34

T

4/2018 www.informacjainstal.com.pl

To już szesnasta edycja targówFORUMWENTYLACJA–SALONKLIMA-TYZACJA, największego krajowego spo-tkaniaspecjalistówtejbranży.

KONKURS NAJCIEKAWSZY PRODUKT

Wtymrokuspośród56zgłoszonychdo konkursu wyrobów (warunkiem zgło-szeniabyłowprowadzeniedodystrybucjiw 2017 roku) ubiegających się o tytułNAJCIEKAWSZYPRODUKT,zwiedzającytargiwybrali:– wkategoriiWENTYLACJA–urządze-

niewentylacyjno-chłodząceOXYCOMIntrCooll – zgłoszone przez firmęIGLOTECHNIK.Urządzenie produkcji holenderskiej

firmyOXYCOMposiadamocznamiono-wą1360Wiprzepływpowietrza6500m3/hprzyciśnieniu80Pa.

IntrCoollsłużydowentylacjiichłodze-niadużychobiektów,np.halprzemysło-wych.– w kategorii KLIMATYZACJA – klima-

konwektor zintegrowany z rekupera-torem DOUBLE – zgłoszony przezfirmęALEXADYSTRYBUCJA.Urządzenie włoskiej firmy MEKAR

charakteryzuje się nominalnym przepły-wempowietrza700m3/hprzyciśnieniustatycznym50Pa.

Wyposażone jest w nagrzewnicę/chłodnicęowydajności:całkowita moc grzewcza: 4608 W przytemperaturze powietrza nawiewanego:38.9°Ccałkowita moc chłodnicza: 4780 W przytemperaturzepowietrzawylotowego:14°C

Klimakonwektorzintegrowanyzreku-peratoremznajdujezastosowaniegłówniewobiektachmieszkalnych,zapewniając:wentylacjęzodzyskiemciepłaη>94%,ogrzewanie, chłodzenie, filtrację. Dziękizaawansowanemu systemowi sterowaniamożliwejest,wwybranychokresach,dar-mowe chłodzenie i ogrzewanie (freeco-olingifreeheating).

W ARENIE TECHNOLOGII wystawcytargówzaprezentowali:

KLIMATYZATORY SPLIT:KlimatyzatorAUXJUPITER–ACTION

ENERGY

Klimatyzator SRK ZSX – ELEKTRONI-KASA

Jednostka kanałowa FDXM-F3 –DAIKINAIRCONDITIONINGPOLSKA

KlimatyzatorGREEAMBERPRESTIGE–FREEPOLSKA

KlimatyzatorKAISAIFLY–GRUPAKLI-MA-THERM

Klimatyzator kasetonowy MISTRALDKD–LINDAB

Klimatyzator HYPER NORDIC AWI/AWO-40HRDC1A–VENTIA

Klimatyzator VIVAX V-DESIGN –SCROL

Klimatyzator ROTENSO MIRAI –THERMOSILESIA/ROTENSO

CENTRALE WENTYLACYJNE z odzyskiem ciepła o wydajności do 1000 m3/h:

Centrala nawiewno-wywiewnazodzyskiem ciepłaDee FlyCube300–AERECOWENTYLACJE

CentralaHRU-PREMAIR500–ALNORSYSTEMYWENTYLACJI

Centrala wentylacyjna OPAL 2X0 BS–CLIMAGOLD

ModularLight2–DAIKINAIRCONDI-TIONINGPOLAND

Rekuperator ONYX PREMIUM 500 –FRAPOL

Centrala wentylacyjna z odzyskiemciepłaSALVA650–HARMANNPOLSKA

Centrala wentylacyjna ROTUS 1000–HESTOR

KompaktowacentralaKCXEPP500–GRUPAKLIMA-THERM

Centrala wentylacyjna SALDA RIRS700VEREKO3.0zobrotowymwymien-nikiemciepła–LINDAB

Centralawentylacyjnazodzyskiemcie-plaAERISNEXT350VVTR–VENTERMO

DOMEKTR450ViDOMEKTR600Hkompaktowa centrala wentylacyjnazwymiennikiemobrotowym–VENTIA

Centrala wentylacyjna VENTS VUT R400VEECA22–VENTSGROUP

Centrala wentylacyjna ZEHNDERCOMFOAIRQ600–ZEHNDER.

WSTREFIEINSTALATORAprowadzo-nebyłypraktycznepokazyiprezentacje,doskonalenie umiejętności zawodowych,konkursy przygotowane przez wystaw-ców,amiędzyinnymi:– poradyzzakresutechnikpomiarowych

i regulacji instalacji wentylacyjnych –B&LINTERNATIONALSp.zo.o.

– pokaz budowy przewodów wentyla-cyjnych z płyt – BH-Res MędrekiWspółnicy,

– montażbiernychzabezpieczeńppoż,pokazysystemówmontażuinstalacji–HILTIPoland,

– pokazinstalacjiklapwentylacjipoża-rowej i bytowej – SMAY Sp. z o.o.(fot.)

LAUREACI I NOMINOWANI DO NAGRÓD PASCAL 2018

WczwartejedycjinagrodybranżowejKapituła spośród zgłoszonych projektówwyłoniła12biur,któredostałynominacjedoNagrodyPASCAL2018..Wtymrokuzostałyzgłoszoneobiektybiurowe,biuro-wo-handlowe, techniczne, użytecznościpublicznej,atakżeocharakterzeprzemy-słowym,oddanedoużytkuwlatach2016-2017.

WARSZTAT PROJEKTANTA

To specjalistyczne seminarium, przy-gotowane przez Stowarzyszenie PolskaWentylacja,podczasktóregozaprezento-wanoobiektyzgłoszonedoNagrodyPAS-CAL 2018. Odbyło się pierwszego dniatargów – 27 lutego i było prowadzoneprzez projektantów z najlepszych biur,którzyomówiligłównezałożeniaprojekto-we,koncepcjeinstalacjiwentylacjiiklima-tyzacji, opowiedzieli o trudnościachi cechach szczególnych, a także o urzą-dzeniach i niestandardowych systemachzastosowanychwobiektach.

