gronie przyjaci jest dobrym pomysem na kady czas. A jeli przy okazji wzbogacimy si o jaki gustowny, zrobiony samodzielnie drobiazg, tym lepiej. W galerii niedaleko mojego domu krluj jeszcze pomaraczowe dynie i zwiewne duszki, ale ju niedugo pojawi si boonarodzeniowe dekoracje. A my zamierzamy zrobi w tym roku wianki, dekorowane jarzbin, orzechami i zebranymi w lecie szyszkami. I koronkowe bombki. I artystycznie zapakujemy prezenty. I oczywicie upieczemy korzenne pierniczki... Spotkamy si na pocztku grudnia i wyczarujemy witeczne cudeka. Czas spdzony w gronie przyjaci liczy si podwjnie!

Grayna A. Rogala

po TAKIe ADNe CO2


Projektanci co sezon zalewaj przemys modowy nowymi projektami. Od tradycyjnych krojw po awangardowe cicia czy sportowe przeamywanie barier. Za oknem coraz zimniej, a licie powoli opadaj, dlatego czas przyjrze si tendencjom na nadchodzcy sezon jesienno-zimowy i zobaczy czy znajdziemy w sklepach co dla siebie, a moe signiemy po sprawdzone ju zestawy. Wikszo trendw w tym sezonie bdzie odnosia si do minionego stulecia, czyli kolejnych dekad XX wieku. Co wicej ciekawym trendem jest rwnie noszenie krojw, ktre odsaniaj mniej ciaa. Do lamusa przechodz wic w tym okresie krtkie i opite stroje z duymi dekoltami, a nastaje czas na noszenie duszych spdnic, dkowych dekoltw czy nawet pgolfw. To co jednak w modzie najwaniejsze, to pamitajmy inspirowanie si. Trendy maj nas nakierowa, by podpowiedzi w odnalezieniu siebie wrd modowych kierunkw. Da moliwo wyboru czego nowego dla siebie, aby mc wyrazi si poprzez to co nosimy i jednoczenie czu si w tym sob. To najwaniejsze czego powinnimy w modzie szuka, czyli poczucie siebie. Pierwszym wiodcym trendem nadchodzcej jesieni bdzie styl punk oraz grunge. Punkowy nurt gwnie charakteryzuje si uyciem skry, nitw, wiekw czy agrafek. Dodatkowo najlepszym uzupenieniem bdzie dua biuteria oraz motyw szkockiej kraty, ktra pojawia si obecnie w niemal

GALERIA Klaudia Ofiara

037

Guzik

kadym sklepie w co najmniej kilku odsonach. Co wicej, popularne bd due kapelusze i zdobione czapki. Styl grunge natomiast bd reprezentowa powycigane tkaniny, poprzecierane spodnie oraz dugie kroje. Charakterystycznym elementem bdzie take czenie ze sob materiaw o rnej teksturze i gruboci, wzorw delikatnych z wyrazistymi, a take nakadanie na siebie co najmniej kilka warstw ubra. Wielu projektantw inspirowao si take mod retro, w tym gwnie latami 20., 40. i 50. XX wieku. Sklepy mocno si wzoruj tym stylem, co sprawia, e na pkach znajdziemy wiele eleganckich rzeczy. Z drugiej dekady XX wieku zaczerpnito sukienki z obnion tali, klasyczne kroje i styl zapocztkowany przez Coco Chanel. Sezon ten przynosi dziki temu moliwo podkrelania kobiecych walorw poprzez natchnicie twrcw mod lat 40. i 50. i wykorzystanie taliowanych i owkowych spdnic w dugoci midi, czyli sigajcej za kolano. Na sklepowych pkach zobaczymy take dkowe dekolty, ktre odsaniaj mniej ciaa, ale dobrze podkrelaj kobiec sylwetk, rwnowac proporcje w zestawieniu z rozkloszowanych krojem spdnicy. Innym popularnym trendem staje si take mski styl, czyli przecignicie mskich elementw garderoby do stylu kobiecego. Wziciem bd cieszyy si damskie kroje garniturw, marynarki, spodnie, biae koszule, oraz najbardziej widoczne w tym sezonie kapelusze i mski krj obuwia, czyli sztyblety i mskie pantofle. Kolejnym motywem s stroje, ktre dodaj nam objtoci. Spdnice bombki i dugie paszcze maj za zadanie doda bryowatoci sylwetce. Modne bdzie take wplatanie w to lunego stylu sportowego w postaci mikkich, dresowych tkanin w formie sukienek, paszczy, dugich spdnic czy kurtek. Najpotrzebniejszym i najbardziej rozchwytywanym elementem garderoby w tym sezonie bd jednak zdecydowanie paszcze. Bdzie to must have tego sezonu. Stanowi bd gwny element stroju. W sklepach wic a roi si od ich rnych kolorw, ksztatw, fasonw i dugoci. Nastpnym popularnym skadnikiem w modzie jesienno-zimowej bd sweterki z cienkiej weny, dugie bd krtkie, ale w szczeglnoci zestawione z koszul, ktra wystaje spod spodu, co ma lekko nawizywa do stylu uczelnianego kujona.


Spdnica midi, bdzie wystpowaa jak ju wspomniaam w dwch wariantach: owkowym i rozkloszowanym. Taka dugo optycznie skraca sylwetk, wic szczeglnie dobrze zestawia j z butami na obcasie. Jeli ju o nich mowa, to w tym sezonie znajdziemy wiele butw na obcasie, ktre s bardzo kobiece. Panuje trend na dwa skrajne rodzaje obcasw, albo na bardzo cienk szpilk i wycity krj buta, albo obuwie na supku bd szerokim kwadratowym obcasie, nieco cisze i bardziej zabudowane. Entuzjaci paskiego obuwia odnajd si natomiast w mokasynach i lordsach, ktre zdominoway rynek i idealnie cz si z mskim stylem. W zimowych inspiracjach znajdziemy natomiast szczeglnie kozaki, ktre sigaj nawet poowy uda lub cikie botki czy walkery, ktre idealnie wpasuj si w styl grunge. Torebki tego sezonu szczeglnie inspirowane s trapezowym krojem od Celine. Inne ciekawe modele to kuferki, miejskie torebki na zakupy w duym rozmiarze, a take mae torebeczki i kopertwki przypominajce puzderka. Wielk popularno w tym sezonie osigaj take plecaki, ktre znajdziemy w wielu kolorach i rozmiarach jako zastpnik tradycyjnej torebki. Dodatki w sezonie jesienno-zimowym s przede wszystkim due i widoczne. Maj one przykuwa uwag i tworzy samodzielnie cay strj. Plastikowe, geometryczne, metalowe, nabijane wiekami lub co ciekawe z pere maj by przemieszane i nakadane jedne na drugie. Dodatki gwnie nawizuj do barokowego przepychu i religijnej sztuki bizantyjskiej. Ostatnim wanym elementem w modzie bd kolory i wzory. Zdecydowanie prym bdzie wid niebieski we wszystkich swoich odcieniach. Kolejnym kolorem bdzie natomiast ognista i ywa czerwie, ewentualnie w odcieniu zmieszanym z malin, czyli nietypowe kolor jesieni, gdy tradycyjnie popularne s odcienie wina i zieleni. Zoto to kolejny kolor, ktry bdzie krlowa

