• Kup książkę• Poleć książkę • Oceń książkę

• Księgarnia internetowa• Lubię to! » Nasza społeczność

S P I S T R E � C I

PRZEDMOWA ........................................................................................................... 9Jeden ma�y krok

ROZDZIA� 1 ........................................................................................................... 25Dlaczego kaizen dzia�a

ROZDZIA� 2 ........................................................................................................... 37Zadawaj ma�e pytania

ROZDZIA� 3 ........................................................................................................... 63My�l ma�e my�li

ROZDZIA� 4 ........................................................................................................... 79Podejmuj ma�e dzia�ania

ROZDZIA� 5 ......................................................................................................... 107Rozwi�zuj ma�e problemy

ROZDZIA� 6 ......................................................................................................... 129Przyznawaj sobie ma�e nagrody

ROZDZIA� 7 ......................................................................................................... 141Rozpoznawaj ma�e momenty

ROZDZIA� 8 ......................................................................................................... 153Kaizen na ca�e �ycie

CYTATY KAIZEN ................................................................................................... 157

PODZI�KOWANIA ................................................................................................. 159

O AUTORZE .......................................................................................................... 160

Kup książkę Poleć książkę

F i lozo f ia Ka i zen . Jak mały k rok może zmien ić Twoje życ ie

6

Kup książkę Poleć książkę

R O Z D Z I A Ł 1

Wszystkie zmiany, także te pozytywne, budzą lęk.

Próby osiągnięcia celów za pomocą radykalnych lub

rewolucyjnych środków często kończą się fiaskiem,

gdyż zwiększają poziom lęku. Jednakże małe kroki kaizen

wyłączają lękową reakcję mózgu, stymulując racjonalne

myślenie i twórcze podejście.

miana przeraża. Jest to twierdzenie, które spra-wdza się zarówno wtedy, gdy zmiana wydaje sięnieistotna (pójście do nowego klubu), a takżegdy zmienia całe życie (urodzenie dziecka). Lęk

przed zmianą jest zakorzeniony w fizjologii mózgu i, gdyzaczyna przejmować kontrolę, blokuje pomysłowość i sukces.

Z ewolucyjnego punktu widzenia mózg jest jednymz najbardziej niezwykłych organów ludzkiego ciała. Pozo-stałe narządy — serce, wątroba, jelita i tak dalej — rozwinęłysię tak dobrze, że przez eony ewolucji gatunku ludzkiego niezmieniły zbytnio swej formy. Jednak przez ostatnie czterystaczy pięćset milionów lat mózg wciąż ulegał ewolucyjnymzmianom. W rzeczywistości dziś mamy trzy oddzielne mózgipochodzące z różnych okresów ewolucji. Jednym z wyzwań

Kup książkę Poleć książkę

F i lozo f ia Ka izen

26

stojących przed gatunkiem ludzkim jest znalezienie rów-nowagi funkcjonowania tych trzech mózgów w celu unik-nięcia problemów natury zdrowotnej i emocjonalnej.

Podstawę mózgowia stanowi pień mózgu. Ma on okołopięć milionów lat i nazywany bywa też „mózgiem gadzim”(faktycznie, z wyglądu przypomina mózg aligatora). Gadzimózg budzi Cię co rano, sprawia, że zasypiasz w nocy, i przy-pomina Twojemu sercu, że ma bić.

Nad pniem mózgu znajduje się śródmózgowie znane jako„mózg ssaczy”. Ma on około trzysta milionów lat i wystę-puje w różnych postaciach u wszystkich gatunków ssaków.Śródmózgowie reguluje wewnętrzną temperaturę ciała, jestźródłem emocji i zarządza reakcją typu „walka albo ucieczka”chroniącą nasze życie w obliczu zagrożenia.

Trzecią częścią mózgu jest kora mózgowa, która zaczęłasię rozwijać u ssaków około sto milionów lat temu. Kora,pokrywająca pozostałe części mózgu, umożliwia zaistnieniecudu bycia człowiekiem. Z niej wzięły się cywilizacja, sztukai nauka. Jest to miejsce, w którym powstają racjonalne myślioraz twórcze impulsy. Kiedy dokonujemy zmiany lub roz-poczynamy proces twórczy, musimy odwołać się do kory.