WARSZTATY CHŁODNICZE

Przygotowane we współpracy z Fun-dacjąOchronyKlimatuPROZON.Wygło-szono między innymi interesujący referatdot. czynników alternatywnych dlaF-gazów.

FORUM WENTYLACJA – SALON KLIMATYZACJA 2018, Warszawa 27-28 lutego

Fot. 1.

35

Tam

byl

iśmy

www.informacjainstal.com.pl 4/2018

NASZĄ UWAGĘ ZWRÓCIŁY ROZWIĄZANIA FIRM:

# BELIMO (fot.2) – czujniki jakościpowietrza, temperatury, wilgotności, LZO(lotnezwiązkiorganiczne),CO2.

Sątoczujnikikanałowezasilaneprą-demonapięciu15…24VDC/24VDCzkomunikacją:Modbus,BACnet(wzależ-nościodtypu).

Niektóre cechy wyróżniające czujnikiprodukcjiBELIMOto:– Pokrywa obudowy mocowana na

zatrzaski, umożliwia otwieraniei zamykanie bez użycia narzędzi,a jednocześnie spełniająca wymaga-nia kategorii ochronnej NEMA 4X /IP65. Pozwala na szybsze i bardziejniezawodnewykonywaniepracmon-tażowych.

– Wyjmowana płytka montażowa uła-twiamontażiinstalowanie,możebyćużywana jako szablon do wierceniaotworów.

– Zabezpieczeniewyjśćprzedodwróce-niem polaryzacji, zapobiega uszko-dzeniu na skutek nieprawidłowegopodłączaniaprzewodów.

– Bezpłatne oprogramowanie SelectProumożliwiaszybkieiprecyzyjnedobie-raniaparametrówczujnikówjakirów-nież innych elementów instalacjiHVAC.

# UNIWERSAL (fot.3) – hybrydowywentylatordachowy:– MAG-200/M napędzany silnikiem

z wirującym stojanem niskiej mocy,z możliwością regulacji obrotówwzakresie(40–100)[%]jegoobrotównominalnych,max.ciśnienie110[Pa],max. wydajność 800[m3/h], obroty

nominalne 910 lub 1250[obr/min],napięciezasilania230[V]lub400[V],mocwejściowa40lub70[W]

– MAG 200/EC napędzany silnikiemelektronicznie komutowanym, niskiejmocy,dwubiegowym,Max. ciśnienie 25[Pa], max. wydaj-

ność 430[m3/h], obroty nominalne910/1250[obr/min], napięcie zasilania230[V],mocwejściowa12/27[W].

NasadahybrydowaMAGprzywyłą-czonym silniku elektrycznym stanowiformęstacjonarnejnasadygrawitacyjnejoniskimwspółczynnikuoporuwłasnego.Konstrukcja jestopływowa i charaktery-zuje się niskim oporem własnym[ζ=1,46].Pozwalatonauzyskaniepara-metrów optymalnych dla wykorzystaniawentylacjinaturalnejwpzewodachwen-tylacyjnych,dziękiczemupracamecha-nicznanasadyMAG-200będziewystę-powała tylko wtedy, gdy warunki niebędąwystarczającedlaefektywnejpracywentylacjigrawitacyjnej.Wówczasużyt-kownik może włączyć mechanicznąpracęwentylatora.Wentylatorprzystoso-wanyjestdopracyciągłej,charakteryzu-jącysięniskimpoziomemciśnieniaaku-stycznego.Główneelementykonstrukcyj-newykonywanesązkompozytówpolie-strowo-szklanych. Zastosowanie kompo-zytówopartychnażywicachzbrojonychwłóknemszklanymzapewniakonstrukcjidużą wytrzymałość mechaniczną orazodporność na oddziaływanie atmosfe-ryczneichemiczne.

#SMAY(fot.1)– iFLOW–systemdooptymalizacjipracyukładuwentylacyjne-gowbudynku.

Najważniejszym elementem systemujestszafasterującawyposażonawsterow-nikzwgranąaplikacjątypumaster.Mastermożeprzesyłaćdo centraliwentylacyjnejsygnały0-10V.Sygnałytemogądotyczyć:obrotówwentylatoranawiewnegocentrali,obrotówwentylatorawywiewnegocentralioraz wartości zadanej temperatury, jakąpowinnautrzymywaćautomatykacentrali.Ponadtomasterkomunikujesięzszafami,do których sterowników wgrana zostałaaplikacja slave. Dzięki wbudowanemuWebSerwerowimożnanabieżącomoni-torować stan urządzeń wentylacyjnych,wymuszać pozycję pracy lub zmieniaćwartościzadane.

System przeznaczony jest do obiek-tów, których struktura i architekturawewnętrzna tworzą grupę zamkniętychpomieszczeńnp.:szpitale,urzędy,budyn-ki użytecznościpublicznej, szkoły,przed-szkola,biurowceprzyhalachmagazyno-wo-produkcyjnych, apartamenty lub kon-

dygnacjewbiurowcachdoindywidualnejaranżacji.

Systemminimalizujewydatkiizapew-nia ciągły nadzór nad instalacją bezkoniecznościinwestowaniawBMS.

