f«guhkhaz« bjhF¥ò

f«guhkhaz«bjhF¥ò

(ghf« - 1)(1962)

K‹DiuK‹DiuK‹DiuK‹DiuK‹Diu

mmmmm«bghbdL kÂkhl mnah¤â vŒâmubrŒâ mf¤âa‹thŒ¤ jh‹K‹ bfh‹wh‹-

w‹bgUªbjhš fijnf£L Äâiy¢ bršÉcyFŒa¤ âUtÆW thŒ¤j k¡fŸ

br«gts¤ âuŸthŒ¤j‹ rÇij nf£lhŸâšiyef®¤ âU¢á¤u Tlª j‹DŸ

v«bgUkh‹ w‹rÇij brÉah‰ f©zh‰gUFnth« ï‹dKij kânah« ï‹nw.

-Fynrfu®

áiwÆUªj bršÉÆ‹ V‰wŠ brhšY« ïuhkhaz«ïªâa eh£L ïizÆyh¡ fÉP® gyuhY« ïa‰w¥g£LŸsik vtU« m¿ªj c©ik. brªjÄœ¢ r§f¢brŒíŸfËY« ïuhk fhijÆ‹ F¿¥òfŸ âfœtij¡fhzyh«. fUjhU« fÉ¢r¡fut®¤âbad¥ ghuh£L«f«g ehl® jÄœ kuã‰»iaa mik¤j khbgU§fh¥ãakh»a f«guhkhaz« rh‹nwh® fÉ eyªbjÇ¡FŠrhšòilajhŒ¡ f‰nwhÇja§ ftU§ fUñykhŒ¤ âfœtJ.“f«g ehl‹ fÉijÆ‰ ngh‰ f‰nwh®¡ »ja§ fËahnj!”v‹D« m¿P® j« M®t bkhÊ ï¡T‰¿id tÈíW¤J«.

`ehoa bghUŸ ifTL«’ v‹Dª bjhl¡f¤âidíila ghÆu¢ brŒíŸ ü‰gaid EtY»‹wJ. `ehoabghUŸ’ v‹Dª bjhl® `ÉU«ò« bghUŸ’ v‹D§fU¤ij c£bfh©ljhjÈ‹, vt® v¥bghUis ÉU«ãD«,m¥bghUis ï¥bgU§ fh¥ãa¥ gÆ‰á ïÅjË¡F«bg‰¿ thŒªjbj‹gJ bgw¥gL«. ïiwaUŸ ÉU«ã¡f‰ghU«, fÉÆ‹g« Efu¡ fUâ¡ f‰ghU«, jÄH®g©gh£il m¿a ÉU«ã¡ f‰ghU«, ãw ga‹ bgwÉiHªJ

4 5f«guhkhaz« bjhF¥òrhÄ.áj«gudh® ü‰ fsŠáa« - 19

mÂªJiumÂªJiumÂªJiumÂªJiumÂªJiu

jjjjjÄœ ïy¡»a¤â‹ bfhLKoahfî«, jÄœbkhÊÆ‹ t‰wh ts¤J¡F«, brhšyh‰wY¡F« X®vL¤J¡fh£lhfî«, jÄœ k¡fŸ v©Â tªjv©z§fŸ, mt®fSila ïja¡ fdîfŸ, ïiza‰wïy£áa§fŸ, KjÈat‰¿‹ btËplhfî«, mt®fsJ flî£bfhŸif¡F« rka¢ áªjid¡F« Ãiy¡fskhfî«,cy»š v‹W« `mw« btšY« ght« njh‰F«’ v‹D«mo¥gil¡ fU¤ij Ãiybgw¢ brŒJ, gÊght§fS«bfhL§nfh‹ikfS« bgUFjiy¡f©L jsuhkš,mwtÊÆ‰ bršnth® jUk¤âš e«ã¡if bfhŸs¢brŒtjhfî« És§F« bgU§fh¥ãa« f«guhkhaz«.

f«guhkhaz«, njh‹¿a ehŸ Kjš m¿P®bgUk¡fË‹ cŸs¤ij Mu¥ ãÂ¤J¥ ngÇ‹g« eš»tªJŸsJ. fÉP® gy® j« brªjÄœ¥ gDtšfËšïªüš fU¤J¡fisí«, brh‰bwhl®fisí« vL¤jh©LtªJŸsd®. cyf¥ bgU§ fh¥ãa§fSŸ ca®ªj ïl«t»¥gJ f«guhkhaz« vd ïjid cskhu¥ ghuh£o¥gutruh»‹wh® g‹bkhÊ¤ âwk¿ªj t. nt.R. Ia®.

ahk¿ªj òytÇny f«gid¥nghštŸSt‹nghš ïs§nfh it¥nghš

óÄjÅš ah§fQnk f©lâšiyc©ikbtW« òfœ¢á Æšiy

v‹W bgUÄj¥ giw KH¡F»‹wh®. `gh£L¤ âw¤jhšï›ita¤ij¥ ghÈ¡f’ ÉU«ãa ghuâah®.

ehL ÉLjiy bg‰w ãwF k¡fËilna V‰g£LŸsÉÊ¥òz®¢áÆ‹ fhuzkhf ekJ gH« bgU« üšfis¡f‰gâš nguh®t« bgU» tU»‹wJ. g©il¤ jÄœüšfŸ gy, kW gâ¥òfshfî«, kÈî¥ gâ¥òfshfî«btËtªJ k¡fŸ k‹w¤âš bfhYå‰¿U¡»‹wd.

f‰ghU« ÉU«ãaJ bgWt® MjÈ‹, ïªüš midt®¡F«ga‹gLtjhŒ ÄË®tJ nj‰w«.

f«g® ghoa fÉ¤bjhif gâdhÆu« v‹g®.É¤jhu¡ fÉPÇ‹ ÉwÈid És¡F« m¥gâdhÆu§fÉfisí« Xâízu¥ nghâa XŒÉyh® gy®¡F«ga‹glnt©L« v‹D« fU¤jhš fij¤ bjhl®òbflhj tifÆš ÉÇthd tUzidfis Éy¡»,ï¢RU¡f¤ij És¡f¡ F¿¥òiuíl‹ brŒíËš mikªjfod rªâfis¥ ãÇ¤J¥ bghUŸ És¡f¤â‰Fï‹¿aikahj F¿pL fisí« brŒJ jÄœeh£o‰FtH§»a bgÇah® rhÄ. áj«gudhut®fS¡F¤ jÄœehLbgÇJ« flik¥ g£LŸsbjd¡ fUJjš jtwhfhJ.

rhÄ. áj«gudhut®fŸ jÄœ bkhÊ¡F¢ brŒJ tªjbgUªbjh©oid¥ gyU« m¿t®.

jhÄ‹ òWt Jy»‹ òw¡f©LfhKWt® f‰w¿ª jh®

v‹D« FwŸ tÊ thœªj m¥bgÇah®, gaDŸs üš gyïa‰¿ eh£L¡F ey« Éis¤jt®. m¥bgÇah® beL§fhy« Ka‹W bjhF¤J it¤J¢ br‹w ïªüÈidmt®j« ïšy¡ »H¤âah® btËÆl nk‰bfh©l e‹Ka‰áia¥ bgÇJ« ghuh£L»nw‹.

ïªüš m¢rhF§fhš, j« ïilawhj mYtšfS¡»ilna m¢R¤jhŸfis¤ âU¤J« mUªbjh©oidm‹òl‹ V‰W mHFw¢ brŒJKo¤j br‹id khÃy¡fšÿÇ¤ Jiz¤ jÄœ¥ nguháÇa® ca®âUths® nfh.r§fuuhrdh® v«.V., mt®fË‹ jfîilik ekJghuh£L¡FÇajh«.

jÄœ m‹g® gyU« ï¥gâ¥ãid¥ bg‰W¥ gÆ‹WbgU« ga‹ bgwnt©Lbk‹gJ vdJ nt©LnfhŸ.

f«g® fÉf‰W¡ f‹Å¤ jÄœts®¡F«ï«guh® thœf ïÅJ,

br‹id nk. å. ntQnfhghy¥ ãŸisnk. å. ntQnfhghy¥ ãŸisnk. å. ntQnfhghy¥ ãŸisnk. å. ntQnfhghy¥ ãŸisnk. å. ntQnfhghy¥ ãŸis29-1-62 }


1. fij bjhl®òw mikjš.

2. K¡»a Ãfœ¢áfŸ mid¤J« mt‰W¡FÇa ó®th§f¤Jl‹ fhz¥gLjš.

3. fjhgh¤âu§fË‹ jÅ¢ áw¥ò És§Fjš.

4. üÈ‹ mik¥ò, bgUik, ïâfhr« mšyJ bgU§fh¥ãa¤â‹ áw¥ãašòfŸ KjÈad e‹F òy¥gLjš.

5. Ritíila fÉfŸ mid¤J« csthjš.

m¿P® rhÄ. áj«gudh® mt®fË‹ ï¤bjhF¥ãšïªj be¿fŸ ahî« âU¤jKw nk‰bfhŸs¥g£oU¥gJngh‰w‰FÇajhF«.

mt®fŸ Vw¡Fiwa 25 M©Lfshf ciH¤Jï¤bjhF¥ig cUth¡»ÆU¡»wh®fŸ. x¥g‰w fiy¡nfhÆyh»a f«guhkhaz¤âš mt®fS¡F ÄFªj<LghL c©L. mj‹ x›bthU ghlÈY« MœªJ <Lg£LmDgÉ¤J, `ah‹bg‰w ï‹g« bgUf ï›ita«’ v‹D«fU¤J¡bfh©L, ï¤bjhF¥ig mt®fŸ cUth¡»ÆU¡»wh®fŸ.

ïij¤ j« thœehË‹ ïy£áa¥ gÂahf¡ fUâ¤j« thœ ehËnyna btËÆ£LÉlnt©L« v‹Wmt®fŸ ÉU«ãdh®fŸ. m›bt©z« m‹dhUilakiwî¡F¥ ã‹ mt®fsJ Kjyh©L Ãidî ehisx£ona Ãiwnt¿ÆU¡»‹wJ.

xnu ò¤jf¤âš f«guhkhaz« KGtijí« mik¤âU¥gJ« m›t¥ g¡f§fËnyna moÆš vËikí«bjËî« Toa eilÆš áwªj F¿¥òiuí« bghUŸKoòfS« vGâÆU¥gJ« ïªj¢ RU¡f¥ gâ¥ãšF¿¥ãl¤j¡f brŒâfŸ MF«. g¤jhÆu« ghlšfËšehyhÆu« ghlšfŸ ïjDŸ bjhF¡f¥bg‰WŸsd.ghlšfŸ Él¥g£l ïl§fËš fij¤ bjhl®ò mwhkšm¥ghlšfËš fhz¥gL« brŒâfŸ RU¡» tiua¥g£LŸsd. ghlšfS¡F¤ jiy¥òfŸ bfhL¤âU¥gJf‰nghU¡F¥ bgU« Jizahf mikí«.

mUŠbrh‰ bghUŸ, fij¡F¿¥òfŸ, bjhl®fS¡FÉs¡f«, bghUŸ Koò, ctik KjÈa mÂ tiffisÉs¡Fjš, á‰áy ghl ngj§fis¡ fh£Ljš v‹w gyáw¥òfis¡ bfh©lJ mt®fŸ tiuªJŸs F¿¥òiu.

m«KiwÆš, f«guhkhaz _y« m©ikÆš áygâ¥ghs®fshš btËÆl¥g£L¥ guÉaJ. ï¥bghGJrhÄ. áj«gudh® mt®fshš bjhF¡f¥g£l ̀ï›Éuhkhaz¤bjhF¥ò’ btËtU»‹wJ.

k‰w üšfisí« fh¥ãa§fisí« nghy‹¿¡f«guhkhaz« msth‰ bgU»aJ. ïªüÈ‹K‹DiuÆš kfhÉ¤Jth‹ nk.å. ntQnfhghy¥ãŸis mt®fŸ F¿¥ã£oU¥gJ ngh‹W f«g‹ xUÉ¤jhu¡ fÉP‹; jdJ fhy¡ fh¥ãa be¿¡nf‰g¤ jdJüiy Äf ÉÇthf, Vw¡Fiwa¥ g¤jhÆu« fÉfshšïa‰¿ÆU¡»‹wh‹. _y üyh»a thšÛ» ïuhkhaz¤ij¡fh£oY« f«guhkhaz« msth‰ bgU»aJ v‹g®m¿P® bt.g. R¥ãukÂa KjÈah®.

ntW ntW mYtšfËny <Lg£oU¡»‹w gy®ïªüiy KGtJ« f‰gj‰F mÇa Ka‰áí« fhyK«njit¥gL»‹wJ. m¤jifat®fS¡F¡ fh¥ãa¤â‹Rit r‰W« Fiwîglhkš bjhF¡f¥g£l ï¤jifagâ¥ò¥ ngUjÉahf mikí«. üš KGtijí« Mumku¡ f‰f ÉU«ò»‹wt®fS¡F«, ïJ xU áwªjtÊfh£oahf mikí«.

nguháÇa® vÞ. itahòÇ¥ ãŸis mt®fŸ f«guhkhaz¥ gâ¥ò Ka‰áfŸ g‰¿a jkJ MuhŒ¢á¡f£LiuÆš ï¤jifa Ka‰á bah‹W nk‰bfhŸs¥gLtJ ï‹¿aikahjJ v‹gij vL¤J¡ fh£L»‹wh®fŸ.

ïªj Ka‰áia ïj‰FK‹ nk‰bfh©l m¿P®fËšâU.bt.g. R¥ãukÂa KjÈah® gyU¡F tÊfh£o ahth®.mt® `f«guhkhaz ï‹fÉ¤ âu£L’ v‹w KiwÆšá‰áy eakhd fÉfis k£Lnk nj®ªbjL¤J mt‰¿‰FÉÇthd ciu vGâ, ïilÆš fij¤ bjhl®ò mwhkšciu eilÆš fij¢ RU¡f¤ij vGâ btË Æ£LŸsh®.ã‹d® âU. brh. KUf¥gh mt®fË‹ RU¡f¥ gâ¥ãšghy fh©lK«, mnah¤âah fh©lK« áwªj ciuíl‹btËtªjd. âU. brh.KUf¥gh mt®fË‹ RU¡f¥gâ¥ã‹ ghuh£LiuÆš nguháÇa® vÞ. itahòÇ¥ãŸis mt®fŸ RU¡f¥ gâ¥ãš mik¡f¥glnt©L«gFâfis¥ g‰¿¥ ã‹tUkhW TW»‹wh®fŸ:


gâ¥òiugâ¥òiugâ¥òiugâ¥òiugâ¥òiu

fffffÉ¢ r¡fut®¤â f«g‹ ghoa MW fh©l§fËnycŸs ghlšfŸ 10,587 MF«. (ïªj v©, k. r©Kf«ãŸis gâ¥ãš cŸsJ.) ghyfh©l«, mnah¤âahfh©l«, MuÂa fh©l«, »£»ªjh fh©l«, Rªjufh©l«, í¤j fh©l« M»a MW fh©l§fisí«, 3949ghlšfshf¢ RU¡»¡ f«g uhkhaz¥ bgU§fh¥ãa¤â‹fij mik¥ò«, bgUikí« És§f, fÉijfË‹ Rití«,fjhgh¤âu§fË‹ áw¥ãašòfS« njh‹w MáÇaut®fŸïjid¤ bjhF¤âU¡»wh®fŸ; jÄH¿ªj midtU«Rygkhfî« (Fiwªj fhy msÉY«) ïªj ca®ªjfhÉa¤ij¡ f‰WzU« tifÆš bjhF¤J vGâíŸsh®fŸ.

fšÉÆ‰ áwªj f«gDila fÉijÆ‹ ea¤âš -f«g‹ ïy¡»a¤â‹ ïÅikÆš - ïªüyháÇa® jkJ21tJ taJ Kjny <Lg£L¡ f‰W tªjt®. ït® go¤jgiHa f«g uhkhaz üšfËYŸs F¿¥òfshY«,eh£F¿¥ò¢ RtoÆš vGâ cŸs F¿¥òfŸ _yK« ïJfhz¥gL«. (ïª üyháÇa® jkJ 21tJ taJ Kjš,x›bthU ehS« eh£F¿¥ò vGJ« gH¡f« cilat®.).gyuhš gâ¥ã¡f¥g£l f«g uhkhaz¥ giHa üšfisvšyh« nrfÇ¤J Ú©l fhy« bghW¥òz®¢ánahLgo¤J MuhŒ¢á brŒJ«, gy M©LfŸ xnu áªjidahf¤ â£lÄ£L« ïªüiy cUth¡»íŸsh®. ïilÆšgy ïilôWfŸ, jŸs Koahj gy bghW¥òŸsntiyfŸ ïUªJ«, jsuh Ka‰áíl‹

bkŒtU¤j« ghuh® gáneh¡fh® f©JŠrh®v›btt® Ôikí« nk‰bfhŸsh® - br›ÉmUikí« ghuh® mtkâ¥ò« bfhŸsh®fUknk f©zhÆdh®.

vL¤J¡fh£lhf:

1. Vdš - brªâid, ïW§F - nrhs« v‹gd; ngh‹WmUŠbrh‰ bghUŸfŸ mik¡f¥g£LŸsd.

2. I«gil: r§F, r¡fu«, Éš, thŸ, j©lhíj«M»a âUkhÈ‹ IªJ gilfisí« bgh‹dhš brŒJnfh¤J mÂtJ tH¡f«. v‹gJ ngh‹w És¡f¡F¿¥òfŸ bfhL¡f¥g£LŸsd.

3. bt© nkf¤â‰F¢ átbgUkhD«, fU K»Y¡F¤âUkhY« ctik v‹gJ ngh‹w És¡f§fŸ ghl‰bghUis¤ bjËîgL¤Jtd.

4. bg©fŸ cy¡ifahš jhÅa§fis¡ F‰W«nghJ ghL« gh£L¡F tŸis v‹W bga®. ïJngh‹wmÇa F¿¥òfŸ, jÄœ kuòfŸ gyt‰iw És¡» üÈ‹bghUŸ ïÅJ És§f¢ brŒtd.

gy eh£fŸ m¿P® rhÄ. áj«gudh® mt®Sl‹nr®ªJ eh‹ ïy¡»a MuhŒ¢áfËY«, ciuahlšfËY«, Éthj§fËY« <Lg£lJ©L. lh¡l® uh. ã.nrJ¥ ãŸis mt®fË‹ jiyikÆš ÃWt¥g£lv§fŸ f«g‹ k‹w¡ T£l§fËš áw¥ò¢ brh‰bghÊîfËY« tF¥òfËY« mt®fŸ fyªJbfh©L k‹w¥gÂÆš vd¡F C¡f« mË¥gJ tH¡f«.

mt®fSila nk‰gh®itÆnyna ïªüš m¢rh»btËtªâU¡Fkhdhš mt®fSila gâ¥ò mDgt¤jhY«, üyhuhŒ¢á¤ âw¤jhY« ïJ v›tsnthâU¤jK«, ca®î« bg‰¿U¤jš TL«. mJ ïayhjfhiyÆš mt®fsJ JizÉah®j« fztÇ‹ beŠr¡fU¤J¡fŸ gyt‰iw ÃidÉ‰bfh©L ï¤bjhF¥ã‹mik¥ò, m¢R¡nfh¥ò KjÈa á¿a brŒâfŸ tiuí«Tl¥ bgÇJ« fU¤ij¢ brY¤â¤ jÄœ k¡fË‹K‹rk®¥ã¤âU¡»wh®fŸ. m¿P® bgUk¡fŸ gâ¥ò¤ âUªJtj‰fhd tÊKiwfis m‹ò T®ªJ vL¤Jiu¥gh®fshdhš m«ikah® mt‰iw¥ ngh‰¿ V‰W¡ bfh©Lvâ®fhy¥ gâ¥òfËš mik¤J¢ br¥g« brŒth®fŸv‹gâš IaÄšiy.

nfh. r§fuuhr‹nfh. r§fuuhr‹nfh. r§fuuhr‹nfh. r§fuuhr‹nfh. r§fuuhr‹brayhs®

br‹id¡ f«g‹ k‹w«.


mt‹ fhÉa¤â‹ ÛJ« jh« bfh©l nguh®t¤ijïªüÈš btËÆ£oU¡»wh®fŸ.

MáÇa® mªüÈ‹ K‹DiuÆš `f«g‹ xUMáÇa® mªüÈ‹ K‹DiuÆš `f«g‹ xUMáÇa® mªüÈ‹ K‹DiuÆš `f«g‹ xUMáÇa® mªüÈ‹ K‹DiuÆš `f«g‹ xUMáÇa® mªüÈ‹ K‹DiuÆš `f«g‹ xUca®ªj fÉP‹; x¥g‰w òyt‹; eh£L k¡fË‹ fU¤ijca®ªj fÉP‹; x¥g‰w òyt‹; eh£L k¡fË‹ fU¤ijca®ªj fÉP‹; x¥g‰w òyt‹; eh£L k¡fË‹ fU¤ijca®ªj fÉP‹; x¥g‰w òyt‹; eh£L k¡fË‹ fU¤ijca®ªj fÉP‹; x¥g‰w òyt‹; eh£L k¡fË‹ fU¤ijx£o eakhd fÉij òidtâny tšyt‹; fhy¥x£o eakhd fÉij òidtâny tšyt‹; fhy¥x£o eakhd fÉij òidtâny tšyt‹; fhy¥x£o eakhd fÉij òidtâny tšyt‹; fhy¥x£o eakhd fÉij òidtâny tšyt‹; fhy¥ngh¡if cz®ªjt‹; k¡fŸ kd¥gh‹ikiangh¡if cz®ªjt‹; k¡fŸ kd¥gh‹ikiangh¡if cz®ªjt‹; k¡fŸ kd¥gh‹ikiangh¡if cz®ªjt‹; k¡fŸ kd¥gh‹ikiangh¡if cz®ªjt‹; k¡fŸ kd¥gh‹ikiam¿ªjt‹; rh‹nwh®fË‹ bfhŸifia¤ jGÉat‹;m¿ªjt‹; rh‹nwh®fË‹ bfhŸifia¤ jGÉat‹;m¿ªjt‹; rh‹nwh®fË‹ bfhŸifia¤ jGÉat‹;m¿ªjt‹; rh‹nwh®fË‹ bfhŸifia¤ jGÉat‹;m¿ªjt‹; rh‹nwh®fË‹ bfhŸifia¤ jGÉat‹;jÄH® ehfÇf¤ijí« g©gh£ilí« kwthjt‹; jÄœjÄH® ehfÇf¤ijí« g©gh£ilí« kwthjt‹; jÄœjÄH® ehfÇf¤ijí« g©gh£ilí« kwthjt‹; jÄœjÄH® ehfÇf¤ijí« g©gh£ilí« kwthjt‹; jÄœjÄH® ehfÇf¤ijí« g©gh£ilí« kwthjt‹; jÄœm‹id¡F¢ áwªj KoN£oat‹; jÄœ¤jhiaí«,m‹id¡F¢ áwªj KoN£oat‹; jÄœ¤jhiaí«,m‹id¡F¢ áwªj KoN£oat‹; jÄœ¤jhiaí«,m‹id¡F¢ áwªj KoN£oat‹; jÄœ¤jhiaí«,m‹id¡F¢ áwªj KoN£oat‹; jÄœ¤jhiaí«,jÄœ eh£ilí« ngh‰¿¥ òfœªjt‹; jÄœ k¡fŸjÄœ eh£ilí« ngh‰¿¥ òfœªjt‹; jÄœ k¡fŸjÄœ eh£ilí« ngh‰¿¥ òfœªjt‹; jÄœ k¡fŸjÄœ eh£ilí« ngh‰¿¥ òfœªjt‹; jÄœ k¡fŸjÄœ eh£ilí« ngh‰¿¥ òfœªjt‹; jÄœ k¡fŸjtwhd tÊfËny br‹W jLkhwhkš ca®ªjjtwhd tÊfËny br‹W jLkhwhkš ca®ªjjtwhd tÊfËny br‹W jLkhwhkš ca®ªjjtwhd tÊfËny br‹W jLkhwhkš ca®ªjjtwhd tÊfËny br‹W jLkhwhkš ca®ªjxG¡f¤ij¥ ã‹g‰¿ x‹Wg£L thHnt©L« v‹wxG¡f¤ij¥ ã‹g‰¿ x‹Wg£L thHnt©L« v‹wxG¡f¤ij¥ ã‹g‰¿ x‹Wg£L thHnt©L« v‹wxG¡f¤ij¥ ã‹g‰¿ x‹Wg£L thHnt©L« v‹wxG¡f¤ij¥ ã‹g‰¿ x‹Wg£L thHnt©L« v‹wáwªj áªij gil¤jt‹. v‹W«,áwªj áªij gil¤jt‹. v‹W«,áwªj áªij gil¤jt‹. v‹W«,áwªj áªij gil¤jt‹. v‹W«,áwªj áªij gil¤jt‹. v‹W«,

`cÆÇD« xG¡fnk áwªjJ v‹gâny cWâahd`cÆÇD« xG¡fnk áwªjJ v‹gâny cWâahd`cÆÇD« xG¡fnk áwªjJ v‹gâny cWâahd`cÆÇD« xG¡fnk áwªjJ v‹gâny cWâahd`cÆÇD« xG¡fnk áwªjJ v‹gâny cWâahdg‰WŸst‹, jÄœ k¡fŸ, kj«, rhâ, bkhÊg‰WŸst‹, jÄœ k¡fŸ, kj«, rhâ, bkhÊg‰WŸst‹, jÄœ k¡fŸ, kj«, rhâ, bkhÊg‰WŸst‹, jÄœ k¡fŸ, kj«, rhâ, bkhÊg‰WŸst‹, jÄœ k¡fŸ, kj«, rhâ, bkhÊbtW¥òfŸ ïšyhkš x‹whf ïizªJ thHnt©L«btW¥òfŸ ïšyhkš x‹whf ïizªJ thHnt©L«btW¥òfŸ ïšyhkš x‹whf ïizªJ thHnt©L«btW¥òfŸ ïšyhkš x‹whf ïizªJ thHnt©L«btW¥òfŸ ïšyhkš x‹whf ïizªJ thHnt©L«v‹D« fU¤JŸst‹, f«g‹’ v‹W« F¿¥ã£oU¡v‹D« fU¤JŸst‹, f«g‹’ v‹W« F¿¥ã£oU¡v‹D« fU¤JŸst‹, f«g‹’ v‹W« F¿¥ã£oU¡v‹D« fU¤JŸst‹, f«g‹’ v‹W« F¿¥ã£oU¡v‹D« fU¤JŸst‹, f«g‹’ v‹W« F¿¥ã£oU¡»wh®fŸ. nkY« `.... .cŸs¤âny cz®¢áÆšyhkš»wh®fŸ. nkY« `.... .cŸs¤âny cz®¢áÆšyhkš»wh®fŸ. nkY« `.... .cŸs¤âny cz®¢áÆšyhkš»wh®fŸ. nkY« `.... .cŸs¤âny cz®¢áÆšyhkš»wh®fŸ. nkY« `.... .cŸs¤âny cz®¢áÆšyhkšvGj¥gL« vG¤âny cÆnuh£l« ïuhJ. ãwuhšvGj¥gL« vG¤âny cÆnuh£l« ïuhJ. ãwuhšvGj¥gL« vG¤âny cÆnuh£l« ïuhJ. ãwuhšvGj¥gL« vG¤âny cÆnuh£l« ïuhJ. ãwuhšvGj¥gL« vG¤âny cÆnuh£l« ïuhJ. ãwuhšö©l¥glhkš, jhnd, JŸËbaGªj cŸs¤Jl‹ö©l¥glhkš, jhnd, JŸËbaGªj cŸs¤Jl‹ö©l¥glhkš, jhnd, JŸËbaGªj cŸs¤Jl‹ö©l¥glhkš, jhnd, JŸËbaGªj cŸs¤Jl‹ö©l¥glhkš, jhnd, JŸËbaGªj cŸs¤Jl‹vGJ« fÉijfËny - fhvGJ« fÉijfËny - fhvGJ« fÉijfËny - fhvGJ« fÉijfËny - fhvGJ« fÉijfËny - fhÉaÉaÉaÉaÉa§fËny fijfËny -§fËny fijfËny -§fËny fijfËny -§fËny fijfËny -§fËny fijfËny -f£LiufËnynjh‹ cÆ®¤Jo¥ãU¡F«’ v‹W«f£LiufËnynjh‹ cÆ®¤Jo¥ãU¡F«’ v‹W«f£LiufËnynjh‹ cÆ®¤Jo¥ãU¡F«’ v‹W«f£LiufËnynjh‹ cÆ®¤Jo¥ãU¡F«’ v‹W«f£LiufËnynjh‹ cÆ®¤Jo¥ãU¡F«’ v‹W«áwªj fU¤J¡fis btËÆ£LŸsh®.áwªj fU¤J¡fis btËÆ£LŸsh®.áwªj fU¤J¡fis btËÆ£LŸsh®.áwªj fU¤J¡fis btËÆ£LŸsh®.áwªj fU¤J¡fis btËÆ£LŸsh®.

ahUila ö©LjyhY« eh‹ ïuhkhaz¤ij¥ghlÉšiy; F‰wk‰w bt‰¿íila ïuhk‹ tuyh‰¿šcŸs Mirahš - mij¤ jÄœ k¡fŸ go¡F«go ïÅabrh‰Rit¡ fhÉakhf¢ brŒJ junt©L« v‹wMirahš - ehndjh‹ ghond‹.

Mirg‰¿ miwaš c‰nw‹ k‰Wï¡fhjïš bfh‰w¤J ïuhk‹ fij mnuh

v‹W f«g‹ ghoaJ nghy v‹ fzt® (üÈ‹ MáÇa®)ïªj ïuhkhaz¢ RU¡f üiy ahUila ö©LjY«ïšyhkš jhnk, j« nguh®t« ÃiwntW tj‰fhf¤bjhF¤J vGâdh®.

v‹w M‹nwh® mDgt th¡»‹go ciH¤J tªjh®.f«gÅ‹ x¥g‰w òyikia, m‹ò, g©ò, xG¡f«, åu«KjÈa e‰Fz§fis ïuhk‹ tÊahf¡ fh£L« f«g‹be¿fis, khzt®fS«, k‰wt®fS«, f‰Wzu nt©Lbk‹gnj ïªüyháÇaÇ‹ fU¤J«, ïy£áaK« MF«.

f§ifahW njh‹¿a ã‹ ntWŸs Mbwšyh«,nk«ghL ïHªjd; Óij njh‹¿a ã‹ Vid mH»a khj®midtU« mH»Hªjh®fŸ.

fz§FiHahŸ vGªjj‰ã‹ fâ®thÅš f§ifbaD«mz§»Êa¥ bghÈÉHªj Mbwh¤jh® ntW‰wh®

(fh®Kf¥ gly«)

m›thnw f«guhkhaz« ghl¥bg‰wã‹ k‰bwšyhüšfS« áw¥ò‰wdthÆd v‹W Twyh«. ï¥go¥g£lïy¡»a¢ áw¥òŸs f«g‹ fÉijia, MW fh©l§fS«go¡f kiy¥ò¤ njh‹wht©z« fÉijÆ‹ ï‹g¤âšahtU« <Lg£L ï‹òWtj‰fhd KiwÆš RU¡» vGâÆU¡»wh®fŸ.

6-8-1956 š f«guhkhaz¢ RU¡f« vGj¤6-8-1956 š f«guhkhaz¢ RU¡f« vGj¤6-8-1956 š f«guhkhaz¢ RU¡f« vGj¤6-8-1956 š f«guhkhaz¢ RU¡f« vGj¤6-8-1956 š f«guhkhaz¢ RU¡f« vGj¤bjhl§»nd‹. 10-6-1957š f«guhkhaz« vGâbjhl§»nd‹. 10-6-1957š f«guhkhaz« vGâbjhl§»nd‹. 10-6-1957š f«guhkhaz« vGâbjhl§»nd‹. 10-6-1957š f«guhkhaz« vGâbjhl§»nd‹. 10-6-1957š f«guhkhaz« vGâKoªjJ.KoªjJ.KoªjJ.KoªjJ.KoªjJ.

vd ïªüyháÇaÇ‹ `eh£F¿¥ò¢ RtoÆš fhz¥gL»wJ. ïªj¤ bjhF¥ò üš vGj Mu«ã¥gj‰F K‹f«gid mQFtj‰F xU tÊfh£oahf 1955š `f«g‹f©l jÄHf«’ v‹w X® MuhŒ¢á üš ït®fshšbtËÆl¥g£lJ.

1. f«g‹ bgUik, 2. f«g‹ fhy¤ jÄHf«, 3.f«gD¡F K‹ ïuhkhaz«. 4. f«g‹ fU¤J. 5. f«gD«kjK«, 6. xG¡fnk ca®Fo. 7. kJî« khÄrK«. 8.xUtD« xU¤âí«. 9. ïuhtz‹ ïÊFz«. 10. ïuhkD«ïuhtzD«. 11. f«g® f©l jÄH® g©ò. 12. f«gU«tŸStU«. 13. f«g‹ jÄœ¡ fhjš. 14. f«gD« e‹¿a¿î«.15. f«g‹ f©l muáaš. 16. fU¤âš áwªjt‹ f«g‹ v‹Wgy neh¡f§fËš f«g‹ fÉijÆ‹ bgUikfisMuhŒªJ, ghuh£o vGâ¤ jkJ nguhtiy - f«g‹ ÛJ«


ïªüÈ‹ MáÇaÇ‹ ÉU¥g¥gona ãiHÆšyhkšbtËÆl nt©Lnk v‹W Äfî« mŠánd‹. mj‰F«,f‰nwh®fË‹ cŸs¤ij¡ ftU« ï¤bjhF¥ò üÈ‹bgUikia cz®ªj âU.nfh. r§fuuhr‹ v«.V., âU.nfh. r§fuuhr‹ v«.V., âU.nfh. r§fuuhr‹ v«.V., âU.nfh. r§fuuhr‹ v«.V., âU.nfh. r§fuuhr‹ v«.V., mt®fns, if«khW fUjhkšm¢R¤ jhŸfisí« ãiHÆ‹¿¤âU¤â, áuk« ghuhkš Äf¡ ftÅ¤J vkJ btËp£LKa‰áÆš ïªj K¡»akhd cjÉfis V‰W¡ bfh©lj‰F« vkJ cskh®ªj e‹¿ mt®¡F v‹W« cÇajhF«.

jÄœ k¡fS¡F«, fÉijíz®¢áíila midtU¡F«t‰whj ï‹g rhfukhf mikªj ïªj ca®ªj ïy£áaüš, tot« bgWtj‰F« m¢rh» btËtUj‰F«KG¥bghW¥igí« V‰W¡ bfh©L vd¡F¢ áW áukK«ïšyhkš jhnd K‹Å‹W rfy Éj¤âY« brayh‰¿a,üš btËÆLtâš mDgtKila FHªijfŸ, áWfijvG¤jhs® âU. ã.ï. ghy»UZz‹âU. ã.ï. ghy»UZz‹âU. ã.ï. ghy»UZz‹âU. ã.ï. ghy»UZz‹âU. ã.ï. ghy»UZz‹ mt®fS¡F«v§fŸ m‹òŸs e‹¿ cÇ¤jhFf.

f«guhkhaz¥ bgU§fh¥ãa¤ bjhF¥ò fh«Õ®a¤njhL m¢ál¥g£L üš tot« bgw¡ fU¤JfŸ tH§», rfyV‰ghLfS« brŒJ ngá Ko¤J¤ jªJjÉa âU. kzÈ.á.fªjrhÄ mt®fS¡F« v§fŸ e‹¿íÇ¤jhFf.

áwªj KiwÆš mH»a Éj¤âš ãiHÆ‹¿ C¡f¤Jl‹ m¢á£L cjÉa FKj« m¢rf¤jh® mt®fS¡F«m¢rf¤ bjhÊyhs®fS¡F« v§fŸ e‹¿ cÇaJ.

m‹òl‹ É‰gid brŒa K‹ tªJ c‰rhf¤Jl‹É‰gid cÇik V‰W¡ bfh©l v‹.á.ã.v¢. ãiunt£ÈÄbl£ Þjhgd¤âd® mt®fS¡F v§fŸ e‹¿íÇajhFf. gâ¥ò KiwfËš mDgtKila bgUk¡fŸ m‹òT®ªJ ïªüš ï‹D« âU¤jKw miktj‰fhdMnyhridfis ešFth®fshÆ‹ e‹¿íl‹ mt‰iwkWgâ¥ãš mik¤J¡ bfhŸnth«.

ïy¡»a Ãiya« m‹òŸs,9, rîuhZouh ef®, átfhK áj«gudh®átfhK áj«gudh®átfhK áj«gudh®átfhK áj«gudh®átfhK áj«gudh®VHhtJ bjU, br‹id - 24 15-5-1962

f«g ehl‹ fÉijÆ‰ nghšf‰nwh®¡F ïja« fËahnj

v‹gJ xUgHªjÄœ¥ òyt® gh£L. f«g‹ fÉia¥v‹gJ xUgHªjÄœ¥ òyt® gh£L. f«g‹ fÉia¥v‹gJ xUgHªjÄœ¥ òyt® gh£L. f«g‹ fÉia¥v‹gJ xUgHªjÄœ¥ òyt® gh£L. f«g‹ fÉia¥v‹gJ xUgHªjÄœ¥ òyt® gh£L. f«g‹ fÉia¥go¤jt®¡F¤ jh‹ mj‹ mUik bjÇí«. jÄÊ‹go¤jt®¡F¤ jh‹ mj‹ mUik bjÇí«. jÄÊ‹go¤jt®¡F¤ jh‹ mj‹ mUik bjÇí«. jÄÊ‹go¤jt®¡F¤ jh‹ mj‹ mUik bjÇí«. jÄÊ‹go¤jt®¡F¤ jh‹ mj‹ mUik bjÇí«. jÄÊ‹mUikia m¿ªjt®fŸ, ïÅikia cz®ªjt®fŸ,mUikia m¿ªjt®fŸ, ïÅikia cz®ªjt®fŸ,mUikia m¿ªjt®fŸ, ïÅikia cz®ªjt®fŸ,mUikia m¿ªjt®fŸ, ïÅikia cz®ªjt®fŸ,mUikia m¿ªjt®fŸ, ïÅikia cz®ªjt®fŸ,f«g‹ fÉijÆny <Lg£lhš ftiyfisbašyh«f«g‹ fÉijÆny <Lg£lhš ftiyfisbašyh«f«g‹ fÉijÆny <Lg£lhš ftiyfisbašyh«f«g‹ fÉijÆny <Lg£lhš ftiyfisbašyh«f«g‹ fÉijÆny <Lg£lhš ftiyfisbašyh«kwªJÉLt®, fË¥ò¡ flÈny Úªâ ÉisahLt®,kwªJÉLt®, fË¥ò¡ flÈny Úªâ ÉisahLt®,kwªJÉLt®, fË¥ò¡ flÈny Úªâ ÉisahLt®,kwªJÉLt®, fË¥ò¡ flÈny Úªâ ÉisahLt®,kwªJÉLt®, fË¥ò¡ flÈny Úªâ ÉisahLt®,cŸs¤âny fÉ¢ Ritia¥ ghŒ¢á¡ fË¥ó£LtânycŸs¤âny fÉ¢ Ritia¥ ghŒ¢á¡ fË¥ó£LtânycŸs¤âny fÉ¢ Ritia¥ ghŒ¢á¡ fË¥ó£LtânycŸs¤âny fÉ¢ Ritia¥ ghŒ¢á¡ fË¥ó£LtânycŸs¤âny fÉ¢ Ritia¥ ghŒ¢á¡ fË¥ó£Ltânyf«g‹ fÉ¡F Ãf® f«g‹ fÉnajh‹. nkny fh£oaf«g‹ fÉ¡F Ãf® f«g‹ fÉnajh‹. nkny fh£oaf«g‹ fÉ¡F Ãf® f«g‹ fÉnajh‹. nkny fh£oaf«g‹ fÉ¡F Ãf® f«g‹ fÉnajh‹. nkny fh£oaf«g‹ fÉ¡F Ãf® f«g‹ fÉnajh‹. nkny fh£oagHª jÄœ¥ gh£o‹ gFâ ï›î©ikia cz®¤JgHª jÄœ¥ gh£o‹ gFâ ï›î©ikia cz®¤JgHª jÄœ¥ gh£o‹ gFâ ï›î©ikia cz®¤JgHª jÄœ¥ gh£o‹ gFâ ï›î©ikia cz®¤JgHª jÄœ¥ gh£o‹ gFâ ï›î©ikia cz®¤J»wJ. v‹W “f«g‹ bgUikÆš” üyháÇa® vL¤J¡»wJ. v‹W “f«g‹ bgUikÆš” üyháÇa® vL¤J¡»wJ. v‹W “f«g‹ bgUikÆš” üyháÇa® vL¤J¡»wJ. v‹W “f«g‹ bgUikÆš” üyháÇa® vL¤J¡»wJ. v‹W “f«g‹ bgUikÆš” üyháÇa® vL¤J¡fh£o ïU¡»wh®fŸ.fh£o ïU¡»wh®fŸ.fh£o ïU¡»wh®fŸ.fh£o ïU¡»wh®fŸ.fh£o ïU¡»wh®fŸ.

fÉ¢ r¡fut®¤â¥ g£l« bg‰wt‹ f«g‹. mt‹fhÉa¤ij¢ “RU¡»¤ bjhF¤j” üyháÇa® “ïªjMuhŒ¢á üš k¡fS¡F¥ bgÇJ« ga‹gL«” v‹Wj‹d«ã¡ifílD« cWâílD« brhšYth®fŸ. “ïJtiuÆš ïªj khâÇ btËtuÉšiy. Ó¡»u« btËÆlnt©L«” v‹W KjÈš vGâaij #]‹ 1959š kWgoí«vL¤J vGâdh®fŸ. gyâU¤j§fŸ brŒJ, btËp£lhs®fË‹ fhyjhkj« f©L, ij¤â§fËš (1961) `ehnkbtËÆLnth«’ v‹W eh§fŸ Koî brŒâUªnjh«....brŒa Ãid¤âUªj â£l« Ãiwnt¿ - bgU« Ka‰áíl‹njh‰WÉ¤j ïªüš tot« bg‰W¥ òfHiltij¡ f©L- mt®fŸ k»œtij¡ fhz vd¡F¡ bfhL¤J it¡fÉšiy.jÄH‹id¡F« ÉU¥g« ïšiy. mt®fË‹ fU¤â‹goïy£áa¤ij Ãiwnt‰¿a Ã«kâ bgW»nw‹.

ï¥bgU üY¡F¤ bjhF¥gháÇaÇ‹ áwªjK‹Diu bgw KoaÉšiy. mªj¡ Fiwia¥ ngh¡»¤jÄGyf« jiynk‰bfh©L ngh‰W«, KJbgU« òyt®kfhÉ¤Jth‹ nk.å. ntQnfhghy¥ ãŸiskfhÉ¤Jth‹ nk.å. ntQnfhghy¥ ãŸiskfhÉ¤Jth‹ nk.å. ntQnfhghy¥ ãŸiskfhÉ¤Jth‹ nk.å. ntQnfhghy¥ ãŸiskfhÉ¤Jth‹ nk.å. ntQnfhghy¥ ãŸismt®fS«, vdJ fztÇ‹ m‹ã‰FÇa e©gU«, fhÉa¥òyt®fËny jiyáwªjtuhd f«gÇ‹ ïuhkhaz¤ânyÄ¡f M®t« cilatUkhd âU. nfh. r§fu uhr‹v«.V.,(br‹id¡ f«g® k‹w¢ brayhs®) mt®fS«áw¥òÄ¡f K‹Diu tH§»íŸsh®fŸ. ï›ÉUtU¡F«cskh®ªj e‹¿ cÇajhF«.


f«gehL cila tŸsš, fÉ¢r¡fu t®¤â, gh®nkše«ògh khiy ahny euU¡Fï‹W mKj« <ªjh‹ 3

3. m«ãny - ÚÇny (gh‰flÈš.) áiyia eh£o -fšyh»a kªâu kiyia eh£o. j«ãuh‹ - âUkhš.jhiy eh£o - eht‹ikia Ãiy eh£o. e«ò ghkhiyahny - ahtU« e‹ik jU« v‹W e«ò»‹wbrŒíŸ tÇirahš.

f«g‹ fhy«

v©Âa rfh¤j« v©û‰W VÊ‹nkš, rila‹ thœîe©Âa bt©bzŒ ešÿ® j‹Åny, f«g ehl‹g©Âa ïuhk fhij, g§FÅ, m¤j ehËš,f©Âa mu§f® K‹nd fÉmu§F V‰¿ dhnd. 4

4. rfh¤j« - rfh¥j«; ü‰wh©L. m¤j ehŸ - mÞje£r¤âu« f©Âa - m‹g®fshš Ãid¡f¥g£l. fÉmu§F - fÉP®fË‹ rigÆny. V‰¿dh‹ - VW«gobrŒjh‹. V - mir.

f«g‹ fÉ¢áw¥ò

ï«g® eh£oš, bršt«všyh«, vŒâ muRM©L ïUªjhY«c«g® eh£oš, f‰gf¡fh X§F ÚHš ïUªjhY«,br«bgh‹ nkU midaòa¤ âwš ïuhk‹ âU¡fijÆš,.f«g ehl‹ fÉijÆšnghš, f‰nwh®¡F ïja« fËahnj. 5

5. ï«g® eh£oš - ï›îy»š cŸs eh£oš(k©Qy»š) c«g® eh£oš - thDy»š. c«g® - th‹.òa« âwš nr® - òa tÈik bghUªâa. fÉijÆšnghš -fÉijÆš c©lhF« k»œ¢áia¥ nghš.

f«g‹ fÉ ghoa tuyhW

fGªj uhŒ¤,jd fHšgÂ ahjt® fâ®kÂ KoÛnjmGªj thËfŸ bjhLáiy uhft, mãet fÉehj‹,ÉGªj PhÆW vGtj‹ K‹,kiw ntâa Ul‹MuhŒªJ,vGªj PhÆW ÉGtj‹ K‹,fÉ ghodJ vGünw. 6

f«g‹ bgUikí«f«g‹ bgUikí«f«g‹ bgUikí«f«g‹ bgUikí«f«g‹ bgUikí«

ïuhkhaz kh©ò«ïuhkhaz kh©ò«ïuhkhaz kh©ò«ïuhkhaz kh©ò«ïuhkhaz kh©ò«

jÅ¥ ghlšfŸ

f«g‹ bgUik

thththththœth® âUbt©bzŒ ešÿ®¢, rila¥g‹ thœ¤Jbgw¤,jhœth® cau¥, òynth® mfïUŸ jh‹mfy¥,nghœth® fâÇ‹ câ¤j, bjŒt¥ òyik¡ f«geh£LMœth® gj¤ij¢ áªâ¥gt®¡F, ahJ« mÇaJ m‹nw. 1

F¿¥òiu:

1 . thœîM®- ï‹ò‰W thœ»‹wt®fŸ Ãiwªj.mfïUŸ- cŸs¤âš cŸsm¿ahikah»a ïU£L.nghœ th® fâÇ‹ - ïUis¥ ãs¡»‹w bgÇa NÇaid¥nghš. V-mir.

ïuhkhaz¤ njh‰w«

ehuz‹ Éisah£ blšyh« ehuj KÅt‹ Tw,Muz¡ fÉij brŒjh‹ m¿ªjth‹ Û» v‹gh‹;Ó®mÂ nrhH eh£L¤ âUtGª öÇš thœnth‹,fh®mÂ bfhilah‹, f«g‹, jÄÊdhš fÉbrŒ jhnd 2

2. Muz«-ntj« cŸs tlbkhÊÆny. fÉijbrŒjh‹ - fhÉakhf¢ brŒjh‹. fh® mÂ bfhilah‹- nkf« ngh‹w bfhilia íilat‹.

jÄœ mKj«

m«ãny áiyia eh£o, mku®¡Fm‹W mKj« <ªjj«ãuh‹ v‹d¤, jhD« jÄÊny jhiyeh£o¡,


f«g uhkhaz«

ghy fh©l«

6. fGªjuhŒ - m¿t‰wtuhŒ. j‹ - j‹Dila. bjhLáiy - bjhL¤J ÉL»‹w Éšiyíila. uhft -ïuhkÅl« m‹ò ó©l. mãet fÉ ehj‹ - òJikÃiwªj fÉaur‹. ÉGªj PhÆW vGtj‹ K‹ - ïuÉš,vGªj PhÆW ÉGtj‹ K‹ - gfÈš. PhÆW - NÇa‹.

ïuhkhaz kh©ò

ehoa bghUŸif TL«; PhdK«, òfG«, c©lh«;åLïaš tÊmJ M¡F«; ntÇm« fkiy neh¡F«;Úoa mu¡f® nrid ÚWg£L mÊa, thifNoa áiyï uhk‹ njhŸtÈ TW nth®¡nf. 7

7. thif Noa - bt‰¿ khiy jÇ¤j. åL ïaš -å£il miltj‰fhd. tÊ mJ M¡F« - eš tÊiac©lh¡F«. ntÇm« fkiy - eWkz« bghUªâ jhkiukyÇš cŸs ïy¡FÄ. neh¡F« - fUiz c©lhF«.`TWnth®¡F ehoa.... neh¡F«.’

e‹ikí« brštK«

tlfiy, bj‹fiy, tLF, f‹dl«,ïl«cs ghilah bjh‹¿‹ MÆD«,âl«cs uFFy¤J ïuhk‹ j‹fij,milîl‹ nf£gt®, mku® Mtnu. 8

8. ïl« cs - ï›îy»š cŸs. ghil - ghiõ. uFFy¤J ïuhk‹ - uF t«r¤âny ãwªj ïuhk‹. milîl‹- Kiwíl‹ mku® - njt®; ïwthjt®; Ã¤âa NÇfŸ.

ghy fh©l«ghy fh©l«ghy fh©l«ghy fh©l«ghy fh©l«

ghÆu«

flîŸ thœ¤J

cyf« ahití« jh«cs M¡fY«,Ãiybg W¤jY«, Ú¡fY« Ú§fyhmyFï yhÉis ah£Lil ah®mt®jiyt®; m‹dt®¡ nfru© eh§fns. 1

ghghghghghyfh©l«: ghy¥gUt¤âš elªj tuyh‰iwyfh©l«: ghy¥gUt¤âš elªj tuyh‰iwyfh©l«: ghy¥gUt¤âš elªj tuyh‰iwyfh©l«: ghy¥gUt¤âš elªj tuyh‰iwyfh©l«: ghy¥gUt¤âš elªj tuyh‰iw¡¡¡¡¡TWtJ. gâdhW taJ¡F c£g£l gUt« ghy¥TWtJ. gâdhW taJ¡F c£g£l gUt« ghy¥TWtJ. gâdhW taJ¡F c£g£l gUt« ghy¥TWtJ. gâdhW taJ¡F c£g£l gUt« ghy¥TWtJ. gâdhW taJ¡F c£g£l gUt« ghy¥gUt«. fh©l« bgU« gFâiaí«, gly« áWgFâgUt«. fh©l« bgU« gFâiaí«, gly« áWgFâgUt«. fh©l« bgU« gFâiaí«, gly« áWgFâgUt«. fh©l« bgU« gFâiaí«, gly« áWgFâgUt«. fh©l« bgU« gFâiaí«, gly« áWgFâiaí« F¿¥gd.iaí« F¿¥gd.iaí« F¿¥gd.iaí« F¿¥gd.iaí« F¿¥gd.

ghÆu¥ gly« - üY¡F K‹Diuahf cŸsghÆu¥ gly« - üY¡F K‹Diuahf cŸsghÆu¥ gly« - üY¡F K‹Diuahf cŸsghÆu¥ gly« - üY¡F K‹Diuahf cŸsghÆu¥ gly« - üY¡F K‹Diuahf cŸsgFâ. flîŸ thœ¤J, mit ml¡f«, üš tuyhW,gFâ. flîŸ thœ¤J, mit ml¡f«, üš tuyhW,gFâ. flîŸ thœ¤J, mit ml¡f«, üš tuyhW,gFâ. flîŸ thœ¤J, mit ml¡f«, üš tuyhW,gFâ. flîŸ thœ¤J, mit ml¡f«, üš tuyhW,ü‰ga‹ KjÈaitfŸ ghÆu¤JŸ ml§F«.ü‰ga‹ KjÈaitfŸ ghÆu¤JŸ ml§F«.ü‰ga‹ KjÈaitfŸ ghÆu¤JŸ ml§F«.ü‰ga‹ KjÈaitfŸ ghÆu¤JŸ ml§F«.ü‰ga‹ KjÈaitfŸ ghÆu¤JŸ ml§F«.

1. jh« csM¡fY« - jhnk c©lh¡FjY«. Ú§fyh -Ú§fhj myFïyh - KoÉšyhj. K¤bjhÊšfisí«cilatnu jiyt®. V- mir.

á‰F z¤j® bjÇtU« e‹Åiyv‰Fc z®¤jÇJ; v©Âa _‹wDŸK‰F z¤jt nuKj nyh®;mt®e‰F z¡flš MLjš e‹W;mnuh. 2

2. á‰Fz¤j® - m¿î¤j‹ik cŸst®fshY«.bjÇî mU« e‹Åiy - bjÇªJ brhšy Koahj áwªjflîË‹ j‹ikia. v©Âa _‹wDŸ - v©z¥g£lrh¤JÉf«, uh#r«, jhkr« v‹w _‹W Fz¤JŸ, á¤ -m¿î, mnuh - mir¢ brhš.


ïiwí« Phd« ïyhjv‹ ò‹fÉKiwÆ‹ üšcz®ª jhU« KÅtnuh. 7

7. ML mu§F« - eldrhiyí«, gl - fhz¥gL«go.ïiwí« - á¿J«.

üš tuyhW

njt ghilÆ‹ ï¡fij brŒjt®_t® Mdt® j«KS« KªâaehÉ dh®ciu Æ‹go,eh‹ jÄœ¥ghÉ dhšïJ cz®¤âa g©ò; mnuh. 8

8. _tuhdt® - th‹Û», tá£l®, Éahr® M»a_t®. tá£l® brŒjJ thá£luhkhaz«; Éahr®brŒjJ, m¤ah¤k uhkhaz«. Éahriu Ú¡»¥ nghjhadiu¢ nr®¤J _t® v‹W« ciu¥g®. nghjhad®brŒjJ nghjhad uhkhaz«. Kªâa ehÉdh® - áwªjeht‹ikíŸs th‹Û»ah®. mnuh - mir.

eilÆ‹ Ã‹Wca® ehaf‹ njh‰w¤âšïilÃ fœªj,ï uhkht jhu¥ng®¤bjhilÃ u«ãa bjhšiye‹ kh¡fij,rila‹ bt©bzŒeš ÿ®tÆ‹ jªjnj. 9

9. eilÆ‹Ã‹W - ešbyhG¡f¤âny Ãiy¤J Ã‹W,ehaf‹ - jiytdh»aâUkhÈ‹. njh‰w¤â‹ ïilÃfœªj - mtjhu§fSŸ x‹whf elªj. bjhil - brŒíŸ.bjhšiy eš kh fij - gHikahd ešy áwªj fij.rila‹ - rila¥g tŸsš. rila¥g KjÈah® v‹W«ciu¥g®. rila‹ thœªjñ® bt©bzŒ ešÿ®; f«giuMjÇ¤j tŸsš rila‹. f«g® m›ñÇš ïUªJ bfh©Lïuhkhaz¤ij¥ gho Ko¤jh®. V - mir.

1. M‰W¥ gly«

MR my«òÇ I«bgh¿ thËí«,fhR my«òÇ Kiyat® f©vD«órš m«ò«, be¿Æ‹ òw«bryh¡nfhr y«òid M‰wÂ TWth«. 1

Mâ mªj« mÇbad, ahití«Xâ dh®,my »šyd cŸsdntj« v‹gd, bkŒªbe¿ e‹ika‹ghj« mšyJ g‰¿y®; g‰Wïyh®. 3

3. Xâdh® - Xâdt®fŸ.myF ïšyd cŸsd -mst‰witfshd. ntj« v‹gd - ntj« v‹gitfshšTw¥gL«. ghj« mšyJ g‰Wïy® - ghj¤ij¤jÉuk‰bwh‹¿š g‰Wit¡fkh£lh®. g‰Wïy® - mt®fŸg‰w‰w PhÅfsht®.

mit ml¡f«

Xir bg‰Wca® gh‰flš c‰W,xUóir, K‰wî« e¡Fò ò¡bfd,Mir g‰¿ miwašc‰ nw‹;k‰Wm›Váš bfh‰w¤J ïuhk‹ fij;mnuh. 4

4. óir - óid. VR ïš bfh‰w¤J - F‰w« m‰wbt‰¿iaíila. mnuh - mir.

ita« v‹id ïfHî«, khRvd¡FvŒjî«,ïJ ïa«òtJ ahbjÅš,bghŒïš nfŸÉ¥ òyikÆ ndh®òfšbjŒt kh¡fÉ kh£á bjÇ¡fnt. 5

5. ahJ vÅ‹ - ahJ fhuz« v‹whš. òfš - ÉU«ã¥ghuh£L»‹w. bjŒtkh¡fÉ - bjŒt¤j‹ik bghUªâaáwªj th‹Û»Æ‹. kh£á - fÉ¥bgUikia.

K¤j Äœ¤Jiw Æ‹Kiw ngh»ac¤j k¡fÉ P®¡Fx‹W cz®¤Jt‹;ã¤j® brh‹dî«, ngija® brh‹dî«,g¤j® brh‹dî« g‹d¥ bgWgnth! 6

6. Kiwngh»a - Kiwna f‰W¢ áwªj. g‹d¥bgWgnth - MuhŒªJ brhštj‰F cÇadnth?

miwí« MLmu§ F«gl¥, ãŸisfŸjiuÆš Ñ¿oš, j¢rU« fhŒtnuh?


4. òŸËkhštiu - áwªj bgÇa ïkakiyia. th‹- nkf§fŸ jhiufŸ - j« kiH¤jhiufsh»a. btŸË åœ- btŸË ÉGJfis ïil åœ¤jd - m«kiyÆÅilnaÉH¢brŒjd. cŸË - ãw® J‹g¤ij Ãid¤J; bfhilÆ‹ áw¥ig v©Â.

btŸs¤â‹ j‹ik

khd« ne®ªJmw« neh¡» kDbe¿nghd j©Fil ntªj® òfœvdPhd« Kªâa eh‹kiw ahs®if¤jhd« v‹d¤ jiH¤jJ Ú¤jnk 5

5. -

kÂí«, bgh‹D«, kÆšjiH¥ ÕÈí«,mÂí«, Midbt© nfhL«, m»Y«,j‹ïizÆš MuK«, ï‹dbfh©L VfyhštÂf kh¡fis x¤jJ,m› thÇna. 6

6. kÆš jiH ÕÈí« - kÆÈ‹ áwfhd ÕÈí«. j‹ïizïš MuK« - jd¡F x¥ãšyhj rªjd¡f£ilí«.thÇ - btŸs«.

óÃ iu¤J«,bk‹ jhJ bghUªâí«,nj‹m shÉí«, br«bgh‹ ÉuhÉí«,Mid khkj M‰bwhL mshÉí«,thd Éšiy Ãf®¤jJ,m› thÇna. 7

7. bkšjhJ - bkšÈa kfuªj§fŸ. mshÉí« -fyªJ«. ÉuhÉí« - fyªJ«. khkj« - ÄFªj kjÚuh»a.

<¡fŸ t©blhL bkhŒ¥g, tu«òïfªJ,C¡fnk ÄFªJ, cŸbjËî ï‹¿na,nj¡F v¿ªJ tUjÈ‹, Ô«gdš,th¡F nj‹Ef® kh¡fis khDnk. 8

8. cŸ bjËî ï‹¿ - cŸns bjËÉšyhkš;cŸs« ka§». nj¡F v¿ªJ - nj¡f ku¤ij åá¡ bfh©L;V¥g« É£L¡ bfh©L. th¡F - C‰W»‹w. btŸs«Foaiu¥ nghy tªjJ. khD« - x¡F«.

M‰W¥gly«: M‰iw¥ g‰¿ ciu¡F« gly«.M‰W¥gly«: M‰iw¥ g‰¿ ciu¡F« gly«.M‰W¥gly«: M‰iw¥ g‰¿ ciu¡F« gly«.M‰W¥gly«: M‰iw¥ g‰¿ ciu¡F« gly«.M‰W¥gly«: M‰iw¥ g‰¿ ciu¡F« gly«.nfhry eh£il ts« bgw¢ brŒtJ ruíeâ. mj‹nfhry eh£il ts« bgw¢ brŒtJ ruíeâ. mj‹nfhry eh£il ts« bgw¢ brŒtJ ruíeâ. mj‹nfhry eh£il ts« bgw¢ brŒtJ ruíeâ. mj‹nfhry eh£il ts« bgw¢ brŒtJ ruíeâ. mj‹btŸs¥ bgU¡ifí«, áw¥igí« ciu¥gJ M‰W¥btŸs¥ bgU¡ifí«, áw¥igí« ciu¥gJ M‰W¥btŸs¥ bgU¡ifí«, áw¥igí« ciu¥gJ M‰W¥btŸs¥ bgU¡ifí«, áw¥igí« ciu¥gJ M‰W¥btŸs¥ bgU¡ifí«, áw¥igí« ciu¥gJ M‰W¥gly«.gly«.gly«.gly«.gly«.

1. MR my«òÇ - ÄFªj J‹g¤ij¢ brŒí«. I«bgh¿thËí« - IªJ bgh¿fsh»a m«ò«. fhR my«ò -bgh‹kÂ khiyfŸ »lªJ mir»‹w. órš m«ò« -ngh® brŒ»‹w m«ò«. f©Q¡F ctik m«ò. nfhry«- nfhry ehL.I«bgh¿ - bkŒ, thŒ,f©, _¡F, brÉv‹git.

kiHÆ‹ áw¥ò

ÚWmÂªj flîŸ Ãw¤j, th‹MWmÂª Jbr‹W M®fÈ nkŒªJ,m»šnrWmÂª jKiy¤ âUk§ ifj‹åWmÂª jt‹nk ÅÆ‹, Û©lnt. 2

2. th‹ - nkf«. MW mÂªJ br‹W - thd¤â‹tÊna mHF brŒJ bfh©L nghŒ. m»š nrW - m»šFH«ò. j‹ åW mÂªjt‹ - j‹ kh®ãš mHfhf mÂªâU¡»‹w âUkhÈ‹. bt©nkf¤â‰F¢ átbgUkhD«,fUK»Y¡F¤âUkhY« ctik.

g«ã nkf« guªjJ `ghDthše«g‹ khJy‹ bt«ikia e©Âdh‹;m«ã‹ M‰WJ«; v‹Wmfš F‹¿‹nkšï«g® thÇ vGªjJ ngh‹wnj. 3

3. g«ã - vGªJ. ghDthš - NÇadhš. e«g‹khJy‹ - átãuhDila khk‹. m«ã‹ - ÚÇdhš.M‰WJ« - bt¥g¤ij¤ jÂ¥ngh«. mfš F‹¿‹ nkš -mfykhd ïkakiy ÛJ. ï«g® thÇ - ï›îy»š cŸsflš.

òŸË khštiu bgh‹ vd neh¡», th‹btŸË åœïil åœ¤jd jhiufŸ;cŸË cŸsbtš yh«ctªJ <í«,m›tŸË nahÇ‹ tH§»d nkfnk. 4


jhJcF nrhiy njhW«, r©gf¡ fhî njhW«,nghJmÉœ bghŒif njhW«, òJkz¤ jl§fŸ njhW«,khjÉ ntÈ¥ óf tdªbjhW« tašfŸ njhW«,Xâa cl«ò njhW« cÆ®vd cyhaJ m‹nw 12

12. jhJ - kfuªj«. khjÉ - FU¡f¤â, óftd« -fKfªnjh¥ò, fKF - gh¡F. btŸs¤J¡F cÆ® ctik.

2. eh£L¥ gly«

th§fU« ghj« eh‹F« tF¤jth‹ Û» v‹gh‹Ô§fÉ brÉfŸ Mu¤ njtU« gUf¢ brŒjh‹;M§ft‹ òfœªj eh£il, m‹bgD« ewt« khªâ_§ifah‹ ngrš c‰wh‹ v‹d,ah‹ bkhÊaš c‰nw‹. 1

eh£L¥ gly«: nfhry eh£o‹ áw¥igeh£L¥ gly«: nfhry eh£o‹ áw¥igeh£L¥ gly«: nfhry eh£o‹ áw¥igeh£L¥ gly«: nfhry eh£o‹ áw¥igeh£L¥ gly«: nfhry eh£o‹ áw¥igvL¤Jiu¡F« gFâ.vL¤Jiu¡F« gFâ.vL¤Jiu¡F« gFâ.vL¤Jiu¡F« gFâ.vL¤Jiu¡F« gFâ.

1. th§f mU«-ãw fhÉa§fËš bgwKoahj. guj«eh‹F« - mofŸ eh‹F«. tF¤j - bghUªâ Rnyhf§fis¢ brŒj. Ô«fÉ - ïÅa fÉfis¡ bfh©L. ewt« -nj‹. khªâ - Fo¤J. _§if - Cika‹.

kUj Ãy«

tu«bgyh« K¤J«; j¤J« kilbayh« gÂy«; khÚ®¡Fu«bgyh« br«bgh‹; nkâ¡ FÊbayh« fGÚ®¡ bfhŸis;gu«bgyh« gts«; rhÈ¥ gu¥bgyh« m‹d«; gh§f®¡fU«bgyh« brªnj‹; rªj¡ fhbtyh« fËt©L <£l«. 2

2. j¤J« - j©Ù® jhÉ¥ghí«. gÂy« - r§F. Fu«òvyh« - fiufËš všyh«. nkâ - vUik. fGÚ®¡ bfhŸis- br§fG Ú® ky®¤bjhFâ. gu«ò vyh« - gu«go¤jïl§fËš všyh«. rhÈ gu¥ò vyh« - brªbe‰ gÆ®guªâU¡F« ïl§fËš všyh«. gh§f® - g¡f¤âš cŸs.rªj« fh vyh« - mHFŸs nrhiyfËš.

MWghŒ mut«; kŸs® MiyghŒ mkiy; Miy¢rhWghŒ Xij; ntiy¢ ru§»‹thŒ bgh§F« Xir;

ruí eâÆ‹ nk‹ik

ïuÉ j‹Fy¤J v©Âšgš ntªj®j«guî ešxG¡ »‹go ó©lJ;ruí v‹gJ; jhŒKiy m‹d J,ï›cuî Ú®Ãy¤J X§F« cÆ®¡bfyh«. 9

9. ïuÉj‹ Fy¤J - NÇa Fy¤âny njh‹¿a.ntªj®j« - ntªj®fË‹. guî - áwªj. eš xG¡»‹goó©lJ - ešy xG¡f¤â‹ j‹ikia¡ bfh©lJ. ï›cuî Ú® Ãy¤J X§F« cÆ®¡bfyh« jhŒKiym‹dJ;ruí eâ jhÆ‹ Kiy ngh‹wjhF«.

ntW

Kšiyia¡ F¿Šá ah¡», kUj¤ij Kšiy ah¡»¥òšÈa beŒjš j‹id¥ bghUmW kUj« M¡»,všiyÆš bghUŸfŸ všyh« ïiljL khW« ÚuhšbršcW fâÆš bršY« Éidvd¢ br‹wJ m‹nw. 10

10. všiyÆš - m›Él§fËš cŸs. ïiljLkhW«Úuhš - ïl« bgau¢ brŒí« j‹ikÆdhš. brš cW -cÆ®fŸ br‹W ãwÉia mil»‹w. fâÆš bršY« -ÃiyfŸ njhW« Élhkš br‹W j‹ gaid¤jU«. Éidbad - Éid¥ gaid¥ nghy. m‹W V - mirfŸ.

fšïil¥ ãwªJ nghªJ flšïil¡ fyªj Ú¤j«,všiyÆš kiwf shY« ïa«gU« bghUŸ<J v‹d¤bjhšyiÆš x‹nw M»¤, JiwbjhW«, guªj Nœ¢á¥gšbgU« rka« brhšY« bghUS«nghš guªjJ; m‹nw 11

11 . fšïil - kiyÆny. Ú¤j« - btŸskhdJ.bghUŸ <L v‹d- gu« bghUŸ ïJ v‹W brhšY«go.bjhšiyÆš - gHikÆš. Jiw bjhW« - Ú®¤JiwfŸnjhW«. guªj Nœ¢á gš bgU« rka« - guªj MuhŒ¢áiaíila gy bgÇa rka§fS«. brhšY« bghUS«nghš - brhšY»‹w gu« bghUis¥ nghyî«. M‰WbtŸs¤J¡F¡ flîŸ ctik.


7.nrš c©l - nršÛid bt‹w. khš c©l - áwªj.eËd¥ gŸË - jhkiuah»a gL¡ifÆny. f‹W cŸËfid¥g - f‹iw Ãid¤J¡ f¤âajdhš. g©i z-tašfŸ.

k¡fŸ kh©ò

bghUªâa kfË nuhL tJitÆš bghUªJ thU«;gUªbjhL ÃHšbr‹W m‹d ïašïir¥ ga‹JŒ¥ ghU«;kUªâD« ïÅa nfŸÉ brÉcw khªJ thU«;ÉUªâd® Kf§f©L m‹d ÉHhmÂ ÉU«ò thU«. 8

8. -.

v¿jU« mÇÆ‹ R«ik vL¤Jth‹ ï£l ngh®fŸF¿bfhS« ngh¤âš bfhšth®; bfh‹wbeš FitfŸ brŒth®;t¿at®¡F cjÉ Ä¡f ÉUªJz kidÆš cŒ¥gh®be¿fS« òija¥ g©o Ãiw¤Jk© beËa C®th®. 9

9. v¿jU« mÇÆ‹ R«ik -thshš mW¤J¡bfh©Ltªj beš mÇfË‹ Rikfshš. th‹ ï£l ngh®fŸ -thid mshî«go ngh£l be‰ngh®fis. F¿bfhS« -X£Lnth® F¿¥ã‹go bršY»‹w. ngh¤âš - vUik¡flh¡fshš. bfhšth® - Äâ¡f¢ brŒJ bešiy¥ãÇ¥gh®. g©o Ãiw¤J - t©ofËny Ãu¥ã.

KªJK¡ fÅí«, ehdh Kâiuí«, KG¤j beŒí«,brªjÆ buhL,nj‹, f©l« KjÈa br¿ªj nrh‰¿šj«j«ïš ïUªJ jhK«, ÉUªbjhL«, jkÇ ndhL«,mªjz® Kjnyh® c©o mÆšîW« mkiy¤J v§F«. 10

10. KªJ K¡fÅí« - áwªj K¡fÅfS«. ehdhKâiuí« - gytifahd gU¥ò tiffSk KG¤j beŒí«- Ãiwªj beŒí«. f©l« - r®¡fiu. nrh‰¿š - nrh‰Wl‹.c©o ma®îW« - czî©Q»‹w. mkiy - Muthu«.

ntW

<uÚ® goªJ ïªÃy¤nj áyfh®fŸ v‹d tU«,fU nkâfŸ;

VWghŒ jku«; ÚÇš vUikghŒ JHÅ, ï‹dkhW khwh»¤ j«Ä‹ ka§Fkh« kUj ntÈ. 3

3. kŸs® - cHt®. mut«, mkiy, Xij, Xir, jku«,JHÅ, ïitfŸ Xiria¡ F¿¡F« brh‰fŸ. ntÈ - Ãy«.

j©liy kÆšfŸ Ml¤, jhkiu És¡f« jh§f¡,bfh©lšfŸ KHÉ‹ V§f¡, Ftisf© ÉÊ¤J neh¡f¤,bj©âiu vÊÅ fh£l¤, nj«ãÊ kfu ahÊ‹t©LfŸ ïÅJ ghl, kUj«å‰W ïU¡F« khnjh. 4

4. j©liy: j©jiy - FË®ªj ïl«; nrhiy.És¡f« - És¡F. bfh©lš - nkf«. âiu - miy. vÊÅ- âiu. nj«ãÊ kfuahÊ‹ - ãÊªbjL¤j ïÅa njid¥ngh‹w kfuahÊ‹ ïiria¥nghy. kfuahœ - ahœtiffËš x‹W; g¤bjh‹gJ eu«òfis íilaJ.

ÚÇil cw§F« r§f«; ÃHÈil cw§F« nkâ;jhÇil cw§F« t©L; jhkiu cw§F« brŒahŸ;ö®ïil cw§F« Mik; JiwÆil cw§F« ï¥ãngh®ïil cw§F« m‹d«; bghÊÈil cw§F« njhif. 5

5. ö®ïil - òj®fËš. ï¥ã - K¤J¢á¥ãfŸ.ngh®ïil - it¡nfhš ngh®fË‹nkš. njhif - kÆš.

g©fŸthŒ ÄH‰W« ï‹brhš filáa® guªJ Ú©lf©,if,fhš, Kf«,thŒ x¡F« fismyhš, fisï yhik,c©fŸth® filthŒ kŸs® fis»yhJ cyhÉ Ã‰gh®;bg©fŸghš it¤j nea« ãiH¥gnuh á¿nah® bg‰whš. 6

6. fis myhš - fisfis¤ jÉu. fis ïyhik -ntW fisfŸ ïšyhikia¡ f©L. c© fŸ th® - c©lfŸ xGF»‹w. filthŒ kŸs® - filthiaíilacHt®fŸ.

nršc©l x©f zhÇ‹ âÇ»‹w br§fhš m‹d«,khšc©l eËd¥ gŸË ts®¤âa kHiy¥ ãŸis,fhšc©l nr‰W nkâ f‹WcŸË¡ fid¥g¢, nrh®ªjghšc©L JÆy¥, g¢ir¤ njiu jhyh£L« g©iz. 7


15. fy« - ku¡fy«. `Ãy« fz¡F ïyh Ãiwts«Ru¡F«’ Ãiwts« - Ãiwªj bršt«. ãy« - Ru§f«.

T‰w« ïšiyX® F‰w« ïyhikahš;Ó‰w« ïšiyj« áªijÆ‹ brŒifahš;M‰wš ešyw« mšyJ ïyhikahšV‰w« mšyJ ïÊjfî ïšiyna 16

16. T‰w« ïšiy - T‰Wt‹ bfhLikÆšiy.T‰Wt‹ - vk‹ ïJ mfhykuz« ïšiy v‹gij¡F¿¤jJ. j« áªijÆ‹ - j« v©z¤âdhY«; brŒifahš - brayhY«. Ó‰w« ïšiy - ád« jUtdt‰iwÃid¥gJÄšiy, brŒtJ« ïšiy. M‰wš - brŒjš.

gªâid ïisat® gÆšïl«, kÆšC®fªjid midat® fiybjÇ fHf«,rªjd td«my r©gf tdkh«;eªjd td«my eiwÉÇ òwt«. 17

17. ïisat® - ïs« bg©fŸ. gªâid¥gÆš ïl«rªjdtd« mšy; r©gftdkh«. fªjid midat®fiy bjÇ fHf« eªjdtd« mšy; eiw ÉÇ òwt«. eiw -nj‹. òwt« - Kšiy Ãy«.

bršt¢ áw¥ò

nfhijfŸ brhÇtd FË®ïs ewt«;ghijfŸ brhÇtd gUkÂ fdf«;CijfŸ brhÇtd cÆ®cW« mKj«;fhijfŸ brhÇtd brÉEf® fÉfŸ. 18

18. nfhijfŸ - ky® khiyfŸ. ghijfŸ - ku¡fy§fŸ.CijfŸ - FË® fh‰W¡fŸ. cÆ® cW« - cÆiu milªJï‹g« brŒ»‹w. brÉEf® fÉfŸ - brÉahš Ef®ªJï‹òW« fÉijfis. `fhijfŸ brhÇtd.’

vŸS«, VdY«, ïW§F«, rhikí«,bfhŸS«, bfhŸisÆš bfhzU« g©oí«,mŸsš X§Fms¤J mKâ‹ g©oí«jŸS« Ú®ikÆ‹ jiy ka§Fnk. 19

CÇš Ã‹wf‹W cŸËl, bkšKiy¤;jhiu bfhŸs¤, jiH¥gd rhÈna. 11

11 . goªJ - _œ». fh®fŸ - nkf§fŸ. nkâfŸ -vUikfŸ. f‹W cŸËl -f‹iw Ãid¡f. jhiu - ghšjhiuia. bfhŸs- V‰W¡bfh©ljdhš. rhÈ - be‰ gÆ®.

njhí« bt©jÆ® k¤JxÈ JŸsšnghŒkha, btŸtis thŒÉ£L mu‰wî«,njí« E©ïil br‹W tz§fî«,Ma® k§ifa® m§if tUªJth®. 12

12. JŸsš - Xir. kha - kiwí«go. btŸtis -bt©ikahd r§F tisašfŸ. m§if - cŸs§if.

âid¢ áy«òt Ô«brhš ïs«»Ë;eid¢ áy«òt eh»st©L; ó«òid¢ áy«òt òŸïd«; tŸËnah®kid¢ áy«òt k§fy tŸisna. 13

13. áy«òt - xÈ¥gd. eid - ó¡F« gUtKŸsmU«òfŸ. ó«òid - ky®fŸ Ãiwªj Ú®ÃiyfËny.k§fy tŸis - k§fy¥ gh£L. bg©fŸ cy¡ifahšjhÅa§fis¡ F‰W«nghJ ghL« gh£L¡F tŸisba‹W bga®.

bgU« jl§f© ãiwEj yh®¡bfyh«bghUªJ brštK« fšÉí« ó¤jyhštUªâ tªjt®¡F <jY«, itfY«ÉUªJ« m‹¿, Éistd ghitna. 14

14. itfY«, tUªâ tªjt®¡F <jY«, ÉUªJ« m‹¿Éistd ahitna? itfY« - ehŸnjhW«.

fy« Ru¡F« Ãâa«; fz¡»yhÃy« Ru¡F« Ãiwts«; e‹kÂãy« Ru¡F«; bgWj‰F mÇaj«Fy« Ru¡F« xG¡f« Fo¡bfyh«. 15


t©ik ïšiy,X® tWik ï‹ikahš;â©ik ïšiyne® brWe® ï‹ikahš;c©ik ïšiybghŒ íiuï yhikahš;bt©ik ïšiygš nfŸÉ nktyhš. 23

23. t©ik - bfhil. ne®brWe® ï‹ikahš -nenuÃ‹W ngh® òÇí« gift®. â©ik ïšiy - tÈikÆšiy. gšnfŸÉ - gy üšfis¥g‰¿a nfŸÉfisí«.nktyhš - bg‰¿U¥gjhš. bt©ik ïšiy - xUtÇlK«m¿ahik Æšiy. nfhry eh£L k¡fË‹ thœit¡ F¿¤jbrŒíŸ ïJ. `x©ikÆšiy gš nfŸÉ nah§fyhš’v‹w ghlngjK« c©L.

3. efu¥ gly«

efu¤â‹ áw¥ò

br›Éa kJu« nr®ªjd bghUË‹ÓÇa TÇa Ô«brhš

t›Éa fÉP® midtU«,tlüš KÅtU« òfœªjJ; tu«òïš

v›cy f¤njh® ahtU« jt«brŒJVWth‹ MjÇ¡ »‹w

m›tîy f¤njh® ïÊtj‰F mU¤âòÇ»‹wJ, mnah¤âkh efu«. 1

efu¥ gly«: efu¤â‹ áw¥ig ciu¡F« gFâ.efu¥ gly«: efu¤â‹ áw¥ig ciu¡F« gFâ.efu¥ gly«: efu¤â‹ áw¥ig ciu¡F« gFâ.efu¥ gly«: efu¤â‹ áw¥ig ciu¡F« gFâ.efu¥ gly«: efu¤â‹ áw¥ig ciu¡F« gFâ.nfhry eh£o‹ jiyef® mnah¤â. mj‹ bgUiknfhry eh£o‹ jiyef® mnah¤â. mj‹ bgUiknfhry eh£o‹ jiyef® mnah¤â. mj‹ bgUiknfhry eh£o‹ jiyef® mnah¤â. mj‹ bgUiknfhry eh£o‹ jiyef® mnah¤â. mj‹ bgUikï¥gFâÆš brhšy¥ gL»‹wJ.ï¥gFâÆš brhšy¥ gL»‹wJ.ï¥gFâÆš brhšy¥ gL»‹wJ.ï¥gFâÆš brhšy¥ gL»‹wJ.ï¥gFâÆš brhšy¥ gL»‹wJ.

1. `mnah¤âkhefu«’ br›Éa - F‰wk‰w. kJu«nr®ªjd - ïÅik mikªj. bghUË‹ - áwªj bghUŸbghUªâa. ÓÇa TÇa - áwªj bghUŸ Ãiwªj. Ô«brhšt›Éa - ïÅikahd brh‰fis¤ nj®ªbjL¤Jiu¡F«t‹ik bghUªâa. fÉP® - jÄœ¡ fÉP®. VWth‹MjÇ¡»‹w - miltj‰F ÉU«ò»‹w. m› cyf¤njh® -mªj thDy»š cŸst®fS«. ïÊtj‰F - ïw§» tªJthœtj‰F. mU¤â - Mir.

19. Vdš - brªâid. ïW§F - nrhs«. rhik -xUtif¤jhÅa«. bfhŸisÆš bfhzU« - ÄFâahfV‰¿¡ bfh©L tU«. mŸsš X§F ms¤J - nrW Ãiwªjc¥gs¤âny Éisªj. mKJ - c¥ò. jŸS« Ú®ikÆ‹ -x£o¡bfh©L nghf¥gL« j‹ikÆdhš. jiy ka§F«- x‹nwhL x‹W fyªJ fhz¥gL«.

caU« rh®Éyh cÆ®fŸ, brŒÉid¥bgaU« gšfâ¥ ãw¡F« MWnghš;mÆU«, njD«, ï‹ghF«, Ma®C®¤jÆU«, ntÇí« jiy ka§Fnk. 20

20. caU« rh®î ïyh cÆ®fŸ - ca®ªj fâiamiljš ïšyhj cÆ®fŸ. brŒÉid - jh« brŒjÉidahš. bgaU« gšfâ - Û©L« Û©L« tU»‹w gyãwÉfËny. mÆU« - btšy¡ f£oí« (ntÇí«) jiyka§F« - ïl« É£L ïl« bga®ªJ »l¡F«.

jhÈ I«gil jGî« kh®ãilkhiy thŒmKJ xGF« k¡fis¥ghÈ‹ C£lth® br§if, g§ifa«th‹ Ãyhcw¡ FÉt khDnk. 21

21. jhÈ I«gil - I«gil¤jhÈ. khiy - xG§fhf.thŒ mKJ xGF« - thŒ Ú® xGF»‹w. ghÈ‹ - ghšczthš. C£Lth® br§if - C£L»‹w bg©fË‹átªj fu«. th‹Ãyh cw - thd¤âny rªâu‹ njh‹¿aîl‹. g§fa« FÉtkhD« V - jhkiu ky® FÉtijx¡F« I«gil; r§F, r¡fu«, Éš, thŸ j©lhíj«, M»aâUkhÈ‹ IªJ gilfisí« bgh‹dhš brŒJ nfh¤JmÂtJ tH¡f«.

bgh‰ã‹ Ã‹wd bghÈî; bghŒïyhÃ‰ã‹ Ã‹wd Úâ; khjuh®m‰ã‹ Ã‹wd mw§fŸ; m‹dt®f‰ã‹ Ã‹wd fhy khÇna. 22

22. bgh‰ã‹ - ešy g©òfshš. bghÈ Ã‹wd - mHFÃiy Ã‹wd. bghŒ ïyh Ã‰ã‹ - bghŒa‰w Ãiyikahš;Úâ Ã‹w‹; m‰ã‹ - m‹ãdhš. fhy khÇ - gUt kiH.


4. j«gif¥òy‹fŸ IªJ - jk¡F¥ gifah»aòy‹fŸ Iªijí«. bgh¿fË‹ j‹ik òy‹. cz®¢á,Rit, xË, eh‰w«, Xir, ïit I«òy‹fŸ. bgh¿fŸ gh.10. mÉ¡F« - ml¡F«.

kâÈ‹ ca®î

nktU« cz®É‹ Koîïyh ikÆdhšntjK« x¡F«;É© òfyhš

njtU« x¡F«; KÅtU« x¡F«â©bgh¿ ml¡»a brayhš;

fhtÈš fiyC® f‹Åia x¡F«;Ny¤jhš fhËia x¡F«;

ahtU« j‹id vŒJj‰F mÇaj‹ikahš <rid x¡F« 5

5. nktU« cz®É‹ - bghUªâa m¿Édhš. Koîïyhikahš - mj‹ mªj¤ij m¿a Koahikahš. â©bgh¿ - tÈikíŸs ïaªâu§fis. ml¡»a brayhš -j‹Ål« it¤âU¡»‹w brayhš. â©bgh¿ - tÈikíŸs I«bgh¿fŸ. (I«bgh¿ gh.10) fiyC® f‹Å -J®¡fh njÉ. J®¡if¡F thfd«, fiy kh‹.

m‹dkh kâY¡F MÊkhš tiuiamiyflš Nœªjd mfÊ,

bgh‹Éiy kfË® kd«vd¡ ÑœnghŒ¥,ò‹fÉ vd¤bjËî ï‹¿¡,

f‹Åa® mšF« jl«vd ah®¡F«fl¥gU« fh¥ãdJ M»

e‹bd¿ Éy¡F« bgh¿vd v¿í«fuh¤jJ; eÉyšc‰ wJeh«. 6

6. eh« eÉyš c‰wJ - eh« brhšy¤ bjhl§»ajh»a. m‹d khkâY¡F - m¥bgÇa kâY¡F. MÊkhštiuia - r¡fuths »Çia. miyflš NœªJmd - miyåR« flš NœªâU¥gJ ngh‹w. mfÊ - mfHhdJ; ï‹¿;M»; bgh¿vd - I«bgh¿fis¥ nghy. v¿í« fuh¤jJ -ghŒ»‹w Kjiyfis¡ bfh©ljhF«.

cik¡FxU ghf¤J xUtD«, ïUt®¡FxUjÅ¡ bfhGeD«, ky®nkš

fik¥bgU« bršt¡ flîS« ctikf©oy®; m§fJ fh©gh‹

mik¥gU« fhjš mJão¤J cªj,mªju« rªâuh â¤j®

ïik¥ãy® âÇt®; mJmyhš ïjD¡Fïa«gyh« ctikk‰W ahnjh! 2

2. ïUt®¡F - ÓnjÉ, ónjÉ v‹D« ïUt®¡F. fik-bghWikíŸs. mik¥ò mU«fhjš - ml¡f KoahjMir. cªj - jŸs. mªju« - thd¤âš. rªâu Mâ¤j® -rªâu NÇa®fŸ.

ò©Âa« òÇªnjh® òFtJ Jw¡f«v‹D« <J mUkiw¥ bghUns

k©Âil aht® ïuhft‹ m‹¿khjt« mw¤bjhL« ts®¤jh®?

v‹mU« Fz¤â‹ mt‹ïÅJ ïUªJ, ï›VœcyFMŸïl« v‹whš,

x©Qnkh ïjÅ‹ ntbwhU nghf«ciwÉl« c©bld ciu¤jš. 3

3. ïjÅ‹ nghf« ciwî ntW ïl« c©L vdciw¤jš x©Qnkh - ïij¡fh£oD« všyh ï‹g§fS« ciw»‹w ntW ïl« c©L v‹W brhšyKoínkh?

j§Fng® mUS« jUkK« Jizah¤j«gif¥ òy‹fŸ IªJmÉ¡F«

bgh§Fkh jtK« PhdK« òz®ªnjh®aht®¡F« òfÈl« Md

br§f©khš ãwªJM©L ms¥gU« fhy«âUÉ‹ å‰¿Uªjik bjËªjhš

m«f©kh Phy¤J ïªef® x¡F«bgh‹df® mku® eh£L ahnjh! 4


10. fU« fil¡f© mÆš - fÇa fil¡f©gh®itah»a nt‰gilfŸ. fhk® beŠáid - fhk§bfh©lt®fË‹ cŸs¤ij. cU§Ft - c©Qtd.k‰wt® - m¡fhKf®fË‹.

k©lg§fË‹ kh£á

k‹dt® jUâiw ms¡F« k©lg«;m‹d«bk‹ eilat® ML« k©lg«;c‹mU« mUkiw XJ« k©lg«;g‹dU« fiybjÇ g£o k©lg«. 11

11 . g‹d mU« fiybjÇ - brhšYj‰F mÇafiyfis¥ g‰¿bašyh« MuhŒ»‹w. g£o k©lg« -fšÉ k©lg«.

k¡fË‹ bghGJ ngh¡F

KH§Fâ© flfÇ K‹ã‹ Cuî«,vG«Fu¤J ïîËnahL ïuj« Vwî«gH§fnzhL ïuªjt® gÇî Ô®jutH§fî«, bghGJngh«; áy®¡F m«khef®. 12

12. m kh©ef® áy®¡F - m¢áwªj efÇny áyU¡F.KH§F - ãËW»‹w. â©fl fÇ - tÈikíŸs kj ahidnkyk®ªJ. K‹ ã‹ - tÈikíl‹. vG« Fu¤J ïîËnahL- vGªJ ghŒ»‹w Fs«ig íila Fâiuíl‹ nr®ªj.gH§fnzhL - tWik¤ J‹g¤Jl‹ tªJ. gÇî - J‹g«.

fÇbahL fÇvâ® bghU¤â¡; if¥giltÇáiy KjÈa tH§»; thšcis¥òuÉÆ‹ bghUÉšbr© lho¥, ngh®¡fiybjÇjÈ‹ bghGJngh«; áy®¡Fm¢ nr©ef®. 13

13. m nr©ef® áy®¡F - mªj¥ guªj efÇny áyU¡F.fÇ - ahid. vâ® bghU¤â - vâuhf¥ ngh® òÇí«goK£l É£L«. tH§» - gH»í«. thš cis - Ú©lãlÇkÆiuíila. òuÉÆš - Fâiu Ûnj¿. bghUïšbr©L Mo - x¥g‰w Fâiu nah£l¤â‰FÇa bjUÉnyÉisahoí«. bjÇjÈ‹ - MuhŒtâY«.

ntW

VF»‹w j«fz§f nshL«všiy fh©»yhehf«x‹W mf‹»l§if ehkntiy M«vdhnkf«bkh©L bfh©blGªJ É©bjhl®ªj F‹w«v‹WMf«behªJ Ã‹Wjhiu m«kâ‰f© åRnk. 7

7. ehf« x‹W« - ghjhs« tiuÆYk br‹WŸsmfš »l§if - mfykhd mfÊia. ehkntiy M« vdh- m¢rªjU« flš v‹W fUâ. nkf« - nkf§fŸ mâšgoªJ. Mf« behªJ - clš tUªâ.

khËiffË‹ kh©ò

th‹cw ÃÄ®ªjd; tu«ãš bršt¤j;jh‹ca® òfHd; ja§F nrhâa;Cd«ïš mwbe¿ c‰w; v©ïyh¡nfh‹Ãf® FofŸj« bfhŸis rh‹wd. 8

8. ÃÄ®ªjd - ca®ªjit. ja§F - És§F»‹w. Cd«ïš - F‰wk‰w. c‰w - bghUªâait. v©Âš - MuhŒªjhš.m¡ nfh‹ Ãf® - m¤jrujid x¤j. bfhŸis rh‹wd -T£l« Ãiwªjit.

Ä‹vd, És¡bfd, btÆš ãH«bgd¤,J‹Åa jkÅa¤ bjhÊy jiH¤j,m¡f‹Åeš ef®ÃHš fJtyhš, mnuhbgh‹cyF MaJm¥ òyt® thdnk. 9

9. J‹Åa - bghUªâa. jkÅa¤ bjhÊš jiH¤j -bgh‹id¡ bfh©L brŒj ntiyahš áwªJÉs§F»‹w. f‹Å - mÊahj. ÃHš fJtyhš - xËg‰¿¡bfhŸtjhšjh‹. òyt® - njt®fË‹. mnuh; mir.

mu§»il klªija® MLth®; mt®fU«fil¡ f©mÆš, fhk® beŠáidcU§Ft; k‰wt® cÆ®fŸ m‹dt®kU§Fšnghš njŒtd; ts®tJ Mirna 10


Kjš â©giz ngh¡» - áwªj tÈikíŸs »isfis¥gu¥ã. jt¤â‹ - jtkh»a. rhf« jiH¤J - ïiyfŸjiH¤J. nghf« fÅ x‹W - ï‹gkh»a gH« x‹iw.gG¤jJ nghY« - gG¤J it¤J¡ bfh©oUªjij x¤jJmªj efu«. m‹W, V; mirfŸ.

4. muáaš gly«

m«kh© efU¡F mur‹, mur®¡F mur‹;br«kh© jÅ¡nfhš cyFVÊD« bršy Ã‹wh‹;ï«kh© fij¡nfh® ïiwMa, ïuhk‹ v‹D«,bkhŒ«kh© fHnyh‹, jUešmw _®¤â m‹dh‹. 1

muáaš gly«: jrujdJ murh£á Kiwia¥muáaš gly«: jrujdJ murh£á Kiwia¥muáaš gly«: jrujdJ murh£á Kiwia¥muáaš gly«: jrujdJ murh£á Kiwia¥muáaš gly«: jrujdJ murh£á Kiwia¥g‰¿¡ TW« gFâ.g‰¿¡ TW« gFâ.g‰¿¡ TW« gFâ.g‰¿¡ TW« gFâ.g‰¿¡ TW« gFâ.

1. br«kh© jÅ¡nfhš - ešy áwªj x¥g‰w M£á.bkhŒkh© fHnyh‹ - tÈikíŸs áwªj åu¡ fHiyíila ïuhkid. jU - bg‰bwL¤j.

jruj‹ j‹ik

jhŒx¡F« m‹ãš; jt«x¡F« ey« ga¥ã‹;nrŒx¡F« K‹Å‹WxU bršfâ cŒ¡F« Úuhš;nehŒx¡F« v‹Å‹ kUªJx¡F«; Ez§F nfŸÉMa¥ò F§fhš m¿bth¡F« vt®¡F« m‹dh‹. 2

2. m‹dh‹- m¤jruj ntªj‹. K‹ Ã‹W - áwªJÃ‹W. xU bršfâ cŒ¡F« Úuhš - midtiuí« bršy¤j¡f e‰fâÆny brY¤J« j‹ikÆdhš. nrŒ - ò¤âu‹.Ez§F nfŸÉ - E£gkhd ü‰ nfŸÉfis.

<ªnj flªjh‹ ïu¥ngh®flš; v©Âš E©ûšMŒªnj flªjh‹ m¿bt‹D« ms¡f®; thshšfhŒªnj flªjh‹ gifntiy; fU¤J K‰w¤njhŒªnj flªjh‹ âUÉ‹bjhl® nghf bgst«. 3

3. v©ïš E© üš - mst‰w áwªj üšfisbašyh«. MŒªnj - MuhŒªnj. `m¿î v‹D« ms¡f®flªjh‹.’ ms¡f® - flš. gif ntiy - gifah»a fliy.fhŒªnj - mÊ¤nj. âUÉš bjhl® nghf« všyh« -

eªjd td¤Jmy® bfhŒJ, e›ÉnghštªJïis atbuhL thÉ aho,thŒ¢brªJt® mÊju¤ njwš khªâ¢,NJcªjÈ‹, bghGJngh«; áy®¡Fm› xŸef®. 14

14. m xŸ ef® áy®¡F - mªj xË bghUªâa efÇnyáy bg©fS¡F. e›Énghš tªJ - kh‹fis¥ nghš tªJ.ïisatbuhL - ïsik bghUªâa j« fhjy®fSl‹To. br« Jt® - ešy át¥ò Ãw«.

ntW

bjŸth® kiHí«, âiuMÊí« c£f, ehS«tŸth® Kur« mâ®khef® thG« kh¡fŸfŸth® ïyhik¥ bghUŸfhtY« ïšiy; ahJ«bfhŸth® ïyhik¡ bfhL¥gh®fS« ïšiy; khnjh. 15

15. bjŸth® kiHí« - bjËªj Úiu¢ brhÇ»‹wnkfK«. c£f - mŠR«go. tŸî M® Kur« mâ® - tisîbghUªâa Kur« xÈ¡»‹w. kh¡fŸ - k¡fËny. ïyhik- ïšyhikahš. bfhŸth® - ïuªJ V‰W¡ bfhŸS»‹wt®. khJ, X; mirfŸ.

fšyhJ Ã‰gh® ãw®ï‹ikÆ‹, fšÉ K‰wtšyhU« ïšiy; mittšy® mšyhU« ïšiy;všyhU« všyh¥ bgU«brštK« vŒj yhnyïšyhU« ïšiy; cilah®fS« ïšiy; khnjh. 16

16. K‰w tšyhU« - KGtJ« tšyt®fS«. mit -m¡fšÉ nfŸÉfËny. tšyt® mšyhU« - Fiwªjt®fS«. khJ, X; mirfŸ.

Vf« Kj‰fšÉ Kis¤bjGªJ, v©Âš nfŸÉMF« Kjšâ© gizngh¡», mU« jt¤â‹rhf« jiH¤J, m‹gU«ã¤, jUk« ky®ªJ,nghf« fÅx‹W gG¤jJ nghY« m‹nw. 17

17. Vf« Kjš fšÉ - x¥g‰w Kj‹ikahd fšÉah»a Éij. Kis¤J vGªJ - Kis¤J¢ brÊ¤Jts®ªj. v©ïš nfŸÉ MF« - mst‰w nfŸÉfsh»a.


7. bt‹¿ m«â»Ç - bt‰¿íŸs mH»a M£á¢r¡fukhdJ. gÇâ M« vd - NÇa‹ v‹W brhšY«goí«.x‹W vd - x¥g‰wJ v‹W brhšY«goí«. ÛÄir -všyht‰W¡F« nkyhf. cÆ®bjhW« - všyh cÆ®fisí«.

vŒvd vGgif v§F« ï‹ikahšbkhŒbgwh¤ âdîW KHî¤ njhËdh‹;itaf« KGtJ« t¿P‹ X«ò« X®brŒvd¡ fh¤J,ïÅJ muR brŒ»‹wh‹ 8

8. vŒvd vGgif - v«nkš f©fis ÉL v‹WbrhšÈ¡ bfh©L vG»‹w gift®fŸ. bkhŒbgwh -ngh® brŒtij¥ bgwhkš. âdîcW - âdî bghUªâa.KHî - k¤js« ngh‹w. brŒ - taš. jruj‹ M£á¡F,t¿P‹ fh¡F« taš ctik.

5. âU mtjhu¥ gly«

jruj‹ kd¡Fiw

Mat‹, xUgfš, maidna Ãf®öakh KÅtid¤ bjhGJ, `bjhšFy¤jhaU«, jªijí«, jtK«, m‹ãdhšnkath‹ flîS«, ãwî«, ntW« Ú!’ 1

âU mtjhu¥ gly«: ïuhkDila áwªjâU mtjhu¥ gly«: ïuhkDila áwªjâU mtjhu¥ gly«: ïuhkDila áwªjâU mtjhu¥ gly«: ïuhkDila áwªjâU mtjhu¥ gly«: ïuhkDila áwªjãw¥ig¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.ãw¥ig¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.ãw¥ig¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.ãw¥ig¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.ãw¥ig¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.

1. Mat‹ - m¤jifa jruj‹. ma‹ - ãuk‹. KÅt‹- tá£l‹. m‹ãdhš nka - m‹ãdhš tªj. th‹flîS« - áwªj flîS«. ãwî« - ï«ik¡F e‹ik jU«bghUŸfS«. ntW« - kWik¡F e‹ikjU« bghUŸfS«. Ú - Únajh‹.

v«Fy¤ jiyt®fŸ ïuÉ j‹ÅD«j«Fy« És§Fw¤, juÂ jh§»dh®;k§Fe® ïšvd tu«ãš itaf«ï§FdJ mUËdhš ïÅâ‹ X«ãnd‹. 2

bršt¤njhL bghUªâa ï‹g§fis bašyh«. fU¤JK‰w¤ njhŒªnj flªjh‹ - Mir Ôu mDgÉ¤nj flªjh‹.

ntW

btŸsK«, gwití«, Éy§F«, ntira®cŸsK«, xUtÊ Xl Ã‹wt‹;jŸsU« bgU«òfœ¤ jauj¥ bga®tŸsš;tŸ ciwmÆš k‹d® k‹dnd. 4

4. xU tÊ - xU be¿Æny. Xl Ã‹wt‹ - bršY«gomurh£á òÇªjt‹. tŸciw mÆš - njh‰ igÆnyciw»‹w ntyhíj¤ijíila.

k©Âil cÆ®bjhW« ts®ªJ njŒÉ‹¿¤j©ÃHš gu¥gî« ïUis¤ jŸsî«m©zšj‹ Filkâ mikí«; MjyhšÉ©Âil kâÆid ÄifïJ v‹gnt. 5

5. m©zš j‹ - bgUikÆš áwªj mªj¤jrujDila. Fil kâ mikí« - Filah»a rªâundnghJkhdjhF«. ïJ Äif v‹gnt - ïJ ÄifahdJv‹gh®fŸ.

tÆuth‹ ó©mÂ kl§fš bkhŒ«ãdh‹,cÆ®vyh« j‹cÆ® x¥g X«gyhš,brÆ®ïyh cy»Åš br‹W Ã‹WthœcÆ®vyh« ciwtnjh® cl«ò« MÆdh‹. 6

6. tÆuth‹ó© mÂ - tÆu§fshš brŒa¥g£láwªj mÂ fy‹fis¤ jÇ¤j. kl§fš bkhŒ«ãdh‹ -á§f« ngh‹w tÈikíŸst‹. X«gyhš - ghJfh¥gjdhš. brÆ®ïyh - F‰wÄšyhj. FofŸ cÆ®fŸ,mur‹ cl«ò.

F‹bwd caÇa Ftî¤ njhËdh‹bt‹¿m« â»Çbt« gUâM«vd,x‹bwd cy»il cyhÉ, ÛÄirÃ‹W Ã‹W cÆ®bjhW« beoJ fh¡Fnk. 7


6. meªj‹ - Mânrl‹. kiybad - g¢ir kiynghš.khK»š - áwªj nkf« ngh‹w âUkhš. ciyîW« -tUªJ»‹w.

Fiw ÔU« v‹W tá£l‹ TWjš

`<JK‹ Ãfœªj t©z«’ vd,KÅ ïja¤ bj©Â,`khâu« bghUj â©njhŸ k‹dÚ! tUªjš! VœVœójy« KGJ« jh§F« òjštiu mË¡F« ntŸÉÔjw KaÈ‹, Ia! áªijnehŒ ÔU«,’ v‹wh‹. 7

7. khâu« - âir. ntŸÉ - ahf¤ij. ÔJmw KaÈ‹ -F‰wkw¢ brŒJ Ko¤jhš. áªij nehŒ - kd¤Jau«.

tUfiy ãwî«, Úâ kDbe¿ tu«ò« `thŒikjUfiy kiwí«, v©Â‹ rJKf‰F ctik rh‹nwh‹;âUfiy cila ïªj¢ brf¤Jnsh® j‹ik njuh,xUfiy Kf¢á U§f ca®jt‹ tUjš nt©L«.’ 8.

8. thŒik - c©ik. v©Â‹ - mt‹ f‰w¿ªjitfis MuhŒªjhš. rJKf‹ - eh‹Kf‹; ãuk‹.âUfiy cila- F‰w¤ijíila. njuh - m¿ahj. xUfiyáU§f« Kf« ca®jt‹ - xU kh‹ bfh«ig Kf¤ânycila jtá; fiy¡nfh£L KÅt‹; tlbkhÊÆš,`UáaáU§f KÅt‹’ v‹W bga®. áU§f« - bfh«ò. ït‹fháa KÅt® òjšt‹. ït‹ Kf¤âš xU kh‹ bfh«òc©L. fiykhÅl« ãwªjt‹.

`ghªjË‹ kFlnfho gÇ¤jgh® mjÅ‹ itF«khªjiu Éy§bf‹W c‹D« kd¤j‹, khjt¤j‹, v©ÂšóªjÉR cfªJ nshD«, òuhÇí«, òfœj‰F x¤jrhªjdhš, ntŸÉ K‰¿‹, jda®fŸ csuh«’; v‹wh‹. 9

9. ghªj‹ - gh«ò; Mânrõ‹. kFl nfho gÇ¤j -Kofis mÂªj jiyfË‹ c¢áÆny Rk¡f¥g£l.ó« jÉR cfªJnsh‹ - óthrd¤âš ÉU«ã ciw»‹wãuk‹. òuhÇ - átbgUkh‹. rhªjdhš - rhªjFzKŸstdhš.

2. ïuÉ j‹ÅD« - NÇaid¡ fh£oY«. k§Fe® ïšvd - òfÊny Fiwªjt®fŸ ïšiy v‹W brhšY«go.`j«Fy« És§Fw’ juÂ jh§»dh® - ï›îyif¡fh¤jd®. ïÅâ‹ X«ãnd‹ - ehD« e‹whf¥ ghJfh¤nj‹.

`mWgâ‹ MÆu« M©L« kh©LwcWgif xL¡»ï› îyif X«ãnd‹;ã¿bjhU FiwÆiy; v‹ã‹ itaf«kWFW« v‹gnjh® kW¡f« c©L;mnuh.’ 3

3. kh©Lw - fÊªJ nghF«go. cWgif xL¡» -ÄFªj gift®fis mÊ¤J. kWFW« - fy¡fkilí«.kW¡f« - c©L - kd¡fy¡f« c©L. mnuh; mir.

`mU«jt KÅtU«, mªj zhsU«,tUªJjš ï‹¿na thœÉ‹ it»dh®;`ïU«Ja® cH¡Ft® v‹ã‹’ v‹gnjh®mU«Ja® tU¤J«v‹ mf¤ij;’ v‹wd‹. 4

4. thœÉ‹ it»dh® - ešthœÉny thœªjd®.v‹ã‹ - vd¡F¥ ã‹ fh¥ngh® ïšyhikahš. ïU«Ja®cH¡Ft® - Ä¡f J‹g¤jhš tUªJth®fŸ.

tá£l‹ Ãidî

Kuriw brG«fil, K¤j« khKo,mur®j« nfhkf‹ mida TwY«Éiubr¿ fkybk‹ bghF£L nkÉaturnuhU f‹kf‹ kd¤â‹ v©Âdh‹. 5

5. brG« fil - brÊ¤j ïlkhd. K‰w« - thriyíila. Éiubr¿ - kz« Ãiwªj. turnuhUf‹ kf‹ -tukUS« j‹ikíŸs ãuknjt‹ kfdh»a tá£l‹.

miyflš eLt©X® meªj‹ ÛÄirkiybad ÉÊJÆš tsU« khK»šbfhiybjhÊš mu¡f®j« bfhLik Ô®¥bg‹v‹WciyîW« mkuU¡F ciu¤j thŒikia. 6


nrhâEjš fUbeL«f©, Jt®ïjœthŒ¤,juseif¤, Jizbk‹ bfh§if,

khj®vGªJ `ah«V» mU«jtid¡bfhz®J«;’vd tz¡f« brŒjh®. 12

12. Xj« beL«flš Mil - Xiriaíila bgÇafliy Milahf¡bfh©l. kÅj® - kÅj®fis. nfhJïšFz¤J - F‰wk‰w Fz§fisíila. FÂ¡F«ntiy -Muhí« rka¤âš. jus« eif - K¤J¥ngh‹w g‰fŸ.

“m«khj®fS¡F mur‹ ÉilaË¤jd‹,mt®fŸ jtáfŸ nghš ntl« òidªJ br‹wd®.fiy¡nfh£L KÅtÅl« gH»d®. mtid xU ehŸ,j§fŸ ciwíS¡F tu nt©Lbkd nt©od®.mtD« xU¥g£lh‹. mt®fŸ KÅtid miH¤Jtªjd®. m« KÅt‹ ghj§fŸ m§fnjr¤âšg£lîl‹ ïo ïo¤J kiH bgŒjJ.

ïJ f©l cnuhkgj k‹d‹ nridfSl‹KÅtid vâ®bfh©lh‹. m¥bghGJ KÅt‹ïJ Vnjh Nœ¢á v‹W v©Â¢ ádªjh‹. clndïªâu‹ njh‹¿, KÅtDila ád¤ij¤ jÂ¤jh‹. ã‹d®, cnuhkgj‹, KÅtÅl« c©ikiaciu¤jh‹; jdJ efU¡F miH¤J¢ br‹wh‹; j‹kfŸ rhªij v‹gtis kz« òÇªJ bfhL¤jh‹.ï¥bghGJ m§Fjh‹ ïU¡»wh‹ m« KÅt‹”v‹wh‹ tá£l‹.

jruj‹ fiy¡nfh£L KÅtid miH¡f¢ bršYjš

clnd jruj‹ gilfŸ òil NH m§feh£o‰F¥ òw¥g£L¢ br‹wh‹; cnuhkgj‹jrujid vâ®bfh©L miH¤J cgrÇ¤jh‹.

br›ÉeW« rhªjË¤J¤, nj®ntªj‹jidneh¡», `ït©Ú nghªj

f›itciu¤J mUŸâvd’ ÃfœªjgÇRmur®ãuh‹ fHw nyhL«,

`m›Éa« Ú¤J ca®ªjkd¤J mUªjtid¡bfhz®ªJM§f© ÉL¥g‹ M‹w

fiy¡nfh£L KÅt‹ tuyhW

ïJ nf£l jruj‹ `m¡fiy¡ nfh£L KÅt‹ah©il ah‹? mtid miH¥gJ v›t©z«?’v‹wh‹. tá£l‹ kWbkhÊ TW»wh‹.

ò¤jhd bfhLÉidnahL, mU«Jau«nghŒxË¥g¥, òtd« jh§F«

r¤jhd Fz«cilnah‹; jiaÆbdhL«,j©mËÆ‹ rhiy nghšth‹;

v¤jhD« bty‰fÇah‹; kDFy¤njtªJâ¤njh‹; ïy§F« nkhÈ

c¤jhd ghj‹mUŸ cnuhkgj‹v‹Ws‹ ï›îyif MŸth‹. 10

10. ò¤jhd bfhLÉidnahL - ÄFªj bfhLŠbrašfS«. mU« Jau« - mÇa J‹g§fS«. r¤jhd -e‹ikahd. jiaÆbdhL - m‹ò¡F«. j© mËÆ‹ -FË®ªj ïu¡f¤â‰F«. rhiynghšth‹ - ciwíŸshth‹. c¤jhdghj‹ mUŸ - c¤jhdghj‹ bg‰w.

m‹dt‹ jh‹ òuªjË¡F« âUeh£oš,beL«fhy« mst jhf

Ä‹ÅvG K»šï‹¿, bt«Jau«bgUFjY«, ntj, e‹}š

k‹D«KÅ tiumiH¤J, khjhd«bfhL¤J«,th‹ tH§fh jhf¥,

ã‹D«KÅ tu®¡nf£g¡, `fiy¡nfh£LKÅtÇ‹th‹ ãÈ‰W«’ v‹wh®. 11

11 . m‹dt‹jh‹ - mªj cnuhkghj‹. th‹tH§fhjhf - kiH bgŒahk‰nghfnt. th‹ãÈ‰W« -kiH bgŒí«. cnuhkgjDila ehL, m§fehL.

XjbeL« flšMil cy»Åšthœ,kÅj® Éy§bfdnt c‹D«

nfhâšFz¤J mUªjtid¡ bfhzU«tifahtJ?vd¡ FÂ¡F« ntiy


nt¤jit - mur rig. frL - fr£L. ntªJ - nt¤J; vdtªjd.

jurj‹ ciu¤jJ

`rh‹wt® rh‹wt! jUk«, khjt«ngh‹bwhË® òÅj!Ã‹ mUËš ó¤j v‹M‹wbjhš Fy«ïÅ muá‹ itF«;Mš,ah‹jt« cilikí« ïH¥ã‹ wh«;mnuh.’ 16

16. Ã‹ mUË‹ ó¤j - cdJ fUizÆdhšáw¥gilªj. M‹w bjhš Fy« - Äfî« gHikahd Fy«.ïH¥ò ï‹W - gad‰W¥ nghfhJ. Mš; mnuh; mirfŸ.

KÅt‹ kW bkhÊ

v‹dY« KÅtu‹ ïÅJ neh¡Fwh,`k‹dt® k‹dnfŸ! tá£l‹ v‹D«X®ešbeL« jt‹Jiz; eitïš brŒif Ú!Ã‹idï› îy»Åš ÃUg® ne®tnuh?’ 17

17. -.

jruj‹, j‹Fiwia¤ Ô®¤jUS«go, KÅtidnt©o¡ bfh©lh‹.

v‹wY«, `murÚ ïu§fš ï›îyFx‹Wnkh! cyf« <nuG« X«ãL«t‹âwš ikªjiu mË¡F« khkf«ï‹WÚ ïa‰Wj‰F vGf <©L;’ v‹wh‹. 18

18. -.

fiy¡nfh£L KÅt‹ f£lis¥go, ahf¤â‰fhd V‰ghL elªjd. KÅt‹ ntŸÉia Ko¤jh‹.m›ntŸÉ¤ÔÆÈUªJ xU ój« ifÆš mKj«Ãiwªj j£blh‹iw Vªâ¥ òw¥g£lJ. m¤j£oÈUªj mKj¤âš xU ghâia¡ nfhriy¡F«,k‰bwhU ghâÆš xU gFâia¡ ifnfá¡F«, k‰w¥gFâiaí«, câ®ªJŸs Ûj¤ijí« RÄ¤âiu¡F«mË¤jh‹ mur‹. mj‹ ã‹ mt®fŸ _tU« fU¡bfh©ld®.

br›ÉKo nahŒ;’vdY« nj®V¿¢nridbahL« mnah¤â nr®ªjh‹. 13

13. br›ÉeW« rhªJ - mH»a kzKŸs rªjd«.f›it - fhÇa«. Ãfœªj gÇR - ng¢R elªj Éj¤ij.mur®ãuh‹ - jruj‹. m›Éa« Ú¤J - bghwhikiaÉ£L.mUªjt‹ - fiy¡nfh£L KÅt‹. M‹w br›É KonahŒ- áwªj mH»a Koia cilatnd.

ã‹d® cnuhkgj‹ fiy¡nfh£L KÅtÅl«bršy mt‹ c‹ nt©LnfhŸ ahbj‹wh‹. mj‰Fcnuhkgj‹ ciu¤jJ.

`òwbth‹¿‹ bghU£lhf¤ Jiyò¡fbgUªjifj‹ òfÊš ó¤j

mw‹x‹W« âUkd¤jh‹; mku®fS¡Fïl®ïiH¡F« mRu® Mnah®

âwšc©l tontyh‹; bjruj‹v‹Wca®Ñ®¤â¢ br§nfhš ntªj‹;

Éwšbfh©l kÂkhl mnah¤âef®milªJït©Ú Ûsš, v‹wh‹. 14

14. òwî - òwh. Jiy - juhR. bgUªjif - áã¢r¡fut®¤â. òfÊš ó¤j - òfœbghUªâa Fy¤âny ãwªj.mîz® Mnah®âwš c©l - mRu®fË‹ tÈikiamÊ¤j. Éwš - bt‰¿. Ûsš - Ûsnt©L«.

KÅt®, kidÉíl‹ mnah¤â ailªjh®;jruj‹ vâ®bfh©L miH¤J tz§» cgrÇ¤jh‹.

fr£LW Éid¤bjhÊš fŸtuhŒ cHšmr£l®fŸ Itiu mWt® M¡»atá£lD«, mUkiw tH¡if Ú§fyhÉá£lU«, nt¤jit bghÈa nkÉdh®. 15

15. frL cWÉid¤ bjhÊš - F‰w« bghUªâaÔÉid¡F¡ fhuzkhd bjhÊšfis¢ brŒí«. fŸtuhŒcHš - âUl®fshf¤ âÇ»‹w. mr£l®fŸ Itiu -m¿t‰wt®fshd I«bgh¿fis mWt® M¡»a -ïšyhjt®fshf¢ brŒj. Éá£lU« - bgÇnah®fS«.


22. jis mÉœ jU cil - mU«òfŸ KW¡fÉœªJky®»‹w ku§fisíila. rÆynfhg‹ - ïªâu‹;kiyfŸnkš ád§ bfh©lt‹. muî - MÆša e£r¤âu«.myt‹ - flfy¡fd«. ïisat‹ - ïisatdh»aïy¡Ftid. ïisabk‹bfho - RÄ¤âiu ïy¡Ft‹,flfy¡fd«, MÆša e£r¤âu¤âny ãwªjh‹.

gl«»s® gšjiy¥ ghªjŸ VªJgh®el«»s® ju,kiw eÅ k»œªâl,kl§fY« kfKnk thœÉ‹ X§»l,Él«»s® ÉÊÆdhŸ Û£L« <‹wdŸ. 23

23. ghªj‹ - gh«gh»a Mânrl‹. gh® - ÃykfŸ. el«»s®ju - eldkho És§f. kiw ehlf« eÉy - ntj§fŸeldkhl. kl§fš - á«ky¡fdK«. kfK« -kfe£r¤âuK«. Él«»s® - eŠrnghš fUikahf¡fhz¥gL«. ÉÊÆdhŸ - ÉÊia íila RÄ¤âiu.r¤JU¡fd‹, á«ky¡fd¤âš kfe£r¤âu¤âš ãwªjh‹.

k‹dt‹ k»œ¢á

`ïiwjÉ®ª âLfgh®, ah©LX® Vœ;ÃâÃiwjU rhiyjhœ Ú¡» ahití«Kiwbfl t¿at® KfªJ bfhŸbfdhmiwgiw;’ v‹wd‹ mur® nfhkf‹. 24

24. ah©L VbHhL Vœ - gâdh‹F M©LfŸ. ïiwjÉ®ªâLf - tÇÚ§Ff. Ãâ ÃiwjUrhiy - bršt«ÃiwªJŸs g©lhu¤â‹. jhœ Ú¡»l - fjit¤ âwªJ.Kiwbfl - ï‹dh®jh‹ KjÈš bfhŸsnt©L« v‹wKiw xÊa.

gilxÊª âLf!j« gâfns ïÅÉilbgW Ff,Ko ntªj®! ntâa®eilcW ÃakK« eitÆ‹W MFf!òilbfG ÉHhbthL bghÈf! v§fQ«. 25

25. gil xÊªâLf - ngh® xÊf. Kontªj® -áiw¥g£oU¡F« Kontªj®fŸ. j«gâfns - jkJefu§fis ailtj‰F. Ãak« - Éuj«. v§fQ« òilbfG

k¡fŸ ngW

MÆil¥ gUt«tªJ milªj všiyÆ‹,khÆU« òÉkfŸ k»œÉ‹ X§»l,ntŒòd® órK«, É©Qnsh® òfœöaf®¡ flfK« vGªJ JŸsnt. 19

19. MÆil - m¥bghGJ. gUt«tªJ milªjvšiyÆš - fUîÆ®¡F« fhy« tªjrka¤âš. ntŒòd®órK« - _§»šngh‹w òd®ór e£r¤âuK«. öaf®¡flK« - gÇR¤jkhd flfy¡fdK«. ïuhk‹ flfy¡fd¤âš òd®ór e£r¤âu¤âš ãwªjh‹.

xUgfš cybfyh« cju¤JŸ bghâªJmUkiw¡F cz®tU« mtid,mŠrd¡fUK»š bfhGªJvÊš fh£L« nrhâia¤,âUcw¥ gaªjdŸ âw«bfhŸ nfhriy. 20

20. cju¤JŸ - tÆ‰WŸ. mŠrd« fUK»š bfhGªJ- ik, fÇa nkf¤â‹ brÊ¥ò v‹D«. vÊš - ïitfË‹mHif. âUcw - cyf« e‹ikah»a bršt¤ij¥bgW«go. âw« - e‰g©ò.

Mirí« ÉR«ò«Ã‹W mku® M®¤bjH,thrt‹ KjÈndh® tz§» thœ¤Jw¥,órK« ÛdK« bghÈa, eš»dhŸ,khrW nffa‹ khJ ikªjid. 21

21. Mirí« - âirfËY«. ÉR«ò« - thd¤âY«.thrt‹ - ïªâu‹. órK« ÛdK« bghÈa -óre£r¤âuK« Ûdy¡fdK« áwªJ És§f. ̀nffa‹ khJikªjid eš»dhŸ, guj‹ ãwªjJ Ûdy¡fd«,óre£r¤âu«.

jismÉœ jUcil¢ rÆy nfhgD«,»isí«,mª juÄir¡ bfGÄ M®¤bjH,misòF« muÉndhL, myt‹ thœîw,ïisatŸ gaªjdŸ ïisa bk‹ bfho. 22


IaD«, ïstY«, mÂÃy kfŸj‹brŒjt« clikfŸ bjÇju, eâí«,ikjtœ bghÊšfS«, thÉí« kUÉ,`beŒ FHš cW« ïiH’ vdÃiy âÇth®. 29

29. Ia‹ - ïuhk‹. ïstš - ïy¡Ft‹. ikjtœ -nkf§fŸ jtœ»‹w. kUÉ - x‹Wnr®ªJ Éisaho,beŒFHš cW« ïiH vd - beŒ»‹w FHY« mâšbghUªâa üY« v‹W brhšY«go ÃiyâÇth® -ãÇahkš âÇth®fŸ.

gujD« ïstY« xUbeho g»uhJïujK« ïîËí« ïtÇD«, kiwüšciujU bghGâD« xÊ»y®; vidMŸtujD«, ïstY« vdkU Édnu. 30

30. ïstY« - r¤JU¡fdD«. g»uhJ - ãÇahkš.ïîË - Fâiu. ïtÇD« - C®ªjhY«. ciujUbghGâD«- brhšY« nghJ«; go¡F«nghJ«. tuj‹ - ïuhk‹;tu¤ij¤ jUgt‹ tuj‹.

vâ®tU« mt®fis, vikíil ïiwt‹,Kâ®jU fUizÆ‹ Kfky® xËu,`vJÉid? ïl®ïiy? ïÅJE« kidí«,kâjU FkuU«, tÈa® bfhš’ vdnt. 31

31. Kâ® jU fUizÆ‹ - ÄFªj fUizíl‹. ÉidvJ - c«Kila bjhÊš v‹d? ïl® ïiy - J‹g«ï‹¿ thœ»‹Öuh? E« kidí« ïÅJ - ckJ kidÉRfkh? kâjU - m¿îŸs. tÈa® bfhš - tÈikíŸst®fsh?

`m~JIa ÃidvkJ mubrd cilna«,ï~JxU bghUŸmy, vkJ cÆUl‹ Vœk»jy« KGijí« cWFit kynuh‹cFgfš ms’btd ciueÅ òÇth®. 32

32. m~J - Ú nf£lgona mJthF«. cilna« -cila v§fS¡F. kynuh‹ cFgfš msî - ãuk‹

ÉHhbthLbghÈf - v§F« Ãiwªj ÉHh¡fSl‹És§Ftjhf.

Mya« òJ¡Ff! mªj zhs®j«rhiyí«, rJ¡fK« rik¡frªâí«;fhiyí« khiyí« flî s®¡F mÂkhiyí« ÔgK« tH§F bf‹wd‹. 26

26. rhiyí« - åLfS«. rJ¡fK« rªâí« - eh‰rªâfisí«, IŠrªâ K¢rªâfisí«. rik¡f - òâjhfmik¡f.

òjšt®fŸ ts®¢á

eh‹F òjšt®fS«, ïuhk‹, guj‹, ïy¡Ft‹,r¤JU¡fd‹ v‹w bgaUl‹ ts®ªJ tªjd®. j¡fgUt¤âš fšÉí«, gil¡fy¥ gÆ‰áí« bg‰wd®.

fhÉí«, xË®jU fkyK«, vdntXÉa vÊšcil xUtid myJ X®MÉí« clyK« ïybjd, mU»‹nkÉd‹ cyFil ntªj®j« ntªj‹. 27

27. fhÉí« - Únyh‰gy ky®fS«. xË®jU fkyK«vdnt - m«ky®fËilna És§F« jhkiuky®fS«v‹W TW«goahd. XÉa vÊš cil - á¤âu«ngh‹wmHFŸs. xUtid myJ - ïuhkid mšyhkš. jruj‹ïuhkidna cÆuhf¡bfh©L thœªjh‹.

mÄ®JF FjiybahL mÂeil gÆyh¤âÄu«mJ mwtU âdfu‹ vdî«,jku«mJ cl‹ts® rJkiw vdî«,Fku®fŸ ÃykfŸ Fiwîmw ts®ehŸ. 28

28. mÄ®JcF - mKj« áªJ»‹w. FjiybahL -kHiy bkhÊfSl‹. gÆyh - gH». âÄu« mJ mw -ïUŸ mÊí«go. tU âdfu‹ vdî« - vGªJ tU»‹wNÇaid¥nghyî«. jku« mJ cl‹ ts® - g©xÈíl‹ts®»‹w. Fku®fŸ - jruj Fkhu®fsh»a ïuhk, guj,ïy¡Ft, r¤JU¡fduh»a ehšt®fŸ.


4. kl§fšnghš - á§f«ngh‹w. bkhŒ«ãdh‹K‹d® - tÈikíŸs jruj‹ K‹ò. ïl«bfhŸ -r¤âanyhf¤ij ïlkhf¡ bfh©L thœ»‹w. <©Lgil¥bg‹ - ï§nf òâjhf¥ gil¥ng‹. JÅ cWKÅt‹ - ádÄFªj ÉRthÄ¤âu KÅt‹.

jruj‹ ÉRthÄ¤âuid¥ ngh‰Wjš

Ãy«brŒjt« v‹WzÇ‹ m‹W;beo nahŒ!v‹ey«brŒÉid c©blÅD« m‹W;ef® Úah‹ty«brŒJ tz§fvË tªjïJ KªJv«Fy«brŒjt«; v‹WïÅJ TwKÅ TW«. 5

5. ef® - ïªefU¡F `ah‹ty« brŒJ tz§f’ ÚvËtªj ïJ - Ú vËjhf tªj ï¢braš, Ãy«... m‹W; v‹ey« brŒÉid c©L - v‹Dila ešÉidahš ne®ªjJc©L. vÅD« m‹W - v‹whY« mJ c©ika‹W.KªJ v« Fy« brŒjt« - K‹ò v‹ Fy« brŒj jtnkï§F Ú tªjJ.

ÉRthÄ¤âu‹ ghuh£Liu

v‹misa KÅtuU«, ïikatU«,ïilôWx‹W cila® Mdhš,

gšefK« eFbtŸË¥ gÅtiuí«,gh‰flY«, gJk Õl¤J

mªefU«, f‰gfeh£L mÂftU«kÂkhl mnah¤â v‹D«

bgh‹efU« mšyhJ, òfšc©nlhïfšflªj òyî ntnyhŒ. 6

6. gš efK« eF« - gy kiyfisí« gh®¤J¢áÇ¡»‹w. btŸË¥ gÅtiuí« - btŸËah»a FË®ªjifyha kiyí«. gJk Õl¤j‹ - jhkiu kyiu ïU¡ifahf¡ bfh©ltdJ. efU« - r¤âanyhfK«. f‰gfeh£L- f‰gf¤jU Ãiwªj thDy»š cŸs. mÂefU« - mH»amkuhtâ efuK«. òfš c©nlh - ntW òF« ïl«c©nlh. ïfš flªj - gift®fis bt‹w. òymntnyhŒ- òyhš eh‰w« åR« nt‰gilia cilatnd.

mÊí« fhy« tiuÆY«. `vkJ cÆUl‹ Vœ k»jy«KGijí«;’ cWFit - milthahf.

6. ifail¥ gly«

ÉRthÄ¤âu‹ tUif

mur®j« bgUkf‹, m»y« ahití«ÉuRW jÅ¡Fil És§f, bt‹¿nr®KuRxÈ fw§»l, KÅt® V¤Jw¡,fiubraš mÇaJX® fË¥ã‹ itFehŸ. 1

ifail¥gly«: jruj‹ j‹ k¡fshd ïuhkifail¥gly«: jruj‹ j‹ k¡fshd ïuhkifail¥gly«: jruj‹ j‹ k¡fshd ïuhkifail¥gly«: jruj‹ j‹ k¡fshd ïuhkifail¥gly«: jruj‹ j‹ k¡fshd ïuhkïy¡Ft®fis ÉRthÄ¤âu KÅtÇl« mil¡ïy¡Ft®fis ÉRthÄ¤âu KÅtÇl« mil¡ïy¡Ft®fis ÉRthÄ¤âu KÅtÇl« mil¡ïy¡Ft®fis ÉRthÄ¤âu KÅtÇl« mil¡ïy¡Ft®fis ÉRthÄ¤âu KÅtÇl« mil¡fykhf¡ bfhL¤jij¥g‰¿¡ TW« gFâ. ifail -fykhf¡ bfhL¤jij¥g‰¿¡ TW« gFâ. ifail -fykhf¡ bfhL¤jij¥g‰¿¡ TW« gFâ. ifail -fykhf¡ bfhL¤jij¥g‰¿¡ TW« gFâ. ifail -fykhf¡ bfhL¤jij¥g‰¿¡ TW« gFâ. ifail -mil¡fy«.mil¡fy«.mil¡fy«.mil¡fy«.mil¡fy«.

1. m»y« ahití« - cyf« v§F« ÉuRcW - br¿ªj.fw§»l - xÈ¡f. fiu braš mÇaJ - všiya‰w.

eidtU f‰gf eh£L e‹df®midtU« mizju mÆ®¡F«; áªijahšÃidaî« mÇaJ; ÉR«ã‹ Ú©lJ X®òidkÂ k©lg« bghÈa vŒâdh‹. 2

2. eidtU - bkh£L¡fŸ bghUªâa. f‰gf« -f‰gfku§fŸ Ãiwªj. eh£L eš ef® - eh£o‹ jiyefuhdmkuhtâÆš cŸsh®. mÆ®¡F« - Ia¤â‰F ïlkhdJ.