039

Guzik

na modowych salonach. Zote s dodatki, tkaniny, przeszycia, a wszystko to ma byszcze i odbija wiato, dajc efekt przepychu. Jeli natomiast chodzi o wzory, to zdecydowanie krlowa bdzie szkocka i bawarowa krata. Poza tym melanowe wzory, czyli splot czarnej i biaej nitki, ktre tworz szary nadruk. Styl ten bdzie zarwno w okryciach wierzchnich, jak i dodatkach oraz nawet butach. Wzr ten najlepiej wyglda na ciszych tkaninach, co idealnie daje im moliwo na stworzenie w tym kroju paszczy. Kolejnym popularnym motywem s kwiaty, ale w zgaszonych, pastelowych kolorach, bynajmniej nie wakacyjnych neonach. Po raz kolejny renom moe pochwali si take panterka, ktra w tym sezonie pojawia si nadzwyczaj wiele razy, gwnie w formie dodatkw. Innym modnym dodatkiem bd akcenty z futra, szczeglnie ciekawym rozwizaniem maj by futra farbowane na jaskrawe kolory w formie czapek, etol czy okry wierzchnich. Innym trendem wrd wzorw bd kontrastowe i geometryczne zestawienia, niektre nawet w formie surrealistycznej, jak motyw oczu, ust czy zwierzt. Podsumowujc sezon jesie-zima 2013/2014 oraz trendy w nim panujce mona z czystym sumieniem stwierdzi, e kady znajdzie co dla siebie. Natok kolorw i wzorw daje moliwo znalezienia inspiracji w niemal kadym miejscu, od kinowych hitw na podstawie literatury opowiadajcej historie z lat 20., czy odwiedzenie galerii, w ktrej zainspirujemy si barokowym przepychem. Moda otacza nas z kadej strony, pamitajmy jednak, e najwaniejsze jest odnalezienie si w niej, a nie lepe podanie za trendami.

KO


Ewelina Penconek

Pikna, polska, zota jesie. Z czym nam si kojarzy? Z szelestem lici, jak rwnie z deszczem i chorobami. Wystarczy kilka sprawdzonych domowych przepisw, by szybko pokona infekcje. Od razu przypomina mi si Babciny syrop z sosny, wyleczy kady bl garda i kaszel.

Do 15 maja naley zebra pdy sosny, nastpnie je umy, po osuszeniu pokroi na 3 czci. Uoy w soju warstwami, przesypujc cukrem. Nastpnie sj naley postawi na socu by wytworzy si sok. Wwczas naley odla przez sitko sok do 2,5 l garnka i zala go wiartk spirytusu. Pi dwa razy dziennie przy objawach przezibienia.

Alternatyw do syropu z sosny moe by burak. W umytym, ale nie obranym buraku naley wydry dziur, nasypa do niej odrobin cukru, pooy go w ciepym miejscu, najlepiej blisko kaloryfera. Gdy burak puci sok, naley pi syrop dwa razy dziennie.

Rwnie sprawdzonym sposobem na jesienne przezibienia jest rozgrzewajca herbata imbirowa z miodem i cytryn. Imbir zawiera w sobie duo substancji przeciwzapalnych oraz znakomicie rozprasza zimno. Mid to naturalny antybiotyk, po rozcieczeniu w wodzie nastpuje wzrost dziaania antybiotykowego, ktry zahamowuje

NA ZDROWIE

041

drobnoustroje. Kwas askorbinowy witamina C zawarta w cytrynie to przeciwutleniacz, ktry bezinwazyjnie uodparnia organizm.. W kubku 250 ml zaparz herbat Ceylon, po okoo 2 minutach dorzu 2 plasterki imbiru pokrojonego w kostk, dodaj yeczk miodu, a na samym kocu plasterek cytryny pokrojony na wiartki. Herbata nie tylko rozgrzeje, ale rwnie zmniejszy bl garda.

Osobom odwanym i zdeterminowanym polecam kasz jaglan. Czemu wanie t kasz? Kasza jaglana ma niezwyke waciwoci osuszania luzu w zatokach, ktry przeszkadza nam podczas przezibie. Jeli nie lubimy kaszy o smaku kaszy, moemy doda yeczk miodu, bd odrobin soli. Jedn szklank kaszy wysypujemy na rozgrzan patelni i praymy do momentu, gdy wyoni si orzechowy zapach. Nastpnie kasz naley przepuka pod biec wod, a woda nie bdzie mtna. Teraz kasz wsypujemy do garnka, zalewamy 2 szklankami gorcej wody i gotujemy na maym ogniu przez 15-20 minut, a kasza wchonie ca wod. Dziki praeniu kasza straci gorycz oraz po ugotowaniu bdzie sypka.

EP


Chcie to mc

043

Wywiad

Cig dalszy rozmowy Kasi Boyk z Renat mietank, psycholok, absolwentk Szkoy Wyszej Psychologii

Spoecznej w Warszawie, wspzaoycielk Pracowni Aktywnego Dziaania Ppitro, specjalizujc

si w pomocy psychologicznej dzieci i modziey, m.in. w trudnociach w uczeniu si, radzeniu

sobie ze stresem, uzalenieniami.


W ostatniej rozmowie podjymy temat rodzin, ktre dc za wszelk cen do idealnego wizerunku, w istocie osigny dokadnie odwrotny skutek. To bowiem, co na zewntrz prezentuje si jako wzr godny naladowania i powd do zazdroci, moe by okupione mnstwem wyrzecze i cierpienia ze strony przymuszanych do pracy ponad swoje siy dzieci. One za, chcc podoa stawianym wymaganiom, wpadaj w rne choroby, depresje, a w skrajnych przypadkach rozwaaj nawet prby samobjcze. Zwrciymy te uwag na problem, jakim z drugiej strony jest nage wyrywanie si modziey spod kontroli rodzicw, czsto koczce si eksperymentowaniem z rnego rodzaju uywkami, co z kolei prowadzi do uzalenie i innych patologii.Jednak nie wszystkich spotyka tak ponury los, prawda?Nieraz syszymy o ludziach, ktrzy dowiadczyli w yciu tylu trudnoci, e zadajemy sobie pytanie jak to moliwe, aby jeden czowiek by w stanie unie tyle cierpie. Ba, paradoksalnie niejednokrotnie wanie te osoby, ktre niejedno w yciu przeszy, potrafi je doceni i cieszy si tym, czego my, tzw. normalni ludzie, nawet nie postrzegamy jako szczcie, poniewa uznajemy to za norm nalec nam si od ycia. Zastanawiam si, skd tacy ludzie czerpi si. Oczywicie wiemy, e pierwszym i najwaniejszym rdem siy jest rodzina. W rodzinie czowiek dowiadcza mioci, akceptacji, szacunku i na tym buduje umiejtnoci radzenia sobie z trudnociami yciowymi.

Co jednak z tymi osobami, ktrym rodzina nie bya w stanie zapewni dobrej rodzicielskiej opieki, serdecznej atmosfery, ciepa, wsparcia?Z dowiadczenia zawodowego i obserwacji ycia wiem, e ludzie po trudnych przejciach mog tak nasikn tymi przekazanymi im niedobrymi wzorcami, e w swoim dorosym yciu je kontynuuj i realizuj. Nazywamy to mitem rodzinnym (mit historia ycia przekazywana z pokolenia na pokolenie). Jednak s te tacy, ktrym udaje si go przezwyciy i poda wasn drog. W swojej praktyce terapeutycznej spotkaam 18-letni dziewczyn, ktrej los nie oszczdza. Mama chora na schizofreni oraz ojciec alkoholik nie byli w stanie jej wychowa, wic rol opiekuna prawnego jej i dwjki rodzestwa przej dziadek, ktry jak si pniej okazao, stosowa wobec nich przemoc psychiczn. Marta, bo tak jej byo na imi, zadziwiaa mnie jednak swoim optymizmem i mdroci. Jej przemylenia, ktrymi si ze mn dzielia, byy dojrzalsze ni niejednej osoby dorosej. Tak cikie dowiadczenia nie zabiy jej wraliwoci, czsto opowiadaa o tsknocie za pozostaym rodzestwem, wychowujcym si w innej rodzinie zastpczej.