Opisywany układ trzech części mózgu nie zawsze funk-cjonuje płynnie. Nasz mózg racjonalny podpowiada, żepowinniśmy schudnąć, ale mimo to zjadamy torbę chipsówna raz. Albo staramy się zmusić do rozpoczęcia twórczegoprojektu, a mimo to nasz umysł staje się czysty jak taflajeziora.

Kiedy pragniesz zmiany, lecz doświadczasz blokady,możesz przyjąć, że za tym sabotażem stoi śródmózgowie.

Kup książkę Poleć książkę

Dlaczego ka i zen dz ia ła

27

Znajduje się w nim bowiem obszar zwany ciałem migda-łowatym, odgrywający kluczową rolę dla naszego przetrwa-nia. Kontroluje ono reakcję „walki lub ucieczki”, czyli me-chanizm alarmowy, który dzielimy z innymi ssakami. Jegofunkcją jest stymulowanie poszczególnych partii ciała dodziałania w obliczu bezpośredniego zagrożenia. Ciało mig-dałowate dokonuje tego poprzez spowalnianie lub zatrzy-mywanie działania innych funkcji, takich jak racjonalnei twórcze myślenie, które mogłoby przeszkadzać zdolnoścido podjęcia walki lub ucieczki.

Reakcja taka jest bardzo sensowna. Jeżeli szarżuje naCiebie głodny lew, mózg nie pragnie szczegółowej analizyproblemu, ale po prostu wyłącza zbędne w tym momenciefunkcje, takie jak trawienie, popęd seksualny i myślenie,popychając ciało do bezpośredniego działania. Tysiące lattemu, kiedy wraz z innymi ssakami przemierzaliśmy dżun-gle, lasy i sawanny, mechanizm ten przydawał się zawszewtedy, gdy człowiek narażał się na niebezpieczeństwo,oddalając się od znanych i bezpiecznych miejsc. Jako żenie jesteśmy w stanie zbyt szybko biegać i jesteśmy słabsiod wielu zwierząt, które mogłyby to wykorzystywać, a takżenie dysponujemy wybitnym węchem i słuchem, tego typutchórzostwo było nam bardzo na rękę. Reakcja „walki lubucieczki” jest ważna i dziś, gdy, dajmy na to, w naszą stronęzmierza jadący pod prąd samochód albo gdy musimy uciecz płonącego budynku.

Podstawowym problemem z ciałem migdałowatymi reakcją „walki lub ucieczki” jest to, że wspomniany alarmwłączany jest za każdym razem, gdy chcemy zerwać ze

Kup książkę Poleć książkę

F i lozo f ia Ka izen

28

starymi, bezpiecznymi metodami. Mózg jest tak skonstru-owany, że każde nowe wyzwanie czy też okazja wiążą sięz pewną dozą strachu. Nieważne, czy wyzwanie polega narozpoczęciu nowej pracy czy spotkaniu nowej osoby, ciałomigdałowate przygotowuje ciało do działania ograniczając,a czasami blokując, nasz dostęp do kory stanowiącej „myślącą”część mózgu.

Pamiętasz Julię, moją pacjentkę, która każdego wieczoraprzez minutę maszerowała w miejscu przed telewizorem?Z całą pewnością obawiała się o swoje zdrowie i z tegopowodu udała się do lekarza, ale jej liczne obowiązki wy-woływały inne, mniej oczywiste lęki, które także walczyłyo jej uwagę. Julia obawiała się utraty pracy, bała się o bez-pieczeństwo swoich dzieci i zastanawiała się, czy jest dobrąmatką, a także, jak przyznała później, bała się, że zawiedzielekarza, jeżeli nie będzie wypełniać jego poleceń. Istotnie,kiedy poprzedni lekarz nakłaniał ją do intensywnych ćwi-czeń kilka razy w tygodniu, lęk przed zawiedzeniem jegooczekiwań nałożył się na inne troski, na skutek czego Juliaw ogóle nie podjęła ćwiczeń. Co gorsza, czując winę z po-wodu zignorowania porady, przestała w ogóle chodzić dolekarzy, znajdując pocieszenie w telewizji i niezdrowym je-dzeniu.