öabkš mÇmiz¥ bghÈªJ njh‹¿dh‹;nrŒïU ÉR«ãil¤ âÇí« rhuz®`ehaf‹ ït‹bfhš’v‹W mÆ®¤J, ̀ eh£l«X®MÆu« ïšiy’v‹W Ia« Ú§»dh®. 3

3. nrŒïU - bjhiyÉš cŸs. rhuz® - njtöj®fŸ.ehaf‹ - j§fŸ jiytdh»a ïªâu‹.

kl§fšnghš bkhŒ«ãdh‹ K‹d® `k‹DÆ®ml§fY« cyF«ntW mik¤J¤ njtnuhLïl§bfhŸ eh‹Kfidí« gil¥g‹ <©’bldh¤bjhl§»a JÅcW KÅt‹ njh‹¿dh‹. 4


`brUKf¤J¡ fh¤â’vd Ã‹áWt®ehštÇD« fÇa br«kš

xUtid¤jª âLâvd, cÆ®ïu¡F«bfhL§T‰¿‹ cisa¢ brh‹dh‹. 9

9. jif ntŸÉ¡F - áwªj ntŸÉ¡F. ÃUj® - mu¡f®.mu¡fU¡F¡ fhkK« btFËí« ctik. btFË - ád«.brUKf« - ngh®Kid. cÆ® <®¡F« - cÆiu¡ ft®»‹w.cisa - cŸs« tUªJ«go.

jruj‹ Jau«

v©ïyh mUªjt¤njh‹ ïa«ãabrhš,kUk¤â‹ v¿ntš ghŒªj

ò©ÂšM« bgU«òiHÆš, fdšEiHªjhšvd¢brÉÆš òFj nyhL«

cŸÃyh ÉaJau« ão¤Jªj,MUÆ®Ã‹W Crš Ml¡,

f©ïyh‹ bg‰¿Hªjh‹ vdcHªjh‹fLªJau« fhy ntyh‹. 10

10. kUk¤â‹ - kh®ãny. v¿ntšghŒªj - giftdhšår¥g£lntš ghŒªj. ò©ÂšM« - ò©Âšc©lh»a. bgU« òiHÆš - bgÇa bjhisÆš. fdš - Ô.cŸ ÃyhÉa - cŸs¤âny njh‹¿ Ã‹w. cªj - jŸs.fhyntyh‹ fL«Jau« cHªjh‹ - fhyid¥ngh‹wntiyíilat‹ ÄFªj J‹g¤jhš tUªâdh‹.

jruj‹ ciu

bjhilC‰¿‹ nj‹JË¡F« eWªjhuh‹,xUt©z« Jau« Ú§»¥,

`gilC‰w« ïy‹;á¿a‹ ït‹bgÇnahŒ!gÂïJntš gÅÚ®¡ f§if

òilC‰W« rilahD« eh‹KfD«òuªjuD« òFªJ brŒí«

ïilô‰W¡ »ilôwhŒ ah‹fh¥g‹;bgUntŸÉ¡ bfGf v‹wh‹. 11

ï‹ jË®¡f‰ gfeWªnj‹ ïilJË¡F«ÃHšïU¡if ïHªJ nghªJ

Ã‹WmË¡F« jÅ¡FilÆ‹ ÃHš xJ§»¡,FiwÆuªJ Ã‰g neh¡»¡

F‹WmË¡F« FykÂ¤njhŸ r«guid¡Fy¤njhL« bjhiy¤J Úbfh©L

m‹WmË¤j muRm‹nwh òuªju‹ï‹WMŸ»‹wJ mur v‹wh‹. 7

7. f‰gf« - f‰gf ku¤âÈUªJ brh£L«. eW« nj‹ -ešy nj‹. ïil - ïilÆilna. JË¡F« - áªJ»‹w.Ã‹W mË¡F« - Ãiy¤J Ã‹W fh¡F«. F‹W mË¡F« -kiyÆ‹njh‰w¤ij¡ bfhL¡F«. Fy« kÂ¤njhŸ -T£lkhd ïu¤âd§fis mÂªj njhŸfisíila.

ciubrŒí« msÉš,mt‹ Kf«neh¡»,cŸs¤âš xUt uhY«

fiubrŒa mÇaJxU ng®ctif¡flšbgUf, fu§fŸ T¥ã,

`muR vŒâ ïUªjga‹ vŒâbd‹;k‰WïÅ¢brŒtJ mUS bf‹W,

KuRvŒJ fil¤jiyah‹ K‹bkhÊa¥,ã‹bkhÊí« KÅt‹ M§nf 8

8. mt‹ Kf« neh¡» - mªj ÉRthÄ¤âu‹Kf¤ij¥gh®¤J. fil¤jiyah‹ - jiythriyíilajruj‹.

jruj‹ v‹dhš Mf nt©oaJ ahbj‹WÉRth Ä¤âuid nt©l mt‹ tªj fhÇa¤ijciu¡»wh‹.

jUtd¤JŸ ah‹ïa‰W« jifntŸÉ¡FïilôwhŒ¤, jt«brŒ nth®fŸ

btUtu¢br‹W milfhk btFËvd,ÃUj®ïil Éy¡fh t©z«


14. bkhŒbfhŸ ntiythŒ - bgUikbfh©lflÈny. KLF« MWnghš - ÉiuªJ nrU« j‹iknghš.ÉŠir - É¤ijfŸ. flÈny ïUªJ kiHahf tªj Ú®Û©L« fliy miltJnghš ïuhkÅl« ãwªjÉ¤ijfŸ Û©L« mtidna milí« fhy« tªjJ.

FUÉ‹ thrf« bfh©L bfh‰wt‹`âUÉ‹ nfŸtid¡ bfhz®Ä‹ br‹W’vdtUf v‹wd‹, v‹dnyhL« tªJmUF rh®ªjd‹, m¿É‹ c«guh‹. 15

15. bfh‰wt‹ - jruj‹. m¿É‹ c«guh‹ - všnyh®m¿ÉD« nk«g£ltdh»a ïuhk‹. mUF rh®ªjd‹ -jruj‹ mU»š tªjh‹.

tªj e«ãia¤ j«ã j‹bdhL«Kªij eh‹kiw KÅ¡F¡ fh£o,`ešjªij Ú!jÅ¤ jhí«Ú! ït®¡F;vªij jªjd‹; ïiaªjbrŒ:’ bf‹wh‹. 16

16. e«ãia - ïuhkid. j«ã j‹bdhL« - ïy¡FtndhL«. KÅ¡F - ÉRthÄ¤âuD¡F. e«ã - všyhïy£rzK« Ãiwªjt‹; M©fËš áwªjt‹.

nfháf‹ nfhgªjÉ®ªJ ikªj®fSl‹ òw¥gLjš

bt‹¿ thŸ,òil Éá¤J, bkŒiknghšv‹W« njŒîwh¤ öÂ ah¤J,ïUF‹W ngh‹Wa® njhËš bfh‰wÉšx‹W jh§»dh‹ cyf« jh§»dh‹. 17

17. òilÉá¤J - g¡f¤âny f£o. bkŒiknghš -c©ikia¥ nghy. v‹W« nj®îwh - xUehS« m«òfŸFiwahkÈU¡»‹w. öÂah¤J - m«ò¥ ò£oiy¡f£o.

m‹d j«ãí«, jhD«, Ia‹M«k‹d‹ ï‹cÆ® tÊ¡bfh©lhš vd¢,brh‹d khjt‹ bjhl®ªJ rhia nghš,bgh‹Å‹ khef®¥ òÇir Ú§»dh‹. 18

11 . bjhil C‰¿‹ - nj‹ milÆÈUªJ xGFtij¥nghy eW«jhuh‹ - eWkzKŸs ky®khiymÂªj jruj‹. gil C‰w« ïy‹ á¿a‹ - ït‹ gil¥gÆ‰á Æšyhj áWãŸis. mt® - m›tu¡f®fË‹. òil- g¡f¤âš. ïilô‰W¡F - jil¡F. ïilôwhŒ -eh‹jilahf Ã‹W.

ÉRthÄ¤âu‹ ád«

v‹wd‹;v‹ wY«KÅnthL vGªjd‹k©gil¤jKÅ; ïWâ¡ fhy«

m‹bwd,M« vd,ïilnah® mÆ®¤jd®,nkšbtÆš fuªjJ; m§F«ï§F«

Ã‹wdî« âÇªjd;nkš ÃtªjbfhG«fil¥òUt« be‰¿ K‰w¢

br‹wd;tª jJeifí«; átªjd f©;ïU©ldnghŒ¤ âirfŸ všyh«. 12

12. mÆ®¤jd® - Ií‰wd®. btÆš fuªjJ - NÇaD«xËªjh‹. ÛÃtªj - nkny fhz¥g£l. bfhG« fil¥òUt« - ešy òUt¡fil. be‰¿ K‰w¢br‹wd - be‰¿Æ‹nkš V¿d.

tá£l‹ ciu¤j rkhjhd«

fW¤j khKÅ fU¤ij c‹Å`ÚbghW¤â’ v‹wt‹ òf‹W ̀ Ã‹kf‰FcW¤jš Mfyh cWâ vŒJ«ehŸkW¤ânah?’ vdh tá£l‹ TWth‹. 13

13. fW¤j khKÅ - ádªj bgÇa ÉRthÄ¤âuKÅtDila. mt‹òf‹W - mtD¡F¡ T¿. cW¤jšMfyh - ãwuhny milÉ¡f Koahj. cWâ - e‹ik.

`bgŒí« khÇahš bgUF btŸs«nghŒbkhŒbfhŸ ntiyahŒ KLF« MWnghš,Ia Ã‹kf‰F msÉš ÉŠirtªJvŒJ fhy«ï‹W vâ®ªjJ v‹dnt. 14


Muz¤J ciwíshŒ! m§fehL; ïJî«m¡fhuz¡ F¿cil¡ fhk‹M¢ áuknk. 2

2. thuz¤J cÇitah‹ - ahid¤njhiyíilaátbgUkh‹. fhuz¡F¿ cil - fhuz¥ bgauhf.

g‰Wmth ntbuhL« girmw¥, ãwÉnghŒK‰w,thš cz®înkš KL»dh® m¿îbr‹Wc‰wth dt‹,ïUªJ nahFbrŒ jd‹vÅ‹,brh‰wyh« mstnjh k‰¿j‹ öŒikna? 3

3. g‰W mth ntbuhL« girmw - g‰W« Mirí«monahL bjhl®g‰W¥nghf. ãwÉnghŒK‰w - mjdhšãwÉ xÊa. thš cz®înkš KL»dh® - F‰wk‰wm¿Ény áwªJ Ã‹wt®fË‹. m¿î br‹W c‰w -m¿Ény br‹WbghUªâa. thdt‹ - njtdh»aátbgUkh‹. brh‰wyh« -brhšy¡Toadth»a. g‰W -eh‹, vdJ v‹D« g‰W. mth - gh®¤jij¥ bgwnt©L«v‹D« Mir.

v‹Wm›mª jz‹ïa« gY«ÉaªJ, m›tÆ‹br‹W,tªJ, vâ®bjhG« brªbe¿¢ brštnuhLm‹WciwªJ, my®fâ®¥ gÇâk© oy«mf‹F‹¿‹tªJ ïtu,X® RLRu« FW»dh®. 4

4. brªbe¿¢ bršt® - KÅt®fŸ. my®fâ® - ÉÇªjfâ®fisíila. mf‹F‹¿‹ tªJ - bgÇa cja»ÇÆnynjh‹¿. ïtu - nkny¿ tU«nghJ. RLRu« - ghiytd«.

mt®fŸ ïuÉš m§nf j§», Éoªjã‹ elªJ,xU ghiytd¤ij milªjd®.

ghiytd¡ fh£á

gUâth dt‹,Ãy« girmw¥ gUFth‹ÉUJnk‰ bfh©Lyh«, ntÅny mšyJX®ïUJntW ï‹ikahš, vÇRl®¡ flîS«fUâ‹nt« cŸsK«; fhÂ‹nt« eadK«. 5

5. gUâ thdt‹ - NÇanjt‹. Ãy« girmw -Ãy¤â‹ <u¥gir xÊí«go. ÉUJnkšbfh©L - bt‰¿¡

18. m‹d j«ãí« - m›thnw thS«, m«ò¥g£oí«,ÉšY« jh§»a ïy¡FtD«. khjt‹ bjhl®ªJ -KÅtid¤ bjhl®ªJ. rhianghš - mtDila ÃHiy¥nghš. òÇir - nfh£ilkâiy.

fU«ò fhšbghu¡, fHÅ th®ªjnj‹tu«ò Û¿L kUj ntÈthŒ,mU«ò bfh§ifah® m«bkš XânghšRU«ò thœtJX® nrhiy it»dh®. 19

19. fhšbghu - fh‰Wnkhâ xoªjjdhš. tu«òÛ¿L«- tu«ig¤ jh©o XL»‹w.

njî khjt‹ bjhGJ, njt®j«ehîŸ MFâ ea¡F« ntŸÉthŒ¤jhî khòif jGî nrhiy f©L,`ahtJ <‘bj‹wh‹ vt®¡F« nkš Ã‹wh‹. 20

20. njîkhjt‹ - bjŒt¤j‹ik bghUªâaKÅtid. MFâ - ntŸÉ¤ ÔÆš ïL« bghUŸfis.ea¡F« - ÉU«ãÆL»‹w. ntŸÉthŒ - ntŸÉÆÈUªJ.vt®¡F« nkšÃ‹wh‹ - ïuhk‹.

7. jhlif tij¥ gly«

m§f ehL

`â§fŸnk î«ril¤ njt‹nkš, khuntŸï§FÃ‹W vŒaî«, vÇjU« EjšÉÊ¥bgh§Fnfhg«Rl¥, óiså, m‹dj‹m§f«btªJ, m‹Wbjh£L md§fnd MÆdh‹.’ 1

jhlif tij¥gly«: jhlif v‹D«jhlif tij¥gly«: jhlif v‹D«jhlif tij¥gly«: jhlif v‹D«jhlif tij¥gly«: jhlif v‹D«jhlif tij¥gly«: jhlif v‹D«mu¡»ia¡ bfh‹wij¥ g‰¿¡TW« gFâ.mu¡»ia¡ bfh‹wij¥ g‰¿¡TW« gFâ.mu¡»ia¡ bfh‹wij¥ g‰¿¡TW« gFâ.mu¡»ia¡ bfh‹wij¥ g‰¿¡TW« gFâ.mu¡»ia¡ bfh‹wij¥ g‰¿¡TW« gFâ.

1. â§fŸnkî« ril - rªâu‹ bghUªâa riliaíila. njt‹ - gukát‹. bgh§F nfhg«- vGªj nfhg¤Ô.óiså - óis¥ó. md§f‹ - m§f« ïšyhjt‹.

thuz¤J cÇitah‹, kjdid¢ ádîehŸ,<u«m‹W m§f« ï§F cFjyhš, ït© vyh«,


9. neh¡Fcil - F¿¥g¿íªj‹ik íila. nfh Fku®- mur Fkhu®fŸ. C¡»dh‹ - cgnjá¤jh‹. mit - mªjÉ¤ijfis.

cŸËa fhiyÆ‹, CÊ¤ Ôiaí«vŸcW bfhG§fdš vÇí« bt«Ru«bjŸSj© òdšïil¢ nrwš x¤jJ;tŸsY« KÅtid tz§»¡ TWth‹. 10

10. -.

RÊgL f§ifm« bjh§fš nkhÈah‹ÉÊgl btªjnjh? ntWjh‹ c©nlh?gÊgl® k‹dt‹ gil¤j eh£o‹C§FmÊtJv‹ fhuz«? m¿PTW! v‹wh‹. 11

11 . f§if - f§ifiaí«. m«bjh§fš - mH»akhiyiaí«. nkhÈah‹ - Koiaíila átbgUkh‹.

v‹wY« ïuhkid neh¡», ï‹cÆ®bfh‹WcHš thœ¡ifaŸ; T‰¿‹ njh‰w¤jŸ;m‹¿í« IïU üW ikaškhx‹¿a tÈÆdŸ; CÊ¤ ÔmdhŸ. 12

12. I ïUüW - IªJ ïUüW; MÆu« ikaškh -kj«ão¤j ahidfË‹. x‹¿a tÈÆdŸ - x‹Wg£ltÈikíŸstŸ.

ghiytd¤ij¥g‰¿í«, jhlifia¥g‰¿í«ÉRthÄ¤âu‹ ciu¤jš

RnfJ v‹D« ïa¡f‹ òjšÉ jhlif.mtis¢ Rªj‹ v‹gt‹ kzªjh‹. mt®fS¡Fkhßr‹, RthF v‹W ïU ãŸisfŸ ãwªjd®.ãŸisfŸ ãwªj fË¥ghš Rªj‹ mf¤âa® jt«òÇªj ïl¤â‰F tªjh‹; mt® ïUªj td¤ijmÊ¤jh‹. mf¤âa® M¤âu¤Jl‹ ÉÊ¤Jneh¡»dh®; Rªj‹ rh«gyhdh‹; clnd jhlifí«ikªj®fS« mf¤âaiu neh¡» Xo tªjd®;Muthu« òÇªjd®.

bfhoia¥ ão¤J¡ bfh©L. cyh« - cyî»‹w. ntÅš- nfhil¥gUt«. ïUJ - gUtfhy«. nt« - ntF«. ead«- f©.

goÆ‹nkš bt«ikia¥ gfÇD«, gfU«ehKoant«;Koa_L ïUS«,th‹ KfL«nt«;Éoínkš btÆY«nt«; kiHí«nt«; Ä‹ÅndhLïoí«nt«; v‹Å‹ntW ahit ntthjnt? 6

6. goÆ‹nkš bt«ikia - mªj¥ghiy Ãy¤ânycŸs bt¥g¤ij¥g‰¿. _LïUS« - fÉí« ïU£L«.th‹ KfL« - thd¤â‹ c¢áí«.

jhtU« ïUÉid br‰W¤ jŸsU«_tif¥ gifmu© flªJ, K¤âÆšnghtJ òÇgt® kdK«, bgh‹Éiy¥ghita® kdK«nghš girí« m‰wnj. 7

7. jhtU« ïUÉid br‰W - J‹g§fŸ jhÉ tU»‹wešÉid ÔÉidfŸ v‹D« ïUtif Éidfisí«mÊ¤J. jŸs mU« - Ú¡f Koahj. _tif¥gifmu©flªJ - fhk« btFË ka¡f« v‹D« _tifahdgifah»a fhtiyí«jh©o. K¤âÆš nghtJ òÇgt® -å£Lbe¿Æny bršy ÉU«ò»‹wt®fË‹. girí«m‰wJ - á¿J« bjhl®g‰W Ã‹wJ.

vÇªbjG bfhLŠRu« ïidaJ vŒjY«mUªjt‹ `ït®bgÇJ msÉš M‰wiy¥bghUªâd® MÆD«,óÉ‹ bkšÈa®;tUªJt® á¿J’vd kd¤â‹ neh¡»dh‹. 8

8. vÇªJvG - Ô¥g‰¿ vG»‹w. Ru« - ghiytdkh»a. kd¤â‹ neh¡»dh‹ - kd¤âny fUâdh‹.

neh¡»d‹, mt®Kf« neh¡f, neh¡Fil¡nfh¡Fk uU«mo FWf, eh‹Kf‹M¡»d ÉŠirfŸ ïu©L« m›tÊC¡»d‹; mitmt® cŸs¤J cŸËdh®. 9


cs¥gU« ãÂ¥guh cnyhg« x‹Wnkms¥gU« Fz§fis mÊ¡F« MWnghš,»s¥gU« bfhLika mu¡» nfoyhts¥bgU kUjit¥ò mÊ¤J kh‰¿dhŸ. 16

16. cs« gU« ãÂ¥ò mU - cŸs¤âny cŸs bgÇaMirah»a f£LÚ§fhj. cnyhg« x‹Wnk - cnyhg¤j‹ik v‹w xU bf£l Fznk. »s¥g mU« -brhšyKoahj. ts« gU« kUjit¥ò - brÊ¤j bgÇakUjÃy¤ij.

ntW

ïy§ifmu r‹gÂ mikªbjh® ïilôwhŒ,Éy§fštÈ bfh©bldJ ntŸÉ,eÈ »‹whŸ;my§fšK»ny mtŸï› m§fÃy« v§F«Fy§fbshL ml§f,eÅ bfh‹W,âÇ »‹whŸ. 17

17. my§fš K»ny - khiyia mÂªj nkf«ngh‹wtnd. ïy§if mur‹ - ïuhtzDila. gÂmikªJ X® ïilôwhŒ - f£lis¡F ml§»Ã‹W xUjilahŒ. Éy§fš - kiyngh‹w tÈik bfh©L.eÈ»‹whŸ - mÊ¡»‹whŸ.

K‹cyF mË¤J,KÅ jªjcÆ® všyh«j‹czî vd¡fUJ j‹ikÆdŸ; ikªj!v‹ïÅ cz®¤JtJ? ïÅ¢á¿J ehËšk‹cÆ® mid¤ijí« tÆ‰¿šïL«, v‹wh‹. 18

18. K‹ cyF mË¤J - gHikahd ï›îyif¡ fh¤J.Kiw Ã‹w cÆ® všyh« - Úâbe¿Æny Ã‹w cÆ®fisbašyh«.

jhlifÆ‹ njh‰w«

m§FcWt‹ m¥gÇR ciu¥gmJ nfsh,bfh§Fciw eiw¡Fy ky®¢brÅ FY¡fh,`v§FciwtJ ï¤bjhÊš ïa‰WgtŸ? v‹wh‹r§Fciw fu¤JxU jÅ¢áiy jÇ¤jh‹. 19

jÄœvD« ms¥gU« ryâ jªjt‹,cÄœfdš ÉÊtÊ xGf, c§fÇ¤J`mÊtd brŒjyhš mu¡f® M»naïÊ’bfd ciu¤jd‹ mrÅ vŠrnt. 13

13. ryâ - flY¡F. jªjt‹ - ïy¡fz« brŒJbfhL¤jt‹; mf¤âa KÅt‹. cÄœfdš - cŸs¤âÈUªJbtËtªj nfhg¤Ô. c§fÇ¤J - c§fhu« brŒJ; c« v‹WádªJiu¤J. mÊtd - e‹ikfŸ mÊa¡ToaÔ¢brašfis. mrÅ vŠrnt - ïoí« tÈik mÊí«go.

mt®fŸ mu¡f®fshÆd®; khßrD«, RthFî«ghjy¤âÈUªj RkhÈÆl« br‹wd®. òjšt®fŸv‹W cwî bfh©lhod®; ïuhtzD¡F khk‹KiwahÆd®. jhlif ikªjiu¥ ãÇªj ã‹,KÅtÅ‹ rhg¤ij v©Â¡ fLŠád« bfh©lhŸ.

k©cU¤J vL¥ãD«, fliy thÇD«,É©cU¤J ïo¥ãD«, nt©o‹ brŒ»‰ghŸ;v©cU¤ bjÇtU« ght« <©oX®bg©cU¡ bfh©bld¤ âÇí« bg‰¿ahŸ. 14

14. k© cU¤J vL¥ãD« - Ãy¤ij¢ ádªJö¡»dhY«. cU¤J - ádªJ. É© ïo¥ãD«; nt©o‹- ÉU«ãat‰iw. v© cU bjÇî mU«ght« - msî«cUî« m¿aKoahj ght§fŸ všyh«. <©o - x‹Wnr®ªJ. âÇí« bg‰¿ahŸ - âÇ»‹w j‹ikíŸstŸ.

Nlf muîHš Ny¡ ifÆdŸ,fhLiw thœ¡ifaŸ; f©Âš fh©gnušMlt® bg©ikia mthî« njhËdhŒ!jhlif v‹gJm¢ rH¡» ehknk. 15

15. f©Âš fh©gnuš - c‹id¡ f©zhš e‹whf¡fh©ghuhÆ‹. Mlt® - M©fS«. bg©ikia mthî«- bg©j‹ikailªJ c‹id¤ jGtÉU«ò«. Nlf«muî cHš - f§fzkhf¥ gh«ò RH‹Wbfh©oU¡»‹w.Ny¡ifÆdŸ; .... thœ¡ifaŸ; m¢rH¡» ehk« jhlifv‹gJ. rH¡» - F‰wnk cUthdtŸ.


ahbj‹W v©QtJ ï¡bfho ahisí«khbj‹W v©Qânah kÂ¥ óÂdhŒ!’ 23

23. vik - v«ngh‹w KÅt®fis bašyh«. nfhJv‹W - rhu« m‰w r¡if ‹W fUâna.

njt®fŸ všyh« ïtËl« njh‰W¥nghÆd®; bfhLik brŒjtis¡ bfhštJ ght«m‹W; mRu®fS¡F MjutË¤j »ahâ v‹gtis¤âUkhš bfh‹wh®; cyif mÊ¡f¤ JÂªj kâv‹gtis ïªâu‹ bfh‹wh‹; mt®fŸ gÊ bgwÉšiy; òfnH bg‰wd®;

`k‹D« gšcÆ® thÇ¤j‹ thŒ¥bgŒJâ‹D« ò‹ikÆ‹ Ôik VJ? Ia!ã‹D« jhœFHš ngijik¥ bg©ïtŸv‹D« j‹ik vËikÆ‹ ghynj.’ 24

24. Ôik vnjh - ntW Ôikjh‹ vJ? vËikÆ‹ghyJ V - jFâa‰wJ; ïtŸ j‹ikia m¿ahikahšc©lhdnj.

`<¿š ešyw« gh®¤Jïir¤ nj‹; ïtŸÓ¿ Ã‹¿J br¥ò»‹nw‹ mny‹;M¿ Ã‹wJ mUŸm‹W; mu¡»ia¡nfh¿’ v‹Wvâ® mªjz‹ T¿dh‹. 25

25. <Wïš eš mw« gh®¤J - mÊÉšyhj ešymw¤ij v©Âna. ïir¤nj‹ - T¿nd‹. ïtŸÓ¿Ã‹W - ïtŸnkš nfhg§bfh©L. M¿Ã‹wJ -ád«jÂªJ Ã‹wJ. nfh¿ - bfhšYf. mªjz‹ - KÅt‹.

ïuhkD« nghU¡F¤ JÂªjh‹; jhlif j‹Ny¥ gilia mt‹ nkš åádhŸ.

òâa T‰widahŸ òifªJ VÉafâ®bfhŸ _Éiy¡ fhybt«Ô, KÅÉâia nk‰bfh©L Ã‹wt‹ nkš,cthkâÆ‹ nkštU nfhŸvd, tªjnj, 26

19. ïiwt‹ - nfháfKÅt‹. bfh§F ciw - kz«bghUªâa. eiw¡Fy« ky®¢br‹Å - nj‹ mikªj áwªjkyiu aÂªj jiyia

iftiu vd¤jifa fhisciu nfshItiu mf¤Jïil mil¤jKÅ, ̀ Ia!ï›tiu ïU¥gJmtŸ’ v‹gjÅ‹ K‹òX®iktiu beU¥òvÇa tªjJvd tªjhŸ. 20

20. iftiu - ahid. Itiu - Rit, xË, CW, Xir,kz« v‹w Itif Mirfisí«. mf¤Jïil mil¤j -cŸs¤âny ml¡»it¤âU¡»‹w. KÅ - ÉRthÄ¤âu‹.iktiu - fUkiy.

nkf«mit g‰Wò ãÊªjdŸ ÉG§fh,khftiu m‰Wcf cij¤jdŸ; kâ¤â©ghf«vD« K‰WvÆW mJ¡», mÆšg‰wh,Mf«cw cŒ¤Jv¿bt‹ v‹Wvâ® mH‹whŸ. 21

21. g‰Wò - ão¤J. ÉG§fh - ÉG§». khftiu -thd¤ij mshÉa bgÇa kiyfŸ. m‰Wcf - ösh»¢áªJ«go. kâ¤â© ghf« vD« - rªâuDila tÈaxUgFâ v‹D«goahd. K‰W vÆW - nfhu¥g‰fis.Mf«cw - cl«ãny jh¡F«go.

m©zš KÅt‰FmJ fU¤JvÅD«, MÉc©vd to¡fiz bjhL¡»y‹, cÆ®¡nfJ©vD« Éid¤bjhÊš bjhl§»ísŸ VD«bg©vd kd¤âil bgUªjif Ãidªjh‹. 22

22. KÅt‰F - ÉrthÄ¤âu KÅtD¡F. mJ fU¤JvÅD« - mtis¡ bfhšynt©L« v‹gjh»a mJntfU¤bj‹whY«. to¡fiz - T®ikahd m«ig. cÆ®¡nfJ© vD« - cÆU¡F m¢r« c©lh¡F«. Éid¤bjhÊš- bfhoa brayh»a fhÇa¤ij.

ïuhk‹ v©z¤ij m¿ªj ÉRthÄ¤âu‹ ciu;

`Ôbj‹W cŸsit ahití« brŒJ,vik¡nfhbj‹W c©oyŸ; ï¤jid naFiw;


bghoíil¡ fhd« v§F« FUâÚ® bgh§f åœªj,joíil vÆ‰W¥ ngœthŒ¤ jhlif, jiyfŸ njhW«Koíil mu¡f‰F, mªehŸ Kªâ c‰ghj khf¥goÆil m‰W åœªj bt‰¿m« gjhif x¤jhŸ. 30

30. bgho cil - òGâíŸs. jo cil vÆ‰WngœthŒ - jir bghUªâa g‰fŸ mikªj ãsªjthiaíila. jhlif - jhlif ahdtŸ. mu¡f‰F -mu¡fdh»a ïuhtzD¡F. Kªâ - KjÈš njh‹W«.c‰ghjkhf - bf£l rFdkhf. goÆil - Ãy¤âš.

threhŸ kynuh‹ m‹d khKÅ gÂk whjfhRcyh« fdf¥ ig«ó© fhF¤j‹ f‹Å¥ nghÇš,TáthŸ mu¡f®j§fŸ, Fy¤JcÆ® Fo¡f mŠáMirahš cHY« T‰W« Ritá¿J m¿ªjJ m‹nw. 31

31. ehŸkynuh‹ m‹d - òâa jhkiukyÇš ïU¡»‹w ãu«k njtid¥ngh‹w. khKÅ - ÉRthÄ¤âu‹.fhR cyh« - ïu¤âd§fŸ mikªj .fhF¤j‹ - ïuhk‹.f‹Å¥ngh® - á¿a ngh®; Kj‰ngh®. Tá - ehzkilªJ.

ahK«v« ïU¡if bg‰nw«, cd¡Fïil ôW« ïšiy,nfhkf‰F ïÅÚ bjŒt¥ gil¡fy« bfhL¤â v‹dhkhKÅ¡F ciu¤J¥, ã‹d® É‰bfh©l kiHmdh‹nkšókiH bghÊªJ thœ¤â É©zt® nghÆ dhnu. 32

32. v« ïU¡if - vkJ ciwísh»a thDyif.Éšbfh©l kiH - Éšiy¡bfh©l nkf«; ïuhkD¡Fctik.

8. ntŸÉ¥ gly«

É©zt® ngha ã‹iw, ÉÇªjó kiHÆ dhnyj©vD« fhd« Ú§»¤, jh§fU« jt¤â‹ Ä¡nfh‹,k©zt® tWik nehŒ¡F kUªjd rila‹, bt©zŒm©zšj‹, brhšny a‹d gil¡fy« mUË dhnd. 1

ntŸÉ¥ gly«; ÉRthÄ¤âudhš brŒa¥g£lntŸÉ¥ gly«; ÉRthÄ¤âudhš brŒa¥g£lntŸÉ¥ gly«; ÉRthÄ¤âudhš brŒa¥g£lntŸÉ¥ gly«; ÉRthÄ¤âudhš brŒa¥g£lntŸÉ¥ gly«; ÉRthÄ¤âudhš brŒa¥g£lntŸÉia¥ g‰¿¡ TW« gFâ.ntŸÉia¥ g‰¿¡ TW« gFâ.ntŸÉia¥ g‰¿¡ TW« gFâ.ntŸÉia¥ g‰¿¡ TW« gFâ.ntŸÉia¥ g‰¿¡ TW« gFâ.

26. òifªJ VÉa - nfhã¤J ÉL¤j. fâ®bfhŸ - xËbghUªâa. _ïiy fhy bt« Ô - _Éiy¢ Nykh»aCÊ¡fhy¡ bfhLª Ô. KÅÉâia - ÉRthÄ¤âu‹f£lisia. cthkâ - KGkâ. nfhŸvd - ïuhF v‹D«»uf¤ij¥nghy. ïuhk‹ KGkâ; Ny« ïuhF.

khY« m¡fz« thËia¤ bjh£lJ«nfhy É‰fhš FÅ¤jJ« f©oy®;fhyid¥ g¿¤Jm¡ foahŸ É£lNy« m‰w J©l§fŸ f©ld®. 27

27. khY« - âUkhÈ‹ mtjhukhd ïuhkD«.nfhy« Éšfhš - mH»a ÉšÈ‹ moia. FÅ¤jJ« -tis¤jijí«. fhyid¥ g¿¤J - vkÅlÄUªJ ãL§».

mj‹ ã‹ jhlif khÇnghš f‰fis åádhŸ.ïuhk‹ mitfis m«òfshš åœ¤â mtŸ ÛJxU fizia VÉdh‹.

jhlifÆ‹ åœ¢á

brhšx¡F« foa ntf¢ RLru«, fÇa br«kšmšx¡F« Ãw¤â dhŸnkš ÉL¤jY«, tÆu¡ F‹w¡fšx¡F« beŠáš j§fhJ m¥òw« fH‹W; fšyh¥òšy®¡F ešnyh® brh‹d bghUŸvd¥ nghÆ‰W; m‹nw 28

28. brhšx¡F« - KÅt®fË‹ rhg¢brhšyi¥ngh‹w. mš x¡F« - ïU£il¥ngh‹w. beŠáš - mtSila kh®ãny. m¥òw« fH‹W - ã‹òwkhf¡ fH‹W.fšyhj m‰g® beŠáš ešnyh® ciu Ãiy¡fhkškiwtJ; m«ò¡F ctik.

bgh‹beL« F‹w« m‹dh‹, òf®Kf¥ gfÊ v‹D«k‹beL« fhy t‹fh‰W mo¤jY«, ïo¤J thÅšfšbeL khÇ bgŒa¡ filíf¤J vGªjnkf«Ä‹bdhL« ïoÆ ndhL« åœtnj nghy åœejhŸ. 29

29. òf® Kf« gfÊ - T®ikahd EÅia cila m«ò.k‹ beL«tš fhy fh‰W - Ãiy¤j bgÇa tÈikíŸsCÊ¡fhy¡ fh‰W. beLfškhÇ bgŒa - bgÇa fškiHia¥ bgŒtj‰fhf.


`v«KdhŸ e§if ïªj ïUeâ MÆdhŸ’ v‹Wm«KÅ òfy¡, nfsh, mâra« Äfî« njh‹wbr«kY« ïisa nfhî« á¿Jïl« Ô®ªj ã‹d®,`ik«kÈ bghÊšahJ?’ v‹d, khjt‹ Twšc‰wh‹. 5

5. v«KdhŸ e§if - vkJ K‹dtsh»a e§if.ïUeâ - bgÇa eâ. á¿J ïl« Ô®ªjã‹d® - á¿JtÊelªJ Koªjã‹.

ÉRthÄ¤âu‹ khgÈÆ‹ tuyh‰iw ciu¤jš

j§fŸ ehafÇ‹, bjŒt« jh‹ã¿J, ïiyv‹ bw©Q«k§ifkh® áªij nghy¤ öaJ; k‰W« nfshŒv§fŸeh‹ kiw¡F«, njt® m¿É‰F«, ãw®¡F« v£lh¢br§f©khš ïUªJ nkšehŸ brŒjt« brŒjJ; m‹nw. 6

6. -.

Mdt‹ ï§Fciw »‹wmª ehŸthŒCd«ïš Phy« xL§F« vÆ‰WX®Vd« vD«âwš khtÈ v‹gh‹thdK« itaK« btsîjš brŒjh‹. 7

7. Mdt‹ - m¥go¤jt« òÇªjtdh»a âUkhš.xL§F« vÆ‰W X® - ml§F« jªj§fisíila. xU Vd«- g‹¿. btsîjš brŒjh‹ - if¥g‰¿¡bfh©lh‹.

brŒjã‹ thdt U«braš M‰whbeŒjtœ ntŸÉia K‰¿l Ã‹wh‹;Ia«ïš áªija® mªjz® j«ghšitaK« ahî« tH§f tÈ¤jh‹. 8

8. braš M‰wh - brŒaKoahj. tÈ¤jh‹ - cWâbrŒJ bfh©lh‹.

MaJ m¿ªjd® thdt®; mªehŸkhaid tªJ tz§» ïuªjh®;`Ôat‹ bt«bjhÊš Ô®’vd Ã‹wh®;ehaf D«mJ brŒa eaªjh‹. 9

1. jt¤â‹ Ä¡nfh‹ - jt¤âny áwªj ÉRthÄ¤âu‹.bt©bzŒ ešÿ®¢ rila‹ brhš t¿a®tfË‹tWikia xÊ¡F«; KÅt‹ jªj gil¡fy« gift®fismÊ¡F«.

M¿a m¿t‹ T¿ mË¤jY«, m©zš j‹ghšC¿a ctif nahL«, c«g®j« gilfŸ ahî«nj¿a kd¤jh‹ brŒj ešÉid¥ ga‹fŸ všyh«kh¿a ãw¥ãš njo tUtnghš tªj m‹nw. 2

2. M¿a - F‰w§fŸ m‰w. m¿t‹ - ÉRthÄ¤âu‹.T¿ mË¤jY« - m¥gilfis¥ ga‹gL¤J« Kiwfis¡ T¿¡bfhL¤jJ«. nj¿a - bjËªj. brŒj - xUãw¥ãny brŒj. kh¿a ãw¥ãš - kW¥ãw¥ãny. tªj -tªjd. m‹W; V; mirfŸ.

`nkÉd«; ãÇjš M‰nw«; åuÚ ÉâÆ‹ v«ikVÉd brŒJ Ã‰W« ïisat‹ nghy’; v‹Wnjt®j« gilfŸ br¥g¢, br›Ébj‹W mtD« neu¥,óitnghš Ãw¤â dh‰F¥ òw¤bjhÊš òÇªj; m‹nw. 3

3. nkÉd« - c‹id milªnjh«. ãÇjš M‰nw« -ãÇakh£nlh«. ÉâÆ‹ - Kiw¥go. v«ik VÉd - vk¡Fï£l f£lisia. ïisat‹nghy¢ brŒJ Ã‰W«.br›ÉJ - ešyJ. neu - x¤J¡ bfhŸs. óitnghš -fhah« óit¥ngh‹w. òw« bjhÊš - btËÆny brŒant©oa ntiyfis. òÇªj - brŒJ bfh©oUªjd.m‹W; V; mirfŸ.

ïidad Ãfœªj ã‹d®¡ fhtj« ïu©L br‹wh®midat® fhz M©nlh® mfšeâ mQ»¤ njh‹wKidt<J ahtJ’ v‹W K‹dt‹ Édt¥, ã‹d®Éidmw neh‰W Ã‹w nkyt‹ És«gš c‰wh‹. 4

4. mfšeâ - bgÇa eâah»a nfháfeâ. Kidt -KÅtnd. K‹dt‹ - ïuhk‹. Éid - ešÉidÔÉidfŸ. nkyt‹ - ca®ªjtdh»a ÉRthÄ¤âu‹.fhtj« - fhj«.


mL¥gt U«gÊ brŒŠPU« mšy®;bfhL¥gt® K‹ò bfhnlšvd Ã‹WjL¥gt nugif; j«ikí« m‹d®bfL¥gt®; m‹dJX® nfoiy v‹wh‹. 14

14. mL¥gtU« - ngh®òÇ»‹wt®Tl. gÊbrŒŠPU«mšy® - bfhLik brŒ»‹wt®fS« mšy®. gif -giftuht®. m‹dJ X® nfL ïšiy - mJngh‹w xUbfLâ ntbwh‹W« ïšiy.

f£Liu Æ‹jk! if¤Jcs nghœnjï£Lïir bfh©Lmw‹ vŒj Ka‹nwh®¡FcŸbjW bt«gif ahtJ nyhg«,É£olš; v‹W Éy¡»d® jhnk. 15

15. f£LiuÆ‹ - bršy¥nghdhš. j«if¤J csnghœnj - j«KilaifÆš bghUŸ cŸs fhy¤ânyna.Ka‹nwh®¡F - Kaš»‹wt®fS¡F. cŸbjW bt«gifahtJ - cŸns ÆUªJ mÊ¡»‹w bfhoa gifahtJ.nyhg« - cnyhgFzkhF«. É£olš Mjyhš m¡Fz¤ijÉ£LÉLf. v‹W Éy¡»d® -v‹W m¡Fz¤ijÉy¡»dh®fŸ. jh«; V; mir.

Koaï« bkhÊfis bkhÊªJ, kªâÇbfhoa‹v‹W, ciu¤jbrhš x‹W« bfh©oy‹;moxU _‹WÚ msªJ bfhŸbfd,beoat‹ F¿aif ÚÇš Ú£odh‹. 16

16. Koa - Kothf. v‹W - v‹W T¿. beoat‹ -âUkhš.

âÇÉ¡»uk‹

fa«jU eW«òdš ifÆš Ô©lY«,gaªjt® fS«ïfœ Fws‹, gh®¤Jvâ®Éaªjt® btU¡bfhs, ÉR«ã‹ X§»dh‹;ca®ªjt®¡F cjÉa cjÉ x¥gnt. 17

17. fa«jU eW«òdš - Fs¤âÈUªJ bfh©LtªJjhiu th®¤j ešy Ú®. gaªjt®fS« ïfœ - bg‰nwh®

9. bt«bjhÊšÔ® - bfhLªbjhÊiy Ú¡Ff. Ã‹wh®- nt©o Ã‹wh®. eaªjh‹ - ÉU«ãdh‹.

fhy« EÅ¤Jcz® fhág‹ v‹D«thšm¿ t‰Fmâ â¡FxU kfthŒÚy Ãw¤J beLªjif tªJ,X®Mšmk® É¤â‹ mU«FwŸ Mdh‹. 10

10. fhy« - K¡fhy Ãfœ¢áfisí«; EÅ¤J -MuhŒªJ. thš - gÇR¤jkhd. My«Éij thkdD¡Fctik. mââ - fhág‹ kidÉ.

mt‹ khgÈÆl« br‹wh‹. khgÈ tunt‰wh‹.khgÈÆ‹ bfhilia thkd‹ òfœªjh‹.

áªij ctªJvâ® v‹bra v‹wh‹;mªjz‹ _to k©mUŸ; c©nlšbt«âw yhŒïJ nt©L«; vdhK‹,jªjd‹ v‹wd‹; btŸË jL¤jh‹. 11

11. c©nlš - TLkhdhš. bt«âwthŒ - bfhoatÈikíŸstnd. btŸË - R¡»uh¢rhÇ; khgÈÆ‹FyFU.

btŸËia Mjš És«ãid; nknyhŒ!tŸËa® M»š tH§Ft jšyhš,vŸSt v‹áy; ï‹cÆ nuD«bfhŸSjš ÔJ; bfhL¥gJ e‹whš. 12

12. -.

khŒªjt® khŒªjt® mšy®fŸ; khahJVªâa ifbfhL ïuªjt® vªjhŒåªjt® v‹gt®; åªjt nuD«<ªjt® mšyJ ïUªjt® ahnu. 13

13. vªjhŒ - vªijna. ïuªjt® - ahá¤jtnu. åªjt®v‹gt® - kh©ltuht®. åªjtnuD« - ïwªjtuhÆD«.ïUªjt® ahnu - òfnHhL ïUªjt® ntWah®jh‹.


20. gUtnkf«nghš - fh®fhy nkf«nghš NœªJ.mrÅ mŠrnt - ïoí« mŠR«go. M®¤jd® ïo¤jd®- MuthÇ¤J KH§»dh®fŸ.

mt®fŸ kiyfis¥ g¿¤J åád®; gygilfis v¿ªjd®; ntŸÉia¢ áij¡f Ka‹wd®.

ftUil vÆ‰¿d®, fo¤j thÆd®,Jt®Ãw¥ g§»a®, RHšf© ÔÆd®,`gt®ril mªjz® gÂ¤j Ôat®ït®,’vd ïy¡Ft‰F ïuhk‹ fh£odh‹. 21

21. ft®cil vÆ‰¿d® - »isfŸ bghUªâag‰fisíilat®fŸ; nfhu¥g‰fŸ cŸst®fŸ. g§»a®-jiykÆiu íilat®fŸ. RHšf© - RHš»‹w f©fËny.gt®ril - beU§»a rilíŸs. mªjz‹ - ÉRthÄ¤âu‹.gÂ¤j - ciu¤j.

mu¡f®fŸ mÊî

f©lm¡ FkuD« fil¡f© Ôcf,É©jid neh¡»¤,j‹ Éšiy neh¡»dh‹,`m©l® ehaf! ïÅ¡ fh©o <©Lmt®J©l« åœ td;’vd¤ bjhGJ brhšÈdh‹. 22

22. m FkuD« - mªj ïy¡FtD«. Ô cf - beU¥ò¥bgh¿ áªj. m©l® - njt®fŸ.

ökntš mu¡f® j« ÃzK«, nrhÇí«,Xkbt« fdÈil cF«,v‹W c‹Åm¤,jhkiu¡ f©zD« ru§f nsbfhLnfhKÅ ïU¡ifX® Tl« M¡»dh‹. 23

23. ök«ntš - òifbghUªâa ntyhíj¤ij íila.ÃzK« nrhÇí« - rijí« ïu¤jK«. Xk« bt«fdšïil - Xk F©ly¤âny cŸs Nlhd ÔÆny. nfhKÅïU¡if - áwªj ÉRthÄ¤âu‹ ïUªj ïl¤ij.

eŠRml vGjY« eL§» ehŸkâ¢brŠril¡ flîis milí« njt®nghš,

fS« ïfœ»‹w cUt¤ij íila. vâ®gh®¤J Éaªjt®- vâÇšf©L Éa¥gilªjt®fŸ. btUbfhs - m¢rkilí«go. ÉR«ò - thd«. ca®ªjt®¡F cjÉa cjÉctkhd«.

thkd® Xuoahš cyifí«, k‰nwh® moahšthidí« msªJbfh©lh®; _‹wh« mo¡FkhgÈiana bfh©lh®; k©izí« É©izí«,thdt®fS¡F¡ bfhL¤J É£L¥ gh‰flY¡F¥nghŒ É£lh®. ïJjh‹ eh‹ ntŸÉ brŒí« ïl«v‹wh‹ nfháf‹. ã‹d® mt®fis¡ fhtyhfit¤JÉ£L ntŸÉ òÇa¤ bjhl§»dh‹.

ÉRthÄ¤âu‹ ntŸÉ

v©Qj‰F M¡fÇJ, ïu©L _‹WehŸÉ©zt®¡F M¡»a KÅt‹ ntŸÉia,k©Âid¡ fh¡»‹w k‹d‹ ikªj®fŸf©Âid¡ fh¡»‹w ïikÆ‹ fh¤jd®. 18

18. KÅt‹ - ÉRthÄ¤âu‹. ïu©L _‹W ehŸ -MW eh£fŸ. É©zt®¡F M¡»a - njt®fS¡fhf¢brŒj. v©Qj‰F M¡f mÇJ ntŸÉia - Ãid¥gj‰F«ïa‰Wtj‰F« mÇjhd ntŸÉia.... ikªj®fŸ.... fh¤jd®.ïikÆ‹ - ïikia¥nghy.

fh¤jd® âÇ»‹w fhis åuÇš_¤jt‹, KGJz® KÅia K‹Å;ÚÔ¤bjhÊš ïa‰Wt® v‹w Ôat®V¤jU« Fz¤âdhŒ! tUtJ v‹W?’ v‹wh‹. 19

19. fh¤jd® âÇ»‹w - ntŸÉia¡ fh¤J¢ R‰¿¡bfh©oU¡»‹w. _¤jt‹ - ïuhk‹. K‹Å- milªJ.

th®¤ij khWciu¤ây‹ KÅt‹ bksÅahŒ¥;ngh®¤bjhÊš FkuD« bjhGJ nghªjã‹gh®¤jd‹ ÉR«ãid¥; gUt nkf«nghšM®¤jd®, ïo¤jd®, mrÅ mŠrnt. 20


bg‰whŸ; mtŸ j‹id¥ gÂªj J®thr KÅ¡Fmªj khiyia¡ bfhL¤jhŸ. KÅt‹ m«khiyíl‹ ïªâunyhf« vŒâdh‹. C®tykhf tªJbfh©oUªj ïªâuid¡ f©lh‹; ctªjh‹;m«khiyia mtÅl« mË¤jh‹”.

jidx› thjt‹ k»œ¢áahš thrt‹ j‹iftidí« khiyia Ú£lY«, njh£oahš th§»¤Jidty¤J mÆuh tj¤J vU¤âil¤ bjhL¤jh‹;gidbrŒ ifÆdhš g¿¤J mo¥gL¤jJ m¥gfL. 2

2. jid x›thjt‹ - jd¡F ahU« x¥ãšyhjtdh»aJ®thr KÅt‹. njh£oahš - m§Fr¤jhš. Jidty¤J- Éiuî« M‰wY« cila. vU¤J - fG¤J. gid brŒifÆdhš - gidku¤jhš M¡»aJ ngh‹w J«ã¡ifÆdhš.gfL - ahid. ïªâuDila ahid¡F Iuhtj« v‹Wbga® mJ bt©ÂwKŸsJ.

mij¡f©l J®thr KÅt‹ ml§fhj ád§bfh©lh‹; midtU« mŠád®.

ój ehaf‹, òÉkfŸ ehaf‹, bghUÉšntj ehaf‹ kh®gf¤J, ïÅJå‰ ¿U¡F«Mâ eha» ÉU¥òW bjÇašbfh©L mizªjkhj uhŸtÆ‹ bg‰wbd‹, Ka‹wkh jt¤jhš 3

3. ójehaf‹ - IªJój§fS¡F« jiyt‹; IªJój§fŸ; k©, Ú®, Ô, fh‰W, thd«. ÉU¥òcW - ÉU«ò»‹w.bjÇaš - khiyia¡. bfh©L mizªj khjuhŸtÆ‹bfh©Ltªj xUÉ¤âahju¥ bg©ÂlÄUªJ. `Ka‹wkhjt¤jhš bg‰wd‹’.

ï‹W Ã‹bgU« br›Éf©L, ctifÆ‹ <ªj,k‹wš m«bjhil ïfœªjid! ÃdJkh Ãâí«x‹w yhjgš ts§fS«, ctÇò¡F xË¥g,F‹¿ ÚJa® cWbfd ciu¤jd‹ bfhonah‹. 4

4. br›É - cyhÉ‹ mHif¡f©L. k‹wš m«bjhil - kz« bghUªâa mH»a khiyia. ÃdJkhÃâí« - c‹Dila bgÇa ÃâfS«. F‹¿ - všyh

tŠrid mu¡fiu btUÉ, khjt®`mŠrd t©z!Ã‹ mga« ah«!’ v‹wh®. 24

24. eŠR ml vGjY« - Myfhy eŠR bfhšYtj‰fhf¤ njh‹¿aîl‹. ehŸkâ - ïs«ãiw. milí«- ruz« milªj. bt«ád mu¡fiu btUÉ - bfhoaádKŸs mu¡f®fis¡ f©L mŠá. khjt® - áwªjjt¤ijíila KÅt®fŸ.

ïuhk‹ mt®fS¡F mga« mË¤jh‹. ïuhk‹fizfshš mu¡f®fŸ mÊªjd®; jhlifÆ‹k¡fËny khßr‹ flÈš jŸs¥g£lh‹; RthFbfhšy¥g£lh‹. ntŸÉ ïÅJ KoªjJ. njt®fS«KÅt®fS« thœ¤âd®. ã‹d®, nfháf‹ `Äâiyntªj‹ ntŸÉ x‹W©L; mijí« fh©ngh«’v‹W ciu¤J, ïuhkidí«, ïy¡Ftidí«miH¤J¡bfh©L òw¥g£lh‹.

9. mfÈif¥ gly«

nfháf‹, ïuhk‹, ïy¡Ft‹ _tU« nrhizah‰w§ fiuia¢ nr®ªjd®; fâut‹ kiwªjh‹.

fw§F j©òdš fobeL« jhŸcil¡ fky¤Jmw«bfhŸ eh©ky®¡ nfhÆšfŸ ïjœ¡fjî mil¥g¥,ãw§F jhkiu td«É£L¥ bgilbahL fËt©Lcw§F »‹wnjh® eWky®¢ nrhiyò¡F ciwªjh®. 1

mfÈif¥ gly«: mfÈifia¥g‰¿ ciu¡F«mfÈif¥ gly«: mfÈifia¥g‰¿ ciu¡F«mfÈif¥ gly«: mfÈifia¥g‰¿ ciu¡F«mfÈif¥ gly«: mfÈifia¥g‰¿ ciu¡F«mfÈif¥ gly«: mfÈifia¥g‰¿ ciu¡F«gFâ . mfÈif - mHFŸstŸ.gFâ . mfÈif - mHFŸstŸ.gFâ . mfÈif - mHFŸstŸ.gFâ . mfÈif - mHFŸstŸ.gFâ . mfÈif - mHFŸstŸ.

1. fw§F j©òdš - RHš»‹w FË®ªj Úiu. fobeL«jhŸ cil - fhtyhf¡ bfh©l Ú©l j©ilíila.fky¤J - jhkiuÆ‹. mw«bfhŸ - njid¡bfhL¤Jmw¤ij¢ nr®¤J¡bfhŸS»‹w. ehŸ - òâa. ãw§F -És§F»‹wJ.

mKj« ãwªj tuyhW

m¢nrhiyÆ‹ áw¥ig m¿a ÉU«ãdh‹ïuhk‹, “ÉŠira® kfŸ xU¤â; âUkfis¥gÂªjhŸ; mtŸ mÂªâUªj ky® khiyia¥


kUî gšbgU« ts§fS« ntWcw tH§»¤;âUî«, MuK« mÂªjd‹ Óju _®¤â. 7

7. btŸÉilat‰F - bt©ikÃwKŸs fhisiaíila átbgUkhD¡F. jUî« - f‰gf¤jUî«. jifikí«- áwªj bghUŸfisí«. rjkf‹ - ïªâu‹. ntWcw tH§»- bt›ntW njt®fŸ bgW«go bfhL¤J. `Óju_®¤ââUî« MuK« mÂªjd‹’ Mu« - bfs¤Jg u¤âdkhiy.

mj‹ã‹, mRu®fË‹ m‹idah»a ââ,kf¥ngW nt©o¤ jt« òÇªjhŸ. mªj ïlªjh‹ïJ. “KUf‹ ts®ªj rutz¥ bghŒifí«ï§Fjh‹ ïU¡»‹wJ” v‹wh‹ KÅt‹. ã‹d®¥bghGJ ÉoªjJ gfyt‹ njh‹¿dh‹.

m§F Ã‹bwGªJ ma‹Kjš _tU« midah®,br§f© V‰wt‹ br¿ril¥ gGt¤â‹ Ãiwnj‹bgh§F bfh‹iw<®¤J xGfyhš, bgh‹Åia¥ bghUî«f§if v‹D«m¡ fiubghU âUeâ f©lh®. 8

8. ma‹Kjš _t® - ãu«kh, âUkhš, át‹. br§f©V‰wt‹ - átbgUkhDila . br¿ril gGt¤â‹ -beU§»a rilah»a fh£oÈUªJ câ®ªj. Ãiw nj‹bgh§F bfh‹iw - ÄFªj njidíila bfh‹iw ky®fis. <®¤J xGfyhš - ïG¤J¡bfh©L tUtjdhš.fhÉÇia¥ bghUî« - fhÉÇah‰iw¥ ngh‹w. bgh‹ÅwKŸsJ - bgh‹Å.

f§ifÆ‹ áw¥ò

“ï¡f§ifÆ‹ bgUik ahJ? ciu¤jUsnt©L«”v‹wh‹ ïuhk‹. mj‹ kh©ig¡ nfháf‹ T¿dh‹.

m©l nfhsif¡F m¥òw¤J m»y« m‹W msªjò©l ßfbk‹ gj¤âil¥ ãwªJ,ó kfdh®bfh©l Ô®¤jkhŒ¥ g»uj‹ jt¤âdhš bfhzuk©jy¤J tªJ milªjJï« kheâ ikªj! 9

9. ikªj! ï«kheâ - ï¢áwªj f§fheâ. m©lnfhsif¡F - cyf cU©il¡F. m»y« m‹W msªj -

ï‹g§fS« FiwªJ. bfhonah‹ - J®thr‹. (cyh -C®ty«)

mu klªija®, f‰gf«, etÃâ, mÄ®j¢Ruã, th«gÇ, kjkiy, KjÈa bjhl¡f‰WxUbgU« bghUŸ ï‹¿na ctÇò¡F xË¥gbtUÉ Xod f©z‹thœ bt©bzŒ nkthÇ‹. 5

5. f‰gf« - f‰gf¤jU. etÃâ - òâa brštkh»ar§fÃâ gJk ÃâfŸ. mÄ®jRuã - fhknjD. th«gÇ -jhî»‹w Fâiu. kjkiy - kj¤ijíila kiyngh‹wahid. bjhl¡F m‰W - bjhl® ãšyhkš. bt©bzŒthœ f©z‹nkthÇ‹ - bt©bzŒ ešÿÇš thœ»‹wf©zDila giftiu¥nghy. btUÉ Xod - mŠáXod. rila¥g tŸsY¡F¡ f©z‹ v‹w bgaU«c©LnghY«.

btŒa khKÅ btFËahš, É©zf« Kjyh«ita« ahití« tWiknehŒ eÈa, thdtU«,ijaš ghfD«, rJKf¡ flîS« To¢brŒa jhkiu¤ âUkW kh®gid¢ nr®ªjh®. 6

6. btŒakhKÅ - JUthr‹. eÈa - J‹òW¤j.ijašghf‹ - átbgUkh‹. âUkWkh®gid - âUití«kWití« mÂªj kh®igíila âUkhiy. kW - xUmilahs«.

KÅt‹ btFËahš Éisªjij És«ãd®.“mŠr‰f! kªâu kiyia k¤jhfî«, thR»ia¡fÆwhfî« bfhŸS§fŸ; gh‰fliy¡ filí§fŸ”v‹wh® âUkhš. m›thnw njt®fS« mRu®fS«filªjd®. khš MikahŒ Ã‹W kªju kiyÆ‹moia¤ jh§»dh®. ïªâuid É£L Ú§»a všyh¢bršt§fS« tªjd. mKjK« ãwªjJ. âUkhšnkh»Å cUÉš tªjh®. mRu®fŸ mªj nkh»Åiamiltâš r©ilÆ£L¡ bfh©L koªjd®.njt®fŸ mKj« c©ld®.

btUî« MyK«, ãiwí«,btŸ Éilat‰F <ªJ;jUî« ntWs jifikí«, rjkf‰F mUË;


12. fhF¤j‹ - ïuhkDila. fHšJfŸ - fhÈ‹öR.fJt g£lîl‹. c©l - cŸs¤âny bfh©LŸs.ngijia ka¡Fmw - m¿ahikah»afy¡f« Ú§»aã‹.ntWg£L - K‹ÅUªj ÃiyÆš khWg£L. cUt«bfh©L- xË cU¡bfh©L. mt‹ fHš bkŒ cz®î ToaJ x¥g- m›Éiwt‹ ghj¤âny c©ik m¿î br‹Wnr®ªjij¥nghy. gÂ¥gh‹ - brhšy¤ bjhl§»dh‹.

“khÆU ÉR«ã‹ f§if k©Äir¡ bfhz®ªnjh‹ ikªj!nkÆd ctif nahL Ä‹vd xJ§» Ã‹whŸ,ÔÉid eaªJ brŒj njt®nfh‹ jd¡F¢ br§f©MÆu« mË¤njh‹ g‹Å; mfÈif MF«;’ v‹wh‹. 13

13. bfhz®ªnjh‹ ikªj - bfh©Ltªj gÑuj‹kuãny ãwªj ikªjnd. nkÆd - bghUªâa. Ä‹ vd -Ä‹dšbfho nghy. ÔÉid eaªJbrŒj - Ja bjhÊiyÉU«ã¢ brŒj. mË¤njh‹ - bfhL¤jtdh»a bfsjkKÅtDila. g‹Å - kidÉ.

bgh‹idV® rilah‹Tw¡ nf£lY«, óÄ nfŸt‹`v‹idna! v‹idna! ï› îy»aš ïUªj t©z«;K‹idCœ ÉidÆ dhnyh? eLx‹W KoªjJ c©nlh?m‹idna midah£F ï§‡‹ mL¤jthW mUS’ bf‹wh‹. 14

14. bgh‹id V® rila‹ - bgh‹ng‹w mH»ariliaíila ÉRthÄ¤âu‹. óÄnfŸt‹ - ÃykfË‹jiyt‹. eL x‹W - k‰bwh‹¿dhnyh. KoªjJ. c©nlh- ï›thW Ãfœªj J©nlh? ï§‡‹ - ï›Éj«. mL¤jMW - Ãfœªj fhuz¤ij.

m›îiu ïuhk‹ Tw, m¿tD« mtid neh¡»,`br›ÉnahŒ nf£o! nkšehŸ br¿ml®¡ FÈr¤J m©zš,m›Éa« mÉ¤j áªij KÅtid,m‰w« neh¡»,e›Énghš ÉÊÆ dhŸj‹ tdKiy eQfš c‰wh‹. 15

15. br¿Rl® FÈr¤J m©zš - Ãiwªj xËíŸst¢áuhíj¤ ijíila ïªâu‹. m›Éa« mÉ¤j -bghwhikngh‹w bf£l Fz§fis mÊ¤j. m‰w« -ïšyhjrka«. e›Énghš - kh‹ngh‹w.

cyif m‹W Xuoahš msªj âUkhÈ‹. ò©lßf bk‹gj¤âil - jhkiu ky®ngh‹w bkšÈa ghj¤âny.ókfdh® - eh‹Kf‹. mu‹bfhs - átbgUkh‹ rilÆnyjh§»¡bfhŸs. k©jy¤J - Ãy¤âš.

rfu® j«bghU£L mUªjt« bgU«gfš jŸË¥,g»u j‹bfhz®ª âLjyhš, g»uâ M»,k»j y¤âil¢ rªEÉ‹ brÉtÊ tuyhš,Ãf®ïš, rheÉ, vd¥bga® gil¤jJïª Ú¤j«. 10

10. bgU«gfš mU«jt« jŸË - gy eh£fis¢áwªjjt¤âny fÊ¤J. k»jy« - k©Qyf«. rªEÉ‹brÉtÊ tuyhš - rªE KÅtDila fhâ‹ tÊnaEiHªJtªjjhš. ghÑuâ; rheÉ; v‹w bgauhš f§iftH§f¥gLtj‰F¡ fhuz« T¿aJ ï¢brŒíŸ.

ïij¡ nf£lJ« jruj Fkhu®fŸ f§ifia¥gÂªjd®. m¥bghGJ Érhiy efu ntªj‹ tªJmt®fis tz§»¢ br‹wh‹. ã‹d® Äâiyeh£il nkÉd®.

mfÈif tuyhW

ïida eh£oÅš ïÅJbr‹W, ïŠáNœ Äâiyòidí« ÚŸbfho¥ òÇirÆ‹ òw¤JtªJ ïW¤jh®;kidÆ‹ kh£áia mÊ¤J,ïÊ, khjt‹ g‹Åfidí« nk£Lca® fU§fšX® btŸËil¡ f©lh®. 11

11. ïida eh£oid - ï¤jifa Énjf eh£il.ïÅJ br‹W ïÅJ flªJ. ïŠáNœ - kâš Nœªj.òidí« - my§fÇ¡F«. òÇirÆ‹ - nfh£il kâÈ‹.ïW¤jh® - j§»dh®. kidÆ‹ kh£áia mÊ¤J -ïšyw¤â‰FÇa áwªj f‰ig mÊ¤J. ïÊ - ïÊtilªj.khjt‹ g‹Å - bfsjk KÅt‹ kidÉah»a mfÈif.fidí« beU§»ÆU¡»‹w.

f©l fšÄir fhF¤j‹ fHšJfŸ fJt,c©l ngjik ka¡fw, ntWg£L cUt«bfh©L, bkŒcz® gt‹fHš ToaJ x¥g¥,g©il t©zkhŒ Ã‹wdŸ; khKÅ gÂ¥gh‹. 12


19. òšÈa - bghUªâa. fš ïaš Mâ - fšÈ‹ j‹ikíilatŸ MFf. kU§»šåœthŸ - m›Él¤âšåœ»‹wtŸ

`ãiH¤jJ bghW¤jš v‹W« bgÇat® flnd; m‹ghšmHšbgU« flîŸ m‹dhŒ! Koîïj‰F mUS’ bf‹d¤`jiH¤J t©L ïÄU« j©jh®¤ jruj uhk‹ v‹gh‹fHyJfŸ fjt ïªj¡ fšcU¤ jÉ®â” v‹wh‹. 20

20. mHšbgU« flîŸ - Ô tothd bgU« flîshdátid¥ ngh‹wtnd. jiH¤J - brÊ¥òilajhŒ. t©LïÄU« - t©LfŸ bkhŒ¡»‹w. j©jh® - FË®ªjky®khiyia mÂªj.

ï›t©z« Ãfœªj t©z«; ïÅïªj cyF¡ bfšyh«cŒt©z« m‹¿ k‰nwh® Ja®t©z« cWtJ c©nlh!ikt©z¤J mu¡» nghÇš kiHt©z¤J m©zny,c‹ift©z« m§F¡ f©nl‹; fhšt©z« ï§F¡ f©nl‹.

21

21. ï›t©z« - ïJjh‹. Ãfœªj t©z« - elªjÃfœ¢á ahF«. cyF¡F všyh« - cyf¤J cÆ®fS¡bfšyh«. cŒt©z« m‹¿ - ãiH¡F« j‹ik ãwªjnjmšyhkš. Ja® t©z« - J‹òW« Ãiy. cWtJc©nlh - tUtJ©nlh. kiHt©z¤J - nkfÃw¤ijíila. m©zny - bgUikÆš áwªjtnd. `m§Fikt©z¤J mu¡»nghÇš c‹ift©z« f©nl‹;ï§Ffhš t©z« f©nl‹’ ift©z« - if¤âw«.fhšt©z« - fhÈ‹ âwik.

Ôâyh cjÉ brŒj nrto¡, fÇa br«kš,nfhâyh¡ Fz¤jh‹ brh‹d bghUŸvyh« kd¤âš bfh©L`khjt‹mUŸ c©lhf tÊgL; gl® cwhnj?nghJÚ m‹id’, v‹W bgh‹mo tz§»¥ nghdhŸ. 22

22. br«kš - ïuhk‹. nfhJïyh Fz¤jh‹ -F‰wk‰w FzKila ÉRthÄ¤âu‹. gl® cwhnj -elªjij v©Â¤ J‹òwhnj. m‹id Ú nghJ -m‹idna Ú nghthahf.

ijayhŸ ead ntY«, k‹kj‹ ruK« ghacŒayh« cWâ eho cHšgt‹, xUehŸ c‰wikayhš m¿î Ú§», khKÅ¡F m‰w« brŒJ,bghŒÆyh cŸs¤ jh‹j‹ cUtnk bfh©L ò¡fh‹. 16

16. cŒayh« cWâeho - fhknehÆÈUªJ ãiH¡F«e‹ikia ÉU«ã. cHšgt‹ - miyªJ bfh©oUªjïªâu‹. khKÅ¡F m‰w« brŒJ - bfsjkD¡F¥ ãÇªJbršY« rka¤ij c©lh¡». bghŒÆyh cŸs¤jh‹ -bfsjkKÅtDila.

ò¡F mtnshL« fhk¥ òJey kJÉ‹ njwšx¡f c©L ïU¤jnyhL«, cz®ªjd‹; cz®ªj ã‹D«j¡fj‹W v‹dXuhŸ; jhœªjdŸ ïU¥g¤, jhHhK¡fzh‹ mida M‰wš KÅtD« KL» tªjh‹. 17

17. ò¡F - KÅt‹ ciwÉl¤âny òFªJ. òJeykJÉ‹ njwš - òâa ï‹gkh»a kJÉ‹ bjËit. x¡fc©L ïU¤jnyhL« - x‹Wg£L Ef®ªâUªjnghJ.cz®ªjdŸ - mt‹ ïªâu‹ v‹gij m¿ªjhŸ. j¡fJm‹W - ïJ jd¡F¤ jFâahdJ v‹W. njwhŸ -bjËahjtshŒ. jhHh - FiwÉšyhj.

bfsjkiu¡ f©lJ« ïªâu‹ xU óidcU¡bfh©L Xodh‹.

ÔÉÊ áªj neh¡»¢ brŒjij cz®ªJ brŒaöat‹, mtid Ã‹if¢ RLru« mida brhšyhšMÆu« khj®¡F cŸs m¿F¿ cd¡F c©lhbf‹WVÆd‹; mitv yh«tªJ ïiaªjd ïik¥ã‹ K‹d«. 18

18. ÉÊÔ áªj neh¡» - f©fËÈUªJ Ô¥bgh¿áªJ«go gh®¤J. brhšyhš - rhg¢ brhšyhš. VÆd‹ -rhg«É£lh‹.

všiyÆš ehz« vŒâ, aht®¡F« eiftªJ vŒj¥òšÈa gÊÆ ndhL« òuªju‹ ngha ã‹iwbkšÈa yhis neh¡»`ÉiykfŸ mida Úí«fšÈaš Mâ’ v‹wh‹; fU§fyhŒ kU§»š åœthŸ. 19


MjÇ¤J mKJ nfhšnjhŒ¤J mtat« mik¡F« j‹ikahJvd¤ âif¡F« mšyhš, kjd‰F« vGj x©zh¢Óijia¤ jUj yhny, âUkfŸ ïUªj brŒanghJvd¥ bghÈªJ njh‹W« bgh‹kâš Äâiy ò¡fh®. 2

2. MjÇ¤J - mtŸ cUt¤ij vGjÉU«ã. mKJnfhš njhŒ¤J - mKj¤âny vGJnfhiy¤ njhŒ¤JvL¤J. ahJ vd - v¥go v‹W m¿ahkš. brŒanghJ -brªjhkiuky®. Äâiy efU¡F¢ brªjhkiu ky®ctkhd«.

brh‰fiy KÅt‹ c©l Rl®kÂ¡ flY«, J‹¿mšfyªJ ïy§F g‹Û‹ mU«ãa thD« nghy,Éšfiy EjÈ dhU«, ikªjU« btW¤J Ú¤jbgh‰fy‹ »lªj, khl beLªbjU mjÅš ò¡fh®. 3

3. brhšfiy KÅt‹ - jÄG¡F ïy¡fz üiyïa‰¿a mf¤âa KÅt‹. c©l - Úiu c©lã‹tw©Lnghd. Rl®kÂ¡ flY« - xËbghUªâa kÂfŸfhz¥gL»‹w fliy¥nghyî«. J‹¿ mšfyªJ -Ãiwªj ïuÉny bghUªâ. ïy§F g‹Û‹ mU«ãa -És§F»‹w e£r¤âu§fŸ njh‹¿ÆU¡»‹w. Éšfiy -xËåR« Milfis mÂªj. fy‹ - Mguz§fŸ.

mt®fŸ efÇ‹ gy fh£áfisí« f©ld®.murDila nfhÆiyí«, mij¢ R‰¿a kâiyí«,mfÊiaí« gh®¤jd®. nkY« elªJ br‹W ehlfmu§»‹ fh£á x‹iw¡ f©ld®.

beŒâuŸ eu«ãš jªj, kHiyÆ‹ Ãiwªj ghlšijtU kfu åiz j©cik jGÉ¤ ö§f¡,iftÊ ead« bršy¡ f©tÊ kdK« bršy,IaE© ïilah® ML« ehlf mu§F f©lh®. 4

4. beŒâuŸ eu«ã‹ jªj - beŒóáa âu©leu«ãidíila ahnHhirnghš ghl¥g£l. kHiyÆ‹Ãiwªj ghlš - kHiybkhÊ nghš ïÅik ÃiwªjghlY«. ijtU« kfuåiz - jlt¥gL« kfuåizÆ‹ïirí«. j© cik - k¤js xÈí«. jGÉ¤ö§f - x‹nwhLx‹W ïizªJ el¡f. Ia« E© ïilah® - c©nlh

ãwF mt®fŸ nfhjk‹ ciwíis c‰wd®.ÉRthÄ¤âu‹, ïuhk ïy¡Ft®fis ï‹dh®v‹W nfhjkD¡F m¿Kf¥gL¤âdh‹.

`mŠrd t©z¤ jh‹j‹ mo¤JfŸ fJth K‹d«,tŠánghš ïilahŸ, K‹id t©z¤jŸ M» Ã‹whŸ;beŠádhš ãiH¥ãyhis, ÚmiH¤ âLf’ v‹d,fŠr khKÅt‹ m‹d KÅtD«, fU¤JŸ bfh©lh‹. 23

23. tŠánghš - tŠá¡bfhongh‹w. K‹idt©z¤â‹ - gHa cUîilatshŒ. ãiH¥ò ïyhis -F‰w« m‰wtis. Ú miH¤âLf - Ú miH¤J¡bfhŸthahf. fŠr« - jhkiu kyÇny thG«. khKÅt‹ m‹d- áwªj KÅtdh»a ãukid¥ngh‹w. fU¤JŸ bfh©lh‹- cŸs¤JŸ V‰W¡bfh©lh‹.

Fz§fshš ca®ªj tŸsš, nfhjk‹ fky¤ jhŸfŸtz§»d‹, ty§bfh©L V¤â khrW f‰ã‹ Ä¡fmz§»id mt‹if pªJ, M©L mUªjt ndhL« thrkz«»s® nrhiyÚ§», kÂkâš »l¡if f©lh®. 24

24. tŸsš - ïuhk‹. mz§»id - bjŒt¥bg©ngh‹wtis mt‹ if <ªJ - m«KÅtÅl« É£L.M©L - m§»UªJ. mU« jtndhL« - ÉRthÄ¤âundhL« òw¥g£L. thrkz«»s® - ÄFªj thridåR»‹w. kÂ kâš »l¡if - mH»a kâÈ‹ Ãiyia.

10. Äâiy¡ fh£á¥ gly«

`ikaW kyÇ‹ Ú§», ah‹brŒkh jt¤â‹ tªJbrŒatŸ ïUªjhŸ;’ v‹W, brGkÂ¡ bfhofŸ v‹D«iffis Ú£o, mªj¡ foef®, fky¢ br§f©Iaid `xšiy th’v‹W miH¥gJ ngh‹wJ; m«kh. 1

Äâiy¡ fh£á¥ gly«: Énjf eh£o‹ jiyÄâiy¡ fh£á¥ gly«: Énjf eh£o‹ jiyÄâiy¡ fh£á¥ gly«: Énjf eh£o‹ jiyÄâiy¡ fh£á¥ gly«: Énjf eh£o‹ jiyÄâiy¡ fh£á¥ gly«: Énjf eh£o‹ jiyefuhd Äâiy efu¤â‹ fh£áia¡ fhQ« gFâ.efuhd Äâiy efu¤â‹ fh£áia¡ fhQ« gFâ.efuhd Äâiy efu¤â‹ fh£áia¡ fhQ« gFâ.efuhd Äâiy efu¤â‹ fh£áia¡ fhQ« gFâ.efuhd Äâiy efu¤â‹ fh£áia¡ fhQ« gFâ.

1. ikmW kyÇ‹ Ú§» - F‰wk‰w brªjhkiu kyÇÈUªJ ãÇªJ. brŒatŸ - ïy¡FÄ. foef® - fhtšbghUªâa efukhdJ. xšiyth - ÉiuªJ tUf. m«kh;mir.


ntš f©Q¡F« áiy òUt¤J¡F«, »il, cj£L¡F«ctikfŸ.

fhjy® fh£á

bgh‹Å‹ nrhâ, nghâÅ‹ eh‰w«, bghÈóÉ‹bj‹c‹ njÅ‹ Ô«Rit brŠbrhš fÉÆ‹g«,f‹Å« khl¤J c«gÇ‹ khnl fËngnlhLm‹d« ML« K‹Jiw f©l§F mašÃ‹whŸ. 9

9. `fËngnlhL m‹d« ML« K‹Jiw,f‹Åkhl¤J c«gÇ‹ khnl, bj‹ c©njwš ÔŠRit,br«brhšfÉ ï‹g«, bgh‹Å‹nrhâ, nghâÅ‹ eh‰w«bghÈntnghš f©L m§F maš Ã‹wh®, K‹Jiw -áwªj Ú®¤Jiw¡F mU»ny. c«gÇ‹ khL - nkÈl¤âš.bj‹ - t©LfŸ. eh‰w« bghÈntnghš - kz¤ijí«njh‰w¤ijí«nghy fhz¥g£l. f©L - ÓjhnjÉia¡f©L. Rit, fÉÆ‹g«, nrhâ, kz«, njh‰w«, ïitfŸÓij¡F ctik.

br¥ò« fhiy¢ br§fk y¤njh‹ KjšahU«v¥bg© ghY« bfh©Lct Ä¥ngh® ctÄ¡F«m¥bg©jhnd MÆd nghJ,ï§F, mašntWX®x¥ò v§nfbfh©L v›tif eho, ciubrŒnt«? 10

10. v¥ bg©ghY« - vªj¥ bg©ghY¡F«. bfh©L- ctik ahf¡bfh©L. m¥bg©jhnd - mªj¥ bg©zh»aïy¡FÄna. MÆdnghJ - Óij tothdnghJ.

cikahŸ x¡F« k§ifa®, c¢á¡ fu«it¤njfikahŸ nkÅ f©lt® fh£á¡ fiufhzh®;ïikah eh£l« bg‰¿y« v‹wh®; ïUf©zhšmikah bj‹wh® mªju thd¤ jt®všyh«. 11

11. fikahŸ - bghWik KjÈa e‰g©òfis íilatŸ. nkÅ f©lt® - clyHif¡f©L ï›îy»d®.fh£á - mHF. mikahJ - gh®¤J KoahJ.

j«ne® ïšyh k§ifa® br§if¤ jË®khnd!m‹nd! njnd! MuÄœ nj! v‹Wmongh‰¿

ï‹nwh vd Ia¥gL« á¿a ïilíŸs kfË®. kfuåiz- RwhÛ‹ cUÉš cŸs åiz.

órÈ‹ vGªj t©L kU§»D¡F ïu§»¥ bgh§f,khrW ãwÉ nghy tUtJ nght jh»,fhrW gts¢ br§fhŒ kufj¡ fKF ó©lCrÈš, kfË® ikªj® áªijnahL cyt¡ f©lh®. 5

5. órÈ‹ - Muthu¤âdhš. bgh§f - XirÆl.khRmW - F‰w« m‰w. fhRmW - F‰wk‰w. kufj« - gRik.fKFó©l - gh¡Fku¤âš f£oa.

tu¥òmW kÂí«, bgh‹D«, MuK«, ftÇ thY«,Ru¤âil m»Y«, kŠiP¤ njhifí«, J«ã¡ bfh«ò«,Fu¥òmiz Ãu¥ò« kŸs® FÉ¥òw¡, fiufŸ njhW«gu¥ãa bgh‹Å m‹d Mtz« gyî« f©lh®. 6

6. tu¥òmW; tu«òmW - mst‰w. MuK«-rªjdK«. ftÇ - ftÇkh‹. Ru¤âil - ghiyÃy¤âšcŸs. kŠiP - kÆš. J«ã¡ bfh«ò« - ahid¤ jªjK«.Fu¥ò Miz kŸs® - cHt®. bgh‹Å - fhÉÇ. Mtz« -filåâ. fil åâ¡F¡ fhÉÇ¡fiu ctik.

tŸc»®¤ jl¡if neht khlf« g‰¿, th®ªjfŸvd eu«ò å¡»¡, ifbahL kdK« T£o,btŸËa KWtš njh‹w, ÉUªbjd kfË® <ªjbjŸÉË¥ ghÂ¤ Ô«nj‹ brÉkL¤J ïÅJ br‹wh®. 7

7. tŸc»® - T®ikahd ef¤ijíila. khlf« - ahœ.th®ªj - xG»a. å¡» - ïG¤J. bjŸÉË¥ghÂ -ïirah»a.

thŸmu« bghUj ntY«, k‹kj‹ áiyí« t©o‹nfbshL »lªj Úy¢ RUS«,br§ »ilí« bfh©LÚŸïU« fs§f« Ú¡» ÃiukÂ khl« be‰¿¢rhsu« njhW« njh‹W« rªâu cja« f©lh®. 8

8. thŸ - T®ik. t©o‹ nfbshL - t©L¡T£l¤Jl‹. Úy¢RUŸ - ÚyÃwKŸs RU©l Tªjš. ÚŸïU« -Ú©lbgÇa. fs§f« - fiw. khj®Kf« rªâuD¡F ctik.


gU»a neh¡bfD« ghr¤jhš ãÂ¤J,xUtiu xUt®j« cŸs« <®¤jyhš,tÇáiy m©zY«, thŸf© e§ifí«,ïUtU« kh¿¥ò¡F ïja« vŒâdh®. 16

16. gU»a - xUtiu xUt® ÉG§»a. ghr¤jhš -fÆ‰whš; m‹ghš. ïja« kh¿ ò¡F - xUt® cŸs¤ânyk‰bwhUt® kh¿¥ òFªJ. vŒâdh® - nr®ªjh®.

kU§»yh e§ifí«, tirïš IaD«xU§»a ïu©Lcl‰F cÆ®x‹W MÆdh®;fU§flš gŸËÆš fyÉ Ú§»¥ nghŒ¥ãÇªjt® Todhš ngrî« nt©Lnkh? 17

17. kU§F - ïil. tir - F‰w«. xU§»a - x‹Wg£l.fyÉ Ú§»¥nghŒ ãÇªjt® - x‹W nr®ªjijÉ£L¥ãÇªJnghdt®fŸ. Todhš - Û©L« x‹Wg£lhš.

mªj«ïš neh¡Fïik miz» yhikahšigªbjho XÉa¥ ghit ngh‹wdŸ;áªijí«, Ãiwí«,bkŒ ªeyD« ã‹bry,ikªjD« KÅbahL kiwa¥ nghÆdh‹. 18

18. mªj«ïš - KoÉšyhj. áªijí« - ÓijÆ‹v©zK«. Ãiwí« - kdcWâí«. bkŒeyD« - clšmHF«. ã‹bry - j‹ ã‹ndtu.

neh«; cW« nehŒÃiy Ety »‰¿yŸ;CkÅ‹ kd¤âil c‹Å É«ÄdhŸ;fhkD« xUru« fU¤âš vŒjd‹nt«vÇ mjÅil Éw»£L v‹dnt. 19

19. neh« - tUªJthŸ. cW« nehŒ Ãiy - j‹idailªj nehÆ‹ Ãiyia. nt« vÇ mjÅil - vÇ»‹wbeU¥ãny.

jH§»a fiyfS«, Ãiwí«, r§fK«kG§»a cŸsK«, m¿î«, khiaí«ïHªjtŸ, ïikat® fila ahití«tH§»a flšvd t¿aŸ MÆdhŸ. 20

K‹nd K‹nd bkhŒ«ky® öÉ, Kiwrhu¥bgh‹nd NG« óÉ‹ xJ§»¥ bghÈ»‹whŸ. 12

12. bkhŒ ky®öÉ - Ãiwªj ky®fis ïiw¤J.Kiwrhu - Kiwnatu. bgh‹nd NG« - bgh‹ÅwKŸskfuªj¥bghofŸ Ãiwªj. óÉ‹ xJ§» - ky®fË‹nkšelªJ.

ïiHfS« FiHfS« ï‹d K‹dnkkiHbghU f©ïiz klªij khbuhL«gH»aJ vÅD«ï¥ ghit njh‹wyhš,mHbfD« mHF«X® mHF bg‰wnj 13

13. ïiHfŸ - fG¤âš mÂtd. FiHfŸ - fhâšmÂtd. `mHF vD« mHF« ï¥ghit njh‹wyhš X®mHF bg‰wJ’.

v©mU ey¤âdhŸ ïidaŸ Ã‹WÊ,f©bzhL f©ïiz f›É x‹iwx‹Wc©zî«, ÃiybgwhJ cz®î« x‹¿lm©zY« neh¡»dh‹; mtS« neh¡»dhŸ. 14

14. ey¤âdhŸ - mH»idíilatŸ. ïidaŸ -ï›thwhf. f©bzhL - xUt® f©fnshL. f©ïiz -k‰bwhUt® f©fŸ. f›É - x‹Wg£L. x‹iw x‹Wc©zî« - x‹iw x‹W mDgÉ¡fî«. cz®î« ÃiybgwhJ x‹¿ - ïUt® cz®¢áí« jÅ¤J Ã‰fhkšx‹Wgl. m©zš - ïuhk‹. mtŸ - Óij.

neh¡»a neh¡bfD« EâbfhŸ ntšïiz,M¡»a kJifah‹ njhËš Mœªjd;å¡»a fidfHš åu‹ br§fQ«,jh¡fz§F midatŸ jd¤âš ij¤jnt. 15

15. neh¡»a - Óijgh®¤j. neh¡F vD« - gh®itv‹D«. EâbfhŸ - T®ik bghUªâa. M¡»a - áwªj.kJifah‹ - tÈikíŸs ïuhkdJ. jh¡F mz§FmidatŸ - nkh»Å ngh‹wtË‹. nkh»Å; mHfhšMltiu ka¡»¤ J‹òW¤J« xU bjŒt«.


24. cŸ beU§» òFªJ - v‹ cŸs¤âš beU¡»¡bfh©L EiHªJ. bghU¥ò cwœ - kiyia¥ngh‹w. jD- ÉšyhdJ. fU¥òÉš m‹W - fU«òÉš m‹W.

bg©tÊ eybdhL«, ãwªj ehbzhL«,v©tÊ cz®î«eh‹ v§F« fh©»by‹;k©tÊ elªjo tUªj¥ nghdt‹f©tÊ EiHí«X® fŸtnd bfhš;M«. 25

25. bg© tÊ eybdhL« - bg©Âl« ïa‰ifahfcŸs mHifí«. ãwªj ehnzhL« - mt®fSl‹ ãwªjehz¤ijí«. v©tÊ cz®î« - v©Q« j‹ikíŸsm¿ití«.

ïªâu Úy«x¤J ïU©l FŠáí«,rªâu tjdK«, jhœªj iffS«,Rªju kÂtiu¤ njhS nkmy,Kªâv‹ cÆium« KWtš c©lnj. 26

26. ïªâu Úy« x¤J - ïªâuÚy khÂia¥ngh‹w.FŠáí« - jiykÆU«. Rªju kÂtiu - mH»a ïu¤âdkiyngh‹w. KWtš - ò‹áÇ¥ò.

gl®ªbjhË guªJÆ® gUF« MfK«,jl«jU jhkiu¤ jhS nkmy,fl«jU khkj¡ fËeš ahidnghšelªjJ »lªjJv‹ cŸs« e©Âna. 27

27. gl®ªJ - mfykh». cÆ®gUF« - cÆiu c©Q«.MfK« - kh®ò«. jl«jU - Fs¤ânyó¤j. fl«jU -kjÚiu¢ áªJ»‹w. khkj¡fË - áwªj tÈik¢brU¡Fila. elªjJ - elªJ br‹w fh£ána, v‹ cŸs«e©Â¡»lªjJ.

ciubrÆ‹, njt®j« cyF sh‹my‹Éiubr¿ jhkiu ïik¡F« bkŒ«ikahš;tÇáiy¤ jl¡ifa‹; kh®ã‹ üÈd‹;muás« Fkund Mfš nt©Lkhš. 28

20. jH§»a fiyfS« - xÈ¡»‹w nkfyhguz§fisí«. r§fK« - r§f tisašfisí«. mG§»a -tUªâa. khikí« - mH»a Ãw¤ijí«.

ÓijÆ‹ fhjš nehŒ

f«g«ïš bfhLkd¡ fhk ntl‹ifm«bghL nrh®tJX® kÆY« m‹dtŸ,bt«òW kd¤jdš btJ¥g bk‹ky®¡bfh«bgd mkËÆš FiHªJ rhŒªjdŸ. 21

21. f«g« ïš - eL¡f« ïšyhj. m«bghL - m«ãdhš.bt«òW - ntjid mil»‹w. bfh«ò vd - »isia¥nghy. FiHªJ - Jt©L.

jhâa® brÉÈa®, jha®, j›ita®,khJa® cHªJHªJ mG» khœ»d®;ahJbfhš ïJbtd v©zš nj‰wy®;nghJl‹ mÆÅÚ® RH‰¿¥ ngh‰¿d®. 22

22. j›ita® - _¤jt®fshd njhÊkh®fŸ. mG§»khœ»d® - tUªâ¡ fy§»d®. v©zš nj‰wy® - v©Â¤bjËaKoahj tuhÆd®. nghJl‹ - ky®fSl‹. mÆÅÚ® - My¤â Ú®. RH‰¿ - R‰¿ vL¤J. ngh‰¿d® - bjŒt§fis tz§»d®. f©bz¢áš fÊ¤jd®; âUZofÊ¤jd®.

`mšÉid tF¤jnjh® my§fš fhL’vD«;`tšvG mšyntš kufj¥ bgU«fš’vD« ïUòa«; `fky« f©’vD«;`ÉšbyhL« ïÊªjnjh® nkf« v‹D«’;Mš. 23

23. tš vG - tÈa ïU«ò¤ö©. kufj« - gRikahd.bgU« fš - bgÇakiy. ïÊªjJ X® - ÑnH ïw§» tªjxU. Mš; mir.

beU¡»cŸ òFªJ,mU Ãiwí«, bg©ikí«cU¡»v‹ cÆbuhL« c©L nghdt‹,bghU¥òcwœ njhŸòz® ò©Â a¤jJ,fU¥òÉš m‹W;mt‹ fhk‹ mšynd. 24


Ãyî f©L Ãiyjs®jš

t©z khiy ifgu¥ãcyif tisªj ïUŸvšyh«

c©z v©Â¤ j©kâa¤Jcja¤ bjGªj Ãyh¡f‰iw

k©Q« É©Q« âirmid¤J«ÉG§»¡ bfh©l; ÉÇe‹Ü®¥

g©iz bt©bzŒ¢ rila‹j‹òfœnghš v§F« guªJsjhš. 32

32. t©z« khiy if gu¥ã - k§fš ÃwKŸskhiy¡fhykh»a ifia ÉÇ¤J. kâa¤J cja¤J vGªj- rªâu‹ njh‰w¤âÈUªJ òw¥g£l. Ãyh¡f‰iw - ÃyÉ‹bjhFâ. g©iz - tašfisíila. Mš - mir. rila‹òfœ Ãyhî¡F ctik.

ÉiubrŒ fky¥ bgU«nghJ ÉU«ã¥ òFªj âUÉbdhL«FiubrŒ t©o‹ FHh«ïÇa¡ T«ã¢ rh«ã¡ FÉªJsjhš;ciubrŒ â»Ç jidcU£o, xUnfhš X¢á cyfh©lmur‹ xJ§f¤ jiybaL¤j FW«ò ngh‹wJ mu¡fh«gš. 33

33. FiubrŒ - xÈ¡»‹w. ïÇa - Ú§f. T«ã - ïjœfŸFÉªJ rh«ã - th£lkilªJ. FÉªJ csJ -_o¡bfh©lJ. â»Çjid cU£o - Miz¢r¡fu¤ijel¤â. xUnfhš X¢á - x¥g‰w br§nfhš brY¤â. xJ§f- kiwªjîl‹. FW«ò - FWÃy k‹d®. mu¡fh«gš -br›tšÈ ky®fŸ. jhkiu nguurD¡F«, br›tšÈá‰wur®fS¡F« ctik. Mš; mir.

Ú¡f« ï‹¿ ÃÄ®ªj Ãyh¡fâ®jh¡f btªJ js®ªJ rÇªjdŸ;nr¡if ah» ky®ªj brªjhkiu¥ó¡fŸ g£lJm¥ óití« g£ldŸ. 34

34. Ú¡f« ï‹¿ ÃÄ®ªj - v§F«guªj. rÇªjdŸ -ÉGªjhŸ. ó¡fŸg£lJ - ky®fŸ milªj th£l¤ij.óití« - »Ë ngh‹wtS«.

28. ciubrÆ‹ - mtid ï‹dh‹ v‹W brhšy¤bjhl§»dhš. Éiubr¿ - kz« Ãiwªj. jhkiu -jhkiungh‹w f©fŸ. bkŒikahš - c©ikÆdhš.

mªâ khiy f©L mf« nehjš

ÉÇky®¤ bj‹wyh« åR ghrK«,vÇÃw¢ br¡fU«, ïUS« fh£lyhš,mÇat£F mdšjU« mªâ khiyah«fUÃw¢ br«kÆ®¡ fhy‹ njh‹¿dh‹. 29

29. ÉÇky® - ÉÇªj ky® kz¤njhL Toa. br¡fU«- br›thdK«. mÇat£F - áwªjtsh»a Óij¡F.mdšjU« - fhk¤Ôia ts®¡F«. mªâkhiym« - mªâ¥bghGjh»a..

ntW

fa§fŸ v‹D« fdšnjhŒªJ, foehŸ kyÇ‹ Él«óá,ïa§F bj‹wš, k‹kjntŸ vŒj ò©Â‹ ïilEiHa;ca§F« cz®î«, e‹dyK« cU»¢ nrh®thŸ; cÆ®c©zta§F khiy tušneh¡», ïJnth T‰¿‹ tobt‹whŸ. 30

30. fa§fŸ - jlhf§fŸ. njhŒªJ - goªJ. foehŸ -kzKŸs òâa. ca§F« - tUªJ»‹w. cz®î« - m¿î«.ešeyK« - ešy mHF«. ta§F - És§F»‹w. T‰¿‹ -vkDila.

ïUË‹ njh‰w«

My« cy»š guªjJnth! MÊ »s®ªj njh! mt®j«Úy Ãw¤ij všnyhU« Ãid¡f mJthŒ Ãu«ãa njh!fhy‹ Ãw¤ij mŠrd¤âš fyªJ FiH¤J, fha¤â‹nkY«, Ãy¤J« bkG»anjh! És§F« ïUshŒ ÉisªjJnt.

31

31. My« - eŠR. MÊ - fU§flš. »s®ªjnjh - bgh§»tªjnjh. mŠrd¤âš - ikÆš. FiH¤J - FH¥ã.


âUkhš thG«. ÄË® - És§F»‹w. vdJ cŸs¤jhkiuíŸ; ciw»‹wnj - ciw»‹w fhuz¤jhš.mŸsš - nr‰¿ny njh‹¿a. ókfŸ MF§bfhš - jhkiukyÇš thG« ïy¡FÄ Mthnsh? X; mir.

f‹dš th®áiy¡ fhštis¤ njkj‹bgh‹id K‹Åa ó§fiz khÇahš,v‹id vŒJ bjhiy¡F« v‹whš,ïÅt‹ik v‹D«ïJ MÇil itFnk? 4

4. f‹dš th®áiy¡ fhš - fU«ghš M»a Ú©l Éšj©il. kj‹ - k‹kj‹. bgh‹id K‹Åa - ïy¡FÄah»a mtis K‹Å£L. bjhiy¡F« - v‹ cWâiamÊ¡F«. M®ïil - ahÇl«.

VF« eštÊ; mštÊ v‹kd«MFnkh; ïj‰F M»a fhuz«,ghF nghšbkhÊ¥ igªbjho, f‹ÅnaMF«; nt¿j‰F Iíw Éšiyna! 5

5. eštÊ VF« - v‹ cŸs« ešytÊÆšjh‹bršY«. mštÊ - Ô be¿Æny. MFnkh - bršYnkh?M»a - c©lhd. ghFnghš - r®¡fiu¥ghFngh‹w.

ï›thW ïuhk‹ tUªJ«nghJ rªâuD«kiwªjh‹; ïuhk‹ á¿Jneu« cw§»dh‹;bghGJ« ÉoªjJ.

jijí«ky®¤ jh®m©zš ï›t©z«kašcHªJ jsU« ntiy,

áijí«kd¤J ïl® cila, br§fky«Kf«kyu¢ brŒa btŒnah‹,

òijïUË‹ vG»‹w òf®KfahidÆ‹ cÇit¥ ngh®it ngh®¤j

cja»Ç vD«flîŸ Ejš»Ê¤jÉÊnanghš cja« brŒjh‹. 6

6. jijí« - beU§»ÆU¡F«. kaš cHªJ - fhkka¡f¤jhš tUªâ. jsU«ntiy - nrh®tilí« bghGJ.

thr bk‹fy itfË, thÇnkšór¥ ór¥ òy®ªJ òG§»dŸ;år år btJ«ãdŸ bk‹Kiy;Mir nehŒ¡Fk UªJ«c© lh«bfhnyh? 35

35. bk‹Kiy - Óij. fyit¡fË - rªjd¡ FH«ig.òy®ªJ òG§»dŸ - clš fhŒªJ btªjhŸ. c©LM«bfhš - c©nlh. X; mir.

11. if¡»is¥ gly«ïuhk‹ fhjš

V» k‹did¡ f©Lvâ® bfh©Lmt‹XifnahL« ïÅJbfh©L cŒ¤âl,nghf óÄÆš bgh‹df® m‹dJX®khf khl¤J midtU« it»dh®. 1

if¡»is¥gly«: jÅ¤âUªJ fhjyhš tUªJif¡»is¥gly«: jÅ¤âUªJ fhjyhš tUªJif¡»is¥gly«: jÅ¤âUªJ fhjyhš tUªJif¡»is¥gly«: jÅ¤âUªJ fhjyhš tUªJif¡»is¥gly«: jÅ¤âUªJ fhjyhš tUªJtij¡ TW« gFâ.tij¡ TW« gFâ.tij¡ TW« gFâ.tij¡ TW« gFâ.tij¡ TW« gFâ.

1. Xir - k»œ¢á. cŒ¤âl - mD¥ãit¡f. nghfóÄÆš. Rt®¡f¤ij¥ ngh‹wJ«. bgh‹df® m‹dJ -njtnyhf« ngh‹wJkhd. khf« - ca®ªj.

KÅí« j«ãí« nghŒ,Kiw ahšjk¡FïÅa gŸËfŸ vŒâd®; ã‹ïUŸfÅí« nghšgt‹, f§FY«, â§fS«jÅí« jhD«m¤ ijaY« MÆdh‹. 2

2. KÅí« j«ãí« - ÉRthÄ¤âuD« ïy¡FtD«.gŸËfŸ - gL¡iffis. ïUŸfÅí« nghšgt‹ - fÇafÅia¥ngh‹wtdh»a ïuhk‹. ijaš - Óij.

tŸsš nr¡if¡ fÇat‹ itFW«btŸs¥ gh‰flš nghšÄË® f©ÂdhŸ,mŸsš ókfŸ MF§bfhš X! vdJcŸs¤ jhkiu cŸciw »‹wnj. 3

3. tŸsš nr¡if - tŸsšj‹ik bghUªâaMânrldh»a gL¡ifia¡bfh©l. fÇat‹ itFW« -


jhG«kh kÂbksÈ¢ rdf‹ciwbgUntŸÉ¢ rhiy rh®ªjh‹. 8

8. òilbgau - j‹ Ãiyia É£L Ú§f. NÊahidÆ‹ - Kfglh¤ij íila ahidia¥nghy. Ãak¤JiwKo¤J - eh£fl‹fis¢ brŒJKo¤J. (ehŸfl‹fŸ -Ã¤âaf®khDZ lhd§fŸ) t«ã‹ khiyjhG« -kz«bghUªâa khiy bjh§F«. khÂ bksÈ - áwªjïu¤âd§fŸ it¤âiH¤j Koia mÂªj.

rdf‹ òÇªj ntŸÉ KoªjJ; mt‹muritia milªJ mk®ªjh‹; nfháfD« Fku®fSl‹ å‰¿Uªjh‹.

12. FyKiw »s¤J¥ gly«

ïUªjFy¡ Fku®jik ïUf©Q«Kf¤jHF gUf neh¡»,

mUªjtid motz§» `ahiuït®ciu¤âLÄ‹ mofŸ’ v‹d,

`ÉUªâd®fŸ; Ã‹Dila ntŸÉfhÂatªjh®; ÉšY« fh©gh®;

bgU«jifik¤ jruj‹j‹ òjšt®;’vdmt®jifik ngrš c‰wh‹. 1

FyKiw »s¤J¥ gly«: NÇa Fy¤â‹FyKiw »s¤J¥ gly«: NÇa Fy¤â‹FyKiw »s¤J¥ gly«: NÇa Fy¤â‹FyKiw »s¤J¥ gly«: NÇa Fy¤â‹FyKiw »s¤J¥ gly«: NÇa Fy¤â‹tuyh‰iw¡ TW»‹w gFâ.tuyh‰iw¡ TW»‹w gFâ.tuyh‰iw¡ TW»‹w gFâ.tuyh‰iw¡ TW»‹w gFâ.tuyh‰iw¡ TW»‹w gFâ.

1. ïUf©Q« - jdJ ïUf©fS«. Kf¤J mHFgUf - mt®fSila Kf¤â‹ mHif c©Q«go. mt®jifia - mªj ïuhk ïy¡Ft®fË‹ bgUikia.

Mâ¤j‹ FyKjšt‹ kDÉidah® m¿ahjh®?ngâ¤j cÆ®mid¤J« bgU«gáahš tUªjhkšnrhâ¤j‹ tÇáiyahš Ãyklªij KiyRu¥grhâ¤j bgUªjifí« ït®Fy¤JX® juhgâfh©. 2

2. Mâ¤j‹ FyKjšt‹ - NÇa Fy¤â‹ jiytdh»a; Mâ¤j‹ v‹D« nrhHDila Fy¤jiyt‹;v‹W« bghUŸ ciu¥g®. ngâ¤j - gyntW tif¥g£l.

áijí« kd¤J - ÃiyFiyªj beŠr¤âny. ïl®cila- J‹gKŸs. br§fky« Kf« kyu - brªjhkiufsh»akidÉkh®fË‹ Kf« kyU«go. òij ïUË‹ vG»‹w- Ãiwªj ïUis¥nghš vGªj. òf®KfahidÆ‹ cÇit- òŸËfŸ bghUªâa ahidÆ‹ njhiy. ngh®itngh®¤j - ngh®itahf¥ ngh®¤âa. cja»Ç vD« flîŸ- cja»Ç v‹D« átbgUkhDila. Ejš »Ê¤jtÊna- be‰¿ia¥ ãsªJ bfh©L vGªj beU¥ò¡ f©iz¥nghy. brŒa btŒnah‹ cja« brŒjh‹. átãuh‹ngh‹wJ cja»Ç. mj‹nkš câ¤j NÇa‹, átãuhDilabe‰¿¡ f©iz¥ngh‹wJ.

bfhšMÊ Ú¤Jm§nfh® FÅtÆu¢áiyjl¡if¡ bfh©l bfh©lš,

všMÊ¤ nj®ïuÉ ïs«fu¤jhšmotUo mdªjš Ô®¥g,

mšMÊ¡ fiuf©lh‹, MÆuthŒkÂÉs¡f« mHY« nr¡if¤

bjhšMÊ¤ JÆyhnj Ja®MÊïil¡»lªJ JÆš»‹ whnd. 7

7. bfhšMÊ Ú¤J - bfhšY« r¡fuhíj¤ij Ú¡»É£L. FÅ - tis»‹w. bfh©lš - nkfÃw¤jd. všMÊnj® ïuÉ - xË bghUªâa r¡fu« mikªjnjiuíila NÇa‹. mdªjš - ö¡f¤ij MÆu«thŒkÂÉs¡f« - MânrlDila MÆu« thŒfËY« cŸs.kÂÉs¡f« - ïu¤âd§fsh»a És¡FfŸ. mHY« - xËåR»‹w. nr¡if - gL¡ifÆny. JÆš»‹wh‹V - ö§F»‹wt‹. mš MÊ¡fiu f©lh‹ - ïuth»a flÈ‹fiuia¡ f©lh‹. V - mir.

CÊbga®ª bjd¡f§Fš xUt©z«òilbgau, cw¡f« Ú¤j

NÊah idÆ‹vGªJ, bjhšÃak¤JiwKo¤J¢, RUâ m‹d

thÊkh jt‹gÂªJ, kd¡»Åaj«ãbahL«, t«ã‹ khiy


6. ma‹ òjšt‹ - m#kfhuh#Dila òjšt‹.Fy¡Fku® - áwªj Fkhu®fŸ. cŸs gÇR všyh« - cŸsbgUik KGtijí«. eaªJ - ÉU«ã¡T¿. fiuVwš -Koîfh©gJ. gš ïa« - gy tifahd th¤âa§fŸ.Jit¤j - KH§F»‹w.

`JÅÆ‹¿ cÆ®fË¥g¢ Rl®MÊ¥ gilbtŒnah‹gÅbt‹w gov‹d¥ gifbt‹W gofh¥ngh‹;jDm‹¿¤ JizÆšyh‹; jUk¤â‹ ftr¤jh‹;kDbt‹w Úâah‹; kfÉ‹¿ tUªJth‹’. 7

7. JÅÆ‹¿ cÆ®bršy - J‹gÄšyhkš cyf¤âšcŸs cÆ®fŸ všyh« thG«go. MÊ¥gil btŒnah‹- r¡fu¥gil ngh‹w fâut‹. go - óÄ. kDbt‹wÚâahd - kDj®k¤ijí« bt‹W áwªj Úâia íilajruj‹.

mt‹, fiy¡nfh£L KÅt‹ cjÉahš ò¤âufhnk£o ahf« òÇªJ òjšt®fis¥ bg‰wh‹.

ÉÇªâLÔ ÉidbrŒj bt›ÉaÔ ÉidahY«,mU«filÆš kiwmiwªj mw«brŒj jt¤jhY«,ïU«flf¡ fujy¤J ï› vGjÇa âUnkÅ¡fU«fliy¢ br§fÅthŒ¡ fîriyv‹ ghŸgaªjhŸ. 8

8. ÉÇªâL ÔÉid brŒj - guÉÆU¡»‹w ghtkhdJòÇªj. bt›Éa ÔÉidahY« - bfhoa ÔikahY«. mU«filïš - áwªj Kot‰w. kiw miwªj - ntj§fshšbrhšy¥g£l. ïU« flf« fujy¤J - bgÇa flfbk‹D«mÂia¥ ó©l fu§fisí«. fU« fliy - ïuhkid.

jŸsÇa bgUÚâ¤ jÅahW òfk©L«gŸs«vD« jifahid¥, guj‹vD« bgauhid,vŸsÇa Fz¤jhY«, vÊyhY«, ï›ÉUªjtŸsiyna midahid¡ nffa®nfh‹ kfŸ gaªjhŸ. 9

9. jŸs mÇa - jŸs Koahj. Úâ¤jÅ MW -Úâah»a áwªj MWfŸ. òfk©L« - òFªJ ÃiwªâU¡»‹w. gŸs« vD« - flš v‹W brhšy¤j¡f. vŸsmÇa - btW¡fKoahj. nffa® nfh‹ kfŸ - ifnfá.

rhâ¤j - brŒj. bgUªjif - áw¥òŸstdh»a ãUJv‹D« k‹dD«.

ãÂmu§f, Éidmfy, bgU«fhy« jt«ngÂ,kÂmu§F beLKoahŒ! ky®mand tÊg£lgÂmu§f¥ bgU«ghaš gu«Rliu ah«fhz,mÂmu§f« jªjhid m¿ahjh® m¿ahjh®. 3

3. ãÂ mu§f - cyf ghr« xÊa. Éid mfy -ešÉid ÔÉidfŸ Ú§f. kÂ mu§F - kÂfŸ gâ¤j.gÂ - gh«ò; Mânrl‹. mÂ mu§f« - mH»amu§f¤âny. mu§f« - M‰wÈ‹ ïilÆš cŸs â£L.âUkhiy mu§f¤âš vGªjUs¢ brŒjt‹ ï£RthFk‹d‹.

ï‹cÆ®¡F« ï‹cÆuhŒ ïUÃy«fh¤ jh®v‹Wbgh‹cÆ®¡F« fHytiu ah«nghY« òfœ»‰gh«;Ä‹cÆ®¡F« beLntyhŒ! ït®Fy¤njh‹ bk‹òwÉ‹k‹cÆ®¡F¤ j‹cÆiu khwhf tH§»d‹Mš. 4

4. bgh‹ cÆ®¡F« - bgh‹ xËåR«. ah«nghY«òfœ»‰gh« - v«ngh‹wt®fshyh òfHKoí«? òwÉ‹ -òwhÉ‹. khwhf - gâyhf. òwî¡fhf cÆ®bfhL¤njh‹áã¢r¡fut®¤â. ït‹ áã¢ nrhH‹ v‹W« Tw¥gLth‹.

öÃ‹w Rl®ntyhŒ! mdªjD¡F« brhy‰FmÇnjšah‹ï‹W òfœªJciu¤j‰F vËnjhVL mÉœbfh‹iw¥óÃ‹w kîÈiaí« ò¡Fmisªj òdše§ifth‹Ã‹W bfhz®ªjhD« ït®FY¤JX® k‹dt‹fh©! 5

5. öÃ‹w - Ãz«bghUªâa. VL mÉœ - ïjœ ÉÇªj.kîÈiaí« - rilKoiaí«. ò¡F misªj - òFªJJHhÉa. òdš f§if - òdyh»a f§ifia. f§ifia¡bfh©L tªjt‹ gÑuj‹.

`ma‹òjšt‹ jrujid m¿ahjh® ïšiy,mt‹gaªjFy¡ Fku®;ït® jk¡FŸs gÇbršyh«eaªJiu¤J¡ fiunawš eh‹Kf‰F« m¿jh«;gšïa«Jit¤j fil¤jiyahŒ! ah‹m¿ªj gonfshŒ!’ 6


xUt‹ - xUtdh»a RghF. k‰iwat‹ - k‰bwhUtdh»akhßr‹.

`nfhjk‹j‹ g‹Å¡F K‹idcU¡ bfhL¤jJït‹nghJbt‹wJ vd¥bghÈªj bghy‹fH‰fhš bghof©lhŒ!fhjšv‹w‹ cÆ®nkY« ï¡fÇnah‹ ghšc©lhš;<Jït‹j‹ tuyhW«, òatÈí«;’ vdciu¤jh‹. 14

14. nghJ bt‹wJ - jhkiu kyiu bt‹wJ. bghy‹- mH»a. fHš fhš - åuf©lhkÂia¤ jÇ¤j fhšfËšbghUªâa. v‹j‹ cÆ® nkY« - v‹Dila cÆ®nkšvd¡»U¡F« Miria Él. ï¡fÇnah‹ghš fhjš c©LMš - ï›Éuhk‹ghš vd¡F m‹ò c©L. Mš; mir.

13. fh®Kf¥ gly«

ïuhk‹ áw¥ig m¿ªj rdf‹ T¿aJ

`kh‰w« ahJciu¥gJ? kha É‰Feh‹njh‰wbd‹ v‹kd« Js§F »‹wjhš;neh‰wdŸ e§ifí«, behŒâ‹ Ia‹ÉšV‰Wnkš, ïl®¡flš V‰W«;’ v‹wd‹. 1

fh®Kf¥ gly«; ïuhk‹ Éšiy ehnz‰¿fh®Kf¥ gly«; ïuhk‹ Éšiy ehnz‰¿fh®Kf¥ gly«; ïuhk‹ Éšiy ehnz‰¿fh®Kf¥ gly«; ïuhk‹ Éšiy ehnz‰¿fh®Kf¥ gly«; ïuhk‹ Éšiy ehnz‰¿K¿¤jij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ. fh®Kf« - Éš.K¿¤jij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ. fh®Kf« - Éš.K¿¤jij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ. fh®Kf« - Éš.K¿¤jij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ. fh®Kf« - Éš.K¿¤jij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ. fh®Kf« - Éš.

1. ahJ kh‰w« ciu¥gJ - eh‹ v‹djh‹ kWbkhÊTWtJ? kha É‰F - tŠrid cUthd ÉšY¡F. Js§F»‹wJ - eL§F»‹wJ. neh‰wd‹ - jt«òÇªjtshthŸ.behŒâ‹ - vËâš. Mš; mir.

clnd m›Éšiy¡ bfh©LtUkhW f£lisÆ£lh‹ rdf‹; mWgâdhÆut® m› Éšiy¤ö¡» tªjd®. mij¥ gh®¤jt®fŸ gythWciuahod®.

`r§bfhL r¡fu« jÇ¤j br§ifm¢á§fVW mšyndš,ïjid¤ Ô©Lth‹v§Fs‹ xUt‹? ï‹WV‰¿‹ ï¢áiy,k§ifj‹ âUkz« thGkhš;’ v‹gh®. 2

mUtÇa âwÈduhŒ, mw«bfL¡F« Éwšmu¡f®btUtUâ© âwyh®fŸ, ÉšVªâ tU«nkU¥gUtiuí«, beLbtŸË¥ gU¥gjK« nghšth®fŸ,ïUtiuí« ï›ÉUt®¡F ïisahS« <‹bwL¤jhŸ. 10

10. mUtÈa âwÈduhŒ - áwªjtÈikí« bt‰¿í«cŸst® fshŒ. Éwš - bt‰¿. â© âwyh®fŸ - ÄFªjtÈikíŸst®fŸ. ïUtiuí«, ïy¡Ft‹, r¤JU¡fd‹M»a ïUtiuí«. ïisahŸ - RÄ¤âiu.

`âiwnahL« muRïiwŠR« br¿fH‰fhš jrujdh«bghiwnahL« bjhl®kd¤jh‹ òjšt®vD« bganufh©!ciwnahL« beLntnyhŒ! cgead ÉâKo¤JkiwXj É¤J,ïtiu ts®¤jhD« tá£l‹fh©!’ 11

11. âiwnahL« - f¥g§fSl‹ tªJ. muR - mur®fŸ.bghiwnahL« bjhl® - bghWiknahL Vida ešÈašòfS« bghUªâa. ciw XL - ciwÆš XoÆU¡»‹w.

`miycUt¡ flšcUt¤J M©jifj‹ Ú©La®ªjÃiycUt¥ òatÈia ÚcUt neh¡ifah!ciycUt¡ fdšcÄœf© jhlifj‹ cu«cUÉ,kiycUÉ, ku«cUÉ, k©cUÉ‰W xUthË.’ 12

12. miy cUt« - miyfË‹ tothd. flš cUt¤J- flš ngh‹w Úy ÃwKŸs. M© jif j‹ - M©j‹ikna cUthd ïuhkDila. Ãiy cUt« - Ãiy¤jmHfikªj. Ú cUt - Ú c‹ f©fshš KGtJ«. ciy cU- f©lh® mŠR»‹w cUîŸs. cu« cUÉ - kh®ãnyEiHªJ. thË - m«ò.

`br¡f®Ãw¤J vÇFŠá¢ áu¡FitfŸ bghU¥bg‹dc¡fdnth KoaÉšiy; X®m«ã bdhL«mu¡»k¡fËšm§F xUt‹nghŒ th‹ò¡fh‹; k‰iwat‹ò¡fÉl« m¿ªâny‹; nghªjd‹,v‹ ÉidKo¤nj.’ 13

13. br¡f® Ãw¤J - br›thd« ngh‹w ÃwKŸs.vÇFŠá - Ô¡ bfhGªJ ngh‹w jiy kÆiuíila. áu«FitfŸ - jiy¡T£l§fŸ c¡fd - áªâaitfS¡F.


ÉšÈ‹ tuyhW

ïJ átbgUkh‹ Éš; j¡f‹ ntŸÉia¢áij¡f¥ ão¤J¢ br‹w Éš; ntŸÉ áijªjîl‹ïjid ï«k‹d‹ Fy¤J K‹ndh‹ xUtÅl«É£L¢ br‹wh‹.

Ãy¤ij cGnjh«;mªÃy¤âny Óijnjh‹¿dhŸ; gy k‹d® mtŸ mHif¡ f©LfhjÈ¤jd®; ïªj Éšiy tis¥gtU¡nf ÓijcÇatŸ v‹W ciu¤njh«; mt®fshš ïijtis¡f KoaÉšiy. mt®fŸ #dfDl‹ ngh®bjhL¤J¤ njh‰wd®.

`v«k‹d‹ bgU«nrid, <tjid nk‰bfh©lbr«k‹d® òfœnt£l bghUnsnghš njŒªjjhš;bgh«v‹d t©ly«ò« òÇFHiy¡ fhjÈ¤jm«k‹d® nrid,jkJ Mirnghš MÆ‰whš.’ 7

7. br«k‹d® - áwªj k‹d®fË‹. òfœnt£lbghUns nghš - òfiH ÉU«ã¢ bryî brŒ»‹wbršt¤ij¥ nghy. bgh«; xÈ¡F¿¥ò. t©L my«ò« -t©LfŸ xÈ¡»‹w. nridfS¡F¢ brštK«, Mirí«ctikfŸ.

`m‹WKjš ï‹wsî« MU«ïªj¢ áiymUFbr‹WÄy®; nghŒxË¤j nj®ntªj® âÇªJ«ïy®;v‹W«ïÅ kzK«ïiy v‹¿Uªnj«; ït‹V‰¿‹e‹W; ky®¡ FHšÓij ey«gGJ Mfh’bj‹wh‹. 8

8. âÇªJ« ïy® - âU«ãat®fS« mšy®; ey«gGJMfhJ - mHF åzhfhJ.

ÃidªjKÅ gf®ªjvyh« be¿c‹Å, mUªjtD«òidªjril KoJs¡»¥, ngh®V‰¿‹ Kf« gh®¤jh‹;tidªjida âUnkÅ tŸsY«m« khjt¤njh‹Ãidªjvyh« Ãidªjªj beLŠáiyia neh¡»dh‹. 9

9. Ãidªj KÅ gf®ªj vyh« - elªjitfisÃid¤j rjheªj KÅt‹ T¿aitfis bašyh«. be¿

2. ï¢áiy ï‹W V‰¿‹ - ï›Éšiy ï‹Wehnz‰WthdhÆ‹. thG« Mš - elªJ thG«. Mš;mir.

`ifjt« jDvdš; fdf¡ F‹bw‹gh®;brŒjJm¤ âirKf‹ Ô©o m‹W;j‹bkhŒjt¥ bgUikÆ‹ Ka‰áahš v‹gh®vŒjt‹ ahtndh V‰¿¥ g©bl‹gh®;’ 3

3. jDvdš ifjt« - Éš v‹W TWtJ tŠridahF«. fdf¡ F‹W - nkU kiy.

v‹ïJ bfhz®bfd ïa«ãdh‹ v‹gh®;k‹dt® cs®bfhnyh kâbf£lh® v‹gh®;K‹idCœ ÉidÆdhš Ko¡»š M«,v‹gh®;f‹Åí« ï¢áiy fhQnkh? v‹gh®. 4

4. -.

bkhŒ¤jd® ï‹dz« bkhÊa, k‹d‹K‹cŒ¤jd®; Ãy«KJF cS¡»¡ Ñœcwit¤jd®; th§Fe® ahtnuh? vdh¡if¤jy« Éâ®¤jd® f©l ntªjnu. 5

5. bkhŒ¤jd® - Todt®fŸ. Ãy« KJF - ÃykfË‹KJif. cS¡»¡ Ñœ cw - cY¡»¡ ÑnH mGªJ«go.th§Fe® - ï› Éšiy vL¤J tis¥gt®. if¤jy«Éâ®¤jd® - iffis cj¿¡ bfh©L Ã‹wd®.

nghjf« midat‹ bghÈit neh¡»,m›ntjid jU»‹w Éšiy neh¡»¤,j‹khâid neh¡Fth‹ kd¤ij neh¡»a,nfhjk‹ fhjy‹ Twš nkÆdh‹. 6

6. nghjf« midat‹ - ahid¡f‹iw x¤jïuhkdJ. j‹ khâid - j‹ kfisí«. neh¡Fth‹ -gh®¡»‹w rdfDila. nfhjk‹ fhjš - bfsjkDilaòjštdh»a rjheªj‹.


13. PhdKÅ - rjheªj‹. fhš tisahndš - ïu©LKidfisí«, tis¡fhkš ÉLthdhÆ‹. Õdjd¤J -gU¤j jd§fisíila. ngW - gh¡»a«.

ïuhk‹ Éšiy K¿¤jš

njhifa® ï‹dd brhšÈl; ešnyh®XifÉ s«ãl; c«g® ct¥gkhf«m l§fY«; khšÉil í«,bgh‹ehfK«, ehfK«, ehz elªjh‹. 14

14. XifÉs«ãl - k»œ¢áahš ešYiufŸ bkhÊa.khf« ml§fY« c«g® ct¥g- thDyf KGtJ« cŸsnjt®fŸ k»œ¢áaila. khš - bgÇa. bgh‹ ehfK« -bgh‹ kiyí«. ehfK« - ahidí«.

Mlf khštiu m‹dJ j‹id¤,njlU« khkÂ, Óijv D«bgh‹Nlf thštis, N£ol Ú£L«VlÉœ khiy,ïbj‹d, vL¤jh‹. 15

15. Mlf« - bgh‹. Óij vD« - Óij v‹W brhšy¥gL«. bgh‹ Nlf« - bgh‹dhš brŒj Nlf« v‹D«mÂiaí«. thš tis - bt©ikahd r§F tisašfisí« cilatS¡F. N£ol - N£Ltj‰fhf. Ú£L« -Ú£L»‹w. VL mÉœ khiy - ïjœfŸ ÉÇªj ky® khiy.ïJ v‹d- ïJ v‹W f©lt® brhšY«go.

jL¤Jïik ahkš ïUªjt®. fhË‹kL¤jJ«, eh©Eâ it¤jJ«, neh¡fh®;fL¥ãÅš ahU«m¿ªây®; ifÆšvL¤jJ f©ld®, ï‰wJ nf£lh®. 16

16. ïikahkš jL¤J ïUªjt® - f©fisïik¡fhkš jL¤J¥ gh®¤J¡ bfh©oUªjt®fŸ.jhË‹ kL¤jJ« - m›Éšiy¡ fhÈ‹ Ñœ it¤jijí«.eh© Eâ it¤jJ« - ehiz ïG¤J mj‹ KidÆnyit¤jijí«. fL¥ãid - Éiuit. ï‰wJ - xoªjXiria.

c‹Å - Kiwna Ãid¤J. mUªjtD« - ÉRthÄ¤âuD«.Js¡» - mir¤J. ngh® V‰¿‹ - ngh® brŒí« M© á§f«ngh‹w ïuhkDila tidªj mida - vGâaJ ngh‹w.

m¿P®fŸ thœ¤J

bghÊªjbeŒ Mîâ thŒtÊ bgh§»vGªj bfhG§fdš v‹d vGªjh‹;mÊªjJ Éšvd É©zt® M®¤jh®;bkhÊªjd® MáfŸ K¥gif bt‹wh®. 10

10. bghÊªjbeŒ MFâ - C‰¿a beŒah»a MFâahš. thŒ tÊ bgh§» vGªj - m›Él¤âÅÈUªJÄFªJ vGªj. K¥gif bt‹wh® - fhk«, btFË, ka¡f«v‹w _‹W giffisí« bt‹w KÅt®fŸ. MáfŸbkhÊªjd®.

bg©fŸ ng¢R

fu§fŸ FÉ¤J,ïU f©fŸ gÅ¥g,`ïU«fËW ï¢áiy V‰¿y‹ MÆ‹euªj« eiw¡FHš e§ifí« ehK«KU§FvÇ Æšòf _œFJ«’ v‹wh®. 11

11 . gÅ¥g - Úiu¢áªj. ïU«fËW - bgÇa M©ahidah»a ï›Éuhk‹. euªj« eiw - f¤öÇÆ‹thrid åR«. FHš - Tªjiyíila. KU§F vÇÆš -mÊ¡F« j‹ikíŸs ÔÆny.

`tŸsš kz¤ij k»œªjd‹ v‹whš,bfhŸvd, K‹ò bfhL¥gij mšyhš,btŸis kd¤jt‹, Éšiy vL¤Jï¥ãŸisK‹ ï£lJ ngijik’ v‹gh®. 12

12. -.

`Phd KÅ¡bfhU eh©ïiy’ v‹gh®;`nfh‹ït Åš bfho nah‹ïiy’ v‹gh®;`khdt‹ ï¢áiy fhštis ahndš,Õdj d¤âtŸ ngWïyŸ’ v‹gh®. 13


thŸÃyhÉ‹ üšcyhî« khiykh®ò, Ûsî«fhzšMF« M»‹,MÉ fhzyhF« MFnk. 20

20. eh© cyhî nkUnthL - ehQjš c‰w nkUkiyngh‹w ÉšYl‹. eh© cyhî ghÂí - m›ÉšÈ‹ehÂny bghUªâa ifí«. ö© cyhî - ö©nghšfhz¥gL»‹w. öÂ - m«ò¥ ò£o. thŸ ÃyhÉ‹ - xËbghUªâa Ãyit¥ nghy. MÉ fhzš MF« - cÆ®Ãiy¤âU¥gij¡ fhzyhF«.

gŠRmu§F ÔÆ‹MÉ g‰w,ÚL bfh‰wÉšbt«ru§fŸ beŠru§f, btŒafhk‹ vŒant,rŠry« fyªjnghJ, ijayhiu cŒatªJ,mŠrš! mŠrš! v‹»yhj M©ikv‹d M©ikna 21

21. gŠR mu§F ÔÆ‹ - gŠir mÊ¡»‹w Ôia¥nghy.MÉg‰¿ XL« - v‹ cÆiu¥ g‰¿ mÊ¤J XL»‹w.bfh‰wthŒ - bt‰¿ bghUªâa. bt« ru§fŸ - bfhoam«òfis. beŠR mu§f - kh®ãš mGªJ«go.

É©Qns vGªjnkf«, kh®ã‹üÈ‹ Ä‹bdhL«k©Qns ïÊªjbj‹d tªJnghd ikªjdh®,v©cns ïUªjnghJ« aht®v‹W nj®»ny‹;f©cns ïUªjnghJ« v‹bfhšfh©» yhjnt. 22

22. É©Qns - thd¤âny. kh®ã‹ üÈ‹Ä‹bdhL« - kh®ãny mÂªj üyh»a Ä‹d nyhL«.ïÊªjJ v‹d - ïw§» tªjij¥ nghy. v© cns -cŸs¤âny. fh©»yhj - f©fŸ fhzÉšiy. v‹ bfhš- ïJ v‹d mâra«!

bgŒflš ãwªjaš, ãw¡Fxzh kUªJbg‰W?Iabgh‹ fy¤bjhLm§if É£oUªj Mj®nghš,bkhŒ»l¡F« m©zšnjhŸ Ka§»lhJ K‹dnk,iffl¡f É£oUªJ f£Liu¥gJ v‹bfhnyh? 23

23. maš ãw¡F xzh - nt¿l¤âš ãw¡f Koahj.kUªJ bg‰W - mKij¥ bg‰W« mij mUªjhkš. Ia -mH»a. m« if É£L ïUªj - mH»a ifÆÈUªJ eGt

k¡fŸ k»œ¢á

Ia‹Éš ïW¤j M‰wš fhÂa mku® eh£L¤ijayh® ïÊªJ ghÇ‹ kfËiu¤ jGÉ¡ bfh©lh®;brŒifÆ‹, toÉ‹, Mlš, ghlÈ‹ bjËjš nj‰wh®;ikmÇ beL«f© neh¡f« ïik¤jY« ka§» Ã‹wh®. 17

17. ïW¤j - xo¤j. fhÂa - fhQ« bghU£L. ghÇ‹kfËiu - k©Qyf¤J¥ bg©fis. bjËjš nj‰wh® -nt‰Wik bjÇªJ bfhŸs Koahjt®fshÆd®. ik mÇ- ik óáa ïnuiffŸ gl®ªj. ka§» - âif¤J.

jauj‹ òjšt‹ v‹gh®; jhkiu¡ f©z‹ v‹gh®;òašït‹ nkÅ v‹gh®; óití« bghUî« v‹gh®;kašcil¤J cyf« v‹gh®; khÅl‹ mšy‹ v‹gh®;fašbghU flYŸ itF« flîns fhQ« v‹gh®; 18

18. òaš - nkf« óití« - fhah« óití«. bghUî«- x¡F«. kaš cil¤J - ïtid kÅj‹ v‹W brhšY»‹w m¿ahikia cilaJ. faš bghU - faš Û‹fŸngh® brŒJ bfh©oU¡»‹w.

e«ãia¡ fhz e§if¡F MÆu« ead« nt©L«;bfh«ãid¡ fhQª njhW« FÇá‰F« m‹dnj Mš;j«ãia¡ fhQ« v‹gh®; jt«cil¤J cyf« v‹gh®;ï«g® ïªefÇš jªj KÅtid ïiwŠR« v‹gh®. 19

19. bfh«ãid- Ójh njÉia. FÇáš - bgUikÆšáwªj ïuhk‹. ï«g® ïªefÇš jªj - ï›îy»š ïªjefu¤âš ït®fis miH¤J¡ bfh©Ltªj.

ÓijÆ‹ fhjš fy¡f«

ï¢rka¤âny Óij xU rªâufhªj k©lg¤ijmilªjhŸ; m§FŸs gL¡ifÆš »lªjhŸ; fhjšbt¥g¤jhš fy¡fkil»‹whŸ.

eh©cyhî nkUnthL eh©cyhî ghÂí«,ö©cyhî njhS«,thË nahLyhî öÂí«,


fa«,uj«, Juf«,kh¡ fly‹; fšÉa‹,jauj‹ vD«bga®¤ jÅ¢brš neÄah‹;òašbghÊ jl¡ifah‹ òjšt‹; ó§fizkašÉis kjd‰F« toÉ‹ nk‹ikah‹. 27

27. fa« - ahid. Juf« - Fâiu. kh fly‹ - bgÇaflš nghš cilat‹. jÅ¢brš neÄah‹ - x¥g‰W¢bršY« M£á¢ r¡fu¤ijíilat‹. òašbghÊ -nkf«nghy bghUis thÇ tH§F»‹w. kašÉis - fhkka¡f¤ij c©lh¡F»‹w.

kuhku« ïitvd ts®ªj njhËdh‹;muhtiz mky‹v‹W mÆ®¡F« M‰wyh‹;ïuhk‹ v‹gJbga®; ïisa nfhbthL«,guhtU« KÅbahL« gâtªJ vŒâdh‹. 28

28. muh miz - gh«ò¥ gL¡ifiaíila. mÆ®¡F«- Iíw¤j¡f. guhtU« - tz§Fj‰FÇa. gâ - efU¡F.

kh¤âiu msÉšjhŸ kL¤J, K‹gÆšN¤âu« ïJbtd¤ njhË‹ th§»dh‹;V¤âd® ïikat®; ïÊªj ókiH;nt¤jit eL¡Fw K¿ªJ åœªjnj. 29

29. kh¤âiu msÉš - ïik¥ bghGâš. jhŸkL¤J- fhÈ‹ Ñœ it¤J. K‹gÆš N¤âu« - K‹nd gH»a¿ªjaªâu«. njhË‹ th§»dh‹ - òa tÈikahš tis¤jh‹.nt¤J mit - mur rig. ntªJ; nt¤J.

nfhKÅ íl‹tU bfh©lš v‹wã‹,jhkiu¡ f©Âdh‹ v‹w j‹ikahš,`M«mt ndbfhš’ v‹W Ia« Ú§»dhŸ,thk nkfiyïw ts®ªjJ mšFny. 30

30. nfhKÅ - ÉRthÄ¤âu KÅt‹. thk nkfiy ïw- mH»a nkfyhguz« mWªJ nghF«go. mšFšts®ªjJ - ïil gU¤jJ.

É£oUªj. Mj® - _l®. bkhŒ»l¡F« - tÈik bghUªâa.f£Liu¥gJ - ngRtjhš. v‹bfhš - v‹d ga‹? X; mir.

v‹Wbfh©LŸ, ieªJieªJ, ïu§»,É«Ä É«Äna,bgh‹âÂªj bfh§ifk§if, ïlÇ‹_œF nghœâ‹thŒ¡,F‹w«m‹d áiyK¿ªj bfhŸiff©L FË®kd¤Jx‹W«c©f© kâKf¤J xU¤âbrŒj JiubrŒth«. 24

24. v‹W bfh©L cŸ ieªJ ieªJ - v‹WbrhšÈ¡bfh©L kd« tUªâ tUªâ. bgh‹ âÂªj -bgh‹ ÃwKŸs njkšfŸ Ãiwªj. nghœâ‹ thŒ -bghGâš. F‹w« m‹d - kiy ngh‹w. FË® kd¤J -FË®ªj cŸs¤ijí«. x‹W« c©f© - bghUªâaikí©l f©fisí«. kâKf¤J xU¤â - kângh‹wKf¤ijí« cila xU¤â.

Óij, ïuhkDila bt‰¿¢ brŒâ nf£lš

tl§fS« FiHfS« thd ÉšÈl¤,bjhl®ªjó« fiyfS« FHY« nrh®ju,El§»a Ä‹vd, behŒâ‹ vŒâdhŸbeL«jl« »lªjf© Úy khiyna. 25

25. beL«jl« »lªj f© - bgÇa jlhf¤ânyky®ªJ »lªj ky®ngh‹w f©fisíila. Úy khiyna- Úy khiy v‹gtŸ. tl§fS« - fG¤â yÂªj khiyfS«. FiHfS« - fhjÂfS«. thdÉš ïl - thdÉšiy¥nghš gyÃw xËfis år. ó - bkšÈa. fiy -cil. El§»a - mirªj. behŒâ‹ - ÉiuÉš.

tªjo tz§»yŸ tH§F« XifaŸ;mªj«ïš ctifaŸ Mo¥ ghodŸ;`áªijíŸ k»œ¢áí«,òFªj brŒifí«,RªjÇ brhš’vd¤ bjhGJ brhšYthŸ. 26

26. tH§F« XifaŸ - TW« k»œ¢á ÄFªj brh‰fisíilatŸ; tªJ mo tz§»yŸ; ctifaŸ -k»œ¢áíilatshŒ. vd - v‹W Óij nf£f.


14. vG¢á¥ gly«

fL»a öjUU« fhÈš fhÈ‹ br‹WïoFuš KuRmâ® mnah¤â vŒâdh®;moïiz bjhHïl« ï‹¿, k‹d®j«KobahL KobghU thÆš K‹Ådh®. 1

vG¢á¥ gly«: jruj‹, ïuhkDilavG¢á¥ gly«: jruj‹, ïuhkDilavG¢á¥ gly«: jruj‹, ïuhkDilavG¢á¥ gly«: jruj‹, ïuhkDilavG¢á¥ gly«: jruj‹, ïuhkDilaâUkz¤â‹ bghU£L Äâiy¡F¥ òw¥gLtij¥âUkz¤â‹ bghU£L Äâiy¡F¥ òw¥gLtij¥âUkz¤â‹ bghU£L Äâiy¡F¥ òw¥gLtij¥âUkz¤â‹ bghU£L Äâiy¡F¥ òw¥gLtij¥âUkz¤â‹ bghU£L Äâiy¡F¥ òw¥gLtij¥g‰¿¡ TW« gFâ.g‰¿¡ TW« gFâ.g‰¿¡ TW« gFâ.g‰¿¡ TW« gFâ.g‰¿¡ TW« gFâ.