045

Wywiad

Trudno uwierzy, e otrzymujc na starcie tak negatywne wzorce, dziewczyna mimo wszystko potrafia je przezwyciy. Musiaa by bardzo silna...Marta instynktownie wiedziaa, jak radzi sobie z trudnymi emocjami. Prowadzia pamitnik, rysowaa, miaa swoje plany na przyszo i, co najwaniejsze, nie skrelia swoich bliskich, od ktrych doznaa tyle niedobrego. Tak umiejtno radzenia sobie z przeciwnociami losu wyjania koncepcja resilience, ktra opisuje fenomen pozytywnej adaptacji do ycia dzieci i modziey naraonej na zdarzenia traumatyczne. Resilience to odporno psychiczna i zdolno przezwyciania negatywnych emocji, ktr osigamy dziki dobrym relacjom z rodzin i przyjacimi, umiejtnoci polegania na sobie, zaufania do swoich moliwoci i instynktowi. Tak tumacz to psychologowie, ale by moe jest jeszcze co wicej, co, co przekracza racjonalne mylenie. Keri Black i Marie Lobo (2008), na podstawie przegldu prac teoretycznych oraz badawczych opracoway list czynnikw bd atrybutw, ktre sprzyjaj odpornoci psychicznej, i jest to midzy innymi wanie duchowo nadajca sens przeciwnociom.

Czyli wiara w lepsze jutro dodaje nam siy, aby o nie walczy?Terapeuci pracujcy z osobami borykajcymi si z uzalenieniami w programie 12-krokw, na jednym z nich powouj si na istnienie siy wyszej, Boga. Nick Vujicic, ktry urodzi bez rk i ng, przeama swoje saboci i fizyczne ograniczenia i nauczy si pisa na komputerze, pywa, jedzi na deskorolce i wielu innych rzeczy, ktre wydaj si niemoliwe do wykonania przez osob nie majc adnej koczyny. Nick sta si motywatorem i inspiracj dla innych ludzi w tym, jak walczy o siebie. W wywiadach, ktrych udziela, czsto mwi, e moe y peni ycia wanie dziki sile wiary, a ograniczenia istniej wtedy, gdy sami je tworzymy. Postawa Nicka moe nas zawstydza, kiedy uwiadomimy sobie, jak czsto narzekamy na pogod, szefa, los, nadmiar kilogramw itp. Przykady osb, ktre pomimo beznadziei w jakiej si znalazy umiay z niej wyj i przezwyciy los mona by mnoy.

Dlatego prbujmy czerpa inspiracj z przykadw takich jak Marta czy Nick, a ycie bdzie stawa si atwiejsze.

Dzikuj za rozmow.


Naraz drzwi chaty otworzyy si. Marianna wysza blada i prawie bez ycia. Niosa zawinitko, w ktrym Thomas rozpozna swojego synka. Zobaczywszy ich zbliya si powoli. Teraz jej twarz bya przezroczysta, a usta sine. Prowadzona bardziej si woli ni wasnymi siami. Niosa dziecko bardzo ostronie. Podaa je mczynie. Pan zobaczy na ustach Ulryka ciemny, zakrzepnity strup. Ranka bya oklejona mieszanin zi. Bdzie y stwierdzia bez wstpw Marianna. Donie zwisy jej wzdu bokw. Ale kada rana, moe mu przynie mierPopatrzy nie rozumiejc. Krew to ycie, jeeli j straci, umrze. A on bdzie przez kad ran tak cierpia. Nie rozumiem. Jak to kad ran? Przecie nie da si y bez ran? Jeeli ma y, musi.

To niemoliwe. Co ci si pomylio. Nikt, nie yje bez ran nie dopuszcza do siebie takiej wiedzy. Nic ci wicej nie powiem fukna na niego. Przyjecha tu. On! On, ktry wyrzdzi im tyle krzywd i jeszcze ma czelno si zoci. Zabierz swojego syna i dbaj o niego. Dawaj mu to do picia wycigna zza paska woreczek zi. Po kilka yek dziennie westchna ciko przestudzonego naparu.Chciaa, eby ju odjecha. Nie moga mu odmwi pomocy. Nie moga skrzywdzi tego dziecka, ale nie chciaa go ju duej widzie. eby ju odjecha. eby ju go tu nie byo. eby ju zostay same. Niech ju wsidzie na ko i wrci skd przyby. Niech da im spokj. I niech nigdy tu nie wraca. Wreszcie, rzucajc sakiewk, odjecha. Marianna po duszej chwili podniosa j. Bya cika. Umiechna si gorzko.

047

Ko nis go spokojnie z powrotem do domu. Powoli, eby nie zbudzi picego w jego ramionach dziecka. Thomas patrzy z rozrzewnieniem na t malutk twarzyczk. Na ciemny i twardy strupek na wargach synka. Jego syna. Co ta wiedma mwia? Kada rana moe zakoczy si mierci jego dziecka. Cie smutku zakrad si na jego twarz. Ale teraz bdzie y. A potem si zobaczy. Przecie to niemoliwe, eby od tak maej rankiale przecie ycie z niego omal nie uszo. Potrzsn gow z niedowierzaniem. Moe co si jej pomylio. Boe, ty jeste wszechmogcy, karzcy i miosierny wznis oczy do nieba pozwl by mj syn y, by nie byo prawd to, co ta wiedma mwia westchn obiecaem, e sprowadz swoj on i bd dla niej dobrym mem jeeli to ma by

moj kar niech bdzie, tylko pozwl y mojemu dziecku gowa opada mu na piersi. Ko nadal stpa miarowo. Dziecko ukoysane jednostajnym rytmem spao spokojnie. Na jego policzki powoli wracay rumiece. Mczyzna mocniej przytuli syna do siebie. Bdzie dobrze szepn dla podniesienia si na duchu. Przejecha bram zamku i poda dziecko kobiecie, ktra wybiega na dwik koskich kopyt. Zakoysaa dziecko i zaniosa do komnat. Na szczycie schodw pokazaa si pani. Czy Henryk ju wrci? krzykna z gry. Wci trzymaa si prosto, ale jej twarz postarzaa si w mgnieniu oka. Policzki obwisy, a oczy zapady si w gb czaszki, nie chcc widocznie patrzy na wiat, po ktrym nie chodzi jej ukochany syn. A moe


szukay go w jej wspomnieniach. W tych wszystkich chwilach, gdy by z ni. Thomas westchn. Nie matko, to tylko ja- Ach machna rk ze znudzeniem ty zacza wycofywa si do komnaty. Tak ja. A nie widzia po drodze Henryka? Wyjecha rano i ju zaczynam si o niego niepokoi nagle si zatrzymaa i jaki bysk nadziei pojawi si w jej oczach. Nie matko, ale nagle zamilk i zastanowi si ale Tak staa wci tam, gdzie si zatrzymaa. Jej oczy wci byy lnice i pytajce tak?Thomas zanim zdecydowa si cokolwiek powiedzie zacz wspina si po schodach. Kobieta wci trwaa nieporuszenie. Z wyczekiwaniem. Z tsknot bijc z kadego rysu jej

twarzy. Opuci gow, aby nie widzie tej mioci. Byo mu smutno. Jako tak bez przyczyny. Widziaem syna Henryka. Syna? zdumiaa si i nagle poruszya syna? Jak mg mnie nie powiedzie, e ma syna pokrcia gow co chyba mnie oszukujesz wyda wargi przecie Henryk na pewno by mi powiedzia ponownie pokrcia gow. Nie mg mamo, ci powiedzie. Jak to nie mg? Czy co nie tak? Czy nie jestem jego matk? poruszaa gwatownie domi i ramionami skoro si oeni, to przecie naturalnie, e ma syna wzruszya ramionami mylc, e niektrym trzeba wszystko tumaczy w naszej rodzinie, zawsze rodzili si sami chopcy. To normalne. Tak mamo potwierdzi Thomas. A kiedy on chcia mi to powiedzie?