#SCHAKO(fot.4)–regulatoryzmien-nego przepływu powietrza VAV z kom-paktowym regulatorem elektronicznym:VRA-RiVLVoprzekrojukołowym,VRA-Qo przekroju prostokątnym; VAS i PIANO– wyciszone. Charakteryzują się wielo-punktowymi „krzyżami pomiarowymi”

zapewniającymiwysokądokładnośćorazrelatywniekrótkiewymaganeodcinkipro-steprzewodówwentylacyjnychprzedizaregulatorem. Posiadają wbudowanemoduły komunikacji NFC i wybór opcjikomunikacjizsystememBMS.Sąkalibro-wane w fabryce i posiadają możliwośćzmianynastawpozabudowaniuwobiek-cieprzyużyciu technologiiNFC.Odzna-czają się komfortową diagnostyką pracyurządzenia z wykorzystaniem nowocze-snejtechnologiikomunikacjiiaplikacjinasmartfon.Brakłatwodostępnychpotencjo-metrów zabezpiecza przed możliwościąprzypadkowej ingerencji w wartościnastawprzepływupowietrza.

# ZIEHL ABEGG (fot.5) posiadającywoferciemiędzyinnymi:– silnikizwirującymstojanemzseriiMK

orazMW,– wentylatoryosiowe:– typFB,4-łopatkowewirnikizblachy

aluminiowej, D: 350 do 630 mm,wykonaniazdwomakierunkamiprze-pływu powietrza, 3 różne kąty usta-wieniałopat,wykonania60HziEx–przeciwwybuchowe, wydajności od2000do13000m3/h,

Fot. 2.

Fot. 3.

Fot. 4.

Fot. 5.

36

T

4/2018 www.informacjainstal.com.pl

– typ FC, 7-łopatkowe profilowanełopatki odlane ciśnieniowo z alumi-nium,D:315do1250mm,wykona-nia z dwoma kierunkami przepływupowietrza, wydajności od 2000 do60000m3/h,

– typ FE, 7-łopatkowe wyprofilowanesierpowo łopatki odlane ciśnieniowoz aluminium, D: 315 – 1000 mm,wykonaniazdwomakierunkamiprze-pływu powietrza, wykonania 60Hz,wydajnościod2200do26000m3/h,

– wentylatory promieniowe typ RG(z obudową spiralną) jednostronniessącezłopatkamiwygiętymidotyłu,napędzane bezpośrednio silnikiemzwewnętrznymwirnikiem.Wielkościwirnikaośrednicachod315do560mm, wydajności do 18000 m3/hiciśnieniudoponad1200Pa,

– wentylatory poprzeczne typ QK/QRo średnicach wirnika 60-150 mmidługościachdo1200mm.Obudowao kierunku przepływu powietrza 90°lub 180°. Stabilna, profilowana obu-dowa aluminiowa. Wirniki dostępnerównieżbezobudowy.

SEMINARIA

Wygłoszonoszeregreferatówzwiąza-nychzezmianamiwpolskimprawodaw-stwiewzakresiebranżywentylacjiiklima-tyzacji, a szczególnie w rozporządzeniuw sprawiewarunków technicznych jakimpowinnyodpowiadaćbudynkiiichusytu-owanie (Dz.U. 2017r., poz.2285) orazreferatów firmowych. Niektóre z nich„zbrodą”,jaknp.referatdrinż.Sebastia-naWallzITBdotyczącyzmianykrajowe-go systemu wprowadzania wyrobów doobrotuod1stycznia2017r.

Dużo uwagi poświęcono zagadnie-niom ochrony p.poż., które również nałamachInstalumiałyimająswojemiejsce.Byłytoreferaty:– dr.inż.DariuszaRatajczakapt.„Zmia-

ny w wymaganiach pożarowych dlainstalacjiwentylacyjnych”,

– drinż.DorotyBrzezińskiej imgr. inż.PaulaBryantpt.”strategicznemyśleniewochronieprzeciwpożarowej”,

– tejsamejautorkipt.”Zasadyprojekto-wania systemów oddymiania garażyponowelizacjiprzepisów”,

– mgr. inż.AdamaDorszapt. ”Wpływkrzywej rozwoju pożaru na wynikisymulacji CFD. Analiza warunkówewakuacjiwgarażupodziemnym”,

– mgr.inż.TomaszaBurdzypt.”Indywi-dualnesystemyoddymianiawielokon-dygnacyjnychlokalihandlowo-usługo-wych przyległych do pasażu galeriihandlowych”.

Interesujące były też segmenty doty-czące:– instalacjiwobiektachsłużbyzdrowia,

wykorzystujące opracowane niedaw-no „Wytyczne projektowania, wyko-nania,odbioruieksploatacjisystemówwentylacji i klimatyzacji dla podmio-tówwykonującychdziałalność leczni-czą”dostępnenastronieMinisterstwaZdrowia.

– wentylacji profesjonalnych kuchnioparte między innymi na normiePN-EN 16282 – 1 do 8. Temat tenbędziemyrozwijalinałamachnajbliż-szychnumerówInstalu.

Janusz Wróblewski

20 3/2018 www.informacjainstal.com.pl

C nadwyżki umożliwia ogrzewanie niektó-rych mieszkań ciepłem dostarczanych do lokali przyległych. Zatem w budynku, w przypadku zastosowania indywidualne-go rozliczania za ciepło zużyte do ogrze-wania, mogą wystąpić znaczne różnice kosztów ogrzewania poszczególnych lokali.

Na rys. 4. pokazano strukturę podaży zapotrzebowania na ogrzewanie analizo-wanego budynku w sytuacji, gdy po dzia-łaniach wcześniej omówionych, ponownie wykonano regulację hydrauliczną instala-cji grzewczej.

W tym przypadku uzyskuje się dużą zgodność między podażą energii końco-wej, a zapotrzebowaniem na nią w zim-nym okresie sezonu grzewczego. Nato-miast w okresie przejściowym nadal utrzy-muje się znaczna nadwyżka podaży nad zapotrzebowaniem, stwarzająca możli-wość do zwiększenia zużycia ciepła na ogrzewanie budynku przez przegrzewa-nie pomieszczeń lub nadmierną ich wenty-lację w porównaniu z warunkami określa-jącymi standardowe użytkowanie.