1. fhÈš - fhš eilÆdhš. fhÈ‹ br‹W - fh‰iw¥nghš ÉiuªJ br‹W. KuRmâ® - KuR KH§F»‹w. moïiz - mofŸ ïu©ilí«. Ko bghU - Ko nkhJ»‹w.

Kfªjd® âUtUŸ; KiwÆ‹ vŒâdh®;âfœªJxË® fHšïiz bjhGJ, brštid¥òfœªjd®; `murÃ‹ òjšt® nghaã‹Ãfœªjij ïJ’vd beoJ T¿dh®. 2

2. Kfªjd® - bg‰wd®. âfœªJxË® - Äfî«ãufhá¡»‹w. brštid - jrujid. Ãfœªjij - elªjJ.I; rhÇia. beoJ - Étukhf.

T¿a öjU« bfhz®ªj Xiyia`<Wïšt© òfÊdhŒ! ïJmJ’ v‹wd®;ntWxU òykf‹ ÉU«ã th§»dh‹;khWmâ® fHÈdh‹ `thá’ v‹wd‹. 3

3. <Wïš - mÊahj. t©òfÊdhŒ - áwªj òfiHíilatnd. òykf‹ - m¿P‹. khWmâ® - gift®mŠR«go xÈ¡»‹w. fHš - åu f©lhkÂ.

ïiyKf¥ gl¤jt® vGâ¡ fh£oajiykf‹ áiy¤bjhÊš brÉÆš rh®jY«,ÃiyKf tiya§fŸ ÃÄ®ªJ Ú§»lkiyvd ts®ªjd tÆu¤ njhŸfns. 4

4. ïiyKf¥gl¤J - XiyÆ‹ K‹òw¤J. mt® -Xiy vGJnthuhš. vGâ¡ fh£oa - vGâ És¡»

`ïšiyna ER¥ò’ v‹gh® `c©L©L’ v‹dî«,bkšïaš KiyfS« É«k É«KthŸ;`brhšÈa F¿Æ‹m¤ njh‹wny mt‹;`mšyndš ïw¥g‹’; v‹W mf¤JŸ c‹ÅdhŸ. 31

31. ER¥ò - ïL¥ò. ïšiyna v‹gh® c©L c©Lv‹dî«. bkšÈaŸ - Óij. É«k - gU¡f. É«KthŸ - clšgU¤jtshdhŸ. F¿Æ‹ - milahs§fshš.

jrujD¡F¢ brŒâ mD¥òjš

Mirí‰W ma®gtŸ ï‹dŸ MÆdŸ;ghril¡ fky¤njh‹ gil¤j ÉšïW«XirÆ‹ bgÇanjh® ctif vŒâ,m¡nfháf‰F xUbkhÊ rdf‹ TWth‹. 32

32. Mirí‰W ma®gtŸ - fhjyhš tUªJ»‹w Óij.ghR mil fky¤njh‹ - gRikahd Fiyfisíilajhkiu kynuhdh»a ãuk‹. nfháf®¡F - nfháfKÅtdh»a ÉRthÄ¤âuÅl«.

ciubrŒ v«bgUk! c‹òjšt‹ ntŸÉjh‹.ÉiuÉ‹,ï‹W xUgfš, Ko¤jš nt£ifnah!Kubr¿ªJ mâ®fHš KH§F jhid,m›muirí«, ï›tÊ miH¤jš nt£ifnah! 33

33. ntŸÉjh‹ - âUkz¤ij. nt£ifnah -ÉU¥gnkh? mâ®fHš - xÈ¡»‹w åu¡fHiyíila.m›tuirí« - mªj murdh»a jrujidí«.

kštyh‹ m›îiu gfu, khjt‹,`xšiyÆš mtD«tªJ cWjš e‹’bwd,všiyÆš ctifah‹, `ïiaªj thWvyh«brhšYf’v‹W Xiyí« öJ« ngh¡»dh‹. 34

34. kšythŸ - kší¤j¤âny tšytdh»a rdf‹.khjt‹- ÉRthÄ¤âu‹. e‹Wvd - ešyJ v‹W Tw.všiyïš ctifah‹ - mst‰w k»œ¢áiaíilardf‹. ïiaªjMW vyh« - elªj Ãfœ¢áfis všyh«.


8. RÊ bfhŸ - ešy RÊfis¡ bfh©l. th«gÇ -ghŒ»‹w Fâiu. JŸs - JŸË¡ Fâ¤jikahš. njhifahŸ - kÆš ngh‹wtŸ. vGÉ‹ - ïU«ò¤ ö© ngh‹w.

RÊí« FŠá Äir¢RU«ò M®¤âlbghÊí« khkj ahidÆ‹ ngh»‹wh‹,fÊa TÇa v‹WxU fhÇifÉÊia neh¡»¤,j‹ ntiyí« neh¡»dh‹. 9

9. RÊí« - RU©oU¡F«. FŠá - M© kÆ®. RU«ò -t©L. ahidÆ‹ - ahidia¥ nghy. fÊa TÇa - Äfî«T®ikahdit.

ju§f th®FHš jhkiu¢ Ówo¡fU§f© thŸcil ahis,X® fhisjh‹`beU§F ó©Kiy ÚŸtis¤ njhËÜ®!kU§Fš v§F kwªjJ Ú®’v‹wh‹. 10

10. ju§f th®FHš - miynghš tisªJ Ú©lTªjš. áW mo; Ówo. fU«f© thŸ - fUikahdf©zh»a th£gilia. kU§Fš - ïil.

T‰w« nghY« bfhiy¡ fÂdhš m‹¿kh‰w« ngR» yhisX® ikªj‹jh‹,`M‰W ÚÇil m«iff shšvL¤JV‰W th®cik aht®bfh nyh’?v‹wh‹. 11

11. kh‰w« - th®¤ij. V‰Wth® - fiu V‰Wth®. aht®bfhš X - ah®jh‹. bfhš; nfŸÉia¡ F¿¡F« ïil¢brhš. X; mir.

thk nkfiy ah®ïil, thyâóÄ njhŒão¢, áªjU« nghÆdh®;fhk® jhkiu ehŸky®¡ fhd¤JŸMik nkštU« njiuÆ‹ M§Fmnuh. 12

12. fhk® - mH»a. njiuÆ‹ M§F - njiuia¥ nghy.thknkfiyah® ïil - mH»a nkfiyia - mÂªjbg©fËilÆny. thyâ - thš. njhŒ - gL»‹w. ão -

ÆU¡»‹w. jiykf‹ - ïuhkDila. ÃiyKf - Ãiy¤jïl¤âš mikªj. tiya§fŸ - njhŸ tisa§fŸ.ÃÄ®ªJ Ú§»l - thŒ mf‹W ÑnH ÉG«go.

tªj öj®fS¡F¥ gÇR tH§»dh‹. nridfŸÄâiy¡F¥ òw¥gl nt©L« v‹W Kuriwí«goMizÆ£lh‹. Kuriwªjd®.

rh‰¿a KubrhÈ brÉÆš rhUK‹nfhšbjho kfËU«, nfhy ikªjU«,ntšjU FkuU«, bt‹¿ ntªjU«,fh‰Wv¿ flšvd¡ fË¥ã‹ X§»dh®. 5

5. nfhš bjho - nfhš tothd tisaiy mÂªj.nfhy« - mHFŸs.

cGªâl ïl«ïiy cyf« v§fQ«;mGªâa cÆ®¡bfyh« mU£bfh«ò MÆdh‹vGªây‹, vGªâil¥ glU« nridÆ‹bfhGªJnghŒ¡ bfhokâš Äâiy To‰nw. 6

6. cGªJ - cSªJ, nridÆ‹ bfhGªJ - nridÆ‹K‹dÂ.

nridÆ‹ bgU¡fK« áw¥ò«

m«f© Phy¤J muR ÄilªJ,mt®bgh§F bt©Fil rhkiu ngh®¤jyhš,f§if ahW fL¤jJ; fh®vd¢r§F ngÇ KH§»a jhidna. 7

7. Phy« - cyf«. muR ÄilªJ - mur®fŸ beU§».rhkiu - bt© rhku«. ngh®¤jyhš - _o ÆU¤jyhš.fh®vd - nkf«nghy. r§F, ngÇ KH§»a jhid f§ifahWfL¤jJ. jhid - nrid. fL¤jJ - x¤jJ.

RÊbfhŸ th«gÇ JŸs,X® njhifahŸtGÉ åHšc‰ whis,X® tŸsšjh‹vGÉ‹ ÚŸòa¤ jhšvL¤J Vªâdh‹,jGÉ Ã‹WxÊ ah‹,jiu nkš itah‹. 8


bt‰¿ ÄFªj. ÉuÉ - fyªJ. nea k§ifa® - m‹ò¡FÇakfË®.

bghŒifm« fky¡ fhÅš bghÈtJX® m‹d« v‹d¡iffa® ntªj‹ ghit, fÂifa® <£l« bgh§»IÆU üW Nœªj MŒkÂ¢ áÉif j‹nkšbjŒtk§ ifaU« ehz¤ nj‹ïir Kuy¥ nghdhŸ. 17

17. m« fky« fhÅš - mH»a jhkiu¡ fh£oš.fÂifa® mÂÆ‹ <£l« - Vtš òÇí« kfË® tÇirÆ‹T£l«.IÆU üW - MÆu«. MŒkÂ - áwªj kÂfŸ gâ¤j.nj‹ïir Kuy - t©LfŸ ïir ghL«go.

ÉÇkÂ¤ jh®fŸ ó©l bt«gÇ btÇÃš njh‹W«mÇky®¤ jl«f© ešyh®, MÆu¤J ïu£oNH¡,FUkÂ¢ áÉif j‹nkš bfh©lÈ‹ Ä‹ïJ v‹d,ïUtiu¥ gaªj e§if ahœïir Kuy¥ nghdhŸ. 18

18. ÉÇ kÂ¤jh®fŸ - xËåR« kÂkhiyfis.bt«gÇ btÇ Ãš - bfhoa FâiufË‹ KJ»ny. mÇ ky®- ïnuif bghUªâa ky® ngh‹w. jl«f© ešyh® -Érhykhd f©fisíila bg©fŸ. FUkÂ - xË åR«kÂfshš M»a. bfh©lÈ‹- nkf¤â‹ ïUtiu¥gaªj e§if - RÄ¤âiu.

btŸ vÆ‰W ïyt¢ br›thŒ Kf¤ijbt© kâa« v‹WbfhŸisÆ‹ âuŸth‹ Û‹fŸ FGÄa mida C®â,bjŸmÇ¥ gh©oš ghÂ¢ brÆÇa® ïir¤nj‹áªj,tŸsiy¥ gaªj e§if, thdt® tz§f¥ nghdhŸ. 19

19. ïyt« br›thŒ - ïyt« ó¥ngh‹w átªj thiaíila. bfhŸisÆ‹ âuŸth‹ Û‹fŸ - T£lkhf¤âu©oU¡F« e£r¤âu§fŸ. FGÄa mida - FGÄaij¥nghy. C®â - kÂfŸ gâ¤j áÉifah»a thfd¤âny.bjŸmÇ - bjËªj t©blhÈngh‹w. gh©oš ghÂ -jhs¤Jl‹ ghL« gh£ilíila. brÆÇa® - ïirtšYe®. e§if - nfhriy.

fhuz« ï‹¿ naí« fdšvH ÉÊ¡F« f©zh®,åu®,nt¤ âu¤jh®, jhœªJ ÉÇªjfŠ Rf¤J bkŒah®,

bg© ahidfË‹ nkš. áªjU« - _‹wo cauKŸsFŸs®fS«.

rªj th®FHš nrh®git jh§fyh®;áªJ nkfiy áªijí« brŒfyh®;vªij ÉšïW¤ jh‹vD« ï‹brhiyikªj® ngr kd«fË¤J XLth®. 13

13. nrh®git rªj th® FHš - mÉœªJ åœ»‹wmHÑa Ú©l Tªjiy. jh§fyh® - ifahš VªâKo¡fhjt®fŸ. áªJ - mWªJ ájW»‹w.

Fila®, F©oif ö¡»d®, Fªâaeila®, ehá òij¤jif eh‰wy®;flf Ë‰iwí«, fhÇif ahiuí«mila mŠáa mªjz® Kªâdh®. 14

14. F©oif - fk©ly«; Ú®¡fy«. ehá òij¤j -_¡if _oa. if eh‰wy® - ifia¤ bjh§f Élhjt®fŸ.flfË‰iwí« - kj ahidiaí«. mila - beU§f.

FilbahL ã¢r«, bjh§fš FHh§fS«, bfhoÆ‹ fhL«,ïilÆil ka§» v§F« btËfuªJ ïUis¢ brŒa¥,gilfS«, Koí«, óQ«, gl®btÆš gu¥ã¢ bršy,ïilbahU fz¤â‹ cŸns ïuî©L gfY« c©nl. 15

15. FilbahL ã¢r« - Filíl‹ nr®ªj FŠr§fŸ.bjh§fš FHh§fS« - Vida FŠr§fË‹ T£lK«.ka§» - beU§». btËfuªJ - thd btËia kiw¤J.ïil - m¢nridÆÅilna.

Ãiwkâ¤ njh‰w« f©l Ú®beL« flÈ‰ wh»miwgiw Jit¥g¤, njU« Midí«Mlš khî«ÉwšbfG nt‰f© zhU« ikªjU« ÉuÉ, xšiybe¿Æil¥ glu, ntªj‹ neak§ ifa® vGªjh®. 16

16. Ãiw kâ - KGkâÆ‹. Úš beL« - Úy ÃwKŸsbgÇa. flÈ‰W M» - flÈ‹ j‹ikíŸsjh». Jit¥g -xÈ¡f. Mlškhî« - eldkhL« FâiufS«. ÉwšbfG -


Ã¤âa Ãak« K‰¿, neÄah‹ ghj« br‹Åit¤jã‹, kiwt nyh®¡F tu«gW kÂí«, bgh‹D«,g¤âM‹ Ãiuí«, ghU«, gÇîl‹ eš»¥ nghdh‹,K¤jÂ tÆu¥ ózh‹ k§fy K»œ¤j e‹dhŸ. 24

24. Ã¤âa Ãak« - âd¡ fl‹fis. neÄÆ‹ -âUkhÈ‹. g¤â M‹Ãiuí« - tÇirahd gR¡T£l§fisí«.

bgh‰bwho kfË® CU« bghy‹bfhŸjh®¥ òuÉ btŸs«R‰Wò, fky« ó¤j bjhLflš âiuÆ‹ bršy¡,bfh‰wntš k‹d® br§if¥ g§fa¡ FHh§fŸ T«gk‰bwhU fânuh‹ v‹d, kÂbeL« njÇš nghdh‹. 25

25. bghy« bfhŸ - mHF bghUªâa. òuÉ - Fâiu.R‰Wò - NœªJ. fky« ó¤j - jhkiufŸ ky®ªj. bjhLflš - MHkhd flÈ‹. âiuÆ‹ - miyfis¥ nghy.T«g - FÉa. Fâiu¡ T£l¤â‰F¡ flš miy ctik.jrujD¡F¡ fânuh‹ ctik.

ï›thW jruj‹ gilfŸ br‹W rªâu iry«v‹D« kiy¢ rhuiy milªjd. jrujD«, R‰w¤âdU«, gilfS« mªj kiy¢ rhuÈny j§»d®.

15. rªâu rÆy¥ gly«

ne®x L§fšïš gifÆid Úâahš btšY«nrh®î ïl«bgwh cz®Éd‹ Nœ¢ána nghy¡,fhbuh Lªbjhl® ft£LvÊš kuhku¡ Ft£ilntbuh L«bfhL, »Çvd elªjJX® ntH«. 1

rªâurÆy¥ gly«: rªâurÆy« v‹D«rªâurÆy¥ gly«: rªâurÆy« v‹D«rªâurÆy¥ gly«: rªâurÆy« v‹D«rªâurÆy¥ gly«: rªâurÆy« v‹D«rªâurÆy¥ gly«: rªâurÆy« v‹D«kiyia¥g‰¿¡ TW« gFâ.kiyia¥g‰¿¡ TW« gFâ.kiyia¥g‰¿¡ TW« gFâ.kiyia¥g‰¿¡ TW« gFâ.kiyia¥g‰¿¡ TW« gFâ.

1. ne® xL§fšïš gifÆid - nenu ml§fhjgiftiu. Úâahš - mur ÚâÆdhš. Nœ¢ána nghy -jªâu¤ij¥ nghy. fhbuhL« bjhl® - nkf k©ly¤ijmshÉa. ft£LvÊš - »is bghUªâa mH»a. kuh ku«Ft£il - kuhku« v‹D« kiyia. »Çvd - kiyia¥nghy.

jh®mÂ òuÉ nkyh®, jy¤Jsh®, fâ¤j brhšyh®,Muz§F mida khj® moKiw fh¤J¥ nghdh®. 20

20. nt¤âu¤jh® - ãu«ig¡ ifÆny bfh©lt®fŸ.jhœªJ ÉÇªj - bjh§»¥ guªj. fŠRf« - r£il. jy« -Ãy«. fâ¤j - nfhã¤j. mo Kiw - ghj¤ij Kiwna.

J¥ãÅ‹ kÂÆ‹ bgh‹Å‹ Rl®ku fj¤â‹ K¤â‹x¥gw mik¤j ita« XÉa« nghy V¿K¥gâ‰W ïu£o bfh©l MÆu« K»œbk‹ bfh§if¢br¥gU« âUÉ‹ ešyh® bjÇita® NH¥ nghdh®. 21

21. J¥ãÅš - gts¤jhY«. kÂÆ‹ - khÂ¡f¤jhY«. bgh‹Å‹ - bgh‹dhY«. Rl® kufj¤â‹ - xËbghUªâa kufj¤âdhY«. (kufj« - g¢ir) K¤â‹ -Kf¤âdhY«. x¥òw - mHfhf. K¥gâ‰W ïu£obfh©lMÆu® - mWgâdhÆut®.

brÉtÆ‹ mKj nfŸÉ bjÉ£odh®, njt® ehÉ‹mÉifÆ‹ mË¡F« Úuh®, MÆu¤J ïu£o NH¡fÉifÆ‹ ÚHš, f‰ã‹ mUªjâ fzt‹,K¤J¢áÉifÆš, m‹d« CU« âirKf‹ v‹d¢ br‹wh‹. 22

22. brÉtÆ‹ - fhâ‹ tÊna. mKj nfŸÉ - mKj«ngh‹w üš nfŸÉfis. bjÉ£odh® - bjÉ£L«goc©lt®fŸ. njt® ehÉ‹ mÉ - njt®fŸ ehthšRit¤J©Q« mÉ®¥ ghf¤ij. Úuh® - j‹ikíŸst®fŸ.fÉifÆ‹ ÚHš - Fil ÃHÈny. mUªjâ fzt‹ -tá£l‹. K¤â‹ áÉifÆ‹ - K¤J¡fshš brŒjgšy¡»ny. K¤J¥ gšy¡F m‹d¥ gwit ngh‹wJ.

bghUfËW, ïîË, bgh‹nj®, bghy«fHš Fku®, KªÚ®mUtiu Nœªj bj‹d, mUFã‹ K‹D« bršy¤âUts® kh®g®, bjŒt¢ áiyÆd®, nju®, åu®ïUtU« KÅã‹ nghd ïUtU« v‹d¥ nghdh®. 23

23. ïîË - Fâiu. KªÚ® mUtiu NœªjJ v‹d -flš, bgÇa kiyia¢ R‰¿aJ nghy. âUts® - mHFÃiwªj. ïUtU« - guj r¤JU¡fd® ïUtU«.


bfh©l m¥bghGnj. Va mU«E© bgho - bghUªâaÄfî« E©ikahd òGâÆny.

K«ikòÇ t‹fÆW bfhŒJ,braš bkhŒ«ghšj«ikí« cz®ªJ,jiu f©L,Éiu »‹wm«ikÆbdhL ï«ikia m¿ªJbe¿ bršY«br«ikat® v‹d,eÅ br‹wd Ju§f«. 6

6. K«ikòÇ - k©zhir, bgh‹dhir, bg©zhirv‹D« _‹W òÇfisíila. t‹fÆW bfhŒJ - tÈaghrkh»a fÆ‰iw mW¤J. braš bkhŒ«ghš - jkJe‰brayh»a tÈikahš; nahf¢ brayh»a tÈikahš.jiuf©L - K¤âíyifí« m¿ªJ. m«ikÆbdhLï«ikia m¿ªJ - kWik¥ gaidí« ï«ik¥ gadií«cz®ªJ. be¿ bršY« - Phd be¿Æny xGF«. Ju§f«- FâiufŸ. eÅ br‹wd - Äfî« ÉiuªJ br‹wd.

btŸsbeL thÇmw åács ntD«,»ŸsvG »‹wòdš, nfËÇ‹ ÉU«ã¤bjŸSòdš MWá¿ njcjî »‹w,cŸsJ kwhJcjî« tŸsiyí« x¤j. 7

7. bjŸS òdš MW - bjËªj Úiuíila MW.btŸsbeL thÇ - ÄFªj Úiu. mwåáÆy ntD« -KGtJ« Úiu århkÈUªjhY«. »Ÿs - njh©Ltjdhš.vG»‹w òdš - tU»‹w Úiu. á¿nj cjî»‹w - á¿JcjÉ brŒí« j‹ikahdJ. nfËÇ‹ ÉU«ã - tWikí‰whY« cwÉdiu¥ nghy m‹ò fh£o. cŸsJ kwhJcjî« tŸsiyí« x¤j. M‰W¡F tŸsš ctik.

btÆšÃw« Fiwa¢, nrhâ Ä‹ÅHš gu¥g, K‹d«JÆšcz® br›É nahU«, JÅíW KÅÉ ndhU«FÆbyhL« ïÅJ ngá¢, áy«bghL« ïÅJ TÉ,kÆÈd« âÇt bj‹d¤ âÇªjd® kfË® všyh«. 8

8. btÆšÃw« Fiwa - mt®fSila mÂfy‹fË‹ xËahš btŒÆÈ‹ ÃwK« k§f. K‹d« neu¤ânyna. JÅcW - Clš bfh©l. áy«bghL« - fhÈšmÂªj áy«nghL«; kiyÆ‹ vâbuhÈ nahL«.

fj«bfhŸ Ó‰w¤ij M‰Wth‹ ïÅad fH¿¥gj§bfhŸ ghfD« kªâÇ x¤jd‹; g‹}šÉj§f shšmt‹ bkšbyd bkšbyd És«ò«ïj§fŸ bfhŸ»yh k‹did x¤jJX® ahid. 2

2. fj«bfhŸ Ó‰w¤ij - beŠáš Ãiy¤âU¡F«j‹ikia¡ bfh©l nfhg¤ij. fH¿ - T¿. gj«bfhŸ -g¡Ftkhf tr¥gL¤â¡bfhŸS«. ïj§fŸ bfhŸ»yh -ešYiufis V‰W¡ bfhŸshj. ahidia murD¡F«;ghfid kªâÇ¡F« ctikahf¡ Tw¥g£lJ.

bjU©l nkyt® á¿at®¢ nrÇD«, mt®j«kU©l ò‹ikia kh‰Wt®, vD«ïJ tH¡nf;cU©l thŒbjhU« bgh‹cUŸ ciu¤Jiu¤J XoïU©l fšiyí« j‹Åw« M¡»aJ ïuj«. 3

3. bjU©l nkyt® - m¿Ény bjËªj bgÇat®fŸ.á¿at® - á¿at®fËl« br‹W. kU©l ò‹ik - m¿t‰wïÊªj Fz¤ij. tH¡nf - KiwahF«. cU©lthŒbjhW« - cU©L br‹w ïlªnjhW«. bgh‹ cUŸ -bgh‹dhyh»a r¡fu§fŸ.

Ú®âiu Ãiu¤jbjd ÚŸâiu Ãiu¤jh®;M®fÈ Ãiu¤jbjd Mtz« Ãiu¤jh®;fh®Ãiu vd¡fËW fhÉil Ãiu¤jh®;khUj« Ãiu¤jvd tháfŸ Ãiu¤jh®. 4

4. Ú® âiu - ÚÇ‹ miyfŸ. Ãiu¤jJ vd - tÇirahfÃW¤j¥ g£lJ. nghy. Mtz« - fil¤bjU. fh®Ãiu -nkf tÇir. fh - nrhiy. khUj« - fh‰W. tháfŸ - FâiufŸ.

ÔatbuhL x‹¿aâ w¤JmU ey¤njh®,Matiu mªÃiy m¿ªjd®, Jwªjh§F,VamU E©bgho goªJl‹ vGªnjghŒgÇ, ÉiuªJcj¿, Ã‹wd guªnj. 5

5. x‹¿a - e£ò¡ bfh©l. âw¤J mUey¤njh® -âwikí« áwªj g©òfS« cilnah®. Matiu -m¤Ôatiu. m¿ªjd® mªÃiy - ï‹dh® v‹W m¿ªJ


3. rhg« - Éš. Mlh - Mlhkš. mÉ® kÂ¡nfhitMu« - xËåR« kÂfshš nfh¡f¥g£l khiy. fLt‹ -M© Fu§F. kªâ - bg© Fu§F.

Ãykf£F mÂfŸ v‹d Ãiufâ® K¤j« áªâ,kiykfŸ bfhGe‹ br‹Å tªJïÊ f§if khd,my»šbgh‹ my«ã Xo, Mu«nr® mUÉ khiycyfsª jt‹j‹ kh®ã‹ c¤jß a¤ij x¤j. 4

4. Ãiu fâ® - tÇirahd xËiaíila. K¤j« áªâ- K¤J¡fis¢ áj¿. kiykfŸ bfhGe‹ - átãuhDila.br‹Å - jiyÆny. f§if khd - f§if eâia¥ nghy.bgh‹ my«ã - bgh‹id¡ bfhÊ¤J. Mu« rhªJ åœ -áwªj rªjd¡ f£ilfS« tªJ åœ»‹w mUÉahdJ.

ghdšm« f©fŸ Ml¥, gtsthŒ KWtš Ml¥,Õdbt« KiyÆ‹ ï£l bgUÉiy Mu« Ml¤,nj‹Ku‹W msf¤ jhl¤, âUkÂ¡ FiHfŸ Ml,thdt® kfË® ML« threhW Crš f©lh®. 5

5. ghdš - fU§Ftis ky®. KWtš Ml - ò‹áÇ¥ò¤ jtH. Õd bt« KiyÆ‹ - gU¤j ÉU¥g¤ijí©lh¡F« KiyÆ‹nkš. Mu« - K¤J khiy. nj‹Ku‹W - t©LfŸ xÈ¤J¡ bfh©L. msf¤J - TªjÈny.thr« ehW - thrid åR»‹w. Crš - CŠrš.

Rªju tjd khj®, Jt®ïjœ¥ gts thí«,mªj«ïš RU«ò«, njD«, ÄÁW«c©L, mšFš É‰F«igªbjho kfË® `if¤bjh® girÆšiy’ v‹d É£likªjÇ‹ Ú¤j Ôªnj‹ tŸs§fŸ gyî« f©lh®. 6

6. mšFš É‰F« igª bjhokfË® - Éiy kfË®.if¤J X® gifïšiy v‹d - ifÆny xUgirí« ïšiyv‹W f©lîl‹. É£l ikªjÇ‹ - ifÉl¥g£lM©fis¥ nghy. thí«, RU«ò«, njD«, ÄÁW« c©LÚ¤j Ôªnj‹ tŸs§fŸ gyî« f©lh®. Jt® - br«ik.tŸs§fŸ - »©z§fŸ. RU«ò, nj‹, ÄÁW ïitfŸt©o‹ tiffŸ.

jhŸïiz fHšfŸ M®¥g¤ jh®ïil mËfŸ M®¥gthŸòil ïy§f¢ br«nfœ kÂmÂ tya« Ä‹d¤njhŸvd ca®ªj F‹¿‹ NHšfŸ ïÅJ neh¡»thŸmÇ âÇt v‹d¤ âÇªjd® ikªj® všyh« 9

9. mËfŸ - t©LfŸ. br«nfœ kÂmÂ - br«ikahd xË bghUªâa ïu¤âd§fshš mHfhf¢ brŒa¥g£l. njhŸvd - njhŸfŸ nghy. NHšfŸ - R‰W¥òw§fis. thŸ mÇâÇt v‹d - bfhoa á§f§fŸ âÇtij¥nghy.

16. tiu¡fh£á¥ gly«

R‰¿a flšfŸ všyh« Rl®kÂ¡ fdf¡ F‹iw¥g‰¿a tisªj v‹d, guªJtªJ ïW¤j nrid;bfh‰wt®, njÉkh®fŸ, ikªj®fŸ, bfh«gdh®, tªJc‰wt® fhzšc‰w tiuÃiy ciu¤J« m‹nw. 1

tiu¡ fh£á¥ gly«: kiyÆ‹ fh£áiatiu¡ fh£á¥ gly«: kiyÆ‹ fh£áiatiu¡ fh£á¥ gly«: kiyÆ‹ fh£áiatiu¡ fh£á¥ gly«: kiyÆ‹ fh£áiatiu¡ fh£á¥ gly«: kiyÆ‹ fh£áiavL¤Jiu¡F« gFâ.vL¤Jiu¡F« gFâ.vL¤Jiu¡F« gFâ.vL¤Jiu¡F« gFâ.vL¤Jiu¡F« gFâ.

1. Rl® kÂ¡ fdf¡ F‹iw - xË åR« ïu¤âd§fŸ»l¡F« bgh‹ kiyia (rªâu rÆy«) ïW¤j - j§»a.nridfS¡F¡ flšfŸ ctik.

Mlt® MÉ nrhu, mŠrd thÇ nrhuClÈ‹ átªj eh£l¤J c«g®j« mu«ig khj®njhLmÉœ nfhij Ã‹W« Jwªjkª jhukhiythly, ewîm whj, tÆ‹tÆ‹ ta§F« khnjh. 2

2. mŠrd thÇ nrhu - fÇa flš ngh‹w f©fËÈUªJ Ú® áªj. njhL mÉœ - ïjœ ÉÇªj. nfhij -khiyia mÂªj jiykÆ®. ewî mwhj - nj‹ t‰whjit.

ru«gÆš rhg« v‹d¥ òUt§fŸ j«Ä‹ Mlheu«ãndhL ïÅJ gho, ehlf kÆnyhL Mo,mu«iga® btW¤J Ú¤j mÉ®kÂ¡ nfhit Mu«ku«gÆš fLt‹ óz kªâf©L ct¡F« khnjh. 3


1. mt© ïW¤j ã‹d® - mªj¢ nrhiz M‰W¡fiuÆny j§»a ã‹ò. c«g® - c¢áia. t©L FilªJciwí« - t©LfŸ »s¿¡ bfh©L thœ»‹w. ikÔ® -F‰wk‰w. jl§fS« - bghŒiffS«. kLî« - Ú®¡FÊfS«.j©eW« - FË®ªj eWkz« fkG«.

gháiH¥, guit mšFš, g©jU »sÉ¤, j©nj‹_áa Tªjš, khj® bkhŒ¤jng® mkiy nf£L¡Tád mšy; ngr ehÂd FÆšfŸ všyh«;thrf« tšyh® K‹Ã‹W aht®thŒ âw¡f tšyh®, 2

2. gháiH - gRikahd mÂfy‹fis¥ ó©l.guitmšFš - guªj mšFiyí«. g©jU »sÉ - ïirngh‹w ïÅikia¤ jU« brh‰fisí«. j©nj‹ _áaTªjš - FË®ªj nj‹ goªj Tªjiyí« cila. mkiy -Xir. thrf« tšyh® - ïÅikíl‹ ngr tšyt®fË‹.

eŠáD« bfhoa eh£l« mKâD« eaªJ neh¡»¢,brŠrnt fky¡ ifahš Ô©lY«, Ú©l bfh«ò«j«áy«ò moÆ‹ bk‹ó¢ brhÇªJl‹ jhœªj v‹whštŠánghš kU§Fyh® kh£L ahtnu tz§f yhjh®. 3

3. eh£l« - f©fshš. brŠrnt - e‹whf. fky¡ifahš - jhkiu ky® ngh‹w ifÆdhš. Ú©l bfh«g®- ca®ªj »is. j« áy«ò moÆš - m«khj®fŸ j«áy«gÂªj ghj§fËny.

m«òa¤J mz§»‹ m‹dh® m«ky®¡ iffŸ Ô©l,t«ãaš my§fš g§», thŸmÇ kUS« nfhsh®j«òa tiufŸ tªJ jhGnkš, jË®¤j bk‹ó«bfh«òfŸ jhG« v‹wš Twyh« jifik¤J x‹nwh. 4

4. m« òa¤J - jhkiu kyÇny cŸs. mz§»‹m‹dh® - ïy¡FÄia¥ ngh‹wt®fË‹. t«ò ïaš -kz« bghUªâa. my§fš - ky® khiyia mÂªj. g§»- jiykÆiuíila. thŸ mÇkUS« nfhsh® - bfhoaá§fK« mŠR« tÈikíŸs Mlt®fË‹. TwšM« -F¿¤J¢ brhšy¡Toa. jifik¤J x‹nwh - bgUikíŸs bjhU bghUnsh?

ifvd kyu nt©o mU«ãa fhªjŸ neh¡»,igmuî ïJv‹W mŠá¥, gil¡f©fŸ òij¡»‹ whU«;beŒjtœ tÆu¥ ghiw ÃHš»il¤ njh‹W« nghij¡bfhŒJïit jUâ® v‹W bfhGeiu¤ bjhG»‹ whU«. 7

7. ifvd - ifnghy. kyu nt©o - kyu ÉU«ã.mU«ãa- kyU« gUt¤ij milªj. ig muî - glKŸsgh«ò. nghij - kyiu.

f©Q¡F ïÅjh» És§»a fh£áahY«v©z‰F mÇjh» ïy§F áu§fshY«t©z¡ bfhG«rªjd¢ nrjf« kh®gÂªjm©zš fÇnah‹ jid x¤jJm› MášF‹w«. 8

8. áu§fshY« - jiyfshY«. t©z« - ešyÃwKŸs. bfhG« - áwªj. rªjd¢ nrjf« - rªjd¡ FH«ig.fÇnah‹ - âUkhš. MRïš - F‰wk‰w.

c©zh mKJm‹d fiy¥bghUŸ cŸs¤Jc©L«,bg©M® mKj« midah®kd¤J Clšng®¤J«,g©Md ghlš brÉkhªâ¥, ga‹bfhŸ Mlšf©zhš eÅJŒ¡fî«, f§Fš fÊªjJ m‹nw. 9

9. Clš ng®¤J« - Cliy Ú¡»í«. g©Md -ïirahd. brÉkhªâ - fhjhš c©L. eÅ - Äfî«.

ï«kiy¢ rhuÈny jruj‹ j‹ gilfSl‹ïuî¥ bghGij¡ fÊ¤jh‹; bghGJ Éoªjã‹m›Él¤ij É£L¥ òw¥g£L¢ nrhiz ah‰iwmilªjh‹.

17. ó¡bfhŒ gly«

milªjt© ïW¤j ã‹d® mU¡fD« c«g®¢ nr®ªjh‹;klªija® FHh§f nshL, k‹dU«, ikªj® jhK«FilªJt© Liwí« bk‹ó¡ bfhŒJÚ uhl, ikÔ®jl§fS« kLî« Nœªj j©eW« nrhiy rh®ªjh®. 1

ó¡bfhŒ gly«: jrujDl‹ br‹wt®fŸ,ó¡bfhŒ gly«: jrujDl‹ br‹wt®fŸ,ó¡bfhŒ gly«: jrujDl‹ br‹wt®fŸ,ó¡bfhŒ gly«: jrujDl‹ br‹wt®fŸ,ó¡bfhŒ gly«: jrujDl‹ br‹wt®fŸ,nrhizah‰w§ fiuÆny j§», m§»Uªj nrhiynrhizah‰w§ fiuÆny j§», m§»Uªj nrhiynrhizah‰w§ fiuÆny j§», m§»Uªj nrhiynrhizah‰w§ fiuÆny j§», m§»Uªj nrhiynrhizah‰w§ fiuÆny j§», m§»Uªj nrhiyÆny ky® bfhŒJ k»œªj brŒâia ciu¡F« gFâ.Æny ky® bfhŒJ k»œªj brŒâia ciu¡F« gFâ.Æny ky® bfhŒJ k»œªj brŒâia ciu¡F« gFâ.Æny ky® bfhŒJ k»œªj brŒâia ciu¡F« gFâ.Æny ky® bfhŒJ k»œªj brŒâia ciu¡F« gFâ.


8. cŸs¤J C¡f« cila - cŸs¤âny jt« òÇí«Ka‰áíŸs. fhk‹ if Éš fh¡fš MtJ - k‹kj‹ ifÉšyhš tUªJa® fh¡f¡ ToajhF«. vD« - v‹D«brhš. th¡F kh¤âu« - thŒ¢ brhš kh¤âunk ahF«.mšyJ - m‹¿í«. tšÈÆ‹ - ó¡bfhofËny. nghJnk- mt®fŸ M‰wiy mÊ¡f¥ nghJkhd jhF«.

ehW ó§FHš e‹Djš, ò‹idnkšV¿dh‹ kd¤J c«g®br‹W V¿dhŸ;C¿š Phd¤J ca®ªjt® MÆD«åWnr®Kiy khjiu btštnuh 9

9. kd¤Jc«g® br‹W - kd¤âny nghŒ. CWïš -F‰wk‰w. åWnr® - mHF bghUªâa.

áidÆ‹ nkšïUª jh‹,cU¤ njtuhštida î«mÇ ahŸtd¥ ã‹jiyÃidî« neh¡fK« Ú¡fy‹; iffshšeidí«, ehŸK¿ í«bfhŒJ eš»dh‹. 10

10. áidÆ‹nkš ïUªjh‹ - ky® ó¤j »isÆ‹nkšïUªj fhjy‹. njtuhš cU tidaî« mÇahŸ -njt®fshY« cUt¤ij vGJtj‰F« KoahjtË‹.td¥ãš jiy - mH»ny it¤j. eidí« - mU«òfisí«.ehŸ K¿í« - òâa jË®fisí«.

t©L thœFH yhŸKf« neh¡»X®j©L nghšòa¤ jh‹jL kh¿dh‹;c©L nfhg«v‹W cŸs¤ Jz®ªJ;mtŸbjh©il thÆ‹ Jo¥bgh‹W brhšynt. 11

11. j©Lnghš òa¤jh‹ - j©lhíj« ngh‹w tÈanjhisíilat‹; t©Lthœ.... .jLkh¿dh‹. bjh©ilthÆ‹ - átªjthÆ‹. Jo¥ò x‹W brhšynt -Jo¥ghdJ x‹iw¡ F¿¥ghš brhšÈaîl‹; c©L ....cz®ªjd‹.

ï›thW ky®bfhŒJ Éisahoa ã‹d®mt®fŸ xU jlhf¤ij ailªjd®. ÚÇš FË¤JÉisahl¤ bjhl§»d®.

eâÆD« Fs¤J« óth eËd§fŸ, Ftis nahLkâEjš tšÈ ó¥g, neh¡»a kHiy¤ J«ãmâra« vŒâ¥ ò¡F åœªjd; miy¡f¥ nghfh;òâad f©l nghœJ ÉLtnuh òJik gh®¥gh®. 5

5. eËd§fŸ - jhkiu ky®fis. FtisnahL -Únyh‰ gtky®fSl‹. kâEjš tšÈ ó¥g - kângh‹wKf¤ijíila kfËuh»a bfhofŸ ó¤J Ã‰f. neh¡»a- mij¥ gh®¤j. khiy - tÇirahd. J«ã - t©LfŸ.miy¡f - X£odhY«. òJik gh®¥gh® - òâadt‰iw¤njo Ã‰gt®fŸ.

kÆšnghš tUthŸ kd«fhÂa, fhjš k‹d‹brÆ®Ô® ky®¡fh É‹X®khjÉ¢ NHš nru¥gÆšthŸ, ïiwg© LãÇªj¿ ahŸgij¤jhŸ;cÆ®eho xšF« clšnghš mykªJ cHªjhŸ. 6

6. kd« fhÂ - cŸs¤ij czU« bghU£L.brÆ®Ô® - F‰wk‰w. khjÉ¢ NHš nru - FU¡f¤â¡ bfhogl®ªj ïl¤âny nr®ªâU¡f. gÆšthŸ - gH»atŸ.ïiw g©L - á¿J« ïj‰F K‹ò. ãÇªj¿ahš - ãÇªj¿ahjtŸ. xšF« - jsU«. mykªJ cH‹whŸ - kd§fy§»¤âÇªjhŸ.

ngh®v‹d å§F« bghU¥g‹d bghy«bfhŸ â©nj®khu‹ midah‹ ky®bfhŒJïUª jhid tªJX®fh®m‹d Tªjš, FÆšm‹dtŸ, f© òij¥g,M®v‹d nyhLk mdšv‹d mÆ®¤J cÆ®¤jhŸ. 7

7. ngh®v‹d- ngh® v‹w brhšiy¡ nf£lclndna. å§F« - óÇ¡F«. khu‹ - k‹kj‹. fh® m‹d -nkf« ngh‹w. mdš v‹d - Ôba‹W brhšY«go.mÆ®¤J - ádªJ. cÆ®¤jhŸ - bgU_¢R É£lhŸ.

C¡f« cŸs¤ Jila KÅtuhšfh¡fš MtJ fhk‹if ÉšvD«,th¡F kh¤âu«; mšyJ, mšÈÆ‹ó¡bfhŒth® òUt¡ fil nghJnk. 8


4. Md - m¿P®fshd. öatnuhL -gÇR¤jkhdt®fSl‹. cl‹ Mod® - x‹whf¥ gH»dt®fŸ; e‹WPhdÚut® - ešy m¿î¤j‹ikíŸst®. ehÉí« -f¤öÇÆ‹ kzK«. nj¡F m»š MÉí« - nj¡F m»šM»aitfË‹ òifí«.

Ä¡f ntªj®j« bkŒmÂ rhªbjhL«,ò¡f k§ifa® F§Fk« ngh®¤jyhš,x¡f Úy K»šjiy Xoabr¡f® thdf« x¤jJm¤ Ô«òdš. 5

5. bkŒ mÂ - cl«ãš óáa. rhªbjhL« - rªjd¡FH«nghL. ò¡f - Úuhl¥ òFªj. ÚyK»š jiy -ÚyÃwKŸs nkf¤â‹nkš. x¡f Xoa - rkkhf¥ guªj.br¡f®thdf« - br›thd¤ij.

ija yhis,X® jh®mÂ njhËdh‹,beŒbfhŸ XâÆ‹ Ú®KfªJ v‰¿dh‹;brŒa jhkiu¢ bršÉia¤ Ô«òdšifÆ‹ M£L« fË‰wuR v‹dnt. 6

6. beŒ bfhŸ XâÆ‹ - beŒ jlÉa TªjÈ‹ nkš.Ú®Kfªj - Úiu¡ ifahš mŸË. v‰¿dh‹ - ïiw¤jh‹.brŒa jhkiu - brªjhkiu. ïJ f# y£RÄÆ‹ njh‰w¤ij¡F¿¤jJ.

jŸË Xo miyjL khwyhš,bjŸS ÚÇil _œFbrª jhkiu;òŸË kh‹mid ah®Kf« nghš»yhJcŸË ehÂ xË¥gd ngh‹wnt. 7

7. bjŸS ÚÇil - bjËªj ÚÇny. òŸËkh‹ midah® - òŸËkh‹ ngh‹w bg©fË‹. Kf« nghš»yhJ -Kf«nghš ïšyhjij. cŸË - Ãid¤J.

nkÉ dh®ãÇª jh®mªj å§FÚ®,jhî j©kâ j‹bdhL« jhuifXî thdK«, cŸÃiw jhkiu¥óbt yh«Fo nghdJ« ngh‹wnj. 8

18. Ú® Éisah£L¥ gly«

m§ft® g©iz, e‹Ü® MLth‹ mikªj njh‰w«f§ifth® rilnah‹ m‹d khKÅ fdy, nkšehŸk§ifa® T£l¤ njhL« thdt®¡F ïiwt‹ bršt«bgh§Fkh flYŸ bršY« njh‰wnk ngh‹w j‹nw. 1

Ú®Ú®Ú®Ú®Ú® Éisah£L¥ gly«: ó¡bfhŒJ Éisaho Éisah£L¥ gly«: ó¡bfhŒJ Éisaho Éisah£L¥ gly«: ó¡bfhŒJ Éisaho Éisah£L¥ gly«: ó¡bfhŒJ Éisaho Éisah£L¥ gly«: ó¡bfhŒJ ÉisahoaaaaaM©fS« bg©fS« Ú® ÃiyfËny _œ» ÉisM©fS« bg©fS« Ú® ÃiyfËny _œ» ÉisM©fS« bg©fS« Ú® ÃiyfËny _œ» ÉisM©fS« bg©fS« Ú® ÃiyfËny _œ» ÉisM©fS« bg©fS« Ú® ÃiyfËny _œ» Éisahoa brŒâia ciu¡F« gFâahF«.ahoa brŒâia ciu¡F« gFâahF«.ahoa brŒâia ciu¡F« gFâahF«.ahoa brŒâia ciu¡F« gFâahF«.ahoa brŒâia ciu¡F« gFâahF«.

1. m§F mt® g©iz - m§nf mt®fŸ T£l«njh‰w« - fh£áahdJ. khKÅ - J®thr KÅt‹ fdy -nfhã¡f. bgh§Fkh flYŸ - bgh§»a bgÇa flÈDŸ.ngh‹wJ - x¤âUªjJ. m‹W; V; mirfŸ.

ikath« Ftis bašyh« khj®f© ky®fŸ ó¤j;ifayh« cUt¤ jh®j« f©ky® Ftis ó¤j;brŒajh kiufŸ všyh« bjÇita® Kf§fŸ ó¤j;ijayh® Kf§fŸ brŒa jhkiu ó¤j m‹nw. 2

2. ikath« - fÇa ÃwKŸs. f© ky®fŸ - f©ky®fis¥ nghy. ikmth« - mHF bghUªâa. cUt¤jh®j« - cUt¤ij íila bg©fË‹.

jhisVŒ fky¤ jhË‹ kh®òw¤ jGî thU«;njhisna g‰¿ bt‰¿¤ âUvd¤ njh‹W thU«;ghisna ÉÇªj bj‹d¥ guªjÚ® cªJ thU«,thisÛ‹ cfs mŠá ikªjiu¤ jGî thU«. 3

3. jhis VŒ - j©L bghUªâa. fky¤jhË‹ -jhkiuÆš cŸs âUkfis¥ nghy. kh®ò cw - jkJfzt®fË‹ kh®ãny bghUªj. bt‰¿¤âU - b#ayºÄ.cfs - JŸStij¡ f©L.

Md öat nuhLcl‹ Modh®Phd Úut® MFt® e‹Wmnuh;njD«, ehÉí«, nj¡F,m»š MÉí«ÛD« eh¿d; nt¿Å nt©Lnkh. 4


Mbwyh« f§ifna Ma; MÊjh‹TWghš fliyna x¤j; F‹bwyh«<¿yh‹ fÆiyna ïiaªj; v‹ïÅntWah« òfštJ ÃyÉ‹ å¡fnk. 2

2. TW - òfœªJ brhšY»‹w. <Wïyh‹ - mÊÉšyhjátbgUkhÅ‹. ïiaªj - x¤j. ÃyÉ‹ å¡fnk - ÃyÉ‹ÄFâia¥ g‰¿; ntW ah« òfštJ ïÅ v‹? f§ifÆ‹Ãw« bt©ik.

mªj ÃyÉny khj®fS«, ikªj®fS« k»œªJÉisahod®; kJtUªâ k»œªjd®.

Él‹x¡F« beoa neh¡»‹, mÄœJx¡F« ï‹brh yh®j«kl‹x¡F« klD« c©nl? thŸEjš xU¤â, fhzjl‹x¡F« ÃHiy¥ bgh‹brŒ j©eW« njwš tŸs¤J,`cl‹x¡f ctªJ, Úna c©Qâ njhÊ!’ v‹whŸ. 3

3. Él‹ - Éõ«. neh¡»‹ - f©fisíila. kl‹x¡F« - m¿ahik¡F <lhd. klD« c©nl - m¿ahikí« c©nlh? jl‹ x¡F« ÃHiy - j‹ cl«ig¥ ngh‹wrhiaia; j©eW« njwš bgh‹ brŒtŸs¤J - FË®ªjkzKŸs fŸ Ãiwªj bgh‹dh‰ brŒj »©z¤âny.cl‹ x¡f ctªJ - v‹Dl‹ Tl k»œªâUªJ.

m¢rE© kU§F yhŸX® mz§fdhŸ, mdf gªâ,e¢Rntš fUkf©, br›thŒ, eË®Kf« kJîª njh‹w¥;`ã¢áÚ! v‹brŒ jhŒ!ï¥ bgUewî ïU¡f, thshv¢áiy Ef®â nah?’v‹W vÆ‰wU«ò ïy§f e¡fhŸ. 4

4. m¢r« E© - Äfî« bkšÈa. msf gªâ - TªjÈ‹bjhFâí«. e¢Rntš fU« f© - eŠR bghUªâa ntšngh‹w fÇa f©fS«. br›thŒ - átªj thí«. eË® Kf«- mHF És§F« KfK«. ã¢á - ig¤âa¡fhÇna. vÆ‰WmU«ò - g‰fsh»a Kšiy mU«òfŸ. ïy§f e¡fhŸ -njh‹W«go eif¤jhŸ.

òw«vyh« eifbrŒJ Vr¥, bghUtU« nkÅ, ntnwh®kw«cyh« bfhiyntš f©zhŸ, kÂÆ‹tŸ s¤J, btŸis

8. nkÉdh® ãÇªjh® - Úuhl¥ òFªjt®fŸ ãÇªjd®;mªj å§FÚ® - mj‹ã‹ m¥bgÇa Ú®Ãiy. jhî - jtœªJngh»‹w. jhuif Xî - e£r¤âu§fS« Ú§»a. FonghdJ« - Fo bga®ªJ nghdijí«. ngh‹wJ -x¤âUªjJ. X; mir.

khÅ‹ neh¡»a® ikªjbuhL MoaMd Ú®Éis ahliy neh¡»dh‹;jhD« m‹dJ fhjÈ¤ jh‹vd,Ûd ntiyia, btŒat‹ vŒâdh‹. 9

9. Md - áwªjjhd. m‹dJ - mij. fhjÈ¤jh‹ vd- ÉU«ãatid¥ nghy. Ûd ntiyia - Û‹fŸ Ãu«ãankš fliy. btŒat‹ - fâut‹.

M‰wš ï‹ikÆ dhšmÊª njí«,j«nt‰W k‹d®j« nkštU« ntªj®nghš,V‰W khj® Kf§fbshL v§fQ«njh‰w rªâu‹ Ûsî« njh‹¿dh‹. 10

10. mÊªnjí«. njh‰w ã‹dU«. j« nt‰W k‹d®j«- jkJ gifaur®fË‹ nkš. tU« - gilbaL¤J tU«.khj® Kf§fbshL V‰W - khj® Kf§fnshL vâ®¤JÃ‹W.

19. c©lh£L¥ gly«

fyªjt®¡F ïÅanjh® fŸS khŒ¥,ãÇªJcyªjt®¡F cÆ®RL« ÉlK khŒ,cl‹òyªjt®¡F cjÉbrŒ òâa öJkhŒ,ky®ªjJ beLÃyh kjd‹ nt©lnt. 1

c©lh£L¥ gly«: jrujDl‹ br‹wc©lh£L¥ gly«: jrujDl‹ br‹wc©lh£L¥ gly«: jrujDl‹ br‹wc©lh£L¥ gly«: jrujDl‹ br‹wc©lh£L¥ gly«: jrujDl‹ br‹wgilfŸ fŸS©L fË¤J Éisahoa brŒâia¡gilfŸ fŸS©L fË¤J Éisahoa brŒâia¡gilfŸ fŸS©L fË¤J Éisahoa brŒâia¡gilfŸ fŸS©L fË¤J Éisahoa brŒâia¡gilfŸ fŸS©L fË¤J Éisahoa brŒâia¡TW« gFâ.TW« gFâ.TW« gFâ.TW« gFâ.TW« gFâ.

1. fyªjt®¡F - fhjyUl‹ ToÆU¥gt®¡F.cyªjt®¡F - thoat®¡F. cl‹ òyªjt®¡F - fhjyUl‹Coat®¡F. kjd‹ - k‹kj‹.


f©kÂ tŸs¤ JŸns fË¡F«j‹ Kf¤ij neh¡»,É©kâ, kJÉ‹ Mir åœªjbj‹W xU¤â c‹Å,`cŸk»œ Jizt ndhL« CL«ehŸ, bt«ik Ú§»¤j©kâ ah»š, ahD« jUt‹ïª ewit’ v‹whŸ. 9

9. fŸkÂ tŸs¤J cŸns - fŸ Ãiwªj ïu¤âd¤jhš M»a »©z¤âDŸ. É©kâ- thd¤J¢ rªâu‹.kJÉ‹ Mir - kJÉ‹ Mirahš. cŸk»œ - kdk»œªj.ehŸ - ehËš. bt«ik Ú¡» - bt¥gª jUtijÉ£L. j©kâah»š - FË®ªj rªâudhfnt ïU¥ghahdhš.

vŸx¤j nfhy _¡»‹ VªâiH xU¤â, K‹ifjŸs¤j© ewit všyh« jÉáil cF¤J« njwhŸ;cŸs¤â‹ ka¡f« j‹dhš, c£òw¤J c©bl‹ bw©ÂtŸs¤ij k¿¤J th§» kÂÃw ïjÊš it¤jhŸ. 10

10. vŸx¤j nfhy« - vŸS¥ óit¥ ngh‹w mH»a.K‹if jŸË - K‹if eL¡»¤ jŸËajdhš. jÉáilcF¤J« - j‹ Mrd¤ânyna áªâaijí«. njwhŸ m¿ahjtshÆdhŸ. k¿¤J th§» - Û©L« vL¤J; âU¥ãvL¤J; kÂ Ãw« - br«kÂ ngh‹w Ãw¤ijíila.

tisgÆš K‹if,X® kÆšm dhŸjd¡FïisatŸ bgaÇid¡ bfhGe‹ <jY«,KisvÆW ïy§»l KWtš tªjJ;fsfs câ®ªjJ fa‰f© MÈna. 11

11. ïisatŸ bgaÇid - ïisa kidahŸ bgaiu.Kid vÆW ïy§»l - Kis ngh‹w g‰fŸ njh‹W«go.KWtš - áÇ¥ò. MÈ - Ú®¤JËfŸ.

CWng® m‹ãdhŸ xU¤â, j‹cÆ®khWïyh¡ fhjy‹ braiy, k‰bwhUehWó§ nfhijghš eÉy ehQthŸ;ntWntW cwáy bkhÊ És«ãdhŸ. 12

12. CW - ts®»‹w. j‹ cÆ® khW ïyh - j‹ cÆ®ntwhf ïšyhj x‹Wg£l. fhjy‹ - fzt‹. ehWó§nfhij ghš - kz« åR« ókhiyia¥ ó©ltËl«.

ÃwÃyh¡ f‰iw gha, ÃiwªjJ ngh‹W njh‹w,ewbtd mjid thÆš it¤jd®; eh©c£ bfh©lhŸ. 5

5. òw« vyh« - g¡f¤âš cŸst®fbsšyh«.bghUtU« nkÅ- x¥g‰w mHF bghUªâa cl«òŸs.kw« cyh« - bfhLik bghUªâa. kÂÆ‹ tŸs¤J -ïu¤âd¤jhyh»a »©z¤âny. ewî vd - mªjÃyh¡f‰iwia¡ fŸbs‹W fUâ.

ahœ¡F«,ï‹ FH‰F«, ï‹g« mË¤jd ïitah« v‹d¡nf£F«bkš kHiy¢ brhšX®, »ŠRf« »lªj thahŸ,jhŸfU« Ftis njhŒªj j©eiw¢ rho íŸ,j‹thŸfÂ‹ ÃHiy¡ f©lhŸ, t©bld X¢R »‹whŸ. 6

6. nf£F« - nf£f¤j¡f. bkškHiy¢ brhšyhŸ -bk‹ikahd kHiy¢ brh‰fisíilatŸ. »ŠRf«»lªj - KU¡f ky® ngh‹w. jhŸ fU« Ftis njhŒªj -moiaíila fU§Ftis ky® bghUªâa. thŸfÂ‹ -th‹ ngh‹w f©fË‹. X¢R»‹whŸ - X£L»‹whŸ.

fË¤jf© kj®¥g, M§nfh® fd«FiH, fŸË‹ cŸnsbtË¥gL »‹w fh£á bt©kâ ÃHiy neh¡»,`mË¤jbd‹ mga« thd¤J muÉid mŠá ÚtªJxË¤jid mŠrš?’ v‹wh§F ïÅad ciu¤J Ã‹whŸ. 7

7. fË¤j f© kj®¥g -fŸS©L fË¤j f©fshšbrU¡filí«go. fd« FiH - fdkhd fhjÂiaíilatŸ; v‹w M§F - v‹gd ngh‹w. ïÅad - ïÅabrh‰fis.

mÊ»‹w m¿É dhnyh, ngijik ahnyh, M‰W¢RÊÃ‹w j‹d cªâ¤ njhifm§ bfhU¤â, brªnj‹bghÊ»‹w óÉ‹ ntŒªj gªjiu¥ òiu¤J¡ ÑœtªJïÊ»‹w bfhGÃ yhit, ewbtd tŸs¤J V‰whŸ. 8

8. mÊ»‹w m¿Édhnyh - fŸS©L mÊªjm¿Édhnyh. cªâ - bfh¥óiHíila. óÉ‹ ntŒªj -óthš nghl¥g£l. òiu¤J - bgh¤J¡ bfh©L. Ñœ tªJïÊ»‹w - ÑnH tªJ ïw§F»‹w.


16. öR« - Milí«. òw¤Jcs - g¡f¤âš cŸs ntWbghUŸfisí«. t«ng® - òJiknah? cu‹cil - kndhtÈikíila.

bfhŸis¥ngh® th£f zhŸ m§bfhU¤â,X® Fku‹ m‹dh‹tŸsšjh® mfyª j‹id, ky®¡ifahš òij¥g neh¡»,`cŸs¤jh®, cÆ®m‹ dhŸnkš cijgL«, v‹W, Ú®E«fŸs¤jhš òij¤â®’ v‹dh K‹idÆ‹ fd‹W Ä¡fhŸ. 17

17. bfhŸis¥ ngh® thŸ fzhŸ - cÆ®fis¡bfhŸis bfhŸS« ngh® this¥ ngh‹w f©fisíilatŸ. X® Fku‹ m‹dh‹ - x¥g‰w KUfid¥ngh‹wtdh»a. tŸsš jh® mfy« j‹id - tŸsÈ‹khiyaÂªj kh®ig. ky®ifahš òij¥g - jhkiu ky®ngh‹w iffshš _o¡bfhŸs. fŸs¤jhš - âU£L¤jd¤Jl‹. fd‹W Ä¡fhŸ - ádªJ Ó¿dhŸ.

kâÆ‹ kiwî« fâut‹ tuî«

filíw e‹bd¿ fh©» yhjt®¡FïilíW âUvd ïªJ eªâdh‹;gl®âiu¡ fU§flš guk‹ kh®ãil¢Rl®kÂ¡F mubrd ïuÉ njh‹¿dh‹. 18

18. filíw - Koîw. ïilíW - ã‹th§F»‹w.âUbtd - bršt¤ij¥ nghy. ïªJ - rªâu‹. eªâ -kiwªjh‹. fU§flš - fÇa flš ngh‹w. guk‹ kh®ãil- nknyh‹ M»a âUkhÈ‹ kh®ãny És§F»‹w. Rl®kÂ¡F muRvd - xËbghUªâa ïu¤âd§fS¡bfšyh«murhÆU¡»‹w bfs¤Jt kÂia¥ nghy. ïuÉ - NÇa‹.

20. vâ® nfhŸ gly«

mlhbe¿ miwjš bršyh mUkiw miwªj ÚâÉlhbe¿¥ òyik¢, br§nfhš, bt©Fil ntªj® ntªj‹,glhKf K»È‹ njh‹W« gUt«x¤J, mUÉ gšF«flh«Ãiw MW ghí« flbyhL«, f§if nr®ªjh‹. 1

vâ®nfhŸ gly«: jrujid, rdfuhr‹ vâ®vâ®nfhŸ gly«: jrujid, rdfuhr‹ vâ®vâ®nfhŸ gly«: jrujid, rdfuhr‹ vâ®vâ®nfhŸ gly«: jrujid, rdfuhr‹ vâ®vâ®nfhŸ gly«: jrujid, rdfuhr‹ vâ®bfh©L miH¤J¢ br‹w brŒâia ciu¡F« gFâ.bfh©L miH¤J¢ br‹w brŒâia ciu¡F« gFâ.bfh©L miH¤J¢ br‹w brŒâia ciu¡F« gFâ.bfh©L miH¤J¢ br‹w brŒâia ciu¡F« gFâ.bfh©L miH¤J¢ br‹w brŒâia ciu¡F« gFâ.

fU¤JxU j‹ikaJ, cÆU« x‹W,j«mU¤âí« m¤JizMa ÚÇdh®;`xU¤âí« xU¤jD« clY« x‹Wvd¥bghU¤âd® ït®,vd¥ òšÈ dh®;mnuh 13

13. j« mU¤âí« - j« fhjY«. m¤Jiz Ma ÚÇdh®- m›tsth»a j‹ikíŸst®fŸ. clY« x‹W vd -cl«ò« x‹Wjh‹ v‹D«go. ït® bghUªâd® -ït®fŸ nr®¤J¡ bfh©ld®. vd - v‹W TW«go.òšÈdh® - ïWf¤ jGÉ¡ bfh©ld®. mnuh; mir.

kw¥ãyŸ bfhGeid tuî neh¡FthŸ,ãw¥ãndhL ïw¥bgd¥ bgaU« áªijahŸ;Jw¥gU K»šïil¤ njh‹W« Ä‹vd¥òw¥gL«; òF«xU ó¤j bfh«gdhŸ. 14

14. kw¥ãy® - kw¡fhjtshŒ. ãw¥ãndhL ïw¥òvd- ãw¥ò« rhî« vd. bgaU« - ï‹gK« J‹gK« kh¿kh¿ tU»‹w. áªijahŸ - kdKilatŸ MdhŸ.Jw¥òmU« - Ú¡Ftj‰F mÇa.

M®¤âí« c‰wJ« m¿P®¡F m‰wªjh‹th®¤ijÆ‹ cz®¤Jjš t¿j‹ nwh?vdnt®¤jdŸ; btJ«ãdŸ; bkÈªJ nrh®ªjdŸ;gh®¤jdŸ xU¤âj‹ gh§F mdhisna. 15

15. M®¤âí« - Miriaí«, c‰wJ« - c‰w J‹g¤ijí«, m‰w«jh‹ - Fiwiaí« Tl; m¿P®¡Fth®¤ijÆ‹ cz®¤Jjš; t¿J m‹nwh - å© m‹nwh?vdh - v‹W v©Â. btJ«ãdŸ - thodŸ. xU¤â j‹;gh§»dhis - njhÊia; gh®¤jdŸ.

ntW

bgh‹mU« fyD« öR« òw¤Js Jw¤jš t«ngh,e‹Djš xU¤â j‹ghš mf¤Js ehQ« Ú¤jhŸ;c‹dU« Jwî ó©l cuDil xUt ndnghšj‹idí« Jw¡F« j‹ik fhk¤nj j§»‰W, m‹nw! 16


j«ãí«, jhD«,m¤ jhidk‹ dt‹ef®¥g«òâ© òuÉí«, gilxU«, òiltu¢,br«bghÅ‹ gRkÂ¤ njÇ‹tªJ vŒâdh‹,c«gU« ï«gU« cufU« bjhHcsh‹. 4

4. m jhidk‹dt‹ ef® - m¢nridia íilardfdJ Äâyh efÇÈUªJ òw¥g£L. g«ò - Ãiwªj.cufU« - ehf®fS«.

fhÉí«, Ftisí«, fobfhŸfh ahî«x¤J,XÉa« Ritbfl¥ bghÈtJX® cUbthnl,njtU« bjhGfHš áWt‹,K‹ ãÇtnjh®MÉtªJ v‹dtªJ mur‹khL mQ»dh‹. 5

5. fhÉ - Únyh‰gtky®. Ftis - fU§Ftis ky®.fobfhŸ fhah - kz« bghUªâa fhrh«ó. bghÈtJ -És§Ftjh»a . áWt‹ - ïuhk‹. mur‹khL - jruj‹g¡f¤âš.

mÅf«tªJ mobjhH¡, foJbr‹W, mur®nfh‹ïÅaig« fHšgÂªJ vGjY«, jGÉdh‹;kDbtD« jifa‹kh® ãil kiwª jd,kiy¤jÅbeL« áiyïw¤ jtœjl§ »Çfns. 6

6. mÅf« - gilfŸ. ig«fHš gÂªJ - gRikahdbgh‹dhyh»a åu kÂfis¤ jÇ¤j ghj§fis¥gÂªJ kiyjÅ beL« áiy ïw - kiy ngh‹w x¥g‰wbgÇa Éš Xoí«go brŒJ. jtœ jl« »ÇfŸ -És§F»‹w mf‹w kiyfŸ ngh‹w òa§fŸ. kD vD«jifa‹ - jrujdJ. `kh®ãil kiwªjd.’

ïisaig« FÇáštªJ mogÂªJ vGjY«,jistUª bjhila‹kh® ãÅšcw¤ jGÉdh‹,fistU« Ja®mw¡ ffd«v© âirbayh«ÉisjU« òfÊdh‹; vtÇD« nk‹ikah‹. 7

7. fisî mU« Ja®mw - ãwuhš Ú¡f KoahjJ‹g§fis Ú¡»ajdhš. ffd« - thd¤âY«. v©âirvyh« - v£L¤ â¡FfËY«. ÉisjU« - guÉÆU¡»‹w.

1. mlhbe¿ - ÔbahG¡f¤ij. miwjš bršyh -brhšyhj. Úâ Élhbe¿ - Úâ jtwhj xG¡f¤ijí«.òyik - m¿ití«, br§nfhš - ne®ikahd M£áiaí«,bt©Fil - bt© g£L¡ Filiaí« cila. ntªj®ntªj‹ - jruj‹. glh«Kf K»È‹ - Ãiwªj nkf§fSl‹ fhz¥gL«. gUt« x¤J - fh® fhy¤ij¥ nghy.mUÉ¥gšF« - mUÉahf¥ bgU» XL«. flh« Ãiw - kjÚ®Ãiwªj. MWghí« - MWfŸ fy¡»‹w. RlbyhL« -nrid¡ flnyhL«. nrid flyhfî«, ahidfË‹kjÚ®¥ bgU¡F m¡flÈš fy¡F« Mwhfî« Tw¥g£lJ.

tªjd‹ mur‹ v‹d, kd¤bjG« ctif bgh§»¡,fªjL fËW«, njU«, fÈdkh¡ flY« NH¢,rªâu‹ ïuÉ j‹id¢ rh®tJX® j‹ik njh‹w,ïªâu âUt‹ j‹id vâ®bfhŸth‹ vGªJ tªjh‹. 2

2. mur‹ tªjd‹; v‹d - v‹W brhšy¡ nf£lîl‹.fªJmL - f£L¤ j¿ia K¿¡»‹w. fËW« - ahidfS«.fÈd kh flY« - ÉiuªJ bršY« Fâiu¡ flY«.ïuÉj‹id - NÇaid. ïªâu âUt‹- ïªâuid¥ngh‹w brštKŸstdh»a jrujid. jruj‹ NÇaFy¤âd‹; rdf‹ rªâu Fy¤âd‹.

ï›thW tªj rdfDl‹ gilfŸ âu©Ltªjd; Äâyh efu k¡fŸ ÄFâahf tªjd®;tÊbayh« mÂ brŒa¥ g£oUªjd.

fªijna bghUfÇ¢ rdfD«, fhjnycªj,X jÇaJX® j‹iknahL, cyFnsh®jªijna mida,m¤ jfÉdh‹ K‹ò,j‹áªijna bghUbeL« njÇ‹tªJ vŒâdh‹. 3

3. fªijnabghU - f£L¤j¿ia K¿¡»‹w. fÇ -ahid¥ gilia íila. fhjny cªj - m‹ng K‹jŸs.m¤jfÉdh‹ - m¥ bgUik íŸs jruj‹. j‹ áªijnabghU - j‹ kd«nghš ÉiuªJ bršY«.

k‹d®fŸ ïUtU« k»œªJ jGÉ¡ bfh©ld®.Äâiy¡F¥ òw¥g£ld®. m¥bghGJ ïuhkD«,ïy¡FtD« jªijia vâ®bfhŸs tªjd®.


21. cyhÉaš gly«

kh‹ïd« tUt ngh‹W«, kÆšïd« âÇt ngh‹W«,Û‹ïd« ÄËu thÅš, Ä‹ïd« Äilt ngh‹W«,nj‹ïd« áy«ã M®¥g¢, áy«ãd« òy«g, v§F«óeid Tªjš khj® bgh«vd¥ òFªJ bkhŒ¤jh®. 1

cccccyhÉaš gly«: Äâiy efu yhÉaš gly«: Äâiy efu yhÉaš gly«: Äâiy efu yhÉaš gly«: Äâiy efu yhÉaš gly«: Äâiy efu åååååâÆny ïuhkâÆny ïuhkâÆny ïuhkâÆny ïuhkâÆny ïuhk‹‹‹‹‹C®tykhf¥ nghF«nghJ Ãfœªj brŒâia¡C®tykhf¥ nghF«nghJ Ãfœªj brŒâia¡C®tykhf¥ nghF«nghJ Ãfœªj brŒâia¡C®tykhf¥ nghF«nghJ Ãfœªj brŒâia¡C®tykhf¥ nghF«nghJ Ãfœªj brŒâia¡TW«gFâ.TW«gFâ.TW«gFâ.TW«gFâ.TW«gFâ.

1. Û‹ ïd« - e£r¤âu¡ T£l§fŸ. ÄËu - És§f.Ä‹ ïd« - Ä‹d‰ T£l«. Äiltngh‹W« - beU§»itafis¥ nghyî«. nj‹ ïd« - t©L¡T£l«.áy«ã M®¥g - xÈ¤J Muthu« brŒa. áy«ò ïd« -fhšfËš mÂªj áy«ò¡ T£l«. óeid Tªjš - kyÇšcŸs njdhš eidªj Tªjiyíila. bgh« vd -ÉiuªJ. bkhŒ¤jh® - Todh®fŸ.

`f©Âdhš fhjš v‹D« bghUisna fh©»‹ nwh«,ï¥bg©Â‹Ú® ikÆdhš vŒJ« ga‹ï‹W bgWJ«’; v‹gh®;k©Â‹Ú® cyªJ, thd« kiHmw twªj fhy¤Jc©Q«Ú® f©L åG« ciH¡Fy« gyî« x¤jh®. 2

2. ï¥ bg©Â‹ Ú®ikÆdhš - ï¥ bg© j‹ikÆdhš. vŒJ« ga‹ - milí« gaid. k©Â‹ Ú® cyªJ- Ãy¤âny Ú® ï‹¿¡ fhŒªJ. thd« - nkfK«. kiHmw -kiHÆ‹¿. twªj fhy¤J - t‰¿afhy¤âš. ciH¡Fy« -kh‹ T£l«.

mu¤j«c©L mida nkÅ mfÈif¡F, mË¤j jhS«,Éiu¡fU« FHÈ¡ fhf Éšïw ÃÄ®ªJ å§F«tiu¤jl« njhS« fhz, kW»Åš åG« khj®,ïiu¤JtªJ mÄœâ‹ bkhŒ¡F« <ïd« v‹dš Mdh®. 3

3. mu¤j« c©L mida - brªÃw¤ij ÉG§»aJngh‹w. mË¤j - mUŸòÇªj. Éiu¡fU« FHÈ¡fhf -ÓijÆ‹ bghU£L. Éšïw - Éšxoí«go.

jistU« - f£l¥g£l. bjhila‹ - khiyia mÂªjjruj‹. ïisa ig«FÇáš - ïy¡Ft‹.

f‰iwth® rilÆdh‹ if¡bfhS« jDïw¡bfh‰wÚŸ òa« ÃÄ®¤ jUS«m¡ FÇáš,ã‹bg‰wjh aiuí«m¥ bg‰¿Æš bjhGbjGªJc‰wnghJ, mt®kd¤J ctifah® ciubrŒth®? 8

8. f‰iwth® - f‰iwahf Ú©l. rilÆdh‹ - gukát‹.jDïw - Éš xoí«go. ÃÄ®ªJ mUS« - ca®¤âaUËa.FÇáš - ïuhk‹. m¥bg‰¿Æš - m›Éjnk. mt® kd¤J- m¤jhŒ kh®fË‹ cŸs¤âny njh‹¿a.

c‹Dng® m‹òÄ¡F xG»x¤J, x©fÙ®g‹Djh iufŸjÇ¤, bjhGbjG« gujid¥,bgh‹Å‹kh® òwmiz¤J cÆ®cw¥ òšÈdh‹j‹idm¤ jhijK‹ jGÉdhš v‹dnt. 9

9. c‹Dng® m‹ò - v¥bghGJ« v©Â¡bfh©oU¡»‹w ngu‹ghdJ. Ä¡f xG» x¤J - ÄFªJxG»aij¥nghy. xŸf© - xË bghUªâa f©fŸ. Ú®g‹DjhiufŸ ju - Ú®beU§»a jhiufis¢ áªj. jhij- jªij. òšÈdh‹- jGÉ¡ bfh©lh‹.

ã‹d® ïy¡Ftid¢ r¤JU¡fdD«, gujidïy¡FtD« tz§»d®.

rh‹bwd¤ jifabr§ nfhÈdh‹, cÆ®fŸjh«<‹weš jhbad¡ fUJng® mUËdh‹,M‹wï¢ bršt«ï¤ jidí«x¤J mUFw¤njh‹wiy¡ bfh©LK‹ bršbfd¢ brhšÈdh‹. 10

10. rh‹W vd¤jifa - všnyh®¡F« rh£áahF«v‹W brhšY« jFâíŸs. fUJng® mUËdh‹ - fUJ»‹w ngu‹òŸst‹. M‹w ï¢bršt« - Ãiwªj ï¥gil¢bršt§fŸ. ï¤jidí« - ï›tsî«. x¤J mUFcw -x‹whf¥ g¡f¤âny bghUªJ«go. njh‹wiy - ïuhkid.

j«ãkh®fŸ FâiufŸ Ûnj¿¢ NœªJ tªjd®;ïuhk‹ xU njÇš V¿ Äâiy khefu åâfË‹tÊna br‹wh‹.


Ô®¤j‹ ï¤jid áªijÆ‹, br§fÂ‹gh®¤â yh‹;cŸ gÇÉy ndh?v‹whŸ. 8

8. cÆ®É«knyhL - cÆiu tU¤j« J‹g¤Jl‹.M®¤âí‰w - Mirí‰w. Ô®¤j‹ - ïuhk‹ ï¤jid -ï›tsití«. cŸgÇî ïyndh - cŸs¤âny m‹òïšyhjtndh?

kUŸ ka§F klªija® kh£blhUbghUŸe aªây‹ ngh»‹w nj;ït‹fUiz v‹gJ f©l¿ ah‹;bgU«gÇz j‹bfhš gLbfhiy ah‹’v‹whŸ 9

9. kUŸka§F - klik bghUªâa. eaªây‹ -ÉU«ghjtdhŒ. ngh»‹wnj - brštJ rÇjhndh. gÇzj‹bfhš - m¿thËnah; PhÅnah.

bgU¤j fhjÈ‹ ngJW khjÇ‹xU¤â, k‰w§F xU¤âia neh¡», `v‹fU¤J« ï›tÊ f©lJ©nlh’ v‹whŸ;mU¤â c‰wã‹ ehz«c© lhFnkh! 10

10. ngJ cW« - m¿ahikia¥ bg‰w. mU¤â c‰wã‹- Mir ÄFªjã‹.

khj® ï‹dz« vŒ¤âl, tŸsšnghŒ¡,nfhâš áªij tá£lD«, nfháfntj ghuD« nkÉa k©lg«,Vâ k‹d® FHh¤bjhL« vŒâdh‹. 11

11. ï‹dz« - ï›thW. vŒ¤âl - tUªâ ïis¡F«go. nfháf ntjghuD« - ÉRthÄ¤âu KÅt‹ v‹D«ntj¤ij m¿ªjtD«. nkÉa - bghUªâa. Vâ - Míj§fis íila.

âUÉ‹ ehaf‹, Ä‹âÇª jhšvd¤JUî khkÂ Mu« Jaštu¥,gUt nkf« goªjJ nghšgoªJ?ïUt® jhS« KiwÆ‹ ïiwŠádh‹. 12

åâthŒ¢ brš»‹ wh‹nghš ÉÊ¤Jïik ahJ Ã‹wkhjuh® f©fŸ Cnl thîkh‹ njÇš bršth‹;ahâD« ca®ªnjh®, j‹id aht®¡F« f©z‹ v‹nwXâa bga®¡F¤ jhnd cWbghUŸ cz®¤â É£lh‹. 4

4. f©fŸ Cnl - f©fË‹ ïilÆny. thî kh‹njÇš - jhî»‹w FâiufŸ f£oanjÇny. cWbghUŸ -jFªj bghUis.

jh¡fz§F midahŸ nkÅ ij¤jntŸ ru§fŸ ghuhŸ;å¡»a fyD«, öR«, ntWntW MdJ XuhŸ;M¡»a ghit m‹dhŸ xU¤â,M©L mky‹ nkÅneh¡F»‹ whiu všyh« vÇvH neh¡F »‹whŸ. 5

5. jh¡F mz§F midahŸ - nkh»Åia x¤jtŸxU¤â nkÅ -j‹ cl«ãš. å¡»afiyí« - ïilÆnyf£oa nkfiyí«. mky‹ nkÅ - ïuhkdJ nkÅia.

njhŸf©lh® njhns f©lh®; bjhLfHš fky« m‹djhŸf©lh® jhns f©lh®; jl¡iff© lhU« m~nj;thŸbfh©l f©zh® ahnu toÉid Koa¡ f©lh®?Cœbfh©l rka¤J m‹dh‹ cUîf© lhiu x¤jh®. 6

6. bjhLfHš fky« m‹d - mÂªj åu¡fHiyíila jhkiu ky® ngh‹w. thŸbfh©l - this¥ngh‹w. Cœbfh©l - jÅ¤ jÅ Kiwia¡ bfh©oU¡»‹w.

t©z thŒxU thŸEjš, `khÅl®¡Fv©Q« fhšï› Éy¡fz« vŒâlx©Q nkh?x‹W cz®¤J»‹ nw‹’ït‹f©z nd;ïJ f©oU« ã‹’v‹whŸ. 7

7. t©zthŒ - mH»a thiaíila. xUthŸ Ejš- xËíŸs be‰¿ia cila xU¤â ïJã‹ f©oU« -ïij¥ ã‹ò fhQ§fŸ.

nt®¤J, nkÅ js®ªJ,cÆ® É«knyhL,M®¤â c‰w klªija® Miuí«,


2. ciubra - tá£l‹ ï›thW ciu¤jîl‹.MÆiHa tiu - Vt‰bg©fis. fhjš flhÉl - m‹òmt®fis¢ brY¤j. ãur« x¤J -njid¥ngh‹w. ngijjhâaÇš - ÓijÆ‹ jhâkh®fËl« rdf‹ ciu¤jij.

mÄœïik¤ JizfŸ f©Q¡F mÂbad mik¡F khnghš,cÄœRl®¡ fy‹fŸ e§if cUÉid kiw¥gJ Xuh®;mÄâid¢ RitbrŒ bj‹d mH»D¡F mHF brŒjh®;ïÄœâiu¥ guit Phy« ViHik cil¤J khnjh! 3

3. mÄœ ïik - mÄœ»‹w ïikfis. JizfŸf©Q¡F - Jizfshf¡bfh©l f©fS¡F. mÂvdmik¡F« Mnghš - mÂfy‹ v‹W x‹iw¥ bghU¤JtJnghy. cUÉid - mHif. Xuh® - m¿ahjt®fshŒ.RitbrŒJ v‹d - Uáíilajhf¢ brŒjJ nghy.ïÄœâiu - xÈ¡»‹w miyfisíila. guit Phy« -flš Nœªj ï›îyf«. ViHik - m¿ahik. khJ; X;mirfŸ.

beŒts® És¡f« M£o, ÚbuhL óî« öÉ¤bjŒtK« guhÉ, ntj ghuf®¡F <ªJ br«bgh‹,IaÉ mWF nr®¤â, thšÃw mÆÅ R‰¿¡,ifts® kÆšm‹ dhis ty«brŒJ fh¥ò« ï£lh®. 4

4. beŒts® - v©bzahš vÇ»‹w. És¡f« fh£o -És¡if¢ R‰¿; Ôghuhjidfh£o. ntjghuf®¡F -ntjghuhaz« brŒjt®fS¡F; br«bgh‹ <ªJ. IaÉ,mWF nr®¤â - bt©áWfLF«, mWf«òšY« T£o,thšÃw mÆÅ R‰¿ - öaÃwKŸs My¤â Úiu¢R‰¿vL¤J. fh¥ò« ï£lh® - ifÆny kŠr£ fÆ‰whyhdfh¥ò« f£od®.

fŠr¤J¡ fË¡F« ï‹nj‹ ft®ªJQ« t©L nghy,m«brh‰fŸ »Ÿis¡ bfšyh« mUËdh‹ mHif khªâ¤,j«brh‰fŸ FH¿¤, j¤j« jifjL kh¿ Ã‹wh®;kŠr®¡F« khjuh®¡F« kd« v‹gJ x‹nw m‹nwh 5

5. fŠr¤J - jhkiu kyÇny. »Ÿis¡ bfšyh« -»ËfS¡ bfšyh«. khªâ - f©fshš gU». j¤j« - j§fŸ

12. âUÉ‹ ehaf‹ - ïuhk‹. Ä‹âÇªjhš vd -Ä‹dš cyÉaJnghy. JUî khkÂ Mu« - nj®ªbjL¤jáwªj ïu¤âd khiy. Jaštu - kh®ãny mira.gUtnkf« - fh®fhy nkf«. ïUt® jhS« - tá£l‹,ÉRthÄ¤âu‹ v‹D« ïUt® ghj§fisí«.

ïiwŠr m‹dt® V¤âd®; VtX®Ãiw§r óªjÉR V¿ ÃHšfŸ nghšòwŠbrŒ j«ãa UŸbghÈª jh‹mnuh,mwŠbrŒ fht‰F mnah¤âíŸ njh‹¿dh‹. 13

13. m‹dt® V¤âd® - mt®fŸ thœ¤âd®. Vt -f£lisÆl. òw«brŒ - g¡f¤âny fhtšòÇªJ bfh©oU¡»‹w. mw«brŒ fht‰F - mw¤ij¡ fh¥gj‰fhf. mnuh;mir.

jrujD« gilfSl‹ mªj k©lg¤ijmilªjh‹; KÅt®fis tz§»dh‹; mÇahrd¤âš mk®ªjh‹; bghJ k¡fS«, gy eh£Lk‹d®fS« FGÄÆUªjd®.

22. nfhy« fh© gly«

njÉa® kU§F NH, ïªâu‹ ïU¡if nr®ªjXÉa« cÆ®bg‰W v‹d, ctªJmuR ïUªj fhiy¤,jhÉšbt© fÉif¢ br§nfhš rdfid ïÅJ neh¡»,`khÉaš neh¡» dhis¡, bfhz®’bfd tá£l‹ brh‹dh‹. 1

nfhy« fh©gly«: ÓjhnjÉia my§fÇ¡F«nfhy« fh©gly«: ÓjhnjÉia my§fÇ¡F«nfhy« fh©gly«: ÓjhnjÉia my§fÇ¡F«nfhy« fh©gly«: ÓjhnjÉia my§fÇ¡F«nfhy« fh©gly«: ÓjhnjÉia my§fÇ¡F«brŒâia¡ TW« gFâ.brŒâia¡ TW« gFâ.brŒâia¡ TW« gFâ.brŒâia¡ TW« gFâ.brŒâia¡ TW« gFâ.

1. ctªJ muR ïUªjfhiy - k»œªJ jruj‹ ïUªjrka¤âš. jhïš - F‰wk‰w. bt©fÉif br§nfhš -bt©g£L¡ Filiaí«, br§nfhiyí« cila.khïaš - khtLÉ‹ j‹ikia¡ bfh©l. neh¡»dhis- f©fisíila Óijia.

ciubra¤ bjhGjifa‹, ctªj cŸs¤j‹, ̀ bg©Q¡Fmuáia¤ jUâ® <©’bl‹W MÆiH atiu Vt¡,fiubra‰F mÇa fhjš flhÉl¡, foJ br‹wh®,ãur«x¤J ïÅa brhšyh®; ngij jhâaÇš brh‹dh®. 2


m‹dK« mu«igaU« MuÄœJ« ehzk‹mit ïUªjkÂ k©lg« milªjhŸ. 9

9. óÉ‹bt¿ - óÉ‹kz«. rhªJbghâÓj« -rªjd¤âny cŸs FË®¢á. Ä‹Å‹ ÃHš - Ä‹dÈ‹ xË.m‹dtŸj‹ - ïitfbsšyh« mtSila. nkÅxËkhd - cl«ã‹ mHif x¤âU¡f. k‹ mit ïUªj -k‹d®fŸ rig ToÆUªj.

m‹dtis, ̀mšyŸvd, M«vd’ mÆ®¥gh‹f‹ÅmÄœ j¤ijvâ® f©lflš t©z‹;c‹cÆ® Ãiy¥gbjh® mU¤âbahL ciH¤jh©Lï‹mÄœJ vH¡fËbfhŸ, ïªâuid x¤jh‹. 10

10. flšt©z‹ - ïuhk‹. m‹dtis -m¢Óijia.mšyŸ vd - K‹ eh‹gh®¤jtŸ mšyŸ v‹W«. M«vd- mtnsah« v‹W«. mÆ®¥gh‹ - rªnjf¥gLth‹. c‹cÆ® - áwªjjhf¡ fUj¥gL« cÆ®. Ãiy¥gJ xU mU¤âbahL - Ãiy¤âU¡fnt©L« v‹D« X® Miríl‹. vHfËbfhŸ - vH¡f©L fË¥ò¡bfh©l.

`v§fŸbrŒ jt¤âÅš ïuhk‹vd tªnjh‹r§»bdhL r¡fu« cil¤jÅ Kjš;ng®m§f©muR; MjÈ‹m› mšÈky® òšY«k§ifÆtŸ M«’vd tá£l‹k»œ î‰wh‹. 11

11. jÅKjš - x¥g‰w Kjštdhth‹. ng® m«f©muR - bgÇa mH»a f©fisíila mur‹. mšÈky® -jhkiu kyÇš. òšY« - bghUªâa. k§if âUkfŸ.

J‹WòÇ nfhijvÊš f©L,cyF NœtªJx‹WòÇ nfhbyhL jÅ¤ â»Ç cŒ¥gh‹`v‹W«cy nfG«mu brŒâcs‹ VD«,ï‹WâU vŒâaJïJ v‹dta«’ v‹wh‹. 12

12. J‹WòÇ nfhij - beU¡fkhf ky®fis it¤J¤bjhL¡f¥ g£l khiyia mÂªj. cyFNœ tªJ -cyf«KGtijí« R‰¿ tªJ. x‹WòÇ - xnu Éjkhf M£áòÇ»‹w. nfhbyhL - br§nfhYl‹. cŒ¥gh‹ brY¤J»‹wtdh»a jruj‹.

j§fŸ. jifjLkh¿ - ïa‰if¡ Fz§fŸ FiyªJ.kŠr®¡F« - ikªj®fS¡F«.

ïiHFyh« KiyÆ dhis, ïilcth kâÆ‹ neh¡»,kiHFyh« Xâ ešyh® fËka¡F c‰W Ã‹wh®;ciHFyh« ead¤ jh®kh£L x‹bwh‹nw ÉU«g‰F x¤jJ;mHbfyh« xU§nf f©lhš ahtnu M‰w tšyh®? 6

6. ïiHFyh« - mÂfy‹fŸ És§F»‹w. ïilcthkâÆ‹ neh¡» - bgs®zÄÆš njh‹W« KGkâia¥nghy¥ gh®¤J. kiH Fyh« Xâ - nkf«nghš És§F«Tªjiyíila. ešyh® - bg©fŸ fË - fË¥ãdhš. ciHFyh« - kh‹ f©fis¥nghš És§F»‹w. x‹W x‹nw -x›bthU mta¤â‹ mHFnk. M‰wtšyh® ahtnu -m‹òfh£lhkšbghW¤âU¡f tšyt® ah®jh‹.

r§f«if cilik ahY«, jhkiu¡ f©z jhY«,v§bf§F« guªJ bt›ntW cŸs¤â‹ vGâ‰ bw‹dm§f§nf njh‹wyhY«, mUªjâ mida f‰ã‹e§ifí« e«ã x¤jhŸ; eh«ïÅ¥ òfšt bj‹ndh! 7

7. r§f« - r§F tisašfis; ty«òÇ¢r§if. jhkiu- brªjhkiu kyiu; m‹g®fË‹ cŸs¤ jhkiufis.bt›ntW cŸs¤â‹ - jÅ¤jÅahf cŸs¤âny.vGâ‰W v‹d - vGâit¤jJ nghy. e§ifí« - Óijí«.e«ã x¤jhŸ - ïuhkid x¤jhŸ.

tšÈia cÆ®¤jÃy k§ifïtŸ ghj«bkšÈa ciw¡F«vd mŠábtË v§F«gšyt« ky®¤bjhif gu¥ãdŸ vd¤j‹ešmÂ kÂ¢Rl® jtœªâl elªjhŸ. 8

8. tšÈia - bfhongh‹w Óijia. cÆ®¤j - bg‰w.ciu¡F« - cW¤J«. gšyt« ky®¤bjhif - jË®fisí«,ky®fisí«. vd - v‹W brhšY«go. jtœªâl -guî«go.

bgh‹Å‹xË, óÉ‹bt¿, rhªJbghâ Ój«,Ä‹Å‹vÊš m‹dtŸj‹ nkÅaJ khd,


mU«fy‹ mz§Fmuá, M®mÄœJ mid¤J«xU§Fcl‹ mUªâdiu x¤Jclš jo¤jhŸ. 16

16. xËmW - xËah»a MW. Ãiwf©z¥ bgU«flÈš - Ãiwªj f©z‹ v‹D« bgÇa flÈnyngh«.k©l - gha. cÆ®bg‰W ïÅJ cÆ®¡F« - mjdhš cÆ®bg‰W ïÅjhf És§F»‹w.

fz«FiH `fU¤âšciw fŸt‹vdš Mdh‹tz§FÉš ïW¤jt‹’ vd¤Ja® kwªjhŸ;mz§FW« mÉ¢irbfl É¢irÆ‹ mf«ghLcz®ªj¿î K‰Wga‹ c‰wtiu x¤jhŸ. 17

17. fz«FiH - bjhFâahd fhjÂfisíila Óij.fU¤â‹ ciw - v‹ cŸs¤âny ciw»‹w. fŸt‹ vdšMdhš - fŸt‹ v‹W brhšy¡Toat‹jh‹. tz§FÉšïW¤jt‹ - tisí« Éšiy xo¤jt‹. mz§FW« -J‹òW¤J»‹w. mÉ¢ir bfl - m¿ahik xÊa. É¢irÆ‹ - fšÉ m¿thš. mf«ghL cz®ªJ - cŸs¤ânyïiwt‹ njh‹Wtij m¿ªJ. m¿îK‰W - m¿îKâ®ªJ. ga‹ c‰wtiu - gadilªj PhÅaiu.

m¡fhiy jruj‹, j‹ m©ilÆÈUªjbfsáfid neh¡»¤ âUkz¤â‰nf‰w e‹dhis¡F¿¡f nt©odh‹.

thiscf s¡fašfŸ thÉgo nkâ_isKJ if¡fJt _Çat uhšÛ‹ghisÉÇ a¡FâbfhŸ g©izts ehlhehisvd c‰wgfš e‰wt‹ ciu¤jh‹. 18

18. this - thisÛ‹. cfs - JŸs. fašfŸ jhîmâ‹ - faš Û‹fŸ jhî»‹w mjdhš. nkâ - vUikÆ‹._is - jiyiaí«. KJif - KJifí«. fJt - cur, _Ça- tÈikíŸs. ghisÉÇa - fKfku¤â‹ ghis ÉÇí«go. c‰w gfš ehis - bghU¤jkhd ehŸ ehisahF«.

m‹d«mÇ â‰ãÇa m©zY« mf‹WX®bgh‹Å‹beL khlkid ò¡fd‹; kÂ¥ó©

iets« eÉ‰WbkhÊ e©ztu nyhL«ita«Ef® bfh‰wtD« khjtD« mšyh®iffŸjiy ò¡fd; fU¤Jsit všyh«bjŒt«vd c‰w; clš áªijta« m‹nwh; 13

13. iets« eÉ‰W« bkhÊ - iets« v‹D«g©iz¥nghš ngR»‹w brh‰fisíila Óij. e©z- mU»š. ita« Ef® bfh‰wtD« - ï›îyf¤ijnaCÊehËš c©Q« âUkhÈ‹ mtjhukh»a ïuhkD«.fU¤J csJ« všyh« - fU¤JŸs všyh¥ bghUŸfS«.c‰w - Ãid¤jd.

khjtiu K‰bfhs tz§»,beL k‹d‹ghjky iu¤bjhGJ, f©fŸgÅ nrhU«jhijmUF ï£ljÉ áš,jÅ ïUªjhŸ;nghâid btW¤jur® bgh‹kid òFªjhŸ. 14

14. khjtiu - KÅt®fis. K‰bfhs tz§» -KjÈny gÂªJ - beLk‹d‹ - bgÇa k‹ddh»ajrujDila. f©fŸ gÅnrhU« - f©fËny FË®ªjMdªj¡ f©Ù® xGF»‹w. jhij mUF - jªijah»ardf‹ g¡f¤âny. nghâid - jhkiu kyiu. òFªjhŸ -òFªjtsh»a ÓjhnjÉ.

vŒtisÉš V‰wJ« ïW¤jJ« ciu¤J«bkŒÉis Él¤JKjš Ia«Élš c‰whŸ;Iaid mf¤J tontmy, òw¤J«iftis âU¤Jò fil¡fÂ‹ cz®ªjhŸ. 15

15. vŒtisÉš - m«bgŒtj‰F tis¡»‹w Éšiy.ïW¤jJ« - xo¤jijí«. ciu¤J« - brhšy¡nf£L«.bkŒÉisî ïl¤J - c©ik bjÇªjnghâY«. KjšIa« - KjÈny c©lhd rªnjf¤ij. Élš c‰whŸ -ï¥bghGJ Él¤bjhl§»dhŸ. Iaid - ïuhkid.mf¤J tont my - cŸs¤âny fhQ« cUt¤ij k£L«mšyhkš.

fU«fil beL«f©xË MW,Ãiw f©z¥bgU«flÈ‹ k©lcÆ® bg‰¿ÅJ cÆ®¡F«


foiffŸ - kz XiyÆš F¿¥ã£oU¡F« neu§fis.bjÇthU« - MuhŒ»‹wt®fS«.

nj®Äir tUthU«, áÉifÆš tUthU«,C®âÆš tUthU«, xË®kÂ ÃiwXil¡fh®Äir tUthU«, fÇÂÆš tUthU«,gh®Äir tUthU« g©oÆš tUthU«. 3

3. C®âÆš - ntW thfd§fËš. xË® kÂ Ãiw -xËåR« kÂfŸ Ãiwªj. Xil - be‰¿¥g£l¤ijíila.fh®Äir - fÇa M©ahidfË‹ nkš. fÇÂÆš - bg©ahidfË‹nkš.

âUkz k©lg¡ fh£á

fiubjÇî mÇaJ, fdf« ntŒªjJ,tiuvd ca®ªjJ, kÂÆš brŒjJ,Ãiutis kzÉid Ãu¥ò k©lg«;mur®j« murD« mQfš nkÆdh‹. 4

4. fiubjÇî mÇaJ- msîfhz KoahjJ. fdf« -bgh‹. Ãiutis - tÇirahf tisašfis mÂªjÓijÆ‹. kzÉid Ãu¥ò« - kz¤â‰fhd g©l§fisÃu¥ãit¤âU¡F« k©lg«. mur®j« mur‹ - jruj‹.

midat‹ k©lg« mQ», m«bghÅ‹,òidkÂ Mjd« bghÈa¤ njh‹¿dh‹;KÅtU«, k‹dU«, KiwÆ‹ V¿dh®;rdfD« j‹»is jGt V¿dh‹. 5

5. k©lg« mQ» - k©lg¤ij milªJ.m«bghÅ‹ kÂòid - mH»a bgh‹Åš ïu¤âd§fis it¤J¢ brŒa¥g£l. Mrd« bghÈa - Mrd«áwªJ És§F«go. j‹»is jGt - jdJ R‰w¤jh® NH.

v©jt KÅtU«, ïiwt® ahtU«,m©lU«, ãwU«ò¡F ml§»‰ whjÈ‹,k©lg«, itaK« thD« thŒkL¤Jc©lt‹ kÂmÂ cju« x¤jnj. 6

k‹dt® ãÇªjd®fŸ; khjt®fŸ nghdh®;Ä‹DRl® ehafD« nkUÉ‹ kiwªjh‹. 19

19. m‹d« - ÓjhnjÉ. m©zš - ïuhk‹. Ä‹D Rl®ehaf‹ - NÇa‹.

23. fokz¥ gly«

ïuî KGJ« ïuhkD« Óijí« cw§fÉšiy;jÅ¤ jÅna ïUªJ fhjyhš jÉ¤jd®; bghGJòy®ªjJ; ï‹W rhd»¡F¤ âUkz ehŸ v‹Wgiwrh‰w¥ gÂ¤jh‹ rdf‹; giwaiwªjd®;clnd efu k¡fŸ ctifíl‹ efiu mÂ brŒjd®.

kz« fhz tªj k¡fŸ

fyitfŸ òidthU«, fy‹ey bjÇthU«,ky®FHš ÄiythU«, kâKf« kÂMo¤âyf«K‹ ïLthU«, áfÊif mÂthU«,ïyîïjœ bghÈnfhy« vÊšbgw ïLthU«. 1

fokz¥ gly«: áwªj âUkz¤ij¥g‰¿fokz¥ gly«: áwªj âUkz¤ij¥g‰¿fokz¥ gly«: áwªj âUkz¤ij¥g‰¿fokz¥ gly«: áwªj âUkz¤ij¥g‰¿fokz¥ gly«: áwªj âUkz¤ij¥g‰¿ciu¡F« gFâ. fokz« - áwªj Éthf«.ciu¡F« gFâ. fokz« - áwªj Éthf«.ciu¡F« gFâ. fokz« - áwªj Éthf«.ciu¡F« gFâ. fokz« - áwªj Éthf«.ciu¡F« gFâ. fokz« - áwªj Éthf«.

1. fyitfŸ - thrid fyªjitfis. fy‹ eybjÇthU« - mÂfy‹fis ešyitfshf¤ bjÇªbjL¤JmÂ»‹wt®fS« kâKf« - kângh‹w Kf¤âš. kÂMo- ïu¤âd¤jhš Md f©zhoÆ‹ K‹Ã‹W. âyf« -bgh£oid. K‹ ïLthU« - be‰¿Æš it¥gt®fS«.áfÊif - khiyia. ïyî ïjœ - ïyî ky®ngh‹wcj£ony. bghÈ - És§F«go. nfhy« - brªÃw¡nfhy¤ij.

k‹dt® tUthU«, kiwat® ÃiwthU«,ï‹Åir kÂahÊ‹ ïirkJ Ef®thU«,br‹Åa® âÇthU«, ÉwÈa® br¿thU«,f‹dÈ‹ kzntiy¡ foiffŸ bjÇthU«. 2

2. kÂahÊ‹ - mH»a ahÊ‹. ïirkJ - ïir¤njid. br‹Åa® - ghz®fŸ. áyâa®- njhÊa®fŸ.f‹dÈ‹ - ehÊif fh£L« fUÉfis¡bfh©L. kz Xiy


j©Ãw¥ gh‰flš jæïa jh«vdbt©Âw¥ g£blhË És§f¢ rh¤âna. 10

10. k©cW - rhizão¤J. Rl®kÂ - xËÉL»‹wïu¤âd« nghš. ta§»¤ njh‹¿a - És§F»‹w. f©cW- bgUik bghUªâa. fU§flš mjid - fU§fliy.ifts® - miyfsh»a iffisíila. j© Ãw« -FË®¢áí« bt©ÂwK« bghUªâa. jæïajh« vd -jGÉ¡bfh©ljh« v‹W brhšY«go. ïuhk‹fU§flš ngh‹wt‹.

K¥gu« bghUS¡FŸ Kjiy, _y¤ij,ï¥gu« Jil¤jt® vŒJ« ï‹g¤ij,m¥gid, m¥ãDŸ mKij¤ j‹idnax¥gid, x¥gid ciu¡f x©Qnkh. 11

11. K¥gu«bghUŸ - át‹, âUkhš, eh‹Kf‹ v‹D«_‹W, gu«bghUŸfŸ. ï¥gu« - ïªj cyf¤bjhl®ig.Jil¤jt® - É£lt®. m¥ãDŸ - gh‰flÈš mikªj.j‹idna x¥gid - j‹id¤jhnd x¤âU¥gtid.x¥gid - my§fhu« brŒjij¥g‰¿. ciu¡f x©Qnkh- brhšyKoínkh?

ïuhk‹ kzk©lg¤ij miljš

gšgâ dhÆu« gRî«, ig«bghD«všiyÆš ÃybdhL kÂfŸ ahití«ešyt®¡F cjÉdh‹; eÉY« eh‹kiw¢bršt®fŸ tG¤Jw¤ nj®tªJ V¿dh‹. 12

12. eh‹ kiw¢ bršt®fŸ - mªjz®fŸ. tG¤Jw -thœ¤J¡ Tw. nj®tªJ V¿dh‹ - ïuhk‹ njÇš tªJV¿dh‹.

bgh‹âuŸ m¢rJ, btŸË¢ ášÈò¡Fc‰wJ, tÆu¤â‹ c‰w j£lJ,R‰WW« etkÂ RlU« njh‰w¤jJ;x‰iwM Ê¡fâ®¤ njnuhL x¥gnj. 13

6. v© jtKÅtU« - áwªj jt¤ijíila KÅt®fS«. k©lg« - m¡ fšahzk©lgkhdJ. thŒkL¤J- thÆny it¤J. c©lt‹ - c©l âUkhÈ‹. kÂ mÂ- ÚykÂia¥ngh‹w mH»a. cju« - tÆ‰iw.

ïuhk‹ kh¥ãŸis¡ nfhy§ bfhŸsš

r§»d« jtœflš VÊš jªjî«,á§fšïš mUkiw bjÇªj Ô®¤j§fŸf§ifna Kjyî«, fyªj ÚÇdhšk§fy kŠrd« kuã‹ Mona. 7

7. flš VÊš - flšfŸ VÊÈUªJ«. jªjî«- bfh©Ltªjdî«. á§fš ïš - F‰w« ïšyhj. mUkiw bjÇªj -mÇa ntj§fshš MuhŒªj¿ªj. Ô®¤j§fŸ - Ô®¤j§fshd.kŠrd« - Ú®KG¡if; mãnõf¤ij. kuã‹ - Kiw¥go.

nfhjW jt¤J¤,j‹ Fy¤Jnsh® bjhG«Mâm« nrhâia mot z§»dh‹;fhJïaš fašÉÊ¡ f‹Å kh®fisntâa®¡F mUkiw ÉâÆ‹ eš»na. 8

8. nfhJ mWjt¤J - F‰wk‰w jt¤âidíila. Mâm«nrhâia - Kj‹ikahd mH»a xËkakhd mu§fehjid. fhJ ïaš - fhJtiuÆY« Ú©oU¡»‹w. faš -nršÛ‹ ngh‹w.

mÊtU« jt¤ândhL mw¤ij M¡Fth‹,xÊtU« fUizX® cUî bfh©bld,vGjU« toîbfh©L ïU©l nkf¤ij¤jGÉa Ãybtd¡ fyit rh¤âna. 9

9. mÊtU« - Ônah®fshš mÊªJ tU»‹w.jt¤ândhL mw¤ij - jt¤ijí« mw¤ijí«. M¡Fth‹- Ãiy¡f¢ brŒí« bghU£L. xÊî mU« - Ú§fhj. fUiz- fUizna. fyit rh¤â - fyit¢ rªjd«óá. ïuhk‹,nkf« ngh‹wt‹.

k©cW Rl®kÂ ta§»¤ njh‹¿af©cW fU«flš mjid¡, ifts®


16. k‹wÈ‹ tªJ- fšahzk©lg¤ij milªJ.kÂ¤ jÉRV¿ - ïu¤âdhrd¤âš V¿. åuD« -ïuhkD«. m‹dK« - m‹d«ngh‹w Óijí«.

nfhkf‹ K‹rd f‹FË® e‹Ü®,`ókf S«bghU S«vd Úv‹khkfŸ j‹bdhL k‹Dâ’ v‹dh¤jhkiu m‹d jl¡ifÆ‹ <ªjh‹. 17

17. nfhkf‹ K‹ - murFkhudh»a ïuhk‹ K‹ò.FË® e‹Ü® - FË®ªj ešy Úiu¢ brhÇªJ. (jhiu th®¤J)ókfS« bghUS« vd - âUkfS« brštK«nghy.k‹Dâ - ïizªJ thœf. jl«ifÆš - Ú©l ïuhk‹ifÆny.

mªjz® Má, mU«fy Ä‹dh®jªjgš yh©oir, jh®Ko k‹d®tªjid, khjt® thœ¤bjhÈ nahLKªâa r§f« KH§»d; khnjh. 18

18. mU«fy Ä‹dh® - áwªj Mguz§fis mÂªjbg©fŸ. gšyh©L ïir - gšyh©L¥ ghlš. Kªâa -K‰g£l.

btŒa fdšjiy, åuD« mªehŸikaW kªâu« K«ik tH§fh,beŒmik Mîâ ahití« ne®ªnj,ijaš jË®¡if jl¡if ão¤jh‹. 19

19. btŒa fdšjiy - bt¥gKŸs ÔÆ‹ vâÇny.åuD« - ïuhkD«. ikaW - F‰wk‰w. K«ik- _‹WKiw. tH§fh - brhšÈ. Mîâ - ÔÆ‹K‹ brŒant©oa.ahití« - všyh¢ rl§Ffisí«, ne®ªnj - brŒJKo¤jã‹.

ïl«gL njhŸmt ndhLïia ntŸÉbjhl§»a bt«fdš NœtU nghâš,kl«gL áªijaŸ, khW ãw¥ãšcl«òcÆ iu¤bjhl® »‹wij x¤jhŸ. 20

13. btŸË¢ášÈ - btŸË¢ r¡fu«. ò¡F c‰wJ -òFªJ mikªjJ. R‰¿cW« - R‰¿Y« bghUªâa. etkÂRlU« - etkÂfŸ xËåR«. x‰iw MÊ¡fâ® - x‰iw¢r¡fu¤ijíila fâutdJ.

midanjh® njÇÅš mUz‹ Ã‹bwd¥,gÅtU« ky®¡f©m¥ guj‹ nfhšbfhs¡,FÅáiy¤ j«ãa® ïUt U«FiHªJïÅabgh‹ ftÇfhš ïa¡f, V»dh‹. 14

14. mUz‹ Ã‹W vd - NÇaÅ‹ nj®¥ghfdh»amUz‹ X£Ltj‰fhf V¿Ã‹wij¥nghy. gÅtU ky®f© - FË®ªj jhkiu ky® ngh‹w f©fisíila. nfhšbfhs - Fâiu X£L« nfhiy¡ ifÆny bfhŸs.FÅáiy - tisªj ÉšYfisíila; ftÇfhš ïa¡f -ftÇfshš fh‰W år.

tŸsiy neh¡»a kfË®, nkÅÆ‹vŸmU« ó©vyh« ïÇa Ã‰»‹wh®;cŸsd ahití« cjÉ¥, ó©lî«bfhŸvd¡ bfhŸvd¡ bfhL¡»‹ whÇnd. 15

15. kfË® - bg©fŸ. cŸsdahití« cjÉ -cŸst‰iw bašyh« bfhL¤J. ó©lî« - jh« cl«ãšmÂªâU¡»‹w t‰iwí«. bfhL¡»‹whÇ‹ - bfhL¡»‹wt®fis¥nghš. ó© vyh« - mÂfy‹fŸ všyh«.ïÇa - Ú¡F«go.

âUkz¡ fh£á

ï›thW br‹w ïuhk‹ njiu É£ow§»¤ âUkzk©lg¤ij vŒâdh‹; KÅt®fisí« jªijiaí«Kiwna tz§»¤ jªijÆ‹ mU»š mk®ªjh‹; Óijí«m«k©lg¤ij milªjhŸ. midtU« Ójh - uhk®fis¡ f©L áªij k»œªjd®.

k‹wÈ‹ tªJk Â¤jÉR V¿,bt‹¿ beLªjif åuD«, M®t¤J,ï‹Jiz m‹dK« vŒâ ïUªjh®;x‹¿a nghfK«, nahfK« x¤jh®. 16


24. m‹dK« - Óijí«. br‹Å - jiyÆny. f‹Å -ï¥bg©. mUªjâ fhÇif - mUªjângh‹w f‰òilatŸ.ešmÂ - ešy mÂfy‹.

v©ïy nfhobgh‹, všiyÆš nfhot©z mU«fy‹, k§ifa® btŸs«,f©mfš ehLca®, fhbrhL öR«,bg©Â‹ mz§fid ahŸ,bgW bf‹wh®. 25

25. t©z mU«fy‹ - xËbghUªâa áwªjmÂfy‹fŸ. btŸs« - T£l«. f© mfš - bgÇa. fhRca® öR« - Éiy ca®ªj MilfS«. bg©Â‹ -bg©fËny. mz§F midahŸ - bjŒt«ngh‹wtŸ.

ü‰flš m‹dt® brh‰flš neh¡»,khšflš m‹d kd¤jt nshL«fh®¡flš nghšfUiz¡ flš, g©il¥gh‰flš x¥gJX® gŸË mizªjh‹. 26

26. üšflš m‹dt® - üšfË‹ flšngh‹wm¿P®fË‹. brhš fl‹neh¡» - brh‰fË‹go j‹flikia cz®ªJ brŒjã‹. flš m‹dkhš - fliy¥ngh‹w bgÇa fhjiy¡bfh©l. kd¤jtnshL« -kd¤jtsh»a Óijíl‹. fh®flšnghš fUiz¡ flš -fÇa flšngh‹w fUiz¡flyh»a ïuhk‹. gŸË -gL¡if.

ã‹d®¢ rdfÅ‹ j«ãah»a Ftr¤JtrDila kfË® C®ÄisiaC®ÄisiaC®ÄisiaC®ÄisiaC®Äisia ïy¡FtD«, kh©lÉkh©lÉkh©lÉkh©lÉkh©lÉia¥ia¥ia¥ia¥ia¥ gujD«, RUj Ñ®¤âia¢ RUj Ñ®¤âia¢ RUj Ñ®¤âia¢ RUj Ñ®¤âia¢ RUj Ñ®¤âia¢ r¤JU¡fdD«kzªjd®. ïuhkDila âUkz« nghynt,ït®fSila âUkz§fS« ïÅJ elªjd.

<ªJ msî ïšyJX® ï‹g« Ef®ªnjMŒªJcz® nfŸÉ mUªjt nuhL«,ntªjD« mªef® it»d‹; bkŸs¤njŒªjd ehŸáy; brŒjJ ciu¥gh«. 27

27. ntªjD« - jrujD«. it»d‹ - tá¤jh‹. ehŸáy njŒªjd - eh£fŸ áy fÊªjd.

20. ïl«gL - Érhykhd. njhŸ mtndhL -òa§fisíila ïuhkDl‹. ïia - bghUªJtj‰fhd.ntŸÉ bjhl§»a - âUkz¤ij¢ brŒa¤ bjhl§»a.bt«fdš NœtUnghâš. bt«ikahd Ôia¢ R‰¿tU«nghJ. kl«gL - m¿ahik bghUªâa. áªijaŸ -áªijash»a Óij. khWãw¥ãš - kh¿tU« ãw¥ãny.cl«ò - cl«ghdJ.

ty«bfhL Ôia tz§»d® tªJ,bghy«bghÇ brŒtd brŒbghUŸ K‰¿,ïy§bfhË m«ÄÄ â¤J,vâ® Ã‹wfy§fšïš f‰ã‹ mUªjâ f©lh®. 21

21. bghy« bghÇ brŒtd - mH»a bghÇfis¡bfh©L brŒtdth»a. brŒbghUŸK‰¿ - rl§Ffisbašyh« Ko¤J. fy§fš ïš - fy¡fk‰w.

k‰Ws brŒtd brŒJ k»œªjh®;K‰¿a khjt® jhŸKiw No¡,bfh‰wt id¡fHš F«ãl nyhL«bgh‰bwho ia¡bfhL e‹kid ò¡fh‹. 22

22. k‰W cs brŒtd - k‰W« cŸs brŒa¡fltdth»a rl§Ffis bašyh«. K‰¿a - m¿ÉnyKâ®ªj. khjt®jhŸ- KÅt®fË‹ ghj§fis. KiwNo- Kiw¥go jiyÆš N£o¡ bfh©L. bfh‰wtid -jrujid.

nffa‹ khkfŸ nfœ»s® ghj«jhÆD« m‹bghL jhœªJ tz§»,Maj‹ m‹id mo¤Jiz No¤,öaR Ä¤âiu jhŸbjhH nyhL«. 23

23. nffa‹ khkfŸ - ifnfá. nfœ»s® - xËbghUªâa.

m‹dK« m‹dt® m«bgh‹ ky®¤jhŸbr‹Åò idªjdŸ; áªij ctªjh®;f‹Å mUªjâ fhÇif fhzh!`e‹kf D¡»tŸ ešmÂ’ v‹wh®. 24


3. Ã‹nw - ï›thW gaz¤ij ÃW¤â. be¿ cz®th‹- rFd¤â‹ Kiwia cz®»‹wtdh»a. xU Ãidthsid- xU MuhŒ¢áahsid. njhsh‹ vâ® - jruj‹K‹. mJe‹whŒÉL« - ïWâÆš mJ e‹ikahf Koí«.

guRuhk‹ tUif

ghÊ¥òa« ca®â¡»il mila¥,òil glu¢NÊ¢ril KoÉ©bjhl, mašÉ©kâ bjh¤j,MÊ¥òdš, vÇ,fhš,Ãy«, MfhaK« mÊí«CÊ¡fil KoÉšjÅ ciknfŸtid x¥gh‹. 4

4. ghÊ¥òa« - tÈik bghUªâa njhŸfŸ. òilgl®- g¡f¤âny bghUªâa. m NÊ¢rilKo - mªj c¢áiaíila rlhkFl«. É©bjhl - thd¤ij¤ bjhl. maš- m¢rilKoÆ‹ g¡f¤âny. MÊ¥òdš - flšÚ®. vÇ - Ô.fhš - fh‰W. Ãy« - MfhaK«. mÊí« - (M»a)I«ój§fS« mÊ»‹w. CÊ¡ filKoÉš - CÊÆ‹ïWâÆny. jÅ - jÅ¤J Ã‰F«. ciknfŸt‹ - ckhnjÉÆ‹ fztdh»a átbgUkh‹.

ira«òf ÃÄ®m¡flš jGî«go rikth‹ikÆ‹ca® kiyü¿a kGthst‹ tªjh‹;Ia‹jid mÇâšjU« mur‹mJ f©lh‹btŒa‹tu Ãg«v‹idbfhš vdbtŒJW« ntiy. 5

5. irí«òf - kiyahdJ óÄÆDŸ kiwa. ÃÄ®m¡flš - mjdhš nkny bgh§»tªj m¡flš. jGî«go- Ãy¤ij _o¡ bfhŸS«go. rikth‹ - Ka‰ábrŒgtdh»a. ikÆ‹ - nkf§fSl‹. ca®kiy ü¿a -ca®ªj »uîŠrbk‹D« kiyia mÊ¤j. kGthŸ mt‹- nfhlÇ¥ gilia¡bfh©l guRuhk‹. mur‹ - jruj‹.btŒa‹tu - ï¡bfhoat‹ ï§F tUtj‰F. Ãg« -fhuz«. btŒJW« ntiy - J‹òW«nghJ.

bgh§F«gil ïÇa¡,»s® òUt¡fil beÇa,bt§f©bgh¿ ájw¡,foJ cU«Vbwd ïoah¢,á§f«vd ca®nj®tU« Fku‹vâ® br‹wh‹,m§f©,mu r‹ikªjD« MnuhvD« msÉš. 6

24. guRuhk¥ gly«

ÉRthÄ¤âu‹ midtiuí« thœ¤â É£Lïka« neh¡»¢ br‹wh‹; jruj‹ KjÈa midtU«mnah¤â¡F¥ òw¥g£ld®.

K‹ndbeL Kok‹dt‹ KiwÆšbry, Äâiye‹khef® ciwth®kd« eÅã‹bry, eLntj‹V®òiu jUj«ãa® jGÉ¢bry, kiHthŒÄ‹ndòiu ïilahbshL« ïÅnj»d‹ åu‹. 1

guRuhk¥ gly«: guRuhkid, ïuhk‹ bt‰¿guRuhk¥ gly«: guRuhkid, ïuhk‹ bt‰¿guRuhk¥ gly«: guRuhkid, ïuhk‹ bt‰¿guRuhk¥ gly«: guRuhkid, ïuhk‹ bt‰¿guRuhk¥ gly«: guRuhkid, ïuhk‹ bt‰¿bfh©l brŒâia ciu¡F« gFâ.bfh©l brŒâia ciu¡F« gFâ.bfh©l brŒâia ciu¡F« gFâ.bfh©l brŒâia ciu¡F« gFâ.bfh©l brŒâia ciu¡F« gFâ.

1. Kok‹dt‹ - jruj‹. eÅ ã‹bry - Äfî«m‹òl‹ ã‹ndnghf. j‹ V®òiujU - j‹ mHif x¤j.jGÉ¢bry - nr®ªJ bršy. kiHthŒ Ä‹nd òiu -nkf¤âš njh‹W« Ä‹diy¥ngh‹w. ïilahŸ - Óij.åu‹ - ïuhk‹.

rFd«

VF«ms itÆ‹,tªjd tyK«kÆš, ïlK«fhf«Kj ÈaKªâa, jilbrŒtd f©lh‹,ehf«md‹, ̀ ïilÆ§FsJ ïilôW’vd elth‹,khf«kÂ mÂnjbuhL Ã‹wh‹be¿ tªjh‹. 2

2. VF« msitÆ‹ - ï›thW nghF«nghJ.tªjdkÆš tyK« - tªjdth»a kÆš ty¥g¡fkhfî«.fhf« KjÈa - fhf« KjÈa gwitfŸ. ïlK« Kªâd -ïl¥g¡fkhfî« fhz¥g£ldthŒ. ehf« m‹d - ahidngh‹w jruj‹. ïil - tÊÆilna. ï§F ïilôWcsJ vd; elth‹ - nkny bršyhjtdhŒ. khf« mÂmÂnjbuhL - thd¤ij mshÉamH»a njnuhL.Ã‹wh‹ - m¥gona Ã‹WÉ£lh‹.

Ã‹nwbe¿ cz®th‹xU Ãidthsid miHah,e‹nwh,gGJ csnjh,ea« ciuÚeL, v‹d¡F‹nwòiu njhsh‹vâ® òŸË‹F¿ nj®th‹ï‹nwtU« ïilôWmJ e‹whŒÉL«’ v‹wh‹. 3


bghUnsh - áW kÅj®fŸ cd¡F xU bghUnsh?guRuhk‹ ï›îyif bt‹W fhág KÅtD¡F ïij¤jhdkhf¡ bfhL¤jh‹ v‹gJ òuhz«.

`ÉËth®ÉË tJ,ÔÉid ÉiHth®ciH m‹nwh?fËahšït‹ ma®»‹wd csnth?fdš cÄG«xËthŒkG cilahŒ!bghu cÇahÇil mšyhšvËah®ïil tÈah®tÈ v‹MFt’ bj‹wh‹. 10

10. ÉËth® ÉËtJ - nfhã¡»‹wt®fŸ nfhg«bfhŸS« ïl«. ÔÉid - Ô¢brašfis. ÉiHth®? ciHm‹nwh - ÉU«ã¢ brŒ»‹wt®fËl« m‹nwh? fËahš- bršt¢ brU¡fhš. ït‹ - ï›Éuhk‹. ma®»‹wî« -e‹ikfis kw¥gJ«. csnth - c©nlh? xËthŒ - xËbghUªâa. bghu - ngh® brŒtj‰F. tÈah® tÈ -tÈahUila tÈik. v‹ MFtJ - v‹d MtJ?

v‹dhmo ÉGthidí«, ïfHhvÇ ÉÊah¥,bgh‹dh®fiy mÂth‹vâ® òFth‹Ãiy czuh¤,j‹dhšxU brašï‹ikia ÃidahcÆ® jsuh,Ä‹dhšma® îW«thŸ muî vd,btªJa® c‰wh‹. 11

11. v‹dh - v‹W T¿. mo ÉGthidí« - ghj§fËnyåœªj jrujidí«. ïfHh - ïfœªJ. vÇ ÉÊah - beU¥ò¥bgh¿ gw¡F«go ÉÊ¤J¥ gh®¤J. Ãiy czuh - Ãiyiacz®ªJ. Ãidah - Ãid¤J. cÆ® jsuh - cÆ® nrh®ªJ.ma®îW« - nrh®tilí«. thŸ muî vd - bfhoagh«ig¥nghy. btŒJ cwš c‰wh‹ - J‹g¤ij milªjh‹.

guRuhk‹ T‰W

“Ú xo¤j Éš K‹ng xog£l Éš; ïnjhcŸs v‹ if ÉšY« mJî« x‹whf¥ ãwªjit;mij¢ átbgUkhD«, ïij¤ âUkhY« Vªâ¥ngh® òÇªjd® átbgUkh‹ Éš KÇªjJ. mjidmt® ïªâuÅl« bfhL¤jh®. mJnt ÄâiyÆÈUªj Éš. âUkhš j‹ Éšiy ïUáf KÅtÇl«<ªjh®. mt® v‹ jªijÆl« mË¤jh®. mt®v‹Ål« jªjh®” v‹W ciu¤J¥ guRuhk‹ j‹Éšiy ïuhkÅl« Ú£odh‹.

6. bgh§F« gilïÇa - Ãiwªj nridfŸ gaªnjhl.bgh¿ - Ô¥bgh¿. cU« VW vd - ïona‰iw¥ nghy.ïoah - Fuš vG¥ã. Fku‹ - ïuhk‹. m«f© mHfD«- mH»a f©fis íila ïuhkD«.

miur‹mt‹ ïiltªâÅJ Muhjid òÇth‹,ÉiubrŒKo gonkšcw moÛâÅš ÉHî«,fiubr‹¿y‹ midah‹beL KoÉ‹fdš fhšth‹Kuá‹Fuš gl,åudJ vâ®Ã‹¿it bkhÊth‹. 7

7. mur‹ - jruj‹. mt‹ ïil - guR ïuhkÅl«.gonkš cw - Ãy¤âny goa. jiu br‹¿y‹ midah‹ -ád¡flÈ‹ fiuia milahjtdh»a mªj¥ guRuhk‹.beLKoÉ‹ - CÊ¡ fhy¤â‹. fdšfhšth‹ - Ôia¥nghy¡ nfhg¤ Ôia cÄœªJ. Kuá‹ Fušgl - Kuá‹xÈnghš fhz¥gl. åudJ - ïuhkDila. vâ® -K‹ÅiyÆny.

guRuhk‹ ng¢R

`ï‰nwhoa áiyÆ‹âw« m¿nt‹,ïÅ ah‹c‹bgh‰nwhŸtÈ Ãiynrhjid òÇth‹eir cilna‹,br‰nwhoa âuŸnjhŸcW âdî«á¿J cilna‹,k‰nwh®bghUŸ ïiy,ï§»Jv‹ tuî;`v‹wd‹ cunth‹. 8

8. eiríilna‹ - ÉU¥gKilna‹. br‰W Xoa -gift®fis mÊ¤J ca®ªj. âuŸnjhŸ cW - âu©lnjhŸfËš bghUªâa. cunth‹ - guRuhk‹.

jruj‹ nt©LnfhŸ

mt‹ m‹dJ gfU«ms itÆ‹k‹dt‹ miwth‹,`òtd«KG tJ«bt‹bwhU KÅt‰FmUŸ òÇthŒ,átD«,mÇ maD«my®, áWkhÅl® bghUnsh,ïtD«vdJ cÆU«cdJ mga«ïÅ’, v‹wh‹. 9

9. mt‹ - m¥guRuhk‹. gfU« msitÆ‹ - brhšY«bghGJ. k‹dt‹ - jruj‹. xU KÅt‰F - xU fhágKÅtD¡F«. mUŸòÇthŒ - ï›îyif¤ jhdkhf¡bfhL¤jUËatnd. átD« mÇ maD« mt® - átD«mÇí« ãukD« mšyhjt®fsh»a. áW khÅl®


15. bgh‹ cil - bgh‹dhš brŒa¥g£l. tidfHš- ntiy¥ ghlikªj åuf©lhkÂia¤ jÇ¤j. bghy«bfhŸ - mHF bghUªâa. Ä‹cil (Ú) xËbghUªâa. neÄah‹ Mjš - r¡fu¥ gilia cila âUkhyhtJ. ïL¡f©- J‹g«. c‹ - cu¤J¡F - c‹ tÈik¡F. Mš; mir.

`vŒjm«ò ïilgGJ vŒâ lhkš,v‹brŒjt« ahití« áij¡f nt’vd¡ifmt‹ be»œ¤jd‹; fizí« br‹W,mt‹ikaW jt«vyh« thÇ Û©lnj. 16

16. ïil gGJ vŒâlhkš - ïilÆny å© nghfhkš.if mt‹ be»œªjd‹ - ifia m§F¢ á¿J js®¤âdh‹.

`v©Âa bghUŸvyh« ïÅJ K‰Wfk©Âa kÂÃw t©z! t©JHhŒ¡f©Âa! aht®¡F« fisf© M»aò©Âa! Éil!’vd¤ bjhGJ nghÆdh‹. 17

17. k©Âa - filªj. kÂÃw« - ÚykÂÆ‹ xËia¥ngh‹w. t©z - Ãw¤ijíilatnd. t©JHhŒ - brÊªjJsáÆ‹. f©Âa - khiyiaíilatnd. fisf© M»a- g‰W¡nfhlhf ïU¡»‹w. Éil vd - Éil jUf v‹W.

mÊªjt‹ nghdã‹ mky‹, I cz®îxÊªJ,j‹ cÆ®ciyªJ cUF jhijia,bkhÊªjng® m‹ãdhš bjhGJ, K‹òò¡F,ïÊªjth‹ Ja®¡flš fiuÃ‹W V‰¿dh‹. 18

18. mÊªJ mt‹ nghdã‹ - njh‰W m¥guRuRuhk‹ nghd ãwF mky‹ - ïuhk‹. I cz®î xÊªJ -I«òy cz®¢áí« Ú§». j‹ cÆ® ciyªJ - j‹ cÆ®tUªâ. K‹ò¡F - K‹ br‹W ïÊªj - ïw§» _œ»a. th‹- bgÇa; Ja®¡flš Ã‹W fiu na‰¿dh‹.

gÇîmW áªijm« guR uhk‹iftÇáiy th§»,X® tiria eš»axUtid¤ jGÉÃ‹W, c¢á nkhªJ,j‹mUÉm« f©vD« fyr« M£odh‹. 19

`cybfyh« KÅt‰F <ªnj‹; cWgif xL¡»¥nghªnj‹;my»škh jt§fŸ brŒJX® mUtiu ïUªnj‹; M©il¢áiyiaÚ ïW¤j Xir brÉcw¢ Ó¿ tªnj‹;kiyFt‹ tšiy M»‹ th§Fâ jDit’ v‹wh‹. 12

12. KÅt‰F - fhág KÅtD¡F. cWgif - ÄFªjgift®fis. xL¡»¥ nghªnj‹ - ml¡» tªnj‹. myFïš - mst‰w. X® mUtiu - xU áwªj kiyÆny. kiyFt‹- ngh® brŒnt‹. tšiy M»‹ - tšyikíilatdhÆ‹.jDit th§Fâ - ïªj Éšiy tis¥ghahf.

ïuhkÅ‹ åu¢ braš

v‹wd‹, v‹d, Ã‹w ïuhkD« KWtš vŒâe‹bwhË® Kf¤j‹M», `ehuz‹ tÈÆ‹ M©lbt‹¿Éš jUf” v‹id¡ bfhL¤jd‹; åu‹ bfh©L,m¤J‹WïU« rilnah‹ mŠr¤njhŸcw th§»¢ brhšY«. 13

13. v‹wd‹ - v‹W guRuhk‹ T¿dh‹. v‹d Ã‹w -v‹W brhštij¡ nf£L Ã‹w. tÈÆ‹ M©l - tÈikíl‹ ifah©l. åu‹ - ïuhk‹. J‹W ïU« - beU§»aÚ©l. njhŸcw - njhŸ tÈik njh‹w. th§» - tis¤J.

`ójy¤ juir všyh« bgh‹WÉ¤ jid;v‹ whY«,ntjÉ¤ jhanknyh‹ ikªj‹Ú! Éuj« ó©lhŒ!,MjÈ‹ bfhšyš MfhJ, m«ãJ ãiH¥gJ m‹whš;ahJïj‰F ïy¡f« MtJ? ïa«òâ;’ ÉiuÉ‹ v‹wh‹. 14

14. bgh‹WÉ¤jid - koa¢ brŒjid. ntjÉ¤JMa - ntj¤ij m¿ªjtdh»a. nknyh‹ ikªj‹ Ú -ca®ªj #kj¡»Å KÅtDila ikªjdhthŒ Ú. Éuj«ó©lhŒ - jt¤ij nk‰bfh©LŸshŒ. ïJ m«ò - ïªjm«ò. ãiH¥gJ m‹W - jtWtJ m‹W; ïj‰F ïy¡f«MtJ ahJ?; ïy¡f« - F¿. Mš; mir.

guRuhk‹ gÂî

`bgh‹cil tidfHš bghy§bfhŸ jhÇdhŒ!Ä‹cil neÄah‹ Mjš bkŒikna;v‹csJ cy»D¡F ïL¡f©? ah‹jªjc‹Dil ÉšY« c‹ cu¤J¡F <l‹whš! 15


19. gÇî mW - m‹g‰w. tÇáiy th§» - f£likªjÉšiy tis¤J. X® tiria eš»a - x¥g‰w gÊiaguRuhkD¡F mË¤j. mUÉ - mUÉnghš brhÇ»‹w.fyr« - Fl¤jhš.

midtU« mnah¤â ailªJ ï‹ò‰Wthœªjd®. m¥bghGJ xUehŸ jruj‹ gujidmiH¤jh‹; mtdJ gh£l‹ mD¥ãa brŒâiamtD¡F¤ bjÇÉ¤jh‹.

`MizÆ‹ ÃdJ_ jhij, Ia!Ã‹fhÂa ÉiHtnjh® fU¤j‹; MjyhšnfÂÆš tisKuš nff a«òf¥ó©ïaš bkhŒ«ãdhŒ nghâ;’ v‹wd‹. 20

20. MizÆ‹ - M£áah»a mâfhu¤ijíila.fU¤j‹ - cŸs¤j‹. nfÂÆš - Fs§fËny. tisKuš -r§FfŸ xÈ¡»‹w. nffa« òf - nffa njr¤ij miltj‰F.

VtY«, ïiwŠá¥nghŒ, ïuhk‹ nrto¥óÉid¢ br‹ÅÆš òidªJ nghÆdh‹;MÉm§F mt‹myJ ïšiy MjyhšXtšïš cÆ®ãÇªJ clšbr‹W v‹dnt. 21

21. VtY« - ï›thW f£lis Æ£lîl‹. m§Fmt‹ myJ - m§FŸs mªj ïuhkid¤ jÉu. MÉïšiy - m¥gujD¡F ntW cÆ® ïšiy. Xt® ïš -ãÇjš ïšyhj. clš br‹W v‹d - clšk£L«jÅahf¢ br‹wJ v‹W brhšY«go; nghÆdh‹.