049

Nie wiem mamo. A co ty wiesz prychna jaki on jest? May krtko stwierdzi, czujc, e smutek si w nim powiksza. No i co jeszcze? Wzi j pod rami i poprowadzi do wntrza. Mamki ju dawno byy z Ulrykiem w innej komnacie. Czy mg matce wszystko powiedzie? Czy ona go zrozumie? Co bdzie mg zrobi? Dlaczego zawsze jest tak ciko? Popatrzy na puste miejsce po portrecie Lucindy. Gdyby tylko ona bya na pewno byoby atwiej a tak. Zacisn wargi i posadzi matk w fotelu. Nigdy nie przypuszcza, e jego silna, stanowcza matka bdzie w takim stanie. Czsto nie wiedziaa zupenie co robi. A moe ya ju w zupenie innym wiecie, do ktrego on nie mia dostpu. Cay czas musia z ni kto by. Zapominaa

o najprostszych rzeczach, albo robia je tak, jak uwaaa za waciwe. Pokrzykiwaa na dwrki za rzeczy, ktrych nie zrobiy. Karcia ich, za to, e ukrywaj przed ni Henryka, albo, e nie dopuszczaj go do niej. Czy gdyby on, Thomas umar, czy ona te by si tak zachowywaa? Nie by tego pewien, a raczej by przekonany, e wszystko byoby jak dawniej. Nigdy nie darzya go takim uczuciem jak Henryka. Zawsze si mia nim opiekowa i strzec. By tylko do tego. A tu okazao si, e go nie ustrzeg. On zosta, a Henryk? A Henryk pewnie si ju spotka z Lucind. Westchn. A teraz jeszcze to dziecko. Jego, Henryka syn. Jest jeszcze may, ma dopiero dwa miesice. Ma ciemnoniebieskie oczy i ma dziurk na brodzie. Jest liczny i wesoy zacz opowiada. Twarz matki rozpogodzia si w jasnym


umiechu. Suchaa go chciwie. Nie przerwaa mu ani razu dopki nie skoczy. A jak si ma Izabela? zapytaa na zakoczenie. Zmara przy porodzie.Odina z niepokojem przygldaa si matce. Marianna siedziaa przed chat i nie odzywaa si od duszego czasu. Schowaa twarz w splecionych doniach. Mamo, dlaczego tak siedzisz? zapytaa wreszcie, nie mogc duej wytrzyma napicia. Kobieta spojrzaa na ni niewidzcym wzrokiem, a potem otrzsna si jak ze zego snu. Zo powraca zem powiedziaa bez tumaczenia tak mwia Helga. Ale dlaczego to mwisz? nie rozumiaa wci Odina. To dziecko jest przeklte zawahaa si chwil al mi tego mczyzny.

Matko! zawoaa oburzona Odina. Jak? Za to wszystko? podniosa ramiona do gry i rozoya ze zdumieniem rce. Powinien ponie kar! powiedziaa twardo niech te poczuje, e nie jest mu wolno robi co mu si tylko podoba. On jest nieszczliwy. A ja?! Ja te jestem nieszczliwa! I to take przez niego! Odina mwia podniesionym gosem. Nie rozumiaa, jak czowiek, ktry wyrzdzi jej krzywd, moe zasugiwa na czyjkolwiek lito? Jak? Ja te cierpiaam, mnie te byo ciko i to przez niego, a ty mu wspczujesz? Tak, al mi go. Kiedy to zrozumiesz westchna. Podniosa si zza stou, koczc rozmow. Widziaa gniew crki i jej zo. Nie moga jednak nie wspczu. Wanie teraz zdaa sobie spraw z wielu rzeczy. Sprawy do tej

051

pory zamknite, nagle si otworzyy. Zrozumiaa dlaczego nie bya w stanie go zabi, wtedy nad rzek. Wiele razy mylaa, e le postpia, pozwalajc mu wtedy y. Kiedy by zdany na jej ask i nieask. Ale zo zawsze wraca zem. Moe nie w tej samej chwili, moe po latach, ale wraca. Czy do niej te wrci? To by nieszczliwy czowiek, bardziej nieszczliwy ni ona. Przeklty chorob swojego dziecka. Czy przeklestwo mona cofn? Marianna wiedziaa duo o urokach rzucanych przez ludzi. Czasem niewiadomie, czciej ze zoci lub zawici. Ale teraz to byo inne przeklestwo. Wielkie, dane przez natur. Za co on musia tak cierpie? Czy mia dziki temu co zrozumie? Co musia zrobi, aby znikno? Marianna w zamyleniu oddalia si do lasu.

Odina wci zdumiona i oburzona odprowadzia j wzrokiem. Opada ciko na aw. Jak ona moe tak mwi? pokrcia z niedowierzaniem gow. Najpierw musi z ni porozmawia tumaczy sobie Thomas. Najpierw porozmawia i zobaczy co z tego wyniknie. Moe zdecyduj si odda dziecko dobrowolnie? Przecie na pewno jest dla nich tylko ciarem. Wiedmy nie s przecie najbogatszymi ludmi. Wic moe oddadz dziecko? Wtedy mgby im nawet za nie zapaci. Wanie. Moe je po prostu od nich odkupi. Dlaczego nie? Niezrcznie si czu. Gdyby mia po prostu na nie najecha i porwa chopczyka, byoby na pewno atwiej, ale nie chcia tego robi. Ona uratowaa jego synka, mia wobec niej jaki dug wdzicznoci. Dopki go nie zmusz nie zrobi tego


si. Bdzie prbowa, ile si da. Tyle moe przecie zrobi. A jeeli to nic nie da? Podnis si z fotela i rozejrza po komnacie. Odkd wrcia Ursula znowu panowa ad i porzdek. To trzeba byo jej przyzna, na pewno dawaa sobie rad z zarzdzaniem zamkiem. cign usta. Stara si by dla niej miy. Przecie to obieca. Nawet z ni rozmawia o rnych domowych sprawach. Nazywa to uczucie poczuciem obowizku. Moe z czasem to si zmieni. Unis brwi. Ale na pewno musi najpierw zaatwi spraw z Mikiem. Co za imi? Zmieni je, jak tylko chopczyk tutaj trafi. Na pewno bdzie mu tutaj dobrze. Thomas zawoa, aby osioda mu konia. Kilka chwil pniej ju siedzia w siodle i kierowa si na brd. Przed chat wiedmy byo pusto. Hej! zawoa jest tam kto?