Być może zdarzyło Ci się doświadczyć tego fenomenupod postacią tremy egzaminacyjnej. Im poważniej traktujeszegzamin, im bardziej zależy Ci na wyniku, tym większy czu-jesz lęk. W takiej sytuacji trudno się koncentrować i nagleinformacje, które poprzedniego wieczoru same przychodziłydo głowy, znikają z pamięci.

Kup książkę Poleć książkę

Dlaczego ka i zen dz ia ła

29

Niektórzy szczęściarze są w stanie rozwiązać ten pro-blem, przekształcając lęk w inną emocję: ekscytację. Imwiększe wyzwanie, tym bardziej podekscytowane, produk-tywne i zaangażowane stają się takie osoby. Na pewno znaszludzi, którzy ożywiają się w chwili, gdy czują wyzwanie.Jednakże u większości z nas ważne cele uruchamiają poważnelęki. Tak jak w przypadku naszych przodków w sawannach,mózg ogranicza dostęp do kory, aby oddalić nas od lwa,tyle że dziś groźne zwierzę zostało zastąpione kartką papierunoszącą nazwę karty odpowiedzi albo celem polegającymna zrzuceniu wagi, znalezieniu partnera czy zwiększeniusprzedaży. Twórczość i działanie celowe są więc tłumionew chwili, gdy najbardziej ich potrzebujemy!

Małe kroki kaizen pozwalają na oszukanie tego mecha-nizmu. Zamiast spędzać lata w gabinecie psychologa, pró-bując zrozumieć, dlaczego czujesz strach przed wspaniałymwyglądem czy osiągnięciem celów zawodowych, możeszwykorzystać kaizen do ominięcia tych leków. Małe, łatwoosiągalne cele, takie jak wzięcie z wiecznie zagraconegobiurka jednego spinacza i odłożenie go na miejsce, pomogąCi niepostrzeżenie przemknąć się obok ciała migdałowa-tego, nie dając mu szansy na przebudzenie i uruchomieniealarmu. W miarę kontynuowania strategii małych krokówTwoja kora mózgowa ulega aktywacji, mózg zaczyna przy-gotowywać „oprogramowanie” konieczne do osiągnięcia

Kup książkę Poleć książkę

F i lozo f ia Ka izen

30

zmiany, tworząc nowe połączenia nerwowe i budując nowenawyki. Dzięki temu Twój opór wobec zmian zaczynasłabnąć. Tam, gdzie zmiana mogła kiedyś wywołać gwał-towne reakcje, teraz jesteś w stanie podążać w kierunku celuz prędkością, która wcześniej wydawała się nieosiągalna.Tak właśnie stało się w przypadku Julii. Po kilku tygo-dniach bardzo ograniczonych ćwiczeń odkryła ze zdumie-niem, że zaczyna ćwiczyć nawet wtedy, gdy nie musi. Stra-tegia małych kroków sprawiła bowiem, że Julia polubiła samproces zmiany.

Kaizen pozwala pokonać lęk przed zmianą w nieco innysposób. Kiedy się boisz, Twój mózg jest zaprogramowanytak, że skłania Cię albo do ataku albo do ucieczki, co niezawsze jest najrozsądniejszym wyjściem. Jeżeli chcesz zostaćautorem piosenek, nie osiągniesz celu, gdy wstaniesz odpianina, bojąc się blokady, i, zamiast pracować, spędzisz wie-czór na oglądaniu telewizji. Małe działania (choćby napisanie

W jaki sposób małe kroki

stają się wielkimi skokami

Twój mózg jest zaprojektowany tak, by przeciwstawiać się zmianom.

Jednakże podejmując małe kroki, zmieniasz swój układ nerwowy

tak, że:

� usuwa on blokady twórczego myślenia,

� omija reakcję „walki lub ucieczki”,

� tworzy nowe połączenia między neuronami, dzięki czemu Twój

mózg ochoczo włącza się w proces zmiany, co bardzo skute-

cznie zbliża Cię do wyznaczonego celu.