Mdt‹ nghdã‹, mur® nfhkf‹Cd«ïš ngh®muR cŒ¡F« ehŸïil,thdt® brŒjkh jt«c©L Mjyhš,nkšÃfœ bghUËid És«ò th«mnuh. 22

22. Mdt‹ - mªj¥guj‹. mur® nfhkf‹ - jruj‹.Cd« ïš - F‰w« ïšyhkš. gh® muR - cy»šmurh£áia. ehŸ ïil - ehËš. mnuh; mir.

f«g uhkhaz«

mnah¤âah fh©l«

mnah¤âah fh©l«mnah¤âah fh©l«mnah¤âah fh©l«mnah¤âah fh©l«mnah¤âah fh©l«

1. kªâu¥ gly«

flîŸ thœ¤J

thÅ‹ ¿ÊªJ tu«òïfªj khó j¤â‹ it¥bg§F«CD«, cÆU« cz®î«nghš, cŸS«, òw¤J« cs‹v‹gTD«,á¿a nfh¤jhí« bfhLik ïiH¥g¡ nfhšJwªJfhD« flY« flªJïiknah® ïL¡f© fh¤j fHšntªnj. 1

mnah¤âah fh©l«: mnah¤â efu¤âš elªjmnah¤âah fh©l«: mnah¤â efu¤âš elªjmnah¤âah fh©l«: mnah¤â efu¤âš elªjmnah¤âah fh©l«: mnah¤â efu¤âš elªjmnah¤âah fh©l«: mnah¤â efu¤âš elªjÃfœ¢áfis¥ g‰¿¡ TW« gFâ.Ãfœ¢áfis¥ g‰¿¡ TW« gFâ.Ãfœ¢áfis¥ g‰¿¡ TW« gFâ.Ãfœ¢áfis¥ g‰¿¡ TW« gFâ.Ãfœ¢áfis¥ g‰¿¡ TW« gFâ.

kªâu¥ gly«: ïuhkD¡F Ko N£Ltij¥kªâu¥ gly«: ïuhkD¡F Ko N£Ltij¥kªâu¥ gly«: ïuhkD¡F Ko N£Ltij¥kªâu¥ gly«: ïuhkD¡F Ko N£Ltij¥kªâu¥ gly«: ïuhkD¡F Ko N£Ltij¥g‰¿¤ jruj‹ mik¢r®, FU, bghJ k¡fŸ M»at®g‰¿¤ jruj‹ mik¢r®, FU, bghJ k¡fŸ M»at®g‰¿¤ jruj‹ mik¢r®, FU, bghJ k¡fŸ M»at®g‰¿¤ jruj‹ mik¢r®, FU, bghJ k¡fŸ M»at®g‰¿¤ jruj‹ mik¢r®, FU, bghJ k¡fŸ M»at®fSl‹ ïUªJ v©Âaij¥ g‰¿ ciu¡F« gFâ.fSl‹ ïUªJ v©Âaij¥ g‰¿ ciu¡F« gFâ.fSl‹ ïUªJ v©Âaij¥ g‰¿ ciu¡F« gFâ.fSl‹ ïUªJ v©Âaij¥ g‰¿ ciu¡F« gFâ.fSl‹ ïUªJ v©Âaij¥ g‰¿ ciu¡F« gFâ.

1. `TD«.... fHš ntªnj, th‹ Ã‹W ....cs‹ v‹g!’TD« - TÅí«. á¿a nfh¤jhí« - á¿a muáah»ajhí«;á¿a nfh¤jhŒ - ifnfá.

jruj‹ kªâuhnyhrid k©lg¤ij milªJjÅ¤âUªjh‹. Mnyhrid¡FÇat®fis miH¤jh‹. mt®fŸ tªjd®.

k©cW Kuád«, kiHÆ‹ M®¥òw¥g©cW gl®ád¥ gUk ahidah‹,f©cW ftÇm« f‰iw R‰Ww,v©cW Nœ¢áÆ‹ ïU¡if vŒâdh‹. 2

2. k© cW KuR ïd« - gir jlt¥g£l Kurth¤âa§fŸ. g© cW - my§fÇ¡f¥g£l. gl® ád« -ÄFªj nfhg¤ijíila. gUk« - KJ»ny Mrd¤ijíila. v© cW - v©z¤j¡f. Nœ¢áÆ‹ ïU¡if -kªâuhnyhrid k©lg«.


bg‰¿a®; ãw¥ã‹ nk‹ik¥ bgÇat®; mÇa üY«f‰wt®, khd« neh¡»‹ ftÇkh mida Úuh®. 6

6. c‰wJ bfh©L - Ãfœªjij¡ bfh©L. nfhsh® -tÈik íŸst®. ÉidÆ‹ tªjJ MÆD« - Cœ Éidahš ne®ªjjhÆD«. kh‰wš M‰W« bg‰¿a® - kh‰w¢brŒí« j‹ikíŸst®. ftÇkh - kÆ® câ®ªjhš cÆ®thHhj j‹ikíŸs ftÇkh‹.

fhyK«, ïlD«, V‰w fUÉí«, bjÇa¡ f‰wüšcw neh¡»¤, bjŒt« EÅ¤Jmw« FÂ¤j nknyh®;ÓyK« òfœ¡F nt©L« brŒifí« bjËªJ bfh©LghštU« cWâ ahî« jiyt‰F¥ ga¡F« Úuh®. 7

7. üš cw neh¡» - Úâ üšfis e‹whf m¿ªJ.bjŒt« EÅ¤J - bjŒt¢ braiyí« MuhŒªJ. FÂ¤j- v©Â¥ gh®¤j. ghštU« - mitfË‹ g§fhf tU»‹w.cWâ ahî« - e‹ikfŸ všyht‰iwí«. jiyt‰F¥ga¡F« - jiytD¡F¥ ga‹gL«go brŒí«. Úuh® -j‹ikíŸst®.

j«cÆ®¡F cWâ v©zh®; jiykf‹ btF©l nghJ«bt«ikia¤ jh§», Úâ ÉlhJÃ‹W ciu¡F« åu®,br«ikÆ‹ âw«gš bršyh¤ nj‰w¤jh®; bjÇí« fhy«K«ikí« czu tšyh®; xUikna bkhÊí« Úuh®. 8

8. j« cÆ®¡F cWâ v©zh® - jªey« fUjhjt®.br«ikÆ‹ - e‹ikÆÈUªJ. âw«gš bršyh - khwhj.nj‰w¤jh® - bjËªj m¿îŸst®.

ešyî« Ôaî« eho ehaf‰FvšiyÆ‹ kU¤Jt‹ ïašã‹ v©Qth®;xšiytªJ cWtd c‰w bg‰¿Æ‹bjhšiyeš Éidbad cjî« Nœ¢áah®. 9

9. kU¤Jt‹ - it¤âa‹. xšiy tªJ cWtd -ÉiuªJ tªJ nr®tdth»a ÔikfŸ. c‰w bg‰¿Æ‹ -tªj rka¤âš. Nœ¢áah® - m¿î¤ âwKŸst®. kU¤Jtidí«, ešÉidiaí« ngh‹wt®fŸ Mnyhrf®fŸ.

rªâu‰F ctikbrŒ jus bt©Filmªju¤J msî«Ã‹W mË¡F« Mizah‹,ïªâu‰F ïikat® FUit VŒªj,j‹kªâu¡ »Htiu tUbf‹W VÉdh‹. 3

3. jus bt©Fil - K¤J¢ ru§fŸ bjh§F«bt©g£L¡ Fil. mªju¤J msî« - nkš cyFtiuÆY«. ïikat® FU - ãufÞgâ. kªâu¡ »Ht® -Mnyhrid¡F cÇa kªâÇkh®fŸ.

tá£l‹ tUif

ótU bghy‹fHš bghUÉš k‹dt‹fhtÈš, MizÆ‹ flî sh«vd¤,njtU« KÅtU« czU«; njt®fŸ_tÇš ehštuh« KÅtªJ vŒâdh‹. 4

4. k‹dt‹ fhtÈš - k‹dtid¡ fh¥gâY«.MizÆ‹ - mtid eštÊÆny el¡F«go VîjÈY«.flîsh« vd - FybjŒtkhF« v‹W. czU« - czu¥gL»‹wt‹. njt®fŸ _tÇš - njt®fshd ma‹khšát‹ _tnuhL. KÅ - tá£l KÅt‹.

m¿P®fŸ tUif

Fy«Kjš bjh‹ikí«, fiyÆ‹ F¥igí«,gyKjš nfŸÉí« gaD« vŒâdh®;eyKjš eÈÆD« eLî« neh¡Fth®;ry«Kjš mW¤JmU« jUk« jh§»dh®. 5

5. Fy« Kjš bjh‹ik - Fy¥ bgUik. ey« KjšeÈÆD« e‹ik monahL mÊtjhdhY«. eLî«neh¡Fth® - eL Ãiyikiana F¿ahf¡ bfh©lt®fŸ.ry« Kjš - nfhg« KjÈat‰iw.

mik¢r®fŸ âwik

c‰wJ bfh©L nkštªJ cWbghUŸ czU« nfhsh®;k‰wJ ÉidÆ‹ tªjJ MÆD« kh‰wš M‰W«


x£oa gifP®tªJ cU¤j ngh®ïil¥g£lt® mšynuš, guk Phd«nghŒ¤bj£lt® mšynuš, bršt« <©bldÉ£lt® mšynuš aht® åLsh®? 13

13. x£oa - NSiu¤j. cU¤j ngh® ïil - ádªJbrŒj nghÇny. g£lt® - ïwªjt®. guk Phd« nghŒ -ca®ªj m¿Ény ÄFªj. bj£lt® - bjËªjt®. åL csh®- åL bgWth®?

ïw¥bgD« bkŒ«ikia, ï«ik aht®¡F«kw¥bgD« mjÅšnkš nfL k‰W©nlh?Jw¥bgD« bj¥gnk Jizbr ahÉo‹,ãw¥bgD« bgU§flš ãiH¡fš MFnkh? 14

14. kw¥ò vD« mjÅ‹ nkš - kw¤jš v‹D«mijÉl. ãiH¡fš - j¥ã¤J¡bfh©L fiu naWjš.ãwÉ¡ fliy¤ jh©l¤ Jwnt bj¥gkhF«.

mU«áw¥ò miktU« Jwî«, m›tÊbjÇŠRcwî vdÄF« bjËî«, MŒtU«bgU«ïiw csvÅš ãwÉ v‹D«ï›ïU«áiw fl¤jÈ‹ ïÅaJ ahtnj. 15

15. bjÇŠR - bjÇªJbfhŸStjhš. cwî vd ÄF«bjËî« - m¤Jwî¡F cwî v‹W ÄFªJ tU»‹wbjËªj m¿î«. MŒ tU« - M»a tU»‹w. ãwÉah»aáiwia¤ jh©Ltj‰F, Jwî, bjËî M»a ïu©LáwFfŸ nt©L«.

c«ikah‹ cilikÆ‹, cyf« ahití«br«ikÆ‹ X«ã,eš mwK« brŒjbd‹;ï«ikÆ‹ cjÉ,eš ïire lhaÚ®,m«ikí« cjîj‰F mika nt©Lkhš! 16

16. X«ã - ghJfh¤J. ï«ikÆ‹ cjÉ - ï¥ãw¥ãnycjÉ brŒJ. eš ïil elha - ešy òfiH el¤âa.m«ikÆ‹ - kWik¡fhd braY¡F«.

ï¤jifnah® mWgâdhÆut® tªjd®;murid tz§»¤ j¤j« ïl§fËš mk®ªjd®.jruj‹ mt®fis¥ gh®¤J “eh‹ mWgâdhÆu«M©LfŸ ï›îyif M©nl‹” v‹wh‹. nkY«TW»‹wh‹.

jruj‹ ng¢R

f‹Åa®¡F miktU« f‰ã‹ khÃy«j‹idï¤ jifju¤, jUk« ifju,k‹cÆ®¡F cWtnj brŒJ it»nd‹;v‹cÆ®¡F cWtJ« brŒa v©Ând‹. 10

10. f‰ã‹ - f‰ig¥nghy. ï¤jifju - ï¤jifabgUikí©lhf. cWtnj - c‰w e‹ikiana. cWtJ« -bghUªâa e‹ikiaí«.

e« K‹ndh®fbsšyh« ïWâ¡ fhy¤âš, j«òjšt®fŸ ghš murË¤J, mUªjt« òÇªJ åLbg‰wd®.

`e«Fy¡ Fut®fŸ eitÆ‹ Ú§»dh®,j«Fy¥ òjštnu juÂ jh§f¥nghŒbt«Fy¥ òy‹bfl åL e©Âdh®,v§Fcy¥ òWt®v‹W v©Â neh¡Fnf‹.’ 11

11. Fut®fŸ - K‹ndh®fŸ. bt« Fy«òy‹ bfl -bfhoa bjhFâahd òy‹ cz®¢á bfLkgo. v§Fcy¥ò cWt® - mt®fŸ v¥go¡ FiwíŸst® Mt®?v‹W v©Â neh¡Fnf‹ - v‹W v©Â¥ gh®¡»‹nw‹.

btŸsÚ® cy»Åš, É©Â‹, ehfÇšjŸsU« gifbayh« jÉ®¤J Ã‹wah‹,fŸsÇ‹ fuªJiw fhk« Mâah«cŸciw gifPU¡F xJ§» thœbtndh? 12

12. fŸsÇ‹ - fŸsiu¥nghy. fuªJ ciw -kiwªâU¡»‹w. fhk« Mâah« - fhk«, Fnuhj«, nyhg«,kj«, kh‰rÇa« KjÈa. cŸ ciw - cŸs¤âny ciw»‹w.xJ§» - mŠá kiwªJ.


21. ngijik¤ jhŒ tU« - m¿ahikahš njh‹W«.bjhl§»a - bjhl§F« bghU£L. e©Qnt‹ - milav©Ând‹. ïida - ït‰iw.

ntW

âu©l njhËd‹ ï¥go¢ br¥gY«, áªijòu©L Ûâl¥ bgh§»a ctifa®, M§nfbtU©L, k‹dt‹ ãÇîvD« Éâ®¥òW Ãiyahšïu©L f‹¿D¡F ïu§F«X® Mvd ïUªjh®. 22

22. M§nf k‹dt‹ ãÇî vD« Éâ®¥òW ÃiyahšbtU©L - m¥bghGJ k‹dtDila ãÇî v‹»‹weL¡f« jU« ÃiyÆdhš mŠá.

tá£l‹ th®¤ij

`ÃUg! Ã‹Fy k‹dt® neÄg©L cU£o¥bgUik vŒâd®; ahtnu ïuhkid¥ bg‰wh®!fUk K«ïJ; f‰Wz®ª njhŒ¡FïÅ¡ fltjUk K«ïJ; j¡fnj ciu¤jid jfnthŒ! 23

23. g©L neÄ cU£o - K‹ò M£á òÇªJ. ïÅ flt- ïÅ¢ brŒant©oa. jfnthŒ - bgUikíŸstnd.

ò©Â a«bjhl® ntŸÉfŸ ahití« òÇªjm©z ny!ÆÅ mUªjt« ïa‰wî« mL¡F«;t©z nkfiy ÃykfŸ k‰Wid¥ ãÇªJf©ï HªâyŸ vd¢brí« Újªj fHnyh‹; 24

24. -.

jruj‹ Ãiy

k‰w t‹brh‹d thrf« nf£lY«, kfid¥bg‰w m‹¿D«, ãŠPf‹ ão¤jm¥ bgUÉšï‰w m‹¿D«, v¿kG thst‹ ïG¡f«c‰w m‹¿D« bgÇanjh® ctifa‹ Mdh‹. 25

25. k‰wt‹ - tá£l‹. ãŠPf‹ - átbgUkh‹. v¿kGthst‹ - v¿ªJ bfhšY»‹w kGthŸ v‹D«

ïiH¤jÔ Éidiaí« fl¡f v©QjšjiH¤jng® mUŸcil¤ jt¤â‹ MFnkš,FiH¤jJX® mKâid¡ nfhlš Ú¡»,ntWmiH¤jÔ Él¤âid mUªjš MFnkh? 17

17. ïiH¤j - K‹brŒj. nfhlš Ú¡» - c£bfhŸStij É£L. ntW miH¤j - ntW bgauhš miH¡f¥g£l.

ikªjiu ï‹ikÆ‹ tu«ãš fhyK«behªjbd‹; ïuhk‹v‹ nehit Ú¡Fth‹tªjd‹; ïÅmt‹ tUªj, ah‹ãiH¤JcŒªjbd‹ nghtJX® cWâ v©Ând‹. 18

18. -.

ïwªây‹ brU¡fs¤J, ïuhk‹ jhijjh‹mw«jiy Ãu«g_¥ gilªj ã‹dU«;Jwªây‹; v‹gnjh® brhšc© lhdã‹ãwªâby‹ v‹gâ‹ ã¿J© lhFnkh! 19

19. ïuhk‹ jhij jh‹ _¥gilªj ã‹dU«,mwªjiy Ãu«g, brU¡fs¤J ïwªây‹; Jwªây‹; mw«jiy Ãu«g - mwbe¿ K‰W¥bgw. brhš - gÊ¢ brhš.

`bgUkf‹ v‹tÆ‹ ãw¡f¢ Óijah«âUkfŸ kzÉid bjÇa¡ f©lah‹,mUkf‹ ÃiwFz¤J mtÅ khJ,vD«xUkfŸ kzK«f©L, ct¥g c‹Ånd‹.’ 20

20. mUkf‹ - ïuhk‹. Ãiw Fz¤J -ÃiwªjFz§fisíila. mtÅ khJ - óÄ njÉ. xU kfŸkzK« - x¥g‰w kfis¢ brŒJ bfhŸS« kz¤ijí«.

`Mjyhš ïuhkD¡F muir eš»,ï¥ngijik¤ jhŒtU« ãw¥ig Ú¡FW«,khjt« bjhl§Fth‹ td¤ij e©Qnt‹;ahJE« fU¤bjd’, ïida T¿dh‹. 21


29. flš ïil - flš Nœªj ï›îyf¤â‰F. »Hnth‹- cÇikíŸstdh»a k‹d‹. bfh©lš nghš - nkf«nghš.

ïuhk‹ tUif

MaJ m›tÊ Ãfœju, Mlt® všyh«jhia K‹Åa f‹bwd Ã‹WÆ® jË®¥g¤öa j«ãí« jhD«m¢ Rkªâu‹ nj®nkšnghŒm f«FË® òuty‹ ïUªJÊ¥ ò¡fh‹. 30

30. -.

khj t‹jid tu‹Kiw tz§»,thŸ cHt‹ghj g§fa« gÂªjd‹; gÂjY« midah‹fhjš bgh§»l¡ f©gÅ cF¤âl¡ fÉ®thŒ¢Óij bfh©fid¤ âUciw kh®gf« nr®¤jh‹. 31

31. thŸ cHt‹ - thisna cG gilahf¡ bfh©ljrujDila. f© gÅ cF¤âl - f©fŸ FË®ªj Mdªj¡f©Ùiu¢ brhÇa. fÉ® thŒ - átªj thiaíila.

ey«bfhŸ ikªjid¤ jGÉd‹ v‹gJv‹ eËÚ®Ãy§fŸ jh§FW« ÃiyÆid ÃiyÆl Ãidªjh‹;Éy§fš m‹dâ© njhisí«, bkŒ¤âU ïU¡F«my§fš kh®igí« jdJnjhŸ kh®òbfh©L msªjh‹. 32

32. ÃiyÆl - ms¡f. Éy§fš m‹d - kiy ngh‹w.msªjh‹ - msªJ gh®¤jh‹.

jruj‹ ïuhkÅl« TWjš

`cÇik ikªjiu¥ bgW»‹wJ cWJa® Ú¡»ïUik í«bgw‰F v‹gJ bgÇat® ïa‰if;jUk« m‹dÃ‹ jªjah‹ js®tJ jfnth?fUk« v‹tÆ‹ brŒÆ‹,v‹ f£Liu nfho! 33

33. ïUikí« - ï«ik kWik¥ ga‹fŸ ïu©ilí«. ïa‰if - áwªj bfhŸif ahF«. v‹tÆ‹ fUk«brÆ‹ - v‹ghš ešy braiy¢ brŒthahdhš. nfho -bfhŸf.

giliaíila guR uhk‹. ïG¡f« c‰w - J‹g kilªj(njhšÉ ailªj).

Rkªâu‹ T‰W

`cw¤j F«muR, ïuhk‰Fv‹W ct¡»‹w kd¤ij¤Jw¤â Úv‹D« brh‰RL«; Ã‹Fy¤ bjhšnyh®kw¤jš brŒ»yh¤ jUk¤ij kw¥gJ« tH¡f‹W;mw¤â‹ C§»Å¡ bfhobjdš Mtbjh‹W ahnjh? 26

26. tH¡f‹W - Kiw a‹W. mw¤â‹ C§F -mw¤ij¡ ifÉLtij¡ fh£oY«. ïÅ bfhoaJ vdšMtJ - ntW bfhoaJ v‹W brhštJ. x‹W ahnjh -ntbwh‹W c©nlh?

òuir kh¡fÇ ÃUg®¡F«, òu¤Jciw nth®¡F«,ciubrŒ kªâu¡ »Ht®¡F«, KÅt®¡F«, cŸs«Kur« M®¥gÃ‹ KjškÂ¥ òjštid Kiwahšmur‹ M¡»¥ã‹ m¥òw¤J mL¤jJ òÇthŒ?’ 27

27. òuir - fG¤J¡ fÆ‰iwíila. kh¡fÇ - bgÇaahidfis íila. òu¤J - efÇny. cŸs« Kur« M®¥g- kd« Kur« nghš MuthÇ¡f.

v‹w thrf« Rkªâu‹ ïa«gY«, ïiwt‹`e‹W brhšÈid! e«ãia eË®Ko N£oÃ‹W? Ã‹wJ brŒtJ; ÉiuÉÅš Únabr‹W bfh©Lmiz âUkfŸ bfhGeid’ v‹wh‹. 28

28. eË® Ko - bgUikíŸs Koia. Ã‹wJ - ÛjKŸsij. (jt¤ij). bfh©L miz - miH¤J¡bfh©LtUf.

Rkªâu‹ br‹W ïuhkid miH¤J tUjš

f©L ifbjhGJ `Ia!ï¡ flšïil¡ »Hnth‹c©LX® fhÇa« tUbfd ciu¤jd‹’ vdY«ò©l ßf¡f© òuty‹ bghU¡bfd vGªJX®bfh©lš nghšbr‹W bfhobeL« nj®Äir¡ bfh©lh‹. 29


j‹ nfhÆiy milªjh‹. ã‹d® mur®fS¡bfšyh« fUl K¤âiu bgh¿¤j XiyaD¥ãtutiH¤jh‹. mt®fËl« Ko N£Lj‰fhd brašfis Kiwíl‹ brŒí«go gÂ¤jh‹ jruj‹.

k¡fŸ k»œrá

ïiwt‹ brhšvD« ï‹ewî mUªâd® ahU«KiwÆ‹ Ã‹¿y®; KªJW fËÆil _œ»Ãiwí« beŠáil ctifnghŒ kÆ®tÊ ÃÄu,ciwí« É©mf« clbyhL« vŒâd® x¤jh®. 38

38. ï‹ewî - ïÅa njid. KªJW - ÄFâahfc©lhd. ciwí« É© mf - ï‹g« thG« thDyf¤ij.vŒâd® - milªjtiu.

x¤j áªija®, ctifÆ‹, xUtÇ‹ xUt®j¤j k¡Fc‰w mubrd¤ jiH¡»‹w kd¤j®;K¤j bt©Fil k‹did KiwKiw bjhGjh®;m¤j! e‹bwd m‹ãndhL m¿É¥g jhdh®. 39

39. -.

`k‹d®fË‹ kh‰wy‹ guRuhkid¥ g§f¥gL¤âa åuD¡F murË¤jJ mwnk’ v‹wd®.m¥bghGJ mt®fË‹ cŸs¤ij Muha xUnfŸÉia ÉL¤jh‹ jruj‹.

`kf‹tÆ‹ m‹ãdhš ka§» ah‹ïJòfyÚ® òf‹wï¥ bgh«kš thrf«cfitÆ‹ bkhÊªjnjh? cŸs« neh¡»nah?jfîvd Ãidªjnjh? j‹ikv‹?’ v‹wh‹. 40

40. bgh«kš thrf« - bghÈîŸs bkhÊfŸ.cfitÆ‹ - k»œ¢áÆdhš. jfî vd - jFâjh‹ v‹W.

ntªj®fŸ jªj Éil

`jhdK«, jUkK«, jfî«, j‹iknr®PhdK«, ešyt®¥ ngQ« e‹ikí«,

`ikªj! e«Fy kuãÅš tªjUŸ ntªj®j«j« k¡fns fl‹Kiw beLÃy« jh§f,IªbjhL M»a K¥gif kU§fw mf‰¿cŒªJ nghÆd®; CÊÃ‹W v©ÂD« cyth®. 34

34. IªbjhL M»a K¥gif - IªbjhL Toa _‹Wgif. IªJ - I«òy‹. _‹W - fhk« btFË ka¡f«. kU§Fmw - j«Äl« ïšyhkš.

`K‹id CœÉid¥ ga¤âD« K‰¿a ntŸÉ¥ã‹id vŒâa ey¤âD« mÇâÅš bg‰nw‹;ï‹d« ah‹ïªj muáaš ïL«igÆ‹ Ã‹whšÃ‹id p‹Ws ga¤âÅ‹ Ãu«òtJ ahnjh? 35

35. ga¤âD« - gadhY«. mÇâÅš bg‰nw‹ -áw¥ghf c‹id¥ bg‰nw‹. ïL«igÆ‹ - J‹g¤âny.ga¤âÅ‹ - gadhš. Ãu«òtJ - ah‹ bgW« e‹ik.

`midaJ MjÈ‹ mU«Ja®¥ bgU«gu« mur‹ÉidÆ‹ v‹tÆ‹ it¤jd‹ vd¡bfhsš nt©lh;òidí« khKo òidªJïªj ešmw« òu¡fÃidaš nt©L«;ah‹ Ã‹tÆ‹ bgWtJ<J’ v‹wh‹. 36

36. mU« Ja® bgU«gu« - ÄFªj J‹g¤ij¤ jU«bgÇa mur ghu¤ij. ÉidÆ‹ - tŠrf¤jhš.

ïuhk‹ ïz¡f«

jhij m¥gÇR ciubra¤ jhkiu¡ f©z‹fhjš c‰¿y‹; ïfœªây‹; `fl‹ïJ’ v‹Wz®ªJ«;`ahJ bfh‰wt‹ VÉaJ mJbraš m‹nwhÚâ v‰’bfd ÃidªJ«;m¥ gÂjiy Ã‹wh‹. 37

37. fhjš c‰¿y‹ - ÉU«gî« ïšiy; ïfœªây‹ -btW¡fî« ïšiy. fl‹ - flik. v‰F Ú vd ÃidªJ« -vd¡F mwkhF« v‹W Ãid¤J«. m¥gÂ jiy Ã‹wh‹- murDila m¡f£lisia V‰W¡bfh©lh‹.

kªâuhnyhrid rig fiyªjJ. k‹d‹ j‹nfhÆiy milªjh‹. ïuhkD« Rkªâu‹ njÇš


ML »‹wd®; g©milî ï‹¿naghL »‹wd®; gh®¤jt®¡ nf,fu«NL »‹wd®; brhšYtJ X®»y®khL br‹wd® k§ifa® ehštnu. 2

2. g© milî ï‹¿ - ïir Kiw ïšyhkš. khL -nfhriyÆ‹ g¡f¤âš.

`k‹be L§fHš tªJ tz§»l¥,gšbe L«gfš gh®mË¥ ghŒvdÃ‹be L«òjš t‹jid, neÄah‹bjhšbe L«Ko N£L»‹ wh‹’v‹wh®. 3

3. k‹ - k‹d®fŸ gyU«. tªJ beL« fHš tz§»l.neÄah‹ - MSnthdh»a jruj‹. bjhš beL« Ko -gHikahd bgÇa òfœ mikªj Koia.

áw¡F« bršt« kf‰F,vd¢ áªijÆšãw¡F« ng®ct if¡flš bg£òmwtw¡F« khtl it¡fdš Mdjhš;Jw¡F« k‹dt‹ v‹D« JQ¡fnk. 4

4. áw¡F« bršt« - áwªJ tU« mur bršt«. bg£òmw - mj‹ j‹ik bfl. `Jw¡F« k‹dt‹ v‹D«JQ¡f« khtlit¡ fdš Mdjhš tw¡F«.’ JQ¡f« -J‹g«. tw¡F« - tw©lJ.

m‹d shí«, mU«bgwš MuK«,ešÃ â¡Fit í«,eÅ eš»¤,j‹J‹D fhjš RÄ¤âiu nahL« nghŒ,Ä‹D« neÄa‹ nkÉl« nkÉdhŸ. 5

5. mU« bgwš - áwªj. MuK« - khiyfS«. eÅ eš»- ÄFâahf¡ bfhL¤J. J‹D - Ãiwªj. fhjš - m‹g.neÄah‹ - âUkhš. nkî ïl« - bghUªâÆU¡F«nfhÆiy.

nkÉ bkšky uhŸÃy khJvD«njÉ khbuhL«, njt®fŸ aht®¡F«

khdt! vití«Ã‹ kf‰F itFkhš;<d«ïš bršt«tªJ ïiaf v‹dnt. 41

41. e‹ikí« khdt - e‹ikiaí« cilaáwªjtnd. ïiaf - nr®tjhf.

`CUÂ Ãiwaî«, cjî« khLca®gh®bfG gGku« gG¤Jm‰ whfî«;fh®kiH bghÊaî«, fHÅ ghaeâth®òdš bgUfî«, kW¡»‹ wh®fŸah®? 42

42. khL ca® - g¡f¤âny ca®ªj. gh® bfG -Ãy¤âny brÊ¤âU¡»‹w. m‰W Mfî« - m¡Fs¤ij¥nghš ÃiwªâU¡fî«. eâ - M‰¿ny. th® òdš bgUfî«- XL»‹w Ú® bgUFtijí«.

gidath« beL«fu¥ gUk ahidahŒ!Ãidmth« jifadhŒ, ÃÄ®ªj k‹cÆ®¡FvidathW m‹ãd‹ ïuhk‹, <©Lmt‰FmidathW m‹ãd mití«’ v‹wd®. 43

43. gidath« - gidÆid¥ ngh‹w. Ãid mth« -Ã‹id midtU« ÉU«g¡Toa.

k‹d‹ k»œªjh‹; ntªj®fS¡F ÉiljªJmD¥ãdh‹; ã‹d®¡ fÂj®fis miH¤J¡bfh©L k‰bwhU k©lg¤ij milªjh‹.

2. kªjiu Nœ¢á¥gly«

M©il mªÃiy Mf, m¿ªjt®ó©l fhjy®, ó£LmÉœ bfh§ifa®,Ú©l Tªjy® ÚŸfiy jh§fy®<©l Xod® ï£Lïil ï‰¿y®. 1

kªjiu Nœ¢á¥ gly«: kªjiu v‹D« TÅkªjiu Nœ¢á¥ gly«: kªjiu v‹D« TÅkªjiu Nœ¢á¥ gly«: kªjiu v‹D« TÅkªjiu Nœ¢á¥ gly«: kªjiu v‹D« TÅkªjiu Nœ¢á¥ gly«: kªjiu v‹D« TÅbrŒj jªâu¤ij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.brŒj jªâu¤ij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.brŒj jªâu¤ij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.brŒj jªâu¤ij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.brŒj jªâu¤ij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.

1. M©il mªÃiy Mf - m›Él¤âš m›thWel¡f. ó©l fhjy® - Ä¡f m‹òŸst®. ó£L mÉœ - f¢RmÉœªj. ÚŸ fiy - Ú©l Mil. ï£L ïil - á¿a ïil.


9. cik¡Fehj‹ - át‹. òŸ C®â - âUkhš. rik¤j- x¥ghf mikªj.

v‹ò njhšcil ah®¡F«, ïyh®¡F«j«t‹g if¥òy‹ khrw khŒ¥gbj‹;K‹ò Ã‹Wa® _îy f¤âD«m‹ã‹ mšynjh® M¡f« c©lhFnkh? 10

10. v‹ònjhš cilah®¡F« - vY«ò« njhY«cila k¡fS¡F«. ïšyh®¡F« - mitÆšyhj njt®fS¡F«. òy‹ - òy‹fis. khŒ¥gJ v‹ - khŒ¥gjdhšv‹d ga‹? m‹ã‹ mšyJ - m‹ãdhš mšyhkšntbwh‹whš. X® M¡f« - xU bršt«.

ita« k‹cÆ uhf,m« k‹cÆ®cŒa¤ jh§F« clšm‹d k‹dD¡F,Ia« ï‹¿ mw«fl thJ;mUŸbkŒÆ‹ Ã‹wã‹ ntŸÉí« nt©Lnkh? 11

11. mw« flthJ - mw« jtwhkš ga‹ jU«. bkŒÆ‹mUŸ Ã‹wã‹ -c©ikÆš mUŸbe¿Æny Ã‹wã‹.ntŸÉí« - ntW ahf§fS«.

ïÅa brhšÈd‹, <ifa‹, v©Âd‹,Éida‹, öa‹, ÉGÄa‹, bt‹¿a‹,Ãidí« Úâ be¿fl th‹vÅš,mida k‹d‰F mÊî«c© lh«bfhnyh? 12

12. v©Âd‹ - MuhŒ¢áia cilat‹. Éida‹ -Ka‰áia cilat‹. ÉGÄa‹ - áwªjt‹.

Óy« mšyd Ú¡»¢,br« bgh‹Jiy¤jhy« m‹d jÅÃiy jh§»aPhy k‹d‰F, ešyt® neh¡»afhy« mšyJ f©Q« c©lhFnkh! 13

13. Óy« mšyd - xG¡fk‰witfis. Jiyjhy«m‹d- juhá‹ eLehit¥nghy Ã‹W. ešyt® neh¡»a -kªâÇfË‹ neh¡f¤ij¥ bg‰w. mur®fS¡F mik¢r®fnsf©fŸ.

MÉ í«,m¿ î«,Kj yhat‹thÉ khky®¥ ghj« tz§»dhŸ. 6

6. bkškyuhŸ - ïy¡FÄ. ÃykhJ - óÄnjÉ. MÉí«- cÆU«. thÉ khky® - jlhf¤âš cŸs jhkiu ky®ngh‹w.

jruj‹, fÂj®fËl« `Ko N£l‰fhde‹dhis eÉšf’ v‹wh‹. mt®fŸ `ehisnae‹dhŸ’ v‹wd®. ãwF tá£lid miH¤J,`ïuhk‹ Ko òidtj‰F Mtd brŒJ, ešYiufŸeÉ‹wUŸf’ v‹W nt©od‹.

tá£l‹ thŒ bkhÊfŸ

`ahbuh L«gif bfhŸsy‹, v‹wã‹,ngh®x L§F«; òfœxL§ fhJ;j‹jh®x L§fšbrš yhJ;mJ jªjã‹ntbuh L«bflš nt©lšc© lhFnkh? 7

7. j‹ jh® xL§fš bršyhJ - j‹ nridÆ‹gy«FiwahJ. mJ jªj ã‹ - m¤jifa e‹ik c©lhdãwF.

nfhS«, I«bgh¿ í«Fiw a¥bghUŸehS« bfh©L eLîW neh‹ikÆ‹MS« m›tu nrmuR; m‹dJthË‹ nkštU« khjt«; ikªjnd! 8

8. nfhS« - òy‹fis¡ bfh©oU¡»‹w. I«bgh¿í« Fiwa - I«bgh¿fË‹ ÔikfS« Fiwí«go.bghUŸ - áwªj bghUis. eL cW neh‹ikÆ‹ - eL ÃiybghUªâa tÈikíl‹. m‹dJ - m›tunr. thË‹ nkštU« khjt« - thshíj¤â‹nkš Ã‹W brŒí« bgÇajtkhF«.

cik¡F ehj‰F«, X§FòŸ C®â¡F«,ïil¥ãš eh£l«X® v£Lil ahD¡F«,rik¤j njhŸtÈ jh§»d® MÆD«,mik¢r® brhštÊ M‰Wjš M‰wny. 9


ngh®¤jd®; k‹did¥ òfœªJ thœ¤âd®;ö®¤jd® ÚŸÃâ brhšÈ dh®¡bfyh«. 17

17. M®¤jd® - MuthÇ¤jd®. jo¤jd® - gU¤jd®.`brhšÈdh®¡F vyh« ÚŸ Ãâ ö®¤jd®.’ ö®¤jd® -mŸË¡bfhL¤jd®.

btŸËa, fÇad, brŒa, ntWcsbfhŸisth‹ bfhoÃiu¡ FHh§fŸ njh‹Wt,fŸmÉœ nfhijah‹ bršt« fhÂaòŸvyh« âUef® òFªj ngh‹wnt. 18

18. bfhŸisth‹ - v©z‰w ca®ªj. Ãiu¡ FHh§fŸ- tÇir¡ T£l§fŸ. òŸ vyh« - gy ÃwKŸs gwitfŸvšyh«.

Mlškh‹ nj®¡FHh«, mtÅ fhÂaåblD« cy»‹åœ Ékhd« ngh‹wd;Xilkh¡ fËWfŸ cja khštiunjlU« fâbuhL« âÇt ngh‹wnt. 19

19. Mlškh‹ - ML»‹w FâiufŸ ó£oa. mtÅ -k© cyif. fhÂa - fhQ«bghU£L. åLvD« cy»‹-Rt®¡f¤âÈUªJ. åœ - ÑnH ïw§»a. Xil - be‰¿¥g£l¤ijíila. cjakhš tiu - Ñœ¤âirÆš cŸsbgÇa kiyfŸ. fâ® - NÇa‹.

TÅÆ‹ fh£á

mªef® mÂîW« mkiy thdtbgh‹df® ïašbgd¥ bghÈí« VšitÆš,ï‹dšbrŒ ïuhtz‹ ïiH¤j ÔiknghšJ‹dU« bfhLkd¡ TÅ njh‹¿dhŸ. 20

20. mÂ cW« - my§fÇ¡f¥bgW«. mkiy - bgÇaMuthu¤jhš. VšitÆš - bghGâš. J‹dU« - ntWvtÇlK« bghUªJjš ïšyhj.

njh‹¿a TÅí« Jo¡F« beŠádhŸ;C‹¿a btFËahŸ; cis¡F« cŸs¤jhŸ;

ök nfJ òÉ¡bfd¤ njh‹¿athk nkfiy k§ifa uhštU«fhk« ïšiy vÅš,fL« nfLvD«ehk« ïšiy; eufK« ïšiyna.’ 14

14. öknfJ - thš e£r¤âu«. thš e£r¤âu«fhz¥g£lhš ã‹dhš Vnjh bgÇa Ôik Ãfœtj‰Fm¿F¿ v‹g®. thknkfiy - mH»a nkfyhguz¤ijmÂªj. ehk« - m¢r«.

ï›thW tá£l‹ mur ÚâfŸ gyt‰iwïuhkD¡F ciu¤jh‹. mj‹ã‹ ïuhk‹ brŒant©oa áy rl§Ffisí« brŒí«go tF¤jh‹.tá£l‹ brŒa nt©oaitfis¢ brŒJ Ko¤jij¥g‰¿ murD¡F m¿É¤jh‹. mur‹ efiumy§fÇ¡F«go giwaiwªJ m¿É¡F«go gÂ¤jh‹.

VÉd tŸSt®, `ïuhk‹ ehisnaókfŸ bfhGedhŒ¥ òidí« bksÈ;ï¡nfhef® mÂ’bfd¡ bfh£L« ng®ïa«njtU« fËbfhs¤ âÇªJ rh‰¿dh®. 15

15. VÉd - giwao¤J¤ bjÇÉ¡F«go Vt¥g£l.nfhef® - jiyefu¤ij. ng® ïa« - bgÇa th¤âa¤Jl‹.njtU« fËbfhs - k¡fns m‹¿¤ njt®fS« k»œ¢áailí«go.

fÉmik Ñ®¤âm¡ fhis, ehisnaòÉmik kÂKo òidí«; v‹wbrhš,brÉmik Ef®¢áaJ vÅD«, njt®j«mÉmKJ MdJmª ef®c sh®¡Fvyh«. 16

16. fÉ mik Ñ®¤â - fÉÆš mik¤J¥ ghl¤j¡fòfGŸs. brÉ mik - fhjhš nf£L. Ef®¢áaJ -czu¤j¡fJ. mÉ mKJ MdJ - ntŸÉÆš bfhL¡f¥gL« czit x¤jJ.

M®¤jd®; fË¤jd®; Mo¥ ghod®;nt®¤jd®; jo¤jd®; áÈ®¤J bkŒkÆ®


25. bt›Él« midatŸ - TÅ. ntš fzhŸ -ifnfá. bj› mL - gift®fis¡ bfhšY»‹w. br›Éa®- ešyt®fŸ.

guhtU« òjštiu¥ ga¡f ahtU«cuhtU« JaiuÉ£L cWâ fh©guhš;ÉuhtU« òÉ¡bfyh« ntjnkmd,ïuhkid¥ gaªjbt‰F ïl®c© nlh?’v‹whŸ; 26

26. guhtmU« - òfœtj‰F mÇa. cuh mU« - tU»‹wbfhoa. ÉuhtU« - gŠr ój§fS« fy¥gjdhš tU»‹w.ntjnk - m¿î üšngh‹w. v‰F - vd¡F.

Mœªjng® m‹ãdhŸ midaTwY«,NœªjÔ ÉidÃf® TÅ brhšYthŸ;`åœªjJ Ã‹ey«; âUî« åªjJ;thœªjdŸ nfhriy kâÆ dhš’ v‹whŸ. 27

27. m‹ãdhŸ - ifnfá. âUî« åªjJ - brštK«mÊªjJ.

KoN£L ÉHh¡nf£L ifnfáÆ‹ fË¥ò

kh‰w« m~Jciubra k§if cŸsK«M‰wšrhš nfhriy m¿î« x¤jthš;nt‰Wik c‰¿yŸ; åu‹ jhijò¡FV‰wtŸ ïUja¤J ïU¡f ntbfhyh« 28

28. k§if - ifnfá. V‰wtŸ - TÅÆ‹ brh‰fis¡fhâny V‰wtSila ïUja¤J. åu‹jhij - jruj‹,ò¡F ïU¡fnt; nt‰Wik c‰¿y‹ M« - kd« ntWglhjtshÆdŸ. bfhš;

Mang® m‹bgD« ms¡f® M®¤bjH¤njŒÉyh Kfkâ És§»¤ njRcw¤öat‹ ctifnghŒ Äf¢R l®¡bfyh«ehaf« midaJX® khiy eš»dhŸ. 29

29. Ma - m¥bghGJ c©lh»a. ms¡f® - flš.ctifnghŒ Äf - k»œ¢á ÄFªJ tsu. Rl®¡F« vyh« -

fh‹WvÇ ead¤jhŸ; fâ¡F« brhšÈdhŸ;_‹Wy »D¡F«X® ïL¡f© _£LthŸ. 21

21. C‹¿a - cŸs¤âny Ãiy¤j. cis¡F« -tU¤J«. fh‹W vÇ - Ô¥bgh¿fis¡ f¡» vÇ»‹w. fâ¡F«- ádªJiu¡F«.

bjh©ilthŒ¡ nffa‹ njhif nfhÆšnkšk©odhŸ; btFËÆ‹ ko¤j thÆdhŸ;g©ilehŸ ïuhft‹ ghÂ ÉšcÄœc©ilc© ljid¤j‹ cŸs¤J c‹DthŸ. 22

22. bjh©ilthŒ - nfhit¡ fÅngh‹w ïjnHhLToathia íila. nffa‹ njhif - ifnfá. ghÂÉšcÄœ - ifÉšÈÈUªJ btË¥g£l. c©il c©ljid- c©ilahš moí©lij.

Ô©lY« cz®ªjm¤ bjŒt¡ f‰ãdhŸÚ©lf© mdªjU« Ú§F »‰¿yŸ;_©blG bgU«gÊ Ko¡F« bt›Éidö©ol¡ f£Liu brhšyš nkÆdhŸ. 23

23. mdªj® - ö¡f«. brhšyšnkÆdhŸ - brhšy¤bjhl§»dhŸ, TÅ.

mz§FthŸ Élmuh mQF« všiyí«Fz«bflhJ xËÉÇ FË®bt© â§fŸnghš,ãz§F,th‹ ng®ïl® ãÂ¡f e©zî«cz§FthŒ mšiyÚ! cw§F thŒ!v‹whŸ. 24

24. mz§F - J‹òW¤J«. thŸÉl muh - bfhoaÉõ¥ gh«ò. ãz§Fth‹ - tUªJ«go. cz§FthŒmšiy - tUªjÉšiy.

ifnfÆ brhštJ

bt›Él« midatŸ És«g, nt‰fzhŸ,`bj›mL áiy¡ifv‹ áWt® br›Éa®;m›tt® JiwbjhW« mw«â w«gy®;v›Él® vd¡FtªJ mL¥gJ? <©bldh; 25


ruj«ï¥ òÉbayh« j«ã nahL«,ï›tujnd fh¡Fnkš, tu«ãš fhyK«gujD« ïstY« gâÆ‹ Ú§»¥nghŒ,Éujkh jt«bra ÉLjš e‹bw‹whŸ. 34

34. ruj« - c©ikahfnt. tujnd - ïuhknd.

gh¡»a« òÇªâyh¥ guj‹ j‹id¥g©LM¡»a bghy‹fHš mur‹ Mizahšnj¡Fca® fšmj® foJ nr©ïil¥ngh¡»a bghUŸvd¡F ï‹W nghªjjhš. 35

35. guj‹ j‹id - gujid. g©L - K‹ng. mur‹ -jrujDila. nj¡F ca® fš mj® - nj¡f ku§fŸ ts®ªjkiybe¿Æny br‹W nru¡ Toa. foJnr© ïil -Äfî« bjhiyÉš cŸs nffa eh£L¡F. ngh¡»a -mD¥ãa j‹. bghUŸ - m®¤j«. nghªjJ - És§»‰W.Mš ;mir.

kªjiu ã‹dU« tifªJ TWthŸ;mªju« Ô®ªJyF mË¡F« ÚÇdhšjªijí« bfhoa‹!e‰ whí« Ôashš?vªijna! gujnd! v‹brŒ thŒ!v‹whŸ. 36

36. tifªJ - tif¥gL¤â. mªju« Ú®ªJ- KoîbrŒJ. cyF mË¡F« ÚÇdhš - ï›îyif ïuhkD¡FmË¡F« j‹ikahš. ÔaŸ Mš - ÔatŸ; Mš; mir.

mur®ïš ãwªJ,ã‹ mur® ïšts®ªJ,mur®ïš òFªJ,ng® muá MdÚfiubra‰F mU«Ja®¡ flÈš åœ»‹whŒ!ciubra¡ nf£»iy; cz®â nah!v‹whŸ. 37

37. ciu bra¡ nf£»iy - brhšÈí« nf£f Éšiy.cz®ânah - Únajh‹ cz®»‹whnah bt‹whš mJî«ïšiy.

fšÉí«, ïsikí«, fz¡»š M‰wY«,ÉšÉid cÇikí«, mHF« åuK«

xË bghUªâa mÂfS¡bfšyh«. ehaf« mida -jiyikahdij¥ ngh‹w.

TÅÆ‹ bfhâ¥òiufŸ

bjÊ¤jdŸ, cu¥ãdŸ, áWf© ÔcfÉÊ¤jdŸ, itjdŸ, btŒJ cÆ®¤jdŸ,mÊ¤jdŸ, mGjdŸ, m«bgh‹ khiyahšFÊ¤jdŸ Ãy¤ij;m¡ bfhoa TÅna. 30

30. bjÊ¤jdŸ - T¢rÈ£lhŸ. cu¥ãdŸ -mj£odhŸ. btŒJ cÆ®¤jdŸ - bgU_¢R É£lhŸ.mÊ¤jdŸ - Ãy¤â‹ nfhy¤ij¡ fhyhš mÊ¤jhŸ.Ãy¤ij¡ FÊ¤jdŸ - Ãy¤ij¡ FÊ ÉG« go brŒjhŸ.

ntjid¡ TÅã‹ btF©L neh¡»na,ngijÚ! ã¤âÃ‹! ãwªj nrbahL«ÚJa® gLf;eh‹ beoJc‹ kh‰wtŸjhâa®¡F MŸbra¤ jÇ¡» ny‹;v‹whŸ. 31

31. Ã‹ ãwªj - c‹Ål« ãwªj. nrbahL« -kfndhL«. beoJ - Ú©l fhy«.

átªjthŒ¢ Óijí«, fÇa br«kY«ÃtªjM rd¤JïÅ âU¥g, Ã‹kf‹mtªjdhŒ btWÃy¤J ïU¡fš MdnghJctªjthW v‹,ïj‰F cWâ ahbj‹whŸ. 32

32. Ãtªj Mrd¤J - ca®ªj á«khrd¤âny. ctªjMW v‹ - ïj‰F Ú k»œªj fhuz« v‹d? ïj‰F cWâahJ - ïj‰F Ú bfh©l kd cWâjh‹ v‹d?

kwªâyŸ nfhriy cWâ ikªjD«áwªjd‹ âUÉÅš; âUî« Ú§»dh‹;ïwªây‹ ïUªjd‹ v‹brŒJ M‰Wth‹;ãwªây‹ guj‹,Ú bg‰w jhšv‹whŸ. 33

33. ikªjD« - ïuhkD«. âUÉÅš áwªjd‹; `Úbg‰wjhš guj‹, ãwªây‹; âUî« Ú§»dhŸ; ïwªây‹ïUªjd‹; v‹ brŒJ M‰Wth‹ - v‹d brŒJJauªjÂªâU¥ghndh?’


nghâ v‹vâ® Ã‹W;Ã‹ ò‹bgh¿ ehit¢nrâ ahJïJ bghW¤jbd‹; òwŠáy® m¿Æ‹,Úâ mšyî«, be¿Kiw mšyî« ÃidªjhŒMâ; MjÈ‹ m¿ÉÈ ml§Fâ; v‹whŸ. 42

42. nrâ ahJ - J©o¡fhkš. òw« áy® m¿Æ‹-btËÆny cŸst® áy® m¿ªjhš btW¥g®. btW¥g®v‹D« brhštUÉ¤Jiu¡f¥ g£lJ.

TÅÆ‹ tŠrf th®¤ijfŸ

mŠá kªjiu mf‹¿yŸ; m«bkhÊ nf£L«eŠR Ô®¡»D« Ô®»yhJ mJeÈªJ v‹d¤,`jŠr nkcd¡F cWbghUŸ cz®¤Jif jÉnu‹tŠá nghÈ!’v‹W moÄir åœªJiu tH§F«. 43

43. eŠRÔ®¡»D« - Éõ¤ij kUªâdhš K¿¤jhY«.Ô®»yhJ eÈªJ v‹d- mj‹ bfhLik Ú§fhkš Ã‹WJ‹òW¤Jtij¥ nghy. tŠánghÈ - tŠá¡ bfhongh‹wtns.

`_¤j t‰FcÇ¤J muRvD« KiwikÆ‹, cyf«fh¤j k‹dÅ‹ ïisa‹m‹ nwh,flš t©z‹;V¤J ÚŸKo òidtj‰F ïirªjd‹ v‹whšÛ¤j U«bršt« gujid Éy¡FkhW vtndh?’ 44

44. k‹dÅ‹- jrujidÉl. flš t©z‹ - ïuhk‹.ÛjU« bršt« - nk‹ik jU« bršt¤ij¥ bgwhkš.Éy¡F« MW vt‹ - Éy¡FtJ V‹?

`mw«Ã u«ãa mUŸcil mUªjt®¡ nfD«,bgwšm U«âU¥ bg‰wã‹ áªjid ã¿jh«;kw«Ã idªJik tÈ»y® MÆD«, kd¤jhšïwšc W«go ïa‰Wt® ïilawh ï‹dš. 45

45. mw‹ Ãu«ãa - mw¤ij¥ g‰¿a v©z§fŸÃiwªj. áªjid ã¿J M« - v©z« ntWg£LÉL«.k‰wÃidªJ - åu¤ij v©Â; ght¤ij¡ fUâ. tÈ»y®- J‹òW¤Jth® mšy®. kd¤jhš ïwš cW«go -beŠrhš J‹òW«go.

všiyÆš Fz§fS« guj‰F vŒâa;òšÈil cF«mK njí« nghšv‹whŸ. 38

38. ÉšÉid- Éší¤j« òÇtâny. cÇikí« - áwªjj‹ikí«. guj‰F vŒâa - gujÅl« mikªâU¡»‹wd.òšÈil cF« - òšÈny áªâa. mKJ Ví«nghš -mKj«nghš MÆd.

ifnfáÆ‹ fLŠád«

btÆ‹K iw¡Fy¡ fâut‹ KjÈa nknyh®,cÆ®K jšbghUŸ âw«ãD« Kiwâw« ghnjh®;kÆšK iw¡Fy¤J cÇikia kDKjš kuig¢brÆ®c w¥òiy¢, áªijahš v‹brh‹dhŒ ÔnahŒ! 39

39. btÆš Kiw - »uz§fË‹ tÇiria íila.Fy« fâut‹ - Fy¤â‹ Kjštdh»a NÇa‹. cÆ® KjšbghUŸ - ï›îy»š cŸs cÆ® KjÈa v¥bghUŸfŸ.âw«ãD« - khWg£lhY«. kÆ® Kiw¡Fy¤J - nffa®Fy¤â‹. brÆ® cw - F‰w« Äfî« mizí«go.

vd¡F ešiyí« mšiyÚ! v‹kf‹ guj‹jd¡F ešiyí« mšiyÚ! jUknk neh¡»‹,cd¡F ešiyí« mšiy!tªJ CœÉid ö©lkd¡F ešyd brhšÈid ! kâÆyh kd¤njhŒ! 40

40. jUknk neh¡»‹ - mwbe¿ia Ãid¤J¥gh®¤jhš. kd¡F ešyd - c‹ kd¤â‰F ešyd v‹Wnjh‹¿at‰iw. kâÆyh m¿t‰w.

ãwªJ ïwªJnghŒ¥ bgWtJ« ïH¥gJ« òfnH;Ãw«â w«ãD«, Ãahank âw«ãD«, be¿Æ‹âw«â w«ãD«, brŒjt« âw«ãD«, brÆ®Ô®kw«â w«ãD«, tu‹Kiw âw«òjš tH¡nfh! 41

41. òfœ - òfœ x‹Wjh‹. Ãw« âw«ãD« - Fz«kh¿dhY«. be¿Æ‹ âw« - xG¡f¤â‹ j‹ik. brÆ® Ô®kw« - F‰wk‰w åu«. tu‹ Kiw - xG§F Kiw.


mu¡f® ghtK«, mšyt® ïa‰¿a mwK«,Ju¡f, ešmUŸ JwªjdŸ öbkhÊ; klkh‹ïu¡f« ï‹ika‹ nwhï‹Wï› îyf§fŸ ïuhk‹gu¡F« bjhšòfœ mKâid¥ gUF»‹ wJnt. 50

50. Ju¡f - Vîjyhš. öŒbkhÊ - öa bkhÊiacila ifnfÆ. klkh‹ - mH»a kh‹ ngh‹wifnfáÆ‹. gu¡F« -guÉÆU¡»‹w.

mida j‹ikaŸ M»a iffa‹ m‹d«,ÉidÃ u«ãa TÅia ÉU«ãdŸ neh¡»`vidc tªjid! ïÅia!v‹ kfD¡F« midah‹òidí« ÚŸKo bgW«go òfYâ;” v‹whŸ. 51

51. Éid Ãu«ãa - Nœ¢á Ãiwªj; ÔÉid Ãiwªj.vid ctªjid - v‹Ål« m‹òit¤jhŒ. bgW«go -bgW« Éj¤ij.

eho x‹Wcd¡F ciubrŒnt‹, `eË®kÂ eifahŒ!njhLï tªjjh®¢ r«gu‹ bjhiyî‰w ntiy,Mlš bt‹¿ah‹ mUËa tu«mit ïu©L«nfho’ v‹wdŸ cŸsK« nfhoa bfhoahŸ. 52

52. eho - MuhŒªJ. eË® kÂ eifahŒ - FË®ªjK¤J¥ ngh‹w gš tÇiria cilatns! njhL átªj -ïjœfŸ ÉÇªj. jh® - ky® khiy mÂªj. r«gu‹ -r«guhNu‹. Mš bt‹¿ah‹- nghÇny bt‰¿ bg‰wt‹.nfho - bfhŸf. nfhoa - tisªj.

`ïUt u¤âÅš x‹¿dhš muRbfh©L, ïuhk‹bgUt d¤âil VÊU gUt§fŸ bga®ªJâÇj u¢brŒâ x‹¿dhš; brGÃy« všyh«xUt Ê¥gL« c‹kf‰F; cgha«<J;’ v‹whŸ. 53

53. `x‹¿dhš ïuhk‹ bgUtd¤J ïil bga®ªJVœ ïU gUt§fŸ âÇju¢ brŒâ’ bga®ªJ - br‹W.gUt§fŸ - M©LfŸ xU tÊ¥gL« - xnu tÊahf¡»il¡F«.

`òÇí« j‹kf‹ mubrÅš, ójy« všyh«vÇí« áªjid¡ nfhriy¡F cilikah« v‹whš,gÇí« Ã‹Fy¥ òjšt‰F«, Ãd¡F«,ï¥ gh®nkšcÇaJ v‹?mtŸ cjÉa xUbghUŸ mšyhš. 46

46. `j‹ kf‹ muR òÇí« vdš’ vÇí« áªjid -bghwhik bfhŸS« kd¤ijíila. gÇí« - m‹òbrY¤J«. ï¥gh®nkš - ï›îy»š.

`ö©L« ï‹dY«, tWikí« bjhl®ju¤ Jauhš<©L tªJid ïuªjt®¡F ïUÃâ mtisnt©o <ânah! btŸFâ nah!É«kš nehahškh©L nghânah! kW¤ânah! v§‡d« thœâ! 47

47. ö©L« - ahá¥gj‰F¤ ö©L»‹w. É«kšnehahš - J‹g nehahš.

`fhjš c‹bgU« fztid mŠá,m¡ fÅthŒ¢Óij jªij,c‹ jhijia¤ bjW»y‹; ïuhk‹khJ y‹mt‹; Eªij¡F thœÉÅ c©nlh?ngij! c‹Jiz ah®cs®? gÊgl¥ ãwªjh®. 48

48. fztid mŠá - fztD¡F¥gaªnj. Óij jªij- ÓijÆ‹ jªij; ïuhk‹ khJy‹ - ïuhkDilakhkdh»a. mt‹ - mªj¢ rdf‹. c‹ jªijia¤bjW»y‹ - c‹ jªijia¡ bfh‹wÊ¡f Éšiy. ngij -m¿ÉÈna. gÊgl¥ãwªjh® c‹ Jiz ah® cs®?

ifnfáÆ‹ fU¤J kh‰w«

Ôa kªjiu ï›îiu br¥gY« njÉöa áªijí« âÇªjJ Nœ¢áÆ‹; ïiknah®khia í«,mt® bg‰weš tu«c©ik ahY«,Ma mªjz® ïa‰¿a mU«jt¤ jhY«. 49

49. Nœ¢áÆ‹ njÉ öa áªijí« âÇªjJ -kªjiuÆ‹ m¿É‹ âwikahš ifnfáÆ‹ gÇR¤jkhdcŸsK« khWg£lJ. ïiknah® . . . c©ikahY«;jt¤jhY« áªijí« âÇªjJ.


fhÉ c©lf© mŠrd« fh‹¿l¡ fYHh¥óc â®ªjnjh® bfh«òvd¥ òÉÄir¥ òu©lhŸ. 3

3. jhïš - bfLjš ïšyhj. khkÂfy‹ - áwªjïu¤âdhguz§fŸ. k‰W« - k‰WKŸs mÂfy‹fŸvšyh t‰iwí«. ehÉ - f¤öÇ kz« fkG«. Xâia -Tªjiy. ijtu - jlî«go. fhÉ c©l - Únyh‰ gy kyÇ‹mHif c©l. f© mŠrd« - f©fËš cŸs ik.fh‹¿l - fiuí«go. fYHh - mGJ.

e›É åœªbjd, ehlf kÆšJÆ‹ bw‹d¡,f›it T®ju¢ rd»ah« fofkœ fky¤Jm›it Ú§F«v‹W mnah¤âtª jilªjm« klªijj›it M«vd¡ »lªjdŸ iffa‹ jidia. 4

4. e›É - kh‹. ehlf kÆš - eldkhL« bg© kÆš.f›it T®ju -J‹g« ÄF«go. fofkœ - kz« åR»‹w.fky¤J m›it - jhkiu kyÇš cŸs âUkfsh»am‹id. j›itah« vd - mªj ïy¡FÄÆ‹ _¤jhŸv‹W brhšY«go. iffa‹; jdia - kfŸ; »lªjdŸ.

jruj‹ ifnfáia¡fhzš

jruj‹ ifnfáia¡ fhz mtŸ kidiamilªjh‹; mtDl‹ tªj k‹d®fŸ btËÆšÃ‹wd®; mt‹ k£L« cŸns òFªjh‹.

milªJmt© neh¡» muªij v‹bfhš tªJbjhl®ªjJ vd¤Ja® bfh©L nrhU« beŠr‹,klªijia, khid vL¡F« Mid nanghšjl«iffŸ bfh©L jæï vL¡fš c‰wh‹. 5

5. mt© milªJ - m§nf tªJ. muªij - J‹g«.jl« iffŸ bfh©L - Ú©l iffshš.

Ã‹Wbjh l®ªjbe L«if j«ik Ú¡»Ä‹JtŸ »‹wJ nghy k©Âš åœªjhŸ;x‹W«ï a«gyŸ ÚL cÆ®¡fš c‰whŸ;k‹wšm U«bjhil k‹d‹ MÉ m‹dhŸ. 6

`e‹W brhšÈid! e«ãia eË®Ko N£lš!J‹W fhd¤âš ïuhkid¤ Ju¤jšï› Éu©L«m‹w jh«vÅ‹ mur‹K‹ M®cÆ® JwªJbgh‹¿ Ú§Fjš òÇbt‹ah‹ nghâÚ!’ v‹whŸ. 54

54. J‹W fhd¤âš - ml®ªj fh£oš. bgh‹¿Ú§Fjš - ïwªJ nghjš.

3. ifnfá NœÉid¥ gly«

ifnfáÆ‹ nfhy«

TÅ nghdã‹, Fyky®¡ F¥igÃ‹W ïÊªjhŸ;nrhid th®FHš f‰iwÆš brhU»a khiy,thd khkiH EiHjU kâãâ®¥ ghŸnghš,nj‹m thîW« t©od« myku¢ áij¤jhŸ. 1

ifnfá NœÉid¥ gly«: ifnfá v©Âifnfá NœÉid¥ gly«: ifnfá v©Âifnfá NœÉid¥ gly«: ifnfá v©Âifnfá NœÉid¥ gly«: ifnfá v©Âifnfá NœÉid¥ gly«: ifnfá v©ÂKo¤j braiy¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.Ko¤j braiy¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.Ko¤j braiy¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.Ko¤j braiy¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.Ko¤j braiy¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.

1. Fy« ky®¡F¥ig Ã‹W - Ãiwªj ky®fŸ FÉªjgL¡ifÆÈUªJ. nrhid - nkf« ngh‹w. th® FHšf‰iwÆš - Ú©l Tªjš bjhFâÆš. khiy - ky®khiyia. thdkh kiH - khd¤âš cŸs bgÇa nkf¤âš.kâ - rªâuid. ãâ®¥ghŸnghš - ãJ¡» vL¥gtis¥nghy. myku - jÉ¡F«go. áij¤jhŸ - ãŒ¤ bj¿ªjhŸ.

Éisí« j‹òfœ tšÈia nt®mW¤J v‹d¡»isbfhŸ nkfiy áªâdŸ; »©»Â nahL«tisJ wªjdŸ; kâÆÅš kW¤,Jil¥ ghŸnghšmsf thŸEjš mU«bgwš âyfK« mÊ¤jhŸ. 2

2. òfœ tšÈia - òfHh»a bfhoia. »isbfhŸ -»isfis¡ bfh©l. »is - nkfiyÆš cŸs ntiy¥ghLfŸ. »©»Â - ghj ru«. kW - fs§f¤ij. msf thŸEjš - Tªjiyí« xË bghUªâa be‰¿iaí« cilatŸ.mU«bgwš - mUikahf ïl¥bg‰w. âyf« - bgh£L.

jhÉš khkÂ¡ fy‹,k‰W« jÅ¤jÅ¢ áj¿,ehÉ Xâia ehÅy« ijtu¥ gu¥ã¡,


10. -.

ehf« vD«bfho ahŸj‹ ehÉ‹ tªjnrhf« Él«bjhl u¤J Q¡f« vŒjh;Mf« ml§fY« btªJ mÊªJ muhÉ‹ntf« ml§»a ntH« v‹d åœªjh‹. 11

11. nrhf Él« - J‹g¤ij¤jU« Éõ«. JQ¡f«vŒjh - J‹g« milªJ. Mf« ml§fY« - cl«òKGtJ«. muhÉ‹ - gh«ò fo¤jjdhš. ntf« ml§»a -Jo¥ò ml§»a. ntH« - ahid.

jruj‹ js®¢á

nkÉ Ãy¤âš Ã‰F«, É«K«, åG«XÉ a«x¥g cÆ®¥ò ml§» Xí«;ghÉ iac‰W vâ®g‰¿ v‰w v©Q«;MÉ gij¥g my¡f© vŒâ Ã‹wh‹. 12

12. nkÉ - bkJthf vGªJ. É«K« - É«Ä É«ÄmGth‹. c‰W - beU§». vâ® g‰¿ - nenu ão¤J. v‰w-bfhšy. my¡f© - J‹g«.

bg©vd c£F«; bgU« gÊ¡F ehQ«;cŸÃiw bt¥bghL cÆ®¤J cÆ®¤J cyhî«;f©ïy‹ x¥g ma®¡F«; t‹if ntšbt«ò©EiH »‰f cH¡F« Mid nghšth‹. 13

13. bg© vd - bg© v‹W Ãid¤J. c£F« -mtis¡bfhšy mŠRth‹. cŸ Ãiw bt¥bghL -kd¤âš Ãiwªj ád¤Ôíl‹. ma®¡F« - nrh®tilth‹.ntš - ntyhdJ. ò© - ò©Âny. cH¡F« - tUªJ»‹w.

mŠryŸ IadJ mšyš f©L«, cŸs«eŠáyŸ, ehÂyŸ, v‹d ehz« Mkhš,tŠrid g©L klªij ntl« v‹nwjŠbrd khjiu cŸs yh®fŸ j¡nfh®. 14

14. IadJ - jrujdh»a jiytDila. mšyšf©L« mŠry‹; eŠáyŸ - ïu§fhŸ. v‹d - v‹Wbrhšy. ehz« M« - ehzkhF«.

6. k‹wš mU« bjhil - kz« åR« áwªj khiyaÂªj. k‹d‹ MÉ m‹dhŸ - jrujÅ‹ cÆ® ngh‹wtŸ.ÚL cÆ®¡fš c‰whŸ - bgU_¢R Él¤ bjhl§»dhŸ.

`c‹id ïfœªjt® ah®? ciu¥ghŒ’ v‹wh‹k‹d‹. `v‹ghš m‹ãUªjhš g©ila tu«ïu©ilí« jh’ v‹whŸ ifnfá.

fŸmÉœ nfhij fU¤Jz uhj k‹d‹btŸsbe L«Rl® Ä‹Å‹ Ä‹d e¡fh‹;`cŸs«c tªJs brŒt‹; x‹W« cnyhnt‹;tŸsšï uhk‹c‹ ikªj‹ Miz;’ v‹wh‹. 7

7. fŸ mÉœ nfhij - nj‹ áªJ»‹w ky® khiyiamÂªj ifnfáÆ‹. btŸs« beL« Rl® Ä‹Å‹ - ÄFªjbgÇa xËiaíila Ä‹diy¥nghy. ctªJs -ÉU«ãadt‰iw.

M‹wt‹ m›îiu Tw m‹d« m‹dhŸ`njh‹¿a ng®mt y«J il¤jš c©nlšrh‹Wïik nah®Fy« Mf k‹d Úm‹WV‹wt u§fŸï u©L« <â’ V‹whŸ. 8

8. M‹wt‹ - m¿î Ãu«ãa jruj‹. ng® mty« -bgÇa J‹g¤ij. ïiknah® Fy« rh‹W Mf - njt®Fy« rh£áahf. v‹w - x¥ò¡ bfh©l.

tu«bfhs ï¤Jiz k«k® mšyš vŒâïw§»l nt©LtJ ïšiy; <bt‹; v‹ghšgu§bfl ï¥bghG njg f®ªâL v‹wh‹;cu§bfhŸk d¤jtŸ tŠr« X®» yhjh‹. 9

9. k«k® mšyš vŒâ - jLkh‰wK« J‹gK«milªJ. ïu§»l - tUªj. v‹ghš gu«bfl - v‹cŸs¤â‹ ghš cŸs ghu« Ú§F«go.

`Va tu§fŸ ïu©oš, x‹¿ dhšv‹nrŒcyF MŸtJ; Óij nfŸt‹ x‹whšnghŒtd« MŸtJ;’ vd¥ò f‹W Ã‹whŸÔait ahitÆD« áwªj ÔahŸ. 10


jruj‹ nt©LnfhŸ

`bfhŸsh‹ Ã‹nrŒ ï›tuR, m‹dh‹ bfh©lhY«eŸshJ ïªj ehÅy«; Phy« jÅšv‹W«cŸsh® všyh« Xjc t¡F« òfœbfhŸshŒ!vŸsh Ã‰F« t‹gÊ bfh©bl‹ ga‹?’v‹wh‹. 19

19. ïªj ehÅy« eŸshJ - ïªj cyf« ÉU«ghJ. Xjct¡F« - òfœªJ ngR«go k»H¤ jFªj. vŸsh Ã‰F« -všnyhU« ïfG«goahd. t‹gÊ - mÊahj gÊia.

`thndh® bfhŸsh®; k©zt® cŒah®; ïÅk‰bw‹;V‹X® brŒif? ahbuhL Úï› murhŸthŒ!ahnd brhšy¡ bfhŸs ïirªjh‹ ;Kiwahnyjhnd ešF« c‹kfD¡F« jiu;’ v‹wh‹. 20

20. k©zt® cŒah® - ï›îyf¤âd® ãiH¤âU¡fkh£lh®fŸ. V‹ X® brŒif - V‹ ïªj¡ bfhL« braš?

`f©nz nt©L« v‹ÅD« <a¡ flnt‹;v‹cŸne® MÉ nt©oD« ï‹nw cdj‹nwh?bg©nz! t©ik¡ nffa‹ khnd! bgWthnašk©nz bfhŸÚ k‰iwaJ x‹W« kw;’v‹wh‹. 21

21. cŸ ne® MÉ - v‹ cl«ãDŸ bghUªâa cÆiu.k‰iwaJ - ïuhk‹ fh£L¡F¥ nghf nt©L« v‹D«k‰bwhU tu¤ij.

ifnfá

ï‹nd ï‹nd g‹Å ïuªjh‹ ïfšntªj‹;j‹nd® ïšyhj ÔatŸ cŸs« jLkhwhŸ;`K‹nd jªjhŒ ï›tu«; ešfhŒ KÅthnašv‹nd! k‹dh! ahUs® thŒik¡F ïÅ;’ v‹whŸ. 22

22. ešfhŒ KÅthnaš - bfhL¡fhkš btW¥ghahdhš. k‹dh v‹nd - murnd c‹ th¡FWâv‹dhtJ? thŒik¡F - czikia¡ fh¥gh‰Wtj‰F.`ïÅah® cs® v‹whŸ’

`Úna ïij¡nf£lhah? mšyJ ãw® tŠridahš nf£lhah?’ v‹wh‹ k‹d‹. `ehndjh‹nf£nl‹; tuªju kW¤jhš ïwªJ kont‹’v‹whŸ ifnfÆ.

ïªj beLŠbrhšm› ntiH TW« K‹ndbtªj bfhL«òÂš ntšE iHªjJ x¥g¢,áªij âÇªJ,â if¤J, ma®ªJ åœªjh‹,ikªj‹ myhJcÆ® ntW ïyhj k‹d‹. 15

15. -.

`Mbfho ahŒ!’vD«; MÉ fhY«, `mªnjh!Xbfho nj,mw«!’ v‹D« c©ik x‹W«rhfv dhvG«; bkŒj sho åG«;khfK« ehfK« k©Q« bt‹w thsh‹. 16

16. khfK« ehfK« k©Q« - thDyifí« Ñœcyifí« Ãy cyifí«. thsh‹ - thisíila jruj‹.M bfhoahŒ vD«; MÉfhY« - bgU_¢R ÉL«. c©ikx‹W« - c©ik KGtJ«. bkŒjsho - clš js®ªJ.

`ehÇa® ïšiy,ïŠ Phy« v§F«, v‹d¡TÇa thŸbfhL bfh‹W Ú¡», ahD«óÇa® v©mil åœt‹;’ v‹W bgh§F«,åÇa® åu«É G§» Ã‹w ntyh‹. 17

17. óÇa® v© ïil - Ñœ k¡fË‹ v©Â¡ifÆny.bgh§F« - ád¤jhš bgh§Fth‹. åÇa® - åu®fSila.

ifbahL ifia¥ òil¡F«; thŒ mo¡F«;bkŒciu F‰w« vd¥ òG§» thL«;beŒvÇ c‰bwd beŠrÊªJ nrhU«;itŒaf K‰W« elªj thŒik k‹d‹. 18

18. vd òG§» - v‹W kd« òG§». beŒ vÇ c‰Wvd - beŒÔia milªjJnghy. itŒaf K‰W« - cyfKGtijí«. thŒik elªj - c©ikÆny jtwhkšxGF«go brŒj.


jruj‹

bfhoahŸ ï‹d T¿dŸ; Tw¡, Fyntªj‹`KoN lhkš bt«guš, bkhŒfh‹ ïilbkŒnabeonah‹ Ú§f, Ú§F«v‹MÉïÅ;’v‹dh,ïoVW c©l khštiu nghš,k© ïilåœªjh‹. 27

27. bfhoahŸ - ifnfá Fyntªj‹ - áwªj Fy¤ânyãwªj k‹d‹. fh¤jY« - jL¤J É£lJ«. beonah‹bkhŒfh‹ ïilna Ú§f - ïuhk‹ ml®ªj fh£o‰F¢bršy. `v‹ MÉ Ú§F« ïÅ’ ïo VW c©l - ïoahšjh¡F©l.

`x‹wh Ã‹w M®cÆ nuhL« cÆ®nfŸt®bgh‹wh K‹d« bgh‹¿d®, v‹D« òfœmšyhš,ï‹nwh® fhW« vštis ah®j« ïiwnahiu¡bfh‹wh® ïšiy¡, bfhšYâ nahÚ! bfhoahns. 28

28. x‹wh Ã‹w - clnyhL bghUªâ Ã‹w .bgh‹whK‹d« - ïw¡F« K‹ng. ï‹W X® fhW« - ï‹WtiuÆY«. vš - xË.

`Vt« ghuhŒ! ïšKiw neh¡fhŒ! mw«v©zhŒ!Mv‹ ghnah! mšiy kd¤jhš mUŸbfh‹whŒ!ehm« ghš,v‹ MUÆ® c©lhŒ! ïÅPhy«ght« ghuhJ ï‹cÆ® bfhŸs¥ gL»‹whŒ.’ 29

29. Vt«ghuhŒ - F‰w¤ij v©z kh£lhŒ. ïšKiw - e‰FoÆny ãwªj kfËÇ‹ Kiwia. neh¡fhŒ -v©Â¥ gh®¡f kh£lhŒ. tšiy - bfhoa.

`k©MŸ »‹wh® M», ty¤jhš, kâahšit¤Jv©zh Ã‹wh® ahiuí« všyh ïfyhY«,É©nzh® fhW« bt‹w vd¡F,v‹ kidthG«bg©zhš tªjJ mªju«, v‹d¥ bgWntndh?’ 30

30. ty¤jhš - gy¤jhY«, kâahš - m¿thY«.it¤J v©zh Ã‹wh® - áw¥ghf it¤J v©z¥gL»‹wt®fŸ. É©nzh® fhW« - É©nzh® tiuÆY«cŸs midtiuí«. mªju« - Koî.

jruj‹

m¢brhš nfsh, MÉ òG§fh, ma®»‹wh‹;bghŒ¢brhš nfsh, thŒbkhÊ k‹d‹ bghiwTu,`e¢R¤ Ôna bg©cU m‹nwh, vdehzhK¢r‰ wh®nghš ã‹D« ïuªnj bkhÊ»‹wh‹. 23

23. nfsh - nf£L. òG§fh - òG§». nfsh - nf£F«m¿ahj. bghiw Tu - bghWik ÄFªjtdhŒ. vd ehzh- v‹W v©Â ehÂ. K¢r‰wh® nghš - _¢r‰wt®fis¥nghy.

`Ã‹kf‹ MŸth‹; ÚïÅJ MŸthŒ; Ãy«všyh«c‹ta« Mnk! MSâ jªnj‹; ciuF‹nw‹;v‹kf‹, v‹f© v‹cÆ®, všyh cÆ®f£F«e‹kf‹ ïªj ehow thik ea;’bt‹wh‹. 24

24. ciu F‹nw‹ - th¡FWâ jtw kh£nl‹. ehLïwthik - eh£il É£L Ú§fhikia k£L«. ea -ÉU«òf.

`bkŒna v‹w‹ nt®mw üW« Éidneh¡»,ieah Ã‹nw‹; ehî« cy®ªnj‹; eËd« nghšifŒah‹ ï‹bw‹ f©vâ® Ã‹W« fÊthndšcŒna‹, e§fhŒ! c‹mg a«v‹ cÆ®;’v‹wh‹. 25

25. v‹w‹nt® mw - v‹ Mísh»a mont® Koí«go. üW« mÊ¡»‹w. Éidneh¡» - braiy¥ gh®¤J.ifŒah‹ - ïuhk‹.

ifnfá

ïuªjh‹ brhšY« ï‹Diu bfhŸshŸ, KÅîvŠrhŸkuªjh‹ v‹D« beŠádŸ ehzhŸ, tirghuhŸ,`ru«jhœ ÉšyhŒ jªj tu¤ij¤ jÉ®bf‹wšcuªjh‹ mšyhš ešyw« Mnkh? ciu;’v‹whŸ. 26

26. KÅî vŠrhŸ - ád« jÂahjtshŒ. ru«jhœÉšyhŒ - m«òfis vŒtâny á¿J« Fiw Éšyhjtnd.cuªjh‹ mšyhš - tÈikna mšyhkš.


Mtš bfh©ld®; MjtD« FzâirÆnynjh‹¿dh‹.

khj®fŸ f‰ã‹ Ä¡fh® nfhriy kd¤ij x¤jh®;ntâa® tá£l‹ x¤jh®; ntWs kfË® všyh«Óijia x¤jh®; m‹dhŸ âUÉid x¤jhŸ; m›ñ®rhJt khªj® všyh« jauj‹ j‹id x¤jh®. 34

34. f‰ã‹ Ä¡fh® khj®fŸ - f‰ãny áwªj bg©fŸ.rhJt khªj® všyh« - r‰Fzkh»a xG¡f¤ijíilak¡fŸ všyh«.

ntªjnu bgÇbj‹ ghU«; ntâa® bgÇbj‹ ghU«;khªjnu bgÇbj‹ ghU«; kfËnu bgÇbj‹ ghU«;nghªjnj bgÇbj‹ ghU«; òFtnj bgÇbj‹ ghU«;nj®ªjnj njÇ‹ mšyhš ahtnu bjÇa¡ f©lh®, 35

35. nghªjnj - tªâU¡»‹w T£lnk. òFtnj -tU»‹w T£lnk. nj®ªjnj njÇ‹ mšyhš - jh«m¿ªjijna m¿ªjh®fŸ mšyhkš.

FtisÆ‹ vÊY« ntÈ‹ bfhLikí« FiH¤J¡ T£o¤âtS«mŠ rd«v‹W VŒªj eŠáid¤ bjÇa¤ Ô£o¤jtsxŸ kâíŸ it¤j j‹ikrhš jl«f© ešyh®JtS«E© ïilah®, ML« njhifm« FHh¤â‹ bjh¡fh®.36

36. âtS« - És§F»‹w. jts« xŸ kâíŸ it¤j -bt©ikahd xË bghUªâa rªâuÅny it¤jJngh‹w. j‹ik rhš - j‹ik bghUªâa. kâ, Kf¤â‰Fctik. njhif m« FHh¤â‹ -kÆš T£l¤ij¥ nghy.

ey«»s® óÄ v‹D« e§ifia, eW«J HhÆ‹my§fyh‹ òzU« bršt« fhztªJ milªâ yhjh®,ïy§ifÆ‹ ÃUj nu,ï› VGy f¤J thG«Éy§fY«,Mir Ã‹w Élhkj Éy§f ny;Mš. 37

37. milªâyhjh® - nruhjt®fŸ. ÃUjnu - mu¡f®fS«. Éy§fY« - kiyfS«. Mir Ã‹w - v£L¤â¡FfËY« fhtš òÇªJ Ã‹w. Élhkj« - Ú§fhj Úiuíila.Éy§fny - ahidfSnk ahF«. Mš; mir.

ifnfá

MÊ¥ bgh‹nj® k‹dt‹ ï›thW ma®îvŒâ¥óÊ¥ bgh‹jh® K‰W« ml§f¥ òuŸnghâšCÊ‹ bg‰whŒ, v‹Wciu; ï‹nwš cÆ®khŒbt‹ghÊ¥ bgh‹njhŸ k‹dt!’ v‹whŸ girm‰whŸ. 31

31. óÊ - òGâÆny. bgh‹jh® KwW« ml§f - mH»akhiy KGJ« bghUªJkgo. gir m‰whŸ - m‹g‰wtsh»a ifnfá. v‹ ciu CÊ‹ bg‰whŒ - tu¤ijKiw¥go bg‰whŒ. ghÊ - tÈikíŸs. bgh‹jhŸ -mH»a njhŸ.

jruj‹

`åªjh nsï› btŒatŸ’ v‹dh, Älšntªj‹`<ªnj‹ <ªnj‹!ï›tu«; v‹nrŒ td«Ms,khŒªnj eh‹nghŒ th‹cyF MŸbt‹; tirbtŸs«ÚªjhŒ! ÚªjhŒ! Ã‹kf ndhL beoJ;’v‹wh‹. 32

32. Älš - tÈik. ï›btŒatŸ åªjhns v‹dh -ï¡bfhoatŸ v‹id É£L ïwªjtns MthŸ v‹Wv©Â.

Twh K‹D« TW gL¡F« bfhiythË‹VWM« v‹D« t‹Ja®, Mf¤J ïil_œf¤,njwh‹ M»¢, brŒif kwªjh‹; brašK‰¿Cwh Ã‹w áªijÆ dhS« JÆšî‰whŸ. 33

33. TW gL¡F« - J©L nghL«. bfhiythË‹ -bfhiy thshš ne®ªj. VW M« v‹d - jiy áwªjJv‹D« goahd. t‹Ja® - bfhoa J‹g«. Mf¤J ïil- cŸs¤âny. njuh‹ M» - bjËahjt‹ M». Cwh Ã‹w- k»œ¢á ÄFªJ Ã‹w.

efu k¡fË‹ k»œ¢á

ifnfáÆ‹ braš f©L ehÂdtis¥ nghšïuî v‹D« k§if kiwªjhŸ; Éoªjã‹, efuk¡fŸ, ïuhkDila Koòid ÉHhit¡ fhz


bfh‰wt® KÅt® k‰W« Ftya¤J cŸsh® c‹id¥bg‰wt‹ j‹id¥ nghy¥ bgU«gÇî ïa‰¿ Ã‹wh®;á‰wit jhD« M§nf bfhz®bfd¢ br¥ã dhŸ,m¥bgh‹jl kFl«Nl¥ nghâJ ÉiuÉ‹ v‹wh‹. 41

41. bgU« gÇî ïa‰¿ - bgU« m‹ò brŒJ. bgh‹jlkFl« - bgh‹dhyh»a bgÇa Koia¢ N£o¡ bfhŸs.

IaD« m¢brhš nfsh, MÆu bksÈ ahid¡ifbjhGJ, murbtŸs« flšvd¤ bjhl®ªJ R‰w¤,bjŒtÑ j§fŸ ghl¤, njtU« k»œªJ thœ¤j¤,ijayh® ïiu¤J neh¡f¤, jh®mÂ njÇš br‹wh‹. 42

42. IaD« - ïuhkD«. nfsh - nf£L. MÆu«bksÈahid - âUkhiy. bjŒt Ñj§fŸ - bjŒt¤ j‹ikbghUªâa ntj Ñj§fis. ïiu¤J - xUtnuhL xUt®ngRtjdhš XirÆ£L¡ bfh©L.

J©vD« brhšyhŸ brhšy¢ Rl®Ko JwªJ,öak©vD« âUit Ú§», tÊ¡bfhsh K‹d« tŸsšg©vD« brhšÈ dh®j« njhŸvD« giz¤j ntí«f©vD« fhy ntY«, ÄilbeL« fhd« ò¡fh‹. 43

43. J©vD« brhšyhŸ - mŠr¤j¡f brhšiyíilaifnfá. tÊ¡bfhsh K‹d« - fh£L¡F¥ nghF«K‹ò.ntí« - _§»šfS«. ntY« - nty ku§fSk. Äil -beU§»a.

`ca®mUŸ x©f© x¡F« jhkiu, Ãw¤ij x¡F«òašbghÊ nkf«, v‹d ò©Âa« brŒj? v‹gh®;brašmU« jt§fŸ brŒJï¢ br«kiy¤ jªj bršt¤jauj‰F v‹d ifkhW cila«ah« j¡fJ;’v‹gh®. 44

44. jhkiu - jhkiu kyU«. nkf« - nkfK«. ah«j¡fJ v‹d if«khW cila« - eh« jFªjjh»av¤jifa gâš cjÉia¢ brŒJŸnsh«?

ntW

Ä‹bghUî njÇ‹Äir åu‹tU nghœâš,j‹bghUÉš f‹WjÅ jhÉtuš f©lh§F,

K‰gaªJ vL¤j fhjš òjštid, KiwÆ ndhL«ïšga‹ áw¥ã¥ ghÇ‹, <©oa ctif ö©lm‰òj‹ âUit¢ nrU« mUkz« fhz¥ ò¡fh®,e‰ga‹ jt¤â‹ cŒ¡F« eh‹kiw¡ »Ht® všyh«. 38

38. eh‹ kiw¡»Ht® všyh« - mªjz®fŸ midtU«. ïšga‹ áw¥ã¥ghÇ‹ - kz« òÇÉ¥ghiu¥nghy.m‰òj‹ - ïuhk‹. âUit - muR¢ bršt¤ij. jt¤â‹ešga‹ cŒ¡F« - jt¤jhš ešy gaid milí«.

ifnfáÆ‹ kid neh¡»¢ bršY« ïuhkid¡ f©nlh®k»œ¢á

m¥bghGJ KoN£Ltj‰fhd V‰ghLfŸvšyh« brŒJ Ko¡f¥g£ld; fÂj®fŸ`KoN£Lj‰fhd e‹ndu« tªJ É£lJ’ v‹wd®.`clnd murid miH¤J tUf’ v‹W RkªâuÅl«brh‹dh‹ tá£l‹.

É©bjhl Ãtªj nfhÆš ntªj®j« ntªj‹ j‹id¡f©oy‹; Édt¡ nf£lh‹; iffÆ nfhÆš e©Â¤bjh©ilthŒ klªij khÇš brhšy,k‰W mtU«brhšy,bg©oÇ‹ T‰w« m‹dhŸ `ãŸisia¡ bfhz®f’ v‹whŸ.39

39. Ãtªj - ca®ªj. nfhÆš - mu©kidÆny. Édt -m§»Uªnjhiu¡ nf£f. nf£lh‹ - mt®fŸ brhšÈaij¡ nf£lh‹. bjh©il thŒ - átªj thiaíila.klªij khÇš - bg©fË‹ _y«. mtU« brhšy - mt®fS« ifnfáÆÅl« brhšy. m‹dhŸ - x¤jtsh»aifnfÆ.

v‹wdŸ; v‹d¡ nf£lh‹; vGªjng® ctif bgh§f¥bgh‹âÂ khl åâ bghU¡bfd Ú§»¥ ò¡fh‹;j‹âU cŸs¤ JŸns j‹idna Ãidí« mªj¡F‹Wït® njhË dhid¤ bjhGJ,thŒ òij¤J¡ TW«. 40

40. v‹wdŸ - v‹W T¿dhŸ. v‹d¡ nf£lh‹ -v‹W T¿aij¡ nf£lh‹. bgh‹ âÂ - mHF Ãiwªj.j‹idna - âUkhyh»a j‹idna. F‹W ït® - kiynghš ca®ªj.


gts ÃwKŸs átªj thia. jhid kl¡Fw - Milia¥gw¡fhkš kl¡»¡ bfhŸs.Jt©L Ã‹wh‹ - tz§»Ã‹wh‹.

ifnfáÆ‹ kh‰wK« ïuhkÅ‹ njh‰wK«

Ã‹wt‹ j‹id neh¡», ïU«ãdhš ïa‹w beŠá‹bfh‹WHš T‰w« v‹D« bga®ï‹¿¡, bfhLik ó©lhŸ,`ï‹bwd¡F ciu¤jš MtJ Vanj v‹Å‹ MF«;x‹Wd¡F cªij ikªj ciu¥gJX® ciuc©L;’ v‹whŸ. 50

50. ïU«ãdhš ïiaªj - ïU«ghš mikªj. beŠá‹- beŠáidíila. bfh‹W cHš - bfh‹W âÇ»‹w.bgaÇÅš - bgaiuíilatidí«Él. cz®¤jš MtJVanj vÅš - cz®¤JtJ jFkhdhš. MF« - cz®¤jyhF«. `ikªj, cªij cd¡F ciu¥gJ X® ciu x‹Wc©L v‹dhŸ’.

`vªijna Vt, Únu ciubra ïiatJ c©nlš,cŒªJv‹ mona‹; v‹Å‹ ïiatJ c©nlš,tªjJv‹ jt¤â‹ Ma tUga‹ k‰bwh‹W c©nlh?jªijí« jhí« Únu, jiyÃ‹nw‹. gÂÄ‹!’ v‹wh‹. 51

51. v‹ jt¤â‹ Ma tUga‹ tªjJ - v‹ jt¤âdhšnjh‹¿ tU»‹w ga‹ ifTo tªjjhF«. jiy Ã‹nw‹ -ckJ gÂia¤ jiynk‰ bfh©L Ã‹nw‹.

`MÊNœ cyf« všyh« gujnd Ms, ÚnghŒ¤jhœïU« rilfŸ jh§»¤, jh§fU« jt«nk‰ bfh©L,óÊbt« fhd«e©Â¥, ò©Âa¤ JiwfŸ Mo,VÊu©L M©oš thv‹W ïa«ãd‹ mur‹;’ v‹whŸ. 52

52. jhœ ïU« rilfŸ - bjh§F»‹w Ú©l rilfis. jh§F mU« jt« - jh§f Koahj J‹g« cŸsjt¤ij. óÊ bt«fhd« - òGâí« bt¥gK« cŸsfh£il.

ï¥bghGJ v«k ndhuhš ïa«òj‰F vËnjh? ahU«br¥gU« Fz¤J ïuhk‹ âUKf¢ br›É neh¡»‹,

m‹òUF áªijbahL« MîUF khnghš,v‹òUf, beŠRUf, ah®cUf »šyh®? 45

45. Ä‹ bghUî - Ä‹diy x¤j. j‹ bghUî ïš -jdJ x¥g‰w. ïidªJ cU» - tUªâ¡ fiuªJ.

`jhŒifÆš ts®ªây‹, ts®¤jJ jt¤jhšnffa‹ klªij;»s® Phy«ït‹ Ms<ifÆš ctªjtŸ, ïa‰ifïJ v‹whšnjhifmtŸ ng®ctif brhšyš mÇJ!’ v‹gh®. 46

46. »s® Phy« - És§F»‹w cyif. <ifÆš -bfhL¤jÈdhš. ctªjdŸ - k»œªjdŸ. ïa‰if ïJv‹whš - c©ik Ãiyik ïJthF« Mdhš. njhifmtŸ - kÆš ngh‹w ifnfáÆ‹.

ghtK« mU«JaU« nt®g¿í« v‹gh®;ótya« ï‹WjÅ m‹W,bghJ v‹gh®;njt®gif cŸsdï› tŸsšbjW« v‹gh®;Vtšbrí« k‹d®jt« ahtJbfhš v‹gh®. 47

47. mU« JaU« - ght¤âdhš tU« bfhoa J‹gK«.nt®g¿í« - ntnuhL xÊí«. ï‹W - ï‹W Kjš. bghJ- všnyh®¡F« bghJthF«. bjW« - mÊ¡F«.

Mad ÃfG« ntiy, m©zY«, ma®ªJ njwh¤öat‹, ïUªj NHš JUÉd‹ tUjš neh¡»,`ehaf‹ ciuah‹ thahš, eh‹ïJ gf®bt‹’ v‹dh¤,jhŒvd Ãidth‹ K‹nd T‰Wvd¤ jÄaŸ tªjhŸ. 48

48. m©zY« - ïuhkD«. ma®ªJ njwh -nrh®tilªJ bjËtilahj. öat‹ - jruj‹.

tªjtŸ j‹id¢ br‹Å k©cw tz§», thr¢áªJu¥ gts¢ br›thŒ br§ifÆ‹ òij¤J, k‰iw¢Rªju¤ jl¡if jhid kl¡Fw¤ Jt©L Ã‹wh‹;mªâtª jilªj jhia¡ f©lM‹ f‹¿‹ m‹dh‹. 49

49. tªJ mtŸ j‹id - tªJ m¡ifnfáia. thr« -kz« åR«. áªJu« gts« br›thŒ - F§Fk« ngh‹w


1. FiH¡»‹w - åR»‹w. ïiH¡»‹w Éâ - e‹ikÔikfis¢ brŒ»‹w CœÉid. cŸs¤J m‹dhŸ K‹- cŸs¤ijíila m¡nfhriyÆ‹ K‹nd. jÄa‹ -jÅadhf.

`òidªây‹ bksÈ, FŠá kŠrd¥ òÅj Úuhšeidªây‹ v‹bfhš?’ v‹D« Ia¤jhŸ eËd ghj«,tidªjbgh‹ fHšfhš åu‹ tz§fY«, FiHªJ thœ¤â`Ãidªjbj‹ ïilôW c©nlh beLKo òidj‰F?’ v‹whŸ. 2

2. eËd ghj« - jhkiu ky®ngh‹w ghj§fis.tidªj bgh‹ fHš - ntiy¥ghlikªj bgh‹dhyh»aåuf©lh kÂiaíila. FiHªJ - tUªâ.

ïuhk‹

k§if m«bkhÊ TwY«, khdt‹br§if T¥ã,`Ã‹ fhjš âUkf‹,g§f« ïšFz¤J v«ã, gujndJ§f khKo NL»‹ wh‹;’v‹wh‹. 3

3. khdt‹ - áwªjt‹; kD Fy¤âš ãwªjt‹. g§f«ïš - F‰w« m‰w. J§f« khKo - gÇR¤jkhd áwªjKoia.

nfhriy

`Kiwik m‹bw‹gJ x‹W©L; K«ikÆ‹ÃiwF z¤jt‹, Ã‹ÅD« ešydhš;FiwÉ y‹;’vd¡ T¿dŸ ehšt®¡F«kWÉš m‹ã’Åš nt‰Wik kh‰¿dhŸ. 4

4. ehšt®¡F« - ïuhk‹ KjÈa ehšt® ghY«. kWïš - F‰wk‰w. m‹ãÅš - m‹ãny. nt‰Wik kh‰¿dhŸ- nt‰Wikia Ú¡» x‹W g£ltŸ.

v‹W ã‹dU« `k‹dt‹ VÉaJm‹W vdhik, kfnd cd¡Fmw‹;e‹W E«ã¡F ehÅy« ÚbfhL¤Jx‹¿ thGâ; CÊ gy;’ v‹whŸ. 5

x¥gnj K‹ò; ã‹òm› thrf« czu¡ nf£lm¥bghGJ my®ªj brªjh kiuÆid bt‹wJ;m«kh! 53

53. K‹ò x¥gnj - K‹ò brªjhkiuia x¥gjh»am«Kf«. m›thrf« ciu¡f¡ nf£l ã‹ò - m›th®¤ijia kd« m¿a¡ nf£l ã‹ò; (m«Kf«) `m¥bghGJmy®ªj brªjhkiuÆid bt‹wJ.’ m«kh; mir.

bjUŸcil kd¤J k‹d‹ VtÈš âw«g mŠá,ïUŸcil cyf«jh§F« ï‹dY¡F ïiaªJ Ã‹wh‹,cUŸcil rfl« ó©l cilat‹ cŒ¤j fh®VWmUŸcil xUt‹ Ú¡f, m¥ãÂ mÉœªjJ, x¤jh‹. 54

54. bjUŸ cil - bjËªj m¿îŸs. k‹d‹ -jrujDila. VtÈš âw«g mŠá - f£lisiaÛWtj‰F¥ gaªJ. cUŸ cil - r¡fu¤ijíila. rfl«ó©l - t©oÆny f£l¥g£l. cilat‹ cŒ¤j fh® VW- cÇatdhš x£l¥g£l fÇa fhis.

`k‹dt‹ gÂm‹ wh»š E«gÂ kW¥g ndh?v‹ã‹dt‹ bg‰w bršt« moand‹ bg‰w j‹nwh?v‹ïÅ cWâ m¥ghš; ï¥gÂ jiynkš bfh©nl‹;Ä‹xË® fhd« ï‹nw ngh»‹nw‹ Éilí« bfh©nl‹;’ 55

55. -.

ï›thW ciu¤j ïuhk‹ mtis tz§»dh‹;jªijiaí« âir neh¡»¤ jhœªjh‹; nfhriyÆ‹nfhÆiy neh¡»¥ òw¥g£lh‹.

4. ef® Ú§F gly«jhí« nrí«

FiH¡»‹w ftÇ ï‹¿¡, bfh‰wbt© Filí« ï‹¿,ïiH¡»‹w ÉâK‹ bršy¤, jUk«ã‹ ïu§» Vf,`kiH¡F‹w« midah‹ bksÈ fÉ¤jd‹ tU«’v‹ bw‹WjiH¡»‹w cŸs¤J m‹dhŸ K‹,xU jÄa‹ br‹wh‹. 1

ef® Ú§F gly«: ïuhk‹, ïy¡Ft‹, Óijef® Ú§F gly«: ïuhk‹, ïy¡Ft‹, Óijef® Ú§F gly«: ïuhk‹, ïy¡Ft‹, Óijef® Ú§F gly«: ïuhk‹, ïy¡Ft‹, Óijef® Ú§F gly«: ïuhk‹, ïy¡Ft‹, Óij_tU« mnah¤â efiu É£L¥ ãÇªJ nghtij¥_tU« mnah¤â efiu É£L¥ ãÇªJ nghtij¥_tU« mnah¤â efiu É£L¥ ãÇªJ nghtij¥_tU« mnah¤â efiu É£L¥ ãÇªJ nghtij¥_tU« mnah¤â efiu É£L¥ ãÇªJ nghtij¥g‰¿¡ TW« gFâ.g‰¿¡ TW« gFâ.g‰¿¡ TW« gFâ.g‰¿¡ TW« gFâ.g‰¿¡ TW« gFâ.


ifia¡ ifÆ‹ beÇ¡F«;j‹ fhjy‹itF« Mšïiy m‹d tÆ‰¿id¥bgŒt is¤jË uhšãir í«;òifbtŒJ cÆ®¡F«; ÉG§F«; òG§F«;Mš. 10

10. fhjy‹ - ïuhk‹; kf‹. tisbgŒ jËuhš -tisaš ngh£l jË® ngh‹w iffshš. òif btŒJcÆ®¡F« - òif nghš bt¥gkhf _¢R ÉLthŸ. ÉG§F«- _¢ir ïG¥ghŸ.

e‹W k‹d‹ fUiz vdheF«;Ã‹w ikªjid neh¡» `beL«Ru¤Jv‹W nghtJ’ vdhvG« ï‹cÆ®bgh‹W« nghJcwš c‰wJ nghYnk. 11

11 . beL« Ru¤J - Ú©l ghiytd¤ij neh¡».ï‹DÆ® - ïÅa cÆ®. bgh‹W«nghJ - ml§F«nghJ.cwš c‰wJ nghY« - mil»‹w kuz¤ J‹g¤ijmilªjJ nghš MdhŸ.

`m‹ò ïiH¤j kd¤Jmu r‰FÚv‹ã iH¤jid?” v‹WÃ‹W V§F«;Mš,K‹ã iH¤j tWikÆ‹ K‰¿ndh®bgh‹ã iH¡f¥ bghâªjd® nghynt. 12

12. v‹ ãiH¤jid - v‹d F‰w« brŒjhŒ. K‹òïiH¤j - K‹ò brŒj ÔÉidahš. tWikÆ‹K‰¿ndh® - tWik Ãiwªjt®fŸ. bgh‹ ãiH¡f -ïilÆny bg‰¿Uªj bgh‹ ifÉ£L¤jt¿¥nghfmjdhš tUªâ. bghâªjd® - Kf¤ij _o¡bfh©LtUªJ»‹wt®.

`mw« vd¡Fïiy nah’vD«; `MÉieªJïwÉ L¤jJv‹? bjŒtj§ fhŸ!’vD«;ãwc iu¥gJv‹? f‹W ãÇªJÊ¡fwit x¥g¡ fiuªJ fy§»dhŸ. 13

13. -.

5. k‹dt‹ VÉaJ - k‹dt‹ f£lisia. m‹Wvdhik - brŒa¡ fltj‹W v‹W kW¡fhikna. mw‹ -flikahF«. x‹¿ - x‹W g£L.

ïuhk‹

jhŒc iu¤jbrhš nf£L¤ jiH¡»‹w,öa áªij,m¤ njhÄš Fz¤âdh‹,`eha f‹,vid e‹bd¿, cŒ¥gj‰F,VaJ c©blh® gÂ;’v‹W ïa«ãdh‹. 6

6. jiH¡»‹w - k»œ¢á ÄF»‹w. njh« ïš - F‰w«ïšyhj X® gÂ VaJ c©L - X® f£lis ï£lJ©L.

`<©L iu¤j gÂv‹id? v‹wt£F,`M©blh® VÊbdhL Vœ,mf‹ fh‹ïil,kh©l khjt¤ njh®cl‹ it»¥,ã‹Û©L Útuš nt©L«v‹ wh‹;’ v‹wh‹. 7

7. M©L X® VÊbdhL Vœ - gâdh‹F M©LfŸ.kh©l khjt¤njh® cl‹ - áwªj jtáfSl‹. it» -thœªJ.

nfhriyÆ‹ J‹g«

M§Fm› thrf« v‹D« mdš,FiHö§F j‹brÉ Æšbjhl uhKd«V§» dhŸ;ïis¤ jhŸ ;âif¤jhŸ; kd«å§» dhŸÉ«Ä dhŸÉGª jhŸmnuh 8

8. mdš - ÔahdJ. FiH ö§F - fhjÂ mirªJbfh©oU¡»‹w. kd« å§»dhŸ - kd« ka§»dhŸ.É«ÄdhŸ- É«Ä É«Ä mGjhŸ. mnuh; mir.

`tŠr nkhkf nd!cid khÃy«jŠr« MfÚ jh§F’v‹w thrf«;eŠr nkh!ïÅ eh‹cÆ® thœbtndh!mŠR«! mŠR«!v‹ MUÆ® mŠR«!Mš. 9

9. -.


18. tÇÉš v«ã - f£likªj Éšiyíila v‹ j«ãguj‹. bfh‰wt‹ - murdh»a jªij. âUÉ‹ - murbršt¤ij É£L. m‹W; V; mirfŸ.

`á¤j« Úâif¡ »‹wJv‹? njtU«x¤j khjt« brŒJa®ª jh®m‹nw;v¤j id¡Fs M©LfŸ, <©Lmitg¤J« ehY«, gfšmy nth?’v‹wh‹. 19

19. -.

`K‹d®¡ nfháf‹ v‹D« KÅtu‹j‹m UŸjiy jh§»a ÉŠirí«,ã‹d® vŒâa ngW« ãiH¤jnth?ï‹d« e‹Wmt® VÆd brŒjny.’ 20

20. nfháf‹ - ÉRthÄ¤âu‹. mUŸ jiy jh§»a -mUshš bg‰w. ÉŠirí« - É¤ijí«. ngW« - brštK«.mt®¡F - m« KÅt®fS¡F. VÆd - mt®fŸ ï£lgÂfis.

`khj t®¡F tÊghL ïiH¤J,mU«nghj« K‰¿¥, bghUmU ÉŠirfŸVj« m‰wd jh§», ïikat®fhjš bg‰Wïª ef®tu¡ fh©o;Mš.’ 21

21. ïiH¤J - brŒJ. mU« nghj« K‰¿ - áwªj m¿îÃiwªJ. `Vj« m‰wd bghU mU« ÉŠirfŸ jh§».’ Vj«- F‰w«. jh§» - bg‰W.

ï¤â w¤j, vd¥gy thrf«cŒ¤J ciu¤j kf‹ciu, c£bfhsh,`v¤â w¤J« ïw¡F« ïªehL’vdhbkŒ¤â w¤J És§»iH c‹DthŸ. 22

22. cŒ¤J ciu¤j - MuhŒªJ T¿a. cŸ bfhsh -kd¤âny bfh©L. v¤âw¤J« ïªehL ïw¡F« vdh -v›tifÆY« ïªeh£il É£L Ú§Fth‹ v‹W.’

ïuhk‹ T¿a MWjš

ï¤â w¤â‹ ïl®cW thŸjid¡if¤j y¤â‹ vL¤J’mU« f‰ãndhŒ!bghŒ¤â w¤âd‹ M¡Fâ nah?òfš!bkŒ¤â w¤Je« ntªjid Ú’v‹wh‹. 14

14. bkŒ¤âw¤J - bkŒÆ‹ g¡f KŸs; e« ntªjid,Ú®; bghŒ¤ âw¤âd‹ - bghŒÆ‹ g¡f« ïU¥gtdhf. òfš- brhšYf.

`áwªj j«ã âUcw, vªijiakwªJ« bghŒÆy‹ M¡», td¤âilciwªJ ÔU« cWâbg‰ nw‹;ïâ‹ãwªJ ah‹bgW« ngbw‹gJ ahtnj!’ 15

15.-.

nfhriyÆ‹ ÉU¥g«

`M»‹ Ia mur‹j‹ MizahšVfš v‹gJ ahD« ciu¡»by‹;rhf yhcÆ® jh§ftš nyidí«ngh»‹, Ã‹bdhL« bfh©lid ngh’bf‹whŸ. 16

16. -.

ïuhk‹ m¿îiu

`v‹id Ú§» ïl®¡flš itFW«k‹d® k‹did t‰òW¤ jhJ,cl‹J‹D fhd« bjhlu¤ JÂtnjh!m‹id na!mw« gh®¡»iy ah«;’v‹wh‹. 17

17. t‰òW¤jhJ - mikâíl‹ thG«go tÈíW¤jhkš, cl‹ - v‹Dl‹. J‹Dfhd« - beU§»a fh£L¡F.

`tÇÉš v«ã« k©zurhŒ mt‰FcÇik khÃy« c‰wã‹, bfh‰wt‹âUÉ‹ Ú§»¤ jt«brŒí« ehŸ,cl‹mUik neh‹òfŸ M‰Wâ ah«m‹nw.’ 18


nfhriyÆ‹ mGFuš nf£L tá£l‹ tªjh‹;k‹d‹ Ãiyf©L ka§»dh‹; ifnfÆ tá£lidtz§» elªjij eÉ‹whŸ. tá£l‹ murid¤ö¡» vL¤J MWjš T¿dh‹.

brh‰whŸ; brh‰wh K‹d«, Rl®thŸ mur®¡F muir¥bgh‰wh kiunghš ifahš bghoNœ goÃ‹W vGÉ,`f‰whŒ! manuš! mtns jU«Ã‹ fhj‰F muir!v‰nw braš!v‹W m¿na‹; v‹Wv‹W ïuth Ã‹wh‹. 27

27. brh‰wh K‹d« - brhšY« K‹ng. bgho Nœ -öá goªj. go - Ãy«. vGÉ - vG¥ã. fhj‰F - fhjyD¡F;kfD¡F. `Ã‹ fhj‰F muir mtns jU«’ braš v‰nw -ï¢braš v‹nd.

v‹w« KÅt‹ j‹id, ̀ Ãidah Éidna‹ ïÅah‹bgh‹W« K‹d« mtid¥ òidkh kFl« òidÉ¤J?x‹W« td«v‹W c‹dh t©z« brŒJ,v‹ ciuí«F‹W« gÊó zhkš fhthŒ! nfhnt’v‹wh‹. 28

28. Ãidah Éidna‹ - Ãid¤j¿ahj braiyíilna‹. bgh‹W« K‹d« - rhtj‰F K‹ng. td«x‹W« v‹W - fh£il milí« v‹gij. c‹dht©z« - Ãid¡fhjgo.

`KÅí« KÅí« brŒif¡ bfhoahŸ Kfnk K‹Å`ïÅc‹ òjšt‰F muR« Vid nah®¡F ï‹cÆU«kDÉ‹ tÊÃ‹ fzt‰F cÆU«; cjÉ tirÔ®òÅj« kUî« òfnH òidthŒ! bgh‹nd!’ v‹wh‹. 29

29. KÅí« - tá£l KÅtU«. KÅí« brŒif -btW¡F« braiyíila. Vidnah® - k‰iwnah®.kDÉ‹ tÊ - kDÉ‹ gu«giuÆš tªj. òÅj« kUî« -gÇR¤j« bghUªâa.

bkhŒ«kh‹ Éidnt® mwbt‹Wca®th‹ bkhÊah K‹d«,

É«kh ÉGthŸ; `mur‹bkŒÆš âÇth‹ v‹Åš,

`mtÅ fhtš gujdJ MFf;ït‹ïŠ Phy« ïwªJïU« fh‹ïil¤jt‹Ã yhtif fh¥bg‹, jfÉdhšòtÅ ehj‹ bjhGJ;’ v‹W nghÆdhŸ. 23

23. ï Phy« ïwªJ - ïªj eh£il¤ JwªJ. jt‹Ãyhtif - jt¤âny Ãšyhjgo. jifî ïyh - ahuhY«jL¤j‰fÇa.

ngh»‹ whis¤ bjhGJ, òuty‹Mf k‰WïtŸ j‹idí« M‰¿,ï¢nrhf« Ô®¥gtŸ v‹W, RÄ¤âiunkf« njhŒjÅ¡ nfhÆiy nkÆdh‹. 24

24. òuty‹ Mf - mur‹ ïU¡f£L« mtidí«.ïtŸ j‹idí« - v‹ m‹idah»a ï¡nfhriyiaí«.

nfhriyÆ‹ Jau«

elªj nfhriy, nffa eh£Lïiwklªij nfhÆiy vŒâdŸ; k‹dt‹»lªj gh®Äir åœªjdŸ; bf£LcÆ®cilªj nghâ‹ clšÉGªJ v‹dnt. 25

25. bf£L cÆ® cilªjnghJ - Ãiybf£L cÆ®Ú§»a fhy¤âš. clš ÉGªJ v‹d - cl«ò ÉGªjJnghy. `k‹dt‹ »lªj gh® Äir åœªjdŸ.’

âiuah® flšNœ cy»‹ jtnk! âUÉ‹ âUnt!Ãiuah® fiyÆ‹ flny! be¿ah® kiwÆ‹ Ãiyna!fiuah ma®nt‹ vid,Ú fUzh yand, v‹v‹Wciuah ïJjh‹ mHnfh! cynfœ cilahŒ! v‹D«. 26

26. ÃiuM® - xG§fhf mikªj. be¿M® - e‹bd¿fŸÃiwªj. fiuah ma®nt‹ - fiuªJ tUªJnt‹.

jruj‹ jÉ¥ò

ïuhkid¡ fhzhkš k‹d®fŸ âif¤jd®.v‹dbt‹W m¿ªJ tUkhW tá£lid nt©od®.


fh£o‰F. fh‹ Kis - ikªj‹. RÊ¡F« - miyí«gobrŒí«. eh© - jhÈ¡fÆW. fh¥ã‹ eh© - fh¥ò¡fÆW.

ï‹nd gyî« gf®th‹ ïu§fh jhis neh¡»¢`brh‹nd‹ ï‹nw, ïtŸv‹ jhu« mšyŸ Jwªnj‹;k‹nd Mthd tU«m¥ guj‹ jidí«, kf‹v‹Wc‹nd‹; KÅth! mtD« Mfh‹ cÇik¡F; v‹wh‹. 34

34. mtD« cÇik¡F Mfh‹ - m¥gujD« vdJïWâ¡ fl‹fis¢ brŒtj‰F cÇat‹ Mfh‹.

ïuhkid v©Â¤ jruj‹ òy«gš:

`bgh‹Å‹ K‹d« xËU« bgh‹nd; bgh‹Å‹ òfnH;Ä‹Å‹ Ä‹D« ÉÇÉš Fkuh! bkŒÆ‹ bkŒna!v‹Å‹ K‹d« td«Ú milj‰F vËna‹ mšny‹,c‹Å‹ K‹d« òFnt‹ ca®th df«ah‹’; v‹wh‹. 35

35. bgh‹Å‹ K‹d« - bgh‹idÉl¢ áwªJ.bgh‹Å‹ òfnH - âUkfË‹ òfœbghUªâa fztnd.

`mŸsš gŸs¥ òdšNœ mf‹kh ÃyK«, muR«,bfhŸs¡ Fiwah ÃâÆ‹ Fití« Kjyh« vití«fŸs¡ ifnf á¡nf cjÉ¥ òfœif¡ bfh©ltŸsš jd«v‹ cÆiu khŒ¡F« khŒ¡F«; v‹wh‹. 36

36. mŸsš - nrW. tŸsš jd« - tŸsš j‹ik.

`nf£nl ïUªnj‹ vÅD«, »s®th‹ ï‹nw milakh£nl‹ M»š m‹nwh t‹f© v‹f©; ikªjh!fh£nl ciwthŒ Ú,ï¡ ifnf áiaí« f©Lïªeh£nl ciwnt‹ v‹whš e‹Wv‹ j‹ik! v‹wh‹. 37

37. nf£nl - Ú fh£L¡F¥ ngh»‹whŒ v‹gij¡nf£L. »s®th‹ - ca®ªj thDyif. v‹f© t‹f© -v‹Ål« ïu¡fÄ‹ik bghUªâa jhF«.

`bkŒah® jtnk brŒJ‹ Älškh®ò mÇâš bg‰wbrŒahŸ v‹D« bgh‹D«, ÃykhJ v‹D« âUî«,cŒah®! cŒah®! bfLnt‹! c‹id¥ ãÇÆ‹ Éidna‹;mŒah! ifnf áiane® Mnf ndheh‹’; v‹wh‹. 38

ï«kh© cyf¤J cÆnuhLïÅthœî cfnt‹; v‹brhš

bghŒ«kh zhk‰F ï‹nwbgh‹whJ xÊna‹’ v‹whŸ. 30

30. bkhŒ«kh© Éid - tÈik ÄFªj Éidfis.nt® mw - monahL mÊí«go. ca®thd - ca®ªjtdh»atá£l‹. É«kh - É«Ä. bkŒÆš - c©ikÆÈUªJ. bghŒkhzhk‰F - bghŒahfhâU¡F« bghU£L.

bfhGe‹ JŠR« vdî«,bfhŸshJ cyf« vdî«,

gÊÃ‹W caU« vdî«,ght« csjh« vdî«,

xÊ»‹ ¿iy;m‹ ¿í«x‹Wcz®»‹ ¿iy;ah‹ ïÅnkš

bkhÊ»‹ wdv‹? v‹dhKÅí« Kiwa‹W v‹wh‹. 31

31. xÊ»‹¿iy - c‹ ãothj¤ij ÉL»‹whŒmšiy. x‹W cz®»‹¿iy - e‹ik x‹iw Úahfî«m¿»‹¿iy. Kiw x‹W - ïJ Úâ a‹W.

`f©nl‹ beŠr« fÅthŒ¡; fÅthŒ Él«eh‹ beLehŸc©nl‹, mjdhš Úv‹ cÆiu KjnyhL c©lhŒ!g©nl vÇK‹ c‹id¥ ghå njÉ ahf¡bfh©nl‹ mšny‹, ntnwh® T‰w« njo¡ bfh©nl‹.’ 32

32. beŠr« fÅthŒ f©nl‹ - c‹ cŸs¤ij e‹whfcz®ªnj‹. fÅthŒ Él« - fÅªj thÆ‹ Él¤ij.

`ÉÊ¡F« f©ntW ïšyh bt«fh‹, v‹ fh‹ Kisia¢RÊ¡F« Éidahš Vf¢ NœthŒ, v‹id¥ nghœthŒ,gÊ¡F ehzhŒ khzh¥ ghÉ! ïÅv‹ gy,c‹fG¤â‹ eh©c‹ kf‰F¡ fh¥ã‹ ehzh«’; v‹wh‹. 33

33. ÉÊ¡F« f© ntW ïšyh - ÉÊ¤J¥ gh®¡F«f© nt¿šyhkš mÊ¡»‹w. nt« fh‹ - bfhoa


bghJ k¡fŸ ng¢R

»ŸisbahL óit mGj »s®khl¤JcŸciwí« óir mGj, cUm¿ah¥ãŸis mGj, bgÇnahiu v‹brhšy;tŸsš td«òFth‹ v‹Wiu¤j kh‰w¤jhš. 41

41. »Ÿis - »ËfŸ. óit - ehfz thŒ¥ò£fŸ. »s®khl¤J - ca®ªJ És§F»‹w khËifÆ‹. óir - óid.

Mî« mGj,mj‹ f‹WmGj, m‹wy®ªjóî« mGj,òdš òŸmGj, fŸxGF«fhî« mGj, fËWmGj, fhšta¥ngh®khî« mGj, m« k‹dtid khdnt. 42

42. fhš ta«ngh® - fh‰iw¥nghš bt‰¿íl‹ ngh®brŒ»‹w. khî« - FâiufS«. khdnt - x¥gnt.

k©brŒj ght« csbj‹gh®; khky®nkšbg©brŒj ght« mjÅš bgÇbj‹gh®;ò©brŒj beŠir Éâba‹gh®; ójy¤njh®f©brŒj ght« flÈš bgÇbj‹gh®. 43

43. khky®nkš bg© - ÓjhnjÉ. Éâ beŠir¥ ò©brŒj v‹gh® - CœÉidna cŸs¤ij¥ ò©gL¤âaJv‹gh®.

Msh‹ guj‹ mubr‹gh®; Ia‹ïÅÛsh‹ ek¡F Éâbfhonj fh©v‹gh®;nfhŸ M» tªjth bfh‰wKo jh‹v‹gh®;khshj e«Ä‹ kd«tÈah® M®v‹gh®. 44

44. Éâ ek¡F bfhoJ fh© - Éâek¡F¡bfhLikia¢ brŒtjhf ïU¡»‹wJ. `bfh‰w Kojh‹;nfhŸ M» - Ôikah». tªj M - tªj Éj« v‹nd.

Mâ mur‹ mU«nf fa‹kfŸnkšfhjš Kâu¡ fU¤jÊªjh dh«,v‹gh®;Óij kzths‹ j‹ndhL« Ô¡fhd«nghJ«; mJt‹nwš òFJ« vÇv‹gh®. 45

38. Älš kh®ò - tÈikíŸs kh®ig. brŒahŸ -ïy¡FÄ.

v‹nwh x‹bwh‹W x›th ciujªJ, mur‹ cÆU«br‹wh‹ ï‹nwhL v‹D« j‹ik vŒâ¤ njŒªjh‹;bk‹njhŸ kh®ã‹ KÅt‹ `ntªnj manuš! mtidï‹WV fhj t©z« jift‹ cynfhL’ v‹dh. 39

39. v‹dh - v‹W. x›th ïir jªJ - x›thjbrh‰fis¡ T¿. mtid ï‹W; cynfhL - eh£oÈUªJ.Vfhj t©z« jifbt‹ - nghfhjgo jL¥ng‹.

jruj‹ gH§ fij gf®jš

v‹W ciu¤J tá£l‹ br‹wh‹; jruj‹cŸs¤âš á¿J MWjš bfh©oUªjh‹; nfhriyí« `ïuhk‹ âU«ã tUth‹’ v‹W brhšÈ¡bfh©oUªjhŸ. m¥bghGJ jruj‹ giHa Ãfœ¢áx‹iw¡ nfhriy¡F¡ T¿dh‹.

`bgh‹M® tya¤ njhsh‹ fhndh òFjš jÉuh‹;v‹M® cÆnuh mfyhJ xÊahJ; ïJnfh riynfŸ!K‹dhŸ xUkh KÅt‹ bkhÊí« rhg« csJ’v‹WmªehŸ c‰w bjšyh« mtS¡F mur‹ miwth‹. 40

40. -.

“K‹bdhU fhy¤âš eh‹ nt£il¡F¢br‹¿Uªnj‹. rynghrd KÅt‹ Fku‹ Rnuhrd‹v‹gt‹ xU Ú® ÃiyÆny Ú® KfªJ bfh©oUªjh‹. mtid eh‹ fhzÉšiy. Ú® Kfªj Xirk£L« nf£lJ. ahidba‹W fUâ¡ fiz É£L¡bfh‹nw‹. ikªj‹ ãÇthš jªij kh©lh‹. `Úí«c‹ òjšt‹ ãÇthš bgh‹Wf’ v‹W rhgÄ£lh‹.m¢rhg« gÈ¡F« fhy« tªj” bj‹W tUªâdh‹jruj‹. nfhriy cŸsªJo¤jhŸ.

tá£l‹ ïuhkDila KoN£L ÉHhit¡fhz¡ ToÆUªj murit¡F tªjh‹. `guj‰F ehL;ïuhk‰F¡ fhL;’ v‹w brŒâia¢ brh‹dh‹;midtU« mu‰¿d®.


- áwªj bgÇnahdh»a ïy¡Ft‹. MâÆ‹ _®¤â -MâcUth»a Mâ nrlid.

á§f¡ FUis¡ »LÔ«Rit Cid ehÆ‹bt«f© áWF£ lD¡FC£l ÉU«ã dhshš;e§if¡F m¿É‹ âw«e‹¿J!’ e‹¿J!v‹dhf§if¡F ïiwt‹ fky¤ij òil¤J e¡fh‹. 50

50. bt« f© - ÉU«g¤ jFªj f©fisíila.e§if¡F - ifnfá¡F. f§if¡F - f§if ghí« eh£L¡F.fky¡if - jhkiu ngh‹w iffis. òil¤J - bfh£oÃ‹W.

`òÉ¥ghit gu«bfl¥ nghÇš tªnjhiu všyh«mÉ¥ghD«, mÉ¤jt® M¡ifia m©l« K‰w¡FÉ¥ghD«, ï‹nwv‹ nfhÉid¡ bfh‰w bksÈfÉ¥ghD« Ã‹nw‹; ïJfh¡Fe®, fhÄ‹!’ v‹wh‹. 51

51. òÉ¥ghitgu« - óÄ njÉÆ‹ ghu«. mÉ¥ghD«- mÊ¡»‹wtD«. m©l« K‰w - cyf« KGtJ«.

É©zh£lt®, k©zt®, ÉŠira®, ehf®, k‰W«v©eh£lt® ahtU« Ã‰f’ X® _t uh»k©eh£Le®, fh¡Fe®,Ú¡Fe®, tªj nghJ«bg©zh£l« x£nl‹ ïÅ¥ng®cy f¤JŸ; v‹dh. 52

52. v© eh£lt® - v©z¤ jFªj eh£od®. k©eh£L e® - cyif¥ gil¥gt®. fh¡Fe® - fh¡»‹wt®.å£L e® - mÊ¡»‹wt®. ̀ï¥ng® cyf¤JŸ; bg© eh£l«x£nl‹ - bg©fË‹ fU¤J¡F ïl« bfhL¡f kh£nl‹.’

fhiy¡ fânuh‹ eLc‰wbjh® bt«ik fh£o,Phy¤ jt®nfh kf‹mªef u¤J eh¥g©,khiy¢ áfu¤ jÅkªju nkU Kªijntiy¤ âÇ»‹ wJnghšâÇ »‹w ntiy. 53

53. eL c‰wJ X® - c¢áia milªjJ ngh‹w xU.Phy¤jt®nfh - cy»d®¡F murdh»a jrujDilakf‹ - kfdh»a ïy¡Ft‹. khiy áfu« - tÇirahdáfu§fisíila.

45. Mâ mur‹ - Kjyurdh»a jruj‹. fU¤J - m¿î.nghJ« - ehK« nghnth«. vÇ òFJ« - ÔÆš åœnth«.

ifahš Ãy«jlÉ¡ f©Ù® bkGFth®;cŒahŸ bgh‹nfhriyv‹W XthJ btŒJÆ®¥gh®;mŒah!ïs«nfhnt! M‰Wânah Ú!v‹gh®;beŒah® mHšc‰wJ c‰wh®; mªÚŸefuh®. 46

46. bgh‹ nfhriy cŒahŸ - mH»a nfhriy cÆ®thH kh£lhŸ. beŒ M® mHš c‰wJ - beŒ C‰¿abeU¥ò milªj j‹ikia.

`bg‰Wila k©mtS¡F <ªJ ãwªJcyf«K‰Wila nfhit¥ ãÇahJ bkhŒ¤J <©oc‰WiwJ« ahU«; ciuant ï‹dhËšò‰Wila fhblšyh« ehlh»¥ ngh«?’; v‹wh®. 47

47. bg‰Wila - tu¤jhš bg‰W cÇikahf cila.nfhit - murdh»a ïuhkid. ãÇahJ bkhŒ¤J <©o- ãÇahkš NœªJ beU§».

`v‹nd ÃUg‹ ïa‰if ïUªjth!j‹ne® ïyhj jiykf‰F¤ jhuÂiaK‹nd bfhL¤J Kiwâw«g¤ j«ã¡F¥ã‹nd bfhL¤jhš ãiHahnjh bkŒ’;v‹gh®. 48

48. -.

ïy¡Ft‹ Ó‰w«

`f©Âš fil¤Ôcf, be‰¿Æš f‰iw ehw,É©Âš RlU«bfl, bkŒÆÅ‹ Ú®É Ç¥g.cŸÃ‰ F«cÆ®¥ò vD«Cij ãw¡f Ã‹wm©zš bgÇnah‹ jdJMâÆ‹ _®¤â x¤jh‹.’ 49

49. be‰¿Æš f‰iw ehw - be‰¿Æny kÆ®¤ bjhFâbjh§f bkŒÆÅ‹ Ú® ÉÇ¥g - cl«ãÈUªJ Éa®it Ú®gut. cŸÃ‰F« - cŸns cyÉ Ã‰»‹w. cÆ®¥ò vD« -bgU_¢brD«. Cij. bgU§fh‰W. m©zš bgÇnah‹


57. ty« fh® Kf« - bt‰¿ia¤ jU« Éš. ïy¡fhvÇÉ¤J - ïy¡fhF«go mÊ¤J. k‹d® Fy« fhtY« -k‹d® Fy¤J¡FÇa murh£áí«. nfho - bfhŸf.

ïuhk‹

ïisah‹ ïJTw,ï uhk‹’ï iaªj Úâtisah tU«e‹bd¿ Ã‹m¿î MF« m‹nw;cisah mw«t‰¿l CœtG î‰w R‰w«Éisah jÃy¤Jcd¡F v§f‹ ÉisªjJ?’ v‹wh‹. 58

58. ïiaªj Úâ tisah tU« - bghUªj Úânfhzhkš tU»‹w. cisah mw« - mÊahj jUk«.CœtGî‰w - Kiw jt¿a. Ãy¤J - ïl¤âš.

ïy¡Ft‹

Ú©lh‹ mJciu¤jY« Ã¤ây« njh‹w e¡F¢`nr©jh‹ bjhl®khÃy« Ã‹dJv‹W cªij br¥g¥ó©lhŒ, gifahšïHª njtd« nghâ v‹whš,ah©nlh mona‰FïÅ¢ Ó‰w« mL¥gJ?’ v‹wh‹. 59

59. Ã¤ây« - K¤J¡fŸ ngh‹w g‰fŸ. njh‹w -bjÇí«go nr©jh‹ bjhl® - mfy« bghUªâa. `ïÅmona‰F¢ Ó‰w« mL¥gJ - tUtJ. ah©nlh - ntWv¥bghGJjh‹?’

`Ã‹f© gÇÉšyt® ÚŸtd¤J c‹id Ú¡f¥ò‹f© bgh¿ah¡if bghW¤JÆ® ngh‰W nfndhv‹f© òy«K‹, cd¡F <ªJ,ã‹ ïšiy v‹wt‹f©, òy«jh§»a k‹dt‹ nghy;’ v‹wh‹. 60

60. gÇî ïšyt® - m‹ãšyhjt®. ò‹f© bgh¿ah¡if - J‹gªjU« I«bgh¿fisíila cl«ig.bghW¤J - RkªJ bfh©L. v‹ f© òy«K‹ - v‹f©bzânu. cd¡F <ªJ - ïªeh£il cd¡F¤ jªJ, ãwF,t‹ f© òy« - bfhoa f£òyid. k‹dt‹ nghy -k‹dtid¥ nghy.

ïuhk‹ ïy¡FtÅl« tUjš

åwh¡ »a bgh‰fy‹ ÉšÈl, Mu« Ä‹d,khwh¤ jÅ¢brhš JËkhÇ tH§» tªjh‹;fhšjh¡ fÃÄ®ªJò ifªJf d‹W bgh§F«Mwh¡fdš M‰W« X® mŠrd nkf« v‹d. 54

54. åW M¡»a - mHfhf¢ brŒa¥g£l. Éš ïl -xË år. Mu« - K¤Jkhiy. fhš jh¡f - fh‰W år. Mwh¡fdš - Mwhj CÊ¤ Ôia. M‰W« - jÂÉ¡»‹w.

ïuhk‹ nfŸÉ

Ä‹x¤j Ó‰w¡ fdšÉ£L És§f Ã‹wbgh‹x¤j nkÅ¥ òaš x¤j jl¡if ahid`v‹m¤j! v‹Ú ïik nahiuK Åªâ yhjhŒ;r‹d¤j‹ M»¤ jD VªJ j‰F VJ’ v‹wh‹. 55

55. Ä‹ x¤j - Ä‹diy¥ ngh‹w. Ó‰w¡fdš É£L -nfhg¤Ôia¢ áªâ. v‹ m¤j - v‹ m¥gnd. r‹d¤j‹ M»- nfhgr‹d¤j‹ M».

ïy¡Ft‹ Éil

`bkŒia¢ áijÉ¤J Ã‹ nkšKiw Ú¤j beŠr«ikÆ‹ fÇahŸ vâ®, Ã‹id m«bksÈ N£lšbrŒa¡ fUâ¤, jil brŒFe® njt nuD«JŒia¢ RLbt« fdÈšRL th‹J Âªnj‹.’ 56

56. Ã‹nkš Kiw - cd¡F¢ áw¥ghf cÇa muRKiwia. Ú¤j - Ú¡»a. beŠr« ikÆ‹ fÇahŸ -beŠrkhdJ ikia¡ fh£oD« fUikíŸstsh»aifnfáÆ‹. vâ® - neÇnyna. JŒia - gŠir. RLbt«fdÈš - RL»‹w bfhoa Ôia¥ nghy.

ty¡fh® Kf«,v‹ifa jhf,m› th‹c nshU«Éy¡fh®; mt®tªJÉ y¡»D«, v‹if thË¡Fïy¡fh vÇÉ¤J;cyF VÊbdhL VG«, k‹d®Fy¡fh tY«ï‹W cd¡F ah‹ju¡ nfho’ v‹wh‹. 57


ÚjªjJ m‹nwbe¿ nah®f© ÃyhjJ; <‹wjhŒjªij v‹whšmt® nkšrÈ¡ »‹wJ v‹ndh.’ 64

64. mt‹ MŒjªJ m›îiu TwY« - m›Éy¡Ft‹MuhŒªJ m›th®¤ijfis¡ T¿aîl‹. Ú jªjJ - Úï¥bghGJ ciu¤jJ. be¿nah® f© ïyhjJ -ešbyhG¡f KŸst®fËl« ïšyhj bkhÊahF«.rÈ¡»‹wJ x‹nwh - btW¥gil»‹wJ xU Úâ ahFnkh?