odpowiedziao mu tylko ujadanie psa spuszczonego ze sznura i rzucajcego si za potem. Chyba nigdzie daleko nie poszy zastanowi si gono. Przywiza konia do gazi drzewa i usiad na trawie. Poczeka. Nadeszy po jakim bl iej nieokrelonym czasie. Wyszy na polan rozemiane i zadowolone. Na jego widok jednak miech zamar im na ustach Pokj temu domowi zacz spokojnie. I z tob pokj odpowiedziaa matka Odiny. Niewiadomie wysuna si przed crk, zasonia j i trzymane przez dziewczyn dziecko. Zastanawiaem si nad tym co powiedziaa o moim synu zupenie nie wiedzia, dlaczego powiedzia wanie te, a nie inne sowa. Tak? zapytaa uprzejmie, wci nie

053

zmieniajc swojej postawy. Wic twierdzisz, e kada jego rana moe zakoczy si mierci? Tak. Ale przecie tobie si udao j zasklepi. Nie ja. Ja tylko znam si na zioach. Wic moe zawsze bdziesz w stanie mu pomc? Nie wiem panie. Czy moemy usi? zapyta, wskazujc rwnoczenie aw przed domem. Marianna skina gow i wesza za pot. Odina spiesznie podya za ni. Thomas mia jednak moliwo, aby zobaczy twarzyczk dziecka. Utwierdzi si w swoim postanowieniu. Usiad ju pewny tego z czym przyjecha. Musia tylko znale odpowiednie sowa. Cisza trwaa dusz chwil. Thomas zbiera myli, a Marianna nie czua si w obowizku, aby do niego cokolwiek

mwi. Nawet nie wypadao zwraca si do pana, kiedy ten nie poprosi. I tak ju byo wystarczajco dziwne, e przyjecha do ich zagrody. Chyba nieatwo si wam tu yje? zapyta po chwili. Nie narzekamy. Z czego waciwie yjecie? Z zi Do czego on dy, zadajc im takie dziwne pytania. Od kiedy to pan interesuje si tym jak yj jego poddani? Rozejrzaa si za Odin. Crka przezornie skrya si do izby, pozostawiajc jej cay ciar rozmowy. Twoja crka jaki czas temu suya u mojej matki. Tak panie. Poznaa wtedy mojego brata. Tego nie wiem, panie. Ale ja wiem. Spotykali si. Byli sobie bardzo bliscy. Nie mog mwi o czym, o czym nie wiem przezornie odpowiedziaa


Marianna. Jej myli nagle si wyostrzyy. Sposb patrzenia sta si bardziej czujny i podejrzliwy. Czego on chce? Twoja crka nic ci nie mwia o moim bracie? nalega dalej. Mwia, e by przystojny i dobrze walczy. A o tym, e byli razem, nic ci nie powiedziaa?! powoli zaczynaa go irytowa caa ta rozmowa. eby ju j skoczy i mie to wszystko za sob. Ale ta wstrtna wiedma jest podejrzliwa. Nie ufa mu. Zreszt niby dlaczego miaa by mu ufa. Jej syn jest take synem mojego brata. Nie wiem tego, panie opucia oczy i wbia w ziemi to matka natura przynosi nam dar jakim jest dziecko. Ale nie obejdzie si bez czyjej pomocy. W tym przypadku, e strony mojego brata! krzykn i zdenerwowany zerwa si z awy. Postara si opanowa. Ponownie

usiad posuchaj, mj brat nie yje. Zgin podczas pojedynku Niech spoczywa w pokoju wtrcia mu w sowo, wci jednak nie podnoszc wzroku. Niech spoczywa w pokoju powtrzy za ni a to dziecko jest wszystkim, co po nim zostao zapa gboki oddech. Chc wzi twojego wnuka na wychowanie. Chc, aby sta si prawdziwym rycerzem. Chc, aby by w mojej rodzinie mocno wypowiedzia ostatnie zdanie, akcentujc sowo mojej. Dam mu najlepsze wychowanie i zapewni szczliwe ycie. Naprawd powiedzia wierzc w kade sowo. Nie zrozumiaa wszystko i zdaa sobie spraw z tego, czego od niej oczekuje. Nie! Nie rozumiem, jakie nie? zdziwi si, a jego twarz cigna si ze zdumienia. To krtkie sowo odbio si od jego gowy. Rzadko je sysza.

055

A jeszcze nigdy nie powiedzia go do niego kto tak mao wany. Jak ta kobieta, to pomioto, ma czelno do niego mwi w ten sposb. On tu przyjecha, aby wszystko zaatwi w spokojny sposb, a ona mie mu mwi nie? Nie raz jeszcze powtrzya Marianna nie oddamy Mika. Zapac wam, bdziecie miay z czego y przez wiele, wiele miesicy prbowa jeszcze j przekona, zy na siebie, e ponia si Nie bez zmiany tonu gosu odpowiadaa Marianna. Wci miaa opuszczone oczy, ale jej donie kurczowo zacisny si na sukni. A wic tego chcia. Nie dostanie dziecka. Dopki ona bdzie y, nie odda mu Mika. Thomas zerwa si i zacz chodzi wielkimi krokami po zagrodzie. Odmwili mu. Jemu. Jak mona mu odmwi?

Mam prawo wzi swoj wasno zatrzyma si nagle. Jestecie na mojej ziemi i wszystko co si na niej znajduje naley do mnie. Tak, panie, ale my jestemy gomi, moemy std odej i nie musimy by ci posuszni. Jak miesz? Twarz nabiega mu krwi, a jego dugi nos zdawa si by jeszcze duszy. Jak miesz? Czu jak krew w nim pulsuje. Jak jego gowa dry od jej gosu i tego sowa: nie, nie, nie. Gupia kobieto, ofiaruj twojemu wnukowi lepsze ycie. Bdzie panem, bdzie wany rozoy ramiona i rozsun palce, a wzrok skierowa do gry. Caym sob chcia przekona j, e to dobra propozycja. Nie!

KBC


Niepozorna objto Papuszy nie powinna nas zmyli. W tak maej ksieczce Angelice Kuniak udao si zawrze dogbne studium ycia i twrczoci Bronisawy Wajs. A nie jest to prosta opowie. Uwielbiana przez Tuwima, sama swj talent uwaa za przeklestwo. Odrzucona przez Cyganw za domnieman zdrad tajemnic plemiennych. Przez Polakw jest traktowana jak obca, mimo e w Polsce urodzona. Kocha poezj, ale wstydzi si swoich wierszy. Nadwraliwa, skrzywdzona i wreszcie popadajca w obd. yciorys Papuszy opowiada o blu, samotnoci, pogardzie, poczuciu wyobcowania. O staym byciu pomidzy. Niejako przy okazji opowiada te o yciu Cyganw od czasw wojny do przymusowego osadnictwa w Polsce Ludowej. I jake to jest wietnie napisane! Papusza wciga od pierwszych stron. Stwierdzenie tyle banalne, co prawdziwe w przypadku tej ksiki. Angelika Kuniak nie nudzi. Nie pisze nabonej biografii z manierycznymi analizami twrczoci Bronisawy Wajs. Pilnuje si, by nie tworzy kolejnej legendy oderwanej od rzeczywistoci. Nie idealizuje, bo bohaterka ideaem nie bya. Nie roztkliwia si, cho zanurza si w czyim blu po szyj. Jest rzetelna, drobiazgowa i przy tym nie pozbawiona empatii. Kuniak nigdy nie poznaa osobicie Papuszy. Nie przeszkodzio jej jednak w poprowadzeniu tekstu tak, jakby by zapisem osobicie wysuchanej relacji. Z rozmysem oddaje gos swojej bohaterce, by kady czytelnik mg j pozna, poczu i zrozumie. Pierwsz refleksj po skoczonym czytaniu byo poczucie nadmiaru. Pozytywnego nagromadzenia informacji, emocji, pewnego poruszenia. Drug - poczucie niedosytu, bo wad te ksiki jest to, e czyta si j zbyt szybko. Midzy dwoma biegunami? Tak jak ycie Papuszy.