Podsumowanie

Przeprowadzona analiza wskazuje na potrzebę wprowadzenia zmian do stoso-wanej obecnie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynków.

W celu zwiększenia dokładności określe-nia potrzeb energetycznych budynków niezbędne jest określenie podaży energii końcowej do ogrzewania budynku i stoso-wanie obliczonych wartości jako ograni-czenia teoretycznego zapotrzebowania na tę energię. Proponowana modyfikacja metody obliczeniowej ma istotne znacze-nie w przypadku analiz efektów energe-tycznych termomodernizacji budynków. Szczególnie interesujący jest wniosek doty-czący analizy zapotrzebowania na ener-gię końcową budynków w stanie pierwot-nym, tzn. przed wykonaniem w nich zabie-gów termomodernizacyjnych. Zastosowa-nie w odniesieniu do tych budynków obo-wiązującego obecnie sposobu oceny ener-getycznej budynków powoduje znaczne zawyżenie wartości zapotrzebowania na energię użytkową i końcową. Inna sytu-acja ma miejsce w przypadku docieplenia ścian i wymiany okien w budynku, w któ-rym wcześniej przeprowadzono moderni-zację instalacji ogrzewczej. W takich budynkach występuje nadwyżka podaży energii końcowej nad teoretycznym zapo-trzebowaniem. W budynkach takich może wystąpić większe niż szacowano zużycie energii na ogrzewanie lub znaczne różni-ce w kosztach ogrzewania poszczegól-nych lokali, ponieważ możliwe staje się ogrzewanie mieszkań ciepłem przenikają-cym z lokali przyległych. Porównanie

podaży ciepła z zapotrzebowaniem w poszczególnych miesiącach sezonu grzewczego może być wykorzystane do korekty krzywej grzania, tak aby zapew-nione były potrzeby cieplne budynku przy jednoczesnym ograniczeniu możliwości marnotrawstwa energii końcowej.

L I T E R AT U R A

[1] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Roz-woju z dnia 27 lutego 2015 r. w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku oraz świadectw charakterystyki energetycznej (Dz. U. z 2015 r., poz. 376)

[2] PN-74/B-03406 Ogrzewnictwo. Obliczanie zapotrzebowania ciepła pomieszczeń o kubatu-rze do 600 m3 w budownictwie powszrchnym

[3] PN-83/B-03406 Ogrzewnictwo. Obliczanie zapotrzebowania ciepła pomieszczeń o kuba-turze do 600 m3

[4] PN-B-03406:1994 Ogrzewnictwo. Oblicza-nie zapotrzebowania na ciepło pomieszczeń o kubaturze do 600 m3

[5] Kasperkiewicz K.: Termomodernizacja budyn-ków – ocena efektów energetycznych. PWN. Warszawa 2018

[6] PN-74/B-03404 Współczynniki przenikania ciepła K dla przegród budowlanych

[7] Opinia opracowana na podstawie ekspertyzy dotyczącej propozycji Komisji Europejskiej (kom(2008)/80) na temat metodologii tworze-nia świadectw energetycznych dla istniejących budynków mieszkalnych (bloków mieszkal-nych) nie poddanych termomoderniza-cji. Ogólnopolska Izba Gospodarki Nierucho-mościami, Gdańsk 2009.

n

45www.informacjainstal.com.pl 2/2018

Wod

ocią

gi i

kana

lizac

ja

potrzebę zbierania danych odczytowych dla całych stref w dobowych odstępach czasu. W obszarach o dużej gęstości zabudowy w zasięgu pracy koncentrato-ra znajduje się często ponad tysiąc wodomierzy, dlatego też w obszarach skupisk zabudowy najlepszym rozwiąza-niem będzie odczyt poprzez takie kon-centratory. Na rysunku 2 przedstawiono mapę obszaru zasięgu koncentratora zamontowanego w centrum Krakowa. W zasięgu tego koncentratora jest zain-stalowanych blisko 2 tysiące wodomierzy głównych.

W mniejszych skupiskach zabudowy wodomierze z nakładkami radiowymi są odczytywane przez bramki GPRS, gdzie w testowych warunkach na jedną bramkę przypada kilkanaście do kilkudziesięciu wodomierzy.

Obecnie intensywnie rozbudowują się także obszary peryferyjne miasta, jednak w tych obszarach bramka GPRS może gromadzić dane z jednego lub kilku wodo-mierzy. Zatem dla obszarów o małej gęstości zabudowy sprawdzi się jedynie system oparty o moduły GSM montowane na każdym wodomierzu.

Podsumowanie

Po analizie potrzeb oraz dostępnych rozwiązań, a przede wszystkim kosztów tych rozwiązań stwierdzić należy, że doce-lowy system odczytów automatycznych nie będzie systemem jednorodnym, ale będzie się składał z kilku rozwiązań połączonych w jedną hybrydę. Konieczne jest zatem gro-madzenie danych odczytowych z różnych systemów w jednej bazie danych, ponieważ tylko takie podejście zapewni obsługę stale zmieniającego się systemu i umożliwi spój-ną analizę danych odczytowych.

Baza danych odczytowych powinna być zintegrowana z mapami GIS w celu aktualizacji struktury zasilania i odbioru wody w podziale na strefy, a także z sys-temem bilingowym, który gromadzi dane o wodomierzach w eksploatacji oraz o wymianach tych wodomierzy. Baza danych powinna także być dostępna do importowania danych odczytowych do wykorzystania w procesie fakturowania odbiorców wody.

Tak zbudowany system automatycz-nych odczytów wodomierzy będzie stano-wił element bezpieczeństwa systemu

zaopatrzenia w wodę i narzędzie do suk-cesywnej kontroli strat wody. B I B L I O G R A F I A

[1] Cichoń T. „Ocena wieloaspektowa niezawod-ności systemu opomiarowania poboru i strat wody na podstawie doświadczeń eksploata-cyjnych”, Rozprawa Doktorska, Politechnika Krakowska 2015 r.