ïy¡Ft‹

ešjh ijí«Ú! jÅeh af‹Ú! tÆ‰¿šbg‰wh í«Úna! ãw®ïšiy¥ ãw®¡F ešf¡f‰whŒ ïJfh Qâï‹W; vd¡if k¿¤jh‹K‰wh kâa« Äiyªjh‹ KÅªjh idm‹dh‹. 65

65. K‰wh kâa« - ïs«ãiwia. Äiyªjh‹ - jÇ¤J.KÅªjhid m‹dh‹ - ádªjtdh»a átãuhid x¤jïy¡Ft‹.’ e‰whijí«...ï‹W’ vd - v‹W T¿. ifk¿¤jh‹ - ifia¤ j‹ bjhÊšnkny brY¤âdh‹.

ïuhk‹

tuj‹ gf®th‹ `tu«bg‰ wtŸjh‹ ï›ita«ruj« cilahŸ mtŸ;v‹ jÅ¤jhij br¥g¥guj‹ bgWth‹; ïÅah‹ gil¡»‹w bršt«Éuj«; ïâ‹eš yJntW ïÅah tJ?’ v‹wh‹. 66

66. ï›ita« - ï›îyf¤ij. ruj« - c©ikahf.Éuj« - jtnkahF«. ïâš ešyJ - ïij Él¢ áwªjJ.

`M‹wh‹ gf®th‹ ãD«,Ia ï›ita«, ikašnjh‹wh be¿thœ Jiz¤j« Kid¥ngh® bjhiy¤njh!rh‹nwh® òfG« jÅ¤jhijia thif bfh©nlh!<‹wh isbt‹nwh! ïÅï¡fj« Ô®tJ;’ v‹wh‹. 67

67. ï›ita« - ï›îyf« fhuzkhf. ikašnjh‹wh be¿thœ - ka¡f« m‰w e‹bd¿Æny thœ»‹w.ï fj« Ô®tJ - ï¡nfhg¤ij¤ Ô®¤J¡ bfhŸtJ?

ïuhk‹

`ã‹F‰w« k‹D« ga¡F«muR, v‹wš ngnz‹;K‹bfh‰w k‹d‹, KobfhŸbfd¡ bfhŸs _©lJv‹F‰w« m‹nwh, ïfšk‹dt‹ F‰w« ahnjh!Ä‹F‰W xËU« btÆšÔ¡bfhL mikªj ntnyhŒ!’ 61

61. ã‹ F‰w« - ãwF F‰w¤ij. k‹D« ga¡F« -ÄFâahf jU«. bfhŸs _©lJ - V‰W¡bfhŸs¤bjhl§»aJ. ïfš - tÈikíŸs. Ä‹ F‰W xËU« -Ä‹dÈ‹ xËia bt‹W És§F»‹w. btÆš Ô¡bfhL -btŒÆš ngh‹w bt«ikia¡ bfh©L.

`eâÆ‹ ãiHm‹W eW«òdš ï‹ik; m‰nwgâÆ‹ ãiHm‹W; gaªJ eik¥ òuªjhŸkâÆ‹ ãiHm‹W; kf‹ãiH m‹W; ikªjÉâÆ‹ ãiH;Ú ïj‰Fv‹bfhš btF©lJ?’ v‹wh‹. 62

62. gâÆ‹ - jiytdh»a jrujDila. gaªJ -bg‰W. kf‹ - guj‹. ïj‰F btF©lJ v‹bfhš -ïj‰fhf¡ nfhg§bfh©lJ V‹?

ïy¡Ft‹

`câ¡F« ciyíŸcW Ôvd Cij bgh§f¡bfhâ¡F« kd«v§‡d« M‰Wbt‹? nfhŸï iH¤jhŸkâ¡F« kâahŒ,Kjš thdt®¡ F«tä ïjh«Éâ¡F« ÉâahF«v‹ ÉšbjhÊš fh©o;’ v‹wh‹. 63

63. câ¡F« - njh‹W«. ciyíŸ cW - ciyÆnybghUªâa. Ô vd - beU¥ig¥nghy. nfhŸ ïiH¤jhŸ -bfhLik brŒjtË‹ kâ¡F« kâahŒ - m¿î¡F«m¿ñ£LtjhŒ. täïjh« - tÈikíilajh»a. Éâ¡F«- CœÉid¡F«. Éâ MF« - f£lis ÆLtjhf Ã‰»‹w.

ïuhk‹

MŒjªJmt‹ m›îiu TwY«, ̀ Ia Ã‹w‹thŒjªjd TWâ nah!kiw jªj ehthš;


ïuhkD« ïy¡FtD« RÄ¤âiuÆl« tUjš

f©lhŸ kfD« kfD« jdf©fŸ nghšth®j©lh td«brš tj‰nfrikª jh®fŸ j«ik;ò©jh§ FbeŠr¤ âdshŒ¥ gonkš òu©lhŸ;c©lh aJ‹g¡ fl‰Fvšiy cz®ªâ yhjhŸ. 71

71. -.

nrh®this Xo¤bjhGJ V¤âd‹, J‹g« v‹D«<®this th§f, kd«njWj‰F V‰w brŒth‹,`ngh®thŸ mur®¡Fïiw bghŒ¤jd‹ M¡f »šny‹fh®th‹ beL«fh‹ ïiwf©Lã‹ ÛŸt‹,’ v‹wh‹. 72

72. nrh®this - nrh®»‹w RÄ¤âiuia. <®this- ãs¡»‹w this. ïiw - ïiwtid. fh®th‹ -fUikahd bgÇa; nkf§fŸ goªj bgÇa. ïiw f©L -á¿J gh®¤J É£L.

`fh‹ò¡ »oD«, flšò¡ »oD«, fÈ¥ng®th‹ò¡ »oD« vd¡F m‹dit kh© mnah¤âah‹ò¡ fJx¡F«; v‹idah®eÈ »‰F« <£lh®,C‹ò¡F cÆ®ò¡F cz®òc¡F ciya‰f;’ v‹wh‹. 73

73. fÈng® th‹ - MuthuK« bgUikí« cŸsthDyf«. eÈ»‰F« <£lh® - J‹òW¤J« t‹ikíŸst®? C‹ò¡F - cl«ãny bghUªâa. cÆ® ò¡F -cÆÇny mikªj. cz®ò c¡F - m¿î áj¿. ciya‰f -tUªj nt©lh«.

kuîÇ bgWjš

jhŒM‰ W»yhŸjid M‰W»‹ wh®fŸ j«ghš,ÔM‰ W»‹wh® vd¢áªijÆ Å‹W nj‰w,nehŒM‰ W»šyh cÆ®nghy El§F ïilah®khah¥ gÊahŸ jut‰fiy Vªâ tªjh®. 74

74. Ô M‰W»‹wh® vd - Ôia¤ jÂ¡»‹wt®fis¥nghy. áªijÆ‹ Ã‹W nj‰w - ftiyÆÈUªJ Ú§F«go.M‰W»‹wt®fŸ j«khš - RÄ¤âiuÆ‹ J‹g¤ij

ïy¡Ft‹

bršY« brhštšyh‹ vâ®j«ãí« `bj›t® brhšY«brhšY« Rkªnj‹; ïUnjhŸvd¢ nrh«ã X§F«fšY« Rkªnj‹; fiz¥ò£oY«, f£l ikªjÉšY« Rk¡f¥ ãwªnj‹btF© bl‹id?’ v‹wh‹. 68

68. bršY« brhštšyh‹ vâ® - v§F« bršy¤j¡fbrhšÈny tšy ïuhk‹ vâÇš. bj›t® brhšY« -gift®fŸ TW»‹w. brhšY« - gÊ¢ brhšiyí«.

ïuhk‹

e‹brh‰ fŸjªjh©L videhS« ts®¤j jhijj‹brhš flªJv‰F murhŸtJ j¡f j‹whš;v‹brhš flªjhš cd¡FahJsJ <d«? v‹wh‹,bj‹brhš flªjh‹ tlbrh‰fiy¡F všiy nj®ªjh‹. 69

69. e‹ brh‰fŸ jªJ - ešy mw bkhÊfis ciu¤J.M©L - ghJfh¤J. brhš flªJ - brhšiy Û¿. v‹brh‰fŸ jªjhš - v‹ brh‰fË‹go el¡f ïlªjªjhš.`tl brhšfiy¡F všiy nj®ªjh‹; bj‹ brh‰fŸ -ï›thW mH»a brh‰fis. jªjh‹ - ciu¤jh‹;’ “bj‹brhš - jÄœ bkhÊia. flªjh‹ - f‰W¡ flªjt‹. tlbrhšfiy¡F - tlbkhÊ¡fiyfË‹. všiy nj®ªjh‹-Koit m¿ªjt‹” v‹nghU« c©L.

ïy¡Ft‹ ád« jÂjš

Ó‰w« Jwªjh‹; vâ®Ã‹W bjÇªJ br¥ò«kh‰w« Jwªjh‹; kiweh‹bfd th§fš bršyhehšbj© âiuntiyÆ‹, e«ãj‹ Miz ahnyV‰w« bjhl§fh¡ flÈšjÂî vŒâ Ã‹wh‹. 70

70. th§fš bršyh - Û¿¢ brhšyhj. ehšbj©âiuntiyÆ‹ - mir»‹w bjËªj miyfisíilafliy¥nghy ml§», Ó‰w« Jwªjh‹; - kh‰w« Jwªjh‹!e«ãj‹ Mizahny - ïuhkDila f£lisÆdhš.V‰w« bjhl§fh - Ãy¤âny V¿tuhj. flÈš - fliy¥nghy.


78. v‹wdŸ - v‹W T¿, th® ÉÊ - Ú©l f©fËny.nrhu Ã‹whŸ - Ú® nrhU«go Ã‹whŸ.

ïUtU« bjhGjd®, ïu©L f‹WxßïbtUtU« MÉÅ‹ jhí« É«ÄdhŸ;bghUtU« FkuU« nghÆ dh®,òw«âUtiu¤ J»šxßï¢ Óiu rh¤âna. 79

79. ïu©L f‹W xßï - ïu©L f‹Wfis¥ ãÇªJ.btUtU« - J‹òW«. âU miuJ»š xßï -mH»aïilÆny mÂªj cilia Ú¡». Óiu rh¤â - kuîÇiamÂªJ bfh©L.

ïy¡Ftid¥ gh®¤J ïuhk‹ ciu¤jš

`m‹ida® midtU«, MÊ ntªjD«K‹ida® mšy®;bt« JaÇ‹ _œ»dh®;v‹idí« ãÇªjd®; ïl®c whtifc‹idÚ v‹bghU£L cjîthŒ’ v‹wh‹. 80

80. K‹ida® mšy® - K‹òŸs ÃiyÆd® mšy®.ïl® cwhtif - J‹òwhj gofh¡f.

ïy¡Ft‹ jªj Éil

M©jif m«bkhÊ gfu, m‹gD«ö©jF âuŸòa« Js§f¤ J©vdhÛ©lnjh® cÆ®ïil É«k É«Kth‹,`<©Ld¡F moand‹ ãiH¤jJ ahJ’v‹wh‹. 81

81. ö©jF - öiz¥ngh‹w. Js§f - eL§F«go.J©vdh - âL¡»£L. Û©lJ X® cÆ® ïil - nghŒÛ©ljh»a X® cÆiu¥ nghy. É«k - J‹g« ÄFâ¥gl.ãiH¤jJ - brŒj jtW.

`Ú®cs vÅ‹cs ÛD« ÚyK«,gh®cs vÅ‹cs ahî«; gh®¥ò¿‹eh®cs jDcshŒ! ehD«, Óijí«M®cs® vÅ‹cns« mUS thŒ; v‹wh‹. 82

M‰W»w‹wt®fsh»a ïuhk ïy¡Ft®ghš. nehŒ M‰W»yh - nehia¥ bghW¡f Koahj. El§F - mir»‹w.khah¥ gÊahŸ - ifnfá. t‰fiy - kuîÇ.

fh®th d«x¥gh‹ jid¡,fh© bjhW«fh© bjhW«nghŒÚuhŒ cf¡f© ÂD«beŠR mÊ»‹w Úuh®`nguh ïl®¥g£L mayh®cW ÕiH f©L«Ôuh kd¤jhŸ ju,tªjd Óu«;’ v‹wh®. 75

75. beŠR f©ÂQ« ÚuhŒ - cŸs« f©iz ÉlÚuh»¢ áªJ«go. mÊ»‹w Úuh® - tUªJ»‹w j‹ikíŸst®. ÕiH - J‹g«. Ôuh - bfhLik Ôuhj. Óu« - kuîÇ.

thŸÃ¤ âybt© zifah®ju, tŸsš j«ã,`ahz®¤ âUehL ïH¥ã¤jt® <ªj všyh«óz¥ ãwªjh D«Ã‹wh‹; mit, ngh® ÉnyhL«fhz¥ ãwªnj D«Ã‹nw‹;mit fh£ L«;’ v‹wh‹. 76

76. thŸ Ã¤ây« - xË bghUªâa K¤J¥ngh‹w.btŸeifah® - bt©ikahd g‰fisíila khj®fŸ.ahz® âU ehL - òâa bršt§fisíila mH»aeh£il¥ bgwhkš.

Rk¤âiuÆ‹ m‹òiu

`MfhjJ m‹whš cd¡F m›td« ï›tnah¤â;khfhjšï uhk‹ m« k‹dt‹; ita« <ªJ«nghfhcÆ®¤ jha®e« ó§FHš Óij; v‹nwVfhŒ!ïÅ ï›tÆ‹ Ã‰wY«Vj«;’ v‹whŸ. 77

77. cd¡F m›td« - cd¡F m¡fhL. ï› mnah¤âMfhjJ. m‹W - ïªj mnah¤â efunkahF«. nghfhcÆ® - ïw¡fhj cÆiuíila. Vj« - jtwhF«.

ã‹D« gf®thŸ, `kfndït‹ ã‹brš, j«ãv‹D« goa‹W, moahÇD« Vtš brŒâ!k‹D« ef®¡nf ït‹tª âošth! mj‹nwš,K‹d« Ko;’v‹ wdŸth® ÉÊnrh uÃ‹whŸ. 78


thœÉid EjÈa k§f y¤JehŸjhœÉid mJtu¢ Óiu rh¤âdh‹;NœÉid eh‹Kf¤J xUt‹ NÊD«CœÉid xUtuhš xÊ¡f‰ ghynjh! 87

87. thœÉid EjÈa - mur thœit¡ fUâa.k§fy¤J ehŸ - Rg ehËny. jhœÉidaJ - Ô ÉidahdJ. Nœ Éid - tu¡ Toa ó®tÉid.

Éšjl« jhkiu¢ br§if åuidc‰wilªJ `IaÚ xUÉ, X§»afšjl« fhQâ v‹Å‹, f©mfškšjl« jhidah‹ thœ» yh‹;’v‹wh‹. 88

88. Ú xUÉ - Ú ãÇªJ. X§»afš jl« - ca®ªj kiyfisíila td¤ij. f© mfš - Ãiwªj. kšjl« jhidah‹- tÈikíŸs bgÇa nridiaíila jruj k‹d‹.

ïuhk‹ ciu

`m‹dt‹ gÂjiy Vªâ M‰Wjšv‹dJ fl‹;mt‹ ïliu Ú¡FjšÃ‹dJ fl‹;ïJ be¿í«;’ v‹wd‹g‹df¥ ghaÈ‹ gŸË Ú§»dh‹. 89

89. g‹df¥ghaÈ‹ - Mânrldh»a gL¡ifÆÈUªJ. gŸË Ú§»dh‹ - JÆš Ú§»atdh»a ïuhk‹.`m‹dt‹.... v‹wd‹.’ g‹df« - gh«ò.

tá£l‹

bt›tu« igÆšRu« Éubt‹ wh‹my‹;bj›t® m«ò midabrhš Ô£o dhŸjd¡F,m›mu« bghUjntš mur‹, MŒ»yhJ,`ï›tu« jUbt‹’v‹W V‹wJ c©Lv‹wh‹. 90

90. bt› mu« gÆš - bfhoa K£fŸ Ãiwªj. Ru«Éuî - fh£il milf. bj›t® m«ò mida - gift®ÉL« m«ò ngh‹w. m› mu« bghUj - mªj mu¤jhšnjŒ¤J¡ T®ikah¡f¥g£l. v‹wJ - x¥ò¡ bfh©lJ.

82. ÛD« ÚyK« cs - ÛD« Úy ÃwK« ïU¥gd. eh®cs - ehÂnahL ToíŸs. cns« - cÆnuhL ïU¥ngh«?

`igªbjho xU¤âbrhš bfh©L, gh®kfŸieªJÆ® eL§fî« el¤â fh‹vdhcŒªjd‹ ïUªjd‹ c©ik fhty‹;ikªj‹v‹W ïidabrhš tH§» dhŒ;’vdh. 83

83. c©ik fhty‹ cŒªjd‹ ïUªjd‹- c©ikÆ‹ fhtydh»a jruj‹ ãiH¤âUªjh‹. ikªj‹ v‹W- mt‹ ikªj‹ jh‹ v‹W v‹id¡ fUâ.

ciu¤jã‹ ïuhk‹x‹W ciu¡f c‹Åy‹;tiu¤jl« njhËdh‹ tjd« neh¡»dh‹;Éiu¤jl« jhkiu¡ f©iz Ä¡fÚ®Ãiu¤âil ïilÉH beoJ Ã‰»‹wh‹. 84

84. tiu¤ jl« njhËdh‹ - kiyngh‹w bgÇanjhidíila ïy¡FtdJ. tjd« - Kf¤ij. ïilïil ÉH - Ãy¤âny áªj.

tá£l‹ tU¤jK« th®¤ijí«

m›tÆ‹, murit mf‹W beŠrf¤Jv›t«ïš ïUªjt KÅt‹ vŒâdh‹;br›Éa FkuU« br‹Å jhœªjd®;f›itm« bgU«flš KÅí« fhšit¤jh‹. 85

85. m›tÆ‹- m¥bghGJ; v›t« ïš - F‰w«ïšyhj. KÅt‹ - tá£l‹. br›Éa - mH»a. Fku® -ïuhk ïy¡Ft®fŸ. f›it - J‹g«. `KÅí« f›itm«bgU« flš fhš it¤jh‹.’

m‹dt® Kf¤âbdhL mf¤ij neh¡»dh‹;bgh‹miu¢ ÓiuÆ‹ bghÈî neh¡»dh‹;v‹ïÅ cz®¤JtJ! vL¤j J‹g¤jhšj‹idí« cz®ªây‹ czU« j‹ikah‹. 86

86. bgh‹ miu - bgh‹dhil jÇ¡F« ïL¥ãny.Óiu - kuîÇ. czU« j‹ikah‹ - všyht‰iwí« m¿í«j‹ikíŸst‹.


95. -.

f‹Åe‹ kÆšfS«, FÆš fz§fS«,m‹dK«, áiwïHªJ mtÅ nr®ªjdv‹d, åœªJ cHªjd®, ïuhk‹ mšyJk‹cÆ®¥ òjštiu k‰W« bg‰¿yh®. 96

96. f‹Å - ïsikahd. fz« - T£l«. `v‹d,ïuhk‹ mšyJ, k‹ cÆ®¥ òjštiu k‰W« bg‰Wïyh® åœªJ cHªjd®.’ cHªjd® - tUªâd®.

òfšïl« bfhLtd« nghY« v‹W,j«kf‹tÆ‹ ïu§FW« kfË® thŒfshš,mfškâš beLkid, mu¤j M«gšfŸgfšïil ky®ªjJ X® gHd« ngh‹wnt. 97

97. thŒfshš - thŒfË‹ njh‰w¤jhš. mfškâšbeLkid - mfykhd Rt®fSila bgÇa åLfŸvšyh«. mu¤j M«gšfŸ br›tšÈky®fŸ. gfš ïil- gfÈš. gHik - taš. åLfŸ tašfis x¤jd.

jhaU«, »isPU«, rh®ªJ sh®fS«,nraU«, mÂaU«, áwªj khjU«,fhŒvÇ c‰wd® mida f›ita®;thÆY« K‹¿Y« kiwa bkhŒ¤jd®. 98

98. fh® vÇ - RL»‹w beU¥ãny. c‰wd® mida -åœªj tiu¥ ngh‹w. f›ita® - J‹g¤ij cilat®fŸ.bkhŒ¤jd® - Todh®fŸ.

ïiu¤jd®; ïiu¤bjGªJ V§» v§fQ«âiu¥bgU« flšvd¤ bjhl®ªJ ã‹bry,ciu¥gij cz®»y‹, xÊ¥gJ X®»y‹,tiu¥òa¤J m©zšj‹ kidia neh¡»dh‹. 99

99. -.

k¡fis kwªjd® khj®; jhaiu¥ò¡»l« m¿ªây® òjšt®; órÈ£L

`V‹wd‹ vªijï› tu§fŸ; VÉdhŸ<‹wtŸ; ah‹mJ br‹Å Vªând‹;rh‹Wvd Ã‹wÚ jL¤ânah?’ v‹wh‹njh‹¿a ešmw« ÃW¤j¤ njh‹¿dh‹. 91

91. rh‹W vd - Úâ¡F¢ rh£á v‹W brhšY«go.njh‹¿a - gHikahf¤ njh‹¿a.

v‹wã‹ KÅt‹x‹W ïa«g v©Ây‹;Ã‹wd‹, beL«f©Ú® Ãy¤J Ú®¤Jcf;F‹wd njhst‹ bjhGJ, bfh‰wt‹bgh‹âÂ beLkâš thÆš nghÆdh‹. 92

92. Ú®¤J cf - jhiuahf¢ áªJ«go. njhst‹ -ïuhk‹. bjhGJ - KÅtid tz§».

bghJ k¡fŸ òy«gš

R‰¿a Óiua‹, bjhlU« j«ãÆ‹,K‰¿a ctifa‹, KsÇ¥ nghâD«F‰wÄš Kf¤âd‹ bfhŸif f©lt®,c‰wij xUtif cz®¤J th«;mnuh! 93

93. KsÇ¥ nghâD« - jhkiu kyiu¡ fh£oY«.bfhŸif f©lt® - bfhŸifia¥ gh®¤j k¡fŸ. efuc‰wij - milªj Ãiyia. mnuh; mir.

mªjz®, mUªjt®, mtÅ fhty®,eªjšïš ef®csh®, eh£Lsh® fŸj«áªijv‹ òfštJ? njt® cŸsK«btªjd®, nkštU« cWâ nt©lyh®. 94

94. nkš tU« - nkny (ã‹ò) tu¡Toa. cWânt©lyh® - e‹ikiaí« ÉU«ghjt®fshŒ. njt®cŸsK« btªjd® - njt® j« kdK« òG§»d®.

mWgâ dhÆu® mur‹njÉa®;kWtW f‰ãd®, kiH¡f© ÚÇd®;áWtid¤ bjhl®ªjd® âwªj thÆd®;v¿âiu¡ flšvd ïu§» V§»dh®. 95


gGJ ÓiuÆ‹ cilÆd‹ tU«go ghuh,vGJ ghitm‹ dhŸkd¤ JQ¡fbkhL vGªjhŸ. 104

104. òil tªJ bghUk - g¡f¤âny NœªJ mG«go.gGJ ÓiuÆ‹ - F‰w KŸs kuîÇÆ‹. tU«go ghuh -tU« Éj¤ij¥ gh®¤J. m‹dhŸ - Óij.

ïuhkid neh¡» `ï¡nfhy¤â‰F¡ fhuz«ahJ?’ v‹W mGifíl‹ nf£lhŸ.

ïuhk‹ jªj Éil

bghUÉš v«ã òÉòu¥ gh‹;òfšïUt® Mizí« Vªâbd‹; ï‹WnghŒ¡fUÉ khkiH¡ fšjl« f©Leh‹tUbt‹ <©L; tUªjiyÚ; v‹wh‹. 105

105. òfš - ghuh£o¡ Tw¤jFªj. ïUt® - jhŒjªija®ïUtÇ‹. Vªâbd‹ - jiynk‰ bfh©nl‹. fUÉ khkiH- bjhFâahd bgÇa nkf§fisíila. fšjl« - fhL.

ÓijÆ‹ áªijí« braY«

eha f‹td« e©zšc‰ wh‹v‹W«nka k©ïHª jh‹v‹W« É«kyŸ;Út Uªjiy! Ú§Fbt‹ ah‹;v‹wÔa bt«brhš brÉRl¤ nj«òthŸ. 106

106. -.

JwªJ ngh«vd¢ brh‰wbrhš njWnkh?ciwªj gh‰flš nr¡if cl‹Xßï,mw«â w«gšf©L Ia‹ mnah¤âÆšãwªj ã‹ò«, ãÇÉyŸ MÆdhŸ. 107

107. JwªJ ngh« - Ú§»¢ bršth‹. njWnkh -bghW¥ghnsh! ghš flš nr¡if - ghšflÈ‹ gL¡ifÆš.cl‹ xæï - x‹whf ïUªjij É£L Ú§». mw« âw«gš- jUk« Ãiy bfLtij. ãÇî ïyŸ - MÆdhŸ - tªJnr®ªJ ãÇahkÈU¡»‹wtŸ.

c¡fd®, ca§»d®, cU»¢ nrh®ªjd®;J¡f«Ã‹W m¿Éid¢ Niw ahlnt. 100

100. órš ï£L c¡fd® - XirÆ£L¡ f©Ù® áªâmGjd®. ca§»d® - tUªâd®.

m£oY« ïHªjd òif; m»‰òifbe£LïY« ïHªjd; Ãiwªj ghš,»Ët£oY« ïHªjd; kfË® th‹kÂ¤bjh£oY« ïHªjd kfî« nrhunt. 101

101. m£oš - rikaš åL. be£L ïšY« - bgÇakhËiffS«. »Ë t£oY« - »ËfË‹ czî¡»©z§fS«. th‹ kÂ¤bjh£oY« - ca®ªj kÂfŸ gâ¤jbjh£oY«. kfî« nrhunt kfË® ïHªjd - FHªijfŸnrh®tilí« bg©fis ïHªjd.

KHîvG« xÈïy; KiwÆ‹ ahœeu«òvHvG« xÈïy; ïik¥ãš f©Âd®ÉHîvG« xÈïy; ntW« x‹WïymHvG« xÈmyJ mur åâna. 102

102. KHî vG« - k¤js¤âÈUªJ vG«ò«. ïil¥òïš f©Âd® - ïik¡fhj f©fisíila njt®fS¡F¢brŒí«.

brŒkwª jdòdš; átªj thŒ¢áa®if«kwª jdgR« FHÉ; fhªJvÇbeŒkwª jd;be¿ m¿P® ahtU«bkŒkwª jd®;xÈ kwªj ntjnk. 103

103. brŒòdš kwªjd - tašfŸ Úiu kwªjd. fhªJvÇ - RL»‹w Ô. be¿ m¿P® - e‹bd¿ia m¿ªjt®fŸ.bkŒ kwªjd® - j§fisna kwªjd®.

ïuhk‹ ÓijÆ‹ kidia miljš

mGJ jhanuhL, mUªjt®, mªjz®, mur®òGâ Moa bkŒÆd® òiltªJ bghUk¥


Óijia. v‹ braš gh‰W vd - v‹djh‹ brŒa¡ ToaJv‹W. `v©Q»‹wd‹.’

mida ntiy mf‹kid vŒâdŸ;òidí« Óu« JÂªJ òidªjdŸ;ÃidÉ‹ tŸsšã‹ tªjaš Ã‹wdŸ;gidÆ‹ ÚŸfu« g‰¿a ifÆdhŸ. 112

112. mida ntiy - m¢rka¤âš. òidí« Óu« -mÂa¤ jFªj ku cÇia. gidÆ‹ ÚŸ fu« - gidia¥nghš Ú©l ifia.

ViH j‹braš f©lt® ahtU«,åG« k©ïil åœªjd®; åªây®;thG« ehŸcs v‹wã‹ khŸtnuh!CÊ ngÇD« cŒFe® cŒtnu. 113

113. ViH - m¿ahjtsh»a Óij. ÉG« - ïWâÆnyïwªJ koí«. åªây® - ïwªây®. thG« ehŸ - MíŸ.

jha®, j›ita®, j‹Jiz¢ nroa®,Ma« k‹Åa m‹ãd®, v‹Wït®ÔÆ‹ _œ»d® x¤jd®; br§fzh‹öa ijaiy neh¡»d‹ brhšYth‹. 114

114. j›ita® - jk¡ifkh®fŸ. nroa® - njhÊa®.Ma« j‹Dl‹ ÉisahL« bg©fŸ.

ïuhk‹ ciuí« ÓijÆ‹ Fiwí«

`Kšiy í«,flš K¤J«, vâ®¥ãD«btšY« btŸeif ahŒ!Éisî c‹DthŒmšiy; nghj mikªjid; MjÈ‹všiy m‰w ïl®jU thŒ;’ v‹wh‹. 115

115. nghj mikªjid - v‹Dl‹ tu¤JÂªjid.ïl® jUthŒ - J‹g¤ij¤ ju¥ ngh»‹whŒ.

bfh‰w t‹mJ TwY«, nfh»y«br‰wJ m‹d FjiyaŸ ÓWthŸ;

m‹d j‹ikaŸ ̀ IaD« m‹idí«brh‹d brŒa¤ JÂªjJ öanj!v‹id v‹id ïU¤âv‹ wh‹’vdhc‹d c‹d cÆ®cÄ HhÃ‹whŸ. 108

108. v‹id, v‹id ïU¤â v‹wh‹ - v‹id V‹ï§nfna ïU¥ghŒ v‹wh‹. v‹dh - v‹W. cÆ® cÄHhÃ‹whŸ - cÆ® btËnaW«go Ã‹whŸ.

`tšm u¡fÇ‹ khštiu nghŒÉGªJ,mšm u¡»‹, cU¡FmHš fh£Lmj®¡fšm u¡F« fLika mšy,Ã‹ášm u¡F©l nrto¥ nghJ,’ v‹wh‹ .109

109. tš mu¡fÇ‹ - tÈa mu¡fiu¥ ngh‹w.khštiu - bgÇa kiyfËny. nghŒ ÉGªJ - NÇabt¥g« nghŒ¥ goªJ. mš - ïuÉY«. mu¡»‹ cU¡FmHš - mu¡»‹ cU¡if¥ nghš RL»‹w. fh£L mj®¡fš- fh£L tÊÆny cŸs fšÈ‹ nkš. mu¡F« fLikamšy - mG¤â it¤J el¡F« tÈikíilad mšy. ášmu¡F c©l - bkšÈa br« gŠR¡FH«ò jlÉa.

`gÇî ïfªj kd¤njhL, g‰¿yhJxUî »‹wid; CÊ mu¡fD«vÇí« v‹gJ ah©ilaJ? <©LÃ‹ãÇÉ D«RL nkhbgU« fhL?’v‹whŸ. 110

110. gÇî ïfªj - m‹ò Ú§»a. xUî»‹wid -Ú§F»‹whŒ. CÊ mU¡fD« vÇí« v‹gJ - CÊ¡fhy¤J¢ NÇaD« RL« v‹gJ. ah©ilaJ - v¥gonahm¿na‹.

m©zš m‹dbrhš nf£ld‹, m‹¿í«cŸÃ tªjf U¤J«c z®ªjd‹;f©Â‹ Ú®¡flš ifÉl ne®»y‹v©Q »‹wd‹ v‹braš gh‰Wvdh. 111

111. cŸ Ãtªj - mtŸ cŸs¤âny X§»a. f©Â‹Ú® flš - f©fËÈUªJ Úiu¡ flš nghš áªJ»‹w


120. ehjG«g - ehÉny jG« ngW«go. mu‰¿eL§Fth® - my¿ eL§F»‹w jhŒkh®fŸ. j« kfidthœ¤âdh®; kU»ia; V¤âdh® - òfœªjh®fŸ. tG¤âdh®- ngh‰¿dh®fŸ.

m‹d jha® mÇâš ãÇªjã‹,K‹d® Ã‹w KÅtid¡ ifbjhHh¤,j‹dJ MUÆ®¤ j«ãí«, jhkiu¥bgh‹D«, jhD«X® nj®Äir¥ nghÆdh‹. 121

121. m‹d jha® - m¤jifa jhŒkh®fis É£L.mÇâš ãÇªjã‹ - ãÇaKoahj J‹g¤Jl‹ ãÇªj ã‹.KÅtid - tá£lid. bjhHh - bjhGJ.

5. ijy« M£L gly«

VÉa FÇášã‹ aht® V»yh®?khÉaš jhidm« k‹id Ú§fyh¤njÉa® xÊªjd®; bjŒt khef®XÉa« xÊªjd cÆ® ïyhikahš. 1

ijy« M£L gly« : kh©l jruj‹ cl«ig¡ijy« M£L gly« : kh©l jruj‹ cl«ig¡ijy« M£L gly« : kh©l jruj‹ cl«ig¡ijy« M£L gly« : kh©l jruj‹ cl«ig¡ijy« M£L gly« : kh©l jruj‹ cl«ig¡bflhkš ijy¤âny _œf it¤âUªjij¥g‰¿bflhkš ijy¤âny _œf it¤âUªjij¥g‰¿bflhkš ijy¤âny _œf it¤âUªjij¥g‰¿bflhkš ijy¤âny _œf it¤âUªjij¥g‰¿bflhkš ijy¤âny _œf it¤âUªjij¥g‰¿ciu¡F« gFâ.ciu¡F« gFâ.ciu¡F« gFâ.ciu¡F« gFâ.ciu¡F« gFâ.

1. VÉa - efiu É£L¢ br‹w. FÇášã‹ - bgUikÆšáwªj ïuhk‹ ã‹nd. kh ïaš jhid - bgUikbghUªâa nridiaíila.

Û‹bghÈ ju,btÆš xJ§f, nkânahLM‹òf¡, fâut‹ m¤j« ò¡fd‹;fh‹òf¡ fh©»ny‹ v‹W fšÈil¤jh‹òf KL»d‹ v‹D« j‹ikah‹. 2

2. Û‹bghÈju - e£r¤âu« És¡f« bgw. btÆšxJ§f - btÆš kiwa. nkâ - vUik. M‹ - gR. fšïiljh‹ òf - m¤jkd »ÇÆny jh‹ bršYtj‰F.KL»d‹ - Éiuªjh‹.

mªâÆš btÆšxË mÊa, thdf«eªjšïš nffa‹ gaªj e§ifj‹

c‰W Ã‹w Jau«ïJ x‹Wnk;v‹J wªjã‹ ï‹g«bfhš M«’ v‹whŸ. 116

116. nfh»y« br‰wJ m‹d - FÆš ádªJ Tîtij¥ngh‹w. FjiyaŸ - kHiy¢ brhšiyíilatŸ. c‰WÃ‹w - c‹id milªJ Ã‹w. v‹ - v‹id.

ïuhk‹ efiu¤ Jw¤jš

Óiu R‰¿¤ âUkfŸ ã‹bry,_Ç É‰if ïisat‹ K‹bry,fhiu x¤jt‹ ngh«go f©l,m›Ciu c‰wJ cz®¤jî« x©Qnkh! 117

117. _Ç Éš if - tÈikíŸs Éšiy¡ ifÆnybfh©l. fhiu - nkf¤ij. mCiu c‰wJ - m›ñuhiumilªj J‹g¤ij¥ g‰¿.

MU« ã‹d® mGJmt È¤ây®;nrhU« áªija® ahtU« Nœªjd®;`åu‹ K‹td« nkîJ« ah«’vdh¥ngh®v‹W xšxÈ if«Äf¥ nghÆdh®. 118

118. mtÈ¤ây® - J‹òwÉšiy. åu‹K‹ - ïuhk‹brštj‰F K‹ng. ngh® v‹W - ngh® _©lJ v‹WbrhšY«go. xš xÈ if Äf - xš v‹w Xir ÄF«go.

jhij thÆš FW»d‹ rh®jY«nfhij ntyt‹ jhaiu¡ F«ãlh,`Mâ k‹did M‰WÄ‹ Ú®’v‹wh‹;khj uhU« ÉGªJ ka§»dh®. 119

119. jhij thÆš - jªijÆ‹ khËif thriy. nfhij- khiy. F«ãlh - F«ã£L. M‰WÄ‹ - rkhjhd¥gL¤J§fŸ. ka§»dh® - tUªâdh®fŸ.

thœ¤â dh®j« kfid; kU»ia;V¤â dh®;ïis nahid; tG¤âdh®`fh¤J ešFÄ‹ bjŒt§ fhŸ!’v‹wh®eh¤ jG«g mu‰¿ eL§Fth®. 120


7. ö©oid ÛŸtJ M¡»‹ - X£o¡ bfh©LâU«ã¥ nghthahdhš. Rt£il X®ªJ - milahs¤ijm¿ªJ. nt©o‰W - nt©o¡ bfh©lJ.

Rkªâu‹ nrh®îiu

`njÉí« ïstY« bjhlu¢ brštid¥óÉaš fhdf« òfcŒ¤ nj‹v‹nfh!nfhÉid cl‹bfhL FW» nd‹v‹nfh!ahtJ TWnf‹ ïU«ã‹ beŠrnd‹. 8

8. ó ïaš - ky®fŸ Ãiwªj. cŒ¤nj‹ - brY¤ând‹.nfhÉid - ïuhkid.

`t‹òy¡ fškd kâÆš tŠrnd‹,v‹òcy¥ òwcilªJ ïu§F« k‹d‹ghšc‹òy¡F cÇabrhš cz®¤j¢ bršbfndh!bj‹òy¡ nfhkf‹ öâ‹ bršbfndh!’ 9

9. t‹òy« - tÈa òy‹fisí«. fš kd« - fškd¤ijí«. kâïš - m¿t‰w. v‹ò - cl«ò. cy¥òw -mÊí«go. cilªJ - kd« cilªJ. c‹òy¡F cÇa - brhš- cdJ m¿î¡F V‰w brhšiy. bj‹òy« nfhkf‹ - vk‹.

`m§»nkš ntŸÉbrŒJ mÇâš bg‰wÃ‹á§fVW mf‹wbj‹W cz®¤j¢ bršbfndhv§fŸnfh kf‰FïÅ, v‹Å‹ nffa‹e§ifna eilKiw ešyŸ nghY«;Mš.’ 10

10. v§fŸ nfhkf‰F - v§fŸ murD¡F. ïÅ -ïÅeh‹. m§»nkš - m¡»ÅÆ‹ghš. ̀ntŸ .... bršbfndh.’v‹Å‹ - v‹id Él. Mš; mir.

Koîw ï‹dd bkhÊªj, ã‹dU«mocw¤ jGÉd‹; mG§F nkhmuhïocw¤ JtStJ v‹D« ï‹dy‹;gocw¥ òu©ld‹; gyî« g‹Ådh‹. 11

11. mo cw - ghj§fis¥ bghUªj. mG§F - tUªJ»‹w. JtStJ - òuŸtJ. v‹D« - v‹W brhšy¤j¡f.ï‹dy‹ - J‹g¤ij cilat‹.

kªjiu ciubaD« fLÉ‹ k£»aáªijÆ‹ ïU©lJ br«ik Ú§»na. 3

3. eªjš ïš - bfLjš ïšyhj. fLÉ‹ - Éõ¤jhš.k£»a g£L¥nghd; bf£L¥nghd. áªijÆ‹ - kd¤ij¥nghy `thdf« br«ik Ú§» áªijÆ‹ ïU©lJ.”

âUef®¡F nahrid ïu©L br‹W,xUÉiubr¿ nrhiyia ÉiuÉ‹ vŒâdh‹;ïuj«Ã‹W ïÊªJã‹ ïuhk‹ ï‹òW«ciubr¿ KÅtnuhL ciwí« rhiyna. 4

4. Éiu br¿ - kz« Ãiwªj. ï‹ Jiz - ïÅaJiztuhf mikªj. ciu br¿ - òfœ ÄFªj.

FÆ‹wd FykÂ eâÆ‹ Tt¤âš,gÆ‹Wa® thšcf¥ gu¥ãš, ig«òÈš,tÆ‹bjhW« it»d®; x‹W« thŒkL¤JmÆ‹¿y®; JÆ‹¿y®; mGJ É«Ädh®. 5

5. Fy kÂ FÆ‹wd - áwªj kÂfŸ ÃiwªJ»l¡»‹w. eâÆ‹ Tt¤âš - eâÆ‹ fiuÆš. gÆ‹W.gÆ‹W ca® - beU§» ca®ªj. thš cf« gu¥ãš - bt©kzš gu¥ãny. tÆ‹ bjhW« - ïl§fŸ njhW«.

bjhL¤jfšï il¢áy®J t©ld® JÆ‹wh®;mL¤jmil Æšáy®m Êªjd® ma®ªjh®;cL¤jJ»š R‰WxUj iy¢áy® ciwªjh®gL¤jjË Ç‹áy®g rªjd® mrªjh®. 6

6. mL¤j milÆš - x‹w‹nkš x‹W goªjïiyÆš. gL¤j - gu¥ãa. grªjd® - tUªâat®fshŒ.

ïuhk‹ RkªâuÅl« brhšYjš

`ó©lng® m‹ã dhiu¥ ngh¡FtJ mÇJ; ngh¡fhJ<©LÃ‹W Vfš bghšyhJ; vªijÚ ïuj« ï‹ndö©oid ÛŸtJ M¡»‹, Rt£ilX®ªJ v‹id m§nfÛ©ld‹ v‹d ÛŸt®; ïJÃ‹id nt©o‰W;’ v‹wh‹. 7


kw¥ga‹ Éis¡FW« - åu¢ braiy¡ fh£L»‹w.t‹ik m‹W - tšyik áwªjJ m‹W.

`fh‹òw« nrwÈš, mUik fh©lyhš,th‹ãw§ »aòfœ k‹d® bjhšFy«,ah‹ãwªJ, mw¤âšÃ‹W ïG¡»‰W v‹dnth?C‹âwªJ cÆ®Fo¤J cHY« ntÈdhŒ? 16

16. C‹ âwªJ - cliy¥ ãsªJ. cHY« âÇ»‹w.fh‹òw« nrwÈš - fh£L¡F¢ brštâš. mUikfh©lyhš - J‹g« c©L v‹W fUJtjhš. th‹ãw§»a - bgÇjhf És§F»‰. ïG¡»‰W - jt¿‰W.v‹dnth - v‹W brhšY«go ÉLtnjh?

`Éid¡FmU« bkŒ«ikÆ‹ td¤JŸ É£ld‹kd¡FmU« òjštid v‹wš, k‹dt‹jd¡FmU« jt«;mJ jiy¡bfh©L VFjšvd¡FmU« jt«;ïj‰F ïu§fš, vªij Ú!’ 17

17. Éid¡F mU« bkŒ«ika‹ - brŒtj‰F mÇac©ikia cilatdh»a jruj‹. kd¡F mU« -kd¤â‰F ïÅa áwªj. mJ jiy¡bfh©L - mij¤jiyÆny RkªJ bfh©L. ïu§fš - tUªjhnj.

v‹W ciu¤J `tá£lD¡F v‹ tz¡f« TW;v‹Ål« m‹ò fh£oa thnw gujÅlK« gÇîfh£L« go gf®f’ v‹wd‹.

`Vœïu©L M©LÚ¤J <©l tªJid¤jhœFbt‹ âUmo;j¥ã ny‹vd¢NÊbt« flfË‰W ïiw¡F¢ nrh®îïyhthÊkh jt‹brhyhš kd«bj U£LthŒ,’ 18

18. Ú¤J - fÊ¤J. <©ltªJ - âU«g tªJ. NÊ -Kfglh«. bt« fl« fË‰W - bfhoa kj ahidiaíila. mur‹ brhšÈ - murÅl« T¿. kd« bjU£LthŒ- kd¤ij¤ nj‰WthŒ.

`Kiwikahš v‹gaªJ vL¤j _t®¡F«FiwÉyh v‹beL tz¡f« T¿¥ã‹

jl¡ifahš vL¤Jmt‹ jGÉ¡ f©zÚ®Jil¤J,ntW ïW¤â,k‰W ïida brhšÈdh‹;ml¡F«I« bgh¿bahL fuz¤J m¥òw«fl¡F«thš cz®ÉD¡F mQF« fh£áah‹. 12

12. mt‹ jGÉ - mtid¤ jGÉ¡ bfh©L. f©zÚ®- f©fË‹ Úiu. ml¡F« I«bgh¿bahL - ml¡fnt©oa I«bgh¿fË‹ m¿î¡F«. fuz¤J - m¡fUÉah»a kd¤J¡F«. m¥òw« fl¡F« - m¥ghš Ã‰F«. thšcz®ÉD¡F - öŒikahd m¿î¡F. mQF« fh£áah‹- fhz¥gL« njh‰w¤ij íilat‹.

tUªâa Rkªâuid ïuhk‹ M‰Wjš

`ãw¤jšv‹W c‰wj‹ bgWt ahití«âw¤JË cz®tnjh® br«ik cŸs¤jhŒòw¤JW bgU«gâ bghJÉ‹W vŒjY«,mw¤âw« kw¤ânah, mty« c©bldh.’ 13

13. bgWt ahití« - bgw¡Toa e‹ik ÔikfŸvšyht‰iwí«. âw¤JcË - Kiw¥go Ãid¤J. mty«c©L vdh - J‹g« c©L v‹W v©Â. mw¤âw«kw¤ânah - mw¤â‹ j‹ikia kwªJ ÉL»‹whnah.

`K‹ò Ã‹W ïirÃÖï Koî K‰¿aã‹ò«,Ã‹W cWâia¥ ga¡F« ng®mw«;ï‹g«tªJ cW«vÅ‹ ïÅaJ; MÆil¤J‹g«tªJ cW«vÅš Jw¡fš MFnkh!’ 14

14. ng® mw« - Ãwªj mwkhdJ. ïir ÃÖï - òfiHÃiy eh£o. Koî K‰¿a ã‹ò« - áwªj ã‹ò«. Jw¡fšMFnkh - m¥nguw¤ij¤ Jw¡fyhnkh?

Ãw¥bgU« gil¡fy« Ãw¤â‹ ne®cwkw¥ga‹ Éis¡FW« t‹ik m‹W;mnuhïw¥ãD« âUbtyh« ïH¥g vŒâD«Jw¥ãy® mw«;vdš Nu® Mtnj. 15

15. Ãw« bgU« gil¡fy« - xË bghUªâa bgÇagil¡fy«. Ãw¤â‹ ne® cw - kh®ò¡F nenu tuî«.


C‹mf« g‰¿a cÆ®bfhL ï‹D«nghŒthdf« g‰¿yh tÈik TW;v‹wh‹. 23

23. nghdf« g‰¿a - áwªj czit c©Lbfh©oUf»‹w. C‹ mf«g‰¿a - cl«ãny bghUªâa.cÆ®bfhL - cÆiu it¤J¡ bfh©L.

`Ä‹Dl‹ ãwªjthŸ guj ntªj‰F’v‹k‹Dl‹ ãwªâby‹; k©bfh©L MŸ»‹wh‹j‹Dl‹ ãwªâby‹; j«ã K‹dby‹;v‹Dl‹ ãwªjah‹ tÈa‹; v‹¿ahš.’ 24

24. v‹ k‹Dl‹ - v‹ k‹ddh»a ïuhkDl‹j‹Dl‹ - guj‹ j‹Dl‹. j«ã K‹ my‹ - j«ã¡FK‹D« ãwªjtdšny‹. j«ã - r¤JU¡fd‹.

ïuhk‹ ï‹Diu

MÇa‹ ïstiy neh¡» `Iaï¢ÓÇa mšyd br¥gš’ v‹wã‹ghÇil tz§»d‹, gÇí« beŠád‹,njÇil É¤jf‹ nrwš nkÆdh‹. 25

25. ÓÇa mšyd - áw¥g‰w (xG¡fk‰w.) br¥gš -brhšy‰f. É¤jf‹ - fšÉÆny áwªj Rkªâu‹.

ïuhk‹ ãÇªJ bršyš

ijašj‹ f‰ò«,j‹ jfî« j«ãí«ikaW fUizí«, cz®î«, thŒikí«brŒaj‹ ÉšYnk nrk« Mf¡bfh©LIaD« nghÆdh‹ mšÈ‹ eh¥gnz. 26

26. mšÈ‹ eh¥g© - eŸËuÉny. j‹jfî« - j‹bgUªj‹ikí«. nrk« Mf¡bfh©L - ghJfhtyhf¡bfh©L.

6. jauj‹ nkh£r¥ gly«

mŠrd¡ F‹w« m‹d mHfD«, mHf‹ j‹nkšvŠršïš bgh‹ngh®¤ j‹d ïstY«, ïªJ v‹gh‹

ïiwkf‹ Ja®Jil¤J ïU¤â khbl’‹wh‹kiwfis kwªJnghŒ td¤JŸ itFth‹. 19

19. -.

ÓijÆ‹ ciu

ã‹d®¢ Rkªâu‹ Óijia¥ gÂªjh‹; mtŸKf¤ij neh¡»dh‹.

m‹dtŸ TWthŸ; ̀mur®¡F, m¤ija®¡F,v‹cil tz¡f«K‹ ïa«ã, ah‹cil¥bgh‹Ãw¥ óití« »Ëí« ngh‰WÄ‹v‹dk‰W v§ifa®¡F ïa«ò thŒ!’ v‹whŸ. 20

20. -.

ïy¡Ft‹ jªj Éil

`M¿d‹ nghšá¿J mty«, m›tÊ,`nt¿yh m‹ãdhŒ ÉiljªJ <bfdh’VWnr tf‹bjhGJ, ïisa ikªjid,TWtJ ahbjd, ïida T¿dh‹. 21

21. m›tÊ mty« á¿J M¿d‹nghš - m¥bghGJJ‹g« á¿J jÂªjtid¥ nghy. VW - M© á§f«ngh‹w. nrtf‹ - åuid.

`ciubrŒJv« nfhkf‰F cWâ M¡»ajiubfG âUÉid¤ jÉ®¤J, k‰bwhUÉiubr¿ FHÈkh£L mË¤j bkŒaid,mur‹v‹W ï‹d«x‹W miwaš ghynjh!’ 22

22. ciu brŒJ - cdJ v‹W brhš. cWâ M¡»a-bfhL¤JÉ£l. jÉ®¤J - Mshkš Ú§F«go. FHÈ kh£L- TªjiyíilatËl«. KjÈš ciu¤jij¥ ã‹òkW¤jt‹ jruj‹ v‹w fU¤ij btËÆ£lh‹ïy¡Ft‹.

`fhdf« g‰¿eš òjšt‹ fhŒcz¥,nghdf« g‰¿a bghŒÆš k‹d‰F, ï§F


fh®bfh©l nkÅ ahid¡ f©oy®; f©Âš t‰whÚ®bfh©l beL«nj®¥ ghf‹ Ãiyf©nl, ÃiyÆ‹ Ô®ªjh®. 5

5. nj®bfh©L - njÇš V¿¡bfh©L. tŸsš -ïuhk‹. C® bfh©l - C® nfhŸ Nœªj. â§fŸ - rªâu‹.ciHa® - g¡f¤âÈU¥ngh®. ÃiyÆš Ô®ªjh® - Ãiyfy§»d®.

jruj‹ kuzK« njÉa® JauK«

`ïuj«tª J‰wJ; v‹wh§F ahtU« ïa«g nyhL«,tuj‹tª J‰wh‹ v‹d, k‹dD« ka¡f« Ô®ªjh‹;òiujò fky eh£l« bghU¡bfd ÉÊ¤J neh¡»,Éujkh jtid¡ f©lh‹; `åu‹tª jdndh?’ v‹wh‹. 6

6. òiujò - F‰wk‰w. fky eh£l« - jhkiu ngh‹wf©fis.

`ïšiy’v‹W ciu¡fš M‰wh‹; V§»d‹ KÅt‹ Ã‹wh‹;tšyt‹ Kfnk, e«ã tªây‹ v‹D« kh‰w«brhšyY« mur‹ nrh®ªjh‹; Ja®cW« KÅt‹ `eh‹ï›mšyšfh© »šny‹’ v‹dh M©LÃ‹W mfy¥ nghdh‹. 7

7. - .

ehaf‹ ã‹D« j‹nj®¥ ghfid neh¡», `e«ãnrandh mÂa ndh’v‹W ciu¤jY«, nj®t yhD«ntŒca® fhÅš, jhD«, j«ãí«, Äâiy¥ bgh‹D«nghÆd‹’ v‹wh‹, v‹w nghœj¤nj MÉ nghdh‹. 8

8. j‹ nj®¥ghfid - j‹ nj®¥ghfdh»a Rkªâuid.nrandh - öu¤âš ïU¡»‹whndh. ntŒca® fhd« -_§»šfŸ ca®ªJ beU§» ÆU¡»‹w fh£ony.

cÆ®¥ãy‹, Jo¥ò« ïšy‹ v‹Wz®ªJ cUt« Ô©omÆ®¤jdŸ neh¡», k‹d‰F MUÆ® ï‹ik nj¿,kÆšFy« mida e§if, nfhriy kW» åœªjhŸ,btÆšRL nfhil j‹Åš v‹ãyh cÆÇ‹ ntthŸ. 9

9. -.

bt«áiy¥ òUt¤ jhŸj‹ bkšmo¡ nf‰g bt©ûšgŠáil¥ gL¤jhš, v‹d, bt©Ãyh¥ gu¥g¥ nghdh®. 1

jauj‹ nkh£r¥ gly«: jruj‹ ïwªjij¥jauj‹ nkh£r¥ gly«: jruj‹ ïwªjij¥jauj‹ nkh£r¥ gly«: jruj‹ ïwªjij¥jauj‹ nkh£r¥ gly«: jruj‹ ïwªjij¥jauj‹ nkh£r¥ gly«: jruj‹ ïwªjij¥g‰¿¡ TW« gFâ.g‰¿¡ TW« gFâ.g‰¿¡ TW« gFâ.g‰¿¡ TW« gFâ.g‰¿¡ TW« gFâ.

1. ïªJ v‹gh‹ - rªâu‹ v‹gt‹. bkš mo¡F V‰w- bkšÈa moia it¤J el¥gj‰F V‰w. bt©üš gŠR- bt©ikahd üiy¤ jU« gŠir. ïilgL¤jhš v‹d- tÊÆny gu¥ãaJ nghy.

gÇâth dtD« Ñœghš gUtiu g‰wh K‹d«,âUÉ‹eh afD« bj‹ghš Xridïu©L br‹wh‹;mUÉghŒ f©Q«, ò©zhŒ mÊ»‹w kdK«, jhD«,JÇjkh‹ njÇš nghdh‹ brŒjJ brhšyš c‰wh«. 2

2. gÇâ thdtD« - NÇanjtD«. gUtiu - bgÇakiyia. g‰wh K‹d« - miltj‰F K‹ò. (cja¤J¡FK‹ò) JÇjkhd njÇš - Éiuthf¢ bršY« Fâiuó£oa njÇny. nghdh‹ - nghdtdh»a Rkªâu‹.

foifX® ïu©L _‹¿š, fokâš mnah¤â f©lh‹;moÆid¤ bjhGjh‹ Mâ KÅtid; mtD« c‰wgovyh« nf£L, beŠáš gUtuš cHªjh‹; K‹ndKoîvyh« cz®ªjh‹,`mªnjh! Koªjd‹k‹d‹?’ v‹wh‹. 3

3. foif - ehÊif. ïu©L _‹¿š - M¿š. fo - fhtšbghUªâa. Mâ KÅt‹ - tá£l‹. gUtuš - J‹g«.

`Ã‹Wca® gÊia mŠá ne®ªây‹ jL¡f; tŸsšx‹W«eh‹ ciu¤jš neh¡fh‹; jUk¤â‰F cWâ gh®¥gh‹;bt‹wt® csnuh? nkiy ÉâÆid’ v‹W É«Ä¥bgh‹âÂ k‹d‹ nfhÆš Rkªâu ndhL« nghdh‹. 4

4. Ã‹W ca® - ÃiyÃ‹W tsU«. jL¡f ne®ªây‹ -jruj‹ jL¡f cl‹gl Éšiy. nghdh‹ - tá£l‹br‹wh‹.

`nj®bfh©L tŸsš tªjh‹” v‹Wj« áªij cªj,C®bfh©l â§fŸ v‹d, k‹did ciHa® R‰¿,


JŠá dhid¤ j«cÆÇ‹ Jizia¡ f©lh®; JQ¡F‰wh®;eŠR Ef®ªjhš vdcly« eL§fh Ã‹wh®; v‹whY«mŠá mG§» ÉGªây®Mš;m‹ãš jWf© ã¿Jc©nlh?tŠr« ïšyh kd¤jhid thÅš bjhl®th‹ kd«tÈ¤jh®.

14

14. mŠá mG§» - gaªJ tUªâ. m‹ãš - m‹igÉl. jWf© - åu«; mŠrhik. thÅš bjhl®th‹ -thDy»š br‹W fh©gJ v‹W.

brŒa¡ flt bra‰FcÇa áWt® <©il ah®mšy®;vŒj¡ flt bghUŸ vŒjhJ ïfth’v‹d, ïašòv©Â,ikaš bfhoahŸ kf‹<©L tªjhš Ko¤J« k‰Wv‹d,ijaš flšÃ‹W vL¤Jmtid¤ ijy¡ flÈ‹ jiycŒ¤jh‹. 15

15. áWt® - k¡fŸ. vŒj¡flt - tu¡Toait. ïfuh -Ú§f kh£lh. ikaš - m¿î ka§»a. bfhoahŸ -bfhoatsh»a ifnfá. ijaš flš Ã‹W - bg©fŸT£l¤âÈUªJ.

njÉkhiu ït‰FÇik brŒí« ehËš brªÔÆ‹MÉ Ú¤â® vdÚ¡», mÇit kh®fŸ ïUtiuí«jhÉš nfhÆš jiyÆU¤â¤ j©jh®¥ guj‹ bfh©L mizbf‹WVÉ dh‹,k‹ dt‹Miz vGJ Kl§fš vL¤njhiu. 16

16. vd Ú¡»- v‹W jL¤J. mÇitkh®fŸ - nfhriyRk¤âiu. jhïš nfhÆš jiy - F‰wk‰w mu©kidÆš.guj‹ bfh©L mizbf‹W - gujid¡ bfh©L tªJnrU§fŸ v‹W. k‹dt‹ Miz vGâ - mur‹f£lisia vGâ `Kl§fš vL¤njhiu VÉdh‹’.

Û‹Ú® ntiy KuRïa«g, É©nzh® V¤j k©ïiwŠr¤öÚ® xËthŸ òilïy§f¢ Rl®¤nj® V¿¤ njh‹¿dh‹;thnd ò¡fh‹ mU«òjšt‹, k¡fŸ mf‹wh® tU«msî«ahnd fh¥bg‹ ï›îyif v‹gh‹ nghyv¿fânuh‹ 17

17. Û‹M® ntiy - Û‹fŸ Ãiwªj flyh»a. öÚ® -öa j‹ikíŸs. xËthŸ - xËah»a thŸgil.

ïUªj mªjzndhL, všyh« <‹wt‹ j‹id <d¥bgUªjt« brŒj e§if, fztid¥ ãÇªJ, bjŒtkUªJïHª jtÇ‹ É«Ä, kÂãÇ muÉ‹ khœ»,mUªJiz ãÇªj m‹¿š bgilvd mu‰wš c‰whŸ. 10

10. ïUªj mªjzndhL - gil¡F« bjhÊiy¢brŒâUªj ãukDl‹. všyh« <‹wt‹ j‹id - cyifbašyh« bg‰bwL¤j âUkhiy. <d - bg‰bwL¡f. e§if- nfhriy. bjŒt kUªJ - mKj«. khœ» - tUªâ.

nehí« ï‹¿ neh‹fâ® thŸ,ntš ïitÆ‹¿khí« j‹ik k¡fË‹ Mfh, kwk‹d‹;fhí« òŸË¡ f‰fl« ehf«, fÅthiH,ntí« ngh‹wh‹; v‹W ka§fh ÉG»‹whŸ. 11

11. neh‹ fâ® - áwªj xË bghUªâa. f‰fl« - e©L.ehf - gh«ò. thiH - j‹Ål¤âny fÅia¡ bfh©lthiH. ntí« - _§»iyí«.

to¤jhœ Tªjš nffa‹ khnj! kâahnyão¤jhŒ ita«, bg‰wid nguh tu«;ï‹ndKo¤jhŒ m‹nw kªâu« v‹whŸ; K»šthŒÄ‹Jo¤jhš v‹d k‹dt‹ kh®ãš JtŸ»‹whŸ. 12

12. tojhœ Tªjš - mHF bg‰W¤ bjh§F« Tªjiyíila. kâahš - m¿É‹ tšyikahš. `ï‹nd,’ kªâu«- Mnyhridia. `Ko¤jhŒ m‹nw’ K»šthŒ Ä‹ -nkf¤âÅl« cŸs Ä‹dš.

MÊ ntªj‹ bgUªnjÉ m‹d g‹Å mGJ mu‰w,njhÊ m‹d RÄ¤âiuí« Js§» V§» cÆ®nrhu,CÊ âÇtJ vd¡nfhÆš ciyí« ntiy, k‰WxÊªjkhiH c©f© njÉaU« kÆÈ‹ FHh¤â‹ tªJïiu¤jh®. 13

13. MÊ ntªj‹ - MS« ntªjDila. bgUªnjÉ -nfhriy. Js§» V§» - eL§» tUªâ. nfhÆš ciyí«ntiy - mu©kidna fy§F« rka¤âš. khiH - khtL¥ngh‹w.


7. f§if¥ gly«

ïuhkD« Óijí« br‹w fh£á

btŒnah‹xË, j‹nkÅÆ‹ ÉÇnrhâÆ‹ kiwa¥,bghŒnahbtD« ïilahbshL«, ïisahbdhL« nghdh‹;iknah,ku fjnkh,k¿ flnyh,kiH K»nyh,Inahït‹ tobt‹gbjh® mÊahmH Filah‹. 1

f§if¥ gly«: ïuhk‹, ïy¡Ft‹, Óijf§if¥ gly«: ïuhk‹, ïy¡Ft‹, Óijf§if¥ gly«: ïuhk‹, ïy¡Ft‹, Óijf§if¥ gly«: ïuhk‹, ïy¡Ft‹, Óijf§if¥ gly«: ïuhk‹, ïy¡Ft‹, Óij_tU« f§if¡ fiuia milªj Ãfœ¢áia¥g‰¿_tU« f§if¡ fiuia milªj Ãfœ¢áia¥g‰¿_tU« f§if¡ fiuia milªj Ãfœ¢áia¥g‰¿_tU« f§if¡ fiuia milªj Ãfœ¢áia¥g‰¿_tU« f§if¡ fiuia milªj Ãfœ¢áia¥g‰¿ciu¡F« gFâ.ciu¡F« gFâ.ciu¡F« gFâ.ciu¡F« gFâ.ciu¡F« gFâ.

1. btŒnah‹ xË - NÇa‹ xËahdJ. j‹ nkÅÆ‹ÉÇ - j‹ cl«ãÈUªJ guî»‹w. I, x - Éa¤j‰FÇaJ.

mËm‹dbjh® mwšJ‹Åa FHyhŸ;flš mÄ®â‹bjËm‹dbjh® bkhÊahŸ;Ãiw jt«m‹dbjh® brayhŸ;btËm‹dbjh® ïilahbshL« Éilm‹dbjh® eilah‹fËm‹dK« klm‹dK« elkhLt f©lh‹. 2

2. mËm‹dJ - t©oid¥ ngh‹wjhŒ. X® mwšJ‹Åa - x¥g‰w fUkzš beU§» ÆU¥gJ ngh‹w. fËm‹dK« - fË¥òila M© m‹dK«. kl m‹dK« -mH»a bg© m‹dK«.

mŠr«igí«, Ia‹jdJ myFm«igí« msth,eŠr§fis btyth»a ead§fis cilahŸ,JŠR«,fË tÇt©LfŸ FHÈ‹go RHY«fŠr§fis, kŠr‹fHš eF»‹wJ f©lhŸ. 3

3. mŠR m«ò - k‹kjDila IªJ ky® m«òfŸ.mit, jhkiu, kh«ó, mnrhf«, Kšiy, Únyh‰gy«M»ait. myF m«ò - T®ikahd m«ò. FHÈ‹go -òšyh§ FHšnghš ïirgho. fŠr« - jhkiu. kŠr‹ -ikªj‹.

khfªjK« kfuªjK« msf«jU«, kâÆ‹ghf«jU EjyhbshL, gtsªjU« ïjHh‹,

tUªjh t©z« tUªâdh® kwªjh® j«ik tŸsY«m§FïUªjh‹v‹nw ïUªjh®fŸ; všyh« vGªjh® mUŸïU¡F«bgU«jh kiu¡f© fUK»iy¥ bga®ªjh® fhzh®; ngJ‰wh®;bghUªjh ead«bghUªâeik¥bgh‹w¢ Nœªjvd¥òu©lh®. 18

18. tUªjh t©z« - ahU« tUªjhj tifÆš.bga®ªjh® - j« ïl¤ij É£L¢ br‹W njoí«.ngJ‰wh® - ka§»dh®fŸ. bghUªjh ead« - _lhjf©fŸ. bghUªâ - _o. eik bgh‹w¢ Nœªj - e«ikïw¡F«go brŒJ É£ld.

njÇ‹ RtLneh¡Fth® âUkh efÇ‹ Äir¤âÇaCU« â»Ç¡ F¿f©lh® cz®ªjh®; všyh« cÆ® tªjh®;MU« mŠrš! Ia‹nghŒ mnah¤â milªjh‹ vdmrÅ¡fhU« flY« xUtÊ¡ bfh©L M®¤j v‹d¡ foJM®¤jh®. 19

19. âÇa CU« - âU«ã¢ bršY«. â»Ç¡ F¿ -r¡fu§fË‹ milahs¤ij. mrÅ¡fhU« - ïonahLToa nkfK«. xUtÊ¡ bfh©L - x‹W To.

MWbršy¢ bršy¤nj® MÊf©lh®; mašghyntW br‹w be¿fhzh®; É«kh Ã‹w ctifauhŒ,kh¿ cyf« tF¤j ehŸ tu«ò flªJ k© KGJ«V¿ xL§F« v¿flšnghš vÆškh efu« vŒâdh®. 20

20. É«kh Ã‹w - ÄFªj. k©KGJ« V¿ - cyf«KGtJ« guªJ. xL§F« - Û©L« j‹ všiyÆš j§F«.vÆš - kâš.

ò¡fh®; mur‹ bgh‹cyf« nghdh‹ v‹D« bghUŸnf£lh®c¡fh® beŠr«; cÆ®cF¤jh®; c‰wJ v«khš ciu¥gÇJ;Mšj¡fh‹ nghdh‹ td«v‹D« jifí« cz®ªjh® ÄifMÉm¡fh y¤nj mfYnkh mtâ v‹Wx‹W csJMdhš 21

21. beŠr« c¡fh® - kd« cilªjh®. c‰wJ - milªjJau¤ij. j¡fh‹ - ïuhk‹. Äif MÉ - ÄŠá cŸs cÆ®.mtâ v‹W x‹W - J‹g« v‹w x‹W. csJ Mdhš -mDgÉ¡f ïU¡Fkhdhš.


mÊÉš m‹bgD« M®mÄ®J C£od®;tÊÆš tªj tU¤j¤ij å£od®. 8

8. f©Âš - f©ÂÈUªJ tU»‹w. òJ¥ òdš -òâa Úuhš. ï‹ brhÈ‹ - ïÅa brhšYl‹. M® mÄ®J- mÇa mKj¤ij th£od® - ngh¡»d®.

fhí« fhÅš »H§F«, fÅfS«öa njo¡ bfhz®ªjd®; `njh‹wšÚ!Ma f§if mU«òdš Moid,Ôia X«ãid brŒmKJ;’ v‹wd®. 9

9. -.

k§if a®¡F És¡f‹d khidí«br§if g‰¿d‹, njtU« J‹gw¥,g§f a¤Jma‹ g©Lj‹ ghj¤â‹f«if ÆšjU f§ifÆš Modh‹. 10

10. g§fa¤Jma‹ - eh‹Kf‹. g©L - âÇÉ¡»ukhtjhu« vL¤j gH§fhy¤âš. j‹ ghj¤â‹ - j‹ghj¤ij¡ fGÉa. f« - Úiu. ifÆšjU - ifÆdhš vL¤J¤jªj. f§ifÆ‹ Modh‹ - f§ifÆny Úuhodh‹. f§ifâUkhÈ‹ ghj¤âš ãwªj tuyhW ïJ.

Jiwe W«òdš Mo¢, RUânah®ciwíŸ vŒâ, cz®îil nah®cz®ïiwt‹ ifbjhGJ, VªbjÇ X«ã¥ã‹,m¿P® fhj‰F mikÉUªJ MÆdh‹. 11

11. Jiw - f§if¤ JiwÆny. ïiwt‹ - ïiwtid.VªJ vÇX«ã - ca®ªj m¡»Å¡ fl‹fis¥ ghJ fh¤J¢brŒj. fhj‰F mik - m‹ò¡F¥ bghUªâa.

tUªâ¤ jh‹ju tªj mKijí«`mUªJ« Ú®’v‹W mkuiu C£odh‹;ÉUªJ bkšmlF c©L És§»dh‹;âUªâ dh®tÆ‹ brŒjd njínkh? 12

nkf«jÅ tU»‹wJ Ä‹ndhbld, ÄË®ó©ehf«jÅ tU»‹wJ ãonahbld elth. 4

4. khfªjK« - ÄFªj kz¤ijí«. kâÆ‹ ghf« -ãiw kâ. ÄË® ó© ehf« - xË ÉL»‹w óiz mÂªjahid.

f§if¡ fiuÆš KÅt®fŸ tunt‰ò

f§if v‹D« flîŸ âUeâj§» itF« jnghjd® ahtU«,`v§fŸ bršfâ tªjbj‹W VKwh,m§f© ehaf‹ fhztªJ m©Ädh®. 5

5. v§fŸ bršfâ - v§fŸ jt« bršY« ïl«. V«cwh - k»œ¢á milªJ. m«f© - mH»a f©fisíila.ehaf‹ - jiytdh»a ïuhkid.

vâ®bfhL V¤âd®; ï‹Åir ghod®;btâ®bfhŸ nfhÈd® Mod®; åuid¡fâ®bfhŸ jhkiu¡ f©zid¡, f©ÂdhškJu thÇ mKbjd khªJth®. 6

6. btâ® bfhŸ - _§»yhš brŒJ bfh©l. nfhÈd®- K¡nfhiy cilat®fŸ. thÇ kJu mKJ vd - gh‰flÈny njh‹¿a ïÅa mKJ v‹W fUâ. f©ÂdhškhªJth® - f©fshš f©L c©Q»‹wt®fŸ.

kidÆ‹ Ú§»a k¡fis, itfY«Ãidí« beŠád®, f©oy® njLth®,mida® tªJw, M©blâ®ª jh®fŸnghšïÅa khjt¥ gŸËbfh©L vŒâdh®. 7

7. kidÆ‹ Ú§»a - å£oÈUªJ ãÇªj. f©oy®njLth® - fhzhkš njL»‹wt®fŸ. vâ®ªjh®fËš -vâÇš gh®¤jt®fŸ brŒtJ nghy. khjt¥gŸË - áwªjjt«òÇí« ïl¤J¡F.

bghÊí« f©Âš òJ¥òdš M£od®;bkhÊí« ï‹brhÈ‹ bkhŒ«ky® N£od®;


bg©iz t‹brW« ã‹ãw§ »¢br¿t©z t‹kÆ® th®ªJca® K‹ifa‹;f©m fšjl kh®òvD« fšÈd‹;v©bzŒ c©l ïUŸ òiu nkÅah‹. 4

4. bg©izt‹ brW«ãš - gidÆ‹ tÈa áyh«ig¥ nghy. ãw§»¢ br¿ - És§» Ãiwªj. t©zt‹ kÆ®- fU Ãw« cŸs tÈa kÆ®. th®J ca® - Ú©L ca®ªj.f© mfš - ïl« mf‹w. v©bzŒ c©l - v©bzÆnyKGF©l.

f¢brhL M®¤j fiw¡fâ® thËd‹;e¢R muhÉ‹ eL¡FW neh¡»d‹;ã¢r uh«m‹d ng¢ád‹; ïªâu‹t¢á uhíj« nghY« kU§»dh‹. 5

5. f¢brhL - ïilÆny f£oa f¢irÆny. M®¤j -f£oa. fiw - ïu¤j¡ fiw goªj. e¢R muhÉ‹ - e¢R¥gh«ig¥ nghy. eL¡FW« - gh®¥nghiu eL§f¢ brŒí«.ã¢ruh« m‹d - ã¤jiu¥ ngh‹w. kU§»dh‹ - ïL¥igíilat‹.

C‰w nkÄf, CbdhL Û‹Ef®,eh‰w« nka eifÆ‹ Kf¤âdh‹;Ó‰w« ï‹¿í« ÔvH neh¡Fth‹;T‰w« mŠr¡ FKW« FuÈdh‹. 6

6. C‰wnk Äf - tÈik ÄFªjgo. eh‰w« nka - òyhšeh‰w« bghUªâa. FÄW« - xÈ¡»‹w.

áU§» ngu« vd¤,âiu¡ f§ifÆ‹kU§F njh‹W« efUiw thœ¡ifÆ‹;xU§F njbdhL, Û‹,cg fhu¤j‹;ïUªj tŸsiy¡ fhztªJ vŒâdh‹. 7

7. áU§»ngu« - FfDila cfu¤â‹ bga®.njndhL xU§F - njDl‹ nr®ªj. Û‹ cgfhu¤jh‹ -Ûidí« cjt¡ Toat‹. tŸsiy - ïuhkid.

12. bkš mlF - bkšÈa bt‰¿iy. âUªâdh® tÆ‹- ešnyh® ghš. brŒjd - brŒj e‹ikfŸ. njínkh -mÊínkh?

8. Ff¥gly«

Ff‹ ïuhkid¡ fhztUjš

Ma fhiyÆ‹, MÆu« m«ã¡Feha f‹;ngh®¡ Ff‹vD« ehk¤jh‹;öa f§if¤ JiwÉL« bjh‹ikah‹;fhí« ÉšÈd‹; fšâuŸ njhËdh‹. 1

FfFfFfFfFf¥ gly«: Ff‹ ïuhkid¢ rªâ¤j Ãfœ¢ái¥ gly«: Ff‹ ïuhkid¢ rªâ¤j Ãfœ¢ái¥ gly«: Ff‹ ïuhkid¢ rªâ¤j Ãfœ¢ái¥ gly«: Ff‹ ïuhkid¢ rªâ¤j Ãfœ¢ái¥ gly«: Ff‹ ïuhkid¢ rªâ¤j Ãfœ¢áiaaaaaciu¡F« gFâ.ciu¡F« gFâ.ciu¡F« gFâ.ciu¡F« gFâ.ciu¡F« gFâ.

1. MÆu« m«ã¡F - MÆu¡ fz¡fhd ku¡fy§fS¡F. bjh‹ikah‹ - gHikahd cÇikíŸst‹.fhí« - vâÇfis mÊ¡F«. fšâuŸ - kiynghš âu©l.

fhH« ï£l Fw§»d‹; f§ifÆ‹MH« ï£l beLikÆ dh‹;miujhH É£lbrª njhy‹; ja§Fw¢NH É£l bjhLòÈ thÈdh‹. 2

2. fhH«ï£l - tÆu« ghŒªj. ïw§»d‹ - Jiliacilat‹. f§ifÆ‹ MH« ï£l - f§ifÆ‹ MH¤ijmsÉ£lJ ngh‹w. beLikÆdh‹ - cau« cŸst‹.miu jhHÉ£l - ïL¥ãš f£o¤ bjh§fÉ£l. ja§Fw -És§F«go. NHÉ£l - R‰w¥g£l. bjhL - bjhL¤j.

gšbjhL¤ j‹d gšNš ftoa‹;fšbjhL¤ j‹d nghY« fHÈdh‹;mšbjhL¤ j‹d FŠáa‹; MŒfâ®bešbjh L¤J beÇªj òUt¤jh‹. 3

3. gšbjhL¤J m‹d - g‰fis¡ nfh¤jš ngh‹w.gšNš - gythf¤ bjh§F»‹w. ftoa‹ - nrh» khiyiamÂªjt‹. nrh» - xU tif¥ ó¢á¡ TL. fšbjhL¤Jm‹d - f‰fis¡ nfh¤J¡ f£oaJ ngh‹w. fHš -åu¡fHš. mš - ïU£L.


12. g©zt‹ - òfiHíila ïy¡Ft‹. fÅªjd‹ -kd« cU»dh‹.

ïU¤âp©L’ v‹d nyhL« ïUªây‹, všiy Ú¤jmU¤âa‹; ̀ njD«, ÛD«, mKâD¡F mikt jhf¤âU¤âbd‹ bfhz®ªnj‹, v‹bfhš âUîs«;’ v‹d, åu‹ÉU¤jkh jtiu neh¡», KWty‹ És«gš c‰wh‹. 13

13. všiyÚ¤j - msî flªj. mU¤âa‹ -m‹òŸst‹. âU¤âbd‹ - g¡Ft« brŒJ. KWty‹ -ò‹áÇ¥òilatdhŒ.

`mÇajh«; ct¥g cŸs¤J m‹ãdhš mikªj fhjšbjÇju¡ bfhz®ªj v‹whš,mÄœâD« Ó®¤j m‹nw!gÇÉÅš jæïa v‹Å‹ gÉ¤âu«; v«k ndh®¡F«cÇad; ïÅâ‹ ehK« c©lbd« m‹nwh?’ v‹wh‹. 14

14. mÇajh« - áwªjjhF«. Ó®¤j - áwªjd. gÇÉÅšjæïa v‹Åš - m‹òl‹ mikªjjhdhš. gÉ¤âu« -öŒikahdnj.

á§fVW mida åu‹ã‹dU« br¥ò th‹;`ah«ï§FiwªJ, v¿Ú®¡ f§if VWJ« ehis; ahz®¥bgh§FÃ‹ R‰w¤ njhL« nghŒ, ctªJ ïÅJ‹ CÇš`j§»,Ú ehth nahL« rhUâ Éoaš!’ v‹wh‹. 15

15. ahz® bgh§F« - mHF Ãiwªj. Éoaš rhUâ -fhiyÆš tUthahf.

fh®Fyh« Ãw¤jh‹ Tw¡, fhjy‹ cz®¤J th‹,`ï¥gh®Fyh« bršt! Ã‹id ï§‡d« gh®¤j f©iz<®»yh¡ fŸt nd‹ah‹, ï‹dÈ‹ ïU¡if neh¡»¤Ô®»ny‹! MdJIa! brŒFnt‹ moik;’ v‹wh‹. 16

16. fh®Fyh« - nkf«nghš És§F»‹w. fhjyh‹ -m‹òŸs Ff‹. <®Fïyh - ãL§» v¿ahj. ï‹dÈ‹ïU¡if neh¡» - J‹g¤â‹ Ãiyia¡f©L. Ô®»ny‹ -ãÇªJ bršy kh£nl‹.

nfhijÉš FÇáš, m‹dh‹ t¿a bfhŸif nf£lh‹;Óijia neh¡»¤, j«ã âUKf« neh¡»¤; Ôuh¡

R‰w« m¥òw« Ã‰f¢, RLfizÉšJ wªJ,miu å¡»a th‹xÊ¤J,m‰w« Ú¤j kd¤âd‹; m‹ãd‹;e‰w t¥gŸË thÆiy e©Âdh‹. 8

8. miu å¡»a - ïilÆny f£oa. m‰w« Ú¤j -F‰w« Ú§»a.

Ã‹wh‹ beŠá‹ Ãu«òW« m‹ghš;`ï‹nw Ã‹gÂ brŒâl ïiwth’e‹nw tªjbd‹; ehŒmo na‹ah‹!v‹nw TÉd‹, vÆdÇ‹ ïiwnah‹. 9

9. vÆdÇ‹ ïiwnah‹ - ntl®fË‹ jiyt‹.beŠá‹ Ãu« òW« m‹ghš Ã‹wh‹, `ï‹nw.... mona‹’v‹nw TÉd‹.

Tth K‹d« ïisnah‹ FW»;`ÚMth‹ ah®?’vd, m‹ã‹ ïiwŠádh‹;njth Ã‹fHš nrÉ¡f tªjbd‹;ehthŒ nt£Lt‹ ehŒmo na‹;’ v‹wh‹. 10

10. ïisnah‹ FW» - ïy¡Ft‹ tªJ. nrÉ¡f -gÂbrŒa. ehthŒ - ku¡fy§fisíila.

ïuhkD« FfD« rªâ¥ò

Ã‰¿<©L’ v‹W ò¡F, beoat‹ bjhGJ,j«ã,`bfh‰wt Ã‹id¡ fhz¡ FW»d‹; ÃÄ®ªj T£l¢R‰wK«jhD« cŸs« öat‹; jhÆ‹ ešyh‹;v‰WÚ®¡ f§if ehthŒ¡F ïiw;Ff‹ xUt‹;’ v‹wh‹. 11

11. <©L Ã‰¿ v‹W - ï§nf Ã‰f v‹W brhšÈ.beoat‹ - bgÇatdh»a ïuhkid. ÃÄ®ªj - Ãiwªj.v‰WÚ® - miyba¿»w Úiuíila.

m©zY« ÉU«ã `v‹ghš miH¤âÚ mtid’ v‹wh‹g©zt‹ `tUf’ v‹d¥ gÇÉd‹ ÉiuÉš ò¡fh‹;f©zid¡ f©Â‹ neh¡»¡ fÅªjd‹; ïU©l FŠák©cw¥ gÂªJ, nkÅ tis¤J,thŒ òij¤J Ã‹wh‹. 12


21. J«ãÆ‹ FHh¤âš - ahid¡ T£l« nghš.m«ãÆ‹ jiyt‹ - Xl§fË‹ jiyt‹. mUÉ nrh®F‹¿‹ - mUÉ Ú® ÉG»‹w khiyia¥ nghy.

m‹ghš cU»a Ff‹

bghGJ òy®ªjJ, ïuhk‹ vGªJ fhiy¡fl‹fis všyh« Ko¤jh‹. Ffid neh¡»`ÉiuÉš ehthia¡ bfhz®f’ v‹wh‹.

VÉa bkhÊnfsh, ÉÊòdš bghÊf©zh‹;MÉí« ciy»‹wh‹, moÆiz ãÇ»šyh‹;fhÉÆ‹ ky®,fhah¡, flš,kiH midahid¤,njÉnahL mojhH¢, áªjid ciubrŒth‹. 22

22. nfsh - nf£L. fhÉÆ‹ ky®, fhah, flš, kiHïit ïuhkD¡F ctikfŸ. jhHh - gÂªJ. áªjidciu brŒth‹ - v©z¤ij ciu¥gh‹. fhÉ - fU§Ftis. fhah - fhrh«ó.

`bghŒ«Kiw ïynuh«;v« òfšïl« tdnkahš;bfhŒ«Kiw cWjhuhŒ! FiwÉy« tÈnakhš!brŒ«Kiw F‰nwtš brŒFJ«; monahik,ï«Kiw cwbt‹dh, ïÅâU beoJv«_®.’ 23

23. bfhŒKiw cW - bfhŒJ Kiwahf¤ bjhL¤Jmikªj. cwî v‹dh - cwÉd® v‹W bfh©L.

`nj‹cs; âidc©lhš; njtU« Ef®j‰fh«C‹cs; Jiz,ehna« cÆ®cs; Éisahl¡fh‹cs; òdšMl¡ f§ifí« csJm‹nwh?eh‹cs jidí«Ú ïÅâU; elv«ghš.’ 24

24. -.

m©zY« mJnfsh, mf«Ãiw mUŸÄ¡fh‹,bt©Âw eifbrŒjh‹; `åuÃ‹ ciH,ah«m¥ò©Âa eâaho¥, òÅjiu tÊghLc‰W,v©Âa áyehËš FWFJ« ïÅ;v‹wh‹. 25

25. -.

fhjy‹ MF«’v‹W fUizÆ‹ ky®ªj f©z‹,`ahâD« ïÅa e©g! ïU¤âp©L v«bkhL;’ v‹wh‹. 17

17. nfhijÉš FÇáš - khiyia mÂªj Éšiyíila bgUik ÄFªj ïuhk‹. m‹dh‹ - mªj¡Ff‹.fUizÆ‹ ky®ªj f©z‹ - fUizahš áwªjf©fisíilat‹.

âUef® Ô®ªj t©z« khdt bjÇ¤â!’ v‹d¥,gUtuš j«ã Tw¥, gÇªJmt‹ igíŸ vŒâ,ïUfÙ® mUÉ nrhu¡ FfD« M©oUªjh‹;`v‹ndbgUÃy¡ »H¤â neh‰W« bg‰¿yŸ nghY«;’v‹dh. 18

18. gUtuš - J‹g¤Jl‹. mt‹ gÇªJ igíŸ vŒâ- mt‹ m‹ò‰W¤ J‹g« milªJ.

ÉÇïUŸ gifia X£o¤, âirfis bt‹W, nkšÃ‹WxUjÅ¤ â»Ç cªâ, ca®òfœ ÃWÉ, ehS«ïUÃy¤J vt®¡F« cŸs¤J ïUªJmUŸ òÇªJ åªjbrUtÈ åu‹ v‹d, br§fâ®¢ bršt‹ br‹wh‹. 19

19. ÉÇ ïUŸ gifia X£o - ÉÇªj ïUsh»agifia Éu£o. nkš Ã‹W - ca®ªJ Ã‹W. xUjÅ¤ â»Çcªâ - x¥g‰w xU r¡fuKŸs njiu¢ brY¤â. åªj -kiwªj. brUtÈ åu‹ - nghÇny tšy åuid¥ nghy.

khiythŒ Ãak« brŒJ, kuòË ïa‰¿ itfš,ntiythŒ mÄ®j‹ dhS«, åuD«, ÉÇ¤j ehzškhiythŒ¥ ghÇ‹ ghaš it»d®; tÇÉš Vªâ¡,fhiythŒ msî«,j«ã ïik¥ãy‹ fh¤J Ã‹wh‹. 20

20. khiythŒ - khiyÆš. Ãak« - brŒa nt©oafl‹fis. itfš - j§» ÆU¡»‹w. ehzš khiy thŒ -ehz‰ òš tÇirÆš. ghÇ‹ ghaš - Ãykh»a ghÆny.

J«ãÆ‹ FHh¤âš R‰W« R‰w¤j‹ ;bjhL¤j Éšy‹;bt«ãbtªJ mÊah Ã‹w beŠád‹; ÉÊ¤j f©z‹;j«ãÃ‹ whid neh¡»¤, jiykf‹ j‹ik neh¡»,m«ãÆ‹ jiyt‹, f©Ù® mUÉnrh® F‹¿‹ Ã‹wh‹. 21


e‹Dj ytŸÃ‹nfŸ; eË®flš Ãy«všyh«c‹Dil aJeh‹c‹ cÇikÆ‹ cbs‹v‹dh. 29

29. m‹dt‹ - Ff‹. nfsh - nf£L. `Ú v‹ cÆ®midahŒ.’ Ã‹nfŸ - c‹ cwÉdŸ. eË® flš - FË®ªjflš Nœªj.

`J‹òsJ vÅ‹ m‹nwh Rf«csJ? mJm‹¿¥ã‹òsJ, ïilk‹D« ãÇîcsJ vdc‹ndš!K‹òs« xUehšnt«; KoîsJ vdc‹dhm‹òs ïÅeh«X® It®fŸ cs®Mndh«! 30

30. ã‹ò csJ - ã‹ò c‹id¡ fhQ« Ãfœ¢á c©L.ïil eLÉny. k‹D« - bghUªâa. KoîsJ vd c‹dh- Koî c©L v‹W Ãid¡f Koahj.

`m§Fs »isfht‰F mikâÆ‹ cs‹c«ã;ï§Fs »isfht‰F ah®cs® ïirahŒ,c‹»is vdj‹nwh! cWJa® cwyhnkh!v‹»is ïJfh!v‹ VtÈ‹ v‹wh‹. 31

31. m§F cs - mªj mnah¤âÆš cŸs. c«ã - c‹j«ãah»a guj‹. `v‹ VtÈ‹ v‹»is ïJ ïÅJ fh’v‹wh‹.

gÂbkhÊ flthjh‹, gUtuš ïfthjh‹,ãÂcil at‹v‹D« ãÇÉd‹, Éilbfh©lh‹;mÂÆiH kÆnyhL«, IaD«, ïisnahD«,âÂku« ÃiwfhÅš, nr©cW be¿br‹wh®. 32

32. gUtuš - J‹g¤âÅ‹W«. ïfthjh‹ -Ú§fhjt‹. ãÇÉd‹ - ãÇ»‹w J‹g¤ij íilatdhŒ.âÂku« - beU§»a ku§fŸ; âÂ tÈikí«M«. nr©cW - öu¤âš bršY»‹w.

9. td«òF gly«fh£o‹ fh£á

óÇa® òz®khj® bghJkd« vdk‹D«,<uK« csâšby‹W m¿tU« ïsntÅš,

FfD« ïuhk‹ cŸs¡ F¿¥ig cz®ªjh‹.ehthia¡ bfhz®ªjh‹. ïuhk‹ mªjz®fËl«Éil bg‰W ehthÆny¿¡ f§ifÆ‹ bj‹ fiuiamilªjh‹. `á¤âu Tl« bršY« be¿ vJ?’ v‹WFfid¡ nf£lh‹.

Ff‹ nt©LnfhŸ

`Ôad tifahî« âirâir bryü¿¤,öad ciwfhd« JUÉbd‹ tutšny‹;nkÆid bghUŸeho¤ jUFbt‹; ÉidK‰W«VÆd bratšny‹; ïUËD« be¿brhšnt‹.’ 26

26. Ôadtif ahî« - Ôadth»a Éy§»d§fŸahití«. ü¿ - mÊ¤J. öad ciw - ešy ãuhÂfŸthœ»‹w. nkÆd - ÉU«ãd.

fšYbt‹ kiynaD«, ftiyÆ‹ Kjšahî«;bršYbt‹ be¿öu«; br¿òdš jutšny‹;ÉšÈd« cbs‹;x‹W« btUtby‹, ïUnghJ«kšÈD« ca® njhshŒ ky®mo ãÇahnj‹. 27

27. ftiyÆ‹ Kjš ahî« - ftiyÆ‹ »H§F KjÈavšyh tif¡ »H§Ffisí«. kiynkY« fšYbt‹;ïUnghJ« - gfš ïuî ïU bghGâY«.

âUîs« vÅ‹,k‰bw‹ nridí« clndbfh©LxUtby‹ xUnghJ« ciwFbt‹; cs®Mdh®kUty® vÅ‹K‹nd khŸFbt‹; tirÆšny‹bghUtU kÂkh®gh! nghJbt‹ cl‹’v‹wh‹. 28

28. xUnghJ« xUtby‹ ciwFbt‹ - xUnghJ«ãÇahkš thœnt‹. kUty® - gift®. `cs® Mdh®vÅ‹.... cl‹nghJ bt‹.’

ïuhk‹ rnfhju¤j‹ik

m‹dt‹ ciunfsh, mkyD« ciune®th‹;`v‹cÆ® midahŒÚ! ïstšc‹ ïisah‹;ïª


F‹Wiw takhÉ‹ FUisí«, ïUŸáªâ¥ã‹¿dJ vdyhF« ãojU áWkhî«m‹¿y ãÇîxšyh; m©l®j« kidMÉ‹f‹bwhL ÉisahL« jËad; gyfhzhŒ!’ 5

5. takhÉ‹ FUisí« - òÈÆ‹ F£oí«. ã‹¿dJ- ã‹ÅaJ m‹¿y - j«KŸ gif bfhŸsÉšiy. ãÇîxšyh - ãÇjY« ïšiy. m©l® j« kid - ïila®fŸå£ony íŸs.

v‹Weš klthnshL ïÅâÅš Éisaho¥bgh‹âÂ âuŸnjhsh‹ nghÆd‹ be¿;nghJ«br‹wJ Flghš;m¤ âUkiy ïJm‹nwhv‹wd‹, Éidbt‹nwh® nkÉl«; vdnyhL« 6

6. Éid bt‹nwh® nkî ïl« - ÔÉidiabt‹wÊ¤jt®fŸ mil»‹w ïlkh»a. m¤âUkiy ïJm‹nwh - mªj¢ á¤âu¡ Tl kiy ïJt‹nwh.

gu¤Jthr KÅt‹ tUif

mU¤âÆ‹ mf«É«K« m‹ãd‹; beLehËšâU¤âa ÉidK‰¿‰W ï‹Wvdš bjÇ»‹wh‹;gu¤Jt‹ vD«ehk¥ guKÅ, gtnehÆ‹kU¤Jt‹ midahid, tuîvâ® bfhstªjh‹. 7

7. mU¤âÆ‹ - MirÆdhš. mf« É«K« - kd«Ãiwªj. gu¤Jt‹ - gu¤Jthr‹. gt nehÆ‹ - ãwÉnehÆ‹.

FilÆd‹; ÃÄ®nfhy‹; F©oif Æd‹;_Ç¢rilÆd‹; cÇkhÅ‹ rUk‹;eš kuehÇ‹cilÆd‹; kÆ®ehW« cUÉd‹; be¿ngQ«eilÆd‹; kiwehY« el«eÉš jU«ehth‹. 8

8. _Ç¢ rilÆd‹ - ÄFªj rilia cilat‹.khÅ‹ cÇ rUk‹ - khÅ‹ cÇahd njhiyíilat‹.kÆ® ehY« - kÆ® ts®ªJ bjh§F«. be¿ngQ« eilÆd‹ - ntj be¿ia¥ ngh‰W« xG¡f¤ijíilat‹.

MÇa‹ tunyhL«, mKjsÉa Ój¡fh®cW F¿,khd¡ fh£oaJ mt©v§F«. 1

td« òF gly«: ïuhk‹, ïy¡Ft‹, Óijtd« òF gly«: ïuhk‹, ïy¡Ft‹, Óijtd« òF gly«: ïuhk‹, ïy¡Ft‹, Óijtd« òF gly«: ïuhk‹, ïy¡Ft‹, Óijtd« òF gly«: ïuhk‹, ïy¡Ft‹, Óij_tU« f§ifia¤ jh©o¡ fh£il milªjij¥_tU« f§ifia¤ jh©o¡ fh£il milªjij¥_tU« f§ifia¤ jh©o¡ fh£il milªjij¥_tU« f§ifia¤ jh©o¡ fh£il milªjij¥_tU« f§ifia¤ jh©o¡ fh£il milªjij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.g‰¿ ciu¡F« gFâ.g‰¿ ciu¡F« gFâ.g‰¿ ciu¡F« gFâ.g‰¿ ciu¡F« gFâ.

1. óÇa® - m‰g®fis; mšyJ m‰g®fshš. MÇa‹ -áwªjtdh»a ïuhk‹. Ój«fh® cWF¿ - FË®ªj nkf§fŸtªJ nr®tj‰fhd milahs¤ij. `thd« fh£oaJ’ïsntÅY¡F¥ bghJ kfË® kd« ctik.

btÆš,ïs Ãyntnghš ÉÇfâ® ïilår¥gÆšku« ÃHš<d¥ gÅòiu JËthd«òašju, ïsbk‹fhš ómsÉaJ vŒj,kÆšïd« elkhL« tÊïÅ adnghdh®. 2

2. gÆšku« - beU§»a ku§fŸ. ïs« bk‹fhš -ïsª bj‹wš fh‰W. ó msÉaJ vŒj - óÉ‹ kz¤ij¡fyªJ år. ïÅad tÊ - ïÅikfŸ Ãiwªj tÊÆny.

`nrªbjhË ÉÇbr›thŒ¥, ig§»Ë, br§nfhy¡fhªjË‹ ky®V¿¥ bghÈtJ, fÉdhU«khªjË® eWnkÅ k§ifÃ‹ kÂK‹ifVªâd vdšMF« ïašãd; ïitfhzhŒ!’ 3

3. nrªJ xË ÉÇ - mHFbg‰W xË guî»‹w. br«nfhy« - ešy mHFŸs. fÉ‹ MU« - mHF bghUªâa.Ã‹ K‹if kÂ Vªâd vdš MF« - c‹ K‹ ifÆnyïu¤âd¤ij Vªâ ÆU¥gij¥ nghy ïU¥gjhF«.

`mUªjâ midahns! mKâD« ïÅahns!brUªâÆ‹ ky®jh§F« br¿Æj Ê‹mnrhf«,bghUªâd fËt©o‹ bghÈtd, bgh‹CJ«ïUªijÆ‹ vGÔx¤J vGtd, ïašfhzhŒ!’ 4

4. br¿ÆjÊ‹ - beU§»a ïjœfisíila. fËt©oš - fŸS©L fË¤j t©LfSl‹. ïUªijÆ‹ -fÇÆÈUªJ. brUªâ ky® bgh‹ÅwKŸsJ; mnrhf ky®br‹ÅwKŸsJ; t©LfŸ fUÃwKŸsit.


mšyY« cs,ï‹g« mQfY« csm‹nwh,ešyî«cs, brŒí« eitfS« csm‹nwh!ïšiybah® gadh‹ï‹W ïl®cW« ïâ‹;v‹dh¥òšÈd‹, clndbfh©L ïÅJiw òiuò¡fh‹. 13

13. eh‹ ï‹W ïl® cW« ïâ‹ X® ga‹ ïšiy -eh‹ ï‹W J‹òWtjdhš xU gaD« ïšiy. v‹dh -v‹W j‹ kd¤ij¤jhnd rkhjhd¥gL¤â¡bfh©L.òšÈd‹ - jGÉ¡ bfh©L. òiu - ïl¤â‰FŸ.

ò¡F,ciw Él«eš», órid KiwngÂj¡fd fÅfhí« jªJ,ciu jU«m‹ghšbjh¡fe‹ KiwT¿, öat‹ cÆ®nghY«k¡fË‹ mUŸc‰wh‹; ikªjU« k»œî‰wh®. 14

14. ò¡F - Máuk¤âš òFªJ. órid Kiw ngÂ -cgrhu¤ij Kiwahf¢ brŒJ. ciujU« - brhšY»‹w.bjhl¡f ešKiw T¿ - ÄFªj ešy Úâfis¡ T¿. öat‹- KÅt‹. k¡fË‹ - k¡fËl« fh£LtJ ngh‹w. mUŸc‰wh‹ - fUiz fh£odh‹.

ïuÉš ïuhk‹ KjÈnah® gu¤Jthr‹ ciwíËš ïUªjd®. bghGJ Éoªjã‹ gu¤Jthr‹ïuhkid neh¡» “ï§F všyh trâfS« c©L;ï§nfna j§fyh«” v‹wh‹.

`f§if ahbshL, fÇatŸ, ehkfŸ fyªjr§f« MjÈ‹ ãÇay‹; jhkiu¢ br§f©m§f© ehaf! maD¡F« mU«bgwš Ô®¤j«;v§fŸ nghÈa® ju¤jJm‹W; ïU¤â® <©L’v‹wh‹. 15

15. fÇatŸ - aKid. ehkfŸ - ruRtâ. v§fŸnghÈa® ju¤jJ m‹W - v§fŸ ngh‹wt®¡F¡ »il¥gj‰FÇaj‹W.

ó©l khjt‹ m›tÊ ÉU«ãd‹ òfy,Ú©lJ m‹WïJ; Ãiwòdš eh£L¡F; beLehŸ;kh©l áªija! ï›tÊ itFbt‹ v‹whš, <©l ahtU« beU§Ft®; v‹wd‹ ïuhk‹. 16

brªjHš òÇbršt‹; âirKf KÅbr›ntjªjd cÆ®všyh« j‹cÆ® vdešF«mªjz‹; cynfG« mikvÅ‹, mknur‹cªâÆ‹ cjthnk cjÉL bjhÊštšyh‹. 9

9. âirKf KÅ - eh‹Kf‹. ešF« - mUŸ brŒí«.mknu r‹ - âUkhš. cªâÆ‹ cjthnk - ehã¡ fky¤âÈUªJ gil¡fhk ÈUªjhY«. cjÉL bjhÊš - gil¡F«bjhÊiy¢ brŒtâny.

m«KÅ tunyhL« mHfD« my®öÉ,K«Kiw bjhGjh‹;m« KjštD« vâ®òšÈï«Kiw cUntheh‹ fh©FtJ? vdcŸs«É«Äd‹; ïÊf©Ù® ÉÊtÊ cfÃ‹wh‹. 10

10. mef‹ - ïuhk‹. vâ® òšÈ - vâuhf¤ jGÉ¡bfh©L. ï«Kiw cUnth - ï¤jifa nfhynkh. eh‹vŒJ - eh‹ fhz¥bgWtJ? ïÊ f©Ù® - tU»‹wf©Ù®.

mfšïl« beoJMS« mikâia; mJÔu¥òfšïl« vkJMF« òiuïil ïJehËšjfîïy jtntl« jGÉid tUthnd‹?ïfšmL áiyåu! ïisat bdhL«v‹wh‹. 11

11. mfš ïl« - bgÇa Ãy cyif. beoJ - tÊtÊahfmikâia - jFâíilatnd. òfš ïl« - thG« ïl«.òiu ïil - Máuk¤ij neh¡». jfîïš - cd¡F¤ jfhj.ïfšmL - gift®fis¡ bfhšY«.

c‰Ws bghUŸvšyh« cz®îw ciubrŒjh‹;e‰wt KÅ,`mªnjh ÉâjU eit’ v‹gh‹;`ï‰wJ brašc©nlh ïÅ’vd ïl® bfh©lh‹;bg‰¿yŸ jt« mªnjh bgUÚy kfŸ’v‹wh‹. 12

12. c‰Wcs - ÃfœªJŸs bghUŸ; brŒâ. cz®îw -m¿í« go. ÉâjU eit - Éâjªj F‰w«. ï‰wJ - ï¤j‹ikahd tUªj¤j¡f. ïl® - J‹g«. bgUÃy kfŸ jt«bg‰W ïyŸ - bgÇa óÄ njÉ jt¥gaid¥ bgwhjtshÆdŸ.


19. fhy« ï‹¿í« - gUtfhy« ïšyhkY«. beL«fªj« - bgÇa »H§FfŸ. _y« ï‹¿í« - nt® ïšyhkY«.K»œ¤jd - njh‹¿d. ï‹g¢ Óy« m‹¿í« - ï‹g¤ij¤jU« ešbyhG¡f¤ij¤ jÉu.

btËW Ú§»a ghiyia bkšvd¥ nghdh®;FËW th‹kâ¡ FHÉj‹ NštÆ‰W xË¥g«,ãËW nkf¤ij¥ ãovd¥, bgU«gid¤ jl¡if¡fËW Ú£L«,m¢ á¤âu Tl¤ij¡ f©lh®. 20

20. btËW Ú§»a - bt©ik Ú§»¥ gRikailªj.FËWth‹ - xÈ¡»‹w thÅš cŸs. kâ¡FHÉ - ãiw¢rªâu‹. j‹ NštÆ‰W - jdJ fU¡ bfh©l tÆ‰¿ny.ãËW« nkf¤ij - ïo¡»‹w nkf¤ij¡ f©L.

10. á¤âuTl¥ gly«

ïa‰if¡ fh£áia ïuhk‹ Óij¡F¡ fh£Ljš

`Ú©l khštiu kâcw, beLKo Ãtªj,ö©L« khkÂ¢ Rl®ril¡ f‰iwÆ‹ njh‹wkh©l thšÃw mUÉ,m« kHÉil¥ ghf‹fh©j F«ril¡ f§ifia Ãf®¥gd fhzhŒ!’ 1

á¤âuTl¥ gly«: á¤âuTl g®tj¤ânyá¤âuTl¥ gly«: á¤âuTl g®tj¤ânyá¤âuTl¥ gly«: á¤âuTl g®tj¤ânyá¤âuTl¥ gly«: á¤âuTl g®tj¤ânyá¤âuTl¥ gly«: á¤âuTl g®tj¤ânyÃfœªj brŒâia¡ TW« gFâ.Ãfœªj brŒâia¡ TW« gFâ.Ãfœªj brŒâia¡ TW« gFâ.Ãfœªj brŒâia¡ TW« gFâ.Ãfœªj brŒâia¡ TW« gFâ.

1. ÃtªjbeLKo - ca®ªj bgÇa c¢áia íila.Ú©lkhštiu - bgÇa kiyahdJ. kâcw - nkfk©ly¤ij¥ bghUªj. ö©L« - xËia¤ ö©L»‹w.khkÂ Rl® - áwªj ïu¤âd§fË‹ xË. ril f‰iwÆ‹njh‹w - ril¤ bjhFâ nghy¡ fhz¥gl. kh©lthšÃw mUÉ - áwªj bt©ikahd Ãw¤ijíilamUÉahdJ. kiy, átãuhid¥ nghy ïUªjJ.

`cUF fhjÈ‹, jiHbfh©L kHiyt©L X¢á,KUF ehWbrª njÅid KiHÃ‹W« th§»¥bgUF Nšïs« ão¡F,xU ãiwkU¥ò ahid,gUf thÆÅš, ifÆÅ‹W mË¥gJ ghuhŒ.’ 2

16. m›tÊ - m›thW. ÉU«ãd‹ òfy - ÉU«ã¡ Tw.Ú©lJ m‹W ïJ - nfhry eh£L¡F¤ bjhiyÉšcŸsJ m‹W ï›Él«. kh©l áªija - áwªj cŸs¤ijcilatnd. ï›tÊ - ï›Él¤âš. <©l - ÉiuªJ.

`MÆ‹ ïj‰F m¥ghš, g¤J¡ fhj« flªjhš,á¤âu Tl g®tj« c©L; m§F¢ br‹W thœf’v‹wh‹ KÅt‹. ïuhk‹ KjÈat®fŸ KÅtÅl«Éil bg‰W elªjd®. eL¥gfÈš fhËªâ eâia¡f©ld®.

fhËªâia¡ fl¤jš

MW f©ld® mfk»œªJ ïiwŠád®; m¿ªJÚW njhŒkÂ nkÅa® beL«òdš goªjh®;CW« bk‹fÅ »H§»ndhL c©LÚ® c©lh®;`V¿ VFtJ v§‡d«?’ v‹wY« ïisnah‹. 17

17. ÚWnjhŒ - òGâ goªj. CW - Rit ÄFªj. V¿VFtJ - Xl¤âš V¿¡ fl¥gJ.

th§F ntŒ§fiH JÂ¤jd‹, khizÆ‹ bfhoahšX§F bj¥g«x‹W mik¤Jmj‹ c«gÇ‹ cy«nghšå§F njhŸm©zš, njÉnahL ïÅJå‰¿U¥g,Ú§»dh‹ mªj beLeâ ïUifÆš Úªâ. 18

18. th§F ntŒ§fiH - tisªj _§»È‹ fÊfis.khizÆ‹ bfho - xU tif¡ bfho. mj‹c«g® -mj‹nkš. ct«nghš - âu©l fšiy¥nghš. å§F -ca®ªj.

m¡fiu milªjã‹ _tU« tÊ elªJ xUghiy td¤ij milªjd® .ï¥ghiyia¢ Óijv¥go¡ fl¥ghŸ v‹W v©Âd‹ ïuhk‹. ghiykh¿‰W.

fhy« ï‹¿í« fÅªjd fÅ;beL« fªj«_y« ï‹¿í« K»œ¤jd; Ãy‹cw KGJ«nfhy k§ifa® x¤jd bfh«g®fŸ; ï‹g¢Óy« m‹¿í« brŒjt« ntW«x‹W csnjh! 19


`FGî E©Jis ntÆD«, F¿eu«ò v¿î‰WvGî j©jÄœ ahÊD«, ïÅabrhš »Ëna!KGt J«ky® ÉÇªjehŸ KU¡»il ÄilªjgGt«, bt«fdš fJÉaJ x¥gd; ghuhŒ!’ 7

7. FGî« E©bjhis ntÆD« - bghUªâa á¿abjhisfisíila ntŒ§ FHiy¡fh£oY«. F¿ eu«òv¿î‰W - F¿¤j eu«ig¤ bj¿¤J, vGî - vG¥ò»‹w.KU¡F - KU¡f ky®fŸ. ïilÄilªj - v§F« Ãiwªj.gGt« - fhLfŸ. bt«fdš fJÉaJ - Ô¥g‰¿aij.

`tisfŸ fhªjËš bgŒjd midaif« kÆny!bjhisfŸ jhœjl¡ if,beL« JU¤âÆ‹ ö¡»msÉš _¥ãd® mUªjt®¡F mUÉÚ® bfhz®ªJfsg khšfÇ F©oif brhÇtd fhzhŒ! 8

8. tisfŸ - r§Ffis. fhªjËš bgŒJ md - fhªjŸkyÇny kh£o ÆU¥gij. mida - ngh‹w. khšfÇ fsg«- bgÇa ahidÆ‹ f‹WfŸ. `bjhisbfhŸ... F©oifbrhÇtd fhzhŒ’ F©oif - fk©ly«.

`tLÉ‹ kht»® ïitvd¥ bghÈªjf© kÆny!ïLF f©Âd®, ïl®cW _¥ãd®Vf,beLF Tdšthš Ú£od, cUFW beŠr¡fLt‹, khjt®¡F mUbe¿ fh£Lt fhzhŒ!’ 9

9. ïLF f©Âd® - gh®it RU§»a f©izíilat®fŸ. thš Ú£od - thiy Ú£odthŒ.

`It d¡Fuš VdÈ‹ fâ®ïW§F, mtiu,bkŒt z¡FW ntÆd« <‹wbkš mÇá,bghŒt z¡»a khjt® òiubjhW« òFªJ,c©`ift z¤jthŒ¡, »ŸisjªJ mË¥gd fhzhŒ!’ 10

10. Itd¡ Fuš - kiy be‰ fâ®. Vdš - âid. ïW§F- nrhs«. ntÆd« - _§»šfŸ. bghŒ tz¡»a - bghŒia¥ gÂa¢ brŒj. òiubjhW« - ciwÉlªnjhW«. iftz¤jthŒ - ifÆ‹ j‹ikíŸsdthŒ.

2. KUF ehW - kz« åR»‹w. KiHÃ‹W« - FiffËÈUªJ. bgUF Nš - Kâ®ªj fUitíila.

`mË¡F« ehaf‹, khiaò¡F ml§»d‹ vÅD«,fË¥ãš ïªâa¤J nah»ia¡ fu¡»y‹; mJnghš,xË¤J Ã‹Ws® MÆD« cU¤bjÇ »‹wgË¡f iw¢áy gÇKf kh¡fis¥ ghuhŒ’. 3

3. mË¡F« ehaf‹ - fh¡F« jiyt‹. ïªâa¤J -ïªâÇa§fisíila. nah»ia - nah»a®¡F. fu¡»y‹ -xË¡fkh£lh‹. gË¡F miw - gË§F ïl§fËny.gÇKf kh¡fis - Fâiu KfÉy§Ffis.

`xUÉš bg©ikv‹W ciu¡»‹w clÈD¡F cÆnu!kUî fhjÈ‹ ïÅJl‹ Moa kªâ,mUÉ Ú®bfhL år¤jh‹ m¥òw¤J V¿¡,fUÉ khkiH câ®¥gJX® fLtid¡ fhzhŒ!’ 4

4. xUÉš - Ú§fhj. bg©ik v‹W ciu¡»‹w -bg© j‹ik v‹W brhšy¥gL«. kªâ - bg© Fu§F.fLt‹ - M© Fu§F.

`miwf Hšáiy¡ F‹wt®, mf‹òd« fhtšgiwv L¤bjhU fLt‹Ã‹W mo¥gJ ghuhŒ!ãiwia v£od‹ ão¤J, `ïj‰F ïJãiH’ v‹dh¡fiwJ il¡FW ngijX® bfho¢áia¡ fhzhŒ!’ 5

5. miw fHš áiy - xÈ¡»‹w åu¡ fHiyí«,Éšiyí« cila F‹wt® - Fwt®fŸ. giw - giwia.bfho¢áia - Fw¤âia.

`klªij kh®¡bfhU âyjnk! kÂÃw¤ âÂfšbjhl®ªj ghiwÆš ntÆd« brhÇfâ® K¤j«ïlªbjh W«»lªJ ïik¥gd, v¡»s« br¡f®gl®ªj thÅil¤ jhuif Ãf®¥gd ghuhŒ!’ 6

6. kÂ Ãw« - khÂ¡f¤â‹ Ãw¤ij¡ bfh©l.âÂfš bjhl®ªj - tÈa fšyhf ts®ªj. ntÆd« -_§»šfŸ. v¡F ïs« br¡f® gl®ªj - ÄFªj ïsikahd br«ik guÉa. jhuif - e£r¤âu§fŸ.


khiytªJ mf‹wã‹, kU§» yhŸxL«.ntiytªJ ciwÉl« nka jh«vd¡nfhiytªJ cÄœáiy¤ j«ã nfhÈarhiytªJ vŒâdh‹; jt¤â‹ vŒâdh‹. 15

15. ntiy - flš. ciwÉl« nkajh« vd - ciwí«ïl¤ij milªjjh« v‹W brhšY«go. tªJ nfhiycÄœáiy - K‹ tªJ m«ig¢ áªJ»‹w Éšiyíila.j«ã - ïy¡Ft‹. rhiy - g®zrhiy - g®zrhiy¡F¡flš ctik.

ïy¡Ftid¥ gh®¤J ïuhk‹ ciu¤jš

nkî fhd« Äâiya® nfh‹kfŸóÉ‹ bkšÈa ghjK« nghªjd;jhÉš v«ãif rhiy rik¤jd;ahit ahJ« ïyh®¡Fïia ahjnt. 16

16. nkî fhd« - J‹g« bghUªâa fh£ony. if -iffŸ. rhiy rik¤jd - g®z rhiyia mik¤jd.ahJ« ïyh®¡F - t¿nah®¡F. ïiaahj ahitna -neuhj J‹g§fŸ vití©L?

`v‹W áªâ¤J ïisat‹ gh®¤J’ïUF‹W nghy¡ FyÉa njhËdhŒ!v‹W f‰wid ÚÆJ nghš’v‹wh‹;J‹W jhkiu¡ f©gÅ nrh®»‹wh‹. 17

17. ïisatŸ gh®¤J - ïy¡Ftid¥ gh®¤J. J‹W- ïjœfŸ beU§»a.

`mlU« bršt‹ mË¤jt‹ MizahšglU« ešyw« ghÈ¤J, ïuÉÆ‹RlU« bkŒ¥òfœ Nobd‹ v‹gbj‹;ïl®c d¡FïiH¤ nj‹beL ehŸ’; v‹wh‹. 18

18. mlU« - Ãiwªj. glU« - td¤â‰F¢ bršY«.ghÈ¤J - fh¤J. ïuÉÆ‹ RlU« - fâutid¥nghšÉs§F»‹w.

ïobfhŸ ntH¤ij, vÆ‰bwhL« vL¤Jl‹ ÉG§F«foa khRz«, f‰w¿ª jt®vd ml§»¢,rilbfhŸ br‹Åa® jhœÉy® jh«Äâ¤J, Vw¥,gof sh«vd¤, jhœtiu »l¥gd ghuhŒ!’ 11

11. ïobfhŸ - ïoÆ‹ Xiria¡ bfh©l. ntH¤ij- M© ahidia. khRz« - kiy¥gh«òfŸ. jhœtiu -kiyaothu¤âš.

ïida ahití« VªâiH¡F ïa«ãd‹ fh£o,mida khštiu mUªjt® vâ®tu, tz§»,ÉidÆ‹ Ú§»a ntâa® ÉUªâd‹ Mdh‹,kidÆš bkŒbaD« khjt« òÇªjt‹ ikªj‹.` 12

12. kidÆ‹ - ïšy¤âny. bkŒ vD« - c©ikba‹D«. khjt« - áwªj jt¤ij. òÇªjt‹ ikªj‹ -òÇªjtdh»a jruj‹ ikªj‹. `ïida ahití«.. .Mdh‹.

khiy¡ fh£á

kªâí«, fLtD« ku§fŸ neh¡»d;jªâí« ãofS« jl§fŸ neh¡»d;ÃªijÆš rFªj§fŸ Ús« neh¡»d;mªâia neh¡»dh‹ m¿it neh¡»dh‹. 13

13. jªâí« - M© ahidfS«. ãofS« - bg©ahidfS«. jl§fŸ - kiyaothu¤ij. rFªj§fŸ -gwitfŸ. Ús - Ú©l be¿Æny gw¥gij. neh¡»d - vâ®gh®¤jd.

bkhŒíW eWky® K»œ¤j th«áy;ikaW eWky® ky®ªj th«áy;IandhL, ïst‰F«, mÄœJ mdhS¡F«,iffS«, f©fS«, fky« ngh‹wnt. 14

14. bkhŒcW - t©LfŸ bkhŒ¡»‹w. eWky® áyK»œ¤jth« - kzKŸs ky®fŸ áy FÉªjdth«.ikmW - F‰wk‰w. `eW ky® áy ky®ªjth«’.


öJt® `ïJ bfh‰wt‹ âUKf«’ v‹Wciu¤J mjid¡ bfhL¤jd®. guj‹ mij¥ bg‰wh‹mt®fS¡F¥ gÇrË¤jh‹. ã‹d® ïuhkid¡fhzyh« v‹w MtYl‹ mnah¤â¡F¥ òw¥g£lh‹.

`vGf nrid’ v‹W VÉd‹; vŒâd‹bjhGJ nffa® nfhkf‹ brhšbyhL«jGî njÇil¤ j«ãbahL V¿dh‹;bghGJ« ehS« F¿¤ây‹ nghÆdh‹. 3

3. -.

ahid R‰¿d; nj®ïiu¤J <©od;khd ntªj® FGÉd®; thŸcil¤jhid Nœªjd; r§F«Ku‹wd;Ûd ntiyÆ‹ É«Äd ngÇna. 4

4. <©od - beU§»d. khd - áwªj. jhid - nrid.Ku‹wd - KH§»d. Ûd ntiyÆ‹ - Û‹fis íilafliy¥nghy. É«Äd - xÈ¤jd. ngÇ - ngÇif.

C‹m isªj cl‰FcÆ uh«vd¤jh‹m isªJ jGÉd j©Qik;nj‹m isªJ brÉcw th®¤bjdth‹m isªjJ khfj® ghlny. 5

5. jh‹ misªJ - jh‹ ïiríl‹ fyªJ. j©Qik- k¤js«. jGÉd - ToÆUªjd. `khfj® ghlš V nj‹misªJ brÉ cw th®¤Jvd th‹ misªjd.’ khfj® -ïir ghLtnhÇ‹. nk‹ misªJ - nj‹ fyªJ. th‹misªjd - thDy»š fyªjd.

MW«, fhD«, mf‹kiyí« flªJ,V¿ Vœgfš Úªâ¥,ã‹ vªâu¤JCW ghF kilíil¤J, xŸKiwehW ghŒtaš, nfhriy e©Âdh‹. 6

6. vªâu¤J CWghF - fU«ghiyÆš C¿ tU»‹wrhW. kil cil¤J - kilia cil¤J¡ bfh©L.

mJnf£l ïy¡Ft‹, áªij tUªâ `všyh«K‹ brŒj Éid’ v‹wh‹.

ã‹D« j«ãia neh¡»¥, bgÇat‹`k‹D« bršt¤â‰F c©L tu«ò; ïj‰Fv‹d nfL©L?ï› všiyÆš ï‹g¤ijc‹D! nkštU« Câa¤njhL’; v‹wh‹. 19

19. tu«ò c©L - všiyí©L. ïj‰F - ïªj¤jt¤J¡F. nkštU« Câa¤njhL - ã‹d® »il¡F«ïyhg¤njhL. `ï› všiyÆš ï‹g¤ij c‹D’ v‹wh‹.bgÇat‹ - ïuhk‹.

11. gŸËail¥ gly«

mnah¤âÆÈUªJ nffa ehL br‹w öj®fŸguj‹ ïUªj ïl¤ij milªjd®; j§fŸtUifia m¿É¤jd®.

`öj® tªjd® cªijbrhš nyhL,`vd¡fhjš Kªâ¡ fË¡»‹w áªijah‹,nghJf v§bfd¥ ò¡F,mt® ifbjhH¤;`ÔJ ïy‹bfhš? âUKo nah‹’ v‹wh‹. 1

gŸË mil¥ gly«: jruj‹ <k¥ gL¡ifiagŸË mil¥ gly«: jruj‹ <k¥ gL¡ifiagŸË mil¥ gly«: jruj‹ <k¥ gL¡ifiagŸË mil¥ gly«: jruj‹ <k¥ gL¡ifiagŸË mil¥ gly«: jruj‹ <k¥ gL¡ifiamilªjij¥ g‰¿¡ TW« gFâ.milªjij¥ g‰¿¡ TW« gFâ.milªjij¥ g‰¿¡ TW« gFâ.milªjij¥ g‰¿¡ TW« gFâ.milªjij¥ g‰¿¡ TW« gFâ.

1. áªijah‹ - áªijia cila guj‹. <§F nghJfvd - ï§nf tUf v‹W brhšy. mt® - m¤öj®fŸ.âUKonah‹ - jruj‹.

`tÈa‹’ v‹wt® Tw k»œªjd‹;`ïiybfhŸ ó©ïs§ nfhv« ãuhbdhL«ciyÉš bršt¤j ndh?’vd `c©L’vd¤jiyÆ‹ Vªâd‹ jhœjl¡ iffns. 2

2. ïiy bfhŸó© - ïiy tothf¢ brŒa¥g£l.Mguz¤ij íila. ïs§nfhbthL v«ãuh‹ - ïy¡FtDl‹, ïuhk‹.

k‰W« R‰w¤jh®fis¥ g‰¿bašyh«nf£l¿ªjh‹ guj‹.


10. eif - áÇ¥ò. thŸ - xË. ÔÉif - És¡F. bgh§FmHš áif - »s®ªJ vÇí« Ô¡bfhGªij. njhifa®Xâna - bg©fË‹ Tªjš. nj ky®¤bjhif - nj‹bghUªâa ó§bfh¤J¡fis.

my®ªj ig«Tœ mf‹Fs¡ ÑHd,ky®ªj thÆš òdštH§ fhikahšcy®ªj; t‹f© cnyhg® fil¤jiyòy®ªJ Ã‰F« gÇáy® nghynt. 11

11. mf‹ Fs¡ÑHd - mf‹w Fs¤â‹ Ñœ cŸsdth»a. my®ªj ig§Tœ - klš ÉÇªj be‰gÆ®. ky®ªjthÆš - âwªj kj»‹ tÊna. cy®ªj - fhŒªjd. gÆ®fhŒªjik¡F¥ gÇáy® ctkhd«.

ehÉ‹ Ú¤JmU ešts« J‹ÅaóÉ‹ Ú¤bjd, ehL bghÈbth ßï¤,njÉ Ú¤J,mU« nr©be¿ jhÉl,MÉ Ú¤j clšvdš Manj. 12

12. ehÉ‹Ú¤J - ehÉdh‰ TW« òfiHí« Ú§».Ú¤Jvd - Ú§»aij¥ nghy. njî« Ú¤J - ïuhkD« Ú§».mU« nr© be¿ jhÉl - mÇa Ú©l tÊÆny elªJtd¤â‰F¢ bršy. nfhry eh£L¡F¥ ãz« ctik.

v‹w eh£oid neh¡», Æl®cHªJx‹W« c‰wJ cz®ªây‹; c‹Dth‹,`br‹W nf£gbjh® Ô§Fs jh«’vdh;Ã‹W Ã‹W beoJÆ®¤ jh‹;mnuh. 13

13. -.

Û©L« vŒâ,m« bkŒbaD« ešmÂó©l ntªj‹ âUkf‹, òªâ,j‹ö©L njÇD« KªJw¤ ö©Lnth‹,Ú©l thÆš beLf® neh¡»dh‹. 14

14. ö©L njÇD« - X£l¥gL»‹w njiu¡ fh£oY«.òªâjh‹ KªJw¤ ö©Lth‹ - m¿it K‹nd bršY«go Vî»‹wtdh»a guj‹.

xŸKis ehW taš ghŒ - xË bghUªâa Kis njh‹¿ÆU¡»‹w tašfËny ghŒ»‹w.

nfhriy eh£o‹ ghœg£l fh£á

V®J wªj taš;ïs ikªj®njhŸjh®J wªjd; j©jiy bešÈD«Ú®J wªjd; jhkiu Ú¤bjd¥gh®J wªjdŸ g§fa¢ bršÉna. 7

7. taš V® Jwªj; jh® - khiy. j©liy - nrhiyfËY«. bešÈD« - beš tašfËD«. Ú® Jwªjd - Ú®ï‹¿ Ú§»d. g§fa¢ bršÉ - ïy¡FÄ. jhkiu Ú¤J vd¥gh® JwªjdŸ.

VŒªj fhy« ïJïj‰ fh«vdMŒªJ, kŸs® mÇFe® ï‹ikahš,ghŒªj Nj¥ gReW« njwyhšrhŒªJ, xáªJ, Kis¤jd, rhÈna. 8

8. mÇFe® kŸs® ï‹ikahš - mÇ»‹wt®fsh»acHt®fŸ ïšyhikahš. Nj« gR«eW« njwyhš -kh«gH¤â‹ òâa ïÅa njdhš. rhÈ - be‰gÆ®. rhŒªJ;xáªJ - xoªJ. Kis¤jd.

ghlš Ú¤jd t©blhL gh©FHh«;Mlš Ú¤jd mu§bfhL mf‹òdš;Nlš Ú¤jd Noif; NËifkhl« Ú¤jd k§fy tŸisna. 9

9. t©blhL - t©LfSl‹. gh© FHh« - ghz®T£l«. mu§bfhL mf‹òdš - mu§F« bgÇa Ú® Ãiyí«.Mlš Ú¤jd. Noif - fyr§fŸ. Nlš Ú¤jd - njhuz§fis¤ Jwªjd. NËif - khËifÆš cŸs Ãyh K‰w§fŸ.k§fy tŸis Ú¤jd - k§fy¥ ghlšfis¤ Jwªjd.

eif ïHªjd thŸKf« ehWm»šòif ïHªjd khËif; bgh§FmHšáif ïHªjd ÔÉif; njky®¤bjhif ïHªjd njhifa® Xâna. 10


vªij, v‹Ia®, v§ifa®,’ v‹wdŸ;mªj« ïšFz¤ jhD« `mjh«’ v‹wh‹. 18

18. Ôây® - Jj‰wt®fsh íŸsduh? v‹Ia® - v‹jika‹ kh®fŸ.

ntW

`_©blG fhjyh‹ KsÇ¤ jhŸbjhHnt©obd‹, vŒâbd‹, cŸs« É«K«Mš;M©jif beLKo mur® nfhkf‹ah©ilah‹ gÂ¤â®;’ v‹W ïUif T¥ãdh‹. 19

19. _©L vG fhjyh‹ - ÄFªj m‹òilatdh»ajªijÆ‹. KsÇ¤jhŸ - jhkiu ky®ngh‹w ghj§fis.É«K« - Éiu»‹wJ. Mš; mir.

Mdt‹ ciubra mÊÉš áªijahŸ`jhdt® tÈbjhiy¤J mtÅ jh§»anj‹mk® bjÇayh‹ njt® ifbjhHthdf« vŒâdh‹; tUªjšÚ!’ v‹whŸ. 20

20. -

v¿ªjd foabrhš brÉíŸ vŒjY«,be¿ªjy® FŠáah‹ beoJ åœªjd‹;m¿ªây‹; cÆ®¤ây‹; mrÅ V‰¿dhšk¿ªJa® kuhku« k©c‰W v‹dnt. 21

21. v¿ªJ md - fšiy¤ ö¡» v¿ªjJ ngh‹w. k¿ªJca® - thd¤ij kiw¤J ca®ªj. kuhku«; mrÅV‰¿dh‹ - ïona‰whš k© c‰W v‹d - k©ÂnyrhŒªjh‰ nghy. beoJ åœªjd‹”.

thŒxË kG§f¤j‹ ky®ªj jhkiuMŒky® ead§fŸ mUÉ nrh®ju¤`ÔbaÇ brÉÆšit¤ jida ÔabrhšÚmyJ ciubra Ãid¥g nuh’v‹wh‹. 22

guj‹ f©l mnah¤â

<£L e‹òfœ¡F, <£oa ahití«nt£l nt£lt® bfh©Ä‹! ÉiuªJ’vd¡;nfh£o kh¡fis¡ TWt nghštd,nf£o y‹Ku á‹»s® Xijna. 15

15. <£Leš òfœ¡F - nr®¡»‹w ešy òfG¡fhf.nt£lnt£lt® - ÉU«ãa bghUŸfis ÉU«ãat®fŸ.nfh£o kh¡fis - t£lkhd k¡fis. Tîtnghštd -miH¥ã‹ nghštdth»a. Kuá‹ »s® Xij - Kuá‹guÉa Xiria; nf£oy‹.

njU«, khî«, fËW, áÉifí«,CU« g©oí«, CUe® ï‹ikahš,ahU« ï‹¿ vÊšïy åâfŸ,thÇ ï‹¿a thYf M‰¿nd. 16

16. thÇ ï‹¿a - Ú® m‰w. thYf« M‰¿nd - bt©kzš guªj M‰iw¥nghš fhz¥g£lJ. mnah¤âefU¡F Ú®t‰¿a MW ctik.

jªijÆ‹ kuz« nf£L¤ js®jš

ï¤jifa fh£áia¡ f©L br‹w guj‹r¤JU¡ fdDl‹ jruj‹ mu©kidia milªjh‹; mtid¤ njodh‹.

Ma fhiyÆš Iaid¤ jªjm¤öa jhia¤ bjhHšcW th‹jid,`TaŸ m‹id FWfâ® v‹W’xUntŒbfhŸ njhË bjhGJ És«ãdhŸ. 17

17. Iaid¤ jªj - ïuhkid¥ bg‰w. öa jhia -nfhriyia. ntŒ bfhŸ njhË - _§»È‹ j‹ikia¡bfh©l njhis íila.

tªJ jhia moÆš tz§fY«,áªij Mu¤ jGÉdŸ; `Ôây®


M‰wy‹ ï‹dd g‹Å MtÈ¤J,C‰WW f©Âd‹ cUF th‹,jid¤nj‰¿d‹ xUtif; á¿J nj¿aT‰Wwœ tÇáiy¡ FÇáš TWth‹. 27

27. MtÈ¤J - mGJ. jid xUtif nj‰¿d‹ -j‹id¤jhnd xUthW nj‰¿¡ bfh©lh‹. T‰W cwœ -T‰Wtid x¤j. FÇáš - bgUikÆš áwªj guj‹.

ïuhk‹ td« br‹wJ nf£L tUªjš

`vªijí«, ahí«,v« ãuhD«, v«KD«mªj«ïš bgU«Fz¤J ïuhk‹; Mjyhš,tªjid mt‹fHš it¤jnghJ myhš,áªijbt« bfhLªJa® Ô®fyhJ’ v‹wh‹. 28

28. -.

m›îiu nf£lY«, mrÅ Vbwdbt›îiu tšytŸ Û£L« TWthŸ;`bj›mL áiyÆdhŒ! njÉ, j«ãv‹Wï›ÉU nthbuhL« fhd¤ jh‹; v‹whŸ. 29

29. -.

`td¤âd‹’ v‹wtŸ ïir¤j kh‰w¤ij`Ãid¤jd‹; ïUªjd‹; beU¥ò© lh‹vd;Éid¤âw« ahJïÅ Éis¥gJ? ï‹dK«vid¤Js nf£gd J‹g«? ah‹;v‹wh‹.` 30

30. Éid¤âw« ïÅ Éis¥gJ ahJ - ÉidÆ‹bfhLik ï‹D« c©lh¡F« J‹g« vJnth? ah‹ï‹dK«; nf£gd - nf£f¡Toa. J‹g« vid¤Js -J‹g« v›tsî c©nlh?

ïuhk‹ fh£L¡F¢ br‹w fhuz« m¿jš

V§»d‹ É«knyhL ïUªj Vªjš;`m¥ó§fH‰ fhyt‹ td¤J¥ nghaJ,

22. thŒ xË kG§f - thÆÈUªJ tU»‹w áwªjbrh‰fŸ Fiwa. ÔvÇ - Ô¡bfhGªij. Ôa brhš - bfhL«brhšiy.

jªijia v©Â¤ jÉ¤jš

`mwªjid nt®mW¤J mUis¡ bfh‹W,ca®áwªjÃ‹ j©mË¤ âUit¤ njRmÊ¤Jïwªjid M«vÅš, ïiwt Úâiakwªjid, cd¡Fïâ‹ khR nkšc©nlh!’ 23

23. j©xË âUit - FË®ªj m‹ig¥ bg‰wmurh£áah»a bršt¤â‹. njR mÊ¤J - xËia¡bfhL¤J. khR - F‰w«.