Angelika Kuniak, Papusza, Czarne, Woowiec 2013

PrZeklta Poetka

lIStY Z PodrY

057

Zakadka

Agata Winiewska

Kolejny Stasiuk jakiego lubi. Osobisty, nieco filozoficzny i barwny w opisie. Jak zwykle cao spita klarownym, miejscami surowym jzykiem, ktrym pisarz celnie trafia w sedno. Tworzy markowe drobiazgi - tekciki, w ktrych zawiera si cay jego wsobny wiat, aktualne refleksje i cieki poszukiwa. Poszukiwa siebie, sensu, uniwersum.... Nie ma ekspresw przy tych drogach to ju typowa jego proza artystyczno-dyskursywna. Smakowita.Zebrane teksty wczeniej ukazay si w prasie, gwnie zagranicznej. I temu chyba zawdziczamy lekki ton i niewielk objto tekstw. Oczywicie, motywem przewodnim jest podrowanie. Po co? Po to, co zawsze. By t jazd, jak sam pisze, na wskro rzeczy i zdarze najwaniejszych zatrzyma pojedyncze chwile. Momenty, ktre urocz i zamylaj. Caoci narzuca bardzo prywatn perspektyw. Mwi: sprawdzam, gdzie byem, gdzie jestem, dokd si wybieram. Nowym tropem jest wypuszczanie si w bardziej odlege zaktki. Stasiuk prowadzi nas do Mongolii, Kirgizji czy Chin. Zestawia to jednak z bliskim - tym, co si dzieje w szopie, za rogiem, na pobliskim polu. Czy te kieruje nas do miejsc swojego dziecistwa, szukajc ladw po dziecistwie u dziadkw. Od czasu do czasu opisze amerykask prowincj czy kocioy w PRL-u.Nie ma ekspresw... kontynuuje wczeniejsze teksty Stasiuka z genialnym Fado na czele. Czy ten zbir daje co istotnie nowego? Raczej nie. I nie o to chodzi, moim zdaniem, w tej prozie. Jej niepodwaaln zalet jest wyhamowanie czytelnika. Nie znajdziemy tu adnych aktualnoci, lokalnych czy ponadlokalnych piekieek, popiechu. Znajdziemy spokj, zatrzymanie i cisz. Po prostu wart(kie)e ycie.

Andrzej Stasiuk, Nie ma ekspresw przy tych drogach, Wydawnictwo Czarne, Woowiec 2013

lIStY Z PodrY


Wiedziaa, e ten cholerny stary jak wiat budzik w kocu j zawiedzie. Czua do niego niezrozumiay sentyment. Mia przecie nieprzyjemny alarm i by okropnie obdrapany. Zreszt, nigdy nie by urodziwy w tamtych czasach trudno byo kupi co adnego. Dostaa go na trzynaste urodziny od starszej siostry. Siostry, z ktr od pitnastu lat nie zamienia sowa. Zdecydowanie nie moga zrozumie, dlaczego go jeszcze nie wyrzucia. Przecie mogaby uywa budzika w komrce! No i stao si. Zom nie zadzwoni i dlatego wanie zaraz bdzie biega na zamanie karku z takswki do pocigu, ktry niestety nie ma powodu, eby na ni zaczeka. Wszak nie bya ani prezydentem, ani premierem, ani nawet wpywowym biznesmenem. Bya, jak to si mwi, pracownikiem naukowym i wanie spniaa si na pocig do Krakowa, ktry mia j zawie na midzynarodow konferencj. Miaa tam wygosi wiekopomny (oby) referat pod tytuem Badanie charakterystyki asocjacji ksantonu i naftalenu w roztworach metodami laserowej fotolizy byskowej. Tylko wanie, przez niewyjaniony sentyment do starych mieci, tracia na to szans. Dwadziecia cztery zote powiedzia znudzony takswkarz, ktry wydawa si nie rozumie jej wzburzenia. Daa mu trzydzieci i nie czekajc na reszt, wybiega. Cae szczcie, e znaa Centralny jak wasn kiesze i wiedziaa, e Krakw zawsze odjeda z trzeciego. Nawet przedeurowe remonty nie mogy jej przeszkodzi. A moe przedeuralne? E, bya fizykiem a nie polonist, nie musiaa chyba wiedzie. Wiedziaa za to, e ma minut i jak nie zdy, to kariera naukowa jej tego nie wybaczy. Jest! Stoi! Jeszcze tylko nieczynne oczywicie ruchome schody i sukces!Joanna nie wierzya wasnemu szczciu. W ostatniej chwili wskoczya do pocigu, ktremu odgwizdano ju odjazd. Odetchna i zacza powoli i korytarzem, szukajc wolnego miejsca. Pierwszy przedzia zajty, drugi zajty, trzeci i czwarty te. Trudno, w najgorszym razie za spnienie zapaci jazd na korytarzu.