Kup książkę Poleć książkę

Dlaczego ka i zen dz ia ła

31

trzech nut) zaspokajają potrzebę jakiegokolwiek działaniai osłabiają stres. Kiedy zaś alarm wygasa, odzyskujesz dostępdo kory i na nowo możesz korzystać ze swojego twórczegopotencjału.

Stres... czy lęk

hoć we współczesnej medycynie uczucie towarzyszącenowemu wyzwaniu czy dążeniu do ważnego celu nosi

nazwę stresu, przez wiele stuleci znano je pod starym i popu-larnym mianem lęku. Zauważyłem, że nawet obecnie ludzieodnoszący największe sukcesy to osoby zdolne spokojniepatrzeć w twarz największym lękom. Zamiast korzystać więcz terminów takich jak strach, lęk czy nerwowość, ludzie tacyotwarcie mówią, że czują niepokój w obliczu wyzwań i obo-wiązków. Oto, co powiedział Jack Welsh, były prezes zarządukoncernu General Electric: „Każdy, kto prowadzi jakiś in-teres, wraca wieczorem do domu i zadaje sobie cały czas tosamo pytanie: czy to ja będę osobą, która doprowadzi towszystko do ruiny?”. Chuck Jones, twórca rysunkowychpostaci skunksa Pepego le Swąd i kojota Wilusia twierdził,że „strach jest istotnym czynnikiem procesu twórczego”.Z kolei Sally Ride, astronautka, nie boi się mówić otwarcieo lękach: „Wszystkie przygody, zwłaszcza wyprawy na nowetereny, są straszne”.

Zawsze zastanawiało mnie, dlaczego tak wiele osób używaokreślenia strach zamiast słowa stres czy lęk. Zrozumiałemto pewnego dnia, gdy odwiedzałem Akademię Medycznąw Los Angeles i obserwowałem przyszłych lekarzy podczas

Kup książkę Poleć książkę

F i lozo f ia Ka izen

32

szkolenia. Przez cały dzień towarzyszyłem wtedy jednemuz lekarzy rodzinnych, praktykującemu w przychodni i zaj-mującemu się dziećmi i dorosłymi, którzy przychodziliz różnymi dolegliwościami. Zauważyłem, że gdy doroślimówili o swoim bólu natury emocjonalnej, często używalitakich słów jak stres, lęk, depresja, nerwowość i napięcie. Z koleidzieci na ogół opisywały takie stany za pomocą określeńprzestrach, smutek lub strach.

Doszedłem wtedy do wniosku, że przyczyną takiego a nieinnego doboru słów nie są objawy tylko oczekiwania. Dziecizakładały, że ich odczucia są normalne i że żyją w świecie,którego nie są w stanie kontrolować. Nie miały wpływu nato, czy ich rodzice są w dobrym czy złym nastroju albo czyich nauczyciele są złośliwi czy sympatyczni. Rozumiały więc,że lęk jest istotną częścią ich życia.

Z kolei dorośli, jak sądzę, uważają, że jeżeli będą prowa-dzić właściwe życie, będą w stanie kontrolować swoje oto-czenie. Kiedy pojawia się lęk, oznacza to, że coś poszło źle,dlatego też dorośli wolą korzystać z określeń psychiatrycz-nych. Strach staje się zaburzeniem, czymś, co można spo-kojnie włożyć do szufladki z etykietą „stres” lub „lęk”.

Takie podejście do strachu jest nieproduktywne. Jeżelioczekujesz, że dobrze powadzone życie musi zawsze byćułożone, prosisz się o panikę i porażkę. Jeżeli zakładasz,że nowa praca, związek czy poprawa zdrowia będą prostei łatwe, będziesz reagować na strach złością oraz zmiesza-niem i zrobisz wtedy wszystko, by wyeliminować to uczucie.Możemy nawet nie zdawać sobie sprawy z przesadnych,desperackich prób pozbycia się strachu. Ów powszechny,

Kup książkę Poleć książkę

Dlaczego ka i zen dz ia ła

33

lecz ograniczający produktywność fenomen odzwierciedlapopularny dowcip: pijak chodzi na czworakach pod latarnią.Podchodzi do niego policjant i pyta: „Co pan tu robi?”.„Szukam kluczy” odpowiada pijak. „Gdzie pan je zgubił”,pyta policjant. „Tam”, odpowiada pijak, wskazując na drugikoniec ulicy. Policjant drapie się w głowę i pyta: „To dlaczegoszuka pan ich tutaj?”. „Bo tu jest więcej światła”, odpowiadapijak.