`ád¡FW«ò v¿ªJ,vG fhk¤Ô mÉ¤J,ïd¡FW«ò ahití« v‰¿, aht®¡F«kd¡FW be¿brY« tŸË nahŒ!kwªJcd¡FcW be¿bryš xG¡»‹ ghynjh!’ 24

24. ád« FW«ò v¿ªJ - ádkh»a Ôikia¡bfh‹W.ïd« FW«ò - ád« fhk« ïitfS¡F ïdkhd ÔikfŸ.ahití« v‰¿ - všyht‰iwí« mÊ¤J. kd¡F cW« -kd¤â‰F cfªj.

`Kjyt‹ KjÈa Kªij nah®gH«fijiaí« òJ¡»a jiyt‹, f©QilEjyt‹ áiyÉÈ‹ neh‹ik ü¿aòjštid v§‡d« ãÇªJ nghÆdhŒ!’ 25

25. Kjyt‹- NÇa‹. f©Qil Ejyt‹ -átbgUkh‹. áiyÉÈ‹- kiy ngh‹w ÉšÈ‹. neh‹ik- tÈikia. ü¿a - mÊ¤j. òjštid - ïuhkid.

`g‰WcW jt¤âÅš gaªj ikªj‰FK‰WyF mË¤J,Ú KiwÆ‹ vŒâabfh‰weš Kokz¡ nfhy« fhzî«bg‰¿iy nghY«,Ã‹ bgÇa f©fshš.’ 26

26. -.


Nod ky®¡fu«, brhšÈ‹ K‹brÉTod; òUt§fŸ Fâ¤J¡ T¤JÃ‹WMod; cÆ®¥ãndhL mH‰bfh GªJfŸXod; cÄœªjd câu« f©fns. 36

36. Nod ky®¡fu« - jiyÆny No ÆUªj ky®ngh‹w iffŸ. brÉ Tod - fhJfis¢ nr®ªjd. `f©fŸcâu« cÄœªjd.’

bfhoabt« nfhg¤jhš bfhâ¤j nfhsÇ,foatŸ jhŒvd¡ fUJ »‹¿y‹;beoat‹ KÅí«v‹W mŠá Ã‹wd‹;ïocU« midabt« bkhÊï a«òth‹. 37

37. foatŸ - bfhoatis. beoat‹ - ïuhk‹.

guj‹ ifnfáia ïfœªJ, jhD« gÇjÉ¤jš

`kh©ld‹ vªij,v‹ j«K‹ khjt«ó©ld‹ Ã‹bfhL« òz®¥ãdhš v‹whš,Ô©oby‹ thŒmJ, nf£L« Ã‹wah‹M©ld nd,a‹nwh, muir Mirahš! 38

38. bfhL« òz®¥ãdhš - bfhoa Nœ¢áÆdhš.thŒmJ Ñ©oy‹ - c‹ thia¡ »Ê¡fhkš ïU¡»‹nw‹.

`ÚïD« ïUªjid! ahD« Ã‹wbd‹!VvD« kh¤âu¤J v‰W »‰¿by‹!Mat‹ KÅí« v‹W mŠá nd‹myhšjhŒvD« bga®vid¤ jL¡f‰ ghynjh!’ 39

39. -.

`RÊcil¤ jhŒbrhY« bfhoa Nœ¢áahštÊíil¤ jhŒtU kuig khŒ¤J,xUgÊíil¤ jh¡»d‹ guj‹ g©L,vD«bkhÊíil¤J M¡fÈ‹ Kiwik ntW©nlh!’ 40

40. RÊcil jhŒ brhY« - tŠridíŸs jhŒ -T¿a. tÊ cil¤jhŒ - tÊtÊahf, tU« kuig khŒ¤J -tU»‹w Kiwia mÊ¤J. Kiwik - Ôa Kiwik.

Ô§»iH¤j mjÅndh? bjŒt« Ó¿nah?X§»a ÉâÆndh? ahâ ndh?’vdh. 31

31. -.

`Ôad ïuhknd brŒí nkš,mitjhŒbraš mšynth jy¤J nsh®¡bfyh«;nghaJ jhijÉ© ò¡f ã‹dnuh?Maj‹ K‹dnuh? mUS å®!’v‹wh‹. 32

32. jhŒ braš mšynth - jhŒ j‹ FHªijiatU¤J« braš ngh‹wJ m‹nwh? MŒ mj‹ K‹dnuh- fhL bršy¤ JÂªjtdhŒ mj‰F K‹ngh.

`FU¡fis ïfœjÈ‹ m‹W; T¿abrU¡»dhš m‹W;xU bjŒt¤ jhY«m‹W;mU¡fnd midam› tur® nfhkf‹ïU¡fnt td¤Jmt‹ V» dh‹;’ v‹whŸ. 33

33. -

`F‰w«x‹ ¿šiynaš, bfhâ¤J ntWnsh®br‰wJ« ïšiynaš, bjŒt¤ jhšm‹nwš,bg‰wt‹ ïU¡fnt ãŸis fh‹òfc‰wbj‹? bjÇju ciubrŒ å®?’v‹wh‹. 34

34. bfhâ¤J - ádªJ. ntWcnsh® - k‰wt®fshš.br‰wJ« - btW¤jJ«. ïšiynaš - fhuz« ïšiyahdhš. ã‹ mt‹ ctªjJ v‹ - ã‹d® jruj‹ïwªjj‰F¡ fhuz« v‹d?

`th¡»dhš tuªju¡ bfh©L ikªjid¥ngh¡»nd‹ td¤âil¥; ngh¡»¥, gh®cd¡FM¡»nd‹; m‹dJ bghW¡f yhikahšÚ§»dh‹ j‹cÆ® neÄ ntªJ;’v‹whŸ. 35

35. th¡»dhš - mur‹ K‹ vd¡ fË¤âUªj th¡»‹go. gh® - eh£il. neÄntªJ - M£á¢ r¡fu¤ij íilamur‹. `j‹ cÆ® Ú¡»dh‹; v‹whŸ.’


rh‹W« jhnd ešmw« Mf¤, jifPhy«_‹W« fhz, khjt« ahnd Kaš»‹nw‹.’ 45

45. V‹W ghÉ c‹- ïirªj ghÉah»a c‹Dila.ghjf« m‰W - ght« Ô®ªJ. `eš mw« jhnd rh‹W« Mf- ešywnk rh‹whf.

`áwªjh® brhšY« ešYiu brh‹nd‹; brašvšyh«kwªjhŒ, brŒjhŒ MFâ! khah cÆ®j‹id¤JwªjhŒ M»š, öiaí« Mâ! cyf¤njãwªjhŒ Mâ! <jyJ ïšiy ã¿J’v‹wh‹. 46

46. -.

ï›thW tUªâ¢ ádªj guj‹ nfhriyÆ‹mu©kidia milªjh‹. mtŸ mofËnyåœªJ mGJ òy«ãdh‹.

`bfhoat® ahtU« Fy§fŸ nt®mwbehoFbt‹; ah‹;mJ EtštJ v§‡d«?foatŸ tÆ‰¿Åš ãwªj fŸtnd‹,KoFbt‹ mU«Ja® Koa v‹D«;’Mš. 47

47. bfhoat® ahtU« - ïuhkD¡F¡ bfhLikbrŒjt®fŸ midtU«. nt® mw beho»y® - monahLmÊªây®. mU« Ja® Koa - bfhLª Ja® Ú§f.KoFbt‹ - ïw¥ng‹.

`ïuj«x‹W C®ªJgh® ïUis Ú¡F« m›tujÅš xËbgw ts®ªj bjhšFy«,guj‹v‹W xUgÊ gil¤jJ’ v‹Dkhš;kufj kiyv‹ ts®ªj njhËdh‹. 48

48. x‹W ïuj« C®ªJ - x‰iw¢ r¡fuKŸs ïuj¤âny V¿ C®ªJ. m› tujÅ‹ - mªj¢ NÇaid¥ nghy.

`thŸbjhL jhidah‹ thÅš it»l¡,fhLxU jiykf‹ vŒj¡, f©ïyhehLxU Ja®ïil iet nj’vD«;jhŸbjhL jl¡ifm¤ jUk nkmdh‹. 49

ntW

`ïwªjh‹ jªij <ªj tu¤J¡F ïÊbt©zh;mwªjh‹ <bj‹W m‹dt‹ ikªj‹ mubršyh«Jwªjh‹; jhÆ‹ Nœ¢áÆ‹ Phy« mtndhL«ãwªjh‹ M©lh‹; v‹D«ïJ v‹dhš bgwyhnk.’ 41

41. `mªj tu¤J¡F;’ ïÊî v©zh - nfLÃid¡fhkš; `jªij ïwªjh‹.’

`khS« v‹nw jªijia c‹dh‹; tirbfh©lhŸnfhS« v‹dh ny,vdš bfh©lh‹; mJt‹nwšÛS« m‹nw, v‹idí« bkŒna cybfšyh«MS« v‹nw nghÆd‹ m‹nwh? murhŸth‹.’ 42

42. tir bfh©lhŸ - gÊia¤ njo¡ bfh©lifnfáÆ‹. nfhS - bfhŸifí«. `v‹dhny vdšbfh©lh‹;’

`cŒah Ã‹nw‹ ï‹dK«, v‹K‹ cl‹tªnjh‹ifah® fšiy¥ òšmlF c©z¡, fy«VªâbtŒnah‹ eh‹ï‹ rhÈÆ‹ bt©nrhW mKbj‹dbeŒnah L©z Ã‹wJ, Ã‹wh® Ãidahnuh!’ 43

42. v‹K‹ - v‹ K‹dtdhf. cl‹ tªjh‹ - Tl¥ãwªjt‹. ifM® fšiy - ifah»a fy¤âš. òšmlFc©z - m‰gkhd ïiy czit it¤J c©zî«.rhÈÆ‹ - brªbešÈ‹. Ã‹wJ - eh‹ Ã‹wij. Ã‹wh® -cy»š Ã‹wt®.

`Éšyh® njhsh‹ nkÉd‹ bt«fh df«;v‹dešyh‹ m‹nw JŠád‹; eŠnr midahis¡bfhšny‹, khna‹, t‹gÊ ahny Fiwt‰nw‹mšny ndh?ah‹ m‹òilah®nghš mG»‹nw‹.’ 44

44. t‹gÊahny Fiwt‰nw‹ - bfhoa gÊahšÃu«ãnd‹.

`V‹W‹ ghÉ¡ F«ã tÆ‰¿‹ ïilit»¤njh‹W«, Ôuh¥ ghjf« m‰bw‹ Ja®Ôu¢,


53. jh‹ jÅ¥ghŒ - jh‹ jÅ¤âUªJ. ehaf‹ gl -jiyt‹ mÊí«go. elªjt‹- tŠrfkhf elªjt‹.

`bghŒ¡fÇ T¿ndh‹, nghU¡F mŠándh‹,if¡bfhS« mil¡fy« fuªJ t›Éndh‹,vŒ¤âl¤J ïl®brŒnjh‹, v‹Wï‹ ndh®òF«bkŒ¡bfhL eu»il ÉiuÉ‹ åœf ah‹.’ 54

54. bghŒ¡fÇ - bghŒrh£á. fuªJ - xËªJ Ã‹W.vŒ¤âl¤J - ïis¤âUªjnghJ.

`mªjz® ciwíis mdÈ C£ondh‹,ikªjiu¡ bfh‹Wnsh‹, tH¡»š bghŒ¤Jnsh‹,Ãªjid njtiu Ãfœ¤â ndh‹òF«bt«Ja® euf¤J åœf ahDnk.’ 55

55. -.

`f‹WÆ® XŒªJf¡ fwªJ ghšc©nlh‹,k‹¿il¥ ãw®bghUŸ kiw¤J t›Éndh‹,e‹¿ia kwªâL« ea«ïš ehÉndh‹,v‹¿t® cW«euF v‹d jhfnt!’ 56

56. f‹W cÆ® XŒªJ cf - f‹W cÆ® nrh®ªJkhS«go; `ghš fwªJ c©nlh‹.’ k‹¿il - ÚârigÆny bghŒ tH¡F¤ bjhL¤J. ea«ïš - Úâa‰w.

`MWj‹ cl‹tU« mŠbrhš khjiuCWbfh©L miy¡f¤,j‹ cÆ®bfh©L V»ndh‹,nrhWj‹ mašcnsh® gá¡f¤ JŒ¤Jnsh‹,VW«m¡ fâÆil ahD« Vwnt.’ 57

57. MW j‹Dl‹ tU« - tÊÆny j‹Dl‹tU«CW bfh©L - J‹g« brŒí« fUÉia¡ bfh©L.miy¡f - ãw‹ xUt‹ J‹òW¤Jtij¡ f©L.JŒ¤Jnsh‹ - c©lt‹.

`mÊtU« muáaš vŒâ, MF«v‹WïÊtU áWbjhÊš ïa‰¿, M©Lj‹

49. jhŸ bjhL jl«if - KHªjhis¤ bjhL»‹wÚ©l iffisíila; m¤jUknk mdh‹ - guj‹.thŸbjhL jhidah‹ - this¤ jÇ¤j nridiaíilajruj‹.

nfhriyÆ‹ nfŸÉ

òy«òW FÇášj‹ òy®î neh¡»dhŸ;Fy«,bghiw, f‰ò, ïit Rkªj nfhriy;`Ãy«bghiw M‰wy‹, beŠr« öŒJ’vdh¢ry«ã¿J cw,kd« js®ªJ TWthŸ. 50

50. òy®î - J‹g¤ij. Ãy«bghiw - M‰wy‹ - murghu¤ij V‰W el¤jkh£lh‹. beŠr« öŒJ -ïtDila cŸs« F‰wk‰wJ. ry« ã¿J cw - nfhg«mj‰F khwhd bghWikia mila.

`ikmW kd¤bjhU khR sh‹my‹;brŒand;’v‹gJ njU« áªijahŸ,`iffa® nfhkfŸ ïiH¤j ifjt«,Ia!Ú! m¿ªâiy nghY« Mš?’ v‹whŸ. 51

51. brŒand - ešyt‹jh‹. ifjt« - tŠridia.Mš; mir.

guj‹ gij¥ò

`mw«bfl Ka‹wt‹, mUŸïš beŠád‹,ãw‹fil Ã‹wt‹, ãwiu¢ Ó¿ndh‹,kw«bfhL k‹cÆ® bfh‹W thœªjt‹,Jwªjkh jt®¡FmU« Jau« NœªJnsh‹.’ 52

52. ãw‹fil - ãw‹ kid thÆÈš mt‹ kidÉiaÉU«ã. kw«bfhL - ïu¡fk‰w j‹ikíl‹.

`jhŒgá cHªJÆ® jsu¤ jh‹jÅ¥ghŒ,bgU« ghœtÆW mË¡F« ghÉí«,ehaf‹ gl,elª jtD« e©Q«m¤ÔvÇ euf¤J¡ foJ bršfah‹.’ 53


k‹d® k‹dth’ v‹W thœ¤âdhŸc‹d c‹dieªJ cU» É«KthŸ. 62

62. -.

k‹dt‹ <k¡fl‹

gujD« nfhriyí« ï›thW tUªJ«rka¤âš m§nf tá£l‹ tªjh‹. guj‹ mtid¥gÂªjh‹; ̀vªij ah©ilah‹?’ v‹wh‹. tá£l‹thŒÉ£L¥ ngr Koahkš fy§»dh‹. nfhriyÆ‹ c¤juî bg‰W¥ guj‹ tá£lDl‹ br‹WjªijÆ‹ cliy¡ f©lh‹; jÉ¤J¥ òy«ãdh‹.ã‹d®, guj‹, tá£l‹, Rkªâu‹, mur‹njÉkh®fŸ, gÇrd§fŸ midtU« mur‹ cliyvL¤J¡bfh©L ruí eâ¡fiuia milªjd®. <k¡flD¡fhd všyh V‰ghLfS« Koªj ã‹d®gujid¥ gh®¤J `Ú brŒa nt©oa fl‹fis¢brŒ.” v‹wd®.

v‹D« ntiyÆš vGªj åuid,`m‹id Ôikahš mur‹ Ã‹idí«J‹D J‹g¤jhš JwªJ nghÆdh‹K‹d nu;’vd KÅt‹ T¿dh‹. 63

63. v‹D« ntiyÆš - v‹w rka¤âš. J‹DJ‹g¤jhš - cŸs¤âš bghUªâa J‹g¤âdhš. KÅt‹- tá£l‹.

ïij¡ nf£l guj‹, ïonaW©l mut«nghš V§»dh‹; mGjh‹.

`ciubrŒ k‹d®,k‰W v‹Åš,ahtnu?ïuÉ j‹Fy¤J vªij Kªijnah®;ãuj órid¡F cÇa ng¿ny‹,muR brŒanth mikt jhÆnd‹.’ 64

64. vªij Kªijnah® - v‹ jªij tÊÆny tªjK‹ndh®fËš. v‹Åš ahtnu - v‹id¥nghš ght«òÇªjt®fŸ ah®? ãuj órid¡F - ãnuj¢ rl§FbrŒtj‰F.

tÊtU jUk¤ij kwªJ, k‰bwhUgÊtU be¿gl® gjf‹ Mfah‹!’ 58

58. mÊî mU« - Ãiyahd. MF« v‹W - v‹dhšvijí« brŒa Koí« v‹W f®t§bfh©L. be¿gl® -tÊÆny bršY»‹w. gjf‹ - ghjf‹.

`f‹Åia mÊbra¡ fUâ ndh‹,FUg‹Åia neh¡»ndh‹, gU» ndh‹eiw,bgh‹ïfœ fsÉÅš bghUªâ ndh‹,vD«ï‹dt® cWfâ v‹d jhfnt.’ 59

59. eiw gU»ndh‹ - fŸ c©nlh‹. bgh‹ -bgh‹id. ïfœ fsÉÅš - ïfH¤j¡f âU£o‹_y«.bghUªândh‹ - milªjt‹.

`V‰wt®¡F xUbghUŸ cŸsJ, ï‹W,v‹Wkh‰wy‹ cjty‹, tu«ãš gšgfšM‰¿d‹ cH‰W«X® Mj‹ vŒJ«,m¡T‰WW eu»‹X® TW bfhŸfah‹.’ 60

60. kh‰wy‹ cjty‹ - kh‰whkš cjÉ brŒahjt‹.M‰¿d‹ cH‰W« - tu¢ brŒJ x‹W« bfhL¡fhkšJ‹òW¤J«. X® Mj‹ - xU _l‹. eu»‹ X® TW -euf¤â‹ xU ghf¤ij.

`Ôad bfhoatŸ brŒj brŒifiaehÆnd‹ czÇ‹,e‹ bd¿Æ‹ Ú§fyh¤öat®¡F ïl®ïiH¤J cHY«, njh«cilMat®; åœfâ mjÅš åœfah‹.’ 61

61. ïl® ïiH¤J cHY« - J‹g« òÇªJ âÇí«.njh«cil Mat® - F‰wKŸst®fŸ. åœfâ - ÉG»‹weuf fâÆny.

nfhriy, ï›thW tUªâa gujid¡ fhd¤âÈUªJ Û©l ïuhkdhfnt fUâdhŸ; mtid¤jGÉ¡bfh©L f©Ù® cF¤jhŸ.

`K‹id E«Fy Kjšc nsh®fŸjh«Ã‹id ahtnu Ãf®¡F« Ú®ikah®!


12. MWbrš gly«

gujid munr‰f nt©Ljš

kªâu¡ »HtU«,efu khªjU«,jªâu¤ jiytU«, juÂ ghyU«,mªju KÅtnuhL m¿P® ahtU«Rªju¡ FÇáiy kuã‹ R‰¿dh®. 1

MW brš gly«: guj‹, ïuhkid miH¤JMW brš gly«: guj‹, ïuhkid miH¤JMW brš gly«: guj‹, ïuhkid miH¤JMW brš gly«: guj‹, ïuhkid miH¤JMW brš gly«: guj‹, ïuhkid miH¤JtU«bghU£L tÊ elªJ br‹wij¥g‰¿ ciu¡F«tU«bghU£L tÊ elªJ br‹wij¥g‰¿ ciu¡F«tU«bghU£L tÊ elªJ br‹wij¥g‰¿ ciu¡F«tU«bghU£L tÊ elªJ br‹wij¥g‰¿ ciu¡F«tU«bghU£L tÊ elªJ br‹wij¥g‰¿ ciu¡F«gFâ.gFâ.gFâ.gFâ.gFâ.

1. kªâu¡ »Ht® - kªâÇkh®fŸ. jªâu¤ jiytU« -nrid¤ jiyt®fS«. mªju KÅt® - thd¤âš bršY«M‰wš cŸs KÅt®fŸ. FÇáiy - gujid.

R‰¿d® ïUªJÊ¢ Rkªâ u¥bga®bgh‰wl« nj®tyh‹, òyik cŸs¤jh‹bfh‰wt®¡F cWbghUŸ F¿¤j bfhŸifah‹,K‰Wz® KÅtid Kf¤J neh¡»dh‹. 2

2. bfh‰wt®¡F - murD¡F. cW bghUŸ - e‹ikbrŒtijna. F¿¤j - flikahf¡ bfh©l. bfhŸifah‹- bfhŸifia íilat‹. `bfh‰wt®¡F - gujD¡F. cWbghUŸ - kd¤âš c‰w brŒâia. F¿¤j - F¿¥ghš m¿ªj.bfhŸifah‹ - M‰wiyíilat‹.’ v‹W« Twyh«.

neh¡»dhš Rkªâu‹ Etyš c‰wij,th¡»dhš m‹¿na cz®ªj khjt‹`fh¡Fâ cyF,Ã‹ fl‹m jh«vdnfh¡Fk uD¡FmJ bjÇa¡ TWth‹. 3

3. neh¡»dhš - gh®itÆdhš. khjt‹ - tá£l‹.nfhFkuD¡F - gujD¡F.

`jUk«v‹W xUbghUŸ jªJ-eh£LjšmUikv‹ gJbgÇJ m¿â IaÚ!ïUikí« jUtj‰F ïiatJ; <©oJ;bjUŸkd¤ jh®¡Fmyhš bjÇj‰ ghynjh.’ 4

v‹W T¿behªJ ïlÇ‹ _œF«,m¤J‹W jhut‰F, ïisa njh‹wyhšm‹W ne®fl‹ miktJ M¡»dh‹,Ã‹W eh‹kiw be¿brŒ Ú®ikah‹. 65

65. ïisa njh‹wyhš - r¤JU¡fdid¡ bfh©L.

njÉa® cl‹f£il Vwš

ïiHí«, MuK«, ïilí«, Ä‹Ål¡FiHí« khky®¡ bfh«g dh®fŸjh«,jiHÆš K©lf« jGî fh‹ïilKiHÆš kŠiPnghš vÇÆ‹ _œ»dh®. 66

66. jiHïš K©lf« - ïiy Æšyhj jhkiuky®fŸ. jGîfh‹ ïil - bghUªâa fh£ony. KiHÆ‹- kiy¡FifÆÈUªJ tªj. kŠiPnghš - kÆšfis¥nghy tªJ. ToÆUªj bg©fË‹ Kf§fŸ ïiya‰wjhkiu¡fhLfŸ nghš ïUªjd.

M§», ÚÇD« FËu, m«òa¤â§fŸ thŸKf« âUÉ s§Fw¢,r§if Ô®ªJj« fzt® ã‹brY«e§if kh®òF« cyf« e©Âdh®. 67

67. ÚÇD« m§» FËu - Úiu¡fh£oY« beU¥òFË®¢áia¤ ju. r§if Ô®ªJ - cŸs¤ Ja® Ú§».

mj‹ã‹ ïwªjh®¡F¢ brŒí« fl‹fŸvšyh«, üš Kiw¥go brŒJ Ko¡f¥g£ld.midtU« fiyªJ nghÆd®. J¡f« bfh©lhlnt©oa ehŸfS« fÊªj ã‹d® tá£l‹ guj‹ïU¡F« ïl¤ij milªjh‹. VidnahU« tªjd®.

k‹d® ï‹¿na itaf« itfšjh‹bjh‹ik m‹bwd¤ JÂí« beŠád®,m‹d khÃy¤J m¿P® j«bkhL«K‹id kªâu¡ »Ht® Kªâdh®. 68

68. -.


xL§»a cÆÇd‹; cz®î ifju¤bjhl§»d‹ murit¡F cŸs« brhšYth‹. 9

9. ïL§»d‹ - tUªâdh‹. cz®î ifju - m¿îifbfhL¡f. `murit¡F;’ cŸs« - j‹ kd¤âš cŸsij;`brhšYth‹ bjhl§»d‹.’

`_‹Wy »D¡F«X® Kjšt dhŒ,Kjšnjh‹¿d‹ ïU¡f,ah‹ kFl« NLjšrh‹wt® ciubrŒm¤ jUk« Manjš,<‹wtŸ brŒifÆš ïG¡F© lhFnkh?’ 10

10. rh‹wt® ciu brŒ - m¿îilnahuhš brhšy¥gL»‹w. m¤jUk« Manjš - m¢áwªj mwkhFkhdhš?

`miltU« bfhLikv‹ m‹id brŒifia,eiltU« j‹ikÚ® e‹¿J, v‹¿nuš,ïiltU« fhy«<©L ïu©L« Ú¤J,ïJfiltU« Ôbe¿¡ fÈÆ‹ M£ánah?’ 11

11 . ïiltU« - »Ujíf« fÈíf« ïu©L¡F«ïilÆš tU«. fhy« ïu©L« <©L Ú¤J - ânujh íf«.Jthgu íf« v‹D« ïu©ilí« ï§nf Ú¡».

`nt¤jit ïUªjÚ®, Éky‹ cªâÆšó¤jt‹ KjÈd® òÉíŸ njh‹¿dh®,_¤jt® ïU¡fnt, Kiwik ahšÃy«fh¤jt® cs®vÅš, fh£o¡ fh©ouhš.’ 12

12. Éky‹ cªâÆ‹ - âUkhÈ‹ cªâÆny. ó¤jt‹KjÈd® - njh‹¿at‹ Kjnyhuhf. njh‹¿dh® -ãwªjt®fËny. fh£o¡ fh©o® - bkŒ¥ã¤J¡ fh£L§fŸ.Mš; mir.

`e‹bd¿ v‹ÅD«, eh‹ïª ehÅy«k‹cÆ®¥ bghiwRkªJ ïUªJ thœ»ny‹;m‹dt‹ jid¡bfhz®ªJ, my§fš khKo,bjhšbe¿ KiwikÆš N£lš fh©ouhš.’ 13

13. -.

4. xU bghUŸjªj - x¥g‰w bghUis ahtU«ã‹g‰w¢ brŒJ. mUik - áwªj braš. ïJ - ï¤jUk«.bjUŸ kd¤jh® - bjËªj kd¤ijíilat®.

`tŸcW tÆuthŸ muRïš itaf«eŸcW fâÇyh¥ gfY«, ehŸXL«bjŸcW kâÆyh ïuî«, nj®jÇ‹cŸciw cÆ®ïyh clY« x¡Fnk.’ 5

5. tŸcW - ciwÆny cŸs. tÆuthŸ muR ïš -tÆuthisíila mur‹ ïšyhj. itaf« - cyf«.eŸcW - ÉU«ò»‹w. ehŸ - e£r¤âu«.

`KiwbjÇªJ xUtif Koa neh¡F¿‹,kiwat‹ tF¤jd k©Âš, th‹ïil,ÃiwbgUª j‹ikÆ‹ Ã‰g, bršt‹,ïiwtid ïšyd ahit? fh©»y«.’ 6

6. Koa neh¡F¿‹ - e‹whf MuhŒªjhš. Ã‰gbrštd - Ã‰gdî« brštdî« M»aitfËš. ïiwtiuÆšyd - jiytiu¥ bg‰¿šyhjit.

cªijnah ïwªjd‹, c«K‹ Ú¤jd‹,tªjJ« m‹idj‹ tu¤â‹; ikªjÚmªj«ïš ng®muR mË¤â! m‹dJáªjid vk¡F’vd¤ bjÇªJ T¿dh‹. 7

7. -.

guj‹ munr‰f kW¤jš

`jŠr« ï›îyf«Ú jh§F thŒ’vd¢brŠbrnt KÅtu‹ br¥g¡ nf£lY«,`eŠáid Ef®’vd eL§F thÇD«mŠád‹; ma®ªjd‹; mUÉ¡ f©Âdh‹. 8

8. -.

eL§»d‹; eh¤jL kh¿ eh£lK«ïL§»d‹; kfËÇ‹ ïu§F beŠád‹;


18. e«ã TwY« - r¤JU¡fd‹ m›thnw giwaiwªJbjÇÉ¡F«go brŒjîl‹.

mÉ¤jI« òy¤jt®, Mâ ahŒcsòÉ¤jiy cÆ®vyh«, ïuhk‹ bgh‹KofÉ¡F«v‹W ciu¡fnt fË¤j jhš;mJbrÉ¥òy« Ef®tnjh® bjŒt¤ nj‹bfhyh«. 19

19. I«òy¤jt® - KÅt®fŸ. mÉ¤j - ml¡»a.

vGªjJ bgU«gil, VG ntiyÆ‹bkhÊªjng® CÊÆ‹ KH§»; KªbjHmÊªjJ nffa‹ klªij Mir;nghŒ¡fÊªjJ Ja®;beL« fhjš ö©lnt. 20

20. bgU«gil bkhÊªj ng® CÊÆ‹ - bgÇanridfŸ, brhšy¥g£l bgÇa CÊ¡fhy¤âny. VGntiyÆ‹ KH§» vGªjJ - VG flšfS« xÈ¤JvGªjh‰ nghy KH§»¡ bfh©L òw¥g£lJ. beL«fhjš ö©lnt Ja® fÊªjJ - bgÇa m‹ò ö©oajdhš mªefu¤jhÇ‹ J‹g« Ú§»‰W.

jhiuí«, r§fK«, jhs«, bfh«bghL,th®Äir¥ g«igí«, Joí«, k‰wî«ngÇí« ïa«gy br‹w; ngijik¥óÇa® FHh¤âil m¿P® nghynt. 21

21. th®Äir - th® bghUªâa. g«igí« - g«igv‹D« th¤âaK«. ngÇí« ïa«gy - ngÇiffS«xÈÆšyhkš. ngijik¥ óÇa® - m¿t‰w m‰g®fŸ.

jhtU« eh©Kjš mÂa yhšjifnktU fy§fis btW¤j nkÅa®,njtU« kUŸbfhs¤ bjÇí« fh£áa®,ócâ® bfh«bgd kfË® nghÆdh®. 22

22. jhmU« - mÊahj. eh© Kjš - ehz« Kjyhdešy Fz§fsh»a mÂmyhš - mÂfy‹fis¤ jÉu.kUŸ bfhŸ - ka§F«go.

`m‹bwÅš mtbdhL« mÇa fh‹ïilÃ‹¿ÅJ mUªjt« be¿Æ‹ M‰Wbt‹;x‹¿Å ciu¡»‹,v‹ cÆiu Ú¡Fbt‹;’v‹wd‹ v‹wnghJ ïUªj nguit. 14

14. -.

`M‹wng® murD« ïU¥g, IaD«V‹wd‹ kÂKo; Vªjš! ntªjÚ!th‹bjhl® âUÉid kW¤â, k‹ïs«njh‹wšfŸ ah®cs®? Ã‹Å‹ njh‹¿dh®.’ 15

15. IaD« - ïuhkD«. th‹ bjhl® - bgUik Ãiwªj.âUÉid - mur bršt¤ij. k‹ ïs« njh‹wšfŸ - murFkhu®fŸ.

`MÊia cU£oí«, mw§fŸ ngh‰¿í«,ntŸÉia ïa‰¿í« ts®¡f nt©Lnkh!VÊndhL VœvD« cyf« vŠáD«thÊa Ã‹òfœ!’ v‹W thœ¤âdh®. 16

16. ts®¡f nt©Lnkh - òfiH¥ bgU¡f nt©Lnkh.vŠáD« - mÊªjhY«.

FÇáY« j«ãia¡ TÉ¡, bfh©lÈ‹KuriwªJ ïªef® Kiwik ntªjid¤jUJ«<©L v‹gJ rh‰¿¤, jhidiaÉiuÉÅš vGbfd És«ò thŒ,v‹wh‹. 17

17. bfh©lÈ‹ - nkf¤ij¥ ngh‹w xÈiaíila.Kiwik ntªjid - mur Kiw¡F cÇa ïuhkid. ïªef®jUJ« - ïªefU¡F miH¤J tUnth«.

guj‹ ïuhkid¡ bfhzu¥ òw¥gLjš

ešyt‹ ciubra, e«ã TwY«,mšyÈ‹ mG§»a m‹ã‹ khef®xšvd ïiu¤jjhš, cÆ®ïš ah¡ifm¢brhšvD« mÄ®âdhš JË®¤jJ v‹dnt. 18


27. cªâna - jŸË¡bfh©L elªJ. v‰Wth‹ -v¿í« bgU£L. ïstš - r¤JU¡fd‹. Rªju¤ njhst‹- guj‹.

K‹ida® Kiwbfl Ko¤j ghÉia¢á‹dã‹ d«,brŒbj‹ ád¤ij¤ Ô®btndš;`v‹idÆ‹W v‹Ia‹ Jw¡F«’ v‹wyhš`m‹idv‹W cz®ªâby‹,Ia eh‹’v‹wh‹. 28

28. -.

`Mjyhš KÅí«v‹W Ia‹ mªj«ïšntjid¡ TÅia btF©L« v‹ÅD«;nfhâyh mUkiw Fyî üštyhŒ!nghJ«eh«; v‹Wbfh©L mÇâ‹ nghÆdh‹. 29

29. `Mjyhš, mªj«ïš ntjid¡ TÅia btF©L«v‹ÅD«’ Ia‹ KÅí« v‹W - ïuhk‹ btW¥gh‹v‹W cz®f.

ï›thW br‹w guj‹, j‹ nridíl‹,ïuhkD« Óijí« ïstY« j§»anjh® nrhiyÆny j§»dh‹.

mšmiz beL«f©Ú® mUÉ Mod‹;fšmiz »H§bfhL fÅí« c©oy‹;Éšmiz¤J ca®ªjnjhŸ åu‹ it»aòšmiz kU§»šjh‹ bghoÆ‹ it»dh‹. 30

30. mš miz - ïuî tªjnghJ. fšmiz - fšÈnybghUªâa. òšmiz kU§»š - òš gL¡ifÆ‹ g¡f¤âš.bghoÆ‹ - òGâÆny.

13. f§if fh© gly«

óÉÇ bghy‹fHš bghUÉš jhidah‹,fhÉÇ ehl‹d fHÅ ehLxßï¤,jhtu r§fk« v‹D« j‹ikaahití« ïu§»l¡, f§if vŒâdh‹. 1

miybeL« òdšmw¡ Fo¤j yhš,òÉÃiybgw Ãiybe¿ ÃW¤j yhš,beLkiyÆid k©Qw mG¤j yhš,jÄœ¤jiytid Ãf®¤jJm¤ ja§F jhidna. 23

23. òdšmw - Ú® KGtijí«. òÉ Ãiybgw - cyf«Ãiy¡F« go. be¿Ãiy ÃW¤jyhš - xU be¿ÆnyÃW¤âajdhš. jÄœ¤ jiytid - mf¤âa KÅtid.ja§F - Ãiwªj. nrid¡F mf¤âa‹ ctik.

m¿PU« á¿aU« Mâ mªjkh¢br¿bgUª jhidí«, âUî« Ú§fyhš,F¿at‹ òdšvyh« tÆ‰¿š bfh©lehŸk¿flš x¤jJ,m› tnah¤â khef®. 24

24. Mâ mªj kh - monahL Kothf. F¿at‹ -mf¤âa KÅt‹. k¿flš x¤jJ - miy åáa flšt‰¿¥ nghdij¥ nghš fhz¥g£lJ. mnah¤â¡Ft‰¿a flš ctik.

ï‹dz« beL«gil Vf, VªjY«j‹cil¤ âUmiu¢ Óiu rh¤âdh‹;ã‹ïis atbdhL«, ãwªj J‹bghL«,e‹bdLª nj®Äir el¤jš nkÆdh‹, 25

25. VªjY« - gujD«. nj®Äir el¤jš - njÇ‹nkny¿¥ nghtij. nkÆdh‹ - brŒjh‹.

jhaU«, mUªjt¤ jtU«, jªijÆ‹Makª âÇaU«, msÉš R‰wK«,öamª jz®fS«, bjhl®ªJ Nœtu¥nghÆd‹ âUef®¥ òÇir thÆny. 26

26. -.

kªjiu¡ T‰wK« tÊ¢brš thbuhL«cªâna nghjšf©L, ïstš, Xo¥nghŒ,mªju¤J v‰Wth‹, mH‹W g‰wY«,Rªju¤ njhst‹ Éy¡»¢ brhšYth‹. 27


f£oa RÇifa‹, fo¤j thÆd‹,bt£oa bkhÊÆd‹, ÉÊ¡F« ÔÆd‹,bfh£oa JoÆd‹, F¿¡F« bfh«ãd‹,»£oaJ mk®vd¡ »s®ªj njhËdh‹. 5

5. RÇif - cil thŸ. »s®ªj - gU¤j; óÇ¤j.

`vÈbayh« ï¥gil, mut‹ ah‹,’vdxÈcyh« nridia ctªJ TÉdh‹;tÈcyh« cy»Åš thG« tŸc»®¥òÈvyh« xUtÊ¥ òFªj nghynt. 6

6. vd - v‹W T¿. tŸ c»® - T®ikahd ef§fisíila. `òÈ vyh« xU tÊ¥ òFªj nghy (Ã‹w) xÈcyh«nridia ctªJ TÉdh‹.’

FfDila nridfŸ mtid¢ NœªJ Ã‹wd;guj‹ nridfŸ tl fiuÆY«, FfDila nridfŸbj‹fiuÆY« Ã‹wd.

Ff‹ nfhg bkhÊfŸ

njh‹¿a òËPiu neh¡»¢, `Nœ¢áÆ‹C‹¿a nridia c«g® V‰Wj‰FV‹wbd‹, v‹cÆ®¤ Jizt‰F <Fth‹M‹wng® muR,Ú® mikâ uh«’v‹wh‹. 7

7. òËPiu - ntl®fis. V‹wd‹ - Koî brŒnj‹.Ú® mikâ® M« - Ú§fS« ïj‰F ïz§Få®fshf.

`Jov¿; be¿fS«, Jiwí« R‰Wwxov¿; m«ãfŸ ahJ« X£lÈ®!foba¿ f§ifÆ‹ fiutª njh®fis¥`ão,v¿, gl,`vdh¥ bga®¤J« TWth‹.` 8

8. Jo v¿ - giwia moí§fŸ. xov¿ - mÊ¤JÉL§fŸ. m«ãfŸ - ku¡fy§fŸ. fov¿ - kz« åR»‹w.gl ãov¿ vdh - mÊí«go ãoí§fŸ, bt£L§fŸv‹W.

f§if fh© gly«: gujD«, mt‹ nridí«f§if fh© gly«: gujD«, mt‹ nridí«f§if fh© gly«: gujD«, mt‹ nridí«f§if fh© gly«: gujD«, mt‹ nridí«f§if fh© gly«: gujD«, mt‹ nridí«f§ifia¡ fhQtij¥ g‰¿¡ TW« gFâ.f§ifia¡ fhQtij¥ g‰¿¡ TW« gFâ.f§ifia¡ fhQtij¥ g‰¿¡ TW« gFâ.f§ifia¡ fhQtij¥ g‰¿¡ TW« gFâ.f§ifia¡ fhQtij¥ g‰¿¡ TW« gFâ.

1. óÉÇ - mHFl‹ És§F«. bghy‹fHš - bgh‹fHiyaÂªj. bghUïš - x¥g‰w. fhÉÇ ehL - nrhH ehL.xßï - Ú§».

Ff‹ nfhg«

fh‹jiy e©Âa fhis ã‹gl®njh‹wiy, m›tÊ¤ bjhl®ªJ br‹wd,M‹wt® cz®¤âa m¡F nuhÂfŸ_‹Wg¤J MÆu¤J ïu£o K‰Wnk. 2

2. fh‹jiy e©Âa - fh£oš br‹w. fhis - fhisngh‹w ïuhk‹. ã‹gl® - ã‹ bjhl®ªj. njh‹wiy -gujid. m›tÊ - m›thnw. M‹wt® - m¿P®fŸ. _‹Wg¤jhÆu¤J ïu£o - mWgâdhÆu«.

ahid 21,870 nj® 21,870. Fâiu 65,610 fhyhŸ 2,18,700bfh©lJ xU m¡FnuhÂahF«.

m¥gil f§ifia milªj MÆil,`J¥òil¡ flÈ‹Ú® Rkªj nkf¤ijx¥òil m©znyhL cl‰w ntbfhyh«ï¥gil vL¤jJ’v‹W vL¤j Ó‰w¤jh‹. 3

3. MÆil - m¥bghGJ. J¥ò cil - öŒikahd.nkf¤ij x¥ò cil m©zš; ïuhk‹. cl‰wntbfhšM« - ngh® brŒtj‰fhfnth. vL¤j - ÄFªj.

Ff‹vd¥ bgaÇa T‰¿‹ M‰wyh‹;bjhifKu© nridia¤ JfË‹ neh¡Fth‹;eifÄf¡, f©fŸÔ ehw, eháÆšòifcw¡, FÅ¥òW« òUt¥ ngh®Éyh‹. 4

4. T‰¿‹ - vkid¥ ngh‹w. bjhif Ku© - ÄFªjbjhifí« tÈikí« cŸs. JfË‹ - öáia¥nghš.Ôehw - nfhg¤ Ô njh‹w. ehá - _¡F. FÅ¥ò cW« -tis»‹w. òUt« - òUtkh»a.


13. cfªjt® - e£ig ÉU«ãat®.

`Ã‹w bfhil¡ifv‹ m‹g‹ cL¡f beL«Óiu,m‹W bfhL¤jt® ikªj® gy¤ij,v‹ m«ghnybfh‹W FÉ¤j Ãz«bfhŸ ãz¡Fit, bfh©nlho¤J‹W âiu¡flš f§if kL¤âil öuhnjh?’ 14

14. Ãz§bfhŸ ãz¡Fit - khÄr§fis¡ bfh©lãz¡FÉaiy. f§if bfh©L Xo - f§if ïG¤J¡bfh©L Xo. J‹W âiu¡flš kL¤J - beU§»amiyfisíila fliy milªJ. ïil öuhnjh -m¡flÈl¤ij nklh¡fhnjh?

`ML bfho¥gil rho mw¤jt nu,Ms,`ntL bfhL¤jJ gh®’vD« ï¥òfœ nkånuh?ehL bfhL¤jv‹ ehaf D¡»t®, eh«MS«fhL bfhL¡»y® M» vL¤jJ fhÙnuh?’ 15

15. MLbfho¥ gil - mir»‹w bfhofŸ Vªâagilia.

`khKÅ t®¡Fcw th»,td¤âil nathG«,nfh,KÅ a¤jF« v‹W kd¤J,ïiw bfhŸshnj,VKid c‰¿oš, VG fl‰gil v‹whY«,MKid ÆšáW Tœvd ï¥bghGJ Mfhnjh?’ 16

16. nfh - ïuhk‹. KÅa¤jF« - nfhã¡f¡ TL«. v‹Wkd¤J ïiwbfhŸshnj - v‹W cŸs¤âny á¿J«Ãid¡fhkš. VKid - ngh® Kidia. c‰¿oš -milªjhš. M KidÆš - gRÉ‹ vâÇny g£l. áWTœvd - ïs« gÆiu¥nghy.

gujD¡F¢, Rkªâu‹ Ffid¥ g‰¿¡ TWjš

v‹gd brhšÈ, ïU«gd nkÅa® Vndh®K‹,t‹giz ÉšÈd‹, kšca® njhËd‹, thŸåu‰Fm‹gD« Ã‹wd‹; Ã‹wJ f©L,mÇ VWm‹dK‹gÅš tªJ bkhÊªjd‹ _Ça nj®tšyh‹. 17

ntW

mŠrd t©z‹v‹ MUÆ® ehaf‹ Mshnk,tŠrid ahšmuR vŒâa k‹dU« tªjhnu!brŠru« v‹gd ÔcÄœ »‹wd bršyhnth?cŠát® nghŒÉo‹ ehŒ¡Ff‹ v‹bwid Xjhnuh? 9

9. mŠrd t©z‹ - ïuhk‹. Ô cÄœ»‹wd brŠru«v‹gd - Ôia¢ áªJ»‹wdth»a átªj m«òfŸ v‹git.

MH beLªâiu MW flªât® nghthnuh?ntH beL«gil f©LÉ y§»L« ÉšMnuh?njhHik v‹wt® brhšÈa brhšxU brhšm‹nwh?VHik ntl‹ ïwªây‹ v‹bwid Vrhnuh? 10

10. Éy§»L« - gaªJ xJ§F»‹w. Éšyhnsh -Éšåudh ah‹? VHik - m¿ahikiaíila.

`K‹dt‹ v‹W Ãidªây‹, bkhŒòÈ m‹dh‹X®ã‹dt‹ Ã‹wd‹ v‹¿y‹, m‹dit ngrhndš,v‹ïbj‹ v‹id ïfœªjJ?ï› všiy flªj‹nwh?k‹dt® beŠáÅš ntl® ÉL«ru« thahnth?’ 11

11. K‹dt‹ - jika‹. bkhŒòš m‹dh‹ - tÈikbghUªâa òÈia¥ ngh‹w. thahnth - ij¡fhnth?

`ghtK«, Ã‹w bgU«gÊ í«,gif, e©nghL«VtK« v‹git k©cy fhŸgt® v©zhnuh?MtJ nghf;v‹ MUÆ®¤ njhHik jªjh‹nkšnghtJ, nridí« MUÆ U«bfhL nghŒm‹nwh?’ 12

12. VtK« v‹git - Ôikí« v‹gitfis¥g‰¿.MtJ nghf - MtJ Mf£L«. v‹ MUÆ® - vdJ mÇacÆiu¥nghy.

`mUªjt« v‹Jiz Ms, ït‹òÉ MŸthndh?kUªbjÅ‹ m‹WcÆ®, t©òfœ bfh©Lã‹ khnandh?bghUªâa nf©ik cfªjt® j«bkhL nghfhnjïUªjJ e‹W; fÊ¡Fbt‹ v‹fl‹; ï‹nwhnl.’ 13


21. Ã‹wtid - Ã‹w gujid. vÆd®nfh‹ J©v‹wh‹ - ntl® jiytdh»a Ff‹ âL¡»llh‹.

gujD« FfD« ãÇîbfhŸSjš

t‰fiyÆ‹ cilahid, khrilªj bkŒahid,e‰fiyÆš kâba‹d eifïHªj Kf¤jhid¡,f‰fÅa¡ fÅ»‹w Jauhid¡ f©Q‰wh‹,É‰ifÆÅ‹W ïilåH, É«K‰W Ã‹bwhÊªjh‹. 22

22. t‰fiy - kuîÇ. khrilªj - mG¡filªj. ešfiyïš - ešy xËa‰w. kâv‹d - rªâuid¥ ngh‹w. fšfÅa - fšY« fÅí«go.

`e«ãí«v‹ ehafid x¡»‹wh‹, mašÃ‹wh‹,j«ãiaí« x¡»‹wh‹, jtntl« jiyÃ‹wh‹;J‹g«xU KoÉšiy¤; âirneh¡»¤ bjhG»‹wh‹;v«bgUkh‹ ã‹ãwªjh® ïiH¥gnuh ãiH¥’bg‹wh‹. 23

23. -.

`c©LïL¡f© x‹Wilah‹; ciyahj m‹òilah‹,bfh©ljt ntlnk bfh©oUªjh‹; F¿¥bgšyh«f©Lz®ªJ bga®»‹nw‹, fhÄ‹fŸ, be¿;’v‹dh¤j©Jiwnah® ehthÆš xUjÅna jh‹tªjh‹. 24

24. c©L ïL¡f© x‹W cilah‹ - c©lh»aJ‹g« x‹iw cilat‹. ciyahj - mÊahj.m‹òilah‹ bfh©l - m‹òŸs ïuhk‹ bfh©oUªj.F¿¥bgšyh« - v©zbkšyh«.

tªJvânu bjhGjhid, tz§»dh‹ ky®ïUªjmªjzD« jiytz§F« mtD«,mt‹ moåœªjh‹;jªijÆD« fËTu¤ jGÉdh‹ jfîilnah®áªijÆD« br‹ÅÆD« å‰¿U¡F« Ó®¤âah‹. 25

25. bjhGjhid - bjhGj Ffid. mtD« - gujD«.mt‹ - m¡Ff‹. mo åœªjh‹. guj‹ mofËny åœªJtz§»dh‹. Ó®¤âah‹ - áw¥òŸstdh»a guj‹.

17. ïU«òmd nkÅa® - ïU«ig¥ ngh‹w clÈduh»a. Vndh®K‹ - k‰iwa ntl®fË‹ K‹ò. t‹giz- tÈikíŸs gU¤j. kšca® - k‰ngh® brŒJ gH» -ca®ªj. thŸ åu‰F - thŸ åudh»a ïuhkD¡F. m‹g‹- Ff‹. mÇnaW m‹dK‹g‹ - M© á§f« ngh‹wtÈikíŸs guj‹. _Ça nj® tšyh‹ - tÈikíŸsnjnuh£Ltâš tšytdh»a Rkªâu‹.

`f§ifïU fiuíilah‹, fz¡»wªj ehthah‹,c§fŸFy¤ jÅehj‰F cÆ®¤Jizt‹; ca®njhsh‹,bt«fÇÆ‹ Vwidah‹, Éšão¤j ntiyÆdh‹,bfh§fyU« eWkj©jh®¡ Ff‹vD« F¿íilah‹. 18

18. ntiyÆdh‹ - flš ngh‹w nridiaíilat‹.bfh§F myU« - kfuªj§fŸ áªJ»‹w. eW« j©jh® -kzKŸs FË®ªj khiyia mÂªj. F¿ - bga®.

`fšfhQ« â©ikah‹, fiufhzh¡ fhjyh‹,mšFMÂ f©lida mHfikªj nkÅah‹,kšfhQ« âUbeLªnjhŸ kiHfhQ« kÂÃw¤njhŒ!Ã‹fhQ« cŸs¤jh‹ be¿vâ®Ã‹ wd‹;`v‹wh‹. 19

19. fš fhQ« - kiyia¥ ngh‹w. mšF MÂf©Lmida - ïuÉ‹ _y¤ij¡ f©lhš ngh‹w. kšfhQ« - kší¤j¤âny bt‰¿ fhQ«. kiH fhQ« -nkf¤ij¥ nghš fhz¥gL»‹w.

j‹K‹nd mt‹j‹ik, jªijJiz KªJiu¤jbrhšK‹nd ct¡»‹w JÇRïyh¤ âUkd¤jh‹,`k‹K‹nd jæï¡bfh©l kd¡»Åa Jiztndš,v‹K‹nd mt‹fh©bg‹ ahndbr‹W;’vd vGªjh‹. 20

20. jªij Jiz - jªijÆ‹ Jiztdh»a Rkªâu‹;jªijia¥ ngh‹w Jiztdh»a Rkªâu‹. JÇR ïyh -fs§fk‰w. k‹ - ïuhk‹.

v‹bwGªJ, j«ãbahL«, vG»‹w fhjbyhL«,F‹bwGªJ br‹wbjd¡ FË®f§if¡ fiuFW»,Ã‹wtid neh¡»dh‹; âUnkÅ Ãiycz®ªjh‹;J‹WfU eW«FŠá vÆd®nfh‹ J©v‹wh‹. 21


vdïit m‹d kh‰w« ïiatd gyî« T¿¥òidfHš òyî ntšif¥ òËP®nfh‹, bghUÉš fhjšmidat‰F mikÉš brŒjh‹; M®mt‰F m‹ã yhjh®?ÃidtU« Fz«bfhL m‹nwh ïuhk‹nkš ÃÄ®ªj fhjš?30

30. kh‰w« - brh‰fŸ. òyî - òyhš eh‰w« åR»‹w.bghU ïšfhjš - x¥g‰w m‹òila. midat‰F -m¥gujD¡F. mikÉš brŒjh‹ - jFªjthW cgrhu«brŒjh‹. Fz« bfhL m‹nwh - Fz§fis¡bfh©l‹nwh. ïuhk‹nkš ÃÄ®ªj fhjš - ïuhk‹ ÛJFfD¡F Ãiwªj fhjš c©lhÆ‰W?

m›tÊ mtid neh¡» mUŸjU thÇ m‹dbr›tÊ cŸs¤ j©zš, bj‹âir¢ br§if T¥ã,`v›tÊ ciwªjh‹ e«K‹?’ v‹wY« vÆd® ntªj‹`ï›tÊ åu ahnd fh£Ltš vGf;’ v‹wh‹. 31

31. m›tÊ - m›Él¤âš. mUŸ jUthÇ m‹d -mUŸ Ru¡F« flš ngh‹w. br›tÊ cŸs¤J - eš tÊiaehL« cŸs¤ijíila. m©zš - guj‹. v›tÊ -v›Él¤âš.

fh®vd¡ foJ br‹wh‹, fšÈil¥ gL¤j òšÈšth®áiy¤ jl¡if tŸsš it»a gŸË f©lh‹;gh®Äir¥ gij¤J åœªjh‹; gUtuš guit ò¡fh‹;th®kÂ¥ òdyh‹ k©iz k©QÚ® M£L« f©zh‹. 32

32. fh®vd - nkf«nghy. fšïil gL¤j òšÈ‹ -fšÉ gu¥ãa òšÈ‹nkš. th®áiy - Ú©l Éš. tŸsš -ïuhk‹. gUtuš guit - J‹g¡ flÈš. th®kÂ -xGF»‹w fUkÂ ngh‹w. òdyhš - Úuhš. k©izk©Q« - k©iz¡ fGî»‹wJ nghy. Ú® M£L«f©zh‹ - Úuhš KGf¢ brŒí« f©izíila guj‹.

`ïa‹wJv‹ bghU£o dhšï› ïl®cd¡F v‹w nghœJ«,mÆ‹wid »H§F« fhí« mÄœJvd; mÇa òšÈšJÆ‹wid; vdî«, MÉ Jwªâby‹, RlU« fhRFÆ‹Wca® kFl« NL« brštK« bfhŸbt‹ ahnd.’ 33

ntW

jGÉd òËP® ntªj‹, jhkiu¢ br§f zhid,`vGÉD« ca®ªj njhshŒ! vŒâaJ v‹id’ v‹wh‹;`KGJyF mË¤j jªij, Kªijnah® KiwÆ Å‹W«tGÉd‹; mjid Ú¡f k‹did¡ bfhz®th‹;’ v‹wh‹. 26

26. jGÉd òËP® ntªj‹ - jGÉ¡ bfhŸs¥g£ltdh»a Ff‹. vGÉd« - fšöizÉl. Kªijnah®- K‹ndh®. KiwÆÅ‹W« tGÉd‹ - KiwÆÈUªJjt¿dh‹. k‹did - ïuhkid. bfhz®th‹ - bfh©LtU« bghU£L tªnj‹.

nf£ld‹ »uhj® ntªj‹, »s®ªbjG« cÆ®¥g‹M»,Û£L«k© mjÅš åœªjh‹; É«Äd‹ ctif bgh§f¤Ô£lU nkÅ ikªj‹ nrto¡ fky¥ óÉšó£oa ifa‹, bghŒÆš cŸs¤jh‹, òfyš c‰wh‹. 27

27. »uhj® - ntl®fŸ. »s®ªJ vG« - X§» vG»‹w.cÆ®¥g‹ M» - _¢iríilat‹ M». É«Äd‹ - clšóÇ¤jh‹.

`jhŒciu bfh©L,jhij cjÉa juÂj‹id¤ÔÉid v‹d Ú¤J¢, áªjid Kf¤âš nj¡»¥,nghÆid v‹w nghœJ,òfÊndhŒ j‹ik f©lhš,MÆu« ïuhk® Ã‹nfœ Mtnuh bjÇÆ‹ m«kh 28

28. Kf¤âš áªjid nj¡» - Kf¤âš ftiy ÄFªJ.Ã‹nfœ Mtnuh - cdJ Ñ®¤â¡F x¥ghthnuh. m«kh;mir.

`v‹òfœ »‹wJ ViH vÆdnd‹; ïuÉ v‹gh‹j‹òfœ¡ f‰iw, k‰iw xËfis¤ jÉ®¡F khnghš,k‹òfœ bgUik, E§fŸ kuãndh® òfœfŸ všyh«,c‹òfœ M¡»¡ bfh©lhŒ! ca®Fz¤J cuî¤ njhshŒ!’ 29

29. ïuÉ v‹gh‹j‹ - NÇaDila. òfœ¡f‰iw -òfH¡ Toa xË¤ bjhFâ. k‹òfœ bgUik - mur®fŸòfœ»‹w bgUikia íila. cuî - tÈik.


bfhz®ªjh‹. gujDila gilfis¤ bj‹ fiuÆny bfh©LnghŒ¡ FÉ¤jh‹. guj‹, r¤JU¡fd‹,jha® _t®, Ff‹, Rkªâu‹ M»nah® xU gl»ny¿d®. m¥bghGJ Ff‹ jha®fis¡ F¿¤J¡nf£lh‹.

R‰w¤jh® njtbuhL« bjhHÃ‹wnfhriyia¤ bjhGJ neh¡»

`bfh‰w¤jh®¡ FÇáš!ït® M®’v‹WFf‹Édt, `nfh¡fŸ itF«

K‰w¤jh‹ KjšnjÉ; _‹Wyf«<‹whid K‹<‹ whid¥

bg‰w¤jhš bgW«bršt«, ah‹ãw¤jyhšJwªj bgÇahŸ;’ v‹wh‹. 37

37. FÇáš - FÇány. itF« - fh¤âU¡F«. K‰w¤jh‹- thriy íilatdh»a jrujDila. _‹WyF«<‹whid - ãukid. K‹ <‹whid - K‹ò bg‰wtdh»aâUkhÈ‹ mtjhukhd ïuhkid. bg‰w¤jhš bgU«bršt« - <‹wjhš bg‰w bgU« bršt¤ij. bgÇahŸ -bgÇahsh»a bfsriy.

v‹wYnk moÆ‹Äir beoJåœªJmGthid, ̀ ït‹ah®’ v‹W

f‹WãÇ fh®MÉ‹ JaUilabfhoÉdt¡, fH‰fhš ikªj‹

`ï‹Jizt‹ ïuhftD¡F, ïy¡Ft‰F«,ïisat‰F«, vd¡F« _¤jh‹;

F‹wida âUbeLªnjhŸ Ff‹v‹gh‹;ïªÃ‹w FÇáš;’ v‹wh‹. 38

38. f‹WãÇ fh®MÉ‹ - f‹iw¥ ãÇªj fhuh«gRit¥ ngh‹w. bfho - bfho ngh‹w nfhriy.

ieå®mä® ikªÔ® ïÅ¤Jauhš!ehLïwªJ fhL neh¡»,

bkŒåu® bga®ªjJî« ey«MÆ‰WM«m‹nw; Éy§fš â©njhŸ

33. `v‹ bghU£odhš ï›ïl® cd¡F ïa‹wJ’ïl® - J‹g«. ïa‹wJ - c©lhÆ‰W. mÆ‹wid -c©lid. RlU« fhR FÆ‹W - xËÉL« ïu¤âd§fŸgâ¤J. ca® - ca®ªJ És§F»‹w. ah‹ bfhŸbt‹ - eh‹milªjtnd Mnt‹.

ö©ju Ãtªj njhsh‹ ã‹dU« brhšY th‹,’mªÚ©lt‹ JÆ‹w NHš ïJbtÅ‹, ÃÄ®ªj nea«ó©lt‹, bjhl®ªJ ã‹nd nghªjt‹, bghGJ Ú¤jJah©L?’vd ïÅJ nf£lh‹;vÆd®nfh‹ ïjid¢ brh‹dh‹. 34

34. ö©ju - öÂ‹ j‹ikia¤ jU«go. ÃÄ®ªj -ca®ªj. Ú©lt‹ - ïuhk‹. NHš - ïl«. ÃÄ®ªj nea« -ÄFªj m‹ò. bghGJ Ú¤jJ - bghGJ fÊªjJ.

`mšiyM©L mikªj nkÅ mHfD«, mtS« JŠr,ÉšiyC‹ ¿aif nahL«, btŒJcÆ®¥ nghL«. åu‹,fšiyM©L ca®ªj njhshŒ! f©fŸÚ® brhÇa¡ f§Fšvšiyfh© gsî« Ã‹wh‹! ïik¥ãby‹ ead«; v‹wh‹. 35

35. mšiy M©L mikªj - ïUis¡ bfh©Lmikªj.mHf‹ - ïuhk‹. mtŸ - Óij. btŒJ cÆ®¥nghL« - bgU_¢nrhL«. åu‹ - ïy¡Ft‹. fšiy M©Lca®ªj - fšiy ml¡» ca®ªj. f§Fš všiy - ïuÉ‹Koî. ead« ïik¥ãby‹ - ehD« f©fis ïik¤âny‹.

v‹g¤ij¡ nf£l ikªj‹ `ïuhkD¡F ïisah® v‹WK‹òx¤j njh‰w¤ njÄš, ah‹v‹W« KoÉ yhjJ‹g¤J¡F VJ thnd‹; mt‹mJ Jil¡f Ã‹wh‹;m‹g¤J¡F všiy c©nlh? mH»Jv‹ moik;v‹wh‹. 36

36. x¤j njh‰w¤njÄš - x¤j ãw¥òila v§fSŸ.VJ Mnd‹ - fhuzkhnd‹. mt‹ - ïy¡Ft‹. mJJil¡f Ã‹wh‹ - m¤J‹g¤ij¥ ngh¡f¤ JizahfÃ‹wh‹. m‹g¤J¡F - m‹ò¡F.

gujDl‹ tªjt®fis¡ F¿¤J¡ Ff‹, nf£l¿jš

m¥òGâÆny»lªJ òu©l guj‹; `v‹idï¡f§ifia¡ fl¡f¢ brŒjhš, v‹ J‹g¡ fliy¡fl¥ng‹” v‹wh‹. clnd Ff‹ jdJ ehthŒfis¡


FlÇny beL«fhy« »lªnj‰F«cÆ®¥ghu« FiwªJ nja,

cl®vyh« cÆ®ïyh vd¤njh‹W«cyf¤nj xU¤â m‹nw;

ïl®ïyh Kf¤jhis m¿ªâiynaš,ïªÃ‹whŸ v‹id p‹whŸ.’ 42

42. gl® vyh« - J‹g§fis bašyh«. cl® vyh« -cl«òfŸ všyh«. xU¤â m‹nw - xU¤â MthŸ.

v‹d¡ nf£L,m› ïu¡f« ïyhisí«,j‹e‰ bfhŸifÆ‹ tz§»d‹ jhŒvd,m‹d¥ ngil, áiwÆš jhŒ¡fiuJ‹Å‰ bw‹dî« tªjJ njhÂna. 43

43. fiuJ‹Å‰W v‹d - fiuia milªjJ v‹WbrhšY« go. njhÂ¡F m‹d¥ gwit ctik.

ïÊªj jha® áÉifÆ‹ Vw¤,jh‹bghÊªj f©Â‹ òJ¥òdš nghÆdh‹;xÊªâ yh‹Ff D«cl‹ V»dh‹;fÊªj d‹gy fhtj« fhÈnd. 44

44. ïÊªj jha® - njhÂÆÈUªJ ïw§»d jhŒkh®fŸ.jh‹ òJ¥òdš bghÊªj f©Âd‹ - jh‹ òâa Úiu¢áªJ« f©fisíilatdhŒ. xÊªây‹ - m‹ò Ú§fhj.

guj‹ KjÈa midtU« ï›thW elªJbr‹W gu¤J thr‹ Máuk¤ij milªjd®.

14. âUto N£L gly«

gu¤â‹ X§F« gu¤Jt‹ v‹D«,m›tu¤â‹ Ä¡Fca® khjt‹ itFïl«,mU¤âTu mQ»d‹; M©Lmt‹ÉU¤â ntâa nuhLvâ® nkÉdh‹. 1

âUto N£L gly«: ïuhk‹ jdJ ghJifâUto N£L gly«: ïuhk‹ jdJ ghJifâUto N£L gly«: ïuhk‹ jdJ ghJifâUto N£L gly«: ïuhk‹ jdJ ghJifâUto N£L gly«: ïuhk‹ jdJ ghJiffisfisfisfisfis¥ gujD¡F Koahf¢ N£oaij¥g‰¿ ciu¡¥ gujD¡F Koahf¢ N£oaij¥g‰¿ ciu¡¥ gujD¡F Koahf¢ N£oaij¥g‰¿ ciu¡¥ gujD¡F Koahf¢ N£oaij¥g‰¿ ciu¡¥ gujD¡F Koahf¢ N£oaij¥g‰¿ ciu¡F«F«F«F«F«gFâ.gFâ.gFâ.gFâ.gFâ.

ifåu¡ fËWmida fhis,ït‹j‹ndhL« fyªJ, ÚÉ®

IåU« xUåuhŒ, mfÈl¤ijbeL«fhy« mË¤â®;’ v‹wh‹. 39

39. -.

mwªjhnd v‹»‹w mašÃ‹whŸjidneh¡»’Ia m‹ã‹

Ãiwªjhis ciu;’v‹d, `be¿âw«gh¤j‹bkŒia Ã‰gJ M¡»

ïwªjh‹j‹ ïs«njÉ; aht®¡F«bjhGFykh« ïuhk‹ ã‹ò

ãwªjhD« cs‹v‹d¥ ãÇahjh‹jid¥gaªj bgÇahŸ;’ v‹wh‹. 40

40. maš Ã‹whŸjid - g¡f¤âny Ã‹wtsh»aRÄ¤âiuia. be¿ âw«gh - Kiw jtwhj. j‹ bkŒia -j‹ c©ikia. ïwªjh‹ - jruj‹. bjhGFykh« -tz§Ftj‰FÇatdhd.

RLkah d¤âilj‹ Jiznaf¤,njh‹wš,Ja®¡ flÈ‹ Vf¡,

fLikah® fhdf¤J¡ fUizM®fÈVf¡, fH‰fhš kha‹

beLikahš m‹wsªj cybfšyh«,j‹kd¤nj ÃidªJ brŒí«

bfhLikahš msªjhis, `ah®ït®?v‹Wciu’v‹d¡ FÇáš TW«. 41

41. j‹ Jiznah - j‹ fzt‹ nghf. njh‹wš -j‹kf‹. fUiz M®fÈ - fUiz¡ flyh»a ïuhk‹.kha‹ - khakh‹ FW»a toÉš tªjt‹. beLikahš -Ú©l cUthš. FÇáš - guj‹.

`gl®vyh« gil¤jhis¥, gÊts®¡F«brÉÈia¤j‹ ghœ¤j ghÉ¡


kiwÆ‹ nfŸt‰F `k‹ïsª njh‹wšã‹KiwÆ‹ Ú§» KJÃy« bfhŸ»ny‹;ïiwt‹ fh¡»y‹ M«vÅš, ah©blyh«ciwbt‹ fhd¤J xU§Fcl nd;’v‹wh‹. 5

5. kiwÆ‹ nfŸt‰F - ntjü‰ nfŸÉfisíilagu¤J thrD¡F. k‹ ïsªnjh‹wš ã‹ - ïuhkD¡F¥ã‹ndhdh»a ah‹. ïiwt‹ - ïuhk‹.

ciu¤j thrf« nf£lY« cŸvGªJïiu¤j fhjš ïUªjt¤ njh®¡bfyh«Fiu¤j nkÅbahL cŸs« FË®ªjjhš;miu¤j rhªJbfh©L m¥ãaJ v‹dnt. 6

6. cŸ vGªJ ïiu¤j fhjš - kd¤JŸ vGªJbgU»a m‹igíila. Fiu¤j nkÅbahL - óÇ¤jcl«òl‹. `cŸs« FË®ªjJ.’ Mš; mir.

ã‹d®¥ gujD¡F« mt‹ nrid¡F« gu¤J thr‹ÉUªjË¤jh‹; všnyhU« ÉUªJ©L k»œªjd®.

ï‹d® ï‹dz« ahtU«, ïªâu‹J‹D nghf§fŸ JŒ¤jd®; njh‹wšjh‹m‹d fhí« »H§F«c©L m¥gfšbgh‹Å‹ nkÅ bghocw¥ ngh¡»dh‹. 7

7. ï‹dz« - ï›thW. njh‹wšjh‹ - guj‹.m¥gfš - mªj ïuî¥ bghGij.

Úy tšÈUŸ Ú§fY«, Ú§FW«_y« ïšfd É‹,âU K‰WcwVY« ešÉid JŒ¥gt®¡F <Wbršfhy« v‹d¡ fâut‹ njh‹¿dh‹. 8

8. _y«ïš fdÉ‹ - Mjhuk‰w fdit¥ nghy.âUK‰Ww - bršt« Kotila. <Wbrš fhy« m‹d -KoªJ ngh»‹w fhy¤ij¥ nghy.

ntW

fhiyv‹W vGªjJ f©L,thdt®,`ntiym‹W mÂfnk’ v‹W É«Kw¢

1. gu¤â‹ X§F« - jt xG¡f¤âny ca®ªJ Ã‰»‹w.tu¤â‹ Ä¡F ca® - tu§ bfhL¡F« tšyikÆny Äfca®ªj (mD¡»uf r¡â) itF ïl« - tá¡F« ïl¤âny.mU¤â - m‹ò. Tu - Äf. ÉU¤â ntâa® - nahf rhjidíŸs ntâa®fŸ.

tªj khjt¤ njhid,m« ikªjD«,jªij M«vd¤ jhœªJ tz§»dh‹;ïªJ nkhÈm‹ dhD« ïu§»dh‹,mªj« ïšey¤J MáfŸ T¿dh‹. 2

2. ikªj‹- guj‹. jªij ah«vd - jªijia¡ f©lJnghy. jhœ¤J - jiy FÅªJ. ïªJ nkhÈ - rªâuid¤jÇ¤j rlh Koia íila átãuh‹. mªj«ïš ey¤J -mst‰w e‹ikfŸ c©lhF«go.

`vL¤j khKo No,Ã‹ ghš ïiaªJmL¤j ng®muR M©oiy; IaÚ!Ko¤j th®ril nahL«, KÅt®öRcL¤J e©Qj‰F, c‰WsJ ahJ!’ v‹wh‹. 3

3. vL¤j - ca®ªj. ïiaªJ mL¤j - ïz§»¢ nr®ªj.ng® muR - bgÇa murh£áia. M©oiy - V‰WMshkš. th® - Ú©l. KÅt® öR cL¤J - KÅt®fŸcL¡F« kuîÇia¤ jÇ¤J. c‰WsJ - ne®ªj fhuz«.

gu¤J thrid¡ f©l guj‹ tz§»dh‹.mtD« gujid thœ¤âd‹; `Ú Ko òidahkškuîÇ jÇ¤Jtªj fhuz« ahJ?’ v‹wh‹.

ád¡bfh Lªâwš Ó‰wbt« ÔÆdh‹kd¡f L¥ãd‹; khjt¤J X§fiy`vd¡F mL¤jJ brŒâby‹ v‹wbrhšcd¡F mL¥gJ m‹whš,cu nthŒ’v‹wh‹. 4

4. bfhL« âwš - ÄFªj tÈikíŸs. ád« - Ó‰w«bt«ÔÆdh‹ - ÄFªj ádKŸs bfhoa Ôia¥ngh‹wt‹. khjt¤J X§fiy - bgÇa jt¤âny ca®ªjgu¤Jthrid neh¡». cunthŒ - jt tÈik íŸstnd.`cd¡F mL¤jJ« m‹W’.


Fâ¤jd‹ gh®ïil¡, FtL ÚWvHÄâ¤jd‹; ïuhkid ÉiuÉ‹ vŒâdh‹;`kâ¤ây‹ guj‹,Ã‹ nkštª jh‹,kâŸgâ¥bgU« nridÆ‹ gu¥ã dh‹;’v‹wh‹. 13

13. FtL - kiy¢áfu«. ÚWvH - bghoah»¥ gw¡F«go.

f£od‹ RÇifí«, fHY«; gšfiz¥ò£oY« bghW¤jd‹; ftr« ó£lik¤Jï£ld‹; vL¤jd‹ tÇÉš; Vªjiy¤bjh£lo tz§»Ã‹W ïida brhšÈdh‹. 14

14. RÇif - thŸ. bghW¤jd‹ - jh§»dh‹. Vªjiy -ïuhkid.

`ïUikí« ïfœªjm¥ guj‹ VªJnjhŸgUikí«, m‹dt‹ gil¤j nridÆ‹bgUikí«, Ã‹xU ã‹ò tªjv‹xUikí« f©oÅ ct¤â cŸs«Ú!’ 15

15. ïUikí« - ï«ik kWik M»a ïu©L ï‹g§fisí«. VªJnjhŸ - ca®ªj njhŸfË‹. v‹ xUikí« -vdJ x¥g‰w åu¤ijí«.

`xUkfŸ fhjÈ‹, cyif nehŒbrŒjbgUkf‹ VtÈ‹, guj‹ jh‹bgW«ïUÃy« MŸifÉ£L, ï‹bw‹ VtyhšmUeuF MŸtJ fh©o MÊahŒ!’ 16

16. xU kfŸ fhjÈ‹- xU bg©nkš it¤j Mirahš.cyif nehŒ brŒj - cyf¤ij¤ J‹òW¤âa. v‹ Vtyhš- v‹Dila m«ã‹ tÈikahš kh©L.

`itaf« JwªJtªJ mlÉ itFjšvŒâaJ cd¡bfd, Ã‹id p‹wtŸiejšf©L ctªjtŸ, eitÆ‹ X§»aiffa‹ kfŸ,ÉGªJ mu‰w¡ fh©oahš!’ 17

17. iejš f©L - tUªJtij¡ f©L. eitÆ‹ X§»a- gÊÆdhš ca®ªj.

nrhiyí« »ÇfS« R©z khŒvH¥ghiybr‹W milªjJ guj‹ nridna. 9

9. fhiy v‹W - fhiy v‹W brhšy¥gL« gf‰bghGJ. mÅf« - nridjh‹. É«Kmw - rªnjf«Ú§F«go. R©z«MŒ vH - ösh» nkny gw¡F«go.

t‹bjW ghiyia kUj« M«vd¢br‹wJ, á¤âu Tl« nr®ªjjhš;x‹Wiu¤J cÆÇD« xG¡f« e‹bwd¥bgh‹¿a òuty‹ bghUÉš nridna. 10

10. t‹bjW - bfhLikahŒ¤ J‹òW¤J«. x‹Wiu¤J- c©ikah»a x‹iw¡ T¿. bgh‹¿a - kh©l.

öËÆ‹ gliyí« Juf« njbuhL_ŸïU« ád¡fÇ KH§F« Xijí«,MŸïU« FGÉd® Mu thuK«,nfhŸïU« gilÆJ,v‹W czu¡ Twnt. 11

11. öËÆ‹ gliyí« - òGâÆ‹ gu¥ò«. Jufj« -Fâiu. MŸ ïU«FGÉd® - fhyh£ gilah»a bgÇaT£l¤âdÇ‹. nfhŸ - tÈikia íila. ïU«gil -bgÇa gil.

guj‹ nridia¥ gh®¤j ïy¡Ft‹ bfhâ¥ò

vGªjd‹ ïisat‹. V¿ dh‹,Ãy«bfhGªJa® midanjh® beoa F‹¿‹nkš,brGªâiu¥ guitia¢ áWik brŒjm¡fGªJil tÇáiy¡ fliy neh¡»dh‹. 12

12. Ãy« bfhGªJ - Ãy¤â‹ bfhGªJ. áWik ngáa- á¿aJ v‹W brhšY«go tªj. fGªJ cil - tÈikíŸs. tÇáiy¡ fliy - f£likªj Éšiyíilanrid¡ fliy.

guj‹, ïuhkDl‹ ngh® brŒtj‰fhfntï¥bgU« gilíl‹ tU»‹wh‹ v‹W v©Â¢ádªjh‹.


bgUkf‹, v‹tÆ‹ ãwªj fhjÈ‹tU«,vd Ãidifí«, k©iz v‹tÆ‹jU«vd Ãidifí« jÉu¤, jhidahšbghU«vd Ãidifí« òyik¥ ghynjh?’ 22

22. bgUkf‹ - guj‹. òyik¥ ghynjh - m¿îilikahFnkh.

`nr©ca® jUk¤â‹ njit¢, br«ikÆ‹MÂia, m‹dJ Ãid¡fš MFnkh!ó©ïaš bkhŒ«ãdhŒ! nghªjJ <©blid¡fhÂa; ÚïJ ã‹D« fh©oahš.’ 23

23. nr© ca® - Äfî« ca®ªj. MÂia - MÂ ntiu.ó© ïaš - mÂfy‹ mHF bg‰w.

nridia É£L¤ jÅ¤J tªj guj‹ njh‰w«

bjhGJa® ifÆd‹; Jt©l nkÅa‹;mGjÊ f©Âd‹; mty« <bjdvGâa got«x¤J vŒJ th‹jid,KGJz® áªijah‹ Koa neh¡»dh‹. 24

24. mGJ mÊ - mGJ tUªâa. mty« <J vd -J‹g¤â‹ cUt« ïJjh‹ v‹W. got« - tot«. Koa -KGtJ«.

fh®¥bghU nkÅm¡ f©z‹ fh£odh‹,`M®¥òW tÇáiy ïisa IaÚ,nj®¥bgUª jhidah‹ guj‹ Ó¿a,ngh®¥bgU« nfhy¤ij¥, bghUªj neh¡F’vdh. 25

25. M®¥òW - Muthu« brŒ»‹w. guj‹ - gujdJ.Ó¿a - ádªJ tªj. ngh® bgU« nfhy¤ij - ngh®¡nfhy«bfh©Ltªj bgÇa fh£áia. fh®bghU nkÅ - nkf¤ij¥ngh‹w ÃwKŸs. `m¡f©z‹ fh£odh‹.’

všxL§ »aKf¤J ïstš Ã‹wd‹;kšxL§ »aòa¤ jtid itJvG«brhšbyhL«, ád¤bjhL«, cz®î nrh®ju,ÉšbyhL« f©zÚ® Ãy¤J ÉHnt. 26

`mu«Rl mHšÃÄ® my§fš ntÈdhŒ!ÉiuŠRxU behoÆš,ï› mÅf ntiyia,cu«RL to¡fiz x‹¿š bt‹W?K¥òu«RL« xUtÅ‹ bghÈt‹ ah‹;’v‹wh‹. 18

18. mu« - mu¤â‹ T®ikia¥ ngh‹W mikªJ.RlmHš ÃÄ® - RL«goahd Ô Ãu«ãa. my§fš ntÈdhŒ- khiyia mÂªj ntšgilia cilatnd. ÉiuŠR -ÉiuªJ. cu«RL - tÈikia mÊ¡»‹w. xUtÅ‹ -x¥g‰w átbgUkhid¥ nghy.

ïuhk‹ brhšÈa ï‹DiufŸ

`ïy¡Ft! cyf«X® VG« VG«Úfy¡Fbt‹ v‹gJ fUâ dhš,mJÉy¡FtJ mÇJ;mJ És«gš nt©Lnkh!òy¡FÇ¤J xUbghUŸ òfy¡ nf£oahš.’ 19

19. Éy¡FtJ mÇJ - jL¡f KoahJ. òy¡F cÇ¤J -m¿î¡F cÇajh»a. xU bghUŸ - xU Éõa¤ij. Mš ;mir.

e«Fy¤J câ¤jt® eitÆ‹ Ú§»d®v§Fcy¥ òWt®fŸ, v©Â‹ ahtnuj«Fy¤J xUtmU« jUk« Ú§»d®?bgh§Fcy¤ âubshL« bghUj njhËdhŒ. 20

20. v§F cy¥òWt®fŸ - v§nf mÊªJ nghth®fŸ?xU tU« - Ú§Fj‰fÇa.

vid¤Js kiw,mit ïa«g‰ ghyd,gid¤âuŸ fu¡fÇ¥ guj‹ brŒifna;mid¤âw« mšyd mšy m‹dJÃid¤âiy v‹tÆ‹ nea beŠádhš.’ 21

21. ïa«gš ghyd - brhšY»‹wd btšyh«.gid¤âuŸ fu«fÇ - gid ku¤ij¥ nghš âu©l ifiaíila ahid ngh‹w. mid¤âw« mšyd - m¤jifajFâa‰wit. mšy - mt‹ brŒifašy.


`mšyÇ‹ mG§»id Ia! MSilkšca® njhËdh‹ tÈa ndh?’v‹wh‹. 31

31. òšÈd‹ Ã‹W - jGÉ Ã‹W. mt‹ òidªjntl¤ij - m¥guj‹ ó©l ntl¤ij. MSilkš ca®njhËdh‹ - jruj‹. tÈandh - tÈik íŸstdhfïU¡»‹whdh? (brs¡»akh?)

mÇat‹ ciubra¥ guj‹ ‘IaÃ‹ãÇbtD« ãÂÆdhš v‹id¥ bg‰w,m¡fÇatŸ tu«vD« fhy dhš,jd¡FcÇabkŒª ÃWÉ¥nghŒ c«g uh‹;’v‹wh‹. 32

32. mÇat‹ - ïuhk‹. fÇatŸ - ghtnk cUthdtŸ.cÇa bkŒ - cÇa òfGl«ig.

jhijÆ‹ ãÇî nf£L ïuhk‹ tUªJjš

`É©Âil milªjd‹’ v‹w btŒabrhšò©ïil mÆšvd¢ brÉò fhKd«,f©bzhL kd«,RHš fw§F nghyMŒ,k©ïil ÉGªjd‹, thÅ‹ c«guh‹. 33

33. É©ïil - thDyf¤ij. btŒa - bfhoa.ò©ïil - ò©Âny. mÆš vd - ntš EiHªjJ nghy.f©bzhL kd« - f©Q« kdK«. RHš fw§F nghyMŒ- R‰W»‹w fh‰who nghš M». thÅ‹ c«guh‹ -thDyF¡F nkš cŸs gukgj¤â‰F cÇat‹.

ïUÃy« nr®ªjd‹ ïiw; cÆ®¤ây‹;cU«v¿ muîvd cz®î Ú§»dh‹;mUikÆ‹ cÆ®tu mah cÆ®¤Jmf«bghUÄd‹; g‹Kiw òy«ã dh‹!mnuh! 34

34. ïiw - jiytdh»a ïuhk‹. cU« v¿ - ïoahšjh¡F©l. cz®î - cz®¢á; Ãid¥ò. mahcÆ®¤J -bgU_¢R É£L.

`eªjh És¡fida ehafnd! ehÅy¤njh®jªjhŒ! jÅmw¤â‹ jhna! jahÃiyna!

26. kš xL§»a - tÈik bghUªâa; òa¤jtid...åHnt; vš xL§»a Kf¤J. - xË F‹¿a Kf¤ijíiladhŒ, `ïstš Ã‹wdŸ.’

nfhjw¤ jt«brŒJ F¿¥ã‹ vŒâaehjid¥ ãÇªjdŸ, ey¤â‹ Ú§»dhŸ,ntjid¤ âUkfŸ bkÈ»‹ whŸ,ÉLöJvd¥ gujD« bjhGJ njh‹¿dh‹. 27

27. ntjid bkÈ»‹whŸ âUkfŸ - ntjidahštUªJ»‹wtsh»a ïuh{a y£RÄ.

`mwªjid Ãidªâiy! mUis Ú¤jid!Jwªjid Kiwikia’ v‹D« brhšÈdh‹;kwªjd‹ ky®mo tªJ åœªjd‹;ïwªjj‹ jhijia vâ®f©L v‹dnt. 28

28. ïwªj j‹ jhijia - ïwªj j‹ jªijia. `vâ®bfh©L v‹dnt’ kwªjd‹ - j‹id kwªjtdhŒ;`ky®mo tªJ åœªjd‹.’

c©Lbfhš cÆ®vd xL§» dh‹,cU¡f©ld‹, Ã‹wd‹, f©z‹ f©vD«ò©lß f«bghÊ òdšm t‹rlhk©ly« ÃiwªJnghŒ tÊªJ nrhunt. 29

29. cÆ® c©L bfhšvd - cÆ® c©nlh v‹WIíW«go. xL§»dh‹ - ïis¤njhdh»a gujDila.f© vD« ò©lßf« - f© v‹D« jhkiu kyÇÈUªJ.rlhk©oy« - ril Ko.

mahîÆ®¤J, mUfÙ® mUÉ kh®ãilcahîw¤, âUcs« cUf¥ òšÈdh‹,Ãaha«m¤ jid¡F«X® Ãya« M»dh‹,jahKjš mw¤âid¤ jÔïaJ v‹dnt. 30

30. mah cÆ®¤J - bgU _¢R É£L. cahcw -bgU»tÊa. jahKjš - mU£ flîŸ.

òšÈd‹ Ã‹Wmt‹ òidªj ntl¤ij¥gšKiw neh¡»dh‹; gyî« c‹Ådh‹;


`Jw¤jY«, ešmw¤ Jiwí« mšyJòw¤bjhU JizÆš bghUªJ« k‹cÆ®¡F;ïw¤jY« ãw¤jY« ïa‰if v‹gijkw¤ânah kiwfË‹ tu«ò f©lÚ!’ 39

39. ešmw¤Jiwí« - ešy ïšyw¤ Jiwí«. òw¤JxU - ntW xU.

`bgWtj‹ K‹,cÆ® ãÇjš fh©oahškWtW f‰ãÅš ita« ahití«mWtâ dhÆu« M©L«, M©lt‹ïWtJ f©L,mt‰F ïu§fš nt©Lnkh!’ 40

40. kW mW - F‰wk‰w. f‰ãÅš - fšÉ nfŸÉfshš.kh©t‹ - áwªjt‹. ïWtJ f©L - ïwªjJ f©L.

`ÓyK«, jUkK«, áijÉš brŒifahŒ!NyK« â»Çí« brhšY« jh§»a_y«tªJ cjÉa _t®¡F MÆD«fhy«v‹W xUtiy fl¡fš MFnkh?’ 41

41. ÓyK« - xG¡fK«. brhšY« jh§»a - ntj§fË‹brhšiyí« jh§»a. _y« tªJ cjÉa - nt©Lnth®¡FKj‹ikahf tªJ cjÉ brŒ»‹w. _t® - K«_®¤âfŸ.

`IaÚ! ahbjh‹W« mtÈ¥ ghŒmiy!cŒâw« mt‰»Å ïjÅ‹ C§F©nlh?brŒtd tu‹Kiw âU¤â¢, nrªjÃ‹ifÆdhš M‰Wâ fl‹v yh«’v‹wh‹. 42

42. ahbjh‹W« - á¿J«. mtÈ¥ghŒ miy - tUªjnt©lh«. nrªj - átªj.

`É©QÚ® bkh¡FË‹ ÉËí« ah¡ifia,v©ÂÚ mG§Fjš ïGij¥ ghyjhš;f©Â‹Ú® cF¤jÈ‹ f©l âšiy;nghŒk©QÚ® cF¤âÚ ky®¡if ahš;’v‹wh‹. 43

43. É©QÚ® bkh¡FË‹ - kiHÚ®¡ FÄÊia¥nghš. ÉËí« - mÊí«. ïGij¥ ghyJMš - m¿ahikÆ‹

vªjhŒ! ïfšntªj® Vnw! ïwªjidna!mªnjh! ïÅthŒik¡F M®csnu k‰W’v‹wh‹. 35

35. -.

`brhšbg‰w neh‹ã‹ Jiwnah‹ mUŸnt©o,ešbg‰w ntŸÉ eitÚ§f Úïa‰¿,v‹bg‰W Úbg‰wJ ï‹DÆ®nghŒ Ú§fnyh!bfhšbg‰w bt‰¿¡ bfhiybg‰w T®ntnyhŒ!’ 36

36. brhšbg‰w - òfœbg‰w. neh‹ã‹ Jiwnah‹ -jt¤âny áwªj fiy¡nfh£L KÅt‹.ešbg‰w - e‹ikbg‰w. eit - F‰w«. bfh‹ bg‰w - m¢rª jU« j‹ikia¥bg‰w.

`nt©L« âw¤jhU« nt©lh murh£áó©o› îyF¡F ïl®bfhL¤j òšynd‹,kh©L Kotjšyhš, khah cl«ãJ bfh©LM©L tUtâÅ M®Kf¤nj neh¡fnth!’ 37

37. nt©L« âw¤J MU« - v‹W« ÉU«ò« j‹ikíŸs midtU«. nt©l - nt©o¡ bfh©ljdhš.ó©L - V‰W. M©L - m§nf.

`nj‹milªj nrhiy¤ âUehL ifÉ£L¡fh‹milªnj‹, v‹d¤ jÇahJ, fhtyÚth‹milªjhŒ! ï‹d« ïUªnj‹eh‹ thœîfªnj!C‹milªj bj›t® cÆ®cilªj xŸntyhŒ!’ 38

38. thœî cfªnj - thœit ÉU«ã. bj›t® C‹milªj - gift® cl«ãny bghUªâa. cÆ® milªj -cÆiu¢ nr®ªâU¡»‹w.

ïuhkD¡F MWjš ciu¤jš

ï›thW tUªâa ïuhkid¤ j«ãaU«k‹dt®fS« jh§»¤ nj‰¿d®. tá£lD« MWjšT¿dh‹. gu¤Jthr‹, KjÈa KÅt®fŸ kªâÇfŸgil¤ jiyt®fŸ Vida cwÉd®fŸ midtU«ïuhkid¢ NœªâUªjd®. m¥bghGJ tá£l‹ciu¡»‹wh‹:


MatŸ j‹id ne®ªJ m§if Vªâd®jhaÇ‹ KÅt®j« jUk¥ g‹Åa®;öaÚ® M£od®; Jau« Ú¡»d®;ehaf‹ nr®¤âd® eitíŸ Ú§»dh®. 48

48. jhaÇ‹ - jhŒkh®fis¥ ngh‹w. jUk¥g‹Åa®- jUk g¤âÅfŸ. ehaf‹ - ïuhkÅl«. eitíŸ Ú§»dh®- F‰wk‰wt®fŸ.

nj‹jU« bjÇašm¢ br«kš ehštiu<‹wt® _tnuhL, ïUik neh¡FW«rh‹wt® FHh¤bjhL«, jUk« neh¡»anjh‹wšghš, Rkªâu‹ bjhGJ njh‹¿dh‹. 49

49. _tnuhL - nfhriy. ifnfá, RÄ¤âiu M»a_tUl‹. njh‹wšghš - ïuhkÅl«.

ïuhk‹ jha®fis tz§»dh‹. midtU«ïuhk‹ Ãiyia¡ f©L tUªâd®; mtid¢ NœªâUªjd®. NÇaD« kiwªjh‹; m‹¿uî« fÊªjJ.

guj‹ nt©LnfhS« ïuhk‹ kW¥ò«

m‹W Ô®ªjã‹ mur ntiyí«,J‹W brŠril¤ jtU«, R‰wK«,j‹J iz¤âU¤ j«ã kh®fS«,br‹W NHM©L ïUªj br«kšjh‹. 50

50. mur ntiyí« - mur®fË‹ flY«. jtU« -jtáfS«. br«kš - ïuhk‹.

ïuhk‹ nfŸÉ

`tuj‹ JŠádh‹; ita« Mizahšruj« Ã‹dnj; kFl« jh§fyhŒ.Éuj ntl«Ú v‹bfhš nkÉdhŒ?guj TW;’vdh¥ gÇªJ T¿dh‹. 51

51. tuj‹ - jurj‹; tuj‹ - nt©Ltdt‰iwbašyh« bfhL¡f¡ Toat‹. ruj« Ã‹dnj - c©ikahf

gh‰g£ljhF«. f©lJ ïšiy - f©l ga‹ x‹W«ïšiy. k©Q« Ú® - fGî« Úiu.

ÓijÆ‹ Jau«

ïuhkid midtU« miH¤J¢ br‹wd®.mt‹ Úuhodh‹. tá£l‹ fh£oa tÊÆny Ú®¡fl‹fis¢ brŒjh‹. ã‹d® midtU« ÓijÆUªjå£il vŒâd®.

vŒâa ntiyÆš, jÄaŸ vŒâaijaiy neh¡»d‹; rhiy neh¡»dh‹;iffË‹ f©ky® òil¤J¡, fhšÄirIa‹m¥ guj‹åœªJ mu‰¿ dh‹;mnuh! 44

44. ijaiy - Óijia. iffËš - iffshš. fhšÄir- ÓijÆ‹ ghj§fËny. mnuh; mir.

mªbeL« Ja®cW« mÇa åuid¤,j‹beL« jl¡ifahš ïuhk‹ jh§»dh‹;ešbeL« Tªjiy neh¡», `ehaf‹v‹beL« ãÇÉdhš JŠá dh‹’v‹wh‹. 45

45. -.

J©vD« beŠádŸ; Js§» dhŸ;Jiz¡f©vD« beL§flš fYÊ fh‹¿lk©vD« brÉÈnkš it¤j ifÆdhŸ,g©vD« »sÉahš g‹ÅV§»dhŸ 46

46. J©vD« beŠádŸ - âL¡»£l beŠádshŒ.Js§»dhŸ - eL§»dhŸ. g‹Å - brhšÈ.

fšeF âuŸòa¡ fzt‹ ã‹bry,ešef® x¤jJ elªj fhdK«;`k‹dt‹ JŠád‹’ v‹w kh‰w¤jhš,m‹dK« Ja®¡flš moit¤ jhŸ;mnuh. 47

47. fšeF - kiyia¡ f©L áÇ¡»‹w. âuŸ òa« - âu©lòa¤ijíila. `elªjfhdK« ešef® x¤jJ’ JŠád‹ -ïwªjh‹. m‹dK« - m‹d«ngh‹w Ójh njÉí«.


cuÉ nyhŒ! bjhH‰F cÇa njtU«Fut nu;’vd¥ bgÇJ nfhoahš. 55

55. Éuî ÓyK« - bghUªâa xG¡fK«. cuÉnyhŒ -tÈikahd Éšiy íila gujnd. Futnu - jhŒjªija®fns; ïUKJ Fut®.

`mªj e‰bgU« Fut® M®vd¢áªij nj®îw¤ bjÇa neh¡»dhš,jªij jha®v‹W ït®fŸ jh«;myhšvªij TwntW vtU« ïšiyahš.’ 56

56. -.

`jhŒt u«bfhs¤ jªij Vtyhšnka e«Fy¤ jUk« nkÉnd‹;Út u«bfhs¤ jÉ®jš Ú®iknah!MŒî mU«òy¤J m¿î nkÉdhŒ!’ 57

57. Ú tu«bfhs - Ú tu¤âdhš bg‰wij. jÉ®jš -milahkš Ú§Fjš. Ú®ik - ešy j‹ikahFnkh?MŒîmU« - ãwuhš MuhŒªJ fhz Koahj. òy¤Jm¿î nkÉdhŒ - áwªj m¿î bghUªâatnd.

`jda® MÆdh®, jªij jhaiuÉidÆ‹ ešynjh® ïiria ntŒjnyh.,Ãidaš XÉlh beoa t‹gÊòidj nyhIa! òjšt® Mjšjh‹.’ 58

58. ÉidÆ‹ - e‰brašfshš. ïiria ntŒjnyh -òfHhš ngh®¤Jtnjh. Ãidaš XÉlh - ÃidÉÈUªJÚ§fhj. òidjnyh - N£Ltnjh! (ït‰WŸ vij¢ brŒtjdhš) Ia - Iand. òjšt® Mjš - òjšt® Mth®fsh?jh‹; mir.

tu‹Ãš, cªijbrhš kuã dhšcil¤juÂ Ã‹dbj‹W ïiaªj j‹ikahš,cuÅ‹ ÚãwªJ cÇik ahjyhš.muR Ã‹dnj MŸf’v‹dnt. 59

c‹Dilanj ahF«. Éuj ntl« - jt ntl¤ij. Únt©Lth‹ v‹bfhš - Ú ÉU«ãaJ V‹?

guj‹ ciu¤j gâš

`ÃiwÆ‹ Ú§»a kfË® Ú®ikí«,bghiwÆ‹ Ú§»a jtK«, bgh§FmUŸJiwÆ‹ Ú§»a mwK«, bjhšiynah®KiwÆ‹ Ú§»a muá‹ KªJnkh?’ 52

52. ÃiwÆ‹ Ú§»a - f‰ãny jt¿a. bghiwÆ‹Ú§»a - bghWika‰w. bjhšiynah® KiwÆ‹- K‹ndh®KiwÆÈUªJ. Ú§»a muá‹ - jt¿a muirÉl.KªJnkh - ÔikÆš ÄFªjnjh?

`bjhifÆš m‹ãdhš ïiwt‹ JŠrÚòifí« bt«Ru« òFj¥, òªâahštifÆš tŠrdhŒ muR t›t,ah‹gift ndbfhyh«? ïwî gh®¡»‹nw‹.’ 53

53. bjhifïš - c‹nkš it¤j mst‰w. muRbtst - murh£áia¡ ft®ªJ bfhŸs. ah‹ ïwîgh®¡»nw‹ - eh‹, nrh®tilí« rka¤ij¥ gh®¤J¡bfh©oU¡»‹wtdh»a. giftnd bfhšM« -giftndh?

`cªij Ôikí«, cyF whjnehŒ,jªj ÔÉid¤ jhŒbrŒ Ôikí«,vªij Ú§fÛ©L muR brŒ’bfdháªij ahtJ« bjÇa¡ T¿dh‹. 54

54. cyF cwhj nehŒ jªj - cyf« ïJtiuÆY«milahj bgÇa J‹g¤ij¤ jªj. ÔÉid - Ô¤bjhÊiyíila. jhŒ brŒÔikí« - jhah»a ifnfá brŒjÔikí«. áªij ahtJ« - kd¡fU¤J KGtJ«.

ïuhk‹

`guî nfŸÉí«, gGâš PhdK«,Éuî ÓyK«, ÉidÆ‹ nk‹ikí«,


gjÉia. xUtnd - MáÇadh»a xUtnd. Fut® - I§Fut®;mt® - mur‹, cth¤âaha‹, jhŒ, jªij, j«K‹.

`v‹wyhš, ah‹cid vL¤J, ÉŠirfŸx‹wyh jdgy cjÉ‰W c©ikahš;m‹bwdhJ, ï‹bwdJ Miz, IaÚ!e‹Wnghª jË cd¡F cÇaehL’ v‹wh‹. 64

64. m‹WvdhJ - eh‹ V‰W¡bfhŸs¡ Toaj‹Wv‹W kW¡fhkš. vdJ Miz - v‹Dila f£lisiank‰bfh©L. mË - V‰W¡ fh¤jUŸf.

ïuhk‹ ïa«ãa Éil

T¿a KÅtid¡, FÉªj jhkiu¢Ó¿a iffshš bjhGJ, br§fzh‹,`M¿a áªjid m¿P! x‹WciuTWtJ csJ’vd¡ Twš nkÆdh‹. 65

65. ÓÇa - áwªj. M¿a áªjid - m¿ªJ ml§»acŸs¤ij íila. TWtJ ciu x‹W csJ - brhšy¡Toa th®¤ij x‹W c©L.

`rh‹wt® Mf,j‹ Fut® Mf,jhŒngh‹wt® Mf,bkŒ¥ òjšt® Mf,jh‹;nj‹jU ky®csh‹ áWt! brŒt‹v‹WV‹wã‹, m›îiu kW¡F« <£lnjh?’ 66

66. nj‹ jUky® - njidô‰W« jhkiu. ky® csh‹- kyÇny cŸs ãukDila. áWt - ikªjnd. brŒbt‹v‹W V‹w ã‹ - x‹iw¢ brŒnt‹ v‹W V‰W¡bfh©lã‹. kW¡F« <£lnjh - jL¥gj‰F cÇanjh?

`K‹Dw¥ gÂ¤jt® bkhÊia, ah‹vd¢br‹ÅÆš bfh©L,mJ brŒbt‹ v‹wj‹ã‹Dw¥ gÂ¤jid, bgUik nahŒ! vd¡Fv‹ïÅ¢ brŒtif? ciubrŒ <§F!’v‹wh‹. 67

67. K‹cW - KjÈš. gÂ¤jt® - VÉat®fË‹. ah‹vd br‹ÅÆš bfh©L - eh‹ vdJ jiynk‰ bfh©L.v‹wj‹ ã‹ cw - v‹w ãwF.

59. tu‹Ãš - tu¤âdhny Ã‹w. cªij brhškuãdhš - c‹ jªij brhšÈa KiwÆ‹go. cuÅ‹ -tÈikia íila. v‹dnt - v‹W ïuhk‹ Twnt.

guj‹

K‹d® tªJâ¤J, cyf« _‹¿D«Ã‹id x¥ãyh Úã wªjgh®v‹d jh»š,eh‹ ï‹W jªjbd‹;k‹d nghªJÚ kFl« NL;’vdh. 60

60. -.

ïuhk‹

`vªij VtM©L VbHhL Vœvdhtªj fhy«eh‹ td¤JŸ itf;Újªij ghuf« j‹id bkŒikahšmªj ehŸvyh« MŸv‹ Mizahš.’ 61

61. -.

ntW

`k‹dt‹ ïU¡f ntí«, kÂmÂ kFl« NLfv‹d,ah‹ ïiaªjJ, m‹dh‹ VaJ kW¡f mŠá;m‹dJ ÃidªJ« Úv‹ Mizia kW¡f yhnkh!brh‹dJ brŒâ Ia! Ja®cHªJ mauš!’ v‹wh‹. 62

62. -.

tá£l‹ nt©LnfhŸ

`ïjÉaš ïa‰¿a Fut® ahÇD«,kjÉaš fË‰¿dhŒ! kWÉš ÉŠirfŸgjÉa ïUikí« ga¡f¥ g©ãdhšcjÉa xUtnd caU«; v‹guhš.’ 63

63. kjïaš fË‰¿dhŒ - kj§bfh©l M©ahidia cilatnd. ïj ïaš - e‹ikfis ïa‰¿a.Fut® ahÇD« - Fut®fŸ všnyhiuí«Él. gjÉa - ešy


tUªâdh‹. br«ikÆ‹ - e‹ikÆid íila. âUto¤jy« - ghJiffis. jªJ <f vd - bfhL¤jUSf v‹Wnt©o¡bfhŸs. v«ikí« - všyh cyf ï‹g§fisí«.

mo¤jy« ïu©ilí«, mGj f©Âdh‹,Ko¤jy« ïitvd KiwÆ‹ Nodh‹,go¤jy¤J ïiwŠád‹, guj‹ nghÆdh‹,bgho¤jy« ïy§FW bghy«bfhŸ nkÅah‹. 72

72. mo¤jy« - ghJiffŸ. Ko¤jy« ïit vd -KoÆl¤â‰F cÇait ïit v‹W. bgho¤jy« ïy§FW- òGâ j‹Ål« goªJ fhz¥gL«. bghy«bfhŸ nkÅah‹ - mHF bghUªâa nkÅia cilat‹. `guj‹; go¤jy¤J ïiwŠád‹ nghÆdh‹.’ go¤jy¤J - Ãy¤âš.

guj‹ KjÈa midtU« ïuhkid É£L¤Jau¤Jl‹ ãÇªJ br‹wd®; FfD« mt®fSl‹nghdh‹. guj‹ mnah¤â efU¡FŸ òFjÉšiy.mnah¤âÆ‹ òw¤ânyna j§»É£lh‹.

eªâa« gâÆil ehj‹ ghJf«brªjÅ¡ nfhšKiw brY¤j¢, áªijah‹ïªâa§ fismÉ¤J ïU¤jš nkÆdh‹.mªâí« gfY«Ú® mwhj f©Âdh‹. 73

73. eªâa«gâ - mnah¤â¡F¥ òw¤âš cŸs xU C®.ehj‹ - ïuhkDila. áªijah‹ - kndh tÈikahš.ïªâa®fis - ïªâÇa§fis. mÉ¤J - ml¡».

F‹¿Åš ïUªjd‹ v‹D« bfhŸifahšÃ‹wt® eÈtuhš nea¤ jhš;vdh¤j‹Jiz¤ j«ãí« jhD« ijaY«bj‹âir be¿Æid¢ nrwš nkÆdh‹. 74

74. Ã‹wt® - g¡f¤âš ïU¥gt®. nea¤jhš eÈt® -m‹ò fhuzkhf mo¡fo tªJ bjhªjuî bfhL¥gh®fŸ.

KÅtD« `ciu¥gnjh® Kiwik f©oby«ïÅ”vd ïUªjd‹; ïisa ikªjD«,`midanjš MŸgt® MŸf ehL;eh‹gÅgl® fhLcl‹ gl®jš bkŒ;’v‹wh‹. 68

68. ïisa ikªjD« - gujD«. gÅgl® - J‹g«guÉa; FË®¢á bghUªâa. fhL - fh£oš. cl‹ gl®jš -c‹Dl‹ tUjš.

guj‹ NSiu¤J¥ ghJif V‰wš

m¥bghGJ É©zt®fŸ `ehL fh¤jš c‹flik’ v‹W gujid neh¡»¥ gf®ªjd®. ïuhkD«mijna bkhÊªjh‹.

`M«vÅš VÊu©L M©oÅš IaÚehkÚ® beLef® e©Â, ehÅy«nfhKiw òÇ»iy v‹Åš T®vÇrh«ïJ ruj«!Ã‹ Miz rh‰¿nd‹.’ 69

69. M«vÅš - MF« v‹whš. ehkÚ® - m¢rª jU«mfÊ Ú® Nœªj. nfhKiw òÇ»iy v‹Åš - murh£áòÇaÉšiyahdhš. T®vÇ - ÄFªj beU¥ãš åœªJ.rh«ïJ - rh»‹w ï›îWâ. ruj« - c©ikahF«.

v‹gJ brhšÈa guj‹, ahJ«X®J‹ãy‹; mtdJ JÂit neh¡»dh‹;m‹ãd‹, cU»d‹, ̀m‹dJ Mbf’‹wh‹.j‹òfœ j‹ÅD« bgÇa j‹ikah‹. 70

70. j‹òfœ j‹ÅD« bgÇaj‹ikah‹ - ïuhk‹.m‹dJ Mbf‹wh‹ - m¥gona Mf£L« v‹wh‹.

É«Äd‹ gujD«, ntW brŒtJx‹Wï‹ikÆ‹, mÇJvd v©Â V§Fth‹;`br«ikÆ‹ âUto¤ jyªjªJ <‘bfdv«ikí« jUtd ïu©L« eš»dh‹. 71

71. mÇJvd v©Â - ïuhkid¤ âU«g miH¤J¢bršYjš Koahj braš v‹W v©Â. V§»dh‹ -

MuÂa fh©l«MuÂa fh©l«MuÂa fh©l«MuÂa fh©l«MuÂa fh©l«

1. Éuhj‹ tij¥ gly«

thœ¤J

ngâ ahJ,ÃÄ® ngj cUt« ãwœ»yh,Xâ Xâcz U«bjhW« cz®¢á cjî«ntj«, ntâa®, ÉÇŠr‹ KjÈnah® bjÇ»yhMâ njt®mt®, v«m¿ ÉD¡F m¿î;mnuh. 1

MuÂa fh©l«: MuÂa¤âny elªj Ãfœ¢áMuÂa fh©l«: MuÂa¤âny elªj Ãfœ¢áMuÂa fh©l«: MuÂa¤âny elªj Ãfœ¢áMuÂa fh©l«: MuÂa¤âny elªj Ãfœ¢áMuÂa fh©l«: MuÂa¤âny elªj Ãfœ¢áfis¥g‰¿¡ TW« gFâ. Mu©a« - fhL.fis¥g‰¿¡ TW« gFâ. Mu©a« - fhL.fis¥g‰¿¡ TW« gFâ. Mu©a« - fhL.fis¥g‰¿¡ TW« gFâ. Mu©a« - fhL.fis¥g‰¿¡ TW« gFâ. Mu©a« - fhL.

Éuhj‹ tij¥gly«: Éuhj‹ v‹D« mu¡fiÉuhj‹ tij¥gly«: Éuhj‹ v‹D« mu¡fiÉuhj‹ tij¥gly«: Éuhj‹ v‹D« mu¡fiÉuhj‹ tij¥gly«: Éuhj‹ v‹D« mu¡fiÉuhj‹ tij¥gly«: Éuhj‹ v‹D« mu¡fid¡d¡d¡d¡d¡bfh‹wij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.bfh‹wij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.bfh‹wij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.bfh‹wij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.bfh‹wij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.

1. ngâahJ - j‹ j‹ikÆš khWghL ïšyhkš.ÃÄ® ngj cUt« - Ãiwªj gytifahd cUt§fËY«,ãwœ»yh - nt‰WikÆ‹¿¡ fyªâU¡»‹w. ntj«, ntâa®,ÉÇŠr‹ Kjnyh®fshš bjÇ»yh Mâ njt®! ÉÇŠr‹ -ãuk‹.

üš

K¤â U¤âm› ÉUªj idabkhŒª eifbahL«,á¤â u¡FÅ áiy¡Fk u®br‹W mQ»dh®;m¤â Ç¥bga® mUªjt‹ ïUªj mikâg¤â u¥gG ku¥bghÊš Jt‹W gGt«. 2

2. K¤J ïU¤â - K¤J¡fis tÇirahf mik¤J.m› ïUªjida - m«K¤J¡fŸ ïUªjij¥ ngh‹w.ïUªj mikâ - ïUªj ïlkh»a. gGku¥bghÊš -Kâ®ªj ku¡T£l«. Jt‹¿a - beU§»a. gGt« - fhL.

f«g uhkhaz«

MuÂa fh©l«


mšÈ òšY«my® m‹d« midahis, xUif¢,brhšY« všiyÆ‹ KfªJa® ÉR«ò bjhlu. 6

6. gFthŒ KiH âwªJ - ãsªj thah»a Fifia¤âwªJ. xU if - xU ifÆdhš. KfªJ - ö¡».

mij¡ f©L ïuhk ïy¡Ft®fŸ ád _©ld®;Éšiy ehnz‰¿d®; `mlh v§nf XL»‹whŒ? Ãš!’v‹W brhšÈ mtid¤bjhl®ªjd®. m¥bghGJmt‹ ciu¤jjhtJ.

`Mâ eh‹Kf‹ tu¤â‹, vdjhÉ mfny‹;Vâ ahtJî« ï‹¿, cyFahî«, ïfÈšrhâ ahjdî« ïšiy; cÆ®jª jbd‹mlh!nghâ® khâtis cªâ, ïÅJ;’v‹W òfy. 7

7. Vâ ahtJ« ï‹¿ - Míj§fŸ x‹W« ïšyhkny.ïfÈš - v‹ tÈikÆdhš. ïtis cªâ - ïtisv‹Ål« É£L É£L.

ïij¡ nf£l ïuhk‹ eif¤jh‹; j‹ ÉšÈ‹ehbzhÈia vG¥ãdh‹; m›bthÈahš cyfnkeL§»‰W.

tŠr f¡bfhoa óir, beLthÆ‹ kWF«gŠr u¡»Ë bad¡,fjW ghit iaÉlh;beŠR cS¡»d‹ vd¢á¿J Ã‹W Ãidah;mŠr d¡»Ç mdh‹vâ® mu¡f‹ mHyh. 8

8. óir beLthÆ‹ kWF« - óidÆ‹ bgÇa thÆnymf¥g£L ka§F«. gŠru« »Ë - T£oš cŸs »Ë. Élh- jiuÆny É£L. beŠR cS¡»d‹ vd - beŠr«fy§»dt‹nghy. Ãidah - Ãid¤J. mHyh - mH‹W.

Ny«, kiy, ku« KjÈaitfis mu¡f‹ åáMuthÇ¤jh‹; mitfisbašyh« ïuhk‹ m«òfshš jL¤J åœ¤âdh‹.

vÇÆ‹ th®fiz ïuhk‹ Él,v§F« ÃiyahJcUÉ nahl,kw« XLjš brah cz®Édh‹;

mt®fŸ m¤âÇ KÅtiu¥ gÂªjd®; KÅt®mt®fis kd§fÅªJ tunt‰wh®.

`Fku®, Ú®ït© milª Jjî bfhŸif vËnjh,mku® ahtbuhL« v›îy F«tªjJ mynth?vkÇ‹ ah®jt« Ka‹wt® fŸ?’v‹W cU»d‹;jk®v yh«tu cfªjida j‹ik KÅt‹. 3

3. cjî bfhŸif - fh£á jªj j‹ik. tªj msnt -tªj m›tsî bgUikíŸsjhF«.

KÅt‹ kidÉ meNia Óijia tunt‰WcgrÇ¤ jhŸ. ã‹d® mt®fŸ j©lfhu©a¤ijmilªjd®.

Éuhj‹ njh‰w«

ój« m¤jidí« X®toî bfh©L, òâJ,v‹WXj x¤jcU t¤j‹; cU«x¤j Fuy‹;fhj È¤Jma‹ mË¤j filÆ£l fÂj¥ghj y¡fkj bt‰òmit gil¤j tÈah‹. 4

4. fil Æ£l - filáÆš it¤j. fÂj ghj« -fz¡fh»a fhYl‹. y¡f« - y£r«. kj bt‰ò mit - kjahidfË‹ gy¤ij. gil¤j - j‹Ål« bfh©l.tÈah‹ - tÈikíŸst‹. Éuhj‹ x‹nwfhš y£rahid gyKŸst‹.

rhu tªJ,maš Éy§»d‹; ku§fŸ jiuÆšngu, t‹»Ç ãsªJf, ts®ªJ ïfšbgUåu btŠáiy Ændh®vâ®, Éuhj‹ vD«m¡nfhu bt«f© cU«VW mdbfhLª bjhÊÈdh‹. 5

5. Éy§»d‹ - jL¤jd‹. t‹»Ç ãsªJ cf - tÈakiyfŸ ãsªJ áªj. ïfš bgwh - gifia¥ bgwhj. nfhubt«f© - m¢r« jU« bfhoa f©fisíila. `Éuhj‹... bjhÊÈdh‹. rhu tªJ’.

`ÃšY«! ÃšY«!’ vdtªJ, Ãz«c©l beLbt©gšY«, tšvÆW« Ä‹D gFthŒ KiHâwªJ,


13. `ã‹id cjî« - Jiz VJ« bgwhŸ’. ciubgwhŸ - MWjš bkhÊí« bgwhjtshŒ. El§»a -js®¢á mila.

mJf©l ïy¡Ft‹ `ï‹D« eh« jhœ¤jšTlhJ’ v‹W ïuhkÅl« ciu¤jh‹. clndïuhk‹ Éuhj‹ njhis thshš JÂ¤jh‹.ïUtU« Ãy¤âš ïw§»d®; ÉuhjD« åœªjh‹;ïuhk‹ mt‹ cliy¤ j‹ fhyhš v‰¿dh‹;mt‹ xU ÉŠiradhf É©Âš Ã‹W ïuhkidthœ¤âdh‹.

Éuhj‹ thœ¤J

`gÅÃ‹w bgU«ãwÉ¡ flšfl¡F« gog‰¿,eÅÃ‹w rka¤njh® všyhU«, e‹bw‹d¤jÅÃ‹w j¤Jt¤â‹ jif_®¤â, Úah»š,ïÅÃ‹w Kjšnjt® v‹bfh©bl‹ brŒthnu?’ 14

14. gÅ Ã‹w - mŠR«go Ã‹w. v‹ bfh©L - v‹dbgUikia¡ bfh©L.

`ÚMâ gu«guK«, Ã‹dnt cyf§fŸ,Mahj rkaK«Ã‹ moant; mašïšiy;ÔahÇ‹ xË¤âahš, btËÃ‹whš Ô§F©nlh?åahj bgUkhia Éisah£L« nt©Lnkh?’ 15

15. Mahj rkaK« - MuhŒªJ fhz Koahj g‰gykj§fS«. åahj - mÊahj. nt©Lnkh - cd¡Fnt©Lnkh. Mš; mir.

`jhŒj‹id m¿ahj f‹¿šiy; j‹f‹iwMí« m¿í«; cy»‹jhŒ M»;Ia!Úm¿â v¥bghUS«; mitc‹id Ãiym¿ah;khiaïJ v‹bfhnyh? thuhnj tutšyhŒ!’ 16

16. Mí« - jhí«. mit - m›îÆ®fŸ. c‹id Ãiy -c‹Dila Ãiyia.

`bghUtÇa rka§fŸ òfš»‹w ò¤njË®,ïUÉidí« cilah®nghš, ïUªjt«Ã‹W ïa‰Wth®;

mUÉ ghí« tiunghš FUâMW, bgU»¢brhÇa, ntftÈ bf£Lz®î nrh®î cWjY«. 9

9. kw« XLjš brah - bfhLªj‹ik Ú§fhj. ntftÈ- ÄFªj tÈik.

bkŒt u¤âd‹; Äl‰gil Él¥ gL»y‹;brŒí« k‰Wïfš v‹W, ádthŸ cUÉ,t‹ifJ Â¤J«vd, KªJ fL»¥ gl®òa¤JvŒÉš kšbghUî njhŸ,ïU t®Vw ÃUj‹. 10

10. KªJ fL» - ÉiuªJ. gl®òa¤J - bgÇaòa¤âš.vŒî ïš - ãwuhš m«ò vŒa¥glhj.

c©LïHªj cz®î m›tÆ‹ cz®ªJ, KL»¤j©LvGª jida njhŸbfhL RkªJ, jGÉ¥g©LvG« jdJ t‹fâ gâ‰¿‹ KL»¡bfh©LvGª jd‹É GªJïÊ bfhG«F Uâah‹. 11

11 . c©L ïHªj - fhaK©L ïHªj. cz®ªJ -Û©L«bg‰W. j©L - j©lhíj«. t‹fâ - ÄFªj ntf«.gâ‰¿‹ KL» - g¤J kl§F ÉiuªJ.

Éuhj‹ ïUt®fisí« rkªJ thd¤âšvGªjnghJ Óij òy«gš

khj ahîila j‹fzt‹, tŠr‹ tÈÆ‹nghj nyhL«, mykªjdŸ; òy®ªJ bghoÆšnfhij nahL«Xá bfh«bgd ÉGªj dŸ,Fy¢Óij; nrtš ãoí©l áiwm‹d« midahŸ. 12

12. khj jah cil - ÄFªj fUizíila. Xá - xoªj.Fy¢ Óij - áwªj Óij. nrtš ão c©l - M© m‹d«ãwuhš ão¡f¥g£ljdhš J‹òW«.

ã‹id VJ« cjî« JizbgwhŸ; ciubgwhŸ;Ä‹id VŒïil El§»l ÉiuªJ bjhl®thŸ;`m‹id namida m‹ã‹ mwnth®fŸ jikÉ£L,v‹id naEf®â;’ v‹wdŸ vGªJ ÉGthŸ. 13


ó©l Ã‹bgh y§bfhŸjhŸÔ©l ï‹W nj¿nd‹.’ 21

21. ö©l - v‹id eš tÊÆny el¡F«go ö©l.bjh‹ik - gHÉidahš. nt©l - eh‹ c‹id¤ Jâ¡F«go. nj¿nd‹ - ãiH¤nj‹. jh‹ ; mir.

`bjW¤J tªj Ôbjyh«mW¤j c‹id, Mjnd‹xW¤j j‹ik, CÊahŒ!bghW¤â’ v‹W nghÆdh‹. 22

22. bjW¤J - cÆ®fis mÊ¤J. tªj - mjdhš tªj.Mjnd‹ - m¿t‰wtdh»a ah‹.

ifbfhŸ fhy ntÈdh®bkŒbfhŸ ntj bkŒa®thœbkhŒbfhŸ nrhiy K‹Ådh®itfš jhD« it»dh®. 23

23. fhy ntÈdh® - fhyid¥ ngh‹w ntiyíilat®fŸ. bkhŒ bfhŸ - ku§fŸ ÃiwªâU¡»‹w. K‹Ådh®- milªjh®. itfš jhD« - xU ehŸ KGtJ«.

2. rug§f® ãw¥ò Ú§F gly«

ïuhk‹, ïy¡Ft‹, Óij _tU« bghGJnghF« rka¤âš rug§f‹ jt«òÇí« td¤ijmilªjd®.

br›nt yt®br‹ wd®nr ušcW«m›nt iyÆšvŒ âd‹M Æu«M«j›thW ïuî« bghÈjh kiuÆ‹bt›ntW my®,f© Âd‹É© zt®nfh‹. 1

rug§f® ãw¥ò Ú§F gly«: rug§f‹ v‹D«rug§f® ãw¥ò Ú§F gly«: rug§f‹ v‹D«rug§f® ãw¥ò Ú§F gly«: rug§f‹ v‹D«rug§f® ãw¥ò Ú§F gly«: rug§f‹ v‹D«rug§f® ãw¥ò Ú§F gly«: rug§f‹ v‹D«KÅt‹ ãwÉÆÈUªJ ÉLjiy bg‰wij ciu¡F«KÅt‹ ãwÉÆÈUªJ ÉLjiy bg‰wij ciu¡F«KÅt‹ ãwÉÆÈUªJ ÉLjiy bg‰wij ciu¡F«KÅt‹ ãwÉÆÈUªJ ÉLjiy bg‰wij ciu¡F«KÅt‹ ãwÉÆÈUªJ ÉLjiy bg‰wij ciu¡F«gFâ.gFâ.gFâ.gFâ.gFâ.

1. br‹wd® nruš cW« - br‹W nr®»‹w. j›thJ -jtwhkš. ïuî« - ïuÉY«. bghÈ - my®ªJ És§F»‹w

âUciwí«kÂkh®g! Ãd¡bf‹id bra‰ghy;xUÉidí« ïšyh®nghš cw§Fâahš cw§fhjhŒ!’ 17

17. -.

`muth»¢ Rk¤âahš! mÆšvÆ‰¿‹ VªJâMš!xUthÆ‹ ÉG§Fâahš! X®moahš xË¤âMš!âUthd Ãykfis; <j¿ªjhš Ówhnsh?kUthU« JHhŒmy§fš kÂkh®ã‹ itFthŸ.’ 18

18. `âUthd Ãy kfis; muth»¢ Rk¤â,’ mÆšvÆ‰¿‹ - g‹¿ah»¡ T®ikahd jªj¤jhš. VªJâ -jh§FthŒ. kU MU« - thrid bghUªâa. Mš; mirfŸ.

`x¥ò ïiwí« bgwšmÇa xUth!K‹ ctªJiwí«m¥òciwíŸ JwªJ,mona‹ mUªjt¤jhš mQFjyhšï¥ãwÉ¡ flšflªnj‹; ïÅ¥ãwnt‹; ïUÉidí«J¥òcwG« Ú®¤jRl®¤ âUtoahš Jil¤jhŒÚ!’ 19

19. `ïiwí« x¥ò bgwš mÇa - á¿J« ctikTWtij¥ bgwKoahj. m¥ò ciwíŸ - ghš fliy. J¥òcwG« Ú®¤j - gts¤ij x¤j j‹ikíŸs.

ï›thW thœ¤â tz§»a ÉŠiraid`Úah®? v‹wh‹ ïuhk‹. `eh‹ J«òU v‹D«bgaUŸst‹; Fngu‹ cy»š thœªnj‹; mt‹rigÆš eldkhoa mu«igaiu¡ fhjÈ¤nj‹.mjdhš mu¡fdhF«go rã¡f¥g£nl‹; c‹ ghj«g£lã‹, v‹rhg« Ú§F« v‹w tu« bg‰nw‹’v‹wh‹.

`m‹W _y« MâahŒ!ï‹W fhW« ViHna‹e‹W ÔJ ehlny‹;â‹W Ôa njond‹.’ 20

20. `MâahŒ!’ m‹ W_y« - m‹W Kjš. ï‹WfhW« - ï‹W tiuÆY«.

`ö©l Ã‹w bjh‹ikjh‹nt©l Ã‹w ntjüš


áWfh iyïyh, Ãiynah âÇah,FWfh, beLfh, Fz«nt Wglh,cWfhš »s®ó j«vyh« c»D«kWfh be¿vŒ Jbt‹th‹ cilahŒ. 6

6. th‹ cilahŒ - njntªâund. áW fhiyÆyh -á¿a fhy tu«ãšyhjJ. cWfhš - CÊ¡ fhy¤âš c©lh»‹w. »s® ój« vyh« - És§F»‹w ój§fŸ všyh«.c»D« - mÊªjhY«. kWfh be¿ - mÊahj gjÉia.

ï›îiufŸ m§F tªj ïuhk‹ KjÈnah®fhJfËš ÉGªjd. m§F Ã‹w Iuhtj¤ij¡ f©L,ïªâu‹ tªJsh‹ v‹W v©Âdh‹ ïuhk‹.mt‹ ïy¡Ftidí«, Óijiaí« bghÊÈ‹òw¤âny ÃW¤â É£L, KÅt‹ ïl¤ij vŒâdh‹.ïªâu‹ ïuhkid tz§»dh‹.

`njhŒªJ« bghUŸmid¤J«, njhahJ Ã‹wRlnu! bjhl¡fW¤njh® R‰wnk!g‰¿

Úªj m¿a beL«fUiz¡ bfšyh«Ãyank! ntj be¿KiwÆ‹ neo

MŒªj cz®É‹ cz®nt! gifahšmiy¥ò©L mona« mongh‰w, mªehŸ

<ªj tu«cjt vŒâidna! vªjhŒ!ïUÃy¤j nthÃ‹ ïizao¤jh kiujh«.’ 7

7. bjhl¡F mW¤njh® - cyf ghr¤ij É£lt®fË‹. neo - njo. miy¥ò©L - tUªâ.

`nktjh® ïšiy; nkÉdU« ïšiy;btËnahL ïUŸïšiy; nkšÑG« ïšiy;

_thjik ïšiy; _¤jikí« ïšiy;Kjš,ïilnahL, <¿šiy; K‹bdhLã‹ ïšiy;

njth!ï§F ï›nthÃ‹ bjh‹WÃiy v‹whš,áiynaªâ tªbj«ik¢ nrtofŸ neht¡

fhthJ xÊÆ‹ gÊbgÇnjh, m‹nw;fU§flÈš f©ts®ªnjhŒ! if«khW« c©nlh?’ 8

jhkiuia¥ nghy. bt›ntW my® - jÅ¤jÅna És§F»‹w. É©zt® nfh‹ - ïªâu‹.

Ã‹wh‹ vâ®Ã‹ wbeLª jtD«br‹wh‹ vâ®bfh© Láw¥ gikah`v‹jh‹ ït©vŒ âathW?’ vdY«bgh‹wh jbghy§ fHnyh‹ òfY«. 2

2. `vâ® Ã‹wh‹.’ Ã‹w beLªjtD« vâ® br‹wh‹.’beL« jt‹ - rug§f‹. áw¥ò mika - áwªj kÇahijfis¢ brŒJ. `ït© vŒâ MW v‹jh‹ vdY«.’bgh‹whj - mÊahj.

Ã‹dhš ïašÚ âbeL« jt«ï‹W`v‹dh Y«És« gÇJ’v‹W cz®th‹mªeh‹ Kf‹,Ã‹ idmiH¤ jd‹My;bgh‹M® rilkh jt!ngh Jâahš.’ 3

3. Ã‹dhš ïaš - c‹dhš brhšy¥gL«. Úâ beL«jt« - Úâ jtwhj bgÇa jt¤â‹ bgUikia. v‹Wcz®th‹ mªeh‹ Kf‹ - v‹W v©Q»‹wtdh»amªj eh‹Kf‹. Mš; mirfŸ.

`vªjhŒ! cyF ahití«, v›îÆU«jªjh‹ ciwí« be¿jª jddhš;eªjh jbgU« jt!eh lJÚtªjhŒ vÅ‹,Ã‹ vânu tUth‹.’ 4

4. jªjh‹ - jªjtdh»a ãuk‹. ciwí« be¿ - jh‹ciwí« ãukgj¤ij. eªjhj - bflhj. ehL mJ Ú - ãuknyhfkh»a mj‰F Ú. Mš; mir.

všyh cy»‰ F«ca®ª jikah‹brhšyh tifÚ cz®bjh‹ ikiaMš,ešyhŸ clnd elÚ! vdY«mšny‹ vdthš m¿th‹ miwth‹.’ 5

5. Ú cz® - Ú m¿ªj .bjh‹ikia - gHikiacilat‹. thš m¿th‹ - öŒikahd m¿îilat‹(rug§fŸ.)


`MÆu« íf«cs jt«ma® Ft‹,ah‹,Úït© tUFâ, vD«Ãidî cilna‹;nghÆd ïUÉid, òfšcW ÉâahšnkÆid, ïÅxU ÉidÆiy ÉwnyhŒ’. 12

12. MÆu« íf« - MÆu« ífkhf. cs jt« - áwªJŸsjt¤ij. ma®Fbt‹ - brŒ»‹wtdh»a.

`MjÈ‹ ïJbgw mUŸ’vd ciuah¡,fhjÈ mtbshL fjœvÇ _œ»¥,nghjiy kUÉd‹ xUbe¿; òfyhntjK« m¿tU ÄFbghUŸ cz®nth‹. 13

13. òfyh ntjK« - brhšy Koahj ntj¤jhY«.m¿î mU - m¿a Koahj. ÄF bghUŸ cz®nth‹ -áwªj bghUis cz®ªj rug§f‹. ciuah - ciu¤J. fjœvÇ - bfhoa ÔÆny.

ã‹d® mt®fŸ _tU« rug§f‹ ciwíisÉ£L¥ òw¥g£L¤ j©lfhu©a¤ij milªjd®.

3. mf¤âa¥ gly«

kiyfS«, ku§fS«, kÂ¡fš ghiwí«,miyòdš eâfS«, mUÉ¢ rhuY«,ïiybr¿ gGtK«, ïÅa NHY«,ÃiyÄF jl§fS« ïÅJ Ú§»dh®. 1

mfmfmfmfmf¤âa¥ gly«: mf¤âa KÅtiu¢ rªâ¤jij¤âa¥ gly«: mf¤âa KÅtiu¢ rªâ¤jij¤âa¥ gly«: mf¤âa KÅtiu¢ rªâ¤jij¤âa¥ gly«: mf¤âa KÅtiu¢ rªâ¤jij¤âa¥ gly«: mf¤âa KÅtiu¢ rªâ¤jij¥¥¥¥¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.g‰¿ ciu¡F« gFâ.g‰¿ ciu¡F« gFâ.g‰¿ ciu¡F« gFâ.g‰¿ ciu¡F« gFâ.

1. ïiy br¿ gGtK« - ïiyfŸ beU§»a nrhiyfS«. NHY« - R‰W¥òw§fS«. Ãiy ÄF jl§fS« -gu¥ò ÄFªj jlhf§fisí«.

j©lftd¤J KÅt®fŸ rªâ¥ò

MŒtU« bgUtÈ mu¡f® ehknkthŒbtßï mykU« kW¡f« Ú§»dh®;ÔtU td¤âil É£L¤ Ô®ªjJX®jhŒtu neh¡»a f‹¿‹ j‹ikah®. 2

8. nkthjh® - gift®. btË - gfš. _thik - ïsik.ï›nth - ïitfnsh.

x‹wh»,_y¤J cUt« gyth»,cz®î« cÆU« ã¿jh», CÊ

br‹WM rW«fhy¤J mªÃiyaJ, M»¤,âw¤Jcyf« jhdh»¢, brŠrnt Ã‹w

e‹wha Phd¤ jÅ¡bfhGªnj ! e§fŸeitÔ®¡F« ehafnk! ešÉidna neh¡»

Ã‹whiu¡ fh¤â! mašngiu¡ fhŒâ!ÃiyÆšyh¤ ÔÉidí« ÚjªjJ m‹nw! 9

9. CÊ br‹W - ãusa« njh‹¿. MrW« fhy¤J -Koí« fhy¤âš. âw¤J cyf« - gytif¥g£l cyf§fS«.

ï›thW ïuhkid thœ¤âa ïªâu‹, ã‹d®KÅtÇl« Éil bg‰W¢ br‹wh‹. ïuhk‹ KÅtid tz§»dh‹. Óijí« ïy¡FtD« tªjd®.mt®fŸ m‹¿uî KÅt® ciwíËš j§»ÆUªjd®.Éoªj ã‹ KÅt‹, Ô ts®¤J mâny cÆ® Él¤JÂªJ, ïuhkÅl« x¥òjš nf£lh‹.

tÇáiy cHtD«, kiwcH tid,`ÚòÇbjhÊš vid!mJ òfYâ!’ vdY«`âUkfŸ jiyt!brŒ ïUÉid mw,ah‹vÇòf ÃidFt‹ mUŸ’bfd ïiwt‹. 10

10. tÇáiy cHt‹ - ïuhk‹. òÇ bjhÊš vid -brŒa ÉU«ãa fhÇa« v‹d. brŒ - brŒj jt¤âdhš.âU Éid cw - nkh£r bršt¤ijaila.