[2] Cichoń T.: „Analiza eksploatacji wodomierzy z uwzględnieniem aspektu niezawodnościo-wego”, INSTAL, Nr 12/2013 pp 74

[3] Cichoń T. Królikowska J. „Zdalne odczyty wodomierzy – praktyka Wodociągów Kra-kowskich” Międzynarodowa Konferencja Naukowo Techniczna „Zaopatrzenie w wodę jakość i ochrona wód” Toruń, 2014

[4] Cichoń T, Królikowska J: „Ewolucja procesu odczytu wodomierzy na podstawie doświad-czeń Wodociągów Krakowskich” INSTAL, Nr 12/2016

[5] Geresz E.: Systemy do zdalnego odczytu wodomierzy – dlaczego warto?” Ochrona Środowiska, Nr 2/2011

[6] Koral W. „Zdalne odczyty wodomierzy – gdzie jesteśmy, dokąd zmierzamy?” Wodocią-gi i Kanalizacja, Nr 3/2017

[7] Martyniak Z., Nowe metody i koncepcje zarządzania, Wydawnictwo Akademii Ekono-micznej w Krakowie, Kraków2002.

[8] Zimniewicz K., Współczesne koncepcje i metody zarządzania, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2000.

n

19www.informacjainstal.com.pl 1/2018

Inst

alac

je c

o cw

i zw

wodociągowych publikowane przez przedsiębiorstwa wodociągowe nie uwzględniają wszystkich wskaźników wody wymaganych do oznaczania jej korozyjności.

Jednocześnie przedsiębiorstwa wodo-ciągowe nie prowadzą tego typu ozna-czeń uznając, że powinny je wykonywać zarządcy budynków (publikowane na ten temat wypowiedzi np. [5]). Dotychczas ciągle jeszcze nie ukazał się przepis zobo-wiązujący dostawców wody do oznacza-nia jej korozyjności – jednak zgodnie z wymaganiami Polskiej Normy PN EN 806 [3] to właśnie dostawca wody powi-nien dostarczać projektantowi instalacji potrzebne do projektowania analizy wody (w tym ocenę jej korozyjności jako podsta-wę wyboru materiału instalacji).

W ostatnich latach przeważająca licz-ba powstających instalacji wykonywana jest z tworzyw sztucznych (przewody), w stosunku do których korozyjność wody nie jest kryterium doboru.

Ich stosowanie wzbudza jednak inne zastrzeżenia – pogarszanie się jakości wody w wyniku zanieczyszczeń mikrobio-logicznych (np. bakterie Legionella, ale nie tylko) pochodzących z tworzącego się na wewnętrznych powierzchniach przewo-dów z tworzyw sztucznych biofilmu, ale też problemy ekologiczne czy energetycz-ne (które ciągle w kraju nie są uwzględnia-

ne) związane z utylizacją zestarzonych, często wielowarstwowych (włókna szkla-ne, warstwy aluminium czy miedzi) prze-wodów sieci czy instalacji wodociągo-wych. Tworzywa sztuczne eliminują obec-nie inne materiały – ich podstawowym atu-tem jest cena, która utrzymuje się na sto-sunkowo niskim poziomie z uwagi na nie-wdrożone w kraju postanowienia Dyrekty-wy Komisji Europejskiej – Dyrektywy 2005/32/EC i jej nowelizacji Dyrektywy 2009/125/UE mających na celu wdroże-nie aspektów ekologicznych do projekto-wania wyrobów związanych z użyciem energii – z jednej strony max. wydłuże-niem życia produktu, z drugiej oceną jego utylizacji.

Wdrożenie postanowień powyższych Dyrektyw daje podstawę do wliczenia w cenę wyrobu (rur z tworzyw sztucznych) ceny jego utylizacji co oczywiście zmieni proporcje cenowe wyrobów instalacyjnych.

Uregulowanie przedstawionych powy-żej zagadnień związanych ściśle zarówno z trwałością instalacji, jak też z jakością wody przeznaczonej do spożycia (użycia) wymaga korekty obecnych przepisów:1. Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu

w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków powinna zobowiązywać przedsiębiorstwa wodociągowo-kana-lizacyjne do prowadzenia oceny koro-zyjności wody wobec materiałów:

sieci, urządzeń i instalacji wodociągo-wych ( rozszerzenie art.5 Ustawy)

2. Powyższa Ustawa powinna również zobowiązywać wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) do informowania mieszkańców (a więc także inwesto-rów, projektantów, wykonawców insta-lacji, zarządców budynków) o koro-zyjności wody przeznaczonej do spo-życia (użycia) wobec materiałów sieci, urządzeń i instalacji wodociągowych (rozszerzenie art 12 Ustawy).

3. Z Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie jakości wody przeznaczo-nej do spożycia powinien być usunięty fragment art.3 p1 „...oraz nie wykazu-je agresywnych właściwości korozyj-nych..”.

L I T E R AT U R A

[1] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 7.12. 2017r w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. Ust. 11.12.2017)

[2] Polska Norma PN EN 12 502 cz.1-5 Ochrona materiałów metalowych przed korozją – Ryzy-ko korozji w systemach przewodzących wodę.

[3] Polska Norma PN EN 806 cz.1-5 Instalacje wewnątrz budynków doprowadzające wodę do spożycia przez człowieka.

[4] Polska Norma PN EN ISO 8044 Korozja meta-li i stopów. Podstawowe terminy i definicje.

