FORUM · 2020-05-19 · Działające w Polsce start-upy mogą liczyć na wsparcie instytucji...

100 LAT GOSPODARKI PORT GDYNIA

#1 /2018WRZESIEŃ

Gdynia – nowoczesne okno na światBudowa portu morskiego stała się koniecznością. Wybór padł na Gdynię, małą wioskę letniskowo-rybacką…

Jeżeli import, to z pewnych źródełRozwojowi energetyki towarzyszyć musi dywersyfikacja źródeł dostaw oraz budowa infrastruktury

Wedel – nie zawsze słodka historiaWedel wiedział, że pracownikom trzeba zaoferować coś więcej niż tylko ciężką pracę

Stocznia Gdańsk wraca w polskie ręceDawna kolebka Solidarności ma szansę stać się jednym z filarów odradzającego się przemysłu stoczniowego POLSKIEJ GOSPODARKI

FORUM

FORUM POLSKIEJ GOSPODARKI 2 100 LAT GOSPODARKI PORT GDYNIA


www.fb.com/forumpolskiejgospodarki

WYDAWCAFORUM SA

02-056 Warszawa ul. Filtrowa 63 lok 43

Magazyn Forum Polskiej Gospodarki jest dołączany do dziennika „Gazeta Polska Codziennie”

PREZES ZARZĄDU: Grzegorz Tomaszewski

DYREKTOR WYDAWNICZY: Małgorzata Wasilewska tel. 505-942-135 e-mail [email protected]

REDAKTOR NACZELNY: Piotr Chmielarz

ZESPÓŁ REDAKCYJNY: Paweł Woźniak, Andrzej Ratajczyk, Adam Maciejewski

KOREKTA: Katarzyna Rzuczkowska

SKŁAD I OPRACOWANIE GRAFICZNE: Mariusz Troliński STUDIO

KOORDYNATOR PROJEKTU: Maciej Tomaszewskiwww.twitter.com/Forum_PG

Spis treści Wstęp

„Wielkie okręgi gospodarczo bierne [nale-ży] zaktywizować, by zatrzeć wielkie róż-nice ekonomiczne między wschodem i zachodem Polski, by umożliwić przesu-nięcia w lokalnych dyspozycjach energią mechaniczną, by obniżyć podstawowe elementy w kosztach własnych produkcji, a w ten sposób ugruntować rentowność procesów gospodarczych na drodze wszech-stronnego rozwoju, a nie wyzysku”. Te słowa wypowiedział podczas debaty bu-dżetowej w roku… 1937 Eugeniusz Kwiat-kowski, ekonomista, wicepremier, minister przemysłu i handlu oraz minister skarbu, twórca wielkich przedsięwzięć gospodar-czych w dwudziestoleciu międzywojennym. Oddając w Państwa ręce pierwszy numer FPG, przedstawiamy wyzwania, przed ja-kimi stawała polska gospodarka w chwili odzyskania niepodległości, przypominamy sukcesy, przybliżamy postaci i firmy, któ-re budowały polską przedsiębiorczość przed stu laty, po II wojnie światowej i po prze-mianach ustrojowych 1989 roku. Przyjrzy-my się też wyzwaniom, przed jakimi stoi Polska w dobie czwartej rewolucji przemy-słowej (Industry 4.0). Gospodarka to ma-szyneria, o którą trzeba stale dbać. Cytu-jąc raz jeszcze Kwiatkowskiego: „Cele nasze są następujące: zabezpieczyć i utrwa-lić pokój, pogłębić, zjednoczyć i rozszerzyć Polskę gospodarczo i społecznie – tak, by mogła zabezpieczyć pracę dla ludzi i udźwi-gnąć poważne koszty, które z tej przebu-dowy powstaną”.

Gdynia – nowoczesne okno na światBudowa portu morskiego stała się koniecznością. Wybór padł na Gdynię, małą wioskę letniskowo-rybacką…

s.04

Stocznia Gdańsk wraca w polskie ręceDawna kolebka Solidarności ma szansę stać się jednym z filarów odradzającego się przemysłu stoczniowego

s.08

Wedel – nie zawsze słodka historiaWedel wiedział, że pracownikom trzeba zaoferować coś więcej niż tylko ciężką pracę

s.12

Nowe mieszkania są nam potrzebneZapotrzebowanie na własne „cztery kąty” jest ogromne – szacuje się, że w Polsce brakuje 3 milionów mieszkań

s.16

Jeżeli import, to z pewnych źródełRozwojowi energetyki towarzyszyć musi dywersyfikacja źródeł dostaw oraz budowa infrastruktury

s.18

Start-upy napędzą polską innowacyjnośćDziałające w Polsce start-upy mogą liczyć na wsparcie instytucji publicznych oraz największych przedsiębiorstw

s.22

Ekspansja zagraniczna polskich firmZdaniem ekspertów najlepszym sposobem na szybki rozwój firmy jest wejście na inny rynek

s.26

Polski Przedsiębiorca GPCJuż we wrześniu kolejna edycja Polskiego Przedsiębiorcy Gazety Polskiej Codziennie

s.28

Play najbardziej rodzinnym operatorem Play, dbając o potrzeby rodzin, przygotował nową ofertę Pokolenia, czyli opcję dla dużych rodzin i grup

s.30

POLSKIEJ GOSPODARKI FORUM

Grzegorz TomaszewskiPrezes Zarządu Forum SA

FORUM POLSKIEJ GOSPODARKI 4

Gdynia – nowoczesne okno

na światNależy stworzyć niepodległe państwo polskie obejmujące terytoria zamieszkane przez ludność bezsprzecznie polską, któremu trzeba

zapewnić wolny dostęp do morza. Niepodległość polityczna, gospodarcza oraz integralność terytoriów tego państwa powinny być zagwarantowane konwencją międzynarodową – tak brzmiały postulaty trzynastego punktu

programu pokojowego prezydenta USA Thomasa Woodrow Wilsona, określającego cele dla świata po zakończeniu wojny.

Tekst Piotr Chmielarz

100 LAT NIEPODLEGŁEJ GOSPODARKI PORT GDYNIA


Łatwo powiedzieć... Odrodzona Rzeczpo-spolita Polska uzyskała 140 kilometrów wybrzeża z jednym portem – Gdańskiem, ten jednak na mocy ustaleń traktatu wer-salskiego trafił jako Wolne Miasto Gdańsk pod protektorat Ligi Narodów. Władze Wol-nego Miasta nie były przychylnie nastawio-ne do RP, czemu często dawały wyraz. Port miał zabezpieczać potrzeby polskiego handlu, a Rzeczpospolitej przyznano wiele uprawnień i przywilejów, ale w praktyce wyglądało to zgoła odmiennie. Do poważ-nego konfliktu doszło w 1920 roku, gdy gdańskie władze blokowały przeła-dunek broni dla Polski walczącej właśnie z sowiecką Rosją.W tej sytuacji budowa własnego portu morskiego stała się koniecznością. Wi-ceadmirał Kazimierz Porębski, szef De-partamentu Spraw Morskich Ministerstwa Spraw Wojskowych, zlecił inżynierowi Tadeuszowi Wendzie wybranie miejsca na budowę przyszłego portu oraz wyko-nanie projektu. W czerwcu 1920 roku Wenda złożył sprawozdanie z lustracji Wybrzeża, w swoim raporcie jako najdo-godniejsze miejsce do budowy portu wskazał Gdynię.

Zaczęło się w XVII wieku

Po raz pierwszy Gdynia została wymie-niona w dokumencie z 1253 roku jako rolniczo-rybacka wioska należąca do parafii w Oksywiu. Była ona wówczas własnością cystersów, a później Jana z Różęcina, który tę wieś w roku 1382 podarował sprowadzonemu przez siebie zakonowi kartuzów. W XVII wieku hetman Stanisław Koniecpolski oraz wojskowy inżynier Jan Pleitner proponowali królowi Władysławowi IV budowę w Gdyni portu wojennego. Jednak wówczas planu nie zrealizowano...Aż do lat 20. XX wieku. W roku 1920 zatwier-dzono projekt inżyniera Wendy dotyczący budowy „tymczasowego portu wojennego i przystani dla rybaków”. W 1922 roku Sejm przyjął ustawę upoważniającą rząd do budowy w Gdyni portu morskiego. W kwietniu 1923 roku otwarto port tym-czasowy, a w sierpniu przybił do gdyńskich nabrzeży pierwszy pełnomorski statek, francuski SS Kentucky. Do przyśpieszenia rozwoju Gdyni w za-sadniczy sposób przyczynił się inżynier Eugeniusz Kwiatkowski. Od czerwca

1926 roku do grudnia 1930 roku pełnił on funkcję ministra przemysłu i handlu, a od października 1935 roku wicepre-miera i ministra skarbu. Był nie tylko politykiem – wcześniej dał się poznać jako znakomity dyrektor do spraw tech-nicznych w Państwowej Fabryce Związ-ków Azotowych w Chorzowie (z wykształ-cenia był chemikiem). Eugeniusz Kwiatkowski uważał, że szansą dla Pol-ski jest industrializacja i handel zagra-niczny. Twierdził, że uprzemysłowienie kraju zwiększy popyt na towary rolnicze na rynku wewnętrznym, zapobiegnie bezrobociu i pozwoli racjonalnie wyko-rzystać surowce naturalne. Uważał, że jest to odpowiednia droga „do ożywienia i rozwoju międzynarodowej wymiany towarowej, do wzrostu importu oraz powiększenia eksportu”.Dlatego też Gdynia zajmowała istotne miejsce w koncepcji Kwiatkowskiego, który podkreślał: „Bez swobodnego wyj-ścia na morze i przez morze udusilibyśmy się gospodarczo i politycznie”. Własny port mógł uniezależnić Polskę od nie-chętnych – jak Wolne Miasto Gdańsk – pośredników i zwiększyć konkurencyjność polskich towarów. Kwiatkowski planował też rozbudowę sieci komunikacyjnej, by połączyć Wybrzeże z resztą kraju – „aż po Śląsk polski, po podnóża Karpat, po dalekie ziemie Wołynia i Wilna”. Kwiat-kowski był gorącym zwolennikiem roz-woju polskiej floty. W kolejnych etapach rozbudowy Gdyni powstały port towaro-wy, rybacki i pasażerski oraz stocznia, by odpowiednio wyzyskać walory tego miasta.