`ah‹tU« mikâÆ‹ ïJbraš vtndh?kh‹tU jÅcÇ kh®ãid’ vdY«;Û‹tU bfhoat‹ ÉwšmL kwnth‹,C‹ÉL« ctifÆ‹, ciueÅ òÇth‹. 11

11 . mikâÆ‹ - rka¤âš. kh‹ tU jÅ cÇ -khÅÅlÄUªJ tªj áwªj njhiy. Û‹ tU bfhoat‹ -k‹kj‹. Éwš mL - bt‰¿ia mÊ¤j. kwnth‹ - åu‹.


jÅïl« rh®ªjd®; j§»,k‰iwehŸmidtU« vŒâd® mšyš brhšYth‹. 7

7. rhiy bfh©L V» - g®zrhiy¡F miH¤J¡bfh©LnghŒ. v‹W mt‰F mika eš» - v‹W brhšÈ,mtD¡F V‰w ïl¤ij¡ bfhLjJ. brhšYt‹ -brhšY« bghU£L.

vŒâa KÅtiu ïiwŠá, V¤JtªJmŒaD« ïUªjd‹; ̀mUŸvd!’ v‹wY«,`tŒaf« fhty‹ kjiy! tªjJX®btŒabt« bfhLªbjhÊš Éisî nfŸ!’vdh. 8

8. V¤J tªJ - Jâ¤J. btŒa bt« bfhL« bjhÊš -Äfî« bfhoa åidÆ‹. Éisî - ga‹.

`ïu¡f«v‹W xUbghUŸ ïyhj beŠád®,mu¡f®v‹W cs®áy®; mw¤â‹ Ú§»dh®;beU¡fî«, ah«gl® be¿m yhbe¿Ju¡fî«, mU«jt¤ Jiwí« Ú§»nd«’. 9

9. ah« gl® be¿ - eh§fŸ bršY»‹w xG¡fbe¿ia É£L. myh be¿ Ju¡fî« - bršy¤jfhjbe¿Æny bršyî«.

`tšÈa« gyâÇ td¤J, kh‹vd,všÈí«, gfY«,behªJ ïu§» M‰wby«;brhšÈa mwbe¿¤ Jiwí« Ú§»nd«;Éšïaš bkhŒ«ãdhŒ! åL fh©Fnkh?’ 10

10. tšÈa« gy âÇ - òÈfŸ gy âÇªJ bfh©oU¡»‹w. Éš ïaš - ÉšÈ‹ âw« mikªj.

`khjt¤J xGfby«; kiwfŸ ahití«Xjby«; XJth®¡F cjtš M‰wby«;_bjÇ ts®¡»by«; KiwÆ‹ Ú§»nd«;MjÈ‹ mªjz nuí« M»ny«’. 11

11. -.

2. MŒî mU« bgUtÈ - MuhŒªJ fhzKoahjÄFªj tÈikíŸs. thŒ btßï mykU« - thÆdhšmŠá¡ T¿ tUªJ»‹w. kW¡f« - FH¥g«. ï£L¤ Ô®ªjJX® - É£L Ú§»a xU.

fu¡fU« fLªbjhÊš mu¡f® fhŒjÈ‹,bghu‰Fïl« ï‹ikÆ‹, òG§»¢ nrhUe®;mu¡f®v‹ flÈil Mœ»‹ wh®,xUku¡fy« bg‰bwd kW¡f« Ú§»dh®. 3

3. fu¡f mU« - kiw¡f Koahj. fhŒjÈ‹ - ád¤jyhš.òG§» - kd« btªJ.

bjÇŠRw neh¡»d®, brŒj brŒjt«mU«áw¥ò cjt,eš m¿î ifju,ÉÇŠRw¥ g‰¿a ãwÉ btªJa®¥bgUŠáiw åLbg‰W mida bg‰¿ah®. 4

4. brŒ jt« - áwªj jt«. ÉÇŠR cw¥g‰¿a - Äfî«cWâahf¥ ão¤j. ãwÉ - ãw¥bg‹D«. bt« Ja®¥bgU«áiw - bfhoa J‹gkh»a áiwÆÈUªJ. åL - ÉLjiy.

nt©od nt©od®¡F mË¡F« bkŒ¤jt«ó©Ls® MÆD«, bghiwÆ‹ M‰wyhš,_©blG btFËia KiwÆ‹ Ú¡»dh®;M©Liw mu¡fuhš miy¥ò© lh®;mnuh. 5

5. bghiwÆ‹ M‰wyhš - bghWikÆ‹ t‹ikahš.

vGªjd®, vŒâd®, ïU©l nkf¤â‹bfhGªbjd Ã‹wm¡ FÇáš åuid¥bghÊªbjG fhjÈš bghUªâ dh®;mt‹bjhGªbjhW«, bjhGªbjhW«, Má brhšYth®. 6

6. -.

KÅt®fŸ KiwpL

ïÅanjh® rhiybfh©L V», `ï›tÆ‹eÅciw’ v‹Wmt‰F mika eš»¤,jh«


`N®m W¤j tD«,Rl® neÄí«,C®m W¤j xUtD« X«ãD«,M®m w¤âbdhL m‹¿Ã‹ wh®,mt®nt®m W¥g‹; btUt‹Ä‹ Ú®!’ v‹wh‹. 17

17. N® mW¤jtD« - Nuid¡ bfh‹w KUfD«. neÄ- âUkhš. C® mW¤j xUtD« - âÇòukh»a CiumÊ¤j x¥g‰w átbgUkhD«. M® mw¤ândhL m‹¿ -bghUªâa mw¤ândhL mšyhkš. Ã‹wh® mt® -kw¤ândhL Ã‹wt®fsh»a m›tu¡f®fË‹.

ciu¤j thrf« nf£LtªJ, X§»lïiu¤j fhjy®; V»a ï‹dy®;âÇ¤j nfhÈd®; njkiw ghod®;ÃU¤j« Mod®; Ã‹W És«òth®. 18

18. X§»l ïiu¤j - X§F«go ts®ªj. âÇ¤j - RH‰¿a.njkiw - bjŒt¤ j‹ik bghUªâa ntj¥ ghlšfis.

ïuhk‹ áy eh£fŸ m§nf j§»ÆUªjh‹.ã‹d® mf¤âa KÅtiu¡ fhz¥ òw¥g£lh‹.ïuhk‹ KjÈnah® tÊ elªJ RÔ£rz‹ v‹D«mUªjt‹ ïl¤ij milªjd®. mtÅl« áy ehŸÉUªâduh ÆUªjd®; mt‹ j‹ jt¤â‹ ga‹KGtijí« ïuhkD¡F mË¤jh‹; ã‹d®mt®fŸ mf¤âa‹ ciwí« nrhiyia vŒâd®.

mf¤âa‹ bgUik

M©jifa® m›tÆ‹ milªjik m¿ªjh‹,<©Ltif ntiy,Jiz Vœcyf« vŒj,kh©ltu j‹ru© tz§fvâ® tªjh‹;Ú©ljÄ Hhšcyif, neÄÆ‹ msªjh‹. 19

19. Ú©l - ts®¢áailªj. neÄÆ‹ - âUkhiy¥nghy. msªjh‹ - msªjtdh»a mf¤âa‹. <©Lctif ntiy - ÄFªj k»œ¢á¡ flyhdJ. Jiz VœcyF« vŒj - <nuGyf§fisí« milí« go. kh©ltuj‹ - áwªj ïuhkD¡F. ru© tH§f - jdJ âUtofistH§F« bghU£L.

`ïªâu‹ vÅ‹,mt‹, mu¡f® VÆd,áªijÆš, br‹ÅÆš, bfhŸS« brŒifah‹;vªij!k‰W ah®cs® ïL¡f© Ú¡Fth®?tªjid ah«brŒj jt¤â‹ kh£áahš.’ 12

12. -.

`cUŸcil neÄahš cyif X«ãa,bghUŸcil k‹dt‹ òjšt! ngh¡»yhïUŸcil itfby«; ïuÉ njh‹¿dhŒ!mUŸcil åu;Ã‹ mga« ah«,’ v‹wh®. 13

13. cUŸ cil neÄahš - v§F« cU©L bršY«Miz¢ r¡fu¤jhš. ngh¡F ïyh - Ú§fhj. ïUŸ cilitfny« - ïUsilªj ehis cilna«.

KÅt®fË‹ KiwpL nf£L ïuhk‹ ïu¡f«

`ntªj‹ åaî«, ahŒJa® nktî«,Vªjš v«ã tUªjî«, v‹ef®khªj® t‹Ja® tuî« ah‹td«nghªjJ v‹Dil¥ ò©Âa¤ jhš,’v‹wh‹. 14

14. Vªjš v«ã - áwªjtdh»a v‹ j«ã. Tuî« - Äfî«.

`mw«j thbe¿ mªjz® j‹ikiakwªj, òšy® tÈbjhiy na‹,vÅ‹ïwªJ ngh»Y« e‹W;ïJ mšyJ,ãwªJ ah‹bgW« ngbw‹gJ ahtnjh?’ 15

15. mw« jth be¿ - mw« bflhj ešbyhG¡f¤ijíila. j‹ikia - áw¥ig.

Mî¡ fhÆD«, mªjz®¡ fhÆD«,aht®¡ fhÆD«, vËat®¡ fhÆD«,rht¥ bg‰wtnu, jif th‹ciwnjt®¡ F«bjhG« njt®fŸ MFth®. 16

16. jif th‹ ciw - áwªj thDy»š thœ»‹w.njt®¡F« bjhG« - njt®fshY« tz§f¤j¢R.


ö©Lád thŸÃUj® njh‹¿ís® v‹whškh©Lf kiyªJ,vk® kd¤Ja® Jil¥ghŒ!’ 23

23. ö©L ád« - ÄFªj ád¤ijíila. thŸ ÃUj®- th£ giliaíila mu¡f®fŸ.kh©L cf kiyªJ -mÊªJnghF«go ngh® brŒJ.

`thG«kiw; thG«kD Úâmw« thG«;jhG«ïik nah®ca®t®; jhdt®fŸ jhœth®;MÊcH t‹òjšt! Ia«ïiy bkŒna;VGyf« thG«ïÅ ï§Fiwâ!’ v‹wh‹. 24

24. -.

ïuhk‹ fU¤Jiu

`brU¡fil mu¡f®òÇ Ôik,áijî vŒâ¤jU¡FmÊ ju¡,foJ bfhštJ rikªnj‹;tU¡fkiw nahŒ!mt® tUªâirÆ‹ KªJ‰WïU¡ifey«; Ã‰FmUŸv‹?’ v‹wd‹ ïuhk‹. 25

25. rikªnj‹ - cWâ bfh©L Ã‹nw‹. tU¡fkiwnahŒ - T£lkhd ntj§fËš tšytnd. Ã‰F mUŸv‹ - cd¡F ÉU¥g« ahJ?

mf¤âa‹ braY« ciuí«

mf¤âa‹ ïuhk‹ fU¤ij x¤J¡ bfh©lh‹j‹Ål« ïUªj âUkhÈ‹ Éš, m«ò¥ bg£o,x¥g‰w thŸ átbgUkh‹ âÇòu¤ij vÇ¤j fizïitfis ïuhkÅl« bfhL¤jh‹.

`X§Fku‹ X§»,kiy nah§»,kzš X§»¥ó§Fiy FyhîFË® nrhiyòil É«Ä¤,ö§Fâiu MWjtœ NHyJ,X® F‹¿‹gh§f®cs jhšciwíŸ gŠrto; kŠr!’ 26

26. ó§FiyFyhî - ó§bfh¤J¡fŸ És§F»‹w.òil É«Ä - g¡f¤âny guÉ. ö§Fâiu - mir»‹wmiyfisíila. ciwíŸ - ciwa¤ j¡f m›Él«.

cH¡Fkiw ehÈD« ca®ªJcy f«XJ«tH¡»D«, kâ¡fÉ ÆD«ku ã‹eho,ÃH‰bghÈ fÂ¢á kÂbe‰¿ cÄœbr§f©jH‰òiu Rl®¡flîŸ jªjjÄœ jªjh‹. 20

20. ÃHš bghÈ fÂ¢á - xË És§F« kG¥giliaí«. kÂ be‰¿ cÄœ br§f© - mH»a be‰¿ÆnybeU¥ig¢ áªJ« átªj f©izí« cila. jHš òiuRl®¡ flîŸ - Ô¥ngh‹w xË tothd átbgUkh‹. jªjjÄœ - jªj bkhÊia. cH¡F« - tUªâ¡ f‰F«goíŸs.kiw ehÈD« - ntj§fŸ eh‹»Y«. cyf« XJ«tH¡»D« -cyf tH¡»Y«. kâ¡ fÉÆD« - m¿î òf£L«fÉÆdhY«. ca®ªJ - ca®ªJ És§F«go. kuã‹ eho -Kiw¥go mj‹ ïy¡fz¤ij MuhŒªJ. jªjh‹ -cyF¡F¤ jªjt‹. ïJ mf¤âa‹ braiyí« jÄÊ‹áw¥igí« ciu¤jJ.

f©ld‹ ïuhkid tu¡;fUiz Tu¥,ò©lÇf thŸead« Ú®bghÊa Ã‹wh‹;v©âirí«; VœcyF«, v›îÆU« cŒa¡,F©oifÆ Åš,bghUÉš fhÉÇ bfhz®ªjh‹. 21

21. `ïuhkid tu¡ f©ld‹’ ò©lÇf thŸ ead« -jhkiu ky® ngh‹w xË bghUeâa f©fËny. F©oif- fk©ly«.

Ã‹wtid, tªjbeo nah‹,mo gÂªjh‹;m‹wtD« m‹bghL jæïmGj f©zh‹,`e‹Wtuî’ v‹Wgy ešciu gf®ªjh‹;v‹W«cs bj‹jÄœ ïa«ãïir bfh©lh‹. 22

22. Ã‹wtid - jÄœ KÅtid. v‹W« cs bj‹jÄœ- v‹W« mÊahJ Ãyî« mH»a jÄG¡F. ïa«ã -ïy¡fz« T¿. ïir bfh©lh‹ - òfœ ó©l mf¤âa‹.

mf¤âa‹ m‹òiu

`<©Liwâ Ia!ïÅ ï›tÆ‹ ïUªjhš,nt©oad khjt« ÉU«ãid Ko¥ghŒ!


ïuhk ïy¡Ft® rlhíit¡ fhzš

X§Fa® beLtiu x‹¿š Ã‹WmJ,jh§fyJ, ïUÃy« jhœªJ jhœîw,å§»a tÈÆÅš ïUªj åuidM§ft® mQ»d®, mÆ®¡F« áªijah®. 3

3. mJ jh§fyJ - mJ jh§fKoahkš. å§»atÈÆÅš - ÄFªj tÈikíl‹. `mÆ®¡F« áªijah®,M§ft® mQ»d®!’

`ïWâia¤ j‹tÆ‹ ïa‰w vŒâdh‹m¿ÉÈ mu¡fdh«; mšy‹ M«vÅ‹vWœtÈ¡ fYHnd!’ v‹d c‹Åm¢br¿fHš åuU« brÆ®¤J neh¡»dh®. 4

4. j‹tÆ‹ ïWâia ïa‰w - jd¡F¤jhndKoit¤ njo¡ bfhŸs. vWœ tÈ - ÄFªj tÈikíŸs.brÆ®¤J - ádªJ.

ïuhk ïy¡Ft®fis¡ f©l rlhíÉ‹ áªjid

tidfHš tÇáiy kJif ikªjiu,midat‹ jhD«f©L mÆ®¤J neh¡»dh‹;`ÉidmW neh‹ãd® mšy®; ÉšÈd®;òidril KoÆd®; òyt nuh!’vdh. 5

5. tid fHš - ntiy¥ghlikªj åu¡ fHiyí«.tÈ - áiy - f£likªj Éšiyí« cila. kJif -tÈikíŸs. Éid mW - ÔÉidia mW¡»‹w.neh‹ãdh® - jtáa®. òytnuh - njt®fnsh.

òuªju‹ KjÈa òyt® ahiuí«Ãuªju« neh¡Fbt‹; neÄ ahD«m›tu«jU« ïiwtD« kGt yhsD«fuªây® v‹id,ah‹ v‹W« fh©bg‹;Mš. 6

6. òyt® - njt®fŸ. tuªjU« ïiwt‹ - ãuknjt‹.kGtyhs‹ - át‹. v‹id¡ fuªây® - vd¡F xË¡fkh£lh®fŸ. Mš; mir.

`f‹Åïs thiHfÅ <t;fâ® thÈ‹brªbešcs; nj‹xGF nghJ«cs; bjŒt¥bgh‹Åvdš Maòdš MW«cs; nghjh,m‹d«cs, bgh‹ïtbshL m‹ã‹Éis ahl.’ 27

27. f‹Å - mH»a. fâ® thÈ‹ brªbeš - fâU«thY« mikªj brªbe‰gÆ®fS«. nghJ« - ky®fS«.bgh‹Å - fhntÇ. nghjh - ehiufS«. m‹d« - m‹d¥gwitfS«.

`V»ïÅ m›tÆ‹ ïUªJiwÄ‹!’ v‹wh‹;nkfÃw t©zD« tz§»Éil bfh©lh‹;ghfida brhšÈbahL, j«ãgÇ É‹ã‹nghf,KÅ áªijbjhl u¡,foJ nghdh‹. 28

28. ghF mida - r¡fiu¥ ghF ngh‹w ïÅa.brhšÈ - brhšiyíilatsh»a Óij. gÇÉ‹ -J‹g¤Jl‹; m‹òl‹. KÅ - mf¤âa‹.

4. rlhí fh© gly«

elªjd® fhtj« gyî«; e‹dâ»lªjd, Ã‹wd »ÇfŸ nf©ikÆ‹bjhl®ªjd, Jt‹¿d, NHš ahití«flªjd®; f©ld® fG»‹ ntªijna. 1

rlhí fh© gly« : rlhí v‹D« fGfurid¡rlhí fh© gly« : rlhí v‹D« fGfurid¡rlhí fh© gly« : rlhí v‹D« fGfurid¡rlhí fh© gly« : rlhí v‹D« fGfurid¡rlhí fh© gly« : rlhí v‹D« fGfurid¡f©lij¥g‰¿¡ TW« gFâ.f©lij¥g‰¿¡ TW« gFâ.f©lij¥g‰¿¡ TW« gFâ.f©lij¥g‰¿¡ TW« gFâ.f©lij¥g‰¿¡ TW« gFâ.

1. nf©ikÆ‹ - cwîbfh©lJnghy. bjhl®ªjdJt‹¿d - bjhl®ªJ beU§»a. NHš - R‰W¥òw§fŸ.

öŒika‹; ïU«fiy JÂªj nfŸÉa‹;thŒika‹; kWÉy‹; kâÆ‹ T®ikah‹;MŒika‹; kªâu¤J m¿P dh«vd¢nrŒikÆ‹ neh¡FW áWf zh‹jid. 2

2. ïU«fiy JÂªj nfŸÉa‹ - ÄFªj fšÉí«Kothd nfŸÉí« cilat‹. MŒika‹ - MuhŒ¢áíilat‹. kªâu¤J - Mnyhridiaíila.


`Éiu¤jl« jhÇdh‹! ntªj® ntªj‹j‹tiu¤jl« njhŸïiz, tÈanth!’ v‹wh‹. 11

11. ctif ntiya‹ - k»œ¢á¡ flÈš _œ»atdh».

`jruj‹ ïwªjd‹’ v‹wd®. rlhí nrh®ªJåœª jh‹. mtid¤ ö¡» vL¤J¢ nrh®î Ú¡»d®.j‹ cz®î bg‰w rlhí. jrujid ÃidªJ js®ªJòy«ãdh‹.

ntW

my§fhu« vdcyF¡F mKjË¡F«jÅ¡FilahŒ! MÊ Nœªj

Ãy«fhtš mJ»l¡f, ÃiyahjÃiycilna‹ nea beŠá‹

ey«fhz elªjidnah! ehafnd!ÔÉidba‹ e©ã‹ Ã‹W«

Éy§fhnd‹! MjÈdhš Éy§»nd‹;ï‹D«cÆ® É£o nydhš.’ 12

12. ÔÉidna‹ Éy§fhnd‹ - ÔÉidiaíila eh‹Éy§fh» Ã‹nw‹. MjÈdhš Éy§»nd‹ - MjyhšÉy» Ã‹nw‹.

`jÆ®cil¡F« k¤bj‹d, cyifeÈr«guid¤ joªj mªehŸ’

mÆ®»l¡F« flštya¤J mašm¿a,`Úclš,eh‹ MÉ’, v‹W

brÆ®»l¤jš brŒahj âUkd¤jhŒ!br¥ãdhŒ âw«gh Ã‹brhš;

cÆ®»l¡f, cliy, ÉR«ò V‰¿dh®cz®Éwªj T‰¿ dhnu. 13

13. mÆ® »l¡F« - E© kzš goªJ »l¡F«. flštya¤J - flš Nœªj cy»ny. brÆ® »l¤jš brŒahj -F‰wk‰w. Ã‹ brhš âw«gh - c‹ brhš jtwhfhth«.`cz®î ïwªj T‰¿dh® cÆ® »l¡f cliy ÉR«òV‰¿dh®.’

cyFxU _‹W«j« cilik M¡FW«myfW« ïy¡fz« mikªj bkŒÆd®;ky®kf£F ctikah nshL« tªjï¢;áiytÈ åuiu¤ bjÇ »ny‹’vdh. 7

7. myF mW« - mst‰w. ïy¡fz« - c¤jkïy¡fz«. ky® kfŸ - ïy¡FÄ.

`fUkiy br«kiy mida fh£áa®;âUk»œ kh®ãd®; br§f© åu®jh«,mUikbrŒ Fz¤â‹v‹ Jizt‹, MÊah‹xUtid ïUtU« x¤J sh®;mnuh.’ 8

8. mUik brŒ - mÇa brašfis¢ brŒí«. Fz¤â‹- j‹ik Æidíila. MÊah‹ xUtid - jruj‹xUtidna. mnuh; mir.

rlhíÉ‹ nfŸÉ

vd¥gy Ãid¥òïd« kd¤JŸ v©Qth‹,ád¥gil åu®nkš bršY« m‹ãdh‹,`fd¥gil tÇáiy¡ fhis ÚÉ®ah®?kd¥gl vd¡Fiu tH§F å®!’v‹wh‹. 9

9. fd« gil tÇáiy - bgUikíŸs gilah»af£likªj Éšiyíila. kd«gl - kd¤âš gâí«go.

ïuhk ïy¡Ft® Éil

ÉdÉa fhiyÆ‹, bkŒ«ik mšyJòidky®¤ jh®mt® òfš» yhikahš,`fidfl byhL,Ãy«, fhtš MÊah‹tidfHš jauj‹ ikªj® ah«,’v‹wh®. 10

10. -.

jruj‹ ïw¥g¿ªJ rlhí tUªJjš

ciu¤jY« bgh§»a ctif ntiya‹,jiu¤jiy ïÊªJ,mt®¤ jGî« fhjy‹,


16. Éy§fš njhsh® - kiy ngh‹w njhisíilat®fŸ.

kUÉÅa Fz¤jtiu ïUáwfhšcw¤jGÉ `k¡fhŸ Únu

cÇafl‹ Éidna‰F« cjîå®!clšïu©L¡F cÆ®x‹ whdh‹

ãÇaîªjh‹ ãÇahnj ïÅâU¡F«cl‰bghiwah« ÕiH ghuhJ

vÇmjÅ‹ ï‹nwò¡F ïwntndšï¤Jau« kwnt‹ v‹wh‹. 17

17. kUî ïÅa - bghUªâa ïÅa. clš bghiwah«- clš ghukh»a. ÕiH ghuhJ - J‹g¤ij¥ gh®¡fyh«.

ïuhk ïy¡Ft®fŸ nt©LnfhŸ

cŒÉ l¤Jcj t‰FcÇ ahD«jh‹bkŒÉ l¡fU jhJÉ© V¿dh‹;ï›É l¤âÅš v«bgU kh‹vik¡ifÉ o‹ãid ah®fis f©csh®? 18

18. cŒî ïl¤J - J‹g¤âÈUªJ j¥gnt©L«bghGJ. bkŒ Él - c©ikia É£LÉl. ãid - ã‹id.fisf© csh® ah® - ghJfh¥ghf cŸst® ah®?

`jhÆ‹, Ú§fmU« jªijÆ‹, j©ef®thÆ‹ Ú§» td«òFªJ vŒâanehÆ‹ Ú§»d« E‹Å‹; v§fisÚí« Ú§Fâ nahbe¿ Ú§fyhŒ?’ 19

19. -.

v‹w brhšy®, ïUªjÊ beŠád‹,Ã‹w åuiu neh¡» Ãidªjt‹`m‹WmJ v‹Å‹ mnah¤âÆ‹, Ia‹Û®br‹w ã‹mt‹ nr®Fbt‹ ah‹;’v‹wh‹. 20

vGtJX® ïirbgUf, ï¥bghGnj,x¥gÇa vÇí« ÔÆš

ÉGtnj Ã‰f,kl bkš,ïayh®j«ik¥nghš, Ãy¤â‹ nkšåœªJ

mGtnj ah‹!’v‹dh, m¿î‰wh‹vdvGªJ, M§F mtiu neh¡»,

`KGtJVœ cyFila ikªj‹Û®nf©Ä‹!’vd KiwÆ‹ brhšth‹. 14

14. vGtJ X® ïir bgUf - c©lh¡F« xU òfœtsU«go. ÉGtnj - ÉGªJ khŸtnj áwªjjhF«. ah‹mGtnj - eh‹ mHyhnkh?

`mUz‹j‹ òjšt‹ah‹ mt‹glU«cybfšyh« gl®nt‹; MÊ

ïUŸbkhŒ«ò bfl¤Juªj jauj‰Fï‹DÆ®¤Jizt‹; ïiknah ndhL«

tUz§fŸ ÉÇ»‹w fhy¤njtªJâ¤nj‹; fG»‹ k‹d‹;

jUz§fbfhŸ ngbuhËp®! r«ghâã‹d®tU rlhí’ v‹wh‹. 15

15. mUz‹ - NÇa‹ nj®¥ghf‹. MÊ - murh£áÆdhš. ïUŸ bkhŒ«ò - gift®fË‹ tÈik. bfl Jwªj- mÊí«go brŒJ Ju¤âa. jUz« bfhŸ - ïsikbghUªâa.

M©Lmt‹<J ciubrŒa, mŠrÈ¤jky®¡ifah® m‹ã ndhL«,

_©lbgU« J‹g¤jhš, KiwKiwÆ‹Ãiwky®¡f© bkhŒ¤j Úuh®,

ó©lbgU« òfœÃWÉ¤, j«bghU£lhšbgh‹cyf« ò¡f jhij

Û©ld‹,tª jh‹, mtid¡ f©ldnux¤jd®;m› Éy§fš njhsh®. 16


`k‹d® k‹dt‹ ikªj!ï› thŸEjšï‹dŸ v‹d ïa«òâ’ ahš;v‹wh‹. 25

25. -.

mšï W¤jd jhlif Mâah,Éšï W¤jJ ïilvd, nkiyehŸòšï W¤jJ ahî« òf‹W,j‹brhšï W¤jd‹ njh‹wšã‹ njh‹¿dh‹. 26

26. mš ïW¤J md - ïU£L cUbtL¤J¤ j§»dJngh‹w. òš ïW¤jJ - fh£o‰F tªJ j§»aJ. j‹ brhšïW¤jd‹ - j‹ brhšiy Ko¤jh‹.

nf£L ctªjd‹ nfœ»s® bksÈah‹,`njh£L my§fÈ Ü®!Jwª Ô®ts;eh£L; Ú®ïÅ e©Qjš fhW«ï¡fh£oš itFâ® fh¡Fbt‹ ah‹v‹wh‹. 27

27. nf£L ctªjd‹; nfœ»s® - xË És§F»‹w.bksÈah‹ - Koia cilatdh»a rlhí. njh£Lmy§fÈÜ® - óÉjœ cŸs khiyia íilat®fns.itFâ® - thG§fŸ.

`ïiwt! v©Â mf¤âa‹ <ªJsJ;miwí« e‹kÂ M‰¿‹ mf‹fiu¤JiwíŸ c©LxU NHš;m¢ NHšò¡FciwJ«; v‹wd‹ cŸs¤J ciwFth‹.’ 28

28. <ªJ csJ - brhšÈ cŸsJ. miwí« - xÈ¡»‹w.e‹kÂ M‰¿‹ - ešy ïu¤âd§fŸ Ãiwªj nfhjhtÇM‰¿‹.mf‹ fiu¤JiwíŸ - mf‹w fiuiaíilaÚ®¤JiwÆ‹ mU»š. NHš - ïl«.

bgÇJ« e‹Wm¥ bgU«Jiw it»Ú®òÇâ® khjt«; nghJÄ‹; ah‹mJbjÇî W¤Jbt‹ v‹Wmt® â©áiwÉÇí« ÚHÈš nktÉ© br‹wd‹. 29

20. ÃidªJ mt‹ - mt‹ Mnyhá¤J. m‹W mJv‹Å‹ - ešyJ m‹W mJthdhš. mt‹ nr®Fbt‹ -m¤jruj‹ br‹w ïl¤ij milnt‹.

`ntªj‹ É©milª jh‹vÅ‹ åu®Ú®,VªJ Phy« ïÅJmË ahJ,ït©nghªjJ v‹id? òFªjv‹? òªânghŒ¡fhªJ »‹wJ; f£Liu p®!’v‹wh‹. 21

21. VªJ Phy« - K‹ndh®fshš jh§»a cyf¤ij.mËahJ - fh¡fhkš.

jhij TwY«, j«ãia neh¡»dh‹Óij nfŸt‹; mtD«,j‹ á‰witkhj uhštªj brŒif, tu«ãyhXj ntiy, xÊÉ‹W cz®¤âdh‹. 22

22. brŒif tu«ãyh Xj ntiy - brŒifah»avšiya‰w flš ngh‹w brŒâfŸ. xÊî ï‹W - x‹WÉlhkš všyht‰iwí«.

`cªij c©ika‹ M¡»,c‹ á‰witjªj brhšiy¤ jiy¡bfh©L jhuÂ,tªj j«ã¡F cjÉa tŸsny!vªij! tšyJ aht®tš yh®?’vdh. 23

23. vªij - vªijna. tšyJ - Ú brŒa tšyjh»afhÇa¤ij. aht® tšyh® - ntW ah®jh‹ brŒa tšyh®?

mšÈ¤ jhkiu¡ f©zid, m‹òw¥òšÈ, nkhªJ, bghÊªjf© ÙÇd‹,`tšiy ikªj!m« k‹idí«, v‹idí«,všiy Æšòfœ vŒJÉ¤ jhŒ!’v‹wh‹. 24

24. mšÈ¤ jhkui - ïjœfisíila jhkiu ky®ngh‹w. tšiy - tÈikíŸs.

ã‹d U«m¥ bgÇat‹, bgŒtism‹d« m‹d mz§»id neh¡»dh‹;


vGîW fhjyhÇ‹ ïiu¤J ïiu¤JV§» V§»¥gGtehŸ Ftis¢ bršÉ¡ f©gÅ guªJnrhutGÉyh thŒik ikªj® td¤Jiw tU¤j« neh¡»,mGtJ« x¤j jhšm› my§FÚ® MW k‹ndh. 3

3. gGt« ehŸ Ftis - ÄFªj m‹wy®ªj Únyh‰gtkyuh»a. br›É - mH»a. f© gÅ guªJ nrhu -f©fËÈUªJ FË®ªj Ú® guÉ ÉG«go. my§F Ú® -mir»‹w Úiuíila. k‹; X; mirfŸ.

Xâk« xJ§f¡ f©l c¤jk‹, ciHaŸ MF«Óijj‹ eilia neh¡»¢ á¿anjh® KWtš brŒjh‹;khjtŸ jhD«, M©L tªJÚ® c©L ÛS«nghjf« el¥g neh¡»¥ òâanjh® KWtš ó¤jhŸ. 4

4. xâk« - m‹d¥ gwit. xJ§f¡f©l - mirªJbrštij¡ f©l, ciHaŸ MF« - g¡f¤âš el¥gtsh»a.khJ mtŸ jhD« - Óijí«, nghjf« - ahid.

Éšïaš jl¡if åu‹, å§F,Ú® M‰¿‹ gh§f®tšÈfŸ El§f¡ f©lh‹, k§ifj‹ kU§Fš f©lh‹;všÈm« Ftis¡ fhd¤J ïilïil ky®ªJ Ã‹wmšÈm« fky« f©lhŸ. m©zšj‹ toî f©lhŸ. 5

5. všÈ m« Ftis¡fhd¤J - ïU©l mH»aÚnyh‰gy ky®¡fh£oš. mšÈ m«fky« - ïjœfisíila mH»a jhkiu.

ïuhk‹ gŠrtoÆny, xU nrhiyÆny,ïy¡Ftdhš mik¡f¥g£l óŠrhiyÆnyj§»ÆUªjh‹.

6. N®¥gzif¥ gly«

N®¥gzif tUif

Úykh kÂÃw ÃUj® ntªjid_yeh r«bgw, Ko¡F« bkhŒ«ãdhŸ,nkiyehŸ cÆbuhL« ãwªJ, jh‹Éisfhy«x®ªJ cl‹ciw foa nehadhŸ. 1

29. m¥bgU« Jiw - m¥bgUikíŸs ïl¤âš. â©áiw - tÈa áwFfË‹. ÉÇí« ÚHÈš - guªj ÃHÈny.

Ma NHš m¿a cz®¤â,m¤öa áªijm¤ njhÄš Fz¤âdh‹ngha ã‹id¥ bghUáiy åuU«Va nrhiy ïÅJbr‹W vŒâdh®. 30

30. Ma NHš - m¤jifajh»a ïl¤ij. njh« ïš -F‰wÄšyhj. Va nrhiy - ts« bghUªâa nrhiyia.

5. gŠrto¥ gly«

nfhjhtÇÆ‹ áw¥ò

òÉÆD¡F mÂahŒ, M‹w bghUŸjªJ, òy¤â‰W M»,mÉmf¤ JiwfŸ jh§», Iªâiz be¿m shÉ¢,rÉcw¤ bjËªJ, j©v‹ xG¡fK« jGÉ¢, rh‹nwh®fÉbad¡ »lªj nfhjh tÇÆid åu® f©lh®. 1

gŠr to¥ gly«: ïuhk‹ KjÈa _tU«.gŠr to¥ gly«: ïuhk‹ KjÈa _tU«.gŠr to¥ gly«: ïuhk‹ KjÈa _tU«.gŠr to¥ gly«: ïuhk‹ KjÈa _tU«.gŠr to¥ gly«: ïuhk‹ KjÈa _tU«.gŠrto v‹D« ïl¤ij miljš. gŠrto - IªJgŠrto v‹D« ïl¤ij miljš. gŠrto - IªJgŠrto v‹D« ïl¤ij miljš. gŠrto - IªJgŠrto v‹D« ïl¤ij miljš. gŠrto - IªJgŠrto v‹D« ïl¤ij miljš. gŠrto - IªJeâfŸ TL« ïl«.eâfŸ TL« ïl«.eâfŸ TL« ïl«.eâfŸ TL« ïl«.eâfŸ TL« ïl«.

1. M‹w - Ãiwªj; áwªj. òy¤â‰W M» - ÉisÃy§fis cilajhŒ; òyik bghUªâajhŒ. mÉmf«JiwfŸ jh§» - mikâahd ïl¤ijíila Ú®¤Jiwfis¡bfh©L; áwªj mf¥bghUŸ Jiwfis V‰W.Iªâiz be¿ - IªJ Ãy§fË‹ tÊÆny; IªJ âizxG¡f§fis. rÉcw - xË bghUªJ«go. rh‹nwh®fÉia¥ nghy¡ fh£áaË¤jJ nfhjhtÇ ahW.

t©Liw fky¢ bršÉ thŸKf« bghÈa, thr«c©Liw Ftis c©f© xG§Fw neh¡», CÊ‹bj©âiu¡ fu¤â‹ thÇ¤ âUky® öÉ¢, bršt®¡f©lo gÂtJ v‹d¥ bghÈªjJ flîŸ ahW. 2

2. flîŸ ahW - f§if eâ. jhkiu Kfkhfî«,Ftis f©zhfî«, miy ifahfî« cUtf« brŒa¥g£ld. bršt®¡f©L - bršt®fis¡f©L.


e‰wt« ïa‰¿,m› me§f‹ ešcU¥bg‰wd‹ M«;’vd¥ bga®¤J« v©QthŸ. 5

5. f©Â‹ fhŒjyhš - f©zhš vÇ¤jjdhš,ï‰wt‹ - cl«ò mÊªJ nghdt‹. me§f‹ - m§fÄšyhjt‹.

`mâf« Ã‹W xËU«ï› mHf‹ M©Kf«bghâmÉœ jhkiu¥ óit x¥gnjh!fâ®kâ M«vÅ‹ fiyfŸ njí«;m«kâvÅ‹ mj‰F«X® kWc©L v‹D«Mš.’ 6

6. -.

`e‰fiy kâcw ta§F e«ãj‹,v‰fiy âUmiu vŒâ VKwt‰fiy neh‰wd; khá yhkÂ¥bgh‰fiy neh‰¿y nghY«Mš;’ v‹whŸ. 7

7. eš fiykâ cw - óuz¢ rªâuid¥nghy. všfiyâU miu - ïUis Éy¡F« mH»a ïilia. VKw - ï‹g«mila. t‰fiy - kuîÇ. bgh‹fiy - bgh‹dhil.

Ú¤jK« thdK« FWf, beŠáil¡nfh¤jm‹ò cz®Éil¡ FË¥g Û¡bfhs,V¤jî« gÇÉ‹x‹W <f yh‹,bghUŸfh¤jt‹ òfœvd¤, njí« f‰ãdhŸ. 8

8. Ú¤jK« thdK« - btŸsK« thdK«. FWf -á¿jhF« go. FË¥g Û¡bfhŸ - KGF«go ÄFâahf.V¤J cjî« gÇÉ‹ - òfiH¤jU« m‹òl‹. x‹W <fyh‹- x‹W« bfhL¡fhkš.

th‹jÅš tiuªjnjh® khj® XÉa«ngh‹wdŸ; òy®ªjdŸ; òG§F« beŠádŸ;njh‹wšj‹ Rl®kÂ¤ njhËš eh£l§fŸ;C‹¿dŸ; g¿¡fX® C‰w« bg‰¿yŸ. 9

9. Rl® kÂ¤njhËš - xË bghUªâa mH»anjhË‹nkš. C‹¿dŸ - gâªjdŸ. g¿¡f - C‹¿af©fis¤ âU«g¥ ãL§Ftj‰F. C‰w« - tÈik.

N®¥gzif¥ gly«: ïuhtz‹ j§ifah»aN®¥gzif¥ gly«: ïuhtz‹ j§ifah»aN®¥gzif¥ gly«: ïuhtz‹ j§ifah»aN®¥gzif¥ gly«: ïuhtz‹ j§ifah»aN®¥gzif¥ gly«: ïuhtz‹ j§ifah»aN®¥gzif tUjY«, mtkhd¥gLjY« M»aN®¥gzif tUjY«, mtkhd¥gLjY« M»aN®¥gzif tUjY«, mtkhd¥gLjY« M»aN®¥gzif tUjY«, mtkhd¥gLjY« M»aN®¥gzif tUjY«, mtkhd¥gLjY« M»abrŒâia¡ TW« gFâ.brŒâia¡ TW« gFâ.brŒâia¡ TW« gFâ.brŒâia¡ TW« gFâ.brŒâia¡ TW« gFâ.

1. ÃUj® ntªj‹ - ïuhtz‹. _y« ehr« bgw -monahL mÊí«go. jh‹ Éis fhy« X®ªJ - jh‹ Ô§FÉis¡»‹w fhy¤ij m¿ªJ (vâ®gh®¤J.)

btŒanjh® fhuz« c©ik nkÆdhŸ,itfY« jÄaŸ m› td¤J itFthŸ;behŒâ‹ ï› îybfyh« EiHí« neh‹ikahŸvŒâdŸ ïuhft‹ ïUªj NHšthŒ. 2

2. btŒaJ X® - Ôik Éistj‰fhd xU. fhuz«c©ik - fhuz« ïUªjjdhš. neh‹ikaŸ - tÈikíŸstŸ.

v©jF« ïikat®, `mu¡f® v§fŸnkšÉ©ld®; Éy¡Fâ’ v‹d, nkiyehŸm©lr¤J mUªJÆš Jwªj Iaid¡f©ldŸ; j‹»is¡F ïWâ fh£LthŸ. 3

3. j‹ »is¡F ïWâ fh£LthŸ - j‹ cwÉd®¡FmÊit¡ fh£L»‹wtsh»a N®¥gdif. É©ld® -gif¤jd®. m©lr¤J - gh«ò¥gL¡ifÆÅ‹W«.

N®¥gzifÆ‹ áªjid

`áªijÆ‹ ciwgt‰F cUt« ÔŒªjjhš;ïªâu‰F MÆu« ead«; <r‰FKªâa ky®¡f©X® _‹W; eh‹FnjhŸ.cªâÆš cyfË¤ jh®¡F;’v‹W c‹DthŸ. 4

4. áªijÆ‹ ciwgt‰F - cŸs¤âš thœ»‹wk‹kjD¡F. cªâÆ‹ - j‹ cªâ¡fky¤âÅ‹W«. cyFmË¤jh®¡F - ï›îyif¤ jªj âUkhY¡F.

`f‰iwm« rilat‹, f©Â‹ fhŒjyhš,ï‰wt‹, m‹Wbjh£L ï‹W fhW«,jh‹


njÅ‹bkhÊ c‰W?ïÅa br›ÉeÅ bg‰W,x®khÅ‹ÉÊ bg‰W,kÆš tªjJvd tªjhŸ. 14

14. fhÅ‹ ca® - thridahš ca®ªj. f‰gf« cÆ®¤j- f‰gf ÉU£r« bg‰bwL¤j. fâ® tšÈ - xË bg‰wbfhoia¥nghy. Éis fhk« Ãiw - c©lhF« fhk«Ãiwªj. ïÅa br›É, eÅ bg‰W - ïÅa mHif ÄFâahf¥bg‰W.

ïuhk‹ N®¥gzifia¡ fhzY«, nf£lY«

üòuK«, nkfiyí«, üY«,mwš Xâ¥óKuY« t©L«,ïit órÈL« Xirjh«ciubrŒ »‹wJxU ijaštU«; v‹dh¡,nfhkfD« m¤âir F¿¤Jvâ® ÉÊ¤jh‹. 15

15. üòuK« - fhš áy«ò«. üY« - cilí«. mwšXâ¥ó - fUkzš ngh‹w TªjÈny cŸs kyÇš. KuY«- xÈ¤J¡ bfh©oU¡»‹w.

thÅÈUªJ ï›thW ïw§» tU« N®¥gzifia¡ f©l ïuhk‹. ̀ïtŸ ahnuh? v‹W v©Âd‹.mtŸ kh‹nghš elªJ, mt‹ m©ilÆš tªJmirªJ Ã‹whŸ.

m›tÆ‹ m›thirj‹ mf¤Jila m‹dhŸ,br›ÉKf« K‹Å,mo br§ifÆ‹ ïiwŠrhbt›Éa beL§f©mÆš åá,maš ghuh,e›ÉÆ‹ xJ§»ïiw ehÂmaš Ã‹whŸ. 16

16. m›thir; m› Mir. br›É Kf« - ïuhkDilamH»a Kf¤ij. K‹Å - K‹nd f©L. ïiwŠrh -tz§», f© mÆš år - f©zh»a nt‰gilia åá.e›ÉÆ‹ - kd«nghy. ïiw - á¿J.

ïuhk‹

Ôâštu thf!âU Ã‹tuî! nrnahŒ!nghjcsJ v«ciHX® ò©Âa«mJ m‹nwh!VJgâ? VJbga®? aht®cwî?’ v‹wh‹ntjKjš; ngijmtŸ j‹Åiy ÉÇ¥ghŸ. 17

Ã‹wdŸ, `ïUªjt‹ beoa kh®gf«x‹Wbt‹; m‹bwÅ‹ mKj« c©ÂD«bgh‹Wbt‹; ngh¡»Å mÇJ ngh‹«;’vdh¢,br‹bwâ® Ã‰gnjh® brŒif njLthŸ. 10

10. x‹Wbt‹ - jGînt‹. ïÅ ngh¡F mÇJ ngh‹«- ïÅ¤ âU«ã¥ nghjš KoahJ nghY«.

`vÆWil mu¡»,v› îÆU« ï£lnjh®tÆWil ahŸ,`vd kW¡F«; Mjyhš,FÆšbjhl® Fjiy,X® bfh›it thŒïskÆšbjhl® ïaÈahŒ kUtš e‹bw’dh. 11

11. FÆš bjhl® - FÆšfŸ jkJ ïdbk‹W v©Â¤bjhl®ªJ tu¤j¡f. Fjiy - kHiy¢ brh‰fisíila.kÆš bjhl® - kÆšfŸ bjhl®ªJ tU«. ïaÈahŒ -j‹ikíilatshŒ. kUtš - mikjš.

âUkfŸ kªâu¤jhš N®¥gzif mHFU¡ bfhsš

g§fa¢ bršÉia kd¤J¥ ghÉahm§ifÆ‹ Makª âu¤ij MŒªjdŸ,â§fËš áwªJxË® Kf¤jŸ, br›ÉaŸbgh§FxË ÉR«ãÅš bghÈa¤ njh‹¿dhŸ. 12

12. ghÉah - âahÅ¤J. m§ifÆ‹ Ma - j‹ iftr¥g£ljh»a. MŒªjdŸ- cU¥ngh£lhŸ. â§fËš -rªâuidÉl. ÉR«ãÅš - Mfha¤âš. bghÈa - És§F«go.

gŠáxË® ÉŠRFË® gšyt« mD§f¢,brŠbrÉa fŠr«Ãf® ÓwoaŸ M»;m«brhšïs kŠiPvd, m‹d«vd, Ä‹D«tŠávd, eŠr«vd, tŠrkfŸ tªjhŸ. 13

13. gŠá - gŠR«. xË ÉŠR - xË ÄFªj. FË®gšyt« - FË®ªj jËU« - mD§f x¥ghfhkš tUªj. br«brÉa - átªj mH»a. fŠr« - jhkiu. kŠiP - kÆš.

fhÅšca® f‰gf« cÆ®¤j fâ®tšÈ,nkÅeÅ bg‰W,Éis fhk« Ãiwthr¤


ïuhk‹

ïikat® jiyt ndí« vËikÆ‹ Vtš brŒí«mikâÆ‹ cyf« _‹W« MŸgt‹ j§if MÆ‹,RikíW bršt¤ njhL« njh‹wiy; Jizí« ï‹¿¤jÄiaÚ tUj‰F x¤j j‹ikv‹ ijaš! v‹wh‹. 21

21. ïikat® - njt®fË‹. jiytndí« - jiytdh»a ïªâuD«. Rik cW - Ãiwªj.

N®¥gzif

åu‹ m~J ciu¤j nyhL«, bkŒÆyhŸ `Éky! ahdm¢ÓÇa® mšyh® kh£L¢ nr®»by‹; njt® ghY«,MÇa® KÅt® ghY« milªjbd‹, ïiwt! <©nlh®fhÇa« c©ik, Ã‹id¡ fhÂa tªnj‹;’ v‹whŸ. 22

22. -.

ïuhk‹

m‹dtŸ ciu¤j nyhL« IaD« `m¿j‰F x›the‹Djš kfË® áªij, e‹bd¿¥ ghy mšy;ã‹ïJ bjÇí«;’ v‹dh¥ ̀ bgŒtis¤ njhË! v‹ghšv‹idfh Ça¤ij brhšm~J ïiaínkš ïiH¥gš;’ v‹wh‹.23

23. -.

N®¥gzif

`jh«cW fhk¤ j‹ik, jh§fŸne® ciu¥gJ v‹gJM«vdš MtJ m‹whš mU«Fy kfË®¡F, m«kh!VKW« cÆ®¡F nehnt‹! v‹brŒnf‹! ahU« ïšny‹!fhk‹v‹W xUt‹ brŒí« t‹ikia¡ fh¤â!’ v‹whŸ. 24

24. mU« FykfË®¡F, jh« cW fhk¤j‹ik,jh§fŸ ne® ciu¥gJ v‹gJ - jhnk neuoahf¢ brhšYtbj‹gJ. M« vdš MtJ m‹W - Mf¡Toaj‹W. V«cW« - ï‹g¤ij ehL«. Mš. m«kh; mirfŸ.

17. nrnahŒ - öu¤âš cŸstnu. v« ciH nghjcsJ - v«Äl« tu ne®ªjJ. ÉÇ¥ghŸ - ÉÇ¤Jiu¡f¤bjhl§»dhŸ.

N®¥gzif

óÉnyh‹ òjšt‹ ikªj‹ òjšÉ;K¥ òu§fŸ br‰wnrtnyh‹ Jizt‹Md br§ifnah‹ j§if;â¡»‹khbtyh« bjhiy¤J btŸË kiyvL¤J cyf« _‹W«fhtnyh‹ ã‹id;fhk tšÈah« f‹Å; v‹whŸ. 18

18. óÉnyh‹ - ãukDila. òjšt‹ - òjštdh»aòy¤âa Dila. ikªj‹ òjšÉ - ikªjdh»a É¢áutRÉ‹ kfŸ. ãuk‹ kf‹ òy¤âa‹; mt‹ kf‹ É¢áutR;mt‹ òjšÉ N®¥geif. nrtnyh‹ - fhisia CU«tšyt‹ (át‹.) br«ifnah‹ - mH»a ifiaíilaFngudJ. â¡»‹kh - âir ahidfŸ.

ïuhk‹

m›îiu nf£l åu‹ IíW kd¤jh‹, `brŒifbr›Éj‹W, m¿jš MF« á¿â‹,v‹W czuh¢ br§f©bt›îU mikªnjh‹ j§if, v‹wJ bkŒ«ik MÆ‹,ï›îU ïiaªj j‹ik ïa«òâ ïašã‹ v‹wh‹. 19

19. br«f© bt›cU - átªj f©fS« bfhoacUtK«. ïcU - ïªj mH»a cUtK«. ïiaªj j‹ik -mikªj Éj¤ij.

N®¥gzif

öat‹ gÂah K‹d« brhšYthŸ nrh®É yhŸ;m«khatš mu¡f nuhL thœÉid kâ¡f yhnj‹,MŒîW kd¤nj‹ M», mw«jiy Ã‰g jhnd‹;ÔÉid Ôa neh‰W¤ njtÇš bg‰wJ; v‹whŸ. 20

20. gÂah K‹d« - c¤juÉL« K‹ng. thœÉid -thœtij. kâ¡fyhnj‹ - ÉU«ghj eh‹. MŒî cW -e‹ikia MuhŒ»‹w. Ôa neh‰W - mÊí«go jt« òÇªJ.


N®¥gzif

`fhªj®¥g« v‹gJ c©lhš, fhjÈš fyªj áªijkhªj®¡F« klªij kh®¡F« kiwfns tF¤j T£l«,Vªjšbgh‹ njhË dhŒ!<J ïiaªjã‹, vd¡F _¤jntªj®¡F« ÉU¥ã‰W MF«; ntW«X® ciuc©L;’ v‹whŸ. 28

28. fhªj®¥g« - fªjUt kz«. Vªjš bgh‹ - ca®ªjmH»a.

`KÅtnuhL cila® K‹nd Kâ®gif; Kiwik neh¡fh®jÅiaÚ Mj yhšk‰W mtbuhL« jGt‰F x¤jÉida«< jšyJ ïšiy; É©Q«Ã‹ M£á ah¡»ïÅauhŒ m‹d® tªJ‹ VtÈ‹ Ã‰g®;’ v‹whŸ. 29

29. ̀K‹nd KÅtnuhL Kâ®gif cilat®; Kiwikneh¡fh® - ïÅ m¥gif Kiwia¥ gh®¡fkh£lh®fŸ.’mtbuhL« jGt‰F - m¥gift®fSl‹ nr®ªJthœtj‰F. Éida« - fhÇa«.

ïuhk‹

`ÃUj®j« mUS« bg‰nw‹! Ã‹dy« bg‰nw‹! Ã‹ndhLxUtU« bršt¤J ah©L« ciwaî« bg‰nw‹; x‹nwh!âUef® Ô®ªj ã‹d®¢ brŒjt« gaªjJ’ v‹dh,tÇáiy to¤j njhsh‹ thŸvÆW ïy§f e¡fh‹. 30

30. xUî mU« bršt¤J - Ú§fhj bršt¤âny.tÇáiy to¤j - f£likªj Éšiy kh£o¤ bjh§fÉ£oU¡»‹w.

Óijia¡ f©l N®¥gzif Twš

ï¢ rka¤âš g¡f¤âÈUªj g®zrhiyÆÈUªJ Óij tªjhŸ. N®¥gzif mtis¡ f©L j‹cŸs¤âš njh‹¿aitfis všyh« ciu¡f¤bjhl§»dhŸ.

g©òw beoJ neh¡»¥ `gil¡Fe® áWik mšyhšv©ãw§F mH»‰F všiy ïšiyah«’ v‹W Ã‹whŸ;

ïuhk‹

nr©cw Ú©L Û©L, br›tÇ áj¿ bt›ntWV©cw ÄË®ªJ ehdh Éj«òu©L ïU©l th£f©ó©ïaš bfh§if, m‹dhŸ, m«bkhÊ òfw nyhL«,`eh©ïyŸ, IaŸ, behŒaŸ, ešyS« mšyŸ;’ v‹wh‹. 25

25. nr© cwÚ©L - gh®it beLªöu« bršY«goÚ©L. br›É® - átªj ïnuiffŸ. bt›ntW V© cw -ntW ntW v©Q«go, `mŒa‹’eh© ïyŸ, behŒaŸ,ešyS« mšyŸ, v‹wh‹ - v‹W Ãid¤jh‹. behŒaŸ -m‰gkhdtŸ.

N®¥gzif

ngry‹ ïUªj tŸsš cŸs¤â‹ bg‰¿ XuhŸóršt©L mu‰W« Tªjš bghŒ«kfŸ `òf‹w v‹f©Mirf©L mUË‰W c©nlh, m‹bwdš c©nlh?’ v‹D«CrÈ‹ cyhî »‹whŸ; Û£L«X® ciuia¢ brhšthŸ. 26

26. bg‰¿ XuhŸ - j‹ikia m¿ahjtshŒ. órš -Muthu« òÇªjJ.

`mHfnd! Ú ï§F tªjij ah‹ m¿na‹;v‹Åsik ghHhÆ‰W;’ v‹whŸ. ïuhk‹ mtŸcŸs¤ij cz®ªjh‹. `Ú mªjz® ghit; eh‹mur® Fy«;’ v‹wh‹. `v‹ jªij mªjz‹; jhŒmu¡f® kuò; Ú v‹id¤ jŸËdhš eh‹ cÆ® thnH‹.’v‹whŸ. `mu¡fiu kÅj® kz¤jš bghU¤j«m‹W; ïJ òyiknah® T‰W.’ v‹wh‹. eh‹njt®fis tz§» mu¡f¤ j‹ikia mf‰¿nd‹.’v‹whŸ.

ïuhk‹

`xUtndh cyf« _‹¿‰F X§bfhU jiyt‹, C§»šxUtndh Fngu‹, Ã‹bdhL cl‹ãwª jt®fŸ; m‹dh®jUtnuš bfhŸbt‹; m‹nwš jÄia;nt ¿l¤J¢ rhu;btUîbt‹ e§if!’ v‹wh‹; Û£LmtŸ ïida brh‹dhŸ. 27

27. X§F xU jiyt‹ - ca®ªj x¥g‰w jiyt‹.


35. -.

ïuhk‹

`xŸËJc‹ cz®î Ä‹nd! c‹idah® xË¡F« <£lh®;bjŸËa ey¤â dhšc‹ áªjid bjÇªjJ m«kh;fŸstš mu¡» nghyh«, ïtS«Ú fh©o’v‹dh,btŸËa KWtš K¤j« btË¥gl åu‹ e¡fh‹. 36

36. c‹id xË¡F« <£lh® ah® - c‹id kiw¡F«tšyikíŸst® Œh®? KWtš Kjj« - g‰fsh»aK¤J¡fŸ.

N®¥gzif

MÆil mKâ‹ tªj mUªjâ f‰ã‹, mŠbrhš,ntÆil njhË dhS«, åuid¢ nrU« ntiy`ÚÆil tªjJ v‹id ÃUj®j« ghit!’ v‹dh¡fhŒvÇ mida fŸË cŸs¤jhŸ, fâ¤j nyhL«. 37

37. ntŒ ïil - _§»Y« mH»š ã‹ th§F»‹w.njhËdhS« - njhisíila Óijí«. fhŒ vÇ - RL»‹wÔ. fâ¤jš - nfhã¤jš.

ÓijÆ‹ braš

mŠádŸ; mŠá m‹d« Ä‹ïil miya Xo¥gŠá‹bkš mofŸ neht¥ gij¤jdŸ; gUt¡ fhykŠáil ta§»¤ njh‹W« gts¤â‹ tšÈ v‹d¡FŠru« mida åu‹ Fyî¤ njhŸ jGÉ¡ bfh©lhŸ. 38

38. Ä‹ ïil miya - Ä‹dš ngh‹w ïilJtS«go. kŠáil - nkf¤âš. ta§»¤njh‹W« -És§F«. FŠru« - ahid Fyî - âu©l.

ïuhk‹

tisvÆ‰ wt®f nshL tU«Éis ah£Lv‹ whY«Éistd Ôik naah«; v‹gij cz®ªJ, åu‹,`cistd ïa‰wš! xšiy c‹Ãiy czU« MÆ‹,ïisat‹ KÅí«; e§if VFâ ÉiuÉ‹’ v‹wh‹. 39

f©ãw bghUËš bršyh; fU¤JvÅ‹ m~nj; f©lbg©ãwª njD¡F, v‹whš v‹gL« ãwU¡F?’ v‹whŸ. 31

31. g©ò - mtUila (Óij) mHF¤ j‹ikia. cwbeoJ neh¡» - Äfî« T®ªJ gh®¤J. v© ãw§F« -kâ¥ò¡F« ÄFªj.

bghUâw¤ jhid neh¡»¥, óitia neh¡» Ã‹whŸ;fUjk‰W ïÅntW ïšiy¡, fky¤J¡ flîŸ jhndxUâw¤J czu neh¡», cUÉD¡F, cyf« _‹¿‹ïUâw¤ jh®¡F« brŒj tu«ò;ït® ïUt®;’v‹whŸ. 32

32. `ïuhkD« Óijí« ï«_‹Wyf¤âš cŸnsh®¡F«, mH»‹ všiyahf ïU¡F«go ãukdhš gil¡f¥g£lt®fŸ’ v‹W Ãid¤jhŸ. xU âw¤J czu neh¡» -xU j‹ikahf e‹whf v©Â. cUÉD¡F - mHF¡F.

`kUbth‹W Tªj yhis td¤ât‹ bfh©L thuh‹;cUÉ§F cila uhf k‰iwnah® ahU« ïšiy;muÉªj kyUŸ Ú§», moÆiz goÆš njha¤âUï§F tUthŸ bfhšnyh?’ v‹Wmf« âif¤J Ã‹whŸ. 33

33. kU x‹W - kz« bghUªâa. Tªjyhis -Tªjiyíila kidÉia. ï§F ïJ cU cila® Mf -ï§nf ïJ ngh‹w mHFŸstuhf. muÉªj ky® - jhkiuky®. go - Ãy«.

`bgh‹id¥nghš xËU« nkÅ¥ óit¥ó t©z¤ jh‹,ï«Ä‹id¥nghš ïilah nshL« nkî«bkŒ cila‹ mšy‹;j‹id¥nghš jifnah® ïšyh¤ jËiu¥nghš moÆ dhS«v‹id¥nghš ïilna tªjhŸ; ïfœÉ¥bg‹ ïtis;’ v‹dh.34

34. óit¥ó - fhah« óÉ‹. t©z¤jh‹ - Ãw¤ijíilat‹. ïfœÉ¥ng‹ - btW¡F«go brŒnt‹.

`tU«ïtŸ kha« tšyŸ; tŠrid mu¡»; beŠr«bjÇÉy; njW« j‹ik ÓÇnahŒ br›ÉJ m‹whš;cUïJ bkŒaJ m‹whš; C‹Ef® thœ¡if ahisbtUÉbd‹; vŒâ lhkš Éy¡Fâ åu!’ v‹whŸ. 35


tªJ fh®kiH njh‹¿D« khkÂ¡fªJ fhÂD« if¤jy« T¥ò«;MšïªJ fhªj¤â‹ <u beL§fY«btªJ fhªj btJ«òW nkÅahŸ. 43

43. khkÂ¡fªJ - fÇa ïu¤âd¤ öiz. T¥ò« Mš- FÉ¡F«; Mš; mir. ïªJ fhªj¤â‹ - rªâu fhªj¤â‹.<u« - FË®ªj.

tŠr id¡bfhL khia ts®¡F«v‹beŠR ò¡FvdJ Mt¤ij Ú¡FvD«;mŠr d¡»Ç namU shŒvD«;eŠR e¡»d® nghye L§FthŸ. 44

44. tŠrid¡ bfhLkhia - tŠridah»a bfhoakhiaia. ts®¡F« - ts®¡»‹w. vdJ mt¤ij - v‹J‹g¤ij. mŠrd¡ »Ç - fUkiy.

fhÉ nahfa nyhvD« f©Âiz¤njÉ nahâU k§ifÆ‹ br›ÉahŸ;ghÉ naidí« gh®¡F§bfh nyhbtD«;MÉ XÆD« MirÆ‹ XŒÉyhŸ. 45

45. f© ïiz - f©fŸ. MÉ XÆD« - cÆ®xL§»dhY«. MirÆ‹ - fhk¤â‹. XŒî ïyhŸ - xL¡f«ïšyhjtŸ.

ntW

Éoaš fh©lÈ‹ M©Lj‹ cÆ®f©l bkŒahŸgoÆ yhŸkU§F cŸssî vidmt‹ ghuh‹foâ‹ Xobd‹ vL¤Jxšiy¡ fuªJmtŸ fhjštoÉ dh‹cl‹ thœtnj thœîvd kâah. 46

46. Éoaš - Éoa‰fhy«. go ïyhŸ - x¥ãšyhjtsh»a njÉ. kU§F cŸssî - g¡f¤âš ïU¡F« tiuÆY«. xšiy¡ fuªJ - ÉiuÉš xË¤J. kâah - v©Â.

tªJ neh¡»dŸ tŸsšnghŒ xUkÂ¤ jl¤âšrªâ neh¡»d‹ ïUªjJ f©ldŸ; j«ã

39. tis vÆ‰wt®fnshL - tisªj g‰fisíilamu¡»a®fSl‹. cistd ïa‰wš - tUªj¤j¡f brašfis¢ brŒahnj. xšiy - ÉiuÉš.

N®¥gzif

bgh‰òil mu¡f, `óÉš, òdÈÅš, bghU¥ãš thG«m‰òil cŸs¤ jhU«, me§fD« mku® k‰W«v‰bgw¤ jt«brŒ »‹wh®; v‹idÚ ïfœtJ v‹nd!e‰bghiw beŠáš ïšyh¡ fŸÉia e¢á,’ v‹whŸ. 40

40. m‰ò cil - m‹òila. v‹bgw - v‹id mila.ešbghiw - ešy bghWikíŸs Fz§fŸ. `beŠá‹ïšyh¡fŸÉia e¢á v‹id Ú ïfœtJ v‹nd.’

N®¥gzifÆ‹ Nœ¢áí« njhšÉí«

ïÅ ïtnshL ng¢R nt©lh« v‹Wv©Âdh‹ ïuhk‹. Óijíl‹ j‹ g®zrhiy¡FŸnghŒÉ£lh‹.

Ã‹¿yŸ mtid¢ nrU« be¿Æid ÃidªJ nghdhŸ;`ï‹Wït‹ Mf« òšny‹ vÅ‹cÆ® ïH¥ng‹” v‹dh¥bgh‹âÂ rus¢ nrhiy¥ gË¡fiw¥ bghJ«g®¥ ò¡fhŸ;br‹wJ gÇâ nkšghš br¡f®tªJ ïW¤jJ m‹nw. 41

41. mtid¢ nrU« be¿Æid - mtid milí«tÊia. Mf« - kh®ig. òšny‹ vÅ‹ - jGÉ¡bfhŸns‹MÆ‹. bgh‹ âÂ - bgh‹ ngh‹w kfuªj§fŸ Ãiwªj.rus« - mf‹w. bghJ«g® - cŸns. br¡f®- mªâ thd«.

ntW

mÊªj áªija shŒma® thŸtÆ‹bkhÊªj fhk¡ fL§fdš _©ljhštÊªj ehf¤â‹ t‹bjhis thŸvÆ‰WïÊªj fh®Él« VWtJ v‹dnt. 42

42. mÊªj - tUªâa. tÊªj - xGF»‹w. t‹ bjhis- tÈa bjhisiaíila. thŸ vÆ‰W T®ikahdgšÈÈUªJ. ïÊªj - ïw§»a.


kiyJ Ä¤bjd, ïuhtz‹ kÂíil kFl¤jiyJ Ä¤j‰F ehŸbfh©lJ x¤jnjh® j‹ik. 51

51. bfhiy JÄ¤J - bfhiyia Ú¡». KiyJÄ¤J -Kiyia mW¤J. kiyJÄ¤Jvd - kiyfis¤J©o¤jh‰nghy.

caU« É©Âil; k©Âil ÉG«;»lªJ cH¡F«;maU« ifFiy¤J mykU«; MUÆ® nrhU«;bgaU«; bg©ãwª nj‹g£l ãiHvd¥ ãj‰W«;JaU« mŠáK‹ bjhl®ªâyh¤ bjhšFo¥ ãwªjhŸ. 52

52. K‹ Jau« mŠá - K‹ò J‹gK« gaªJ.bjhl®ªâyh - bjhluhj.

ntW

`ÃiybaL¤J, beLÃy¤J ÚÆU¡f¤, jhgj®fŸáiyvL¤J¤ âÇí«ïJ á¿j‹nwh! nj®tvâ®jiyvL¤J ÉÊahik rik¥gnj? jHšvL¤jh‹kiyvL¤j jÅkiyna! ïitfhz thuhnah!’ 53

53. ÃiyvL¤J - Ãiybfh©L. jiyvL¤JÉÊahik - jiybaL¤J¥ gh®¡f Koahj mtkhd¤ij.rik¥gnj - brŒtnjh? jHš vL¤jh‹ - átbgUkh‹.

`òÈjhnd òw¤jhf¡ F£onfhŸ glhbj‹d,xÈMÊ cyFiu¡F« ciubghŒnah! CÊÆD«rÈahj _tU¡F«, thdt®¡F«, jhdt®¡F«tÈahnd! ah‹g£l tÈfhz thuhnah!’ 54

54. òw¤jhf - maÈš ïUªjhY«. nfhŸglhJ -ãwuhš ão¤J¡ bfhŸs¥glhJ. rÈahj - mÊahj.tÈfhz - J‹g¤ij¡ fhz.

`fh‰¿idí«, òdÈidí«, fdÈidí«, fL§fhy¡T‰¿idí«, É©Âidí«, nfhËidí« gÂnfhl‰FM‰¿idÚ, <©oUt® khDlt®¡F M‰whJkh‰¿idnah c‹ty¤ij¢? át‹jl¡if thŸbfh©lhŒ!’ 55

ïªJ neh¡»a EjÈia¡ fh¤Jmaš ïU©lfªj« neh¡»a nrhiyÆš ïUªjJ fhzhŸ. 47

47. X® kÂ¤ jl¤âš - X® mH»a Ú®¤JiwÆny. rªâ- fhiy¡ flid. neh¡»d‹ - fUâatdhŒ. j«ã -ïy¡Ft‹. ïU©l fªj« neh¡»a - ïU©lJ« thridbghUªâaJkhd.

jÅï UªjdŸ rikªjJv‹ fU¤Jvd¤ jhœî‰WïÅï UªJvd¡F v©QtJ ïšvd v©zh¤JÅï Uªj,tš kd¤âdŸ njhifia¤ bjhl®ªjhŸ;fÅï U«bghÊš fh¤Jmaš ïUªjt‹ f©lh‹. 48

48. v‹ fU¤J rikªjJ - v‹ v©z« gÈ¤jJ.JÅÆUªj - m¢r« bghUªâa. t‹kd¤âdŸ - ïu¡fk‰wbeŠádŸ. njhifia - Óijia. fÅ - gH§fisíila.ïU« bghÊš - bgÇa nrhiyÆny.

`Ãšy Oï’vd¡ fL»d‹; bg©vd Ãidªjh‹;Éšv lhJ,mtŸ å§FvÇ ah«vd ÉÇªjáštš Xâia¢ br§ifÆš âUFw¥ g‰¿,xšiy <®¤Jcij¤J, xË»s® R‰WthŸ cUÉ. 49

49. áštš Xâia - áy tÈa Tªjiy. âUFw -R‰W«go. xš tÆ‰W - mo tÆ‰¿š. R‰W thŸ - cilthis.

C¡»¤, jh§»,É© gl®bt‹,v‹W cU¤bjG this,ü¡» behŒâÅ‹, `btŒJïiH naš’vd Etyh,_¡F«, fhJ«,bt« Ku©Kiy¡ f©fS«, Kiwahšngh¡»¥ ngh¡»a ád¤bjhL« òÇFHš É£lh‹. 50

50. C¡»¤jh§» - c‰rhf¤Jl‹ RkªJbfh©L.cU¤J - ádªJ. ü¡» - ÉiuÉš ÑnH jŸË. btŒJïiHnaš - Ôik brŒahnj.

N®¥gzifÆ‹ mGif

bfhiyJ Ä¤JcÆ® bfhL§fâ® thË‹,m¡ bfhoahŸKiyJ Ä¤J,ca® _¡»id Ú¡»a K¤j«,


60. cu« be¿ªJÉH - gyÄHªJ ÉG«go. ïitglî« - ï¤J‹g§fis milaî«.

`eirahny _¡»HªJ, ehz«ïyh eh‹g£ltirahny ÃdJòfœ khR©lJ Mfhnjh!âirahid Éirfy§f¢, brU¢brŒJ, kU¥òxá¤jïirahny Ãiwªjòa¤J ïuhtznth! ïuhtznth!’ 61

61. -.

`fhdkâ‹ ïilÆUt® fhbjhL_¡ Fl‹mÇakhd«mjhš ghÉna‹ ït©koa¡ flntndh!jhdtiu¡ fUtW¤J¢, rjkfid¤ jisÆ£L,thdtiu¥ gÂbfh©l, kUfhnth! kUfhnth!’ 62

62. fhd« mâ‹ ïil - fh£ony jtáfshíŸs.kUfhnth - ïªâuá¤jh»a kUkfnd.

`xUfhy¤J, cynfG« cU¤JvÇa¤ jDx‹whšâUfhj ád«âU»¤, âirmid¤J« bryü¿,ïUfhÈš òuªjuid ïU«jisÆš ïLÉ¤j,kUfhnth! khDlt® tÈfhz thuhnuh!’ 63

63. cU¤J vÇa - ÄFªJ vÇí«go. âUfhj ád«âU»- ã‹dilahj ád« ÄFªJ. bryü¿ - njh‰F«gomÊ¤J.

`fš<U« gil¤jl¡if mlšfu ölz®Kjyhmš<U« Rl®kÂ¥ó© mu¡f®Fy¤J mtjÇ¤Ô®!bfhš<U« gil¡F«g fUzid¥nghš, Ftya¤JŸvšäU« cw§Fânuh! ah‹miH¤jš nfçnuh!’ 64

64. fš<U«gil - kiyfis¥ ãs¡ftšy Míj§fis¡ bfh©l. mlš - bt‰¿iaíila. mš<U« -ïUis ÉyF«go brŒí«. bfhš<U« - bfh‹W ãs¡F«.

v‹Wï‹d gyg‹Å ïfšmu¡» mGJïu§»¥bgh‹J‹D« gomf¤J¥ òuŸ»‹w bghGjf¤JÃ‹Wmªj eâmf¤J Ãiwjt¤â‹ JiwKo¤Jt‹â©if¢ áiybeLªnjhŸ kufj¤â‹ kiytªjh‹. 65

55. nfhËidí« - et¡»uf§fisí«. gÂnfhl‰F -Vtš bfhŸStj‰F. M‰¿id Ú - tÈikíila Ú.

`cU¥bghoah k‹kjid x¤Jsnu MÆD«,c‹brU¥goÆ‹ bghox›th khDliu¢ ÓWânah,beU¥goÆš bghoájw, Ãiwªjkj¤ âirahidkU¥bghoa¥ bghU¥ãoa¤ njhŸÃÄ®¤j tÈnahnd!’ 56

56. cU¥bghoah - cUt« vÇªJ rh«gyhfhj.moÆš beU¥ò bgho ájw - ÑnH beU¥ò¥ bghoáªJ«go. kU¥ò Xoa - jªj§fŸ xoí«go. bghU¥òïoa - kiyfŸ öshf.

`njDila eWªbjÇaš njtiuí« bjW«M‰wšjhDila ïuhtz‰F«, j«ãa®¡F« jÉ®ªjnjh!CDila cl«ãduhŒ, v«Fy¤njh®¡F czthakhDlt® kU§nfò¡F xL§»dnjh tÈm«kh?’ 57

57. bjW« - mÊ¡F« mu¡f® eukhÄr« c©ld®.

`ku‹Ví« beL«fhÅš kiwªJiuí« jhgj®fŸcundnah! mlšmu¡f® XŒntnah! c‰Wvâ®ªjh®mundnah! mandnah! mÇnanah! vD«M‰wšfundnah! ah‹g£l ifawî fhzhnah!’ 58

58. mlš - bfhšY« tšyikíŸs. ifawî -bray‰w J‹g¤ij.

`ïªâuD«, kyuaD«, ïikatU« gÂnf£g¢,RªjÇgš yh©oir¥g, cynfG« bjhGnj¤j¢rªâu‹nghš jÅ¡Fil¡Ñœ ÚÆU¡F«riteLnt,tªjona‹ fhzhJ Kf§fh£l tšnyndh?’ 59

59. RªjÇ - ïªâuhÂ. gšyh©L ïir¥g - gšyh©Lthœf bt‹W thœ¤J¡ Tw.

`cu«beÇªJ ÉH,v‹id cij¤JU£o _¡fÇªjeu‹ïUªJ njhŸgh®¡f, eh‹»lªJ òy«òtnjh!fu‹ïUªj td«m‹nwh! ïitglî« flntndh!’mu‹ïUªj kiyvL¤j m©zhnth! m©zhnth!’ 60


N®¥gzif TWjš

V‰wtis tÇáiynah‹ ïa«ghK‹, ïfšmu¡»,`nr‰wtis j‹fzt‹ mU»U¥g¢ ád«âU»¢Nšjtis Ú®cH¡F« JiwbfGÚ® tsehlh!kh‰wtis¡ f©l¡fhš mHyhnjh kd«;’v‹whŸ. 70

70. nr‰wtis - nr‰¿š cŸs r§F. ád« âU» - ád«ÄFªJ. Nšjtis - fU¡bfh©oU¡F« jtis. Ú®cH¡F« - ghŒªJ Úiu¡ fy¡F«.

ïuhk‹ foªJ ciu¤jš

`ngo¥ngh® tšyu¡f® bgU§Fy¤ij xU§FmÉ¥gh‹njo¥nghª jd«;ï‹W, Ôkh‰w« áyÉs«ãåo¥ngh fhnj!ï› bt›td¤ij É£LmfyXo¥ngh! v‹Wiu¤j ciuflªjh‰F, mtŸciu¥ghŸ. 71

71. åo¥nghfhnj - ïwªJ nghfhnj. ciu flªjh‰F- brh‰fis¡ flªJ Ã‹wtdh»a ïuhkD¡F. (brhšÈšml§fhjt‹.)

N®¥gzif ng¢R

`M¡fÇa _¡F§if mÇí©lhŸ v‹whiueh¡fÇí« jaKfdh®; ehfÇf® mšyhik,_¡fÇªJ, E«Fy¤ij KjšmÇªÔ®! ïÅck¡F¥ngh¡fÇJï› mHifbayh« òšÈilna cF¤Ônu!’ 72

72. v‹whiu - v‹W brh‹dt®fË‹. jaKfdh® -g¤JKf§fis íilat®. ehfÇf® mšyhik - ïu¡f«m‰wt® v‹gij¡ fh£l. Kjš mÇªÔ® - monahLmW¤Ô®fŸ.

`th‹fh¥ngh®, k©fh¥ngh®, khehf® thœcyf«jh‹fh¥ngh®, ïÅ¤,j§fŸ jiyfh¤J Ã‹W§fŸC‹fh¡f cÇah®ah®? v‹id,cÆ® Ú®fh¡»‹,ah‹fh¥bg‹; mšyhš,m› ïuhtzdh® cs®!’v‹whŸ. 73

65. gyg‹Å - gyt‰iw¡ T¿. bgh‹J‹D« - mHFbghUªâa. go mf¤J - Ãy¤âš.

tªjhid Kf«neh¡» tÆWmiy¤J kiH¡f©Ù®,brªjhiu¡ FUâbahL brGÃy¤ij¢ nrWM¡»`mªnjhc‹ âUnkÅ¡F m‹òïiH¤j t‹ãiHahšvªjhŒah‹ g£lgo ïJfh©’v‹W vâ®ÉGªjhŸ. 66

66. tÆW miy¤J - tÆ‰iw¥ ãirªJ bfh©L.m‹ò ïiH¤j - m‹ò brŒj.

ÉÇªJMa TªjyhŸ btŒaÉid ahjhD«òÇªjhŸv‹ gJjdJ bghUtÇa âUkd¤jhšbjÇªjh‹;ï‹W ïisahnd ïtisbeL« brÉnahL_¡FmÇªjh‹v‹ gJ«cz®ªjh‹; mtisÚ ah®v‹wh‹. 67

67. ÉÇªJMa - ÉÇªJ »l¡»‹w. bghUmÇa -X¥g‰w.

m›îiunf£L mlšmu¡», m¿ahnah Ú,v‹id?bj›îiuv‹W X®cyF« ïšyhj Ó‰w¤jh‹bt›Éiyntš ïuhtzdh« É©Qyf« Kjyhav›îyF« cilahD¡F cl‹ãwªnj‹ ah‹v‹whŸ. 68

68. mlš mu¡» - bfhoa mu¡». bj›ciu v‹w -gifik v‹W brhšY« th®¤ijTl. v›îyF« - všyhcyf§fisí«.

ïuhk‹ ïisnahid neh¡» `ïtŸ brŒjjtW ahJ v‹wh‹. mj‰F ïisnah‹ jªj Éil.

`nj£lªjh‹ thŸvÆ‰¿š â‹dnth! ÔÉidnah®T£lªjh‹ òw¤Jsnjh! F¿¤jbghUŸ m¿ªâby‹Mš;eh£lªjh‹ vÇcÄH, ešyhŸnkš bghšyhjhŸX£lªjhŸ; mÇâ‹ïtŸ cÆ®ft®ªjhŸ;’ vdciu¤jh‹. 69

69. nj£l«jh‹ - ït‹ ÉU¥gªjh‹. ešyhŸnkš -rhd»Æ‹ nkš. X£lªjhŸ - Xo tªjhŸ. mÇâ‹ -Éiuthf. cl‹W - mŠá.


`É©lhnu mšyhnuh nt©lhjh®; kd«nt©o‹c©lha fhjÈ‹v‹ cÆ®v‹gJ ckJm‹nwh!f©lhnu fhjÈ¡F« f£lHF« Él«m‹nwh,bfh©lhnu bfh©lhL« cU¥bg‰whš bfhŸçnuh!’ 78

78. nt©lhjh® É©lhnuh - nt©lhjt® v‹gt®kd« ntW g£lt® m‹nwh. f£lHF - nguHF.bfh©lhnu - fzt®fŸ k£L«.

`átD«,ky®¤ âirKfD«, âUkhY«, bjWFÈr¤JmtD«,mL¤J x‹wh» Ã‹w‹d cUnthnd!òtd«mid¤ ijí«xUj‹ ó§fizahš cÆ®th§F«mtD«cd¡F ïisahndh! ïtndnghš mUŸïydhš’. 79

79. bjW FÈr¤jtD« - mÊ¡»‹w t¢áuhíj¤ijíila ïªâuD«. mtD« - mªj k‹kjD«. ïtndnghš - ïªj ïy¡Ftid¥nghš. `cd¡F ïisahndh’

ntW

`bgh‹cUt¥ òidfHä®! òiHfhz_¡fÇth‹ bghUŸntW c©nlh?

ï‹cUt« ïJbfh©o§F ïUªbjhÊí«e«kU§nf; VfhŸ m¥ghš;

ã‹ïtis mašxUt® ghuh®;v‹nwmÇªÔ®! ãiHbrŒ Ônuh,

m‹djid m¿ªj‹nwh m‹òïu£oó©lJeh‹ m¿É nyndh!’ 80

80. òiHfhz - JisfŸ bjÇí«go. ïUªbjhÊí«- ïUªJ ÉLthŸ. ghuh® - f©zhY« gh®¡f kh£lh®fŸmjdhš f‰gÊahŸ; ãw®beŠR òfhj f‰òilaŸMthŸ.

`bt¥gÊah beLbtFË ntšmu¡f®<j¿ªJ btF©L neh¡»‹

m¥gÊahš cyfid¤J« E«bghU£lhšmÊªjdth«; mw¤ij neh¡»‹

73. khef® - áwªj ef®fŸ, c§fŸ C‹fh¡f - c§fŸcl«ig mÊahkš fh¡f.

`fhtšâ© f‰gikªjh® j«bgUik jh«fHwh®,Mtšng® m‹ãdhš miw»‹nw‹ M«m‹nwh;‘njt®¡F« tÈah‹j‹ âU¤j§if ahŸïtŸ,<©LVt®¡F« tÈahŸ’v‹W ïisahD¡F ïa«Õnuh!’ 74

74. fhtš - jk¡F¡ fhtyh». â©f‰ò mikªjh® -tÈikíŸs f‰òila bg©fŸ.

`kh¥nghÇš òw«fh¥ng‹! th‹RkªJ brytšny‹!ö¥nghy¡ fÅgyî« Ritíila jutšny‹!fh¥nghiu¡ if¤Jv‹?Ú® fUâaJ jUnt‹;ï¥ó¥nghY« bkšïayhš bghUŸv‹ndh? òfšånu.’ 75

75. òw«fh¥ng‹ - c§fŸ g¡f« Ã‹W fh¥gh‰Wnt‹.ö¥nghy - òyhiy¥ nghy. if¤Jv‹ - btW¤J v‹dga‹? bkšÈayhš - bkšÈa j‹ikíŸstshš.(Óijahš) bghUŸ v‹ndh - ga‹jh‹ v‹d.

`Fy¤jhY«, ey¤jhY«, F¿¤jdnt bfhz®j¡fty¤jhY«, kâahY«, tothY«, kl¤jhY«,Ãy¤jhU«, ÉR«ghU«, neÇiHah® v‹id¥nghšbrhy¤jh‹ï§F cÇahiu¢ brhšänuh tšänuš.’ 76

76. ey¤jhY« - ešy Fz§fshY«; tothY« -cUt¤jhY«. kl¤jhY« - ïsikahY«. Ãy¤jhU«åR«ghU« - Ãy¤âš cŸst®fS« thDy»š cŸst®fS« M»a. ne® ïiHah® - bg©fËny.

`ngh¡»Ü® v‹ehá, nghŒ¤bj‹!Ú® bghW¡FÉnušM¡Fbt‹X® behotiuÆš; mHfikbtŸ; mUŸTW«gh¡»a«c©L vÅ‹,mjdhš bg©ik¡nfh® gGJ©nlh!nk¡FaU« beL_¡F« klªija®¡F Äifa‹nwh! 77

77. nghŒ¤Jv‹ - nghŒÉ£ljdhš e£l« v‹d?mUŸ TW« - fUizíl‹ ngR«. nk¡F caU« - nknyca®ªâU¡»‹w.


83. fh«ò cwG« - _§»iy¥ngh‹w. fŸt®M« -tŠrf®fsh»a. bgh¿ïš - m¿t‰w. mlš - tÈikíŸs.brU¢brŒth‹ - ngh® òÇí« bghU£L. mikªÔ® MÆ‹- Ã‹Ö®fshdhš. jh« - mt®fŸ. bgh¿Æš - milahs«fhzKoahj. bgh¿fŸ m¿ªJ - milahs§fism¿ªJ.

`cs«nfhl‰F cidÆiH¤jhŸ csŸxU¤âv‹Dânaš, ÃUj nuhL«

fs«nfhl‰F cÇabrU¡ f©Âa¡fhš,xU_nt« fyªj fhiy,

Fs«nfhL« m‹nw,m¡ bfhoaâwšåu®jik¡ bfh‹w ã‹d®;

ïs§nfhnthL vidÆU¤â; ïUnfhS«áiwit¤jh‰F ïisahŸ v‹nw.’ 84

84. cidcs« nfhl‰F ïiH¤jhŸ - cŸ cŸs¤ij¡bfhŸis bfhŸS«go brŒjtŸ. fs« nfhl‰F cÇa -ngh®¡fs¤ij V‰W¡ bfhŸStj‰FÇa. brUf©Âa¡fhš - nghiuÉU«ãdhš. Fs« nfhL« - jiyia¡bfhŸSnth«. ïUnfhS« - NÇa rªâu®fisí«.áiwit¤jh‰F - áiwÆny it¤j ïuhtzD¡F.

`bgU«Fyh cWef®¡nf bgaU«ehŸnt©L«cU¥ ão¥ng‹; m‹nwš

mU«fyh« c‰¿Uªjh‹ v‹ÅD«,M«;ïisat‹ jh‹ mÇªj ehá

xU§»yh ïtnshL« ciwbtndh?v‹ghndš, ïiwt x‹W«

kU§»yh jtnshL« m‹nwhÚbeL§fhy« thœªjJ’ v‹ghŒ. 85

85. bgU« Fyh - bgÇa bfh©lh£l«. cW« ef®¡nf- bghUªâa mnah¤â efu¤J¡F. `<§F ïisat‹jh‹;mU«fhy« - mÇa nfhg«; c‰W ïUªjh‹ vÅD«.xU§Fïyh - KGJ« ïšyhj. x‹W« kU§F - bghUªâaïil. (ïL¥ò)

x¥gÊa¢ brŒ»yh® ca®Fy¤J¤njh‹¿dh®; cz®ªJ neh¡»

ï¥gÊia¤ Jil¤JjÉ ïÅâU¤â®v‹bdhL«;’v‹W ïiwŠá Ã‹whŸ. 81

81. bt¥ò mÊah - M¤âu« ml§fhj. m¥gÊahš -m¡bfhLik Ædhš. x¥ò mÊa¢ brŒ»yh® - ïUt®r«kâ¤J¢ brŒJ bfh©l kz¤ij mÊí«go brŒakh£lh®fŸ.

ïuhk‹ T¿aJ

`jiumË¤j jÅneÄ¤ jauj‹j‹òjšt®ah«; jhŒbrhš jh§»,

ÉiumË¤j fh‹òFªnjh«; ntâaU«khjtU« nt©l Ú©L

fiumË¤j‰F mÇagil¡ flšmu¡f®Fyªbjhiy¤J¡ f©lhŒ g©il

tiumË¤j Fykhl ef®òFnt«!ïitbjÇa kd¡bfhŸ!’ v‹wh‹. 82

82. Éiu mË¤j - kz« åR»‹w. Ú©L - ï§nfj§»ÆUªJ. fiu mË¤j‰F mÇa - všiy f£Ltj‰FKoahj. tiu mË¤j Fy« khl« - kiyfË‹njh‰w¤ij¡ bfhL¡F« áwªj khËiffŸ Ãiwªj.

N®¥gzifÆ‹ gâš

`fh«òcwG« njhshid¡ ifÉO®;vÅD«,ah‹ Äifnah! fŸt®

M«,bgh¿Æš mlšmu¡f® mtnuhnlbrU¢brŒth‹ mikªÔ® MÆ‹,

jh«bgh¿Æ‹ gykha« jU«bgh¿fŸm¿ªjt‰iw¤ jL¥g‹ m‹nw;

gh«g¿í« gh«ãdfhš vdbkhÊí«gHbkhÊí« gh®¡» änuh?’ 83


1. khfu‹ - bgÇa fuDila. nrhÇ - ïu¤j«. ö«ò -Ú®ÉG« kj»‹thŒ. br¡f®nkš ÉÇªj - br›thd¤â‹nkš guªj.

fu‹ nfŸÉ

th¡»‰F x¡f¥ òifKfªJ thÆdh‹neh¡»¡ `Try® E‹idï¤ j‹ikiaM¡»¥ nghdt® M®bfhš?’v‹ wh‹;mtŸ;_¡»‹ nrhÇ Kæï¡bfh©l f©Âdh‹. 2

2. _¡»‹nrhÇ - _¡»ÈUªJ to»‹w ïu¤j¤âny.Kæï¡ bfh©l - KG»¡ bfh©oU¡»‹w. f©ÂdhŸ- f©fisíila tsh»a N®¥geif; brhšy¤bjhl§»dhŸ.

N®¥gzifÆ‹ brh‰fŸ

ïUt® khÅl®; jhgj®; VªâatÇÉš th£ifa®; k‹kj‹ nkÅa®;jUk Úu®; jauj‹ fhjy®;brUÉš neU« ÃUjiu¤ njLth®.’ 3

3. brUÉš neU« - nghÇny vâ® Ã‰»‹w. ÃUjiu -mu¡f®fis. `njLth® ïUt® khDl®’ jUk Úu® -jUk¤â‹ j‹ikíŸst®.

x‹W« neh¡fy® c‹tÈ; X§Fmw‹Ã‹W neh¡» ÃW¤J« Ãid¥ãdh®;bt‹¿ ntšif ÃUjiu nt®mw¡bfh‹W Ú¡FJ«; v‹Wz® bfhŸifah®.’ 4

4. `c‹tÈ x‹W« neh¡fy®: Ã‹W neh¡» X§Fmw‹ ÃW¤J« Ãid¥ãdh®’ v‹W cz® - v‹WcŸs¤âny bfh©oU¡F«.

`k©Â‹, neh¡fU thÅÅ‹, k‰¿Åš,v©Â neh¡F¿‹, aht®¡Fk ne®»yh¥bg©Â‹ neh¡Fil ahŸ;xU ngij;v‹f©Â‹ neh¡» ciu¥gU« fh£áahŸ.’ 5

v‹wtŸnkš, ïisat‹jh‹ ïy§Fïiyntšfil¡fÂah, `ïtis p©L

bfh‹Wfis na«v‹whš beoJmiy¡F«;mUŸv‹bfhš? nfhnt!’ v‹d

`e‹WmJnt ah«m‹nwh nghfhnsšMf?,’vd ehj‹, Tw,

x‹W«ït® vd¡»u§fh® cÆ®ïH¥bg‹Ã‰»š,vd mu¡» c‹dh. 86

86. ïy§F ïiyntš - És§F»‹w ïiytothdntyhíj¤ij. fil¡fÂah - fil¡f©zhš gh®¤J.beoJ miy¡F« - Äfî« J‹òW¤JthŸ. mUŸ v‹bfhš- c¤juî v‹dnth? c‹dh - Ãid¤J.

`V‰wbeL« bfho_¡F«, ïUfhJ«,KiyÆu©L« ïHªJ thH

M‰Wbtnd! tŠridahš cikcŸsgÇr¿th‹ mikªjJ m‹nwh!

fh‰¿ÅY« fdÈÅY« foahid¡,bfhoahid¡, fuid c§fŸ

T‰Wtid, ï¥bghGnj bfhz®»‹nw‹;’v‹Wry« bfh©L nghdhŸ. 87

87. V‰w« beL«bfho _¡F« - ca®ªj Ú©lbfhongh‹w _¡F«. cik cŸs - c«Äl« cŸs. gÇRm¿th‹ - j‹ikia m¿í« bghU£L. bfh©L ry«v‹WnghdhŸ - v‹W T¿¡ nfhg§bfh©L nghdhŸ.

7. âÇáuh tij¥ gly«

ïUªj kh¡fu‹ jhŸïiz Æ‹Äir,brhÇªj nrhÇaŸ, TªjyŸ, ö«bgd¤bjÇªj _¡»dŸ, thÆdŸ, br¡f®nkšÉÇªj nkf«vdÉGª jhŸmnuh! 1

âÇáuhtij¥ gly«: N®¥gzifÆ‹ brhšiy¡nf£L¥ ngh® brŒatªj fu‹, ölz‹, âÇáu‹ v‹w_‹W mu¡f®fËš âÇáu‹ tijg‰¿ ciu¡F« gFâ.


ó¤jJ m‹d bghUÉš jl¡ifahšM¤j ehÂ‹ mUtiu th§»dh‹. 9

9. bghUïš - x¥g‰w. M¤j - f£l¥g£l. ehÂ‹ -ehizíila. mUtiu - áwªj kiyngh‹w Éšiy.th§»dh‹ - tis¤jh‹.

ku§fŸ nghšbeL thŸxL njhŸÉH,cu§f shšml®ª jh®;cu nth‹ÉL«ru§fŸ Xod ij¡f, mt®fŸj«áu§fŸ Xod; ÔatŸ XodhŸ. 10

10. ku§fŸnghš - bt£l¥g£L åœªj ku§fis¥nghy. cu§fshš - kh®òfË‹ tÈikahš. ml®ªjh®¡F- ngh® brŒjt®fË‹ nkš.

mu¡f®gil âu©L tUjš

gâdhšt®g£l brŒâia¢ N®¥gziffuÅl« T¿dhŸ; mt‹ btF©lh‹; `KuriwªJgilfis aiHíÄ‹’ v‹wh‹.Kuriwa¥g£lJ;gilfŸ âu©ld.

nj®ïd« Jt‹¿d; áWf© br«Kf¡fh®ïd« beU§»d; fhÈ‹ fhštU«jh®ïd« FGÄd; jilÆš T‰Wvd¥ngÇd« flšvd¥ bgaU« fhiyna. 11

11. Jt‹¿d - beU§»d. fh® ïd« - ahidfŸ. fhÈ‹fhš tU« - fh‰iw¥ ngh‹w fhiy¥bg‰w. jh®ïd« -Fâiu¥gil. ng®ïd« - bgÇa fhyh£gil.

MÆu« MÆu« fË‰¿‹ M‰wy®;khÆU« Phy¤ij ÉG§F« thÆd®;ÔvÇ ÉÊÆd®; ÃUj® nridÆ‹ehaf®; gâ‹knuhL mL¤j ehštnu. 12

12. MÆu« MÆu« fË‰¿‹ M‰wy® - x›bthUtU«jÅ¤jÅna MÆu« ahid gyKŸst®fŸ. nridÆ‹ehaf® - nrid¤ jiyt®fŸ. gâ‹knuhL mLjj ehšt®- gâdh‹F ng®.

5. k‰¿Åš - ntWŸs ïl§fËY«. v©Â neh¡F¿‹- MuhŒªJ gh®¤jhš. bg©Â‹ neh¡FilahŸ -bg©Â‹ mHfid¤J« mikªjtŸ.

`f©L neh¡fU« fhÇif ahŸjid¡bfh©L nghtš ïy§ifa® nfh¡F;vdhÉ©L nkšvGª njid, btF©Lmt®J©l« M¡»d® _¡F,’vd¢ brhšÈdhŸ. 6

6. É©Lnkš vGªnjid - kd«khWg£L mtŸnkš gha vGªj v‹id, mt®- m¤jhgj®fŸ.

mu¡f®fË‹ Kj‰ gÈ

fu‹, mt®fis¡ fh£Lf’ v‹W vGªjh‹.`njiu¡ bfhz®f’ v‹wh‹. g¡f¤âÈUªj gâdh‹Fmu¡f®fŸ `ï¥gÂia vk¡F¤ jUf’ v‹Wnt©od®. mt®fŸ gil¡fy« Vªâ Ã‹wd®.

`e‹W brhšÈÅ®! eh‹,ï¢ áwh®fŸnkšbr‹W ngh®brÆ‹ njt® áÇ¥guhš;bfh‹W nrhÇ Fo¤Jmt® bfhŸifiabt‹W ÛSâ®! bkšÈa nyhL’v‹wh‹. 7

7. -.

v‹d nyhL« ÉU«ã ïiwŠádh®,brh‹d eh©ïÈ mªjf‹ öbjd,m‹d® ã‹gl® th®vd MÆdh®,k‹d‹ fhjy® it»l« e©Âdh®. 8

8. eh©ïÈ - fhz« m‰w N®¥gzif. mªjf‹öJvd - vkDila öij¥nghš K‹ bršy. m‹d® -m›tu¡f®fŸ. gl®th®vd - brš»‹wt®fis¥nghy.

ïuhkid¢ R£o¡ fh£odhŸ N®¥gzif;mu¡f®fŸ mtid¢ NœªJ bfh©ld®.

V¤J thŒik ïuhk‹ ïstiy¡,`fh¤â ijaiy’ v‹Wj‹ f‰gf«


cªjU Ãiya jh» cl‹ciwªJ, cÆ®fŸ j«ikmªjf‰F mË¡F« nehŒnghš, mu¡»K‹ dhfm«kh! 17

17. mu¡»K‹dhf - N®¥gzif K‹ndtu.tŸËnah‹ kU§F - ïuhk‹ ïU¡Fk ïl«. khagªjkhÉida« khs - kha¥ ãÂ¥ghd bgÇa ÔÉidxÊa. nehŒnghš - ÔÉidia¥nghy. `mu¡» K‹dhf -nehŒnghš, tŸËnah‹ kU§F, nrid btŸs« tªjJ.’

gilfŸ ïuhk‹ ïUªj g¡f« milªjd.ïuhk‹ ïy¡Ftid neh¡» `Ú Óijia¡ fh¤âU;eh‹ nridfis¢ áij¡»‹nw‹” v‹wh‹. `ï¥gÂia vd¡fUŸf’ v‹wh‹ ïy¡Ft‹. ïuhk‹ïirªây‹. ïuhk‹ gÂia nk‰bfh©oUªjh‹ïy¡Ft‹.

FiHíW kâa« ó¤j bfh«gdhŸ, FiHªJ nrhu,jiHíW rhiy Ã‹W«, jÅ¢áiy jÇ¤j nkU,kiHvd KH§F »‹w thŸvÆ‰W mu¡f® fhzKiHÆÅ‹W vGªJ bršY« kl§fÈ‹ KÅªJ br‹wh‹. 18

18. FiH cWkâa« ó¤j bfh«ò mdhŸ - fhjÂiaíila rªâuid¥ ó¤âU¡»‹w ó§bfh«ò ngh‹wtŸ.bfh«ò - »is; bfho; rij¡F¥ ó§bfh«ò ctik.kl§fÈ‹ - á§f¤ij¥nghy; ïuhkD¡F kl§fš ctik.

njh‹¿a njh‹wš j‹id¢ R£odŸ fh£o¢ brh‹dhŸ;th‹bjhl® _§»š jªj ta§Fbt« ÔÆJ v‹d¤,jh‹bjhl® Fy¤ij všyh« bjhiy¡Fkh rikªJ Ã‹whŸV‹WtªJ vâ®¤j åu‹ ït‹, ïfš ïuhk‹; v‹nw. 19

19. _§»šjªj Ô _§»š fh£ilna mÊ¤JÉL«. ïJN®¥gzif¡F ctik. ït‹ ïfš ïuhk‹ v‹d -ït‹jh‹ tÈikíŸs ïuhk‹ v‹W. `njh‹¿anjh‹wš j‹id¢ R£odŸ fh£o¢ brh‹dhŸ.’

bf£l rFd§fŸf©L mf«g‹ TWjšntW

`FUâ khkiH brhÇªjd nkf§fŸ FK¿¥gUâ thdt‹ C®tis¥ ò©lJ; ghuhŒ!

cu¤âd®; cU«vd cuW« thÆd®;Ru¤bjÇ gilÆd®; fky¤ njh‹jU«tu¤âd®; kiyvd kiHJ Æ‹bwGáu¤âd®; jU¡»d®; brU¡F« áªijah®. 13

13. cU« vd - ïonghy. cuW« - ngbuhÈÆL«.fky¤njh‹ - ãuk‹. kiH JÆ‹W vG - nkf« gL¤Jw§»vG»‹w. jU¡»d® - f®t« cŸst®. brU¡F« - fË¡»‹w.

NyK« ghrK« bjhl®ªj br«kÆ®¢rhyK«, jWfQ«, vÆW« jh§»dh®;MyK« btËbjD« Ãw¤j®; M‰wyhšfhyD« fhy‹v‹W mÆ®¡F« fh£áah®. 14

14. br«kÆ®¢ rhyK« - átªj kÆ®¤ bjhFâí«.jWfQ« - mŠrhikí«. MyK« - ÉlK«. mÆ®¡F« -mŠR«.

vGtnuhL vGtuh«, cyf« VbHhLVœjGÉa bt‹¿a®! jiyt®; jhida®;kGÉd®; thËd®; ta§F Ny¤j®;cGitnahL mÇbad cl‰W« Ó‰w¤jh®. 15

15. cGitbahL mÇvd - òÈí« á§fK« nghy.cl‰W« - giftiu¤ J‹òW¤J«.

ölz‹, âÇáuh¤ njh‹wš Mâa®,nfhliz Kuád« FËW nrida®,Mlt® cÆ®ft® my§fš ntÈd®;ghlt ÃiyÆd® gyU« R‰¿d®. 16

16. nfhL miz - r§Fnghš ngnuhir bghUªâa.KuR ïd« FËW - Kur th¤âa§fŸ KH§F»‹w. ghltÃiyÆd® - fË¡»‹w j‹ikíŸst®fŸ. nfhliz -nfhõiz; ngubuhÈ; v‹W« TWt®.

ntW

tªjJ nrid btŸs« tŸËnah‹ kU§F; khahgªjkh Éida« khs¥ g‰wW bg‰¿ nah®¡F«,


24. v‹ nrtf« ïJ e‹W - vdJ fhtyh»a ïJe‹W. my§F vÊš njhŸ - mir»‹w mHFŸs njhŸ.njtiu¤ nja miu¤j m«Äah«. njhS¡F m«Äctik. ïiu¤J - gU¤J.

ïuhkid¢ Nœªj gilfŸntW

gšyhÆu« ïUŸÑ¿a gfnyh‹vd xËU«Éšyhsid KÅah,btÆš mÆyh«vd ÉÊah¡,fšyh®kiH fzkhK»š filehŸ ÉGtdnghš,všyh«xU bjhilahcl‹ vŒjh®;Éid brŒjh®. 25

25. ïUŸ Ñ¿a = ïUis¥ ãsªJ X£oa.`gšyhÆu«’; gfnyh‹ vd - NÇaid¥nghy. btÆšmÆyh« vd - xË åR« ntšnghš. filehŸ fzkhK»šfšM® kiH ÉLtdnghš - CÊ¡fhy¤âš T£lkhdnkf« fškhÇ ngh‹w kiHia¥ bgŒtJ nghš. všyh«xU bjhilah - všyh Míj§fisí« xnu tÇirahf.

v¿ªjh®vd vŒjh®vd Ãidªjh®vd v¿am¿ªjh®vd m¿ahtif mÆšthËÆ‹ mW¤jh‹;br¿ªjhiuí«, ãÇªjhiuí«, brW¤jhiuí«, ád¤jhšk¿ªjhiuí« tÈ¤jhiuí« ko¤jh‹áiy ão¤jh‹. 26

26. mÆšthËÆ‹ - T®ikahd m«òfshš, k¿ªjhiuí« - jL¤jt®fisí«. tÈ¤jhiuí« - ïG¤jt®fisí« `áiyão¤jh‹ ko¤jh‹’.

cilªjh®fis eif brŒjd® cUŸnjÇd®; cldhŒmilªjh®gil¤ jiyåu®fŸ gâdhštU«; mÆšthŸÄilªj®beL« flšjhida®, ÄlšÉšÈe®, ÉÇÚ®filªjh®btU îwÛbjG fLth«vd¡ bfhoah®. 27

27. fL M« vd - Éõkh« v‹D«. mÆšthŸÄilªjh® - T®ikahd thnsªâ beU§»at®fŸ.

ntW

R‰Ww neh¡»d® bjhl®ªj nridÆšM‰¿y jiyvD« M¡if f©oy®;

fUJ åuÃ‹ bfhoÄir¡ fh¡ifÆ‹ fz§fŸbghUJ åœtd, òy«òt, Ãy«gl¥ òuŸt.’ 20

20. `nkf§fŸ FK¿ FUâ khkiH brhÇªjd’ gUâthdt‹ - NÇanjtid. C®tis¥ò c©lJ - gÇntl«R‰¿aJ. (gÇntl« - R‰W tisa«.)

`thË‹ thŒfis <tis¡ »‹wd; tat®njhS« eh£lK« ïl«Jo¡ »‹wd; ö§»ÛË bkhŒ«gil ïîËåH »‹wd; ÉuÉPhË nahLÃ‹W cis¡»‹w eÇ¡Fy« gy;mš.’ 21

21. ÛË bkhŒ«gil - ÄFªj tÈikíŸs gilah‹.ïîË ö§» åœ»‹wd - FâiufŸ ö§» ÉG»‹wd.PhËnahL - ehŒfnshL. eÇ¡Fy« ÉuÉÃ‹W - eÇ¡T£l§fŸ fyªJ Ã‹W. cis¡»‹w - CisÆL»‹wd.

`ãov yh«kj« bgŒâl¥ bgU«fîŸ ntH«Xoí khškU¥ò; cyfK« f«ã¡F«; ca®th‹ïoí« åœªâL«; vÇªâL« bgUªâir; vt®¡F«KoÆ‹ khiyfŸ òyhbyhL KGKil ehW«.’ 22

22. ãobayh« - bg© ahidfbsšyh§Tl. fîŸ -fhijíila. f«ã¡F« - eL§F«. òyhbyhL - òyhšeh‰w¤njhL. KGKil ehW« - bgÇa J®eh‰w« åR«.

`ïida MjÈ‹ khÅl‹ xUt‹v‹W ïtidÃida yhtJï§F ViHik; Úmk®¡F ïa‹wÉidba yh«brŒJ btšyšM« j‹ika‹ mšy‹;òidí« thifahŒ! bghW¤âv‹ ciu!’ vd¥ òf‹wh‹. 23

23. ÃidayhtJ - Ãid¥gJ. ï§F ViHik -ï¥bghGJ m¿ahik. Éidvyh« brŒJ - kha¢brašfis bašyh« brŒj.

ciu¤j thrf« nf£lY«, cybfyh« ciya¢áÇ¤J, `e‹¿Jv‹ nrtf«! njtiu¤ njamiu¤j m«ÄM« my§FvÊš njhŸ;mk® nt©oïiu¤J å§Ft; khÅl‰F vËanth?’ v‹wh‹. 24


v‹W brhšY«go. nridcŸ - nridÆ‹ eLÉny.åuD« - ïuhkD«. mu¡f® nrid ïUs; ïuhk‹ És¡F.

m‰wd áu«vd m¿jš nj‰wy®;bfh‰wbt« áiy¢ru« nfh¤J th§Fth®;ï‰¿y, jhŸvd vGªJ, É©zid¥g‰¿d kiHvd¥ gilt H§Fth®. 32

32. -.

nflf¤ jl¡ifia; »ÇÆ‹ njh‰w¤j;Mlf¡ ftr¤j, ftªj« MLt;ghlf¤J mu«iga® kUs¥ gšÉjehlf¤ bjhÊÈid eo¥g x¤jnt. 33

33. Mlf« - bgh‹dyh»a. ftªj« - K©l§fŸ.ghlf¤J - fhšfËny áy«ig mÂªj. kUs - ka§F«go.

bjÇfiz _œfÈ‹ âwªj kh®ãd®,ïUÉid flªJnghŒ c«g® vŒâdh®;ÃUj®j« bgU«gil beoJ; Ã‹wt‹xUt‹v‹W cŸs¤â‹ ciyî‰ wh®áy®. 34

34. bjÇfiz - nj®ªbjL¤JÉL« fizfŸ. âwªj -ãsªj. bgU«gil beoJ Ã‹wt‹ - bgÇa gilíl‹beLneu« Ã‹W ngh® brŒjt‹. xUt‹ - x¥g‰wt‹v‹W fUâ.

if¡fËW m‹dt‹ gfÊ, f©le®bkŒ¡Fy« ntbuhL« JÂ¤J åœ¤âd;ik¡fU kd¤bjhU tŠr‹, kh©ãy‹,bghŒ¡fÇ T¿a bfhLŠbrhš nghynt. 35

35. if¡fËW m‹dt‹ - ifiaíila M© ahidngh‹w ïuhkDila. gfÊ - m«ò. f©lt® - vânufhz¥g£lt®fË‹. bkŒ¡Fy« - cl«ò¡ T£l§fis.ikfU kd¤J - F‰w« Ãiwªj kd¤ijíila. fÇ - rh£á.m«ò¡F¡ bfhLŠbrhš ctik.

bj‰¿d® vÆWfŸ âU» d®,ád«K‰¿d®, ïuhkid KLF njÇdh®. 28

28. bj‰¿d® - kd« khWg£ld®. vÆWfŸâU»dh® - g‰fis ewewbt‹W fo¤jd®. ïuhkidKLF - ïuhkÅl« Éiu»‹w.

m¥gil¤ jiyt® gâdhštU« ïuhk‹ nkšm«òfis¢ brhÇªjd®. ïuhk‹ mitfis¤ jL¤Jmt®fSila nj®fisí« mÊ¤jh‹. mt®fŸÉšnyªâ Ãy¤âš Ã‹W bghUjd®; É‰fisí«JÂ¤jh‹; ã‹ò kiyfis Vªâ thd¤âš Ã‹Wngh® òÇªjd®.

fiyfË‹ bgU§flš flªj fšÉah‹ïiybfhŸbt« gfÊV Êu©L th§»dh‹;bfhiybfhŸbt« áiybahL òUt« nfh£odh‹;kiyfS« jiyfS« ÉGªj k©Ând. 29

29. fšÉah‹ - ïuhk‹. nfh£odh‹ - tis¤jh‹.

mu¡f® gilfË‹ mÊî

m¤jiy¤ jhida‹; msÉš M‰wy‹;K¤jiy¡ FÇáš;bgh‹ Koa‹; K¡fzh‹if¤jiy¢ Nynk mida fh£áah‹;it¤jiy¥ gfÊah‹ kiybrŒ ÉšÈdh‹. 30

30. K¤jiy¡ FÇáš - _‹W jiyfisíilaáwªjt‹; âÇáu‹. mt‹ njh‰w¤â‰F¢ Ny« ctik.itjiy gfÊah‹ - T®ikahd KidíŸs m«òfisíilat‹.

m‹dt‹ eLîw, CÊ MÊpJv‹dtªJ v§fQ« ïiu¤j nridíŸ,j‹Åf® åuD« jÄa‹ ÉšÈd‹;J‹ïUŸ ïilanjh® És¡»‹ njh‹¿dh‹. 31

31. m‹dt‹ - m¤âÇáu‹. eLcw - eLÉny ïU¡f.CÊ MÊ <J v‹d - ífKoÉny vGªJtªj flš ïJ


8. ölz‹ tij¥ gly«

ölz‹ ngh®

t¢ir ah«vD« ga«kd¤J c©bld thG«bfh¢ir khªjiu¡ nfhštis kfËU« Trh®;Ã¢r a«vD« ftrªjh‹ ÃiyÃ‰gJ m‹¿,m¢r« v‹D«<J MUÆ®¡F mUªJiz Mnkh! 1

ölz‹ tij¥gly«: âÇáu‹ jikadh»aölz‹ tij¥gly«: âÇáu‹ jikadh»aölz‹ tij¥gly«: âÇáu‹ jikadh»aölz‹ tij¥gly«: âÇáu‹ jikadh»aölz‹ tij¥gly«: âÇáu‹ jikadh»aöõz‹ v‹gt‹ bfhiyí©lij¡ TW« gFâ.öõz‹ v‹gt‹ bfhiyí©lij¡ TW« gFâ.öõz‹ v‹gt‹ bfhiyí©lij¡ TW« gFâ.öõz‹ v‹gt‹ bfhiyí©lij¡ TW« gFâ.öõz‹ v‹gt‹ bfhiyí©lij¡ TW« gFâ.

1. t¢irah« - gÊ¡F¡ fhuzkhF«. bfh¢ir khªjiu- ïÊîŸs k¡fis¡f©L. Trh® - mŠrkh£lh®fŸ.Ã¢ra« - cWâ.

br«ò fh£oa f©ïiz, ghšvd¤ bjËªÔ®!bt«ò fh£oil EiHbjhW« btÇªcw¥ ghŒªjbfh«ò fh£Lâ nuh!jl kh®ãil¡ FË¤jm«ò fh£Lâ nuh!Fy k§if¡F m«kh. 2

2. br«ò fh£oa - br«ig¥nghš átªJ fh£oa.bt«ò fh£oil - bfhoa fh£o‹ tÊna. EiHbjhW«- gaªJ EiHªJ XLªnjhW«. btÇªcw - KJ»šgl.bfh«ò - ku¡»is. Fyk§ifa®¡F - å£oš cŸskfË®¡F. m«kh; mir.

V¡f« ï§Fïj‹ nkY«c© nlh!ïfš kÅj‹M¡F« btŠrk¤J M©ik;m› mku®¡F« mÇjh¤jh¡f U«òa¤J, c«Fy¤ jiykf‹ j§if_¡bfhL m‹¿,E« KJbfhL« ngh«gÊ Ka‹Ö®. 3

3. V¡f« - ftiy. ïfš kÅj‹ - tÈikíŸs kÅj‹xUt‹. m› mku®¡F« mÇjh - mªj¤ njt®fshY«Koahj. M©ik - åu¤ij. bt«rk¤J M¡F« - bfhoanghÇny fh£Lth‹.

ï›thW ölz‹ T¿ Xod gilfis¤âu£odh‹; ïuhk‹ vânu tªJ Ã‹W ngh®òÇªjh‹.

m«áiw mWgj«, milªj Ñl¤ij¤jŠbrd¤ j‹ka« M¡F« j‹iknghš,tŠrf¤J mu¡fiu tis¤J, tŸsšjh‹brŠru¤ öŒikahš njt® M¡»dh‹. 36

36. m«áiw mWgj« - mH»a áwifíila FsÉ.Ñl¤ij - òGit. jŠRvd - jŠrkhf milªjjdhš.br«ru¤J öŒikahš - ešy m«ã‹ gÇR¤j¤âdhš.

âÇáu‹ tj«

ïJ f©l âÇáu‹ j‹ njiu thd¤â‹ nkšX£o Ã‹W Muthu« òÇªjh‹.

C‹¿a njÇd‹, cUÄ‹ bt«fiz,th‹bjhl® kiHvd, thŒik aht®¡F«rh‹bwd Ã‹w,m¤ jUk k‹dt‹njh‹wšj‹, âUcU kiwa¤ öÉdh‹. 37

37. njÇd‹ - njiuíila âÇáu‹. jUk k‹dt‹ -jruj‹.

ïuhk‹ mt‹ m«òfis¤ jL¤jh‹; mt‹njiuí« ghfidí« mÊ¤jh‹; Xu«ghš mtDilaïu©L jiyfis¡ bfhŒjh‹; MÆDk mt‹ xUjiyíl‹ bghUjh‹; ïuhk‹ mt‹ Éšiy K¿¤jh‹. âÇáu‹ kiybfh©L jh¡»dh‹. ïuhk‹,mtDila fhšfisí«, njhŸfisí«, k‰bwhUjiyiaí« m«ghš mW¤J¤ jŸËdh‹.

âÇá uhvD« áfu«k© nr®jY« br¿ªjÃUj® Xod®; ölz‹ Éy¡fî« Ãšyh®;gUâ thËd® nflf¤ jl¡ifa®, guªjFUâ ÚÇil th®fHš bfhG§Flš bjhl¡f. 38

38. gUâ thËd® - NÇa‹ ngh‹w xËbghUªâa -thisíilat®fŸ. bfhG«Flš - bfhG¤j Flš.th®fHš - Ú©l fhšfËš kh£o¡bfhŸS«go. ÃUj®Xod® - mu¡f®fŸ Xod®.


8. áy«ò« - xÈ¡F«. Xîïš - ïilÉlhj. tšiynaš- tšytdhdhš.

9. fu‹ tij¥ gly«

fu‹ òÇªj fL«ngh®

j«ãjiy a‰wgo í«,ja uj‹nrŒm«ògil ia¤JÂ gL¤jJ« m¿ªjh‹;bt«ògil É‰ifÉr a¡fu‹ btF©lh‹,bfh«òjiy f£oa Fy¡fÇ fL¥gh‹. 1

fu‹ tij¥gly«: _¤njhdh»a fu‹ bfhšyfu‹ tij¥gly«: _¤njhdh»a fu‹ bfhšyfu‹ tij¥gly«: _¤njhdh»a fu‹ bfhšyfu‹ tij¥gly«: _¤njhdh»a fu‹ bfhšyfu‹ tij¥gly«: _¤njhdh»a fu‹ bfhšy¥¥¥¥¥g£lij¡ TW« gFâ.g£lij¡ TW« gFâ.g£lij¡ TW« gFâ.g£lij¡ TW« gFâ.g£lij¡ TW« gFâ.

1. jiy bfh«ò f£oa - jiyÆš bfh«ò bghUªâa.bfh«ò - jªj«; jiy Kf¤ij¡ F¿¤jJ. fL¥gh‹ -x¥gh‹.

mªjfD« c£»l mu¡f® flnyhL«,áªJu« ta¥òuÉ, nj®âir gu¥ã,ïªJit tis¡F«vÊ È¡Fy« vd¤,jh‹tªJtÇ Éšifkj ahidia tis¤jh‹. 2

2. mªjfD« c£»l - vkD« mŠR«go. á¤âu« -ahid. ta«òuÉ - bt‰¿íŸs FâiufŸ. ïªJit -rªâuid. vÊÈ¡Fy« - nkf¡ T£l«. kjahidia -kjahid ngh‹w ïuhkid.

m‹¿l® Éis¤jt® Fy§fbshL ml§f¢br‹Wciy îW«go bjÇªJfiz áªj;k‹¿il eÈªJtÈ nah®fŸvË nahiu¡bfh‹wd® ft®ªjbghU Ë‹,foJ bfh‹w, 3

3. m‹W ïl® - m‹W J‹g¤ij c©lh¡»at®.ciyîW« go - mÊí«go. k‹¿il - Úâk‹w¤âš.eÈªJ bghŒ tH¡fhš J‹òW¤â. bfh‹wd® ft®ªj -mÊ¤J¥ g¿¤j.

fL«fu‹ vd¥bga® gil¤jfHš åu‹,ml§fY« mu¡f®mÊî c‰¿l mH‹wh‹;

öl z‹ÉL ru«mit ahití« JÂah,khL Ã‹wt® tH§»a gilfS« kh‰whMlš bfh©ld‹ ms¥gU« bgUtÈ mu¡f®To Ã‹wm¡ Fiuflš twŸgl¡ Fiw¤jh‹. 4

4. JÂah - J©lhF«go brŒJ. khL - g¡f¤âny.khw - mÊa. Mlš bfh©ld‹ - âUÉisahliynk‰bfh©lh‹. m¡Fiuflš - mªj XiríŸs nrid¡flš. twŸgl - tw©L nghF«go.

mw«bfh shjt® M¡iffŸ mL¡»a mL¡fšãw§» Ú©ld fÂ¥òïy; bgU«fL Éirahšfw§F ngh‹WsJ MÆD«, ãz¥bgU« fh£ošïw§F«, VW«,m¤ nj®g£lJ ahbjd ïir¥gh«; 5

5. mw« bfhshjt® - mwbe¿ia nk‰bfhŸshjt®fsh»a mu¡fšhfË‹. ãw§» - ca®ªJ. fÂ¥ò -v©Â¡if. fw§F - fh‰who.

br‹w njiuí« áiyíil kiyvd¤ nj®nkšÃ‹w öld‹ j‹idí« neh¡»a Ãky‹`e‹W! e‹W!Ã‹ Ãiy,vd mUŸïiw eaªjh‹v‹w fhy¤Jm› btŒat‹ gfÊ_‹W vŒjh‹. 6

6. Ãky‹ - F‰w k‰wtdh»a ïuhk‹. mUŸ - ïu¡f«fh£l. ïiw -á¿J. eaªjh‹ - ÉU«ãdh‹. gfÊ - m«ò.

vŒj fhyK« tÈí«e‹W vdÃidªJ ïuhk‹brŒj nrŒxË KWty‹ fL§fiz bjÇªjh‹;behŒâ‹ m§Fmt‹ beh¿šgÇ¤ nj®gl ü¿ifÆš btŠáiy mW¤J,xË® ftrK« foªjh‹. 7

7. beh¿š - RHš»‹w. gÇ - Fâiu. ü¿ - behW¡».foªjh‹ - Éy¡»dh‹.

njt® M®¤bjH, KÅt®fŸ âirbjhW« áy«ò«Xîïš thœ¤bjhÈ eh‰flš KH¡bfd X§ffhm lh!ïJ, tšiynaš Ú,vd¡ fizx‹WVÉ dh‹;mt‹ vÆWil beLªjiy ïHªjh‹. 8


v‹D« kh¤âu¤J, Vªâa fh®Kf«á‹d« v‹W«, jÅikí« áªâah‹k‹d® k‹dt‹ br«kš; kuãdhšã‹D w¤j‹ bgU«fu« Ú£odh‹. 8

8. fh®Kf« - Éš. á‹d« v‹W« - xog£lJ v‹W«.jÅikí« - jh‹ gilÆ‹¿¤ jÅ¤âU¥gijí«. br«kš- ïuhk‹.

f©L Ã‹W fU¤Jz®ª jh‹vd,m©l® ehj‹ jl¡ifÆ‹ m¤Jizg©L ngh®kG thËia¥ g©ãdhšbfh©l Éšiy tUz‹ bfhL¤jd‹. 9

9. m©l® ehj‹ - njt®fË‹ jiytdh»a ïuhk‹.kGthË - guRuhk‹.

bfhL¤j Éšiy,m¡ bfh©lš Ãw¤âdh‹vL¤J, th§» ty§bfh©L, ïl¡ifÆšão¤j nghJ, be¿ãiH¤ njh®¡ bfyh«Jo¤j thšïl¡ f©bzhL njhSnk. 10

10. ty«bfh©L th§» - ty¡fu¤jhš tis¤J.`ïl¡ifÆš ão¤jnghJ’ be¿ ãiH¤njh®¡F všyh« -mwbe¿ jt¿at®fS¡ bfšyh«.

ïuhk‹, fu‹ bghÊªj fizfisbašyh«JÂ¤J åœ¤âdh‹; mtDila ty¡fu¤ijí«njhSl‹ mW¤jh‹. ïl¡fu¤ijí« åœ¤âdh‹;mt‹ jiy iaí« J©o¤jh‹ thdt® ókhÇbghÊªJ MuthÇ¤jd®.

KÅt® tªJ KiwKiw bkhŒ¥òw,ïÅa áªij ïuhkD« V»dh‹,mÅf bt«rk¤J MUÆ® nghf¤,jh‹jÅÆ Uªj clšm‹d ijašghš. 11

11. bkhŒ¥òw - NœªJtu. mÅfbt« rk¤J - nridfŸÃiwªj bfhoa ngh®¡fs¤âny. ijaš - Óij. ïuhk‹,clš; Óij, cÆ®.

XL§fšïš Ãz¡FUâ Xj«mâ‹ cŸsh‹,beL«flÈ‹ kªju« vd¤jÄa‹ Ã‹wh‹. 4

4. `mu¡f® ml§fY« mÊî‰¿l’ mH‹wh‹ -fdšnghš Ó¿dh‹. Ãz« FUâ Xj« mâ‹ - Ãz«goªjïu¤j¡ flÈny kªju kiynghy.

br§f©vÇ áªj,tÇ ÉšgfÊ áªj¥,bgh§FFU â¥òzÇ íŸòifí« beŠr‹,f§fbkhL, fhf«Äil a¡,flÈ‹ XL«t§f«vd yhabjhU njÇ‹Äir tªjh‹. 5

5. bgh§F FUâ¥ òzÇíŸ - ÄFªj ïu¤j¡ flÈnyÃ‹W. f§fbkhL fhf«Äila - gUªJfSl‹ fh¡iffS« beU§f. t§f« vdš MaJ - ku¡fy« v‹Wbrhšy¡Toajh»a xU.

fu‹ bgŒj MÆu¡fz¡fhd m«òfisïuhk‹ mÊ¤jh‹; ïuhkDila m«òfisí«fu‹ mÊ¤jh‹. ïUtU« fLŠád¤Jl‹ ngh®òÇªjd®. m¥bghGJ ïuhk‹.

ntW

`Ko¥g‹ ï‹bwhU bkhŒfiz ahš’vdh¤bjhL¤J Ã‹Wca® njhŸcw th§»dh‹;ão¤j â©áiy, ng®mfš thÅilïo¥ã‹ Xir gl¡foJ ï‰wnj. 6

6. ï‹W xU bkhŒfizahš - ï¥bghGJ xUtÈikíŸs m«ãdhš. Ko¥bg‹ vdh - ït‹ cÆiuKo¥ng‹ v‹W v©Â. th§»dh‹ - tis¤jh‹. foJï‰wJ - ÉiuÉš xoªjJ.

bt‰¿ T¿a thdt®, åu‹Éšï‰w nghJ JQ¡f«c‰W V§»dh®;k‰bwhU btŠáiy ï‹ik kd¡bfhsh`m‰w jhšv« tÈ’vd mŠádh®. 7

7. JQ¡f« c‰W - âL¡»£L. kd¡bfhsh - Ãid¤J.


1. beL«giz - bgÇa ngÇifiaíila. kd« ft‰w- kd¤ij¤ J‹òW¤j. guit¥ng® mfÊ - fliyna bgÇamfHhf¡ bfh©l. tu ïUªjh‹ - tuit vâ®gh®¤âUªjh‹. k‹; X; mirfŸ.

ïuhtz‹ mitÆU¡if

ÃiyÆyh cy»Åil Ã‰gdî«,el¥gdî«, be¿Æ‹ <ªj

kyÇ‹nkš eh‹Kf‰F« tF¥gÇJ;EÅ¥gbjhU tu«ãš M‰wš

ciyÉyh tifïiH¤j jUk«vd,Ãidªjbtyh« cjî«, j¢r‹

òy‹vyh« bjÇ¥gbjhU, òidkÂk©lg«mjÅš bghÈa; k‹ndh. 2

2. EÅ¥gJ xU tu«òïš M‰wš - v©z‰fÇamst‰w m¿Édhš. ciyî ïyhtif ïiH¤j - mÊahjtifÆš tUªâ¢ brŒj. òy‹ vyh« - m¿É‹ âwikKGtijí«. k‹; X; mirfŸ.

t©ly§F Ejšâira ta¡fË‰¿‹kU¥bghoa ml®¤j bgh‹njhŸ

É©jy§fŸ cwå§» X§FjakhštiuÆ‹ És§f;Ûâš

F©ly§fŸ, Fytiuia ty«tUth‹ïuÉbfhG« fâ®Nœ f‰iw

k©ly§fŸ g‹Åu©L« ehiyªjhŒ¥bghÈªjbtd ta§f; k‹ndh. 3

3. t©L my§FEjš - t©LfŸ XirÆ£L bkhŒ¡F«be‰¿iaíila. å§» - gU¤J. cjakhš tiuÆ‹ - cja»Çia¥ nghy. bfhG« fâ®f‰iw Nœ ïuÉk©ly§fŸ- áwªj xË¡f‰iw bghUªâa NÇa®fŸ. ta§f - És§f.k‹; X; mirfŸ.

thŸcyh« KGkÂfŸ ta§FxËÆ‹bjhiftH§f, tÆu¡ F‹w¤

É©Â‹ Ú§»a btŒat® nkÅÆ‹ò©Â‹ ÚU«, bghofS« nghŒcf,m©zš åuid¤, j«ãí«, m‹dK«f©Â‹ ÚÇÅš ghj« fGÉdh®. 12

12. -.

N®¥gzifÆ‹ brŒif

`M¡» nd‹kd¤J Mir;m› thirv‹_¡» ndhL« Koa Koªâny‹;th¡» dhšc§fŸ thœití«, ehisí«ngh¡» nd‹;bfho na‹!’v‹W nghÆdhŸ. 13

13. MR mw - ó©ošyhkš. fy« Fiw¤J vG -f¥giy¢ ájwo¤J åR»‹w. fhš vd - RHšfh‰iw¥nghy.behŒâ‹ - ÉiuÉš.

my§fš nt‰if mu¡fiu Mrw¡Fy§fŸ nt®mW¥ gh‹F¿¤J Mœflšfy§F iw¤JvG fhšvd¡ fhÈdhšïy§if khef® behŒâ‹br‹W vŒâdhŸ. 14

14. -.

10. ïuhtz‹ J‹òW gly«

ïiu¤jbeL« gizmu¡f® ïwªjjidkwªjdŸ,ngh® ïuhk‹ J§f

tiu¥òa¤â‹ ïil¡»lªj nguhirkd«ft‰w, M‰whŸ M»¤,

`âiu¥guit¥ ng®mfÊ¤ â©efÇšfonjho¢’ Óij j‹ik

ciu¥g‹’vd¢ N®¥gzif tuïUªjh‹,ïUªjgÇR ciu¤J«; k‹ndh. 1

ïuhtz‹ J‹òWgly«: N®¥gzif, ÓijÆ‹ïuhtz‹ J‹òWgly«: N®¥gzif, ÓijÆ‹ïuhtz‹ J‹òWgly«: N®¥gzif, ÓijÆ‹ïuhtz‹ J‹òWgly«: N®¥gzif, ÓijÆ‹ïuhtz‹ J‹òWgly«: N®¥gzif, ÓijÆ‹mHif¥ g‰¿¢ brhšy¡nf£L, ïuhtz‹ fhknehŒmHif¥ g‰¿¢ brhšy¡nf£L, ïuhtz‹ fhknehŒmHif¥ g‰¿¢ brhšy¡nf£L, ïuhtz‹ fhknehŒmHif¥ g‰¿¢ brhšy¡nf£L, ïuhtz‹ fhknehŒmHif¥ g‰¿¢ brhšy¡nf£L, ïuhtz‹ fhknehŒbfh©L tUªâaij ciu¡F« gFâ.bfh©L tUªâaij ciu¡F« gFâ.bfh©L tUªâaij ciu¡F« gFâ.bfh©L tUªâaij ciu¡F« gFâ.bfh©L tUªâaij ciu¡F« gFâ.


k§ifa® âw¤JxU kh‰w« T¿D«,j§fis ah«,vd¤ jhG« br‹Åa®;m§ifí«, cŸsK«, FÉªj M¡ifa®;á§fVW vd¤âwš á¤j® nrunt. 8

8. âwš á¤j® á§fVW vd nrunt - tÈikíŸsá¤j®fŸ M© á§f«nghy¢ nr®ªJtu. á¤j®fŸ; njt®fËš xUtifÆd®.

m‹dt‹ mik¢riu neh¡», M©blhUe‹bkhÊ gfÇD«, eL§F« áªija®;`v‹idbfhš gÂ’bad ïiwŠR »‹wd®»‹du®, bgU«ga« »lªj beŠád®. 9

9. -.

F©ly« KjÈa Fy«bfhŸ ng®mÂk©oa ng®xË ta§f åryhš,c©Lbfhš ïuîïÅ cyf« VÊD«,v©âir kU§»D«, ïUŸï‹W v‹dnt. 10

10. -.

f§ifna KjÈa flîŸ f‹Åa®bfh§iffŸ RkªJïil bfhoÆ‹ xš»l¢br§ifÆš mÇáí« kyU« áªâd®k§fy KiwbkhÊ T¿ thœ¤jnt. 11

11. -.