[5] wywiad z Barbarą Mulik pt. ”Konsument musi wiedzieć, co pije” opublikowany w czasopi-śmie „Ochrona Środowiska. Gospodarka Komunalna” nr3-4/2012

n

Rada programowa INSTAL-u: prof. Andrzej Górak – TU Dortmund University, Niemcy

dr Zbigniew Hałupka – INSTALCOMPACT Poznań

prof. Peter Huck – Kanada

prof. dr hab. inż. Janusz Jeżowiecki – Politechnika Wrocławska

prof. Jozef Kris – Slovak Uniwersity of Technology in Bratislava

prof. dr hab. inż. Karol Kuś – Politechnika Śląska

prof. dr inż. Miroslav Kyncl – Ostrawa, Czechy

prof. dr hab. inż. Janusz Lewandowski – Politechnika Warszawska

dr hab. inż. Edward Przydróżny – Politechnika Wrocławska

prof. Viktor Pyrkov – Ukraina

prof. dr hab. inż. Janusz Rak – Politechnika Rzeszowska

dr hab.inż.prof.nadzw. Tadeusz Siwiec

– Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Warszawa

dr inż. Paweł Wargocki -Technical Uniwersity of Denmark

prof. Janusz Wollerstrand – Uniwersytet Techniczny w Lund, Szwecja

Lista recenzentów: prof. dr hab.inż. Jan Bagieński – Politechnika Poznańska;

prof. dr hab. inż. Andrzej Biń – Politechnika Warszawska;

dr inż. Elena S. Gogina – Moskiewski Państwowy Uniwersytet Budowlany, Rosja;

prof. Peter Huck – Kanada;

dr inż. Paweł Janik – Komenda Główna PSP;

dr inż. Przemysław Kateusz – Politechnika Śląska;

dr inż. Wojciech Koral – Politechnika Śląska;

prof. Jozef Kris – Slovak Uniwersity of Technology Bratislava;

dr Bożena Krogulska – NIZP PZH Warszawa;

prof. dr hab. inż. Andrzej Kuliczkowski – Politechnika Świętokrzyska;

dr hab. inż. Emilia Kuliczkowska – Politechnika Świętokrzyska;

dr inż. Dariusz Kwiecień – Politechnika Wrocławska;

prof. dr hab. inż Marian Kwietniewski – Politechnika Warszawska;

dr hab. inż. prof. PWr Paweł Licznar – Politechnika Wrocławska;

prof. dr hab. inż. Janusz Łomotowski – Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu;

prof. Nikołaj A. Makisza – Moskiewski Państwowy Uniwersytet Budowlany, Rosja;

prof. dr hab. inż. Tomasz Mróz – Politechnika Poznańska;

dr inż. Anna Parka – Politechnika Świętokrzyska;

dr hab. inż. prof. AGH Tadeusz Pająk – AGH w Krakowie;

prof.dr hab.inż. Jan Pawełek - Uniwersytet Rolniczy w Krakowie;

prof. Elżbieta Płaza – Królewski Instytut Technologiczny KTH, Szwecja;

dr inż. Florian Piechurski – Politechnika Śląska;

prof. Viktor Pyrkov – Ukraina;

dr inż. Andrzej Raganowicz – Zweckverband zur Abwasserbeseitigung im Hachinger Tal, Taufkirchen, Niemcy;

dr hab. inż. prof. SGGW Tadeusz Siwiec – SGGW w Warszawie;

prof. dr hab. inż. Janusz Skorek – Politechnika Śląska;

dr inż. Adam Smyk – Politechnika Warszawska – ITC;

dr inż. Marcin Sompoliński – Politechnika Wrocławska;

prof dr hab. inż. Ziemowit Suligowski – Politechnika Gdańska;

dr hab. inż. prof. PŚl. Zbigniew Trzeciakiewicz – Politechnika Śląska;

prof. dr hab. inż. Roman Ulbrich – Politechnika Opolska;

dr inż. Paweł Wargocki – Technical Uniwersity of Denmark;

dr hab. inż. prof. ZUT Zbigniew Zapałowicz – Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie;

dr hab. inż. prof. P.Śl. Izabela Zimoch – Politechnika Śląska;

5www.informacjainstal.com.pl 11/2017

Wen

tyla

cja, k

limat

yzac

ja, c

hłod

zeni

e

23www.informacjainstal.com.pl 9/2017

Inst

alac

je c

o, c

w i

zw

• Programowalny rejestrator danych z rejestrami minutowymi

• 2-sekundowy czas integracji

• 16-letnia żywotność baterii przy odczytach co 10 sekund

• Przyjazny dla użytkownika interfejs z trzema przyciskami

• 2 moduły komunikacyjne

• Opcja wbudowanej magistrali M-Bus

• Opcja podświetlenia ekranu

• Autodetekcja przetwornika przepływu

kamstrup.com/MULTICAL603

MULTICAL® 603Gotowy na przyszłośćMultifunkcjonalny przelicznik do ciepłomierzy

5www.informacjainstal.com.pl 3/2017

Wia

dom

ości

33www.informacjainstal.com.pl 1/2017

Źród

ła c

iepł

a i e

nerg

ii el

ektr

yczn

ej

i ochrony środowiska.[26] Paliwoda A.: Naturalne czynniki chłodnicze.

Technika Chłodnicza i Klimatyzacyjna 1996, nr 9.

[27] Jung D.: Energy and environmental crisis: let’ s solve it naturally in Refrigeration and air condi-tioning American Society of Heating, Refrigerat-ing and Air – Conditioning Engineers, Inc. Sep-tember 2008.

[28] Bonca Z., Butrymowicz D., Dambek D., Depta A., Targański W.: Czynniki chłodnicze i nośniki ciepła. Własności cieplne, chemiczne i eksploatacyjne. IPPU MASTA, Gdańsk 1997.

[29] Bobelin D., Bouriga A.: An experiomental results of a newly developer very high temperature industrial pump (140oC) equiped with scroll compressors and working with a new blend refrigerant. Int. Refrigeration and Air Condition-ing Conference, Purdue 2012.