NIC NIE DZIEJE SI

przy

padk

iem

Ann

a Ja

nkow

ska

059

Przechodzc obok kolejnego przedziau, usyszaa jak adna blondynka strofuje jedn ze swoich dwch creczek: Ninka, sied spokojnie, przecie potrcasz pani! Przepraszam bardzo! Ninka, rzadkie imi pomylaa. Tak nazywa si jej siostra. mieszne, przypomniaa jej si dzi ju drugi raz. Nieczsto jej si to zdarza. W przedziale byo jedno wolne miejsce, ale chciaa przejrze jeszcze spokojnie swj referat i pomylaa, e obecno dzieci moe jej w tym przeszkodzi. Na szczcie w nastpnym byy nawet dwa wolne fotele. Ledwo jednak zdya usi i uruchomi laptop, zajrza mody chopak. Spyta, czy kto bez bagau zgodziby si przenie do ssiedniego przedziau, bo z dziewczyn chcieliby usi razem. Poza tym potrzebuj miejsca na pce na swoje plecaki, a obok wszystko zapchane. C, jako nikt si nie ruszy, wic stwierdzia, e skoro jej ju dzi si poszczcio, to niech si poszczci i innym. Zamkna komputer, zaprosia modych na swoje miejsce i, sprawdziwszy, e w kolejnym przedziale jest peno, wrcia do minitego wczeniej. Usiada na przeciwko mamy i dwch dziewczynek. Trudno, jej referat jako musia to przetrzyma. Zreszt, moe bd grzeczne i uda jej si skupi. Pooya laptop na kolanach i zacza przyglda si ssiadkom z naprzeciwka. Mama, blondynka o penej, umiechnitej twarzy, co jaki czas uwanie zerkaa znad kolorowej gazety na bawice si obok creczki. A, ta wiksza, na oko siedem lat, miaa na imi Nina. Co ciekawe, nie tylko z imienia przypominaa jej siostr. Bya niezwykle podobna do maej Ninki: te same ciemne, proste wosy i ciemne oczy. Zreszt, ta druga, mniejsza, wydaa jej si z kolei uderzajco podobna do niej samej sprzed lat. Rudawe wosy zaplecione w warkoczyki, zadarty nos. Zapaa si na tym, e chciaaby, eby modsza miaa na imi Asia, tak jak ona. eby obie byy tak jak one Asia i Nina. Karolinko, sied spokojnie powiedziaa agodnie blondynka w tym momencie.Poczua co na ksztat rozczarowania, ale zaraz skarcia sam siebie za ten nieoczekiwany i zupenie niepotrzebny sentymentalizm. Skd w ogle naszy j takie myli? Praktycznie nigdy jej si to nie zdarzao. Szybko przeniosa wzrok ze wsppasaerek za okno. Uwielbiaa patrze na przesuwajcy si za oknami pocigu krajobraz. Opuszczali wanie przedmiecia Warszawy. Migay jej przed oczami bloki, domy i domki Pruszkowa, a moe ju Grodziska? Za chwil wjechali midzy wysokie nasypy wzdu linii kolejowej i nie byo ju na co patrze. Oderwaa wzrok od okna i zaja si przegldaniem prezentacji. Ale ledwo zdya przeczyta dwa pierwsze slajdy, przerwa jej ryk modszej z dziewczynek. Co si stao?! matka zoya gwatownie czasopismo i patrzya badawczo na obie crki Karolinko, uspokj si prosz, creczko i powiedz, o co chodzi, Ninka, czy wy nie moecie nawet p godziny pobawi si spokojnie? Bo, bo, bo ona nie chce mi odda... wyjkaa przez zy Karolinka. Czego ci nie chce odda? Ninka, zabraa jej co? Nie zabraam, sama mi daa odpowiedziaa stanowczo Ninka. Nieprawda! Tylko poyczyam! Oddaj pieska! chlipaa Karolinka, prbujc zapa siostr za rk, w ktrej ta trzymaa ma pluszow maskotk. Nie oddam Nina obstawaa przy swoim. Gupia jeste! obrazia si maa.


Sama jeste gupia! Dziewczynki! Do tego! mama stanowczo przerwaa t dziwnie znajom Joannie wymian zda. Nina, nie drocz si z siostr i przepro j. Karolcia, ty te przepro Nin. I nie przezywajcie si wicej. Bardzo was prosz.Niestety, dziewczynki nie miay zamiaru pogodzi si tak atwo. Co prawda Nina oddaa siostrze zabawk, ale siedziay obie z naburmuszonymi minami i na zmian pokazyway sobie jzyki. Joanna umiechna si leciutko i pomylaa, e nie ma tego zego, bo teraz moe przez jaki czas bd cicho. Jednak mama dziewczynek najwyraniej bya innego zdania. Mimo lekkiego oporu maej, posadzia sobie modsz creczk na kolanach, drug poprosia, by przysiada si bliej, obja obie ramionami i zacza cichutko piewa: Nie chc ci, nie chc ci, nie chc ci zna! Chod do mnie, chod do mnie, rczk mi daj...Przecie to niemoliwe! Joanna zamrugaa gwatownie oczami, ktre bez uprzedzenia zrobiy si jakie wilgotne. Znaa doskonale dalszy cig: Praw mi daj, lew mi daj i ju si na mnie nie gniewaj.... Gdy byy mae, mama piewaa im t piosenk, by je pogodzi po ktni albo odobrazi. Nigdy, ale to nigdy nie widziaa, by piewa j kto jeszcze. To niemoliwe, eby syszaa j teraz, w jakim pocigu, w przypadkowym przedziale...

061

Praw mi daj, lew mi daj i ju si na mnie nie gniewaj powtrzya drugi raz mama Niny i Karolci. A moe to nie jest przypadek? krtka jak mgnienie oka myl bysna w gowie Joanny, ale zaraz odrzucia j jako niedorzeczn. Jako doktor fizyki uwaaa przecie cay wiat za racjonalny i nie wierzya w adne znaki losu i inne tego typu gupoty. To Nina bya specjalistk od przeznaczenia, nieprzypadkowych przypadkw, znakw etc. Jej ulubione stwierdzenie brzmiao zreszt: nic nie dzieje si przypadkiem. Joanna nigdy tego nie rozumiaa. Fizyka, matematyka, racjonalno i obliczalno to j fascynowao, to by jej wiat. Wanie, i najwyszy czas byo do tego wiata wrci. Referat czeka i z coraz wiksz niecierpliwoci prosi o ostateczne przejrzenie. Na szczcie atmosfera w przedziale wydawaa si wreszcie sprzyjajca dziewczynki, ju pogodzone, po cichu oglday jak ksieczk, za oknami cign si nieciekawy lasek wic Joanna bez przeszkd zatopia si w asocjacji ksantonu i naftalenu. Bya bardzo dumna z tego referatu. Dugo nad nim pracowaa, przez ostatnie miesice laboratorium stao si jej drugim domem. Ale opacio si! Docenili jej badania i zaprosili j na midzynarodow konferencj biochemii i biofizyki. Nie moga nie przyzna przed sam sob, e bya bardzo podekscytowana. I pomyle, e przez idiotyczne przywizanie do zdezelowanego budzika, ktry ju dawno powinien znale si w koszu na mieci, omal nie stracia tej yciowej szansy! Joanna z niedowierzaniem pokrcia gow. Bilety do kontroli prosz...! donony bas wyrwa j z zamylenia. Zacza grzeba w torebce w poszukiwaniu biletu. Cae szczcie, e kupia go sobie wczoraj przez internet i wydrukowaa w domu, bo teraz musiaaby nadpaca! O, jest! Wycigna bilet z kalendarza i podaa konduktorowi. Prosz pani, ale to jest bilet do Krakowa! powiedzia zdziwiony. No pewnie, e do Krakowa, a dokd ma by? spytaa z rozbawieniem. Ten pocig, prosz szanownej pani, jedzie do odzi. Jak to do odzi?! Joannie zrobio si gorco Jak to do odzi?! To nie jest pocig do Krakowa?! Matko Boska! Joanna wyjrzaa odruchowo za okno, jak gdyby chciaa sprawdzi, gdzie jest, ale przecie te cholerne pola wszdzie wygldaj identycznie! Przykro mi, tak jak powiedziaem do odzi. Rozumiem, e nie posiada pani wanego biletu na przejazd? W takim razie zaraz pani wypisz. To bdzie trzydzieci zotych.Joanna mechanicznie wyja odpowiedni kwot z portfela, wrczya konduktorowi i odebraa bilet. Przez chwil patrzya na trzymany w rku kawaek papieru. O dziwo wcale nie mylaa o konferencji. Miaa w gowie zupeny mtlik. Po chwili, kotujce si w mylach zdarzenia nieoczekiwanie utworzyy cig. Budzik prezent od Niny, imi siostry zasyszane na korytarzu, przeniesienie si do przedziau Niny i Karolinki, piosenka na zgod zapiewana przez mam... Stop! No i co z tego?! Od kiedy zwyka przejmowa si przypadkami?!Tylko, e d to jej rodzinne miasto. Tam zostaa jej starsza siostra Nina, podczas gdy ona pitnacie lat temu zatrzasna za sob drzwi i ucieka do Warszawy. d. Nina. Piosenka na zgod. Nic nie dzieje si przypadkiem.