Od tymczasowości do potęgi

Budowa Portu Gdynia obejmowała kilka etapów. W pierwszym powstał fragment przyszłego portu pod oficjalną nazwą „Tymczasowy Port Wojenny i Schronisko dla Rybaków”. Prace prowadziło Towarzy-stwo Robót Inżynieryjnych z Poznania, zakończyły się one 23 kwietnia 1923 roku. W wieńczących je uroczystościach uczest-niczył prezydent Stanisław Wojciechowski i premier Władysław Sikorski oraz przy-byłe na tę okazję okręty Anglii, Francji i Estonii. Kolejny etap to budowa tzw. małego por-tu, którego zdolność przeładunkowa mia-

„Bez swobodnego

wyjścia na morze udusilibyśmy

się gospodarczo i politycznie”

#

SS Kentucky jako pierwszy zawinął do gdyśkiego portu

FOT. W

IKIP

ED

IA (2)



ła osiągnąć co najmniej 2,5 mln ton. W pierwszej połowie 1924 roku z powodu kryzysu gospodarczego budowę gdyń-skiego portu przerwano. 4 lipca 1924 roku podpisano umowę ze specjalnie zawiąza-nym w tym celu konsorcjum francusko--polskim. Termin zakończenia budowy ustalono na 1930 rok. 8 sierpnia 1928 roku zawarto dodatkową umowę na wy-konanie basenu przeznaczonego na port rybacki. Umowy na budowę tzw. dużego portu podpisano 15 lutego 1930 roku oraz 28 lipca 1935 roku.Według głównego budowniczego i pro-jektanta portu gdyńskiego Tadeusza Wendy koszt budowy portu nie przekro-czył 300 mln złotych. Pieczę nad spra-wami portu przekazano w 1928 roku Urzędowi Morskiemu, który był podpo-rządkowany Ministerstwu Przemysłu i Handlu. W latach trzydziestych gdyński port zaczął stanowić konkurencję dla innych portów leżących nad Bałtykiem i Morzem Północnym. Gdyński port w ramach ostrej konkurencji odebrał Hamburgowi przeładunek skór i owoców południo-wych, a Bremie przeładunek bawełny. W 1933 roku po raz pierwszy przez gdyński port wyeksportowano większą masę towarową niż przez port gdański. Eksportowano głównie surowce, takie jak węgiel i drewno, oraz artykuły po-chodzenia roślinnego i zwierzęcego. W 1938 roku do Gdyni zawinęło prawie 6500 statków. W porcie powstał także przemysł portowy, m.in. Zakłady Tłusz-czowe Union, łuszczarnia ryżu, stocznia. Pierwsza regularna linia pasażerska Gdy-nia–Nowy Jork wystartowała w roku 1930. Cztery lata później Gdynia została naj-większym portem na Bałtyku pod wzglę-dem wielkości przeładunków. Z powodu swojej krótkiej historii i powstania na podstawie innowacyjnych projektów była też najnowocześniejszym portem w Eu-ropie. Napływ budowniczych i pracowników przełożył się na gwałtowny wzrost liczby mieszkańców: w 1921 roku w Gdyni i są-siednich osadach rybołówstwem parało się 135 osób, które dysponowały 6 kutra-mi motorowymi, 10 żaglowcami oraz 103 łodziami wiosłowymi. Gdynia liczyła wów-czas 1,3 tys. mieszkańców w 132 domach. W 1939 roku liczba mieszkańców skoczy-ła 127 tys, a z małej rybacko-letniskowej wioski Gdynia zmieniła się w nowoczesne miasto.

Zahamowany rozwój

Budowa Gdyni miała wpływ nie tylko na rozwój gospodarki morskiej, ale na całą reorientację polskiej ekonomii – do 1938 roku aż 80% polskiego eksportu i 65% importu szło drogą morską. Gdynia stała się oknem Polski na świat. Niestety II wojna światowa zahamowała rozwój miasta i portu.Na dzień przed wybuchem wojny gdyński port był w pełni nowoczesny i wyposażony, o głębokości od 4 do 12 metrów i powierzch-ni 897 ha, portowa sieć kolejowa mierzyła 240 kilometrów, ponadto port miał 57 ma-gazynów i 93 rozmaitych urządzeń niezbęd-nych do jego funkcjonowania.W trakcie wojny Gdynia była bazą Krieg-smarine oraz jednym z ośrodków przemy-słu zbrojeniowego, przez co stała się celem alianckich nalotów. Oprócz zato-pionych okrętów i statków transportowych

Napływ budowniczych i pracowników przełożył się na

gwałtowny wzrost liczby mieszkańców

– od 1,3 tys. w 1921 roku do

127 tys. w roku 1939

#

Józef Piłsudski przy Dworcu Morskim



Otwarcie Tymczasowego Portu Wojennego

uszkodzone zostały nabrzeża oraz budyn-ki, m.in. Dworzec Morski.W Gdyni bazowały wszystkie niemieckie pancerniki, z Bismarckiem na czele, krą-żownik Prinz Eugen czy okręt liniowy Tirpitz. Tu też cumował służący jako ko-szary pancernik Schleswig-Holstein.W latach 1940–1944 niemiecki okupant w porcie Gdynia przeładował 15 412 tys. ton. Eksport, który stanowił 96,5% ogól-nych przeładunków to głównie węgiel dostarczany do Szwecji. Jednocześnie Gdynia była też kanałem przerzutowym do Szwecji dla polskiego podziemia. 22 kwietnia 1943 roku z Gdyni przybył na Gotlandię ukryty w ładowni z węglem emisariusz komendanta głównego Armii Krajowej Jan Nowak-Jeziorański, słynny kurier z Warszawy. Gdy 28 marca 1945 roku do Gdyni wkro-czyły wojska 2. Frontu Białoruskiego, po nowoczesnej Gdyni zostało niewiele. Całkowitemu zniszczeniu uległo 40% bu-dowli hydrotechnicznych i 25% magazy-

nów, 75% magazynów oraz 54% nabrze-ży i falochronów wymagało naprawy. Jedna trzecia urządzeń przeładunkowych została wywieziona do portów niemieckich. Na terenie portu zatopionych było ponad 30 jednostek pływających: pancernik Gneisenau zablokował główne wejście do portu, Zähringen do portu wewnętrznego, transportowiec Gravenstein blokował wejście do Basenu Prezydenta. Przy Na-brzeżu Rumuńskim z wody wystawał zatopiony Schleswig-Holstein...Powrót do normalnego funkcjonowania portu nadzorowany był przez Główny Urząd Morski oraz Biuro Odbudowy Por-tów. Już 18 lipca 1945 roku z Gdyni wy-szedł pierwszy statek załadowany węglem, a 29 września tego samego roku do macierzystego portu powrócił statek Kraków. Do końca roku gdyński port od-wiedziło jeszcze 516 jednostek, a obroty towarowe osiągnęły 563 tys. ton. W 1947 roku z gdyńskiego portu wydobyto wrak pancernika Schleswig-Holstein. Do koń-

ca 1949 roku oddano do użytku 96% falochronów, większość nabrzeży, ma-gazyny oraz urządzenia przeładunkowe. Dopiero w 1951 roku uporano się z naj-większym wrakiem blokującym wejście do portu pancernikiem Gneisenau. Budowniczy portu inżynier Tadeusz Wenda w roku 1937 odszedł na emeryturę w wie-ku 74 lat. Po II wojnie światowej ze wzglę-du na zły stan zdrowia nie mógł uczestni-czyć w odbudowie portu w Gdyni, był jednak w kontakcie ze swoimi dawnymi współpracownikami, którzy pracowali wówczas w Biurze Odbudowy Portów. Jego imieniem nazwano pierwsze molo wybu-dowane w porcie gdyńskim. Zmarł we wrześniu 1948 roku w Komorowie pod Warszawą.Komunistyczne władze uniemożliwiły inżynierowi Eugeniuszowi Kwiatkowskie-mu pracę nad przywracaniem Gdyni jej dawnego znaczenia. Były wicepremier zajął się działalnością naukową. Zmarł w 1974 roku. FPG

FOT. W

IKIP

ED

IA (2)


FORUM POLSKIEJ GOSPODARKI 8 GIGANCI BIZNESU STOCZNIA GDAŃSK

Stocznia Gdańsk wraca w polskie ręce

Agencja Rozwoju Przemysłu SA odkupiła 81,05% akcji Stoczni Gdańsk SA oraz 50% udziałów GSG Towers Sp. z o.o. od firmy Gdańsk Shipyard Group

Sp. z o.o., kontrolowanej przez ukraińskiego inwestora Serhija Tarutę. Dzięki temu dawna kolebka Solidarności ma szansę stać się jednym z filarów

odradzającego się polskiego przemysłu stoczniowego.Tekst Andrzej Ratajczyk

FORUM POLSKIEJ GOSPODARKI 9 GIGANCI BIZNESU STOCZNIA GDAŃSKFO

T. RO

MA

N JO

CH

ER

/PAP


Po roku trudnych rozmów udało się nam uzyskać satysfakcjonujące warunki, któ-re odzwierciedlają wartość obu firm. Teraz musimy szybko podjąć działania rozwojowe związane z realizacją bizne-splanu, aby odbudować ich potencjał i konkurencyjność, wykorzystując ko-niunkturę w branży stoczniowej i ener-getyce wiatrowej, zwłaszcza morskiej – powiedział Andrzej Kensbok, p.o. prezes Agencji Rozwoju Przemysłu SA (ARP). W Stoczni Gdańsk i GSG Towers pracuje łącznie prawie 860 osób.ARP posiadała wcześniej 18,95% akcji Stoczni Gdańsk i 50% udziałów w sto-warzyszonej GSG Towers, producencie wież do elektrowni wiatrowych. Od 19 lipca właścicielem obu firm w 100% są spółki z grupy ARP. Transakcja uzyskała wcześniej wszystkie niezbędne zgody korporacyjne i formalnoprawne, m.in. zgodę Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów na dokonanie koncen-tracji udziałów GSG Towers poprzez spółki z Grupy ARP (w wypadku Stoczni Gdańsk taka zgoda nie była konieczna). – Odbudowa polskiego przemysłu stocz-niowego jest bardzo ważna w kontekście Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, w której realizację jesteśmy od początku bardzo zaangażowani. Samo przejęcie Stoczni Gdańsk i GSG Towers ma dla nas charakter biznesowy, opar-ty na rzetelnych analizach i dobrej ko-niunkturze na rynku stoczniowym. W obu firmach chcemy wprowadzić usprawnie-nia, od sposobu zarządzania procesem produkcji, przez system płacowy, do skutecznego pozyskiwania rentownych kontraktów – poinformował Andrzej Kensbok.

Burzliwe losy kolebki Solidarności

Powrót Stoczni Gdańsk, funkcjonującej wcześniej pod nazwą Stocznia Gdańska, w polskie ręce ma nie tylko znaczenie gospodarcze. Ważny jest też aspekt sym-boliczny, wszak chodzi tu o zakład prze-mysłowy, który ma swoje miejsce w naj-nowszej historii Polski. Historia Stoczni Gdańskiej rozpoczyna się w roku 1844 wraz z powstaniem Królewskich Zakładów Budowy Korwet. Dwadzieścia siedem lat później stocznię przejęły Prusy, a nazwę zmieniono na

Kaiserliche Werft. W 1890 roku obok stoczni powstał drugi zakład – Schichau Werft (Stocznia Schichaua). Nowa firma budowała statki transportowe, pasażer-sko-transportowe, pasażerskie oraz okręty wojenne. Po II wojnie światowej stocznie gdańskie były w dużym stopniu zniszczone. Po ich połączeniu przyjęto nazwę Stocznia Gdańska. Pierwszy sta-tek, rudowęglowiec Sołdek zwodowano 6 listopada 1948 roku. Został wykonany na zamówienie Polskiej Żeglugi Parowej. Stocznia Gdańska zbudowała ponad 1000 w pełni wyposażonych statków pełnomorskich, m.in. kontenerowców, statków pasażerskich i żaglowców. Stocznia była świadkiem ważnych wy-darzeń dla naszej historii. Na jej terenie miało miejsce stłumienie protestów w grudniu 1970 roku. Z gdańskiej stocz-ni wywodzi się NSZZ „Solidarność”. I to właśnie tam podpisano w 1980 roku porozumienia sierpniowe. Nowa sytuacja polityczna i gospodarcza nie była jednak łatwa dla stoczni. W wyniku procesu prywatyzacji zakład został przekształ-cony w 1990 roku w spółkę akcyjną, w której skarb państwa miał 61% udzia-łów, a 39% należało do pracowników. Z powodu narastającego zadłużenia i niewypłacalności wobec kontrahentów walne zgromadzenie akcjonariuszy ogłosiło w 1996 roku upadłość spółki. Po ogłoszeniu upadłości produkcja stat-ków nie została przerwana, mimo odej-ścia wielu doświadczonych pracowników. W 1998 roku syndyk masy upadłościo-wej sprzedał funkcjonujący w pełni zakład Trójmiejskiej Korporacji Stocz-niowej (będącej własnością Stoczni Gdynia SA i firmy developerskiej EVIP Progress). Na bazie tego majątku po-wstała Stocznia Gdańska – Grupa Stocz-ni Gdynia SA.

Ratunek w prywatyzacji

W sierpniu 2006 roku nastąpiło formal-ne wydzielenie Stoczni Gdańskiej z Gru-py Stoczni Gdynia poprzez zmianę struk-tury własnościowej, statutu stoczni oraz jej nazwy. Nową nazwą stoczni jest obecnie Stocznia Gdańsk SA. Rok później, w listopadzie 2007 roku, zakład został sprywatyzowany przez ukraińską spółkę ISD Polska przez przejęcie akcji i pod-

GIGANCI BIZNESU STOCZNIA GDAŃSK

Walne zgromadzenie akcjonariuszy

ogłosiło w 1996 roku

upadłość stoczni#


wyższenie kapitału stoczni. Od roku 2008 głównym udziałowcem Stoczni Gdańsk SA była spółka Gdańsk Shipyard Group. 25% akcji spółki należało do Agencji Rozwoju Przemysłu.Przejęcie kontroli nad spółką przez no-wego właściciela nie rozwiązało wszyst-kich problemów Stoczni Gdańskiej. A w 2008 roku pojawiły się nowe, zwią-zane z ujawnieniem wysokości udzielonej stoczniom pomocy publicznej. – Komisja Europejska stwierdziła wówczas, iż stocz-nie polskie otrzymały gigantyczną, nie-

dozwoloną pomoc, a ówczesny rząd Platformy Obywatelskiej, z Donaldem Tuskiem na czele, potwierdzał te infor-macje i nie zrobił nic, by stocznie w Pol-sce uratować – tłumaczył w Radiu Mary-ja Andrzej Jaworski, były prezes Stoczni Gdańskiej.W efekcie stocznie w Gdyni i w Szcze-cinie zostały zamknięte w listopadzie 2008 roku. Ich majątek zaczął być wy-sprzedawany, a wszyscy stoczniowcy zostali zwolnieni. A – jak zwrócił uwagę Andrzej Jaworski – tylko dzięki skutecz-

nej polityce rządu Prawa i Sprawiedli-wości ten czarny scenariusz ominął stocznię w Gdańsku. – W grudniu 2006 roku udało się sprzedać 5% akcji ukra-ińskiemu inwestorowi. Spowodowało to, że Komisja Europejska straciła możliwo-ści dokonania zamknięcia tej stoczni. Przy dalszych wpłatach ukraińskiego inwestora Stocznia Gdańska przetrwała. Stocznia przeżyła trudne lata: musiała mieć zamykane pochylnie, ograniczać swoją produkcję, zwolnić ponad połowę pracowników, ale przetrwała. Dzięki temu rząd premiera Mateusza Morawiec-kiego dostał możliwość do tego, aby rozpoczął się nowy okres w jej historii. Mam nadzieję, że będzie to okres jej wzrostu i rozwoju – powiedział były pre-zes Stoczni Gdańskiej.

Podziękowania od związkowców

Zadowolenia z przejęcia przez ARP hi-storycznego zakładu nie kryją związ-kowcy z NSZZ „Solidarność” Stoczni Gdańskiej oraz Międzyzakładowego Związku Zawodowego pracowników grupy Stoczni Gdańsk SA, którzy napi-sali list otwarty do Mateusza Morawiec-kiego i Jarosława Kaczyńskiego. „W imie-niu pracowników Stoczni Gdańskiej dziękujemy za osobiste zaangażowanie i okazane wsparcie w realizacji bardzo trudnego przedsięwzięcia odbudowy potencjału rozwojowego naszej stoczni, którego pierwszymi efektami jest sukces w postaci uregulowania struktury wła-ścicielskiej naszej stoczni poprzez wykup udziałów od inwestorów ukraińskich przez ARP z Grupy Polskiego Funduszu Rozwoju oraz rozpoczęcie programu inwestycyjnego stoczni we współpracy z Pomorską Specjalną Strefą Ekonomicz-ną. Jesteśmy przekonani, że bez Panów determinacji i woli politycznej działania mające na celu odbudowę nowoczesnej produkcji stoczniowej w Stoczni Gdań-skiej nie byłyby podjęte, a transakcja wykupu stoczni nie zostałaby przepro-wadzona. Dzisiejszy dzień jest dla na-szych pracowników krokiem milowym w kierunku rozwoju Stoczni Gdańskiej jako producenta statków, wież wiatro-wych i konstrukcji stalowych w oparciu o najnowsze technologie” – napisali związkowcy. FPG

GIGANCI BIZNESU STOCZNIA GDAŃSK

Tylko dzięki skutecznej polityce rządu PiS gdańską stocznię ominął los stoczni w Gdyni i Szczecinie

FOT. FO

TOLIA

FORUM POLSKIEJ GOSPODARKI 12 GIGANCI BIZNESU WEDEL

FORUM POLSKIEJ GOSPODARKI 13 GIGANCI BIZNESU WEDEL

Wedel – nie zawsze

słodka historiaPrzedsiębiorca działa, by osiągnąć zysk – tej prawdy nie da się podważyć.

By działalność gospodarcza ten zysk przynosiła, trzeba też prowadzić odpowiednią politykę kadrową, dbać o rozwój i jakość produktów i usług

oraz inwestować w pozakapitałowe dobra i zaplecze firmy: środowiskowe, społecznościowe, międzyludzkie. Działania takie określamy dziś jako

społeczną odpowiedzialność biznesu, częściej posługując się angielskim skrótowcem CSR (Corporate Social Responsibility). Jednym z prekursorów

tej idei był Polak – Jan Wedel.Tekst Piotr Chmielarz

FOT. K

RZY

SZTO

F SITK

OW

SK

I/GA

ZETA

PO

LSK

A


„Zupełnie nowy i szczególny utwór cukier-niczy, a nade wszystko wyborny środek leczniczy i łagodzący wszelkie cierpienia piersiowe, nader skuteczny na słabości te w miesiącach wiosennych, a nawet dla nie cierpiących i zwolenników delikatnego smaku – bardzo przyjemny wyrób” – w ten sposób reklamował swoje karmelki Karol Wedel, właściciel małej fabryki czekolady przy ul. Miodowej. Karmelki spotkały się z ciepłym przyjęciem, toteż przedsiębiorca zmuszony był wybudować większy zakład przy ulicy Szpitalnej, a potem wynieść się poza centrum miasta, na Kamionek. Wyroby Wedla, a szczególnie czekolada, stały się tak popularne i cenione, że na rynku szybko zaczęły się pojawiać falsy-fikaty. Chcąc zabezpieczyć swoje wyroby przed próbami podrobienia, Emil Wedel postanowił składać swój odręczny podpis na każdej tabliczce czekolady.Z czasem podpis E.Wedel stał się znakiem rozpoznawczym marki i tak mocno wpisał się w jej historię, że do dziś z niewielkimi zmianami z powodzeniem funkcjonuje jako logo marki.

Nowoczesność i odpowiedzialność

Syn Emila Jan Wedel przejał kierowanie za-kładem w roku 1923. W 1932 roku spółka

„Emil Wedel i Syn” zmienia nazwę na „Fa-bryka Czekolady E.Wedel Spółka Akcyjna”. W 1926 roku na zlecenie Jana Wedla po-wstała jedna z najpopularniejszych grafik reklamowych w Polsce – sylwetka chłop-ca dosiadającego pasiastą zebrę, dźwi-gającego tabliczki czekolady. Autorem kreacji był włoski malarz i karykaturzysta Leonetto Cappiello, nazywany ojcem współczesnej sztuki plakatu i reklamy. Do czasów obecnych neon z chłopcem na zebrze znajduje się na dachu najstarszej pijalni czekolady E.Wedel. Gdy w 1931 roku Jan Wedel przenosił firmę na ulicę Zamoy-skiego w Warszawie, budowa nowej fabryki wywołała wśród warszawiaków wiele emocji. Jednak dla Jana, znanego z nowatorskich pomysłów, przenosiny były konieczne, aby móc rozwijać rodzinny interes. W nowej fa-bryce specjalnie na tę okazję staje sprowa-dzona z zagranicy maszyna do produkcji twardej i napowietrzanej czekolady oraz mechanizm do pakowania karmelków. Na ulicach Warszawy pojawiają się zaś samo-chody transportowe opatrzone znakiem firmowym „E.Wedel”. Fabryka posiada też samolot RWD-13, który transportuje wyroby na Wybrzeże i jednocześnie promuje markę. Jan Wedel idzie z duchem czasu i zatrudnia... kobiety, czym doprowadza do pięciokrotnego wzrostu zatrudnienia w fabryce. Pracownicy zakładów zostają objęci specjalnym systemem socjalnym, między innymi mają zapewnioną przyzakładową opiekę dentystyczną, żłobek

Emil Wedel w 1862 roku

przeją kierownictwo

firmy od swojego ojca

#

GIGANCI BIZNESU WEDEL

Sklep firmowy w Krakowie (1932)


i przedszkole dla dzieci oraz możliwość wyjaz-du do zakładowego wczasowiska.„E. Wedel” to historia polskiego biznesu społecznie odpowiedzialnego. To właśnie Wedel wybudował zakładowy dom miesz-kalny dla pracowników, dla dzieci pracow-ników otworzono żłobek i przedszkole. Na terenie zakładu funkcjonował też gabinet lekarski, pływalnia, szkoła zawodowa, a nawet orkiestra. Wedlowie byli też znani z zaangażowania społecznego i pomocy potrzebującym, nie tylko swoim pracownikom (ośrodek wypo-czynkowy w Świdrze), ale i społeczności lokalnej (pomnik Paderewskiego w parku Ujazdowskim, automaty ze słodyczami w parku Skaryszewskim). Ostatni z rodu, Jan Wedel, wiele czasu poświęcał cechowi cu-kierników, Towarzystwu Higienicznemu oraz kościołowi ewangelicko-augsburskiemu i innym organizacjom. W 1938 roku ukazał się tom opowiadań „Staroświecki sklep” zebranych w konkursie rozpisanym przez czekoladową firmę. Wśród autorów znalazł się Jarosław Iwaszkiewicz, przedmowę napi-sał Julian Tuwim.

Patriotyzm nie tylko gospodarczy

Wedel rozumiał też znaczenie patriotyzmu gospodarczego. Kiedy postanowił wymie-

nić flotę pojazdów z zaprzęgów konnych na samochody, w zagranicznej firmie zamówił jedynie ramy, podwozia i silniki – a karoserię i zabudowę produkowano na miejscu. W kolejnych latach zamawiał produkowanego w Polsce fiata.Szerokim gestem sponsorował też wy-darzenia, w których o Polakach i polskich markach mogło być głośno na świecie. Zanim komuś przyśnił się termin CSR, Wedel wiedział, że pracownikom trzeba zaoferować coś więcej niż tylko ciężką pracę. Dziś w cuglach wygrałby plebi-scyty na firmę przyjazną pracownikom, pracodawcę roku, godło Teraz Polska i lidera odpowiedzialnego biznesu. W latach 1940–1944 fabryka pracowała dla potrzeb okupanta niemieckiego, lecz załoga podejmowała akty sabotażu. Dzięki niej udaremnione zostały nie-mieckie plany wysadzenia obiektów fabrycznych w powietrze, choć część fabryki i tak uległa zniszczeniu podczas Powstania Warszawskiego. Jan Wedel finansował działalność kon-spiracyjną, wysyłał paczki do więzień i obozów, patronował szpitalowi Ujaz-dowskiemu. Odrzucał propozycje pod-pisania folkslisty...Po kapitulacji Powstania Warszawskiego Jan został aresztowany i wysłany do obozu przejściowego w Pruszkowie dla ludności cywilnej ewakuowanej z War-szawy. Pracownicy fabryki roztropnie

zamurowali część wyrobów fabryki, uniemożliwiając tym samym niemieckim wojskom ich rozgrabienie. We wrześniu 1944 roku wszystko, czego nie udało się zrabować niemieckim wojskom, rozkra-dła armia sowiecka.W 1949 roku nastąpiła nacjonalizacja przedsiębiorstwa, któremu nadano na-zwę 22 lipca, święta – rocznicy manife-stu lipcowego. W 1989 roku powrócono do starej nazwy przedsiębiorstwa i... przystąpiono do procesu jego prywaty-zacji.Po zakończeniu II wojny światowej Jan Wedel pracował w fabryce jako doradca, ale już po kilku miesiącach został z niej wyrzucony i zabroniono mu wstępu na jej teren. Umarł w 1960 roku.Po 1989 roku, w czasie transformacji ustrojowej, zainteresowanie kupnem Wedla wyraził koncern Nestle, ale osta-tecznie to amerykański inwestor Pepsi-Co przejął markę. Szybko jednak oka-zało się, że ta inwestycja nie do końca jest zgodna ze strategią rozwoju Pepsi-Co i amerykański koncern zdecydował się na podział i sprzedaż fabryk Wedla.W 1999 roku zakład słodyczy Syrena w Warszawie został sprzedany fińskiemu Leaf, fabryka czekolady brytyjskiej mar-ce Cadbury Schweppes, a fabryka ciastek w Płońsku francuskiemu Danonowi. Obecnie firma działa pod marką LOTTE Wedel. FPG

GIGANCI BIZNESU WEDEL

Dekorowanie sklepowej witryny (1937)Poświęcenie nowego sklepu (1932)

FOT. N

AC

(3)


Potrzebujemy mieszkań

Zapotrzebowanie na przystępne cenowo własne cztery kąty jest ogromne. Szacu-je się, że w Polsce brakuje nawet trzech milionów mieszkań, w tym także na najem. To spory problem, dotykający szczególnie osoby młode, które mają dziś do wyboru kosztowne wynajęcie lokalu na rynku lub pomieszkiwanie u rodziców. Do tego niskie zarobki i śmieciowe umowy nie ułatwiają zakupu. Z tego też powodu znaczna część Polaków przesuwa na później decyzję o założeniu rodziny i posiadaniu potom-

stwa. Obecnie prawie 40% społeczeństwa znajduje się w podobnej sytuacji. Dlateg polityka mieszkaniowa państwa wynika przede wszystkim z przesłanek społecznych, a nie ekonomicznych. Pań-stwo interweniuje dlatego, żeby zaspoko-ić podstawowe potrzeby mieszkaniowe. Ale Mieszkanie+ ma funkcjonować na zasadach rynkowych. Program pozwala też na efektywne od strony biznesowej wykorzystanie gruntów będących dziś w posiadaniu jednostek samorządu tery-torialnego i skarbu państwa, w tym spół-ek z jego udziałem. Zdaniem Jarosława Sadowskiego, głów-nego analityka Expander Advisors, nowe mieszkania faktycznie są nam potrzebne, gdyż mamy ich bardzo mało, biorąc pod uwagę liczbę mieszkańców. Dodatkowo, wiele z istniejących mieszkań jest w złym stanie technicznym. – Szczególnym zain-teresowaniem będą się cieszyły lokale na obrzeżach dużych miast, które nadal będą się rozrastały – tłumaczy Sadowski.

Ambitne plany

Mieszkanie+ jest szerokim zbiorem dzia-łań podejmowanych przez rząd, zmie-rzających do zwiększenia inwestycji w dostępne cenowo mieszkania w sek-torze prywatnym, samorządowym i rzą-dowym. Wspomniane lokale w Jarocinie i Białej Podlaskiej są już dostępne do

Nowe mieszkania są nam potrzebne

Gotowe mieszkania są w Białej Podlaskiej (186) i gminie Jarocin (258 mieszkań w trzech lokalizacjach: w Siedleminie – 96, w Jarocinie przy ul. Leszczyce – 42 i ul. Siedlemińskie – 120). To pierwsze namacalne efekty rządowego programu

Mieszkanie+. Dostępne cenowo lokale na wynajem z możliwością dojścia do własności są realizowane dzięki wykorzystaniu finansowania z funduszu,

którego aktywami zarządza BGK Nieruchomości SA. Tekst Andrzej Ratajczyk

Mieszkanie+ jest szerokim

zbiorem działań podejmowanych

przez rząd#

FINANSE NOWE MIESZKANIA SĄ NAM POTRZEBNE


wynajmu, kolejne są w budowie (Gdynia, Katowice, Kępice, Kępno, Wałbrzych). W tej chwili prowadzone są analizy loka-lizacji zgłoszonych przez samorządy, spółki skarbu państwa oraz podmioty prywatne, które łącznie umożliwiają bu-dowę ponad 100 tys. mieszkań o łącznej wartości ponad 20 mld złotych. Wśród lokalizacji znajdują się zarówno najwięk-sze polskie miasta – Warszawa, Kraków, Wrocław, jak i mniejsze miejscowości – Łowicz, Świdnik, Skawina, Pelplin.Obecnie lokomotywą programu są inwe-stycje prowadzone przez BGK Nierucho-mości. – W większości inwestycji spółka ta organizuje konkursy architektoniczne, w których udział biorą najlepsze polskie i zagraniczne pracownie – podkreśla Grze-gorz Muszyński, członek zarządu spółki BGK Nieruchomości. Spółka promuje również rozwój nowoczesnych technologii budowlanych, w szczególności prefabry-kacji. Blisko współpracuje z samorządami, dbając o stworzenie dobrej przestrzeni do życia, opartej na wzorcowej urbanistyce. W ten sposób zabezpiecza nie tylko wy-soką jakość mieszkania przyszłych najem-ców, ale również interes inwestorów – mieszkania w portfelu z biegiem lat powinny zwiększać swoją wartość.

Przepisy i finansowanie

Od początku 2019 roku niżej uposażeni najemcy będą mogli – podobnie jak ma to miejsce w bogatszych krajach UE – ubiegać się o dopłaty do czynszów najmu, w tym również najmu z opcją dojścia do własności. Z kolei podpisana niedawno przez prezydenta Andrzeja Dudę specu-stawa mieszkaniowa skraca czas przygo-towania inwestycji mieszkaniowej i umoż-liwi sprawne rozpoczęcie inwestycji m.in. na terenach poprzemysłowych należących do spółek skarbu państwa. Dziś przygo-towanie planu zagospodarowania prze-strzennego zajmuje od kilku do nawet 20 lat. Dzięki specustawie nowe lokaliza-cje pod inwestycje dostępne będą w cią-gu kilku – kilkunastu miesięcy.Oprócz zmian w prawie, które ułatwią realizację programu, utworzony został wehikuł inwestycyjny, nazwany Fundu-szem Sektora Mieszkań dla Rozwoju. Aktywami Funduszu zarządza BGK Nie-ruchomości. Fundusz na zasadach ko-mercyjnych inwestuje w nowe projekty mieszkaniowe zarówno w małych, jak i dużych miastach.

Poprzez stworzenie mechanizmów czysto komercyjnych, umożliwiających realizację programu dostępności mieszkań o umiarko-wanych czynszach, w nieodległej przyszłości rozwinie się rynek czysto prywatny, nieopar-ty o spółki Skarbu Państwa, zapewniający mieszkania dla niżej uposażonych Polaków. Zaktywizowanie (poprzez FINN) prywatnych oszczędności może docelowo zapewnić fi-nansowanie budowy nawet ponad miliona mieszkań w ciągu najbliższych 10–12 lat.W tej chwili Fundusz prowadzi analizy lokalizacji zgłoszonych przez samorządy, spółki skarbu państwa oraz podmioty prywatne, które łącznie umożliwią budo-wę ponad 100 tys. nowych mieszkań.Optymalizacja kosztu budowy mieszkań w rządowym programie oparta jest na standaryzacji rozwiązań architektonicznych i wykorzystanie nowoczesnych technologii budowlanych. Pozwala to oferować czynsze dostępne dla osób słabiej uposażonych.Jak poinformował prezydent Białej Podlaskiej Dariusz Stefaniuk po zakończonej w jego mieście inwestycji, koszt budowy metra kwa-dratowego mieszkania w programie wyniósł 1860 złotych netto. Dodał, że wyłożone na tę inwestycję przez BGK Nieruchomości 20 mln złotych zostało w mieście, bo przetar-gi na budowę wygrały trzy lokalne firmy. FPG

FINANSE NOWE MIESZKANIA SĄ NAM POTRZEBNE

Osiedle w Jarocinie – to pierwsze namacalne efekty Mieszkania+

FOT. M

AT. PR

AS

. BG

K-N

(2)


Jeżeli import, to z pewnych źródeł

W ostatnich latach wzrasta zużycie gazu na świecie i w Polsce – to wynik większego wydobycia, walki z zanieczyszczeniem środowiska i atrakcyjnych cen. Eksperci zwracają uwagę, że rozwojowi energetyki opartej na błękitnym

paliwie musi towarzyszyć dywersyfikacja źródeł dostaw oraz budowa infrastruktury gazowej i jej przepustowości.

Tekst Paweł Woźniak

SUROWCE JEŻELI IMPORT, TO Z PEWNYCH ŹRÓDEŁ

FORUM POLSKIEJ GOSPODARKI 19 SUROWCE JEŻELI IMPORT, TO Z PEWNYCH ŹRÓDEŁFO

T. IGO

R S

MIR

NO

W/G

AZE

TA P

OLS

KA

FORUM POLSKIEJ GOSPODARKI 20 SUROWCE JEŻELI IMPORT, TO Z PEWNYCH ŹRÓDEŁ

Zapotrzebowanie na czyste paliwo rośnie

Gaz ziemny jest jednym z podstawowych surowców energetycznych nowoczesnej gospodarki. Błękitne paliwo jest mniej szkodliwe dla środowiska niż inne źródła energii: emisja CO2 z jego spalania jest do 30% mniejsza niż w wypadku ropy oraz do 60% mniejsza w porównaniu z węglem. Znacznie zredukowana jest także emisja innych substancji chemicznych, w tym rtęci, siarki oraz dwutlenku azotu.Systematyczny wzrost zapotrzebowania na gaz wiąże się z naturalnym, silnym w ostatnich latach rozwojem naszej gospodarki, ale też zmianą źródeł ogrze-wania na bardziej ekologiczne. W re-kordowym 2017 roku Polska zużyła 17,7 mld m3 gazu. Szacuje się, że w naj-bliższych latach popyt na błękitne pa-liwo jako przyjazne środowisku źródło energii będzie dynamicznie rósł. – W 2035 roku będziemy potrzebowali od 18 do nawet ponad 21 mld m3 – mówiła Elż-bieta Piskorz, dyrektor departamentu ropy i gazu w Ministerstwie Energii, na sympozjum Izby Gospodarczej Gazow-nictwa. Nie brak jednak ocen, że nasze potrzeby za kilkanaście lat będą znacz-nie większe.

Skazani na import

W ubiegłym roku z krajowych i zagranicz-nych złóż PGNiG wydobył nieco ponad 4,5 mld m3 surowca, czyli mniej więcej czwartą część naszego zapotrzebowania. To niewielki wzrost w porównaniu z rokiem 2016, zaledwie o 70 mln m3. Chociaż biorąc pod uwagę budowanie bezpieczeń-stwa energetycznego kraju oraz niską cenę rodzimego surowca, własne wydo-bycie gazu jest niezwykle ważne, ale ze względu na rosnący popyt zawsze będzie-my skazani na jego import.Ten zaś wzrasta znacznie szybciej niż przyrost wydobycia krajowego. W 2017 roku wyniósł 13,7 mld m3, co stanowi wzrost o prawie 2,2 mld m3 w porównaniu z rokiem poprzednim. Największym do-stawcą wciąż pozostaje Rosja, skąd im-portujemy ok. 70% dostaw zagranicznego gazu. To jednak znaczący spadek, bo jeszcze w 2015 roku import gazu do Pol-

ski w 90% pochodził z Gazpromu. Rosyjski surowiec od dwóch lat jest wypierany przez LNG. W ubiegłym roku sprowadzi-liśmy go 1,72 mld m3, o 0,75 mld m3

więcej niż rok wcześniej.

Potrzebna infrastruktura i dywersyfikacja

Za cztery lata wygasa długoterminowy tzw. kontrakt jamalski na dostawy rosyj-skiego gazu do Polski. Umowa zobowią-zuje nas do importu 10 mld m3 gazu rocznie. Rząd dąży do tego, aby od 2022 roku dostawy z Gazpromu zastąpić gazem z szelfu norweskiego. Dlatego planowany łączący Danię i Polskę rurociąg Baltic Pipe o przepustowości 10 mld m3 ma być go-towy do października 2022 roku. Gazociąg ma być częścią większej koncepcji tzw. Bramy Północnej, czyli zestawu projektów infrastrukturalnych służących pełnej dy-wersyfikacji dostaw. Pierwszą częścią

koncepcji jest pozostający w fazie przy-gotowywania Korytarz Norweski. To wspól-ny projekt operatorów gazociągów prze-syłowych – polskiego Gaz-Systemu, duńskiego Energinet.dk i norweskiego Gas-sco – zakładający powstanie połączenia gazowego pomiędzy Polską, Danią i Nor-wegią. Korytarz Norweski prócz inwesty-cji na Morzu Północnym, w Danii i na Bałtyku ma również doprowadzić do roz-budowy polskiego systemu przesyłowego. Ta inwestycja w przyszłości posłuży eks-portowi nadwyżek gazu do naszych wschod-nich i południowych sąsiadów. W skład Bramy Północnej wchodzi też działający już od prawie trzech lat termi-nal LNG w Świnoujściu o mocy regazyfi-kacyjnej 5 mld m³ rocznie, który zgodnie z założeniami spółki Gaz-System ma zostać rozbudowany do 7,5 mld m³ po 2020 roku. Rozważana jest także możli-wość rozbudowy o kolejne 2,5 mld m³. Obecnie dzięki gazoportowi surowiec importowany jest przez PGNiG z Kataru, na mocy umowy długoterminowej od

FORUM POLSKIEJ GOSPODARKI 21 SUROWCE JEŻELI IMPORT, TO Z PEWNYCH ŹRÓDEŁ

2018 roku ma trafiać do Polski około 2,7 mld m³ błękitnego paliwa rocznie. Spółka podpisała też średnioterminowy kontrakt na dostawy ze Stanów Zjedno-czonych. Na horyzoncie pojawia się również Australia, która ma ambicję zastąpić wkrótce Katar jako największy na świecie eksporter LNG. Branża cie-kłego gazu ziemnego bardzo szybko się rozwija. Szacuje się, że już jedna czwar-ta gazu ziemnego, którym handluje się na skalę światową, jest transportowana jako ciecz.Brama Północna to także nasze zabez-pieczenie przed najpoważniejszym za-grożeniem dla bezpieczeństwa energe-tycznego Polski, czyli rozbudową gazociągu Nord Stream. Dzięki Bramie nasz kraj nie stanie przed perspektywą importu drogiego, rosyjskie-go gazu z terytorium Niemiec. Można też wyobrazić sobie scenariusz, w którym posiadając dwie potężne rury na dnie Bałtyku, Gazprom pod byle pretekstem wyłącza biegnący przez terytorium Bia-

łorusi i Polski gazociąg jamalski. Polska, nie mając własnej infrastruktury, byłaby wówczas odcięta od bezpośrednich dostaw rosyjskiego gazu i przestała odgrywać strategiczną rolę tranzytową. Dlatego Polską racją stanu jest blokowanie budo-wy rosyjsko-niemieckiej inwestycji wszel-kimi możliwymi środkami.

Dostawy z Rosji obarczone ryzykiem

Doświadczenia krajów Europy Zachodniej uświadamiają, że norweskie gazociągi zapewniają niezawodny i stały dostęp do znakomitego jakościowo surowca. Niestety nie można tego powiedzieć o dostawach z Rosji. Jak informuje PGNiG, w ciągu kilku ostatnich lat spółka odno-towała co najmniej sześć przerw w do-stawach gazu ze wschodu, które wcześniej nie były zgłaszane. Próżno szukać uspra-wiedliwienia przyczyn takiego stanu rzeczy ze strony Gazpromu. Jak informo-wał podczas konferencji Nafta-Gaz-Che-mia w 2016 roku wiceprezes Maciej Woźniak, tylko latem tamtego roku wy-stąpiły trzy przerwy w dostawach rosyj-skiego gazu. – Stały się one niestety prawie rutyną. I tak naprawdę nie zosta-ły do końca wyjaśnione, choć oczywiście były rozliczone. Mamy jednak do czynie-nia ze stałym, podwyższonym alarmem, który wciąż jest obecny– powiedział wiceprezes PGNiG. Przerwy w dostawach nie były jednak ostatnio jedyną bolącz-ką polskiej spółki. W czerwcu 2017 roku przez kilka dni docierał do Polski gaz z pogarszającą się jakością – pojawiła się w nim woda w objętości znacznie przekraczającej normy. Zdaniem ekspertów incydent ten to ty-powa zagrywka Kremla z kontekstem politycznym. Wpuszczenie gazu złej ja-kości do gazociągu jamalskiego zbiegło się bowiem z wizytą Donalda Trumpa, podczas której omawiana miała być kwe-stia dostaw amerykańskiego gazu do Polski.Z badania GfK Polonia przeprowadzone-go dla PGNiG wynika, że 93% Polaków opowiada się za sprowadzaniem gazu z różnych kierunków oraz uniezależnie-niem się od jednego dostawcy. W ocenie blisko 100% mieszkańców kraju bezpie-czeństwo energetyczne jest ważne albo bardzo ważne. FPG

Jeszcze w 2015 roku 90% importowanego do Polski gazu

pochodziło z Gazpromu.

Za cztery lata kontrakt z rosyjskim gigantem wygasa

#

Odpowiednia infrastruktura portowa to gospodarcza, ale i polityczna konieczność

FOT. FO

TOLIA

FORUM POLSKIEJ GOSPODARKI 22 MŚP START-UPY NAPĘDZĄ POLSKĄ INNOWACYJNOŚĆ

FORUM POLSKIEJ GOSPODARKI 23 MŚP START-UPY NAPĘDZĄ POLSKĄ INNOWACYJNOŚĆ

W rządowej Strategii na rzecz Odpo-wiedzialnego Rozwoju dużą wagę przy-wiązuje się do rozwoju innowacyjności, która jest warunkiem konkurencyjności gospodarki. Jak na razie Polska nie wy-pada dobrze w rankingach innowacyj-ności. Dużo do nadrobienia mamy w ob-szarze badań i rozwoju, na które przeznacza się w Polsce znacznie mniej środków niż krajach najbardziej rozwi-niętych. W Polsce jest to około 1% PKB, podczas gdy średnia w krajach Unii Europejskiej wynosi 2%. W wielu krajach swój udział w budowie innowacyjnej gospodarki miały start--upy, tj. według najczęściej używanej definicji organizacje poszukujące ren-townego, skalowalnego i powtarzalne-go modelu biznesowego. Tak może się stać również w Polsce, gdzie start-upy mają relatywnie dobre warunki do roz-woju. Na przykład z programu StartIn-Poland, opracowanego jeszcze przez Ministerstwo Rozwoju wspólnie z Radą ds. Innowacyjności, na rozwój nowych

innowacyjnych firm trafić ma prawie 3 mld złotych. Firmy otrzymają pomoc nie tylko w fazie inkubacji i akceleracji, ale również na etapie dalszego rozwo-ju oraz ekspansji międzynarodowej. To największy tego rodzaju program w Eu-ropie Środkowo-Wschodniej, adresowa-ny również do podmiotów zagranicznych.

Sukces programu ScaleUp

W ramach StartInPoland Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości zorganizo-wała pilotażowy program akceleracyjny ScaleUp, który trwał 15 miesięcy, od początku 2017 roku do kwietnia 2018 roku. Ideą programu jest to, że start-upy wnoszą pomysły i rozwiązania, a duże firmy potrafią je skalować. Pośrednikiem i dostarczycielem wiedzy na kolejnych etapach współpracy jest tzw. akcelerator,

Start-upy napędzą polską innowacyjność

Działające w Polsce start-upy mogą liczyć na wsparcie instytucji publicznych oraz największych polskich przedsiębiorstw.

Tekst Andrzej Ratajczyk

Program StartInPoland opracowano

jeszcze w kierowanym

przez Mateusza

Morawieckiego Ministerstwie

Rozwoju#

FOT. FO

TOLIA


który dba o wspólny efekt biznesowy. – To właśnie działania rządu zapoczątkowały i rozwinęły współpracę korporacji ze start--upami w programie pilotażowym ScaleUp. W programie wzięło udział 66 dużych firm i prawie 300 start-upów. Niewątpliwym efektem programu są dotychczasowe wdrożenia, których liczba przekracza 150, a kolejnych 50 jest w tej chwili negocjo-wanych. Zauważalny sukces tego progra-mu zmotywował także inne firmy do podjęcia współpracy ze start-upami, dzię-ki czemu powstało również wiele branżo-wych akceleratorów finansowanych ze środków własnych przedsiębiorstw – sko-mentowała minister przedsiębiorczości i technologii Jadwiga Emilewicz. Po sukcesie pilotażu ScaleUp zdecydowa-no się na kontynuację programu na więk-szą skalę. W czerwcu ogłoszono konkurs na akceleratory, które rozwiną produkty 400 start-upów we współpracy ze średni-mi i dużymi firmami. Budżet programu wynosi 120 mln złotych. Każdy z akcele-ratorów będzie dysponował kwotą 10–15 mln złotych. Wybrane w konkursie akce-leratory udzielą start-upom grantów (do 200 tys. złotych), zapewnią też mentorów biznesowych i ekspertów technologicznych (na te usługi akcelerator będzie miał do 50 tys. złotych dla poszczególnych start--upów). A przede wszystkim zagwarantu-ją start-upom dostęp do infrastruktury i know-how średnich i dużych przedsię-biorstw, które będą odbiorcami akcelero-wanych technologii.

Priorytetowe obszary

Podstawowym celem akceleratorów jest doprowadzenie start-upów do pilotażowych wdrożeń, czyli przetestowania każdego rozwiązania lub jego kluczowych funkcjo-nalności w środowisku zbliżonym do rze-czywistości gospodarczej dużych spółek. Pozytywny wynik takich testów powinien skutkować zawarciem umów dotyczących kontynuacji współpracy nad rozwiązaniem po akceleracji. – W Ministerstwie Przed-siębiorczości i Technologii opracowaliśmy listę obszarów, w których chcemy znaleźć nowe rozwiązania. Minimum 25% start--upów uczestniczących w każdym progra-mie akceleracyjnym będzie musiało po-chodzić z 10 obszarów wybranych jako najbardziej perspektywiczne W ten sposób bezpośrednio wskazujemy, rozwój których

obszarów uważamy za szczególnie ważny i pożądany dla gospodarki, pozwalając jednak akceleratorom na zachowanie elastyczności w doborze start-upów – podsumowuje minister Jadwiga Emilewicz. Nowy ScaleUp zakłada zatem obowiązko-wy udział w programach akceleracyjnych start-upów wpisujących się w 10 obszarów specjalizacji: fintech, biotechnologia far-maceutyczna, biogospodarka, cyberbez-pieczeństwo, smart city, industrial inter-net, mikroelektronika, inteligentne tworzywa, sztuczna inteligencja, techno-logie kosmiczne.

Połączyć dwa światy

Realizacja programu pilotażowego ScaleUP pokazała, że współpraca między dużymi przedsiębiorstwami a start-upami nie jest prosta. Start-upy są innowacyjne i kreatyw-ne, ale brakuje im kapitału. Dużym firmom, które mają zasoby finansowe, ze względu na rozległą strukturę korporacyjną brakuje natomiast elastyczności wobec ciągle zmie-niającego się rynku klienta. Pomimo tego taka współpraca może przynieść wymierne efekty. Świadczą o tym doświadczenia MIT Enterprise Forum Poland, który był jednym z akceleratorów w pilotażu programu Sca-le UP. – 45 start-upów technologicznych, które przeszły proces akceleracji we współ-pracy z dużymi przedsiębiorstwami, w tym

m.in. spółkami skarbu państwa, uczestni-czyły w specjalnie przygotowanych dla nich warsztatach, sesjach doradczych, korzysta-ły ze wsparcia doświadczonych mentorów i ekspertów. Wielu z nich program otworzył drzwi do współpracy z dużymi przedsiębior-stwami, takimi jak PKO Bank Polski, Grupa PGNiG, Grupa KGHM czy Grupa Adamed. To z kolei umożliwiło dalszy rozwój start-upów. Ponad 30% z nich pozyskało nowych klien-tów bezpośrednio po akceleracji, czterech pozyskało inwestorów, a ponad połowa stworzyła nowe miejsca pracy – poinformo-wał Paweł Bochniarz, prezes zarządu Fun-dacji Przedsiębiorczości Technologicz-nej. Obecnie wszyscy partnerzy ścieżek branżowych akceleratora, czyli PKO Bank Polski, Grupa PGNiG, Grupa KGHM i Grupa Adamed, kontynuują rozpoczętą w trakcie akceleracji współpracę ze start-upami. Za młodymi przedsiębiorcami zaś pierwsze testy rozwiązań, pilotaże i komercyjne wdrożenia.

Skorzystać z doświadczeń innych

Polskim rynkiem start-upów, który roz-wija się bardzo dynamicznie, zaczęły się interesować firmy z Izraela, nazywane-go krajem start-upów. Nie jest tajemni-cą, że tworząc program StartinPoland, polska administracja wzorowała się m.in. na izraelskich rozwiązaniach. Nowe pole polsko-izraelskiej współpracy otwiera podpisane niedawno w Tel Awiwie poro-zumienie między Bankiem Gospodarstwa Krajowego a Start-Up Nation Central Ltd, organizacją pozarządową, która specjalizuje się w rozwoju izraelskiego ekosystemu innowacji, oraz CREATORS IDEAtion Lab, odgrywającym rolę labo-ratorium innowacji, które tworzy mosty pomiędzy światem korporacji a młodym biznesem. – Polsko-Izraelski Program Ko-Innowacji, stworzony specjalnie na potrzeby tej wyjątkowej współpracy, jest pierwszym w skali światowej systema-tycznym modelem zbliżenia ekosystemów innowacji z dwóch krajów o tak różnych wyzwaniach i uzupełniających się po-tencjałach. Projekt jest skierowany do jednocześnie różnorodnych podmiotów: dużych firm, start-upów, innowatorów szukających nowego pomysłu na biznes – wyjaśnia Monika Różalska, prezes CREATORS IDEAtion Lab. FPG

W czerwcu ogłoszono konkurs na

akceleratory, które rozwiną

produkty 400 start-upów

#

MŚP START-UPY NAPĘDZĄ POLSKĄ INNOWACYJNOŚĆ


5070-5071-Najcenniejsza-205x272.indd 1 20.08.2018 15:45

FORUM POLSKIEJ GOSPODARKI 26 HORYZONTY EKSPANSJA ZAGRANICZNA POLSKICH FIRM

Zdaniem ekspertów najlepszym sposobem na szybki rozwój firm jest wejście na inny rynek. Pozwala to szybko zwiększyć sprze-daż swoich produktów czy usług. Poza tym na nowych rynkach firmy zdobywają wie-dzę, którą mogą potem spożytkować w in-nych krajach, w tym w swojej ojczyźnie, co zwiększa ich konkurencyjność. Nie bez znaczenia jest też status, jaki zyskuje firma działająca na międzynarodowych rynkach. Zaistnienie na zagranicznych rynkach nie jest jednak łatwe, gdyż często wymaga to sporych nakładów finansowych i profesjo-nalnej wiedzy. Dlatego wiele firm nie mo-głoby zrealizować swoich planów bez wsparcia zewnętrznego. Z badania przeprowadzonego na zlecenie PFR Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych SA, które jest częścią Grupy Polskiego Fun-duszu Rozwoju, wynika, że prawie połowa dużych polskich spółek planuje bezpośrednie inwestycje zagraniczne w ciągu najbliższych dwóch lat. Dla 98% firm głównym celem ekspansji poza krajem jest wzrost sprzedaży na zagranicznych rynkach zbytu, a dla 57,1% przejęcie zagranicznego konkurenta. Poszu-kiwanie za granicą niższych kosztów produk-

cji ma znaczenie marginalne, co może ozna-czać, że nie grozi nam na razie utrata polskich miejsc pracy.

Finanse barierą rozwoju za granicą

Dzięki badaniu ankietowemu wiadomo, że duże polskie firmy chcą się rozwijać za granicą, jednak brak dostępu do odpowied-niej formy finansowania bywa dla większo-ści z nich barierą trudną do pokonania. Mogą one jednak np. skorzystać ze wsparcia zarządzanego przez PFR TFI Funduszu Eks-pansji Zagranicznej (FEZ), który oferuje finansowanie firmom chcącym zwiększyć obszar, a wraz z nim także skalę swojej działalności. Unikalną cechą FEZ jest przy-jęcie na siebie części ryzyka inwestycji proporcjonalnej do udziału funduszu. Fundusz nie ustanawia zabezpieczeń na polskich aktywach firmy, co go odróżnia od banków komercyjnych. PFR TFI deklaruje, że poprzez FEZ może teraz przeznaczyć na różne formy wspar-

Ekspansja zagraniczna

polskich firm

Coraz więcej polskich firm jest zainteresowanych rozwijaniem działalności poza granicami naszego kraju. W ekspansji zagranicznej pomagają im coraz aktywniej

działające instytucje i agendy rządowe.Tekst Andrzej Ratajczyk

Polskie firmy chcące

się rozwijać za granicą mogą

skorzystać z wielu rodzajów

wsparcia#

FORUM POLSKIEJ GOSPODARKI 27 HORYZONTY EKSPANSJA ZAGRANICZNA POLSKICH FIRM

cia inwestycji poza granicami Polski co najmniej miliard złotych, z perspektywą zwiększenia tej kwoty do 1,5 mld złotych, jeżeli tylko pojawią się odpowiednie pro-jekty. – Nasze wsparcie polega na tym, że obejmujemy udziały w zagranicznej spół-ce zależnej polskiego partnera. Może to być nowy, wspólnie utworzony podmiot albo istniejąca spółka, którą przejmujemy – informuje Ewa Małyszko, prezes PFR TFI. Co istotne, instytucje skupione wokół PFR oprócz wejścia kapitałowego w projekt mogą zaproponować polskiemu podmio-towi również finansowanie dłużne (BGK), a także ubezpieczenia dla eksporterów (KUKE).

Zagraniczne biura handlowe wsparciem dla eksporterów i inwestorów

Oferta Funduszu Ekspansji Zagranicznej skierowana jest głównie do firm średniej

wielkości. Wszystkie podmioty natomiast, w tym firmy z sektora MŚP, mogą w swo-ich planach ekspansji zagranicznej sko-rzystać ze wsparcia Polskiej Agencji In-westycji i Handlu (PAIiH), której została powierzona misja stworzenia swego ro-dzaju nowego korpusu dyplomacji go-spodarczej. Dlatego też od półtora roku intensywnie pracuje nad budową sieci Zagranicznych Biur Handlowych, tzw. trade offices. Zadaniem biur jest wspie-ranie eksportu oraz inwestycji polskich przedsiębiorstw na rynkach zagranicz-nych, jak również przyciąganie inwesto-rów do Polski. Docelowo ma powstać 70 biur w krajach o największym poten-cjale rozwojowym dla polskich firm.Kilka miesięcy temu PAIiH uruchomił projekt „Promocja gospodarki w oparciu o polskie marki produktowe – Marka Polskiej Gospodarki – Brand” przezna-czony głównie dla przedsiębiorstw z sek-tora MŚP. – Program daje polskim firmom ogromne możliwości dotarcia na rynki, których nie były w stanie do tej pory poznać – w dalekiej Azji, wciąż ważnej Europie i nie mniej obiecujących Afryce

i Ameryce Łacińskiej. Jestem przekona-ny, że stoiska narodowe nie tylko zna-cząco wzbogacą ofertę PAIiH, ale przede wszystkim zwiększą rozpoznawalność polskich produktów na świecie – pod-kreśla Tomasz Pisula, prezes PAIiH. Na podstawie analiz trendów i potencjału wybranych rynków przygotowano listę 12 priorytetowych sektorów polskiej go-spodarki, które mają największą szansę na globalny sukces. Wśród wybranych branż znalazły się m. in.: meble, moda polska (wraz z biżuterią), jachty i łodzie rekreacyjne, kosmetyki, sprzęt medyczny, biotechnologia i farmacja, budowa i wy-kańczanie budowli, maszyny i urządzenia, części samochodowe i lotnicze.Doskonałą okazją do promocji polskiej oferty eksportowej będzie Światowa Wy-stawa Expo w Dubaju w 2020 roku. Jak poinformował prezes Pisula, który został komisarzem generalnym polskiej sekcji, na tej wystawie Polska ma zostać zapre-zentowana przez pryzmat sukcesów na-szych narodowych czempionów, by jed-nocześnie wesprzeć ich w ekspansji zagranicznej. FPG

FOT. FO

TOLIA


Już we wrześniu kolejna edycja Polskiego

Przedsiębiorcy Nagroda Polski Przedsiębiorca Gazety Polskiej Codziennie

jest przyznawana co roku i ma na celu promowanie przedsiębiorców, eksporterów, menedżerów, filantropów, ekspertów, wspierających rozwój polskiej gospodarki i przyczyniających się do propagowania

patriotyzmu gospodarczego.

NAGRODA POLSKI PRZEDSIĘBIORCA GAZETY POLSKIEJ CODZIENNIE

Konkurs ma za zadanie wyłonić najlep-szych polskich przedsiębiorców, pokazać najbardziej pomysłowych i innowacyj-nych, nagrodzić filantropów, pochwalić się eksporterami produktów z etykietą „Made in Poland”, wskazać tych małych i średnich z potencjałem na awans do grona wielkich.Trzecia edycja konkursu „Polski Przedsię-biorca Gazety Polskiej Codziennie” za-kończy się uroczystą galą we wrześniu 2018 r. Podczas tego wieczoru uhonoro-wani zostaną najlepsi polscy biznesmeni i przedsiębiorcy, którzy odbiorą nagrody w pięciu kategoriach:

# eksporter# innowator# lider przemysłu# reprezentant małych i średnich przedsiębiorstw# filantrop

Ponadto zostaną przyznane dwa wyróż-nienia – redakcji „Gazety Polskiej Co-

dziennie” i Rady Gospodarczej Strefy Wolnego Słowa. Do wskazania nominowanych i wyłonie-nia laureatów nagród w konkursie zapro-szono wybitnych przedstawicieli świata akademickiego, przedstawicieli resortów odpowiedzialnych za rozwój, naukę, fi-nanse, wysokich rangą urzędników pań-stwowych, autorytety z dziedziny eko-nomii i gospodarki, przedstawicieli partnerów. Przy ustalaniu listy nomino-wanych eksperci posłużą się specjali-stycznymi raportami ekonomicznymi. Pod uwagę będą brane tylko te podmio-ty gospodarcze, które posiadają więk-szościowy udział polskiego kapitału i mają swoją siedzibę w Polsce. W najbliższym czasie będą publikowane kolejne infor-macje o przygotowaniach do gali, pre-zentacje sylwetek nominowanych oraz przedstawienia członków kapituły.Podczas I edycji konkursu „Polski Przed-siębiorca 2015 Gazety Polskiej Codziennie” w kategorii innowator nagrodę otrzyma-li Małgorzata i Maciej Adamkiewiczowie

z farmaceutycznej Grupy Adamed. W ka-tegorii eksporter nagrodzony został Ryszard Florek, prezes i właściciel firmy Fakro. Nagrodę lidera przemysłu odebrał Zenon Michaś, prezes Spółdzielni Mleczarskiej Lazur, a w kategorii małe i średnie przed-siębiorstwa nagrodę dostali twórcy fir-my odzieżowej Red is Bad – Paweł Szopa i Jakub Iwański. Statuetkę dla filantropa otrzymał Władysław Grochowski, prezes spółki budowlanej Arche. Wyróżnienie dziennika „Gazeta Polska Codziennie” przyznano Karolowi Zarajczykowi, preze-sowi Ursus SA.Nagrody II edycji konkursu otrzymali Piotr Skarżyński z Centrum Słuchu i Mowy Me-dincus (kategoria innowator), Karol Za-rajczyk z Ursus SA (eksporter), Dariusz Sapiński, prezes Mlekovity (lider przemy-słu), Janusz Kasztelewicz, właściciela Sądeckiego Bartnika produkującego mio-dy (małe i średnie przedsiębiorstwa) oraz ks. Jacek Stryczek ze Szlachetnej Paczki (filantrop). Wyróżnienie otrzymał Lucjan Siwczyk, właściciel firmy Transcolor. FPG

PARTNER STRATEGICZNY PARTNER GŁÓWNY PARTNER WSPIERAJĄCY


FOT. ZB

YS

ZEK

KA

CZM

AR

EK

/GA

ZETA

PO

LSK

A

NAGRODA POLSKI PRZEDSIĘBIORCA GAZETY POLSKIEJ CODZIENNIE

FORUM POLSKIEJ GOSPODARKI 30 PLAY NAJBARDZIEJ RODZINNYM OPERATOREM

Wiedząc, jak ważne jest wybranie oferty dostosowanej do potrzeb swoich i swoich najbliższych, fioletowy operator jako pierwszy na rynku zaproponował oprócz rozwiązań dla klientów indywidualnych (Solo) także te dla duetów (Duet) oraz całych rodzin (Rodzina). Teraz pojawił się kolejny wariant, który powstał z myślą o kilku pokoleniach – dziadkach, rodzicach, dzieciach. Wybierając Play Pokolenia, każdy może zadbać o wygodę swoich bliskich i wybrać dla nich najtańszą ofer-tę dla grupy liczącej od 5 do 10 osób już od 20 zł za osobę.Opcja zaproponowana przez Play jest bar-dzo wygodna, bo w odróżnieniu od innych dostępnych na rynku ofert grupowych nie wymaga, żeby się pojawiać jednego dnia ze wszystkimi osobami chcącymi stworzyć grupę. Co, jak wiadomo w dzisiejszych czasach może być trudne do zorganizo-wania. Wystarczy podzielić się z nowym członkiem grupy krótkim kodem, który podaje się przy podpisywaniu własnej umowy. Każdy członek dopełnia formalno-ści sam dowolnego dnia w wybrany przez siebie sposób – w najbliższym salonie Play lub przez internet. Sam proces dobierania kolejnych osób do grupy może trwać nawet 6 miesięcy. Należy tylko ,na początku przy podpisywaniu pierwszej umowy, zadekla-

rować się, ilu użytkowników będzie znaj-dować się w grupie. Przez pół roku Play będzie pobierał opłatę tylko za aktywne numery.Do Play Pokolenia można zaprosić osoby do grupy liczącej nawet 10 osób. Taka możliwość dostępna jest z poziomu apli-kacji Play24. Jest to specjalnie stworzony przez operatora serwis do zarządzania kontem i usługami w Play. Pozwala na bieżąco sprawdzać stan konta, wysokość faktur, włączać lub zamawiać interesują-ce nas usługi. Play24 jest prawdopodob-nie najpopularniejszą aplikacją sieci ko-mórkowych w Polsce liczącą ponad 2 mln użytkowników.W rozwiązaniu zaproponowanym przez Play ważne jest też to, że każdy zapro-

Play najbardziej rodzinnym operatorem

Play, dbając o potrzeby rodzin, przygotował nową ofertę Pokolenia, czyli opcję dla dużych rodzin

i grup. Jest to rozwiązanie dające możliwość stworzenia grupy do 10 osób, w której każdy płaci sam za siebie,

a jednocześnie korzysta ze zniżek i dodatkowych usług.

Pokolenia to nowa

superkorzystna oferta dla

pięciu i więcej osób. Wybierz ją ze swoimi

bliskimi i razem oszczędzajcie

z najtańszą ofertą w Play

#

FORUM POLSKIEJ GOSPODARKI 31 PLAY NAJBARDZIEJ RODZINNYM OPERATOREM

szony płaci sam za siebie, więc fioletowy operator zdejmuje z nas obowiązek dba-nia i pamiętania o zobowiązaniach pozo-stałych członków grupy.Nowa oferta umożliwia połączenie nieli-mitowanych rozmów, SMS-ów/MMS-ów, internetu w smartfonie z dostępem do multimediów – telewizji i programów do-stępnych w Play now, filmów i seriali w HBO GO i Showmax, a także muzyki w Tidal razem z pakietem roamingu w ca-łej Unii Europejskiej.Wszystkie taryfy mają możliwość wybo-ru jednej z trzech opcji – tak, jak każdy może wybrać rozmiar ubrania, tak w Play można wybrać „rozmiar” swojej taryfy – S, M lub L. Największą z nich jest ofer-ta L, która zapewnia pełne możliwości

– poza nielimitowanymi rozmowami, SMS-ami/MMS-ami i paczką w roamingu w Unii Europejskiej każdy w grupie otrzymuje nielimitowane GB (z pełną prędkością do 30 GB na każdej karcie), telewizję Play Now z pakietem standar-dowym i pakietem Sport, Kids lub Extra do wyboru, 24 miesiące muzyki z Tidal oraz po 6 miesięcy dostępu do filmów i seriali z HBO GO oraz Showmax. To wszystko za jedyne 35 zł miesięcznie za kartę SIM.Dodatkowe korzyści czekają na osoby przenoszące numer do Play – umowę można podpisać nawet 6 miesięcy przed datą przeniesienia numeru, a długość zobowiązania nie jest przedłużana. Przez ten czas abonament nie będzie naliczany,

a już można cieszyć się nowym smartfo-nem. Jeśli jednocześnie będzie on wybie-rany w ofercie M lub L, można liczyć na rabat 10 zł miesięcznie. Play, który jako pierwszy z operatorów zaczął honorować Kartę Dużej Rodziny przygotował też specjalną promocję dla jej posiadaczy. Dzięki niej można otrzymać 5 kart SIM w cenie 4 – kompletując 5 kart abonament za pierwszą z nich jest obni-żany do 0 zł.Takie rozwiązanie, jak Play Pokolenia po-zwala lepiej i łatwiej zadbać o swoich najbliższych. Wystarczy zaprosić bliskich do nowej oferty i oszczędzać czas i pienią-dze razem w swojej grupie. Play zaprasza do swoich salonów i na stronę internetową już od 23 sierpnia 2018 roku. FPG

AR

TYK

UŁ S

PO

NS

OR

OW

AN

Y FO

T. PLAY

PARTNERZY WYDANIA

POLSKIEJ GOSPODARKI FORUM

FORUM · 2020-05-19 · Działające w Polsce start-upy mogą liczyć na wsparcie instytucji...

Documents

Transcript of FORUM · 2020-05-19 · Działające w Polsce start-upy mogą liczyć na wsparcie instytucji...