[30] Brown J.S.: New low Global Warming Potential Refrigerants. ASHRAE Journal 2009, vol. 8, s. 22-29.

[31] Higashi Y.: Thermophysical properties of HFO-1234yf and HFO-1234ze(E). Proc. International Symposium on Next-generation Air Conditioning and Refrigeration Technology, 17-19 February 2010, Tokyo, Japan.

[32] Akasaka R.: New fundamental equation of state with a common functional for 2,3,3,3-tetrafluoro-propene (R1234yf) and trans – 1, 3, 3, 3 – tetra-fluoropropene (R1234ze(E). Int. Journal of Ther-mophysics 2011, vol. 32, s. 1125-1147.

[33] Leck T.J.: New high performance Low GWP

refrigerants for stationary AC and refrigeration. Proc 13th Int. Refrigeration and Air Conditioning Conference at Purdue, West Lafayette, 2010.

[34] Karber K.M., Abdelazis O., Vineyard E.A.: Experimental performance of R1234yf and R1234ze as a drop in replacement for R134a in domestic refrigerators. Int. Refrigeration and Air Conditioning Conference at Purdue, West Lafay-ette, 2010, s. 1-10.

[35] Fukuda S., KOndou C., Takata N., Kovama S.: Low GWP refrigerants R1234zeE and R1234ze(Z) for high temperature heat pump. Int. Journal of Refrigeration 2014, vol. 40, s. 161-173.

[36] Bertinat M.P.: Fluids for high temperature heat pumps. Int. Journal of Refrigeration 1985, vol. 9, s. 43-50.

[37] Koyama S., Takata N., Fukuda S.: An experi-mental study on heat pump cycle Ranking zeo-tropic binary refrigerant of HFO-1234 ze(E) and HFC-32. Proc. 10th IEA Heat Pump Conference 2011, vol. 29, no. 3, s. 40-49.

[38] Fujitaka A., Shimizu T., Sato & Kawabe Y.: Appli-cation of low global warming potential refriger-ants for room air conditioner. Proc. Int. Sympo-sium on Next-generation Air Conditioning and Refrigeration Technology, 2010, Tokyo.

[39] Low GWP refrigerants for high temperature heat pump. Proc. Int. Refrigeration and Air Condition-ing Conference, Purdue 2014.

[40] R1336mzz-Z new generation nonflammable low GWP refrigerant. Int. Refrigeration and Air Con-ditioning Conference, Purdue 2014.

[41] Kontomaris K.: HFO-1336mzz: High tempera-ture Chemical Stability and Use as a working fluid in Organic Rankine Cycles. Proc 15th Int. Refrigeration and Air Conditioning Conference, Purdue 2014.

Pracę wykonano w ramach realizacji Programu Badań Stosowanych NCBR nr PBS3/B9/38/2015 pt.: Badania i opra-cowanie optymalnego typoszeregu wyso-koefektywnych powietrznych pomp ciepła dużych mocy wraz z innowacyjnym inteli-gentnym systemem sterowania – ścieżka B – ID 246502 – projekt realizowany przez konsorcjum: Budopekx S.A. S.K.A (lider), Sytherm Danuta Gazińska Sp.J., Politech-nika Koszalińska, 2014 – 2016.

n

12 12/2016 www.informacjainstal.com.pl

C

określić z stosunkowo dużą dokładnością poprzez pomiar jej w komorach ciepłowni-czych. Powstanie ewentualnego błędu może być spowodowane zmianami rzęd-nej terenu między komorami. Jak wynika z analizy, błędne określenie wielkości Hk w zakresie ±30 % powoduje błąd w obli-czeniach strat ciepła rzędu 4-7 %.

Przeprowadzona analiza wykazała, że obliczenia strat ciepła obarczone mogą być dużymi błędami, których nie da się uniknąć, ponieważ rzeczywiste wartości danych wejściowych są bardzo trudne lub niemożliwe do określenia. Dodatkowym czynnikiem powodującym trudności w ustaleniu rzeczywistych danych wejścio-

wych jest ciągła zmiana ich wartości w czasie eksploatacji sieci ciepłowniczej.

Wnioski

Obliczenia przepływu wody i strat cie-pła w sieciach ciepłowniczych oparte są na modelach matematycznych opisujących dane zjawisko. Ich poprawność została wielokrotnie potwierdzona w wielu pracach naukowych. W artykule wykazano, że poprawność obliczeń strat ciśnienia i strat ciepła rurociągów ciepłowniczych zależy od wartości parametrów charakteryzują-cych stan rzeczywisty sieci ciepłowniczej. Istnieje grupa parametrów, których wartość

jest bardzo trudno określić z uwagi na brak możliwości technicznych wykonania ich pomiaru. Należą do nich: chropowatość bezwzględna wewnętrznej powierzchni rur, współczynnik przewodzenia ciepła przez izolację oraz grunt i inne. W celu uzyskania wiarygodnych wyników obliczeń konieczne jest wykonanie kalibracji danych polegają-cej na wprowadzeniu korekt wartości wspomnianych współczynników, aby doprowadzić do zbieżności wartości wyni-ków obliczeń ze zmierzonymi wartościami ciśnienia i temperatury wody w wybranych punktach sieci ciepłowniczej.