CUÉš njh‹¿a cU¥ gá¥bga®¡fhÇif ah®Kjš fyhg kŠiPnghš,th®Éá¡ fUÉnah® tF¤j ghÂÆ‹,ehÇa®, mUel« eo¥g neh¡»na. 12

12. CUÉš - ãukdJ bjhilÆš. th® åá¡fUÉnah® - thuhš ïG¤J¡ f£l¥g£l njh‰ fUÉiacilat®fŸ. njh‰ fUÉ - k¤js« KjÈad. ghÂÆ‹ -jhs¤â‰F V‰g.

njhŸvyh« goRkªj ÉlmuÉ‹glÃiuÆ‹ njh‹w; M‹w

ehŸvyh« òilja§f; ehkÚ®ïy§ifÆšjh‹ ey§f É£l

nfhŸvyh« »lªjbeL« áiwa‹d,ÃiwMu« Fyt k‹ndh. 4

4. thŸ cyh« - xËbghUªâa. gl ÃiuÆš - gltÇiria¥ nghy. ehŸ vyh« - e£r¤âu§fbsšyh«.ey§fÉ£l - xË kG§F«goÉ£l. nfhŸvyh« - »uf§fŸvšyh«. Mu« - K¤Jkhiy.

ntW

MŒtU« bgUtÈ mu¡f® Mânah®ehaf®, eË®kÂ kFl« e©zyhš,njŒîw¤ njŒîw¥ bga®ªJ, brŠRl®MŒkÂ¥ bghy‹fHš moÃ‹W M®¥gnt. 5

5. MŒî mU« - v©Qj‰F Koahj. bga®ªJ - Ãw«kh¿. kÂ - ïu¤âd§fŸ gâ¤j.

_tif cy»D« Kjšt® Kªijnah®Xty® cjÉa gÇá‹ X§fšnghš,njtU«, mîzU«, KjÈ ndh®âiröÉa eWky®¡ F¥ig J‹dnt. 6

6. Kjšt® Kªijnah® - Kjštuh»a K‹ndh®fŸXty® - xÊÉšyhkš. X§fšnghš - kiynghš.

ï‹dnghJ, ï›tÊ neh¡F«, v‹gijc‹dy® fujy« Rkªj c¢áa®;Ä‹mÉ® kÂKo ÉŠir ntªj®fŸJ‹Åd® KiwKiw JiwÆ‹ R‰wnt. 7

7. ÉŠir ntªj®fŸ - É¤âahju k‹d®fŸ.JiwÆ‹ R‰wnt - murrigia¢ R‰¿Y«. KiwKiwJ‹Å® - tÇir tÇirahf beU§»dh®fŸ.


c‹dnt x©Qnkh xUt uhš?ïtŸj‹idna m¿ªjdŸ jh‹’vd wh®áy®. 17

17. -.

brhšãwª jh®¡»J JÂa x©Qnkh?`ïšãwª jh®jk¡F ïiat brŒâyŸ;f‰ãwª jhŸ;’vd¡, fu‹bfh yh«ïtŸbgh‰òmiw M¡»d‹ nghš;v‹ wh®áy®. 18

18. brhš ãwªjh®¡F - ï‹dh® v‹W F¿¥ãl¤jFªj brhšiyíilat®¡F. x©Qnkh - Koínkh.ïšãwªjh® jk¡F - e‰FoÆny ãwªjt®¡F. ïiat - V‰wbrašfis. bgh‰ò miw M¡»d‹ - mHF m‰W¥ngh«goahf¢ brŒjd‹. òf‹W - ádªj. `òf‹W ïtŸbgh‰ò miw M¡»d‹ fu‹ bfhšnghš.’

KHÉÅš, åizÆš, KuË, ahÊÅš,jGÉa FHÈÅš, r§»š, jhiuÆšvGFuš ï‹¿na, v‹W« ïšyJX®mGFuš ãwªjJm› Éy§if¡F m‹W;mnuh. 19

19. KHî - k¤js«. KuË - _¡fhš thá¡F« xUtifth¤âa«. vGFuš - vG»‹w Xir. mnuh; mir.

fŸcil tŸsK«, fË¤j J«ãí«,cŸsK« xUtÊ¡ »l¡f Xodh®;btŸsK« eh©cw ÉÇªj f©Âdh®;jŸcW kU§»d® jæï¡bfh©L V»dh®. 20

20. -.

ntW

beŒªÃiya ntšmur‹ neUeiu Æšyh‹ïªÃiy cz®ªjbghGJ vªÃiya«? v‹dh,ikªÃiy beL§f©kiH th‹Ãiya jhf¥bghŒªÃiy kU§»d®, òy«ãd® òu©lh®. 21

ïUªjd‹, cyf§fŸ ïu©L«, x‹W«,j‹mUªjt« cilikÆ‹, msÉš M‰wÈ‹bghUªâa ïuhtz‹, òUt¡ fh®Kf¡fUªjl« f©Âa® f©Â‹ btŸs¤nj. 13

13. cyf§fŸ ïu©L« x‹W - _‹Wyf§fS«.òUt« fh® Kf« - òUtkh»a Éšiyíila. `ïuhtz‹,btŸs¤nj, ïUªjd‹.”

N®¥gzifÆ‹ njh‰w«

j§ifí« m›tÊ¤, jiyÆš jh§»abr§ifaŸ, nrhÇÆ‹ jhiu nrªâÊbfh§ifaŸ, _¡»yŸ, FiHÆ‹ fhâyŸ,k§FÈ‹ xÈgl¤ âwªj thÆdŸ. 14

14. nrhÇÆ‹ jhiu - ïu¤j jhiu. nrªJïÊ - átªJto»‹w. FiHïš - FiHa‰w; FiH - fhjÂ. k§FÈ‹xÈgl - nkf¤â‹ xÈ njh‹w (ïonjh‹w.)

njh‹wY«, bjh‹df® mu¡f® njhifa®,V‹Wvâ® tÆwiy¤J, ïu§» V§»dh®;_‹WyF cilat‹ j§if, _¡»yŸjh‹jÅ atŸtu¤ jÇ¡f tšynuh! 15

15. mu¡f® njhifa® - mu¡f®Fy¥ bg©fŸ. vâ®V‹W - mtŸ vânu bghUªâ Ã‹W. tÆW miy¤J -tÆ‰¿š mo¤J¡ bfh©L.

`br¥òw‰F cÇat® bj›t® ah®cs®?K¥òw¤J cyfK« ml§f _oaï¥òw¤J m©l¤njh®¡F ïiatJ m‹WïJm¥òw¤J m©l¤njh® M®;v‹ wh®áy®. 16

16. bj›t® - gift®. K¥òw¤J cyfK« - _‹WcyfK«. ï¥òw¤J m©l¤njh®¡F - ïªj m©l¤âšcŸst®fS¡F.

`v‹idna ïuhtz‹ j§if v‹wã‹,m‹idna! v‹wo tz§fš m‹¿na,


fo¤jfâ® thŸvÆW Ä‹fPy, nkf¤Jïo¤jcU« x¤Jcu¿, `aht®braš?’ v‹wh‹. 25

25. RW¡bfhs - T®ikahF«go. Ä‹fPy - Ä‹dšòw¥gl. cu¿ - XirÆ£L.

N®¥gzifÆ‹ brh‰fŸ

`fhÅil milªJòÉ fhtšòÇ »‹wh®;ÛDil beL§bfhoÆ ndh‹mida®; nkšÑœC‹cil cl«òilik nah®,ctik ïšyhkhÅl®; joªjd®fŸ thŸcUÉ;’ v‹whŸ. 26

26. nkš Ñœ - nkYy»Y« ÑGy»Y« thG«. C‹cil cl«ò ciliknah® - khÄr« bghUªâa cl«ig¥bg‰wt®fËny. ctik ïšyh - jk¡F ahU« ctika‰w;`khÅl®’. joªjd® - mW¤jd®.

`brŒjd®fŸ khÅl® vd¤’âir mid¤J«vŒjeif tªjJ;vÇ áªâdf© všyh«;behŒjt® tÇ¤bjhÊš Et‹wbkhÊ x‹nwh!`bghŒjÉ®! ga¤ijxÊ! ò¡fòfš!’ v‹wh‹. 27

27. behŒjt® - m‰gkhdt®fË‹. tÈ¤bjhÊš -åu¢braiy¥ g‰¿. Et‹w bkhÊ x‹nwh - T¿a bkhÊx‹Wjhndh? (ï‹D« gyt‰iw¡ T¿id) bghŒjÉ® -bghŒ brhšYtij ÉL.

`k‹kjid x¥g®kÂ nkÅ;tl nkU¤j‹vÊiy x¥g®âuŸ njhË‹tÈ j‹dhš;v‹mjid ï¥bghGJ ïir¥gJ? cynfÊ‹eškj« mÊ¥g®X® ïik¥ã‹eÅ Éšyhš.’ 28

28. kÂnkÅ - mH»a cl«ghš. cyF VÊ‹ -cyf§fŸ VÊ‹. eškj« - áwªj tÈikiaí«. eÅÉšyhš - bgÇa ÉšÈdhš X® ïik¥ã‹ mÊ¥g® - xUïikneu¤âš mÊ¤J ÉLt®.

`tªjid KÅ¤jiyt® ghšcila®; thd¤JïªJÉ‹ Kf¤j®;v¿ ÚÇšvG« ehs¡

21. beŒ Ãiya - beŒ bghUªâa. neUeiu - giftiu.ikÃiy - ikíŸs. th‹kiH ÃiyaJ Mf - bgÇankf¤â‹ j‹ikíilajhf; nkf« bghÊí« kiHÆ‹j‹ikíŸsjhf.

N®¥gzif ïuhtz‹ mofËš åœªJ fjwš

v‹¿ida t‹Ja®, ïy§ifef® vŒj,Ã‹wt® ïUªjtbuhL XLbe¿ njl¡F‹¿‹mo tªJgo bfh©lšvd k‹d‹bgh‹âÂ fU§fHš ÉGªjdŸ òu©lhŸ. 22

22. XL«be¿njl - XL« tÊia¥ gh®¡f.gobfh©lšvd - go»‹w nkf«nghy. bfh©lš -kiH¡fhy nkf«. bgh‹ âÂ - bgh‹id Ãiw¤J¢ brŒj.fU« fHš - tÈikahd åu¡fHiy aÂªj ghj¤âny.ïuhtzD¡F kiyí«, N®¥gzif¡F¡ fh®fhy nkfK«ctikfŸ.

ïuhtz‹ nfhg«

_odJ ïU£gliy _îyF« K‰w;nrlD« btU¡bfhL áu¤bjhif beË¤jh‹;Mod Fy¡»Ç; mU¡fD« bta®¤jh‹;Xod âir¡fÇfŸ; c«gU« xË¤jh®. 23

23. _îyF« K‰w ïUŸgliy _odJ - _‹WyF«ïU£ ngh®it _o‰W. Fy¡»Ç - bgÇa kiyfŸ.

ÉÇªjty a§fŸÄil njhŸglu Ûâ£LvÇªjea d§fŸvÆ‰ ¿‹òw« ïik¥g;beÇªjòU t§fŸbeL be‰¿Æid K‰w¤âÇªjòt d§fŸ;Éid njtU« mÆ®¤jh®. 24

24. Ûâ£L - nkny neh¡». vÇªj - Ô¥nghš vÇªj.vÆ¿‹ òw« - g‰fË‹ g¡f¤âny. beL be‰¿Æid - Ú©lbe‰¿ia. Éid njtU« - Vtš Éid brŒ»‹w njt®fS«.

ko¤jãy thŒfŸbjhW« tªJòif Kªj¤Jo¤jbjhl® ÛirfŸ RW¡bfhs cÆ®¥g¡,


33. juhtya« - ók©ly¤ij. neÄ cHt‹ - M£áòÇ»‹wtdh»a. guhîmU ey¤J - òfœtj‰fÇaáw¥òŸs. ÉuhtU - jhtur§fk§fŸ fyªj.

ïuhtz‹ ehz«

`kUªjida j§ifkÂ ehá tothshšmÇªjtU« khÅl®; mÇªJ« cÆ®thœth®;ÉUªJmida thŸXL« ÉÊ¤J,ïiwí« btŸfhJ,ïUªjd‹ ïuhtzD«, ï‹cÆ®bfhL ï‹D«.’ 34

34. ÉUªJ mida - òâjhf ïU¥gij x¤j. ïiwí«btŸfhJ - á¿J« ehzhkš.

_S«cs jhagÊ v‹tÆ‹ Ko¤njh®MS«cs jh«;mtuJ M®cÆU« c©lh«;thS«csJ; XjÉl« c©lt‹ tH§F«ehS«cs; njhS«cs; ehD«cbs‹; m‹nwh. 35

35. _S« csJ MagÊ - ts®»‹wjh»a ïÊbraiy. Ko¤njh® MS« - Ko¤jt®fŸ MS« ïašò«.XjÉl« - flÈš njh‹¿a Éõ¤ij. ehS« - MíS«.

`mt®fis¡ fu‹ Kjnyh® bfh‹¿ynuh?’v‹wh‹ ïuhtz‹.

ntW

brhšv‹w‹ thÆš nf£lh®; bjhl®ªbjG nrid nahL«fšv‹w xÈÆš br‹wh® fu‹Kjš fhis åu®;všx‹W fky¢ br§f©, ïuhk‹v‹W ïir¤j Vªjš,Éšx‹¿š, foif _‹¿š, V¿d® É©Âš v‹whŸ. 36

36. všx‹W - xË bghUªâa. x‹¿š - x‹¿dhš.foif _‹¿š - _‹W ehÊifÆš.

`Ú brŒj F‰w« v‹d? c‹ m§f§fismt®fŸ mW¡f nt©oa fhuz« v‹d?’ v‹wh‹ïuhtz‹.

fªjkyiu¥ bghUî f©z®,fHš, ifa®;mªj«ïš jt¤bjhÊy®; M®mtiu x¥gh®?’ 29

29. v¿ÚÇš - miy åR»‹w ÚÇny. vG« ehs« -ts®ªbjG« bfhoiaíila. fªjky® - kz« bghUªâajhkiuky®.

t‰fiya®; th®fHy®; kh®ã‹ mÂ üy®;É‰fiya®; ntj«ciw eht®;eÅ bkŒa®;c‰Fmiya®; c‹idX® JfŸJizí« c‹dh®;brhšfiy vd¤bjhiyÉš öÂfŸ Rkªjh®.’ 30

30. eÅbkŒa® - Äfî« c©ikíŸst®fŸ. c‰Fmiya® - c‹dhš tUªj kh£lh®fŸ. JfŸ jidí« -mQ msthf¡Tl.

`khu®csnu ïUt® X®cy»‹ thœth®;åu®csnu mtÇ‹ ÉšyjÅ‹ tšyh®;M®xUt® m‹dtiu x¥gt®fŸ? IahX®xUtnu Kjšt® _tiuí« btšth®.’ 31

31. `X®cy»‹ thœth® ïUt® khu® - csnu’ khu® -k‹kj®fŸ. mtÇ‹ - mtiuÉl. ÉšmjÅ‹ tšyh® -ÉšÉ¤ijÆny áwªjt®fsh»a. åu® csnu - åu®fS«c©nlh?

`MWkd« mŠád« mu¡fiu.’ vd¢br‹WVWbe¿ mªjz® ïa«g; cybfšyh«ntW«vD« E§fŸFy« ntbuhL« ml§f¡`nfhW«’vd KªijxU NŸcwî bfh©lh®.’ 32

32. mu¡fiu MW kd« mŠád« - mu¡fiu¡ f©Lmikâahd cŸs« mŠándh«. VW be¿ - ca®ªjxG¡f¤ijíila. ntW« - btšnth«. MW m¿î; Ikòym¿îl‹ gF¤j¿î« nr®ªj MW m¿î.

`juhtya neÄcH t‹ja uj¥ng®¥guhtU ey¤bjhUt‹ ikªj®;gÊ Æšyh®;ÉuhtU td¤Jmt‹ És«gciw »‹wh®;ïuhkD« ïy¡FtD« v‹g®bga®’ v‹whŸ. 33


40. ïGij¢brhš - bghŒ bkhÊahF«. t›tšM‰whŸ - ftuKoahjtdhŒ. bgU« ãÂ - bgÇa fhjšnehŒ. m«kh; mir.

`njhisna brhšY nfndh! Rl®Kf¤J cyî »‹wthisna brhšY nfndh! mšyit tG¤Jnfndh!Ûsî« âif¥gJ mšyhš jÅ¤jÅ És«gš M‰nw‹;ehisna fh©o m‹nw, eh‹cd¡F ciu¥gJ v‹ndh?’ 41

41. thisna - thŸngh‹w f©fis. tG¤Jnfndh- brhšYntndh.

`Éšx¡F« Ejšv‹ whY«, ntšx¡F« ÉÊv‹ whY«,gšx¡F« K¤bj‹ whY«, gts¤ij ïjœv‹ whY«,brhšx¡F«; bghUŸx› thjhš; brhšyšM« ctik c©nlhbešx¡F« òšv‹ whY« ne®ciu¤ jhf t‰nwh?’ 42

42. ne® ciu¤jJ Mf - Xusî x¥bg‹W T¿ajhf.t‰W - tÈik bgWnkh.

`ïªâu‹ ráia¥ bg‰wh‹; ïU_‹W tjd¤ njh‹j‹jªijí« cikia¥ bg‰wh‹; jhkiu¢ br§f zhD«brªâU kfis¥ bg‰wh‹; Óijia¥ bg‰whŒ Úí«,mªju« gh®¡»‹, e‹ik mt®¡»šiy cd¡nf Iah!’ 43

43. ïU_‹W tjd¤njh‹ - MWKf§fisíilaKUf‹. mªju« gh®¡»‹ - Kothf¥ gh®¡F«nghJ.`e‹ik mt®¡F ïšiy cd¡nf’v‹W«. `e‹ik mt®¡nfcd¡»šiy’ v‹W« bghUŸ fh©f.

`ghf¤âš xUt‹ it¤jh‹; g§fa¤J ïUªj bgh‹idMf¤âš xUt‹ it¤jh‹; mªjz‹ ehÉš it¤jh‹;nkf¤âš Ä‹id K‹nd bt‹wE© ÂilÆ, dhiskhf¤njhŸ åu bg‰whš v§‡d« it¤J thœâ?’ 44

44. Mf¤âš - kh®ãš. khf«njhŸ - thdshÉanjhŸfisíila. v§‡d« it¤J thœâ - v¥goit¤JthH¥ngh»‹whŒ?

v‹tÆ‹ c‰w F‰w«,aht®¡F« vGbjh zhj

j‹ika‹ ïuhk ndhL«,jhkiu jÉu¥ nghªjhŸ,

Ä‹tÆ‹ kU§Fš bfh©lhŸ;ntŒtÆ‹ bk‹njhŸ bfh©lhŸ;

bgh‹tÆ‹ nkÅ bfh©lhŸ;bghU£odhš òFªjJ v‹whŸ. 37

37. Ä‹tÆ‹ - Ä‹dÈlKŸs j‹ikia¥ ngh‹w.kU§Fš - ïil. ntŒtÆ‹ - _§»ÈlKŸs j‹ikia¥ngh‹w. bgh‹tÆ‹ - bgh‹Ål KŸs j‹ikia¥ngh‹w. nkÅ - Ãw«.

ÓijÆ‹ mHif¡ T¿ ïuhtzid¡ fhk¤âš åœ¤jš

`fhku« KuY« ghlš fŸvd¡ fÅªj ï‹brhš.njky® Ãiwªj Tªjš, njt®¡F« mz§fh« v‹d¤jhkiu ïUªj ijaš, nroah« juK« mšyŸ;ah«ciu tH§F« v‹gJ ViHik¥ ghyJ m‹nwh?’ 38

38. fhku« - t©LfŸ. fŸvd¡ fÅªj - fŸis¥nghycŸs¤ij ïG¡F« j‹ik Ãiwªj. njky® - nj‹bghUªâa ky®fŸ. ViHik¥ghyJ - m¿ahikÆ‹gh‰g£lJ.

`kŠbrh¡F« msf Xâ; kiHx¡F« toªj Tªjš;gŠbrh¡F« mofŸ; brŒa gts¤â‹ ÉušfŸ Ia!mŠbrh‰fŸ mKâš mŸË¡ bfh©ltŸ; tjd« ikÔ®fŠr¤â‹ msÉ‰ nwD« flÈD« bgÇa f©fŸ.’ 39

39. kŠR - nkf«. msf Xâ - ml®ªj Tªjš. to¤j -bjh§F»‹w. msÉ‰nwD« - msthÆD«.

`<rdh® f©Â‹ btªjh‹ v‹D«ïJ ïGij¢ brhš,ï›thr«ehW Xâ ahis¡ f©ld‹, t›tš M‰wh‹ngryh« jifik¤J mšyh¥ bgU«ãÂ ãÂ¥g, Ú©lMirahš mÊªJ njŒªjh‹, me§f‹ m›îUt«; m«kh.’ 40


49. kwD« - åuK«. khd¡bfhâ¥ò« - khd¤â‹ÄFâí«. j‹k« - f®k«. jhgK« fhknehí« - J‹gK«fhknehí«. g‰W É£l - x‹¿‹ bjhl®ig É£l. Ôg«Ôg¤njhL fyªjh‰nghy J‹gK« fhkK« cÆnuhLfyªjd.

fuidí« kwªjh‹; j§if _¡»id¡ foªJ Ã‹wh‹,cuidí« kwªjh‹; c‰w gÊiaí« kwªjh‹, bt‰¿mu‹ieí« bfh©l fhk‹ m«ãdh‹ K‹id¥ bg‰wtuidí« kwªjh‹; nf£l k§ifia kwªâ yhjh‹. 50

50. bt‰¿ mu‹ - bt‰¿iaíila átbgUkhdhš.ieí« bfh©l - mÊíªj‹ikia¡ bfh©l. nf£l -Nh¥gzif brhšy nf£l.

á‰¿il¢ Óij v‹D« ehkK«, áªij jhD«c‰¿u©L x‹whŒ Ã‹whš, x‹bwhÊ¤J x‹iw c‹dk‰bwhU kdK« c©nlh? kw¡fyh« tÊk‰W ahnjh?f‰wd® Phd« ï‹nwš fhk¤ij¡ fl¡f yhnkh? 51

51. -.

kÆšcil¢ rha yhis tŠáah K‹d«, Ú©lvÆšcil ïy§if ehj‹ ïjakh« áiwÆš it¤jh‹;mÆšcil mu¡f‹ cŸs« m›tÊ bkšy bkšybtÆšcil ehËš c‰w bt©bzŒnghš cU»‰W m‹nw. 52

52. -.

ÉâaJ tÈÆ dhY«, nkšcs ÉisÉ dhY«.gâcW nfL tªJ FW»a ga¤â dhY«,fâcW bgh¿Æ‹ btŒa fhknehŒ, fšÉ neh¡fhkâÆÈ kiwa¢ brŒj Ôiknghš, ts®ªj j‹nw. 53

53. gâcW - ïy§if ef®¡F tU»‹w. nfL tªJFW»a ga¤âdhY« - Ôik tªJ beU§»a gadhY«. fâcW bgh¿Æ‹ - Éiu»‹w m¿it¥nghy. fšÉneh¡fh -fšÉia m¿ahj. kâÆÈ - m¿t‰wtid. `btŒa fhknehŒts®ªjJ’ m‹W; v; mirfŸ.

`ãŸisnghš ng¢á dhis¥ bg‰wã‹ ãiH¡fš M‰whŒ!bfhŸiskh Ãâa« všyh« mtS¡nf bfhL¤â Ia!tŸsny cd¡F ešny‹; k‰WÃ‹ kidÆš thG«»Ÿisnghš bkhÊah®¡ bfšyh« nfLNœ »‹nw‹ m‹nw.’ 45

45. ãŸisnghš - FHªij ngh‹w. ãiH¡fš M‰whŒ- Ú§»ÆU¡f¥ bghW¡f kh£lhŒ; ãiH¡f kh£lhŒ.

Û‹bfh©L ClhL« ntiy nkfiy cyf« V¤j¤,nj‹bfh©L ClhL« Tªjš, á‰¿il¢ Óij v‹D«kh‹bfh©L ClhL Ú;c‹ thŸtÈ cyf« fhz!ah‹bfh©L ClhL« t©z« ïuhkid¤ jUâ v‹ghš.’ 46

46. ClhL« - elkhL«. ntiy nkfiy - fliyMilahf¡ bfh©l. ClhLÚ - ÚÉisahLf. ClhLt©z« - ÉisahL«go.

`jUtJ Éâna v‹whš, jt«bgÇJ cila nuD«tUtJ tUehŸ m‹¿, tªJif Tl t‰nwh!xUgJ KfK«, f©Q«, cUtK«, kh®ò« njhŸfŸïUgJ« gil¤j bršt« vŒJâ ïÅÚ vªjhŒ!’ 47

47. tªJ ifTlt‰nwh - tªJ nrU« tšyikíilanjh?

`m‹dtŸ j‹id Ã‹ghš cŒ¥gš,v‹W mQfš c‰wv‹id,m› Éuhk‹ j«ã ïil¥òFªJ, ïy§F thsh‹K‹id_¡ fÇªJ É£lh‹; KoªjJv‹ thœî«; c‹Å‹brh‹dã‹ cÆiu Ú¥gh‹ JÂªjbd‹;’ v‹d¢ brh‹dhŸ 48

48. -.

ïuhtz‹ cŸs¤âny fhk¤ Ô

nfhgK«, kwD«, khd¡ bfhâ¥ò«,v‹W ïida všyh«ghg«Ã‹ ¿l¤J Ãšyh¤ j‹k«nghš, g‰W É£l;Ôg«x‹W x‹iw í‰whš v‹dyh« braÈš,ò¡fjhgK« fhk nehí« M®cÆ® fyªj m‹nw. 49


bt©kâ f©L ntjidntW

`njah Ã‹whŒ, bkŒbtS¤jhŒ, cŸs« fW¤jhŒ, ÃiyâÇªJfhah Ã‹whŒ xUÚí«; f©lh® brhšy¡ nf£lhnah!ghah Ã‹w ky®thË g¿ah Ã‹wh® ï‹ik ahšXah Ã‹nw‹! cÆ®fh¤j‰F cÇah® aht® cLgâna!’ 57

57. cŸs« fW¤jhŒ - eLÉny fW¥ò Ãw« cilahŒ;rªâuÅlKŸs fs§f¤ij¡ F¿¤jJ. g¿ah Ã‹wh® -g¿¡»‹wt®. cLgâ - rªâu‹. (cL - e£r¤âu§fŸ)

ã‹d®¢ NÇaidí« gfiyí« jUfbt‹wh‹;mitfŸ tªjd; J‹g« jÂaÉšiy. ïs«ãiwia¡ bfhz®f bt‹wh‹. mjdhY« MWjšbg‰¿y‹. mj‹ã‹ mªj fhu« tªjJ. m›ÉUËnyÓijÆ‹ cUbtË¤ njh‰w¤ij¡ f©lh‹.

ntW

`g©nl cynfÊY« cŸs gil¡f zhiu¡f©nl‹! ït®nghštbjh® bg©cU¡ f©o nydhš;c©nl vÅ‹nt¿Å, v§if cz®¤â Ã‹wt©nlW nfhij klthŸïtŸ MF« m‹nw.’ 58

58. gil¡fzhiu - nt‰gilngh‹w f©fiscilat®fis. t©L VWnfhij - t©LfŸ V¿ÆU¡»‹w khiyia aÂªj.

ïuhtz‹ N®¥gzifia miH¤J¡ nf£lš

bghŒªÃ‹w beŠá‹ bfhoahŸ, òFªjhis neh¡»,beŒªÃ‹w T®thŸ mt‹;`ne®cw neh¡F e§fhŒ!ikªÃ‹w thŸf© kÆšÃ‹bwd, tªJv‹ K‹d®ïªÃ‹w tŸM«bfhš ïa«ãa Óij?’ v‹wh‹. 59

59. bfhoahŸ - N®¥gzif. thŸf© - thŸngh‹wf©fSl‹.

bgh‹ka khd e§if kd«òf¥, ò‹ik ó©lj‹iknah, mu¡f‹ j‹id ma®¤jnjh® j‹ik ahnyh!k‹kj‹ thË öÉ eÈtnjh® ty¤j‹ Mdh‹;t‹ikia kh‰W« M‰wš fhk¤nj tâªj j‹nw. 54

54. j‹id ma®¤jJX® - j‹id kwªjjh»a xU.ty¤j‹ Mdh‹ - t‹ikia cilat‹ Mdh‹. tâªjJ- j§»‰W. m‹W; V; mirfŸ.

ïuhtz‹ fhknehahš tUªJjš

clnd ïuhtz‹ j‹ ïU¡ifia É£LvGªjh‹. j‹ khËifia milªjh‹; fhk nehÆ‹bfhLikia¥ bghW¡f Koahkš, xU nrhiyiamilªjh‹. xU mkËÆš åœªjh‹; m¥bghGJtrªj fhy« tªjJ.

t‹giz kuK« Ôí«, kiyfS« FËu, thG«!bk‹gÅ vÇªj bj‹whš, ntÅiy És«g yhnkh!m‹bgD« Él«c© lhiu M‰wyh« kUªJ« c©nlh!ï‹gK« J‹gª jhD« cŸs¤njhL ïiaªj m‹nw. 55

55. t‹giz kuK« - tÈa »isfisíila kuK«.FËu - FË®¢áailí«go. m‹ò - fhjš. ïiaªjJ -ïizªjJ. m‹W; V; mirfŸ.

ïuhtz‹ fh®fhy¤ij ÉU«ãdh‹; mJî«tªjJ; mjdhY« bt«ik jÂªây‹, Tâ®¥gUt¤ij¡ bfhz®f bt‹wh‹; tªjJ; mjdhY«gaÅšiy. gUt fhynk nt©lh« v‹W btW¤jh‹.

Ty¤jh® cyf« všyh« FË®¥bghL, btJ¥ò Ú§f.Úy¤jh® mu¡f‹ nkÅ beŒï‹¿ vÇªjJ m‹nw;fhy¤jhš tUtJ x‹nwh! fhk¤jhš fdY« btªÔ¢Óy¤jhš mÉtJ m‹¿¢ brŒa¤jh‹ MtJ c©nlh! 56

56. Ty¤JM® cyf« - fl‰fiuia¥ bghUªâacyf«. Úy¤JM® - Úy Ãw¤ijíila. fdY« - RL»‹w.


bj‹wš åá‰W. mtDila fhk¤Ô jÂaÉšiy.ã‹ò mik¢r®fis miH¤jh‹; mt®fS« tªjd®.

ntW

tªjkª âÇa nuhL, khrw kuã‹ v©Â¢,áªijÆ‹ Ãidªj brŒí« brŒifa‹, bjËÉš, beŠr‹;mªju« brštJ M©nlh® Ékhd¤âš, MU« ï‹¿,ïªâa« ml¡» Ã‹w khßr‹ ïU¡if nr®ªjh‹. 64

64. `tªj.. . . brŒifa‹’ ïJ ïuhtz‹ ïašò.ïªâa« ml¡» Ã‹w - ïªâÇa§fis ml¡»¤ jt¤ânyÃ‹w.

11. khßr‹ tij¥ gly«

ïuhtzid¡ f©l khßr‹ vâ®bfh©liH¤jh‹; cgrÇ¤jh‹; `Ú jÅ¤J v‹Ål« tªj neh¡f«ahJ?’ v‹wh‹.

`t‹ik jÇ¤njh®, khÅl®; k‰w§F mt®thshšÃ‹kU »¡F« eháÆ H¡F« Ãiyne®ªjh®;v‹ku ò¡F«, Ã‹ku ò¡F«, ïj‹nkšX®ò‹ik, bjÇ¥ã‹ nt¿Å v‰nw, òfšntnyhŒ.’ 1

khßr‹ tij¥gly«: khßr‹ bfhšy¥g£likhßr‹ tij¥gly«: khßr‹ bfhšy¥g£likhßr‹ tij¥gly«: khßr‹ bfhšy¥g£likhßr‹ tij¥gly«: khßr‹ bfhšy¥g£likhßr‹ tij¥gly«: khßr‹ bfhšy¥g£lij¡j¡j¡j¡j¡TW« gFâ.TW« gFâ.TW« gFâ.TW« gFâ.TW« gFâ.

1. bjÇ¥ã‹ ïj‹nkš X® ò‹ik - brhšy¥nghdhšïijÉl bgÇa X® ïÊî. `v‹ kuò¡F«, c‹ kuò¡F«’ntW ïÅ v‰nw - ntW ïÅ v‹d c©L?

`âUF ád¤jh®, Kâu kiyªjh®; á¿nah®ehŸgU»d® v‹whš, bt‹w ey¤â‹ gÊ m‹nwh?ïUif RkªjhŒ! ïÅâ‹ ïUªjhŒ! ïfšntšc‹kUf® cyªjh®; xUt‹ kiyªjh‹ tÇÉšyhš.’ 2

2. âUF ád¤jh® - ÄFªj nfhg« cŸst®fshŒ.Kâu kiyªjh® - bgÇa ngh® brŒjt®fsh»a. á¿nah®- mu¡f®fË‹. ehŸ gU»d® - Míis c©ld®. bt‹wey¤â‹ - mt®fŸ ïJtiuÆY« bt‰¿ bg‰wjdhš

`brªjhkiu¡ f©bzhL«, br§fÅ thÆ ndhL«,rªjh®jlª njhbshL«, jhœjl¡ iff nshL«,m«jh®mf y¤njhL«, mŠrd¡ F‹w« v‹d,tªjh‹ït‹ Mf« m›tšÉš ïuhk‹;’ v‹whŸ. 60

60. rªJ M®jl« njhbshL« - mHF bghUªâabgÇa òa§fnshL«. jhœ - KH§fhš msî« jhœªj.m«jh® mfy¤bjhL« - mH»a khiyia mÂªjkh®bghL«. mŠrd« - ik.

`bg©ghšcU, eh‹ïJ f©lJ, ngij Ú!<©Lv©ghY« ïyhjbjh®M©cU v‹¿, v‹nd!f©ghšcW khia ft‰Wjš f‰w e«ik,k©ghyt nubfhš Éis¥gt® khia?’ v‹wh‹. 61

61. v©ghY« ïyhjJX® - v£L¤âirfËY«ïšyhjjh»a xU. f©ghš cW - f©Q¡F¤ bjÇí«.khia - khiaahš. ft‰Wjš - J‹g« brŒtij.

`Ú f©lJ cUbtË¤ njh‰w«; ÓijmšyŸ’v‹whŸ N®¥gzif.

m‹dhŸmJ Tw mu¡fD« ̀ m‹d jhfÃ‹dhšm› Éuhkid¡ fh©FW« Ú®v‹’ v‹wh‹;`vªehŸ mt‹ v‹idï¤ Ô®tU« ï‹dš brŒjh‹mªehŸKjš ahD« ma®¤ây‹ MF«;’ v‹whŸ. 62

62. fh©FW« Ú® - fhQªj‹ik. ma®¤âby‹ MF«- kwªâby‹ Mnt‹.

`M«M«!mJ mL¡F«;v‹ M¡ifbahL MÉ ieant«My!Éid na‰FïÅ v‹Éo thF«?’ v‹d¡’`nfhkh‹cy F¡FxU Ú!Fiw »‹wJ v‹nd!ókh©FH yhŸjid t›îâ nghâ!’ v‹whŸ. 63

63. -.

ïuhtzD« khßrD«

mj‹ã‹ ïuhtz‹ bjŒt¤ j¢rdhšmik¡f¥ g£l rªâufhªj k©lg¤ij milªjh‹;


6. ehu« bfh©l® ehL - m‹ò bfh©lt®fË‹eh£il. eil mšyh - xG¡fk‰w brašfis. thu«bfh©lh® - cÇikahf¡ bfh©lt®fŸ. <U« - ãs¡F«;mÊ¡F«. fh©l® - bf£lt®fËš.

mªj ïuhk‹ c‹ÅD« gil¥ bgU¡Filafuid¡ bfh‹wh‹; Äfî« M‰wš bghUªâaÉuhjid tij¤jh‹.

`kh©lh® kh©lh®; ÚïÅ khŸth® bjhÊšbrŒant©lh; nt©lh brŒâo‹ cŒth‹ Éâc©nlh?M©lh® M©lh® v¤jid v‹nf‹! mw«nehdh®<©lh®; <©lh® Ã‹wt®? všyh« ïy®m‹nwh?’ 7

7. kh©lh® - áwªjt®fS«. kh©lh® - ÔÉidbrŒjjdhš ïwªjh®. nt©lh brŒF vÅ‹ - ÉU«ghjbrašfisna brŒnt‹ v‹whš. mw« nehdh® - mw«brŒahjt®. <©lh® - e‰fâia milakh£lh®.<©lh® Ã‹wt® všyh« - mwbe¿ia mQfhkšÃ‹wt®fŸ všyh«. ïy® m‹nwh - ï›îy»š òfœ ïy®MÆd® m‹nwh?

v«ãiaí«, v‹ m‹idiaí« m«ghšmÊ¤jh‹; mtidí« mt‹ j«ãiaí« v©Q«nghnj v‹ cŸs« eL§F»‹wJ.

`Ã‹W« br‹W« thœtd ahî« Ãiyahthš,bgh‹W« v‹D« bkŒ«ik cz®ªjh«; òiyahl‰Fx‹W« c‹dhŒ; v‹Diu bfhŸshŒ; ca®bršt¤Jv‹W« v‹W« itFâ Iah! ïÅ;’v‹wh‹. 8

8. Ã‹W« br‹W« thœtd - jhtu r§fk§fŸ.bgh‹W« v‹D« - mÊí« v‹W brhšy¥gL«. òiyMl‰F - Ôik brŒtj‰F. bfhŸshŒ - bfhŸthŒ.

ïuhtz‹ ád«ntW

Ãfœªjij Ãid¤âiy;v‹ beŠá‹Ãiy, mŠrhJïfœªjid; vd¡Fïisa e§ifKf« v§F«

»il¤j e‹ikiaÉl. gÊm‹nwh - ïÊî m‹nwhï¥bghGJ ÄFªjJ?

`bt¥gÊ ahJv‹ beŠR« cyªnj‹; ÉË»‹nw‹;x¥ãy® v‹nw ngh®braš xšny‹; cl‹thG«J¥gÊ br›thŒ tŠáia btst¤ Jizbfh©o£L,ï¥gÊ Ã‹dhš ÔÇa tªnj‹ ït©;’ v‹wh‹. 3

3. bt¥ò mÊahJ - MiraÊahkš. ÉË»‹nw‹ -rh»‹nw‹. x¥ò ïy® v‹nw - mt®fŸ vd¡F x¥ãšyhjt® v‹W v©Âna. J¥òmÊ - gts¤â‹ Ãw¤ijí«mÊ¡»‹w. tŠáia - tŠá¡bfho ngh‹w Óijia. ÔÇa-ÔU« bghU£L.

`k‹dh! ÚÃ‹ thœit Ko¤jhŒ! kâm‰whŒ!c‹dhš m‹W<J; CœÉid v‹nw cz®»‹nw‹;ï‹dh ntD« ah‹ïJ ciu¥bg‹ ïj«;’v‹dh¢brh‹dh‹ m‹nw, m‹dt D¡F¤ JÂbtšyh«. 4

4. c‹dhš m‹W - c‹dhš njo¡bfh©lJ m‹W.ï‹dhntD« - J‹g¤ij miltdhÆD«. ïJciu¥bg‹ - ïªj e‹ikia¢ brhšY»‹nw‹. JÂîvšyh« - jh‹ v©Âaij všyh«.

âw¤âw dhnyh brŒjt« K‰¿¤ âUc‰whŒ!kw¤âw dhnyh brhšYâ! brhšMŒ kiwtšnyhŒ!mw¤âw dhny vŒâid m‹nwh mJÚí«,òw¤â dhny ã‹D« ïH¡f¥ òFthnah? 5

5. âw« âwdhnyh - ca®ªj j‹ikahnyh. âUc‰whŒ- bršt« bg‰whŒ. kw« âwdhnyh - ght¤â‹ j‹ikahnyh. mw« âwdhny - mw¤â‹ j‹ikahny. òw«âwdhny - mw¤â‹ òwkhd ght¤jhš.

`ehu« bfh©lh® ehL ft®ªjh®, eilašyhthu§ bfh©lh®, k‰bwhU t‹j‹ kidthG«jhu§ bfh©lh®, v‹¿t® j«ik¤ jUkªjh‹<U« f©lhŒ; f©lf® cŒªjh® vt®Iah?’ 6


`ntjidbrŒ fhkÉl« nkÈl bkÈªjhŒ!ÔJiubrŒ jhŒ!ïida brŒifáij t‹nwh?khJyD« MŒkuã‹ KªijíW tªnj‹<JiubrŒ nj‹mjid vªijjÉ®;’ v‹wh‹. 13

13. -.

ïuhtz‹ fL§nfhg«

v‹dciu m¤jidí« v¤jidí« v©Â¢,brh‹dtid naád mu¡f®gâ brh‹dh‹;`m‹idcÆ® br‰wtid mŠáciw »‹whŒ!c‹idxU t‰FxUt‹ v‹Wz®if e‹nwh?’ 14

14. -.

`kW¤jid vd¥bg¿D« Ã‹idto thshšxW¤Jkd« c‰wJ Ko¥bg‹;xÊ »šny‹;btW¥gd »s¤jšcW« ï¤bjhÊiy É£bl‹F¿¥ã‹tÊ Ã‰¿,cÆ® bfh©LHÈ‹;’ v‹wh‹. 15

15. -.

khßr‹ ádÄ‹¿¡ T¿aJntW

`c‹tÆ‹ cWâ neh¡», c©ikÆ‹ cz®¤â nd‹;k‰Wv‹tÆ‹ ïWâ neh¡», m¢r¤jhš ïir¤nj‹ mšny‹;e‹ikí« â‹ik m‹nwh ehr«tªJ c‰w nghJ;ò‹ikÆ‹ Ã‹w ÚuhŒ brŒtJ òf¿;’ v‹wh‹. 16

16. c‹tÆ‹ - c‹ghš. cWâ neh¡» - e‹ik tsunt©L« v‹W v©Â. v‹tÆ‹ - v‹ghš. ò‹ikÆ‹Ã‹w ÚuhŒ - ïÊbraÈš Ã‹w Fz¤ijíilatnd.òfšâ - brhšthŒ.

ïuhtz‹ `Ú Óijia¡ bfh©Ltunt©L«’.v‹wh‹. khßr‹, `mj‰fhf eh‹ v‹d brŒant©L«?’ v‹wh‹. `Óijia khiaahš tŠá¤J¡ftu nt©L«.’ v‹wh‹ ïuhtz‹.

mfœªjtiu x¥òw mik¤jtiu, Iah!òfœªjid; jÅ¥ãiH, bghW¤bjbd‹ ïJv‹wh‹. 9

9. mfœªjtiu - njh©oatiu; x¥òw mik¤jtiu- _¡if mW¤JÉ£L nkL gŸs« ïšyhkš mik¤jtiu.

khßr‹ m¿îiu

j‹idKÅ î‰wjW f©jfî ïnyhid¥ã‹idKÅ î‰¿L« vd¤jÉ®jš ngzh‹;`c‹idKÅ î‰Wc‹ Fy¤ijKÅ î‰whŒ!v‹idKÅ É‰¿iy Æbj‹?’vd ïir¤jh‹. 10

10. jWf© jfî ïnyhid - mŠrhikahš x¥ãšyhjtid. ã‹id KÅî c‰¿L« - ã‹D« nfhg¤ijmilth‹. vd jÉ®jš ngzh‹ - v‹W É£LÉlkh£lh‹.

`ahJ«m¿ ahŒ!ciu bfhshŒ!ïfš ïuhk‹nfhijòid ahK‹cÆ® bfhŸis¥gL« m‹nw;ngijkâ ahš`ï~bjh® bg©cUt«’ v‹whŒ,ÓijcU nth?ÃUj® ÔÉidaJ m‹nwh?’ 11

11. nfhij òidahK‹ - nghU¡F¥òw¥gl khiymÂtj‰F K‹ng. cÆ® bfhŸis¥gL« - vâÇfË‹cÆ® bfhŸis bfhŸs¥gL«.

<r‹Kjš, k‰W«ïik nah®cyF«, k‰iw¤njrKjš, K‰W«X® ïik¥ã‹cÆ® â‹g;nfháf‹ mik¤jfl î£gil, bfhâ¥bghLMáy fÂ¥ãy ïuhk‹mUŸ Ã‰g.’ 12

12. nfháf‹ mik¤j - ÉRthÄ¤âudhš mika¢brŒj. flîŸ gil - bjŒt¤ j‹ikíŸs Míj§fŸ.bfhâ¥nghL - ád¤Jl‹. MRïy - F‰wk‰wdthŒ.fÂ¥òïy - mst‰wit. ïuhk‹ mUŸ Ã‰g - ïuhkDila mUis vâ®neh¡» Ã‰gd. mit `<r‹ Kjš... .cÆ®â‹g’.


mªj khid¡f©l Óij ïuhkÅl« tªJ`bgh‹kh‹; khÂ¡f¡ fhšfis cilaJ; fhz¤j¡fJ.’ v‹whŸ. ïuhk‹ mij¡ fhz vGªjh‹.m¥bghGJ ïy¡Ft‹ jL¤jh‹.

`fha«fd f«;kÂ fhš,brÉ,thš;ghí«cU nthLïJ g©òmythš;kha«,vdš m‹¿, kd¡bfhsntVí«,ïiw bkŒmy’ v‹wsnt. 21

21. fha« - cl«ò. fdf« - bgh‹. fhš, brÉ, thškÂ- fhš, fhJ, thš ïitfŸ ïu¤âd§fŸ. ïiw kd«bfhsnt - á¿J kd¤âš v©Âdhny. bkŒmy Ví« -c©ik m‹W v‹gJ njh‹W«. v‹w msnt - v‹WbrhšÈa msÉš.

ïuhk‹ gâš

`Ãšyhcy »‹Ãiy, ne®ikÆdhštšyhU« cz®ªây®;k©cÆ®jh«gšMÆu nfho guªJsthš;ïšyhjd ïšiy; ïs«Fkuh!’ 22

22. Ãiy - c©ik Ãiyikia. ne®ikÆdhštšyhU« - ÚâÆny áwªjt®fSk. Mš; mir.

`ïj‰FŸ mªj kh‹ v§nfahtJ kiwªJÉLnk’ v‹W gij gij¤jhŸ Óij.

ntW

midatŸ fU¤ij c‹dh, mŠrd¡ F‹w« m‹dh‹,`òidïiH fh£L’mJ v‹W nghÆdh‹; bghwhj áªij¡fidfHš j«ã, ã‹ò br‹wd‹; fl¡f x©zhÉidvd tªJ Ã‹w kh‹, vâ® ÉÊ¤jJ; m‹nw. 23

23. c‹dh - c‹Å; Ãid¤J, òid ïiH - Óijna.bghwhj áªij - ïuhkidÉ£L¥ ãÇªâU¡f¥ bghW¡fhjcŸs¤ijíila.

`v‹x¡F« v‹d yhF«? ïisat, ïjid neh¡fhŒ!j‹x¡F« ctik mšyhš, jidx¡F« ctik c©nlh!

`òw¤âÅ ciu¥g bj‹nd! òuty‹ njÉ j‹id¤âw¤JÊ m‹¿, tŠá¤J vŒJjš áWik¤J MF«;mw¤JsJ x¡F« m‹nw; mk®¤jiy bt‹W bfh©L‹kw¤Jiw ts®¤â k‹d!v‹d khßr‹ brh‹dh‹. 17

17. òw¤J ïÅ - ntW ï‹D«. òuty‹ - ïuhk‹.âw¤JÊ m‹¿ - tÈikÆdhš mšyhkš. mk®¤jiy -nghÇny. kw¤Jiw - åu¤â‹ bgUikia.

Mdt‹ ciu¡f,e¡f mu¡f®nfh‹, `mtiu btšy¤jhidí« nt©L nkhv‹ jl¡ifthŸ j¡fJ m‹nwh!Vida® ïw¡»‹ jhD« jÄashŒ ïw¡F« m‹nw!khdtŸ Mj yhny khiaÆ‹ tÈ¤J«; v‹wh‹. 18

18. khdtŸ - khd¤ijíilatŸ; khÅl¥ bg©;kh‹ ngh‹wtŸ; kEFy¤jtŸ. tÈ¤J« - ão¥ngh«.

`mj‰fhf eh‹ brŒa nt©LtJ v‹d?’v‹wh‹ khßr‹. `Ú bgh‹ kh‹ cUt¤Jl‹ nghŒ¢ÓijÆ‹ áªijia¡ ft®f.’ v‹wh‹ ïuhtz‹.

ntW

nkdhŸ mt‹ ÉštÈ f©likahšjhdhf ÃidªJ rikªây‹ Mš;`kh‹ MFâ’ v‹wt‹ thŸtÈahšnghdh‹kd K«bra Y«òfšth«! 19

19. nkš ehŸ - ÉRthÄ¤âu‹ ntŸÉbrŒj K‹dhËš.jhdhf ÃidªJ rikªây‹ - jhdhf Ãid¤J kh‹cUbtL¡fÉšiy.

fiykh‹Kj yhÆd f©lbtyh«miykhDW« MirÆ‹, tªjdthš;Ãiyahkd«, tŠrid, nea«ïyuhÉiykhj®f© ahU« ÉGªbjdnt. 20

20. miykh‹ cW« MirÆ‹ - miy»‹w khidmilí« MirÆdhš. Ãiyahkd« - Ãiya‰w kdK«.tŠrid - tŠrfK« cŸst®fS«. nea« ïyh - m‹ãšyhjt®fSkhd. Éiykhj® f© - Éiykhj®fŸghš.


`ã‹Ã‹wh® ïida® v‹W« cz®»y«; ão¤j kha«v‹v‹W« bjËjš nj‰wh«; ahtJ<J v‹W« Xuh«;K‹Å‹w KiwÆ‹ Ã‹wh® KÅªJs nt£l« K‰wš,bgh‹Å‹w tÆu¤ njhshŒ! òfœcil¤ jh«m‹W v‹wh‹. 28

28. KiwÆ‹ Ã‹wh® K‹Ã‹wh® KÅªJs - eâÆnyÃ‹w K‹ndh®fŸ btW¤j. nt£l« K‰wš - nt£ilahLjiy¢ brŒtJ.

`gifcil mu¡f® v‹W«, gy®v‹W«, gÆY« kha«Äifíil¤ bj‹W«, ó©l Éuj¤ij ÉLJ« v‹wš,eifíil¤ jhF« m‹nw, MjÈ‹ e‹WïJ’ v‹dh¤jifcil¤ j«ã¡F mªehŸ rJKf‹ jhij brh‹dh‹. 29

29. gÆY« kha« - brŒí« tŠrid. Äif cil¤Jv‹W« - ÄFâahf c©L v‹W« v©Â. rJKf‹ jhij- ïuhk‹.

ïj‹ ã‹ ïy¡Ft‹ `ehnd mij¥ g‰¿¡bfhz®nt‹’ v‹wh‹. `Ú® mij¥ ão¡fkh£Onuh’v‹W ïuhkid¡ nf£L tUªâdhŸ Óij. `ÓijiaÚ fh¤âU’ v‹W ïy¡FtÅl« brhšÈÉ£L,ïuhknd mªj¥ bgh‹khid¥ ão¡f¥ nghdh‹.

F‹¿il ïtU«, nkf¡ FGÉil¡ Fâ¡F«, Tl¢br‹¿o‹ mfY«; jhÊ‹ Ô©lyh« jifik¤J MF«;Ã‹wnj nghy Ú§F; ÃâtÊ nea« Ú£L«k‹wšm« nfhij khj® kd«vd¥ nghÆ‰W; m«kh! 30

30. Tl¢ br‹¿o‹ - mj‹ mU»š br‹whš. jhÊ‹- mjDl‹ bršyhkš Ã‹whš. ÃâtÊ - gz« ãL§F«tÊÆnyna. nea« Ú£L« - m‹ig¢ brY¤J«. k‹wš -eWkz«.

`fha«nt wh»¢, brŒí« fUk«nt whÆ‰W m‹nw;Vínk, v‹Å‹ K‹d« v©znk ïst‰F c©nl;MíbkŒ cWjš bršyhJ; Mjyhš mu¡f® brŒjkhank Ma nj;eh‹ tUªâaJ;’ v‹wh‹ tŸsš. 31

gše¡f jus« x¡F«; gR«òšnkš glU« bkšehÄ‹x¡F«; br«bgh‹ nkÅ; btŸËÆ‹ És§F« òŸË.’ 24

24. v‹x¡F« v‹dš MF« - vij x¡F« v‹Wbrhšyyh«. j‹x¡F« - j‹id¤jhnd x¤âU¡F«. e¡f -xËbghUªâa. jus« - K¤J. nkÅ - cl«ã‹nkš.

`tÇáiy kiwÉ nyhnd! kh‹ïj‹ toit c‰wmÇita®, ikªj®, ahnu Mju« T®» yhjh®?cU»w kd¤j M», C®td, gw¥g ahî«,ÉÇRl® És¡f« f©l É£ošnghš åœt fhzhŒ!’ 25

25. Mju« T®ïyhjh® - Mir Äfhjt®fŸ. ÉÇRl®És¡f« - ÄFªj xËíŸs És¡F.

ïy¡Ft‹ mJ khakh‹ v‹gij m¿ªjh‹;`ïij É£L¥ ãÇtnj ey«’ v‹wh‹. Óij mij¥ão¤J¤ jU«go ïuhkid tÈíW¤â nt©o¡bfh©lhŸ

Ia,E© kU§Fš e§if m~Jiu brŒa, Ia‹`brŒbt‹’v‹W mika, neh¡f¤ bjËîil¤ j«ã brŒí«;`btŒatš mu¡f®, tŠr« ÉU«ãdh®, ÉidÆ‹ brŒjifjt kh‹v‹W, m©zš fhQâ filÆ‹!’ v‹wh‹. 26

26. mika - brŒa¤ JÂªJ mªj khid¥ gh®¡f.tŠr«ÉU«ãdh® - Vkh‰w ÉU«ã. ÉidÆš brŒj - khaÉidahš brŒj. ifjt kh‹ - bghŒ kh‹; tŠrf kh‹.

`khankš koí« v‹j‹ thËÆ‹; koªjnghJfhŒád¤ jtiu¡ bfh‹W fl‹fÊ¤ njhK« MJ«;öanjš g‰¿¡ nfhL«; brhšÈa ïu©oš x‹W«Ôanj ciu¤â!’ v‹wh‹; njtiu ïL¡f© Ô®¥gh‹. 27

27. khankš v‹j‹ thËÆ‹ koí« - ïªj kh‹khakh‹ Mdhš v‹ m«ãdhš kh©LnghF«. fhŒïd¤jtiu - mu¡fiu. MJ« - Mnth«. ïu©oš x‹W«- ï›Éu©oY« bghUªâa. ÔaJ V ciu¤â - Ôikia¡TWf. V - mir.


35. brŒaJ - ešyJ m‹W. tšy‹ - áwªj tšyikíŸst‹.

Mir Ús¤J mu‰¿d åœªj,mªÚr‹ nkÅia Ã‹Ww neh¡»dh‹;`kháš khjt‹ ntŸÉÆ‹ tªj,khßr ndït‹’ v‹gJ« nj¿dh‹. 36

36. Ús¤J Mir mu‰¿d‹ - Ú©l âir KGtJ«nf£F«go my¿.

`òiH¤j thË cu«òf¥, òšÈnah‹ïiH¤j khiaÆ‹, v‹Fu yhšvL¤JmiH¤jJ c©L;mJ nf£la®î vŒJkhškiH¡f© ViH;v‹W cŸs« tUªâdh‹. 37

37. òiH¤j thË - bjhis¤j m«ò. cu«òf -kh®ãšòf. v‹ Fuyhš ïir¤J - v‹ Fuyhš ïy¡Ft‹bgaiu¢ brhšÈ. kiH¡f© ViH - kiHnghš f©Ù®áªJ« Óij.

`kh‰w« v‹ïÅ, khahkh ßr‹v‹W,V‰w rhiyÆ‹ K‹ cz®ª jh‹vdJ,M‰wš njU« m¿Éd‹; Mjyhš,nj‰W khšïis nah‹;’vd¤ nj¿dh‹. 38

38. ïÅ kh‰w« v‹ - ïÅ brhšynt©oaJ v‹d.kha khßr‹ v‹W - kha¤ijíila khßr‹ bkhÊba‹W. V‰w rhiyÆ‹ K‹ cz®ªjh‹ - j¡f fhy¤âšK‹ò m¿ªâUªjh‹.

`khŸt njbghU shftª jh‹my‹NœtJ X®bghUŸ c©Lït‹ brhšÈdhš;_ŸtJ Vj«; mJKo ahKd«ÛŸt njey‹;’ v‹Wmt‹ Û©ld‹. 39

39. NœtJ X® bghUŸ c©L - Ôik brŒtj‰Fv©Âa xU fhÇa« c©L. Vj« _ŸtJ - Ôikc©lhF«.

31. Vínk v©Â‹ - ïJ bghUªJnkahÆ‹. K‹d«v©znk - K‹ò ï›bt©znk. eh« tUªâaJ - eh«ïj‹ã‹ tªJ tUªâaJ. `mu¡f® Mdt®fŸ brŒj’.khank Manj - tŠrfnk MÆ‰W.

ïuhk‹ cŸs¡ F¿¥ig cz®ªj khßr‹ X£l«ntW

g‰W th‹ïÅ mšy‹; gfÊahšbr‰W thÅš brY¤Jt‹ v‹gijk‰Wm« kha mu¡f‹ kd«bfhshc‰w ntf¤â‹ c«gÇ‹ X§»dh‹. 32

32. gfÊahš br‰W - m«ghš bfh‹W. kd« bfhsh- kd¤âš v©Â¡bfh©L. c«gÇ‹ - thd¤âš. X§»dh‹- vGªjh‹.

m¡f z¤âÅš IaD«, btŒaj‹r¡f u¤â‹, jifîmÇ jhaX®br¡f® nkÅ¥ gfÊ brY¤âdh‹,`ò¡f nja«ò¡F ï‹cÆ® ngh¡F’vdh. 33

33. btŒa - bfhoa. r¡fu¤â‹ - r¡fuhíj¤ij¥nghy. jifî mÇJ Ma - ahuhY« jL¡f Koahj.br¡f®nkÅ gfÊ - átªj ÃwKŸs fizia. ò¡fnja«ò¡F - òFªj ïlbkšyh« òFªJ.

be£o iy¢ru«, tŠrid beŠRcw¥g£lJ; m¥bghG njgF thÆdhš,m£l â¡»D« m¥òw K«òf.É£l iH¤J,xU F‹bwd åœªjd‹. 34

34. tŠrid beŠRcw - tŠrf« bghUªâa kh®ãnybghUªj gF thÆdhš - ãsªj thÆdhš. É£liH¤J -T¢rÈ£L miH¤J.

btŒa t‹,j‹ cUbthL åœjY«,brŒaJ m‹bwd¢ br¥ãa j«ãia,`Ia‹ tšy‹;v‹ MUÆ® tšy‹;eh‹cŒa tªjt‹ tšy‹;’ v‹W c‹Ådh‹. 35


bg©ikahš ciubra¥ bgWâ uhš!’vdc©ikah‹ midat£F czu¡ T¿dh‹. 4

4. v©ikM® - vËik bghUªâa. ïuhk‰F V‰w« -ïuhkid Él ca®ªj. â©ikah® cs® - tÈikíŸst®c©L. c©ikah‹ - c©ik be¿ia cilat‹.

`ïilªJnghŒ Ãáru‰F ïuhk‹, v›t«tªJmilªjnghJ miH¡Fnk! miH¡F kh«vÅ‹,Äilªjng u©l§fŸ nky, ÑHd,cilªJngh«; ma‹Kjš cÆU« åí«Mš.’ 5

5. ïuhk‹ Ãáru‰F ïilªJnghŒ - ïuhk‹mu¡fD¡F¤ njh‰W¥nghŒ. v›t« - J‹g«. Äilªj -beU§»a.

`kh‰w«v‹ gf®tJ? k©Q«, thdK«ngh‰wt‹ âÇòu« vÇ¤j ò§ft‹,V‰¿Ã‹W vŒjÉš ï‰wJ; v«ãuh‹M‰wÈ‹ miktJX® M‰wš c©iknah!’ 6

6. t‹âÇòu - tÈikíŸs âÇòu¤ij M‰wÈ‹ -M‰wiy¥ nghy. c©iknah - c©nlh.

`fhty‹, <©LÚ® fUâ‰W vŒJnkš,_tif cyfK« Koí«; KªJsnjtU« KÅtU« Kjš br›Énah®VtU« åt®;k‰W mwK« vŠRkhš 7

7. Ú® fUâ‰W vŒJnkš - Ú® v©Âaij milthdhÆ‹. Kjy br›Énah® - KjÈa áwªjt®fŸ. VtU«åt® - midtU«ïwªJ nghth®fŸ. vŠR« - mÊí«.Mš; mir.

`gu¡fv‹ gf®tJ? gfÊ g©zt‹Ju¡f,m§F mJgl¤, bjhiyªJ nrh®»‹wmu¡f‹m› îiubaL¤J mu‰¿ dh‹;mj‰Fïu¡f«c‰W ïu§fÈ®! ïU¤â®! <©L! v‹wh‹. 8

12. Óijia tŠá¤j gly«

khakh‹ Fuš nf£L¢ Óij tUªJjš

vÆW miy¤J, KiHâwªJ, V§»abrÆ®j iy¡bfh©l brhš,brÉ nr®jY«,FÆšj y¤âil c‰wbjh® bfhŸifahŸ;tÆW miy¤J ÉGªJ ka§»dhŸ. 1

Óijia tŠá¤j gly«: ïuhtz‹ jtáÓijia tŠá¤j gly«: ïuhtz‹ jtáÓijia tŠá¤j gly«: ïuhtz‹ jtáÓijia tŠá¤j gly«: ïuhtz‹ jtáÓijia tŠá¤j gly«: ïuhtz‹ jtácU¡bfh©L br‹W Óijia¡ ft®ªJ br‹wij¥cU¡bfh©L br‹W Óijia¡ ft®ªJ br‹wij¥cU¡bfh©L br‹W Óijia¡ ft®ªJ br‹wij¥cU¡bfh©L br‹W Óijia¡ ft®ªJ br‹wij¥cU¡bfh©L br‹W Óijia¡ ft®ªJ br‹wij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.g‰¿ ciu¡F« gFâ.g‰¿ ciu¡F« gFâ.g‰¿ ciu¡F« gFâ.g‰¿ ciu¡F« gFâ.

1. vÆW miy¤J - g‰fis ewewbt‹W mir¤J.KiH âwªJ - Fif ngh‹w thia¤ âwªJ. X§»abrÆ®jiy¡ bfh©l - ÄFªj J‹g¤ij ïlkhf¡bfh©l. bfhŸifahŸ - j‹ikashŒ.

`ão¤J ešF,ï› ciHvd¥ ngijna‹Ko¤j bd‹Kjš thœî’vd bkhŒmHšbfho¥g oªj bjdbeL« nfhŸmuhïo¡F ïilªjJ vd¥òu©L V§»dhŸ. 2

2. ciH - kh‹. Kjš thœî Ko¤jd‹ - KjštDila thœ¡ifia Ko¤nj‹. beL«nfhŸ muh - bgÇatÈikíŸs gh«ò.

ïisnahid Vîjš

`F‰w« åªj Fz¤â‹v« nfhkf‹,k‰Wm› thŸmu¡ f‹òÇ khiaahš,ï‰W åœªjd‹, v‹dî«, v‹mašÃ‰¿nah ïisnahŒ! xUÚ!’ v‹whŸ. 3

3. F‰w« åªj Fz¤â‹ - F‰w« mÊªj Fz¤âidíila. ï‰W - ïwªJ.

ïy¡Ft‹, ïuhk‹ bgUik Twš

`v©ikah® cy»Åš ïuhk‰F V‰w«,X®â©ikah® cs®vd¢ br¥g‰ ghynjh!


`mw«jdhš mÊÉyJ Mfš M¡fyh«;ïwªJghL ït®¡FW«; ïU¡»‹, ï›tÊJwªJngh« ïjidna JÂbt‹, bjhšÉid¥ãwªJnghªJ ïJgL« ngij na‹;’vdh. 13

13. ïwªJghL - ïwªJgL« j‹ik. ïU¡»‹ - eh«jhkâ¤âUªjhš.

`nghtJ òÇtšah‹, òFªjJ c©LvÅ‹,fhtšbrŒ vUitÆ‹ jiyt‹ f©cW«;MtJ fh¡F«;’v‹W m¿î‰W, m›tÊ¤njt®brŒ jt¤âdhš, br«kš V»dh‹. 14

14. òFªjJ c©L vÅ‹ - tªjjh»a Mg¤J x‹Wc©bl‹whš. vUitÆ‹ jiyt‹ - fGF mur‹; rlhí.f©cW« - fh©gh‹. br«kš - ïy¡Ft‹.

ïuhtz‹ tUif

ïisat‹ VfY« ïwî gh®¡»‹wKisvÆ‰W ïuhtz‹, tŠr« K‰Wth‹KistÇ¤ j©blhU _‹W«, K¥gif¤jisaÇ jt¤jt® toî« jh§»dh‹. 15

15. ïuî gh®¡»‹w - rka« gh®¡»‹w. KistÇj©L xU _‹W« - M¥òŸs f£likªj xU âÇj©lK«.K¥gif¤jis - _‹W gifah»a gªj«. muR, òuR,_§»š _‹iwí« bfh©L KW¡»¢ brŒjJ âÇj©l«.K¥gif, fhk«, btFË, ka¡f« v‹gd.

C©ïy‹ M«,vd cy®ªj nkÅa‹;nr©be¿ tªjnjh® tU¤j¢ brŒifa‹;ghÂÆ‹ cHªâil¥ go¡»‹ wh‹vdåizÆ‹ ïirgl ntj« ghLth‹. 16

16. ghÂÆ‹ cHªJ ïil - jhs¤njhL tUªâeld¤â‹f©. go¡»‹wh‹ vd - ghL»‹wtid¥ nghy.åizÆ‹ ïirgl - åizÆ‹ ïirnahL bghUªj.

8. gu¡f gf®tJ v‹ - ÉÇthf¡ TWtj‰F v‹dc©L? g©zt‹ - ïuhk‹. bjhiyªJ nrh®»‹w - j‹kha« mÊªJ js®»‹w.

ÓijÆ‹ ádK« braY«

v‹wt‹ ïa«gY« vL¤j Ó‰w¤jŸ;bfh‹wd ï‹dyŸ; bfhâ¡F« cŸs¤jŸ;`Ã‹wÃ‹ ÃiyÆJ be¿Æ‰W m‹W;’vdht‹jW f©Âd‹ tÈªJ TWthŸ. 9

9. be¿Æ‰W m‹Wvd - xG§FilaJ m‹W v‹W.t‹jW f©ÂdŸ - tÈa bfhLªj‹ik íŸstshŒ.tÆ®¤J - gif bfh©L.

`xUgfš gH»dh® cÆiu ptuhš;bgUkf‹ ciyîW bg‰¿ nf£L«,ÚbtUtiy Ã‹wid; ntWv‹? ah‹ïÅvÇÆil¡ foJåœªJ ïw¥bg‹ <©L;’vdh. 10

10. -.

jhkiu td¤âil¤ jhî« m‹d«nghšökbt« fh£LvÇ bjhl®»‹ whŸjid¢,nrkÉš FkuD« Éy»¢, Ówo¥ókf« beLÃy« òšÈ¢ brhšYth‹. 11

11. ök«bt« - òifíŸs bfhoa. fhL vÇ - fh£L¤Ôia neh¡». Ówoó - á¿a mofsh»a ky®fËny åœªJ.

ïy§Ft‹ ïuhkid¤ njo¢ bršyš

JŠRtJ v‹idÚ® brh‰w brhšiyah‹mŠRbt‹; kW¡»ny‹ mty« Ô®ªâÅïŠáU«; moand‹ VF »‹wbd‹;btŠád ÉâÆid btšy tšynkh!’ 12

12. mty« Ô®ªJ - J‹gªÔ®ªJ. ïŠáU« - ï§nfÆU§fŸ.


ïd«vd¡ fË¤JsJ v‹gJ v‹?mt‹kd«vd¡ fË¤jJ f©Â‹ khiyna. 21

21. Ridó eiw kL¤J - c©L - RidÆš cŸs óÉ‹njid ÄFâahf c©L. ïir KuY« - g©ghL«. J«ã -t©L. f©Â‹ khiy - fiu tÇir. f©fS¡F t©LfŸctik.

`miufil Æ£lK¡ nfho Míî«òiujò jt¤â‹ah‹ gil¤j nghJnk;Ãiutis K‹ifïª Ã‹w e§ifÆ‹fiuaW e‹dy¡ fl‰F;v‹W c‹Ådh‹. 22

22. miufilÆ£l - miu v‹gij ïWâÆnyit¤j. K¡nfho Míî« - _‹W nfho MíS«. (_‹wiunfho MíŸ) òiujò - F‰wk‰w. e‹dy« - ešy mHF.

`njtU«, mîzU«, njÉ khbuhL«TtšbrŒ bjhÊÈd® Foik brŒâl,_îy fK« ït® KiwÆ‹ Ms,ah‹VtšbrŒJ cŒFbt‹ ïÅ;’v‹W c‹Åd®‹. 23

23. TtšbrŒ bjhÊÈd® - T¥ãl¥gL« bjhÊyhs®fshŒ. Foik brŒâl - Fok¡fË‹ bjhÊiy¢ brŒí«go.

`cisîW Ja®Kf¤J xËÆ jh«vÅ‹,KisvÆW ïy§»L« KWtš v‹gL«?jismÉœ FHšïtŸ f©L jªjv‹ïisat£F mË¥bg‹v‹ muR;’ v‹W v©Âdh‹. 24

24. cisî cW - tU¤J»‹w. Ja®Kf¤J xË -J‹gKŸs Kf¤â‹ mHF. KWtš v‹gL« -ò‹áÇ¥ãny v›tsî mHF njh‹W«? ïtŸf©L -ïtis¡f©L.

ïuhtz¤ JwÉia¢ Óij cgrÇ¤jš

M©ilah‹ midad c‹Å, Mirnkš_©blG áªjid KiwÆ nyh‹ jid¡

ó¥bghâ mÉœªjd eila‹; ójy«Ô¥bghâª jh«vd Äâ¡F« brŒifa‹;fh¥gU eL¡FW« fhy‹, ifÆd‹;_¥bgD« gUtK« KÅa K‰¿dh‹. 17

17. óbghâ mÉœªjd - óKo¥ò mÉœªJ åœªjJngh‹w. eila‹ - rªjoa‰w bkJthd eiliacilat‹. fh¥g mU - jL¡f Koahj. eL¡F cW - eL¡f«bghUªâa.

VKW ÃiyÆd‹, ïLF f©Âd‹;MikÆ‹ ïU¡ifa‹; tisªj M¡ifa‹;ehküš kh®ãd‹; eQ» dh‹;mnuhökd¤J mUªjâ ïUªj NHšthŒ. 18

18. ïLF f©Âd‹ - RU¡»¥ gh®¡»‹w f©izíilat‹. ehküš - bgUikíŸs üiy mÂªj.mUªjâ - Óij. mnuh; mir.

njhkW rhiyÆ‹ thÆš J‹Ådh‹,ehKjš FH¿l eL§F brhšÈdh‹,`aht®ï› ÉU¡ifíŸ ïUªJ ç®?’ v‹wh‹;fhk‹bt« ru«gl¡ fUF« nkÅah‹. 19

19. -.

Óijia¡ f©L ïuhtz‹ v©Qjš

bt‰ãil kj«vd bta®¡F« nkÅa‹,m‰ã‹eš âiuòuŸ Xir ntiya‹bgh‰ãD¡F mÂÆid¥, òfÊ‹ nr¡ifia¡f‰ãD¡F muáia¡, f©Â‹ neh¡»dh‹. 20

20. bt‰ãil - ahidÆÅlÄUªJ xGF«. m‰ãÅš- m‹ãny. âiuòuŸ Xir ntiya‹ - flš ngh‹wt‹.nr¡ifia - ïU¡ifia.

òdkÆš rhašj‹ vÊÈš, óeiw¢RidkL¤J c©L ïir KuY« J«ãÆ‹


29. jauj‹ - jrujDila. bjhšFy¤ jida‹ -gHikahd Fy¤âny ãwªj òjšt‹. ma®î ïyJ -nrh®Éšyhkš.

ïuhtz¤ JwÉ

`nf£lbd‹, f©oby‹, bfGî f§ifÚ®eh£oil xUKiw e©Â nd‹;ky®thŸjl« f©Â‹ Ú® aht® khkfŸ?fh£oil mU«gfš fÊ¡»‹ Ö®?’v‹wh‹. 30

30. -.

ÓjhnjÉ

`mdfkh be¿gl® mofŸ! E«myhšÃidtnjh® bjŒt«nt ¿yhj beŠádh‹;rdf‹kh kfŸ;bga® rd»; fhF¤j‹kidÉah‹;’ v‹wdŸ kWÉš f‰ãdhŸ. 31

31. mdf«kh be¿gl® - ghtk‰w áwªj tÊÆnyxGF»‹w. fhF¤j‹ - ïuhk‹. JwÉfis¤ bjŒtkhftÊgLª j‹ikíŸst‹ rdf‹.

m›tÊ midad ciu¤j MÆiH,`bt›tÊ tUªâÅ®; Éisªj _¥ãÅ®;ï›tÊ ïUÉid fl¡f v©ÂÅ®;v›tÊ Ã‹W«ï§F vŒâ Ü®;’v‹whŸ. 32

32. MŒïiH - áwªj Mguz§fis mÂªjtŸ.bt›tÊ - bfhoa tÊÆny elªJ. ïUÉid - ešÉidÔÉidfis.

JwÉ ïuhtz‹ bgUik Twš

`ïªâu‰F ïªâu‹; vGjš Mfyh¢Rªju‹; eh‹Kf‹ kuãš njh‹¿dh‹;mªju¤ njhL«v› îyF« MŸ»‹wh‹kªâu¤J mUkiw itF« ehÉdh‹. 33

fh©lY«, f©Â‹Ú® Jil¤j f‰ãdhŸ<©blGª jUS«?v‹W ïÅa T¿dhŸ. 25

25. Mirnkš _©blG - Mirnkš ÄFªJ vGªj.áªjid - v©z« cŸs. KiwÆnyh‹ jid - xG§f‰wtid

V¤âdŸ; vŒjY« ̀ïU¤â® <©L’vdnt¤âu¤J Mrd« ÉâÆ‹ eš»dhŸ;kh¤âÇ j©Lmaš it¤j tŠrD«ó¤bjhl® rhiyÆ‹ ïUªj nghœând. 26

26. nt¤âu¤J Mrd« - ãu«ghš brŒj Mrd¤ij.kh âÇ j©L - bgÇa K¡nfhiy. óbjhl® - óthšbjhL¡f¥g£l.

eL§»d kiyfS«, kuD«, ehmÉªJml§»d gwití«; Éy§F« mŠád;gl«FiwªJ xJ§»d gh«ò«; ghjf¡fLªbjhÊš mu¡fid¡ fhQ« f©Ând. 27

27. -.

ïuhtz¤ JwÉ

ïUªjt‹ `ahtJï› ÉU¡if? ï§FiwmUªjt‹ aht‹?Ú® ahiu?’ v‹wY«,`ÉUªâd®; ï›tÊ ÉuFï yh®’vd¥bgUªjl« f©ztŸ ngrš nkÆdhŸ. 28

28. ÉUªâd® - òâjhf tªjt®. ï›tÊ ÉuF ïyh® -ïªj ïl¤ij m¿ahjt®.

ÓjhnjÉ

`jauj‹ bjhšFy¤ jida‹; j«ãnahLca®Fy¤J m‹idbrhš c¢á Vªâdh‹.ma®Éy‹ ï›tÊ ciwí«; m‹dt‹bgaÇid¤ bjÇFâ®! bgUik p®;’ v‹whŸ. 29


`M©ilah‹ muRå‰ ¿Uªj mªef®nt©o,ah‹ ášgfš ciwjš nkÉnd‹;Ú©lbd‹ ïUªJ,mt‹ ãÇí« beŠány‹,Û©lbd‹;’ v‹wd‹ Éida« c‹Dth‹. 38

38. Ú©lbd‹ ïUªJ - beLeh£fŸ j§»ÆUªJ.mt‹ ãÇí« beŠány‹ - mtid¥ ãÇí« kdk‰wtdhŒ.Éida« c‹Dth‹ - ÓijÆ‹ fU¤ij m¿í« bghU£L.

ÓijÆ‹ nfŸÉfŸ

`ntjK« ntâa® mUS« bt~fyh¢,nrjd k‹cÆ® â‹D« ÔÉid¥ghjf mu¡f®j«, gâÆ‹ itFj‰F,VJv‹? clyK« Äifv‹W v©Qå®!’ 39

39. bt~fyh - ÉU«ghj. nrjid k‹cÆ® â‹D« -m¿îŸs Ãiy¤j cÆ®fis všyh« â‹D«. ÔÉid -bfhLŠ braiyíila.

td¤âil khjt® kU§F itfÈ®;òd¤âU eh£oil¥ òÅj® C®òfÃid¤âÈ®; mwbe¿ Ãid¡» yhjt®ïd¤âil it»Å®; v‹brŒ Ô®?’ v‹whŸ. 40

40. -.

ïuhtz¤ JwÉntW

k§ifm~J ciu¤jš nf£l tu«ãyh‹, `kWÉ‹ Ô®ªjh®bt§f©thŸ mu¡f® v‹d btUty«, bkŒ«ik neh¡»‹,â§fŸthŸ Kf¤â dhns; njtÇ‹ Ôa® m‹nw;v§fŸngh Èa®¡F ešyh® ÃUjnu Mt®;’ v‹wh‹. 41

41. kWÉ‹ Ô®ªjh® - F‰wkhd tÊÆny el¡»‹wt®fŸ. bt«f©thŸ - bfhLikia¤ j«Äl§bfh©lthisíila. btUty« - mŠrkh£nlh«. mnjtÇš -mªj¤ njt®fisÉl.

33. vGjš Mfyh - vGj Koahj. kªâu¤J mUkiw- kªâu¤njhL Toa áwªj ntj§fŸ.

`<r‹M© oUªjng® ïy§F khštiuCánt buhL«g¿¤J vL¡F« C‰w¤jh‹,MirfŸ Rkªjng® mkÇ ahidfŸóršbrŒ kU¥ãid¥ bghobrŒ njhËdh‹.’ 34

34. C‰w¤jh‹ - tÈikíŸst‹. MirfŸ -âirfis¢ Rkªj - fh¤j. ng® mkÇ - bgÇa ngh® brŒí«tÈikíŸs. órš - r©il.

`jhŸcil ky®csh‹ jªj mªj«ïšehŸcil thœ¡ifa‹; ehÇ ghf¤j‹thŸcil¤ jl¡ifa‹; thÇ it¤jbt«njhŸcil¢ áiwÆd‹; Fz§fŸ nk‹ikah‹.’ 35

35. jhŸcil - bfhoiaíila. ehÇ - bg©. thÇit¤j - ão¤J mil¤Jit¤j. nfhŸcil - »uf§fiscila. bt«áiwÆd‹ - bfhoa áiw¢rhiyiacilat‹.

`bt«ikÔ® xG¡»d‹; ÉÇªj nfŸÉa‹;br«iknah‹; k‹kj‹ âif¡F« br›tÆ‹;v«kndh® midtU« ïiwt‹ v‹WvQ«K«iknah® bgUikí« K‰W«, bg‰¿ah‹.’ 36

36. br›Éa‹ - mHFŸst‹. K«iknah® -K«_®¤âfË‹. bgUikí« K‰W« - bgUikiaí«mÊ¡F«. bg‰¿ah‹ - j‹ikíŸst‹.

mid¤Jy »D« mHfikªj e§ifa®vid¥gy® mt‹jdJ mUË‹ ï¢irnah®;Ãid¤Jmt® cUfî«; cjt ne®»y‹;kd¡»Å ahŸxU khij ehLth‹. 37

37. mt‹ jdJ - mtDila. mUË‹ ï¢irnah® -mUËid ÉU«ã Ã‰ngh®. `mid¤Jy»Y« mHfikªje§ifa®’ vid¥gy® - v¤jidnah gy®. cjt ne®»y‹ -ï‹g¤ij cjt¢ r«kâ¡fhjt‹.


45. T‹ c»® - tisªj ef§fisíila. kl§fšV‰¿‹ - M© á§f§fË‹.

ÓjhnjÉ

`Ä‹âu©L mida g§» ÉuhjD«, btFË bgh§f¡f‹¿a kd¤J bt‹¿¡ fu‹Kjš fz¡» nyhU«,bgh‹¿a órš x‹W« nf£oÈ® nghY«;’ v‹whŸ;m‹W mt‰F mL¤jJ c‹Å kiH¡fÙ® mUÉ nrh®thŸ. 46

46. g§» - jiykÆiuíila. btFË bgh§f - nfhg«ÄFªjjhš. f‹¿a kd¤J - ieªj kd¤ijíila.bgh‹¿a órš - ïwªj nghiu¥g‰¿.

`thŸmÇ tŸsš; brh‹d kh‹fz« ÃUj®; m‹dh®nfbshL koí khW«, thdt® »sU khW«,ehisna fh©o® m‹nw; eitÆÈ® cz®» änuh!ÛsUª jUkª j‹id btšYnkh ght«?’ v‹whŸ. 47

47. thŸmÇ tŸsš - bfhoa á«k«ngh‹wïuhkdhš. nfbshL - R‰w¤njhL. »sUkhW« - ca®tilí«goí«.

ïuhtz¤ JwÉÆ‹ ád«

njÅil mKj sha m‹d,bk‹ áybrhš khiy,jh‹cil¢ brÉf qL jtœcw¤, jË®¤J å§F«C‹cil cl«ã dhD«, cUbfG khd« C‹w,`khÅl® tÈa®’ v‹w kh‰w¤jhš Ó‰w« it¤jh‹. 48

48. m‹d« -m‹d«ngh‹w ÓijÆ‹. bk‹áybrhškhiy - bkšÈa áy brh‰bwhl®fŸ. jtœcw -jtœªJ Ã‰f. cUbfG khd« - ÄFªj bt£fkhdJ. C‹w- cŸs¤âny gâa.

Ó¿d‹ ciubrŒ th‹`m¢ áWtÈ¥ òšÈ nah®f£F<WxU kÅj‹ brŒjh‹, v‹bwL¤J ïa«ã dhnaš,njWâ, ehis na,m› ïUgJ â©njhŸ thilå¿a bghGJ, óis åbad åt‹’m‹nw. 49

nrÆiH, m‹d brhšy¤, Ôat®¢ nr®jš brŒnjh®öat® mšy®, brhšÈ‹, bjhšbe¿ bjhl®ªnjh®; v‹whŸkhatš mu¡f® tšy® nt©LU th¡f, v‹gJMatŸ m¿jš nj‰whŸ; MjÈ‹ mašx‹W v©zhŸ. 42

42. m‹d brhšy - ïuhtz‹ mitfis¡T¿aîl‹, brhšÈ‹ öat® - brhšy¥nghdhš gÇR¤jkhdt®fS«. bjhšbe¿¤ bjhl®ªnjh® - gHikahdxG¡f be¿ia¥ ã‹g‰¿at®fS«. `Ôat®¢ nr®jšbrŒah® - Ôat®fSl‹ nrukh£lh®fŸ.’ khatšmu¡f® nt©L cUth¡f tšy®.

`mÆ®¤jdŸ MF«’ v‹WX® Iíwî mf¤J¡ bfh©lh‹;bga®¤jJ Jil¡f v©Â¥ ã¿Jw¥ ngrš c‰wh‹;`ka¡fW« cyf« _‹¿‹ thœgt®¡F mida tšnyh®ïa‰ifÆ‹ Ã‰gJ mšyhš ïa‰wyh« be¿v‹’ v‹wh‹. 43

43. ã¿Jw - ntWÉjkhf. ïa‰ifÆ‹ - ïašghdeštÊÆš. ïa‰wš M« be¿ - Ôik brŒa¡Toa tÊ. v‹- v‹d? (x‹W« ïšiy.)

ÓjhnjÉ

âw«bjÇ tŠr‹ m¢brhš br¥gY«, br¥g« Ä¡fhŸ`mw«jU tŸsš <©o§F mUªjt« KaY« ehSŸ,kw«jiy âÇªj thœ¡if mu¡f®j« tU¡f¤ njhL«ïwªjd® Kot®; ã‹d® ïl®ïiy cy»š;’ v‹whŸ. 44

44. âw«bjÇ tŠr‹ - ÓijÆ‹ kdtÈikia m¿ªJbfhŸS »‹wtdh»a mªj tŠrf‹. kw«jiy -ght¤â‹f© <Lg£L. âÇªj thœ¡if - miyªj thœ¡ifiaíila.

ïuhtz¤ JwÉ

khdtŸ ciu¤j nyhL« `khÅl® mu¡f® j«ikÛ‹vd ÄËU« f©zhŒ! nt®mw btšt® v‹Å‹,ahidÆ‹ ïd¤ij všyh« ïsKaš bfhšY«; ï‹D«T‹c»® kl§fš V‰¿‹ FGitkh‹ bfhšY«.” v‹wh‹. 45


52. k©ïil - ï›îy»ny. òGÉ‹ thG« - òGit¥nghy thG«.

`Fiyîwš m‹d«! K‹d« ahiuí« F«ã lhv‹jiyÄir kFl« v‹d¤, jÅ¤jÅ ïÅJ jh§»,my»šó© mu«ig khj® moKiw Vtš brŒa,cyf«< nuG« MS« bršt¤JŸ ciwâ?” v‹wh‹. 53

56. m‹d« Fiyîwš - m‹dnk tUªjhnj. jÅ¤jÅ- jÅ¤ jÅahf¤ jiyÆš it¤J. ïÅJ jh§» - e‹whf¢RkªJ. myF ïš ó© - mst‰w mÂfy‹fisíila.

ÓijÆ‹ åu bkhÊfŸ

brÉfis¤ jË®¡if ahny á¡Fw¢ nrk« brŒjhŸ`fÉD«bt« áiy¡if bt‹¿¡ fhF¤j‹ f‰ã ndid¥,òÉÆil xG¡f« neh¡fh¥, bgh§FvÇ¥ òÅj® <í«mÉia,ehŒ nt£lJ v‹d, v‹brhdhŒ mu¡f?’ v‹dh. 54

54. á¡Fw - kiwí«go. nrk« brŒjhŸ - _o¡bfh©lhŸ. xG¡f« neh¡fh - xG¡f¤ij v©Â.vÇ¥òÅj® - ntŸÉ¤ Ô ts®¡F« gÇR¤jkhdt®fŸ. mÉ- mÉ®¥ghf«.

`òšEid ÚÇ‹, behŒjh¥ nghjny bghUªâ Ã‹w,v‹cÆ® ïH¤jš mŠá, ï‰ãw¥ò mÊjš c©nlh?Ä‹cÆ®¤J, cWÄ‹ ÓW« bt«fiz Éuth K‹d«c‹cÆ®¡F« cWâ neh¡» xË¤âahš Xo;’ v‹whŸ. 55

55. behŒjh¥ nghjny - ÉiuªJ mÊªJnghF«j‹ikia. ïšãw¥ò - Fo¥ãw¥ã‹ bgUik. Ä‹ca®¤J- Ä‹diy¥nghš xË åá. cUÄ‹ ÓW« - ïoia¥nghšKH§F»‹w.

ïuhtz‹ Óijia Ãy¤bjhL bga®¤bjL¤jš

M©lh ÆilÔ at‹,`M ÆiHia¤Ô©lh‹ ma‹K‹ ciuáª ijbrah¤;ö©jh‹ vdyh« ca®njhŸ tÈahš.,Ñ©lh‹ Ãy«ngh ridÑœ¥ òilna. 56

49. m¢áWtÈ òšÈnah®f£F - mªj¢ á¿a tÈikíŸs m‰g®fshd mu¡f®fS¡F. <W - ïWâia (mÊit.)thil å¿a bghGJ - fh‰W ÄFªJ åáanghJ. óisåvd - óis¥ óit¥nghy. åt‹ - mÊth‹. m‹W; V;mirfŸ.

ÓijÆ‹ ïfœ¢á

`mu©jU âuŸnjhŸ rhy csvÅš M‰wš c©nlh?fu©lÚ® ïy§if ntªij¢ áiwit¤j, fH‰fhš åu‹âu©lnjhŸ td¤ij všyh«, á¿anjh® gUt« j‹Åš,ïu©LnjhŸ xUt‹ m‹nwh kGÉdhš v¿ªjh‹?” v‹whŸ.

50

50. mu©jU - fhtš brŒ»‹w. fu©lÚ® ïy§if -fk©ly Ú®ngh‹w flš Nœªj ïy§if. åu‹ - åuDila.(fh®¤j åÇah®¢Rd‹.) âu©l njhŸtd¤ij všyh« -âu©l òatd« KGtijí«. (fh®¤j åÇah®¢RdD¡FMÆu« njhŸfŸ.) ïu©L njhŸ xUt‹ - ïu©LnjhŸfisíila xUtdh»a guRuhk‹.

ïuhtz‹ cU¡ fh£lš

v‹¿tŸ ciu¤j nyhL« vÇªjd ead«; â¡»šbr‹wd âuŸnjhŸ; thd« Ô©od kFl«; â©ifx‹bwhLx‹W mo¤j nkf¤J cU«vd; vÆW j«Äšbk‹wd; btFË bgh§f; É£lJ kha ntl«. 51

51. vÆW j«Äš - g‰fŸ jhkhfnt. btFË bgh§fbk‹wd - nfhg« bgUf¡ fo¤jd.

ïuhtz‹ cUit¡ f©L Óij eL§»dhŸ.mt‹, `Ú bg©zhjÈ‹ c‹id¥ ãirªJ â‹dhkšÉ£nl‹.’ v‹wh‹.

`É©zt® Vtš brŒa bt‹wv‹ åu« ghuhŒ!k©Âil¥ òGÉ‹ thG« khÅl® tÈa® v‹whŒ!bg©vd¥ ãiH¤jhŒ! mšiy; c‹idah‹ ãirªJ â‹dv©Qbt‹ v‹Å‹, ã‹id v‹cÆ® ïH¥bg‹’ v‹wh‹. 52


tujh! ïisnahŒ! kWV J«ïyh¥gujh! ïisnahŒ! gÊó Qânuh?’ 61

61. rujhiufŸ - m«ò¤ jhiufis. kW VJ« ïyh -F‰w« x‹W« ïšyhj.

`nfhjh tÇna! FË®thŒ! FiHthŒ!khjh midahŒ! kdnd bjËthŒ!XjhJ cz®th® ciH,X oidnghŒÚjh‹ Éidna‹ Ãiybrhš yiynah?’ 62

62. FiHthŒ - ïu§F thŒ. Éidna‹ - ÔÉidíilnadh»a. Ãiy - v‹Dila Ãiyikia.

`KªJ« RidfhŸ! KiHthœ mÇfhŸ!ïªjª Ãyndh L«vL¤j iffhšIªJ« jiyg¤ J«miyªJ ciya¢áªJ« gof© LáÇ¡ »Ènuh?’ 63

63. -.

ÓijÆ‹ Ó‰wK« ïuhtz‹ VsdK«

ÓijÆ‹ òy«giy¡ nf£lh‹ ïuhtz‹;á¿J« ïu§fÉšiy. `mªj kÅj®fŸ v‹id¡bfh‹W c‹id Û£f¥ ngh»‹wh®fsh?’ v‹Wifbfh£o eif¤jh‹.

ntW

th¡»dhš m‹dh‹ brhšy, `khiaahš tŠr kh‹x‹WM¡»dhŒ, M¡», c‹id MUÆ® c©Q« T‰iw¥ngh¡»dhŒ, òFªJ, bfh©L ngh»‹whŒ; bghUJ Ã‹id¡fh¡Fkh fh©o ahÆ‹, fltšc‹ njiu!’ v‹whŸ. 64

64. T‰iw - T‰Wtdh»a ïuhkid. ngh¡»dhŒ -v‹ÅlÄUªJ nghf¢ brŒjhŒ. òFªJ - mt‹ ïšyhjrka¤âš tªJ. fltš - brY¤jhnj.

Û£L«x‹W ciubrŒ thŸ,`Ú åundš, ÉiuÉš k‰W‹T£lkh« mu¡f® j«ik¡ bfh‹W,c§if bfh§if _¡F«

56. ma‹K‹ ciu - eh‹ K‹nd T¿a rhg bkhÊia.áªij brah - Ãid¤J. ÑbHhL nkš - ÑG« nkY«.nahrid Ñœ¥òilna Ãy« Ñ©lh‹ - xU nahridmsîŸs Ãy¤ij¡ ÑnH mfœªjh‹.

bfh©lh‹ ca®nj® Äir;nfhš tisahŸf©lhŸ; jdJM UÆ®f© oyshš;k©jh‹ cW«Ä‹ Å‹ta§ »dŸ Mš;É©jh‹ tÊah vGth‹ Éiuth‹. 57

57. jdJ M® cÆ® - jdJ mÇa cÆuh»a ïuhkid.k©jh‹ cW« Ä‹Å‹ - k©Âš goªj Ä‹dš nghš.Mš; mirfŸ.

ÓijÆ‹ òy«gš

`ÉLnj®’ vd,bt§ fdšbtªJ mÊí«bfhonghš òuŸthŸ; FiythŸ; ma®thŸ;Joah vGthŸ! Jauhš mGthŸ`fojh mwnd ïJfh’ vDkhš. 58

58. -.

`kiyna! kund! kÆny! FÆny!fiyna! ãizna! fËnw! ãona!Ãiyah cÆnu! Ãiyne oÅ®nghŒciyah tÈah® ciHÚ® ciup®!’ 59

59. Ãiy neod® nghŒ - vdJ Ãiyia¤ bjÇªJbr‹W. tÈah® ciH - ïuhk ïy¡Ft®fËl«.

`brŠnr tfdh® ÃiyÚ® bjÇå®,kŠnr! bghÊny tdnj tijfhŸ,mŠnrš vdeš Fânuš! mona‹cŠrhš mJjh‹ ïÊnth ciup®!’ 60

60. -.

`ÃUjh âa®nt® mw,Úš K»šnghšrujh iufŸå áÅ®rh® »Ènuh?


rlhíÉ‹ m¿îiu

`bf£lhŒ »isnah LÃ‹thœ itvyh«R£lhŒ; ïJv‹ idbjhl§ »idÚ!g£lhŒ vdnt bfhL,g¤ âÅiaÉ£LV Fâahš; ÉË»‹ ¿iyahš.’ 2

2. g£lhŒ vdnt bfhL - ïwªjhŒ v‹W Ãid¤J¡bfh©L. ÉË¡»‹¿iy - ïw¡fkh£lhŒ. Mš; mir.

`ngjhŒ’ ãiHbrŒ jid;ng® cy»‹khjh midah is,kd¡ bfhLÚahjh fÃid¤ jid,v© z« ïyhŒ;Mjh u«Ãd¡ »Åah® csnuh?’ 3

3. -.

`ï«ik¡F cwnthL« ïwªJ mÊí«bt«ik¤ bjhÊšï§F ïj‹nkš ïiyahš;m«ik¡F mUkh euf« jUkhš;v«ik¡F ïjkhf ïJv© ÂidÚ!’ 4

4. ï«ik¡F - ï¥ãwÉ¡F. cwnthL« - R‰w¤njhL«.bt«ik¤ bjhÊš - bfhLªbjhÊš. m«ik¡F -m¥ãw¥ò¡F. v«ik¡F - v¥ãwÉ¡F.

`K¤nj tÇ‹,_y Kj‰ bghUsh«m¤njt® ï«kh Ål®;M jÈdhšv¤njt nuhLv© QtJ;v© z«ïyhŒ!ã¤JV ¿idah jšãiH¤ jidahš.’ 5

5. K¤njtÇ‹ - _‹W njt®fS¡F«. _y«Kj‰bghUsh« - Mâ_ykhd Kj‰bghUsh»a. v©z«ïyh - m¿Éšyhj.

`òu«g‰ ¿angh® Éilnah‹ mUshštu«bg‰ wî«,k‰ WsÉŠ irfS«,cu«bg‰ wdM td,c© ikÆndh‹ru«g‰ ¿arh g«ÉLª jidna.’ 6

th£odh® td¤âŸ cŸsh®, khÅl®, v‹w th®¤ijnf£L«ï« kha« brŒjJ m¢r¤â‹ »s®¢á m‹nwh?’ 65

65. T£l« M« - T£l¤jtuh»a. th£odh® -mW¤jt®fŸ m¢r¤â‹ »s®¢á m‹nwh - ga¤â‹ÄFâahš m‹nwh.

bkhÊjU« msÉš `e§if nfŸïJ, Ku©ïš ah¡ifïÊjU kÅj nuhnl ah‹brU ïiH¥bg‹ v‹whš,ÉÊjU be‰¿ ah‹jU btŸËbt‰ò vL¤j njh£F¥gÊjU«; mjÅš rhy¥ ga‹jU« tŠr«;’ v‹wh‹. 66

66. -.

ghití« mjid¡ nfsh¤ `j«Fy¥ gifP® j«ghšnghtJ F‰w«; thË‹ bghUtJ ehz« nghyh«;MtJ f‰ã dhiu tŠá¡F« M‰w nyah«;Vt«v‹? gÊjh‹ v‹nd? ïu¡f«ïš mu¡f®¡F’ v‹whŸ. 67

67. f‰ãdhiu tŠá¡F« - f‰òŸs bg©fistŠrid brŒJ bfh©LnghF«. M‰wny MtJM« -tšyikna áwªjjh«. Vt« v‹ - m¥goahdhš F‰wªjh‹vJ? gÊjh‹ v‹- ghtªjh‹ vJ?

13. rlhí cÆ® Ú¤j gly«

ï¢rka¤âny ÓijÆ‹ òy«gš nf£L¢ rlhítªjh‹; ïuhtz‹ njÇ‹K‹ br‹wh‹; ïwifÉÇ¤J¤ jL¤J Ã‹wh‹.

M©L‰ wmz§ »id’mŠ rš’vdh¤,Ô©L‰ ¿y‹v‹ Wz®áª ijÆdh‹;_©L‰W vGbt« fj«K‰ ¿y‹;Mš,Û©L‰W ciuah liynk Æd‹;Mš. 1

rlhí cÆ®Ú¤j gly«: Óijia¤ ö¡»¢br‹wrlhí cÆ®Ú¤j gly«: Óijia¤ ö¡»¢br‹wrlhí cÆ®Ú¤j gly«: Óijia¤ ö¡»¢br‹wrlhí cÆ®Ú¤j gly«: Óijia¤ ö¡»¢br‹wrlhí cÆ®Ú¤j gly«: Óijia¤ ö¡»¢br‹wïuhtzid vâ®¤J¥ ngh®òÇªj rlhí cÆ®ïuhtzid vâ®¤J¥ ngh®òÇªj rlhí cÆ®ïuhtzid vâ®¤J¥ ngh®òÇªj rlhí cÆ®ïuhtzid vâ®¤J¥ ngh®òÇªj rlhí cÆ®ïuhtzid vâ®¤J¥ ngh®òÇªj rlhí cÆ®É£lij¥ g‰¿¡ TW« gFâ.É£lij¥ g‰¿¡ TW« gFâ.É£lij¥ g‰¿¡ TW« gFâ.É£lij¥ g‰¿¡ TW« gFâ.É£lij¥ g‰¿¡ TW« gFâ.

1. bt«fj« K‰¿y‹ - bfhoa nfhg¤jhš Ãiwªây‹.Û©L c‰W - âU«ãtªJ. Mš; mirfŸ.


ÓijÆ‹ nrh®î

`t‹Jiz cs‹vd tªj k‹dD«bgh‹¿d‹; vd¡»Å¥ òfšv‹?’ v‹»‹whŸ;ï‹Jiz¥ ãÇªJ,ïÇªJ, ï‹dš vŒâam‹¿šm« bgilbad mu‰¿ dhŸmnuh. 10

10. t‹Jiz - tÈikíŸs Jizt‹. cs‹vd -ïU¡»‹wh‹ v‹W e«ò«go. ïÇªJ - Ú§». mnuh; mir.

`ã‹dt‹ ciuÆid kW¤J¥, ngijna‹m‹dt‹ jid¡foJ mf‰¿ nd‹;bghU«k‹dt‹ áiwmw ka§» nd‹;Éâï‹dK« v›Éid ïa‰W nkh!’vdh. 11

11. ã‹dt‹ - ïy¡Ft‹. bghU« k‹dt‹ - ngh®brŒj fGfurdh»a rlhíÉ‹.

`mšyšc‰ nwidtªJ mŠrš v‹wïªešyt‹ njh‰gnj! euf‹ btštnj!btštJ« ghtnkh! ntj« bghŒ¡Fnkh!ïšiynah mw«;’vd ïu§» V§»dhŸ. 12

12. njh‰gnj - njhšÉailtnjh. euf‹ - ghÉ.btštnj - btšYtnjh? mw« ïšiynah?

`f‰gÊ ahikv‹ flik; MÆD«bgh‰gÊ ahty« bghUªJ« ngh®tyh‹É‰gÊ í©lJ; ÉidÆ nd‹tªjï‰gÊ í©lJ;’v‹W ïu§» V§»dhŸ. 13

13. bgh‰ò mÊah - mHF bflhj. ty« bghUªJ« -tÈik bghUªâa. ngh®tyh‹ - nghÇny áwªj ïuhkDila. Éš gÊí©lJ - nfhj©l« gÊ¥ig milªjJ.ïšgÊ c©lJ - å£lh® gÊailªjd®.

V§FthŸ jÅikí«, ïwFï Hªjt‹M§FW Ãiyikí«, mu¡f‹ neh¡»dh‹;th§»d‹ njÇil it¤j k©bzhL«å§FnjhŸ Û¡bfhL, É©Â‹ V»dh‹. 14

6. c©ikÆndh‹ - ïuhkDila. rhg«g‰¿aru«ÉL« jidna - ÉšÈny mikªj fizfis ÉL«tiuÆYªjh‹. `tu« bg‰wî«, ÉŠirfS«, cu« bg‰wdMtd.’

`th‹MŸ gt‹ikª j‹,tis¤ jÉyh‹jhnd tÇ‹,Ã‹ WjL¥ gÇjhš;ehnd mt©cŒ¥ g‹ïªe‹ Djiy¥;nghÚ! foJ’v‹ Wòf‹ ¿lY«. 7

7. Ã‹W - mt‹ vânu Ã‹W. jL¥gÇJ - c‹ cÆiu¡fh¤J¡ bfhŸs KoahJ. mt© - m›Éuhk‹ cŸsÉl¤âš.

ïuhtz‹ ãothj«

`tU«ò© lu«!th ËÆ‹kh® òUÉ¥bgU«ò© âwth tifng UâÚ!ïU«ò©l Ú®ÛŸ »D«,v‹ ciHÆ‹fU«ò©l brhšÛŸ »yŸ;fh Qâahš! 8

8. tU« ò©lu« - tU»‹w fGnf. v‹ ciHÆ‹ -v‹Ål¤âš ïU¡F«. fU«ò c©l - fU«ã‹ ïÅikia¡bfh©l.

ntW

v‹D« msÉš, ga«K‹Å‹ ïu£o vŒj,m‹d« ma®»‹ wJneh¡»`mu¡f‹ ah¡ifá‹d« cW«ï¥ bghGnj;áiy Vªâ e§fŸk‹d‹ kf‹tª ây‹v‹W tUªjš m‹id.’ 9

9. -.

v‹W brhšÈ¢ rlhí ïuhtz‹nkš ngh®bjhL¤jh‹. ïuhtz‹ vŒj m«òfis bašyh«mÊ¤jh‹; mtDila nj®, Éš, M»aitfisí«áij¤jh‹. ïWâÆš ïuhtz‹ jdJ thiscUÉ¢ rlhíÉ‹ áwFfis bt£o åœ¤âdh‹;mt‹Ãy¤âny nrh®ªJ ÉGªjh‹. mJf©l Óijfy¡f« c‰whŸ.


mŠáiw FUâahW mÊªJ nrhuî«,`tŠáia Û£oby‹,’ v‹D« khdK«,brŠrnt k¡fŸghš br‹w fhjY«beŠRw¤, JÆ‹wd‹ cz®î Ú§fyh‹. 19

19. brŠrnt - e‹whf. k¡fŸghš - ò¤âu®fŸghš.(ïuhk ïy¡Ft®fŸ.) beŠRcw- cŸs¤âny bghUªj.cz®îÚ§fyh‹ JÆ‹wd‹ - cz®¢á mÊahjtdhŒ¤ö§»dh‹.

tŠáia mu¡fD« tšiy bfh©LnghŒ¢,brŠrnt âUcU¤ Ô©l mŠRth‹,eŠáaš mu¡»a® eLt©, MÆil¢áŠRg td¤âil¢ áiwit¤ jh‹;mnuh. 20

20. brŠrnt tšiy bfh©LnghŒ - e‹whf ÉiuÉšbfh©L nghŒ. eŠR ïaš - Éõ¤j‹ik bghUªâa.áŠRg td¤âil - mnrhf td¤âš. mnuh; mir.

ïuhk ïy¡Ft®fŸ Óijia¤ njo el¤jš

ïuhkid¤ njo¢br‹w ïy¡Ft‹ mtid¡f©L tz§»dh‹. ÓijÆ‹ J‹g¤ij vL¤Jiu¤Jelªjij eÉ‹wh‹. m¥bghGJjh‹. khßr‹ FušÓijia¥ ãÇ¡f¢brŒj Nœ¢ába‹W cz®ªjh‹.ïuhk‹ ÉiuªJ Óij ïUªj ïl¤ij milªjh‹;mtis¡ fhzhkš fy§»dh‹.

if¤j áªija‹ fd«FiH mz§»id¡ fhzhJ;cŒ¤J thœju ntbwhU bghUŸïyh‹, cjtit¤j khÃâ k©bzhL kiwªjd; th§»¥bghŒ¤J nsh®bfhs¤ âif¤JÃ‹ whidí« ngh‹wh‹. 21

21. if¤j -btW¤j. cŒ¤J thœju - it¤J¡bfh©Lthœtj‰F. cjt -cjÉ¡fhf. k©bzhL kiwªjd -k©nzhL kiwªjdthfî«. bghŒ¤Jnsh® - bghŒT¿Vkh‰¿at®. th§»¡ bfhs - th§»¡bfhŸsî«. âif¤JÃ‹whidí« - mJf©L âif¤jtidí«.

14. njÇilit¤j k©bzhL« - njÇnyit¤jk©Ql‹. th§»d‹ - ö¡»dh‹. å§FnjhŸ ÛbfhL -gU¤j njhË‹nkš it¤J¡bfh©L.

É©Âil btŒat‹ VF« ntf¤jhš,f©bzhL, kd«mit RH‹w f‰ãdhŸ,cŸÃiw cz®tÊªJ x‹W« X®ªâyŸ;k©ïil¤ j‹idí« kwªJ rh«ãdhŸ. 15

15. -.

mu¡f‹ br‹wJ f©l fG»‹ ntªj‹ fy¡f«

`tªây® ikªj®,e« kU»¡F vŒâabtªJa® Jil¤jbd‹ v‹D« bkŒ¥òfœjªây® ÉâÆdh®; jUk ntÈia¢áªâd®; nkšïÅ¢ brašv‹ dh«bfhnyh?’ 16

16. -.

`bt‰¿a® cs®vÅ‹, Ä‹Å‹ E©ïil¥bgh‰bwho¡F ïªÃiy òFj‰ ghynjh!c‰wij ï‹dbj‹W czu »‰¿ny‹;á‰wit tŠrid Koa¢ brŒjnjh?’ 17

17. bt‰¿a® - bt‰¿íŸs ïuhk ïy¡Ft®fŸ.cs®vÅ‹- cÆnuhL cŸsd® v‹whš. bgh‹ bjho¡F- bgh‹ tisaiy mÂªj ï¢Ójh ãuh£o¡F. á‰wittŠrid - á‰w‹id brŒj tŠridahdJ. Koa¢brŒjnjh - ï›thW Koí«go brŒjnjh?

gUŠRïiw, ï‹dd g‹Å, c‹Dth‹`mU«áiw c‰wdŸ M«v dhkd«,bghU«áiw m‰wnjš, óit f‰bgD«ïU«áiw mwhJvd ïlÇ‹ Ú§»dh‹. 18

18. gUŠRïiw - gUªâ‹ murdh»a rlhí. bghU«áiw m‰wnjš - ngh®brŒí« vdJ áwF mWg£ljhÆD«. óit - ÓijÆ‹. f‰òvD« ïU«áiw - f‰ò v‹Wbrhšy¥gL« bgÇa áwF. mwhJ - mWglhJ.


24. bfhiy ne®ªjh® jda® - bfhiy brŒjt®fsh»a ãŸisfŸ. KªJ Mnu cŸsh® - ïj‰F K‹òah® ïUªjh®? Kid - Kdò. xUt‹ - jruj‹.

`kh©nlnd m‹nwh! kiwnah® FiwKo¥gh‹ó©nl‹ Éuj«; mjdhš cÆ®bghW¥ng‹;Ú©nl‹ ku«nghy Ã‹bwhÊªj ò‹bjhÊny‹;nt©nl‹ï« khkha¥ ò‹ãwÉ nt©nlnd.’ 25

25. kh©nlnd m‹nwh - eh‹ ïUªJ« ïwªjtndm‹nwh? xÊªj - e‹ikÆÅ‹W« Ú§»a. ò‹ bjhÊny‹- ïÊªj bjhÊYilna‹. khkha¥ ò‹ãwÉ - bgÇabghŒahd m‰g¥ ãwÉ.

`v‹jhu« g‰W©z, V‹whia¢ rh‹nwhia¡bfh‹whD« Ã‹wh‹; bfhiyí©L Ú»lªjhŒ;t‹jhŸ áiynaªâ, thË¡ flšRkªJ,Ã‹nwD« Ã‹nw‹, beLku«nghš Ã‹nwnd.’ 26

26. v‹ jhu« g‰W©z - v‹ kid mayhÅl«ãogl. V‹whia - mtis ÉLÉ¡F« bghW¥igV‰whia. tšjhŸ - ÄFªj tÈikíŸs. thË - m«ò.

`brhšcilah® v‹nghš ïÅcsnuh, bjhšÉidna‹ïšcilahŸ fhz ïwFilahŒ! v©ïyh¥gšcilahŒ! c‹id¥ gilíilah‹ bfh‹wfyÉšcilna‹ Ã‹nw‹, Éwšcilna‹ mšnyndh?’ 27

27. brhš cilah® - òfGilah®. Éwš cilna‹ -tÈikíŸst‹. mšnyndh - mšyhjtndh?

ïuhk‹ ï¥go tUªJ«nghJ rlhí f©ÉÊ¤jh‹; ïUtiuí« neh¡»dh‹; mt®fismU»š miH¤jh‹; c¢á Kf®ªjh‹.

`tŠridahš tªj tuî,v‹gJ v‹DilabeŠrfnk K‹nd ÃidÉ¤jJ; MdhY«,mŠbrhš kÆiy mUªjâia Ú§»Ånuh!vŠršïyh M‰wš ïUåU«;’ v‹W ciu¤jh‹. 28

28. -.

ïy¡Ft‹ ciu¤jš

`njÇ‹ MÊí« bjÇªjd«; Ô©Ljš mŠá¥ghÇ ndhLbfh©L mfœªjJ« gh®¤jd«; ga‹ï‹W;XU« j‹ikpJ v‹v‹gJ cu‹ïyh jt®nghš;öu« nghjšK‹ bjhl®J«;’ v‹W ïisat‹ bjhHY«. 22

22. cu‹ ïyhjt®nghš - gyk‰wt®fis¥nghy.XUªj‹ik - Mnyhá¤J¡ bfh©oU¡F« j‹ikah»a.<Jv‹ v‹gJ - ï¢braiy v‹bd‹W TWtJ?

k©Â‹ nkšmt‹ nj®br‹w Rtblyh« khŒªJÉ©Â‹ X§»aJ xUÃiy; bkŒíw btªjò©Â‹ CLW ntšvd, kd«Äf¥ òG§»,`v©Â eh«ïÅ¢ brŒtJv‹ ïstny?’ v‹wh‹. 23

23. É©Â‹ X§»aJ - thd¤âš vGªjjh»a.xUÃiy - xU Ãiyia¡ f©L. bkŒcw btªj - cl«ãnyÄfî« btªJ nghd. ò©Â‹ CL cW - ò©Â‹ïilÆny EiHªj.

rlhíit¡ f©L tUªJjš

ïUtU« bj‰F neh¡»¢ br‹wd®; ïu©Lnahrid br‹wJ« åiz¡bfho x‹W åœªJ»lªjij¡f©ld®; ã‹D« br‹wd®; Éšbyh‹WxoªJ »l¡f¡ f©ld®; nkY« elªjd®; xUNyK«, m«gwh¤ öÂí« »l¡f¡ f©ld®.ï‹D« á¿J bjhiy br‹wã‹ ftr«, nj®¥ghf‹,Fâiu M»ait ïu¤j btŸs¤âny Äj¥gij¥gh®¤jd®; F©ly§fS«, k‰W« gy mÂfS«»l¥gij neh¡»d®. ïWâÆš rlhí áwF mWªJÉGªJ »l¡F« ïl¤ij ailªjd®. rlhíit¡f©l ïuhk‹ _®¢á¤J ÉGªjh‹. ã‹d® vGªJòy«ãdh‹.

`j«jh ijaiu¤ jda® bfhiyne®ªjh®Kªjhnu cŸsh®? Koªjhnd K‹xUt‹;vªjhnah! vj‰fhf Úí« ïwªjidahš.mªnjh Éidna‹ mU§T‰w« Mndnd!’ 24


`tL¡f©,th® Tªj yhis, ïuhtz‹, k©Â ndhL«vL¤jd‹ VF thid vâ®ªbjdJ M‰wš bfh©LjL¤jbd‹, Mt bjšyh«; jt¤Jmu‹ jªj thshšgL¤jd‹; ï§F åœªnj‹; ïJï‹W g£lJ’ v‹wh‹. 33

33. tL¡f© th® Tªjyhis - khtL ngh‹w f©fisí« Ú©l Tªjiyí« cila rhd»ia. MtJvšyh« - vd¡F M»‹w bt‰¿ia všyh«. gL¤jd‹ -mÊ¤jh‹.

ïuhk‹ ád«

F¿¤jbt« nfhg« ah®nkš nfhŸcW« bfhš,v‹ wŠábt¿¤JÃ‹W cyf« všyh« É«KW »‹w ntiy¥,bgh¿¥ãâ® glu¢ brªÔ¥ òifbahL« bgho¥g¥, bgh«v‹Wv¿¥gJX® KWtš njh‹w, ïuhkD« ïa«gš c‰wh‹. 34

34. bt¿¤J Ã‹W - ka§» Ã‹W. bgh¿¥ãâ® - Ô¥bgh¿fŸ áªJ»‹w. bgh¿¥ãâ® - bgho¤JfŸ. bgho¥g- njh‹w. bgh« v‹W - âObu‹W. v¿¥gJ - xË åR»‹w.

`bg©jÅ xU¤â j‹id¥ ngijthŸ mu¡f‹ g‰¿¡bfh©ld‹ Vf, Úï¡ nfhŸcw¡, FY§fš bršyhv©âir ïWâ ahd cyf§fŸ ït‰iw ï‹nd,f©lth dt®f nshL« fisíkhW ï‹W fh©o.’ 35

35. Ú ï¡ nfhŸ cw - Ú ï¡ bfhiyia mila.FY§fš bršyh - eL¡f kilahj. ï‹nd - ï¥bghGnj.

`jhuif câU khW«; jÅ¡fâ® ãâU khW«,ng®mfš thd« v§F« ãw§FvÇ ãw¡F khW«,ÚbuhL ÃyD«, fhY«, Ã‹wî« âÇªj ahî«,ntbuhL« g¿í khW«, É©zt® ÉËí khW«.’ 36

36. jhuif - e£r¤âu§fŸ. jÅ¡ fâ® - x¥g‰w NÇa‹.ãâUkhW - áijªJ câU«goí«. ãw§F - És§F»‹w.

`ï¡fz« x‹¿š, Ã‹w VÊndhL VG nkšÑœÄ¡fd ngh‹W njh‹W« cyf§fŸ åí khW«,

c©ik cz®ªj rlhí njWjš ciu¤jš

`mâra« xUtuhš mik¡fš MFnkh!JâaW ãwÉÆ‹ ï‹g J‹gªjh‹Éâtr« v‹gij nk‰bfh shÉo‹kâtÈ ahšÉâ btšy tšynkh.’ 29

29. mâra« - òJikia. JâmW - òfH‰w. Éâtr«v‹gij - Éâ tr¤jhš MtJ v‹gij.

`my¡fQ« ï‹gK« mQF ehŸmitÉy¡Ft« v‹gJ bkŒÆ‰W MFnkh!ïy¡FK¥ òu§fis vŒj ÉšÈah®jiy¡fy¤J ïuªjJ jt¤â‹ ghynjh?’ 30

30. K¥òu§fis ïy¡F vŒj - K¥òu§fis¡ F¿ahfit¤J vŒj. ÉšÈah® - gukát‹. jiy¡ fy¤J - ãukfghy¤âš. (jiy nah£oš).

`bgh§Fbt« nfhsuh ÉR«ò ó¤jdbt«fâ®¢ brštid ÉG§» Ú§Fkhš;m§f©kh Phy¤ij És¡F« MŒfâ®¤â§fS«, xUKiw tsU« njíkhš.’ 31

31. bgh§F bt« nfhŸmuh - nfhã¡»‹w bfhoatÈikíŸs gh«ò. ÉR«ò ó¤jd - thd« ky®ªjitngh‹w. bt« fâ®- RL»‹w fâ®fisíila. brštid -NÇaid.

ntW

`ãŸis¢brhš »Ëm dhis¥ ãÇîwš c‰w bg‰¿jŸS‰w mwK«, njt® JauK« jªj njahš;fŸs¥ngh® mu¡f® v‹D« fisÆid¡ fisªJ thœâòŸË‰F« òy‹ïš ngŒ¡F« jha‹d òyî ntnyhŒ!’ 32

32. ãÇî cwš c‰w bg‰¿ - ãÇí«go ne®ªj j‹ik.jŸS‰w mwK« - mu¡f®fshš jŸs¥g£l mwK«.òŸË‰F« - gwit¡F«. òy‹ïš ngŒ¡F« - m¿t‰wngŒ¡F«. òŸS¡F« ngŒ¡F« jhŒ ngh‹wJ ntyhíj«.


41. t«ò ïiH - f¢ir mÂªj. bfh«ò ïiH -bfh«òfŸ bghUªâa. Fy¥gÊ - Fy¤â‰F¥ gÊia.m«ãiH - m«ò bghUªâa.

`Mjyhš KÅthŒ mšiy; mUªjâ mida f‰ã‹fhjyhŸ Jau« Ú¡»¤, njt®j« fU¤J K‰¿,ntjüš KiwÆ‹ ahî« ÉâíË ÃWÉ, ntW«ÔJs Jil¤â;’ v‹wh‹, nrto¡ fky« nr®th‹. 42

42. fU¤J K‰¿ - v©z¤ij Ko¤J. ÉâíË ÃWÉ- Kiw¥ go ÃW¤â. ntW«cs ÔJ - k‰WKŸs Ôikfis.

Ñj§bfhŸ kyU nshD« njtU« v‹gJ v‹nd,ntj§fŸ fh©» yhik, btËÃ‹nw kiwí« åu‹ghj§fŸ f©Âš gh®¤jh‹; got§bfhŸ beoa gŠrój§fŸ ÉËí« ehS« ngh¡»yh cyf« ò¡fh‹. 43

43. Ój«bfhŸ - FË®¢á bghUªâa. v‹gJ v‹nd -fhzhjt®fŸ v‹gJ k£L« v‹d? btË Ã‹nw -ntj¤â‹ òwkhŒ Ã‹nw. got« bfhŸ - cUt§ bfh©l.ÉËí« ehS« - mÊí§ fhy¤âY«. ngh¡F ïyh -mÊahj.

ïuhk‹ ïy¡FtÅl« ciu¤jš

`mw«jiy Ã‹¿ yhj mu¡fÅ‹, M©ik Ô®ªnj‹,Jwªjbd‹ jt«brŒ nfndh? Jw¥gndh cÆiu¢ brhšyhŒ?ãwªjbd‹ bg‰W Ã‹w bg‰¿ahš, bg‰w jhijïwªjd‹; ïUªJ ns‹ah‹; v‹brŒnf‹ ïstš;’ v‹wh‹.

44

44. mu¡fÅ‹ - mu¡fdhš. Jwªjd‹ - thœit¤JwªjtdhŒ. ãwªjd‹ - eh‹ ï›îy»š ãwªjtdh».bg‰W Ã‹w bg‰¿ahš - milªJ Ã‹w gadhš.

v‹wY« ïisa åu‹ ïiwtid ïiwŠá, ah©L«bt‹¿ahŒ! ÉâÆ‹ j‹ik gGây ÉisªjJ m‹nwh!Ã‹WïÅ ÃidtJ v‹nd? beU§»m› tu¡f® j«ik¡bfh‹wã‹ m‹nwh btŒa bfhLªJa® FË¥gJ?’ v‹wh‹. 45

â¡Fil m©l nfhs¥ òw¤jî« ÔªJ, ÚÇ‹bkh¡FË‹ cilí khW« fh©’vd KÅí« ntiy. 37

37. åíkhW« - mÊí«goí«. m©lnfhs¥ òw¤jî«- cyF¡F m¥òw¤âš cŸsitfS«.

`bt« Rl®¡flîŸ Û©L nkUÉš kiwaš c‰wh‹;vŠrš ïš âirÆ‹ Ã‹w ahidí« ïÇaš nghd;JŠád cyf« všyh« v‹gJv‹? JÂªj beŠá‹mŠád‹ ïisa nfhî«; maš cnsh®¡F muQ« c©nlh?’ 38

38. vŠršïš - mÊahj. ïÇaš nghd - Ú§»¥nghÆd. muQ« - ghJfhtY«.

rlhíÉ‹ MWjš bkhÊfŸ

`eh£brŒj fky¤J m©zš eš»d eitÆš M‰wšnjh£brŒj åu« v‹Åš f©lid; brhšY« c©nlh?jh£brŒa fky¤ jhnd KjÈd®, jiyg¤J cŸsh‰FM£brŒ»‹ wh®fŸ m‹¿, mw«brŒ»‹ wh®fŸ ahnu?’ 39

39. ehŸ brŒj fky¤J m©zš - m‹wy®ªjjhkiuÆš cŸs eh‹Kf‹. M‰wš njhŸ - M‰wšbghUªâa njhisíilat‹. brŒj åu« - brŒj åu¤j‹ikia. v‹Åš - v‹Ål«. jh‹ brŒj - j©nlhLToa.

`bj©oiu cyfª j‹Åš, brWe®kh£L Vtš brŒJ,bg©oÇ‹ thœth® m‹nw;ïJ m‹nw njt® bg‰¿;g©LyF msªnjh‹ ešf¥, gh‰flš mKj«, mªehŸc©oy® MÆ‹, ïªehŸ m‹dt®¡F cŒjš c©nlh!’ 40

40. bjŸâiu - bjËªj flš Nœªj. cyf« j‹Åš -k©Qy»ny. brWe® kh£L - giftÇl«. cyF msªnjh‹- âUkhš.

`t«òïiH¡ bfh§if tŠá, td¤âil¤ jÄaŸ itf¡,bfh«ãiH khÅ‹ ã‹nghŒ¡, Fy¥gÊ T£o¡ bfh©O®!m«òïiH tÇÉš br§if Ia‹Û®! Mí« fhiy,c«ãiH v‹gJ mšyhš, cyf«brŒ ãiHí« c©nlh?’ 41


bjhštif¡ Fy¤â‹ tªjh‹ J‹g¤jhš, òdY« njhŒªJ«,brštif¡F cÇa všyh« brŒFth‹ v‹d btŒnah‹. 49

49. ntj« - ntj Kiw¥go. gÈ¡fl‹ gyî« - njtîzth»a fl‹fŸ gyî«. K‰¿ - brŒJ Ko¤J. bjhštif¡ Fy¤â‹ tªjh‹ - jdJ gHikahd Fy¤ânyãwªjtdh»a ïuhkDila. J‹g¤jhš - J‹g¤ij¡f©ljdhš. òdY« njhŒªJ - jhD« Úuho. brštif¡F- e‰fâÆny bršY« tif¡F. brŒFth‹ v‹d -brŒFthid¥ nghy. btŒnah‹ ntiy rh®ªjh‹ -NÇa‹ nkš fliy ailªjh‹.

14. mnahK»¥ gly«

mªâtªJ mQF« ntiy, m›tÊ mtU« Ú§»áªJu¢ brªÔ¡ fh£nlh® iktiu¢ nr¡if bfh©lh®;ïªâu®¡F ml§fš bršyh ïuh¡fj® vGªjJ v‹d,btªJa®¡F C‰w« Ma ÉÇÆUŸ å§»‰W; m‹nw. 1

mmmmmnahK»¥ gly«: mnahK» v‹D« mu¡»ÆnahK»¥ gly«: mnahK» v‹D« mu¡»ÆnahK»¥ gly«: mnahK» v‹D« mu¡»ÆnahK»¥ gly«: mnahK» v‹D« mu¡»ÆnahK»¥ gly«: mnahK» v‹D« mu¡»Æ‹‹‹‹‹brŒâia¥ g‰¿ ciu¡F« gFâ.brŒâia¥ g‰¿ ciu¡F« gFâ.brŒâia¥ g‰¿ ciu¡F« gFâ.brŒâia¥ g‰¿ ciu¡F« gFâ.brŒâia¥ g‰¿ ciu¡F« gFâ.

1. áªJ cu« brªÔ - mÊ¡»‹w tÈikíŸs brªÔguÉa. iktiu¢ nr¡if - fÇakiy¢ rhuiy. ïU£L¡Fïuh¡fj® ctik.

bkŒíw cz®î bršyh m¿Éd‹, ÉidÆ‹ C¡F«bghŒíW ãwÉ nghy¥, ngh¡fU« bgh§F f§FšbeŒíW beU¥ã‹ å§» ÃÄ®ju, cÆ®¥g Ús¡,ifawî cW»‹ whuhš; fhzyh« fiuÆ‰W; m‹nw. 2

2. bkŒcw - c©ikia¡ fhQ«go. cz®î bršyh- m¿î bršyhj. m¿Éd‹ - _l‹ xUt‹. ÉidÆ‹C¡F« - fUk¤jhš Ka‹W brŒ»‹w. ifawî - J‹g«.

ïuhk‹ ãÇth‰whikahš tUªjš

t©Ls® nfhij¢ Óij thŸKf« bghÈa thÅšf©lbd‹ v‹W åu‰F M§bfhU fhjš fh£l¤,j©jÄœ¤ bj‹wš v‹D« nfhŸmuh¤ jtG« rhuš,É©jy« És§F« br›É bt©kâ ÉÇªjJ m‹nw. 3

45. ÉâÆ‹ j‹ik - CœÉidÆ‹ j‹ikahdJ.gGJïš - å© nghtâšiy. btŒa bfhLªJa® - Äfî«bfhoa J‹g¤âš. FË¥gJ - _œFtJ?

`vªijÚ ïa«ã‰W v‹id? v©ika‹ M», ViH¢rªjth® FHÈdhis¤ Jwªjid jÂâ naD«,cªijia cÆ®c© lhid, cÆ®c©Q« C‰w« ïšyh¢áªijia M» Ã‹W brŒjt« brŒif?’ v‹wh‹. 46

46. v©ika‹ M» - vËikia cilat‹ M».Jwªjid - btW¤jtdhŒ. jÂânaD« - ádª jÂªjhŒMÆD«. C‰w« ïšyh - tÈika‰w. áªijia M» Ã‹W- cŸsKilatdh» Ã‹W. brŒjt« brŒif - brŒa¤j¡f jt¤ij¢ brŒjš áwªjnjh?; Ú brŒj jt¤ijnaÛ©L« brŒjš áwªjnjh?

m›tÊ ïstš Tw, m¿tD« ma®î Ú§»,`ï›tÊ ïida v©Â‹ ViHik¥ ghyJ’ v‹d,bt›tÊ bghÊí« f©Ù® Éy¡»d‹; `ÉËªj jhijbr›tÊ cÇik ahî« âU¤Jt« áWt!’ v‹wh‹. 47

47. ï›tÊ ïida v©Â‹ - ï›thW ïitfisÃid¤J¡ bfh©oU¥gJ. ViHik¥ ghyJ - m¿ahikÆ‹ gh‰ g£ljhF«. bt›tÊ bghÊí« f©Ù® -J‹g¤jhš bghÊí« f©Ùiu. cÇikahî« - flikKGtJ«. br›tÊ âU¤Jt« - br›itahd KiwÆšâU¤jkhf¢ brŒnth«.

Vªâd‹ ïUif j‹dhš, V‰¿d‹ <kª j‹nkš,rhªbjhL, kyU« ÚU« brhÇªjd‹, jiyÆ‹ rhÇfhªJvÇ fPy _£o¡, fl‹Kiw flth t©z«,ne®ªjd‹ Ãu«ò« e‹}š kªâu be¿Æ‹ tšyh‹. 48

48. <k« j‹nkš - ÉwFfË‹ nkš. rhªJ - rªjd«.jiyÆ‹ rhuš- jiy¥g¡f«. fhªJ vÇ - vÇ»‹w beU¥ig.fPy_£o - ÄFâahf¥ g‰wit¤J. flth t©z« -jtwhjgo.

gštif¤ Jiwí«, ntj¥ gÈ¡fl‹ gyî« K‰¿,bt›tif¡ FkuD Ã‹w ntiyÆ‹, ntiy rh®ªjh‹


`âw¤J ïdhjd brŒjy¤ njh®cwxW¤J Phy¤J cÆ®jik c©LHškw¤â dh®¡F tÈªjd® thœtnušmw¤â dhšïÅ MtJv‹?’ v‹D«Mš. 8

8. brŒjt¤njh® âw¤J- jt« brŒ»‹wt®fŸghš.ïdhjd cwxW¤J - J‹g« milí«go j©o¤J.kw¤âdh®fŸ - ghg¤ijíila mu¡f®fŸ. tÈªjd®thœtnuš - tÈik íŸst®fshŒ thœth®fshdhš.

bghGJ ÉoªjJ

ntW

kÆY« bgilí« cl‹âÇa, khD«fiyí« kUÉtu¥gÆY« ãoí« flfÇí«, tUt âÇt gh®¡»‹wh‹;FÆY«, fU«ò«, brGªnjD«, FHY«, ahG«, bfhG«ghF«,mÆY« mKJ« RitÚ¤j, bkhÊia¥ ãÇªjhš mÊahndh! 9

9. mÆY« mKJ« - c©Q« mKjK«. RitÚ¤j -Rita‰wd v‹W brhšY«goahd. bkhÊia - ïÅabkhÊia íilatid. mÊahndh - tUªjkh£lhndh?

ïuhkD« ïy¡FtD« Û©L« Óijia¤njo¢ br‹wd®; fhL kiyfis¤ jh©o¥ gâbd£Lnahridfis¡ flªJ br‹wd®. mt®fŸ xUnrhiyia milªj nghJ NÇaD« kiwªjh‹.ïUŸ NœªjJ. X® gË¡fiwia¡ f©L m§nfj§»d®.

mnahK» v‹D« mu¡»Æ‹ braš

m›Éil vŒâa m©zš ïuhk‹bt›Éil nghšïs åuid `åuï›Éil ehoid Ú®bfhz® bf‹wh‹;’bj›ïil Éšyt D«jÅ¢ br‹wh‹. 10

10. bt›Éilnghš - bfhoa fhisngh‹w. ehoid- njo. bj›ïil - gift®fis¥ ã‹Ål¢ brŒí«.

3. fhjš fh£l - fhjiy¤ ö©l. nfhŸ muh -bfhoa gh«ò. rhuš - kiy¢rhuÈš. É©jy« És§F« -thd¤âš És§F»‹w. br›É - mHFŸs. ÉÇªjJ - xËguÉ‰W. m‹W; V; mirfŸ.

ntW

`th§F« Éšy‹ tU«!tU«!’ v‹WïUgh§F« ÚŸbe¿ gh®¤jd nsh;vD«å§F« ntiy ÉÇâiu ah«vdX§» X§» xL§F« cÆ®¥ãdh‹. 4

4. -.

ó©l khdK«, ngh¡fU« fhjY«,ö©l Ã‹¿il njh«cW« MUÆ®Û©L« Û©L« btJ¥g btJ«ãdh‹;`nt©L nkhvd¡F ï‹dK« Éš?’v‹gh‹. 5

5. ïil njh«cW« - khd¤J¡F« fhjY¡F«ïilna Ã‹W tUªJ«. btJ¥g - th£l.

Ã‹W gšcÆ® fh¤j‰F ne®ªjah‹,v‹J iz¡