Kiedy życie staje się przerażające i trudne, często szuka-my rozwiązania tam, gdzie łatwo prowadzić takie poszuki-wania, a nie w ciemnych, nieprzyjemnych miejscach, gdziemogą się one faktycznie znajdować. I tak osoba, która obawiasię intymności, może zmieniać pracę lub miejsce zamiesz-kania, może działać w kierunku poprawienia i tak już do-brej pozycji w pracy, zamiast zainteresować się bardziej do-mem, gdzie może czekać na nią intymność. Ludzie, którzynie troszczą się specjalnie o zdrowie albo ignorują niesa-tysfakcjonujące małżeństwo, mogą skupić się na kupnie no-wego czy też drugiego domu. Ludzie o niskiej samooceniemogą poddać się operacji plastycznej albo rygorystycznejdiecie, koncentrując się na liczeniu kalorii i grupach pokar-mowych zamiast spojrzeć na siebie i swój nadmiernie kry-tyczny charakter.

„Strach jest bezcenną nauką”

— Lance Armstrong

Jeżeli jednak oczekujesz strachu, możesz podejść do niegospokojnie. Warto pamiętać, że kiedy pragniemy się zmienić,myśli racjonalne nie zawsze kierują naszymi działaniami,

Kup książkę Poleć książkę

F i lozo f ia Ka izen

34

a strach może czaić się w najbardziej pospolitych miejscach.Powiedzmy, że przez ostatnich kilka tygodni zdarzyło Cisię spóźniać do pracy. Pewnego ranka podejmujesz rozsądnepostanowienie: dziś pojawię się w biurze punktualnie. Ist-nieje wszak szansa, że lęki, z których nie zdajesz sobie sprawy,być może konfrontacja z dominującym współpracownikiem,wejdą Ci w drogę, zmuszając Cię do wykonania dodatko-wego telefonu czy zrobienia prania przed wyjściem z domu.W wyniku tego lęk może podświadomie sabotować Twojenajlepsze intencje.

Nie można pozwolić, aby te powszechne blokady zmianywywołały u Ciebie poczucie winy czy frustracji, które zmu-szą Cię do zaprzestania prób rozwoju. Konflikt to rzeczbardzo ludzka. Gdybyśmy byli w stanie kontrolować swojedziałania, bylibyśmy znacznie spokojniejszym gatunkiem,a pierwsze strony gazet wyglądałyby zupełnie inaczej. Posta-raj się wykorzystywać ciężkie czasy do tego, by przypomniećsobie, że strach jest darem ostrzegającym nas przed wyzwa-niem. Im bardziej się o coś troszczymy, im więcej marzymy,tym więcej odczuwamy strachu. Myślenie o nim w tensposób pomaga zachować koncentrację. W ciężkich chwilachwarto pamiętać, że strach jest rzeczą normalną, stanowinaturalną oznakę ambicji, sprawia, że mocniej trzymamysię nadziei i optymizmu, dzięki którym chętniej korzystamyze strategii małych kroków pozwalających omijać strach.Zamiast więc obwiniać się o kolejne spóźnienie albo uznać,że po prostu nie jesteśmy zdolni przychodzić na czas, mo-żemy przyjąć ów lęk i wpływ, jaki ma na nas. Dopierowtedy możemy cicho i spokojnie wykonać mały krok, taki

Kup książkę Poleć książkę

Dlaczego ka i zen dz ia ła

35

jak wyobrażenie sobie miłej rozmowy z trudnym pracow-nikiem. Po pewnym czasie takie zachowania wytworząw naszym umyśle nowe nawyki. W następnych rozdziałachdokładnie wyjaśnię Ci strategię małych kroków kaizen, zaktórych pomocą można stawić czoła swoim lękom, a nawetprzekształcić je tak, by zaczęły Ci pomagać.

Kup książkę Poleć książkę

F i lozo f ia Ka izen

36

Kup książkę Poleć książkę

http://program-partnerski.helion.pl