Aj


PORTRET z tomiku Sen na pocztku grudnia Ianina Hahula

Idealny mczyznaZabjca z zimn krwi

Trzymasz mnie pod doni Jak much

I szepczesz sodkim umiechemJeste wolna

Aniele zielonookiGrony tyranie

Dusisz mnie srebrnymi acuchamiI mwisz

Wszystko od ciebie zaleyrdo mojej radoci

Demonie z jasnym umiechemPosdzasz mnie o chd

I szepczeszJestem tylko twoim

10 lutego 2006, Suczawa

Ianina Hahula urodzona 29 lipca 1984 roku w Suczawie, na rumuskiej Bukowinie, w rodzinie o polskim pochodzeniu.

Absolwentka animacji kultury na Uniwersytecie Jagielloskim.

063

Bajki Nowe


Pobienie Pawe Radko

ak

065

Co to znaczy by kulturalnym? To takie zawirowane sowo, ktre towarzyszy mi bez przerwy, czai si gdzie na co dzie i wyskakuje nagle, gdy odwiedzam galeri, teatr lub podobn instytucj. Zawsze uwaaem, e dobre towarzystwo to takie, ktre nie zaczyna klaska podczas przerwy w suicie. Ale jak y by si tak nie wygupia? Raczej bardzo mao ludzi wymieni co najmniej kilka utworw Debussyego lub przynajmniej kojarzy styl Wojciecha Weissa. Czy to zaskakujce? Chyba nie. W dzisiejszej dobie atwej rozrywki i wybitnie uomnej edukacji estetycznej trudno si dziwi temu stanowi rzeczy. Poza tym czemu miaoby si wymaga wiedzy eksperckiej z dziedziny literaturoznawstwa, historii sztuki, czy muzykologii? Osobicie uwaam, e pewne podstawy s jednak niezbdne, tak jak w kadym aspekcie ycia. Lecz czy nie bardziej kuszce jest powiedzie, e to nie obycie si liczy, ale to kim si jest i kim si staje przez dziaanie? Czy nie najwaniejsza jest Idea? Bo czym byby obraz, wiersz, rzeba, gdyby nie pomys, ktry da jej ycie? Byyby rwnie niczym, gdyby nie nasze (nawet jeli poparte nikym dowiadczeniem) doznawanie i interpretacja dziea. Dlatego kady nawet najobojtniejszy laik ma w sobie pierwiastek artyzmu, element twrczej siy, ktra zmienia wiat wok niego. Pisanie tego artykuu uwaam za najlepszy przykad

prostej kreatywnej i jake radosnej twrczoci. A co do przyjmowania kultury: byem w wielu galeriach Krakowa. Wszystkie s podobne, lecz jedna si wybija. To New Roman 27 m2 przestrzeni bez narzuconej funkcji, pozbawionej zbdnych atrybutw, w ktrej to pomys generuje znaczenie jak mwi sami jej twrcy. Dwa pokoje z balkonem, w ktrych ciany trzymaj zdjcia. To zupenie inne podejcie do sztuki wystawiania. Pozwala by bliej dziea, pozwala je poczu, pozwala przemyle. Starajc si unika robienia reklamy mog jednak z czystym sumieniem poleci New Roman jako jedno z tych magicznych miejsc w Krakowie, gdzie patrzy si na znane rzeczy pod nieco innym ktem. Czy wic kultura jednostki zalena jest od sposobu pokazywania dorobku ludzkoci? Niewtpliwie, ale tylko od nas zaley co z wiedz tak zrobimy, jak j wykorzystamy i co najwaniejsze jak j wzbogacimy. Dlatego warto zrobi od czasu co kreatywnego lub chocia o czym kreatywnym przez chwil pomyle. To wanie kulturalny osobnik.

PR


C, w t do wtej kondycji zot jesie, ktra coraz ju czciej ulega rozszalaej plusze, poniewierajc limi i nastrojami, zmarznita myl posana w poszukiwaniu skojarze ze sowem galeria, niemiao przywodzi za sob Galeri Potworw Agnieszki Osieckiej. Cakiem niedawno zreszt, mijaa kolejna rocznica jej urodzin. Urodzia si w padzierniku i nie wyobraam sobie by mogo by inaczej. Bo cae jej pisanie utrzymane jest wanie w kolorach jesieni. Sowa, czy to piosenki, prozy czy dramatu,

czy na powanie, czy z przymrueniem oka, to dla mnie odcienie czerwieni, zota i ci na szarym niebie. To ciepe barwy dobrych uczu, lecz zawsze na nostalgicznym, z zasady pochmurnym tle.Tak wic, jeli rzecz o galerii, to tylko Galerii Potworw.Jest w ksice tej rozdzia Szatniarz umyty, o szatniach wszelakiego rodzaju dla Agnieszki Osieckiej z tego, czy innego powodu znamiennych. To wanie w szatniach tych, a nie na wielkich salach, skupiao si wwczas ycie galerii, szk i przednich lokali. Zdawa by si nawet mogo, e to wanie szatnia stanowia konieczny przyczynek do zaistnienia tej, czy innej instytucji. Opisuje ona w Galerii szatni krakowskiego lokalu Feniks, gdzie wci niebiecio si od mundurw. Cytujc autork:Tymczasem w szatni przez cae noce kotowao si niesamowicie. Kto kogo spisywa, kto si z kim tarmosi jak niedwied, kto do kogo przepija, a gdzie tak o czwartej nad ranem wicej ladw ycia dobiegao z szatni ni z sali. I tylko, niczym osobliwy toast z ywczaskim przydechem, taki si stamtd wydobywa tekst:- Oj, bo ci spisz!- Oj, bo ja ciebie spisz!Przesiadywaa w Feniksie w roku 1965, jak twierdzi z rozpaczy piszc przedstawienie Niech no tylko zakwitn jabonie. Kiedy skoczyy si jej pienidze, nocowaa za szaf Zwizku Literatw na Krupniczej, synnych Czworakach. W tamtejszej szatni z kolei prym wioda legendarna ju szatniarka Pani Lola, czyli Karolina Surwka, ktra pono penia rwnie funkcj goca, wonej i dozorczyni, palc wychudzonym literatom w piecach i przynoszc wdk z meliny. Bronisaw Maj, ktry mieszka tam w latach osiemdziesitych, stwierdzi, e Pani Lola nigdy nie posuna swego wcibstwa tak daleko, by czyta ksiki znajomych pisarzy. Wisawa Szymborska opowiadaa, e cho brzydka jak noc, miaa powodzenie, a na schodkach pod jej mieszkaniem wci przesiadywali adoratorzy. Jeli nagle skd rozlegay si dwiki gitary, wiadome dla wszystkich byo, e ktry z nich dosta przepustk lub wyszed z wizienia. Pani Lola mieszkaa na Krupniczej nieprzerwanie od 1945 roku. Znaa wszystkich, ktrzy przewinli si przez t kamienic, cho pod koniec ycia nie pamitaa ju nikogo.Tak wic biegnc myl za pomysem Agnieszki Osieckiej, nieche i dla nas szatnia bdzie miejscem istotniejszym ni galeria. Lub cho rwnie wanym jak obszar, gdzie wystawiamy si na prb lub pomiewisko, ale nigdy na pokaz.

MM

Prz

yczy

ne

k d

o G

ale

rii

Mon

ika

Mik

oaj

ek

067

jestem kontemplatork. Hmm, nie ma takiego sowa? Ale jest. I to nie tylko w mojej gowie. Jestem widzem. Ogldam, przygldam si, p

Gazetownia Nr 31

Documents

Transcript of Gazetownia Nr 31