L I T E R AT U R A

[1] Niemyjski O. Modelowanie procesów cieplno--hydraulicznych w sieciach ciepłowniczych, Praca doktorska, Politechnika Warszawska, Warszawa 2000,

[2] Osiadacz A. Statyczna symulacja sieci gazo-wych, Fluid Systems, Warszawa 2001,

[3] Turlejski S., Analiza stanów ustalonych przepływu wody i wymiany ciepła w sieciach, Raport IOW PW, Warszawa 1982,

[4] Pancewicz A. Symulacja nieizotermicznego, nie-ustalonego przepływu gazu w sieci gazowej. Praca doktorska. Politechnika Warszawska 2000,

[5] Żarnowski T., Kręcielewska E. Investigation of ther-mal conductivity coefficient in fibrous thermal insula-tions after operation, Instal, nr 5/2016, str.7-10,

[6] Żarnowski T., Wiśniewski T., Starzenie się izolacji włóknistych stosowanych w ciepłownictwie i ener-getyce, Instal, nr 12/2014, str. 21-27 n

Rys. 3 Błąd wyników oblicza-nia strat ciepła wywo-łany błędem oszaco-wania zagłębienia kanału ciepłowniczegoFig. 3 Error of the heat losses calculation results, caused by the error estimation of the heating channel depth

8 6/2016 www.informacjainstal.com.pl

Ź totemperaturaglikoluzinstalacjigruntowejprzewyższatęzdachu(wykres2).

Wokresiejesienno–zimowymwdnisłoneczne,np.przysilnymmrozie,instala­cja solarna również pracuje osiągającdobre efekty. Przy ostrym słońcu wodapodgrzana w rezerwowym zbiornikuwody uzdatnionej osiąga temperaturęnawet40oC(tab.1).

Bezawaryjna praca

Przez 10 lat pracy instalacji solarnejniewystąpiływiększeproblemyeksploata­cyjne.Podczascodziennegoużytkowania,układ nie wymaga dodatkowej obsługi.Wykonywane są jedynie kontrolne oglę­dziny stanu elementów instalacji, spraw­dzanie wartości ciśnienia, temperaturyorazosiąganychuzysków.Przezlatadzia­łania tylko raz nastąpiła ingerencjaw układ polegająca na wymianie jednejsztukikolektora(fot.4).Jednostce,prawdo­podobnie na skutek gwałtownych zmianwarunkówzewnętrznych,pękłaszybaso­larna.

Zarówno wymienniki ciepła, jakpompy czy zbiorniki solarne pracująbezawaryjnie.

Uzyskiwane oszczędności

InstalacjasolarnawZECwWołominiepokrywaok.45%całkowitegozapotrzebo­wanianaciepłodopodgrzewaniawodyuzupełniającejzładwsieciciepłowniczej

oraz ok. 65% na potrzeby ciepłej wodyzakładu(wykres3,wykres4).

Wymiernyefektekologicznyosiągnię­tywwynikurealizacjiinwestycjitozmniej­szenieemisjidwutlenkuwęglaookoło50tonrocznie.

Pozaefektemekologicznymspółkauzy­skała obniżenie kosztów eksploatacyjnychzwiązanychzwytworzeniemciepłejwodyorazprodukcjąciepładopodgrzaniawodyuzupełniającejzładsieciciepłowniczej.

n

Wykres 3. Ilość ciepła wytwarzanego przez instalację solar-ną pokrywająca potrzeby podgrzania wody przed odgazowaniemWykres 3. The amount of energy produced by solar installation covering the needs to heat water before degassing

Wykres 4. Ilość ciepła wytwarzanego przez instalację solar-ną wspierająca instalację c.w.Wykres 4. The amount of energy produced by solar installation support installation d.h.w.

N owe książki

Książka została wydana w twardej oprawie w formacie B5, objętość 214 stron. Cena 1 egz. 64 zł + 5% VAT.Zamówienia przyjmuje:OśrodekInformacji„Technikainstalacyjnawbudownictwie“

­674Warszawa,ul.Marynarska14;tel./fax(22)8437771 02 e-mail: wydawnictwo@informacjainstal.com.pl, redakcja@informacjainstal.com.pl

Ocena efektywności energetycznej oraz kosz-tów z  tytułu ogrzewania i  przygotowania c.w.u. w systemach grzewczych stosowanych w budyn-kach wielorodzinnych to tytuł rozdziału w książce dr inż. Tomasza Cholewy i  dr inż. Alicji Siuta – Olcha pt. ”Racjonalizacja zużycia energii w budow-

nictwie mieszkaniowym”. Rozdział ten zawiera też przykład analizy techniczno – ekonomicznej trzech rodzajów systemów ogrzewania i  przygotowania ciepłej wody, które obecnie najczęściej występują w  budynkach wielorodzinnych. Przedstawiony materiał jest pomocny do określenia efektywności energetycznej budynku.

Cała książka ukazuje praktyczne możliwości zmniejszania zużycia energii w budynkach miesz-kalnych poprzez modernizację systemów ogrzewa-nia i  przygotowania ciepłej wody oraz poprzez edukację mieszkańców w  tym zakresie. W  pracy przedstawiono szereg wyników długoterminowych badań eksploatacyjnych, umożliwiających okre-ślenie i  sprawdzenie wpływu różnych przedsię-wzięć modernizacyjnych na zużycie energii, szcze-gólnie w istniejących budynkach wielorodzinnych.

Do każdego rozpatrywanego przypadku starano się wybrać reprezentatywną grupę budynków, aby zakres przeprowadzonych prac modernizacyjnych pozwolił, w możliwie jednoznaczny sposób, poka-zać wpływ danego działania modernizacyjnego na zużycie ciepła w danej grupie budynków, a nie był tylko przypadkowym wynikiem otrzymanym dla pojedynczego obiektu. Każdy przykład poprzedzo-ny jest krótkim wstępem teoretycznym, który w  przystępny sposób wprowadza Czytelnika w  zakres tematyczny danego zagadnienia, jak również przedstawia wyniki badań oraz osiągnięcia innych Autorów, odnoszące się do racjonalizacji zużycia energii w sektorze mieszkaniowym.

Z tego też względu publikacja przydatna może być projektantom i  wykonawcom systemów grzewczych oraz administratorom budynków.

64 12/2017 www.informacjainstal.com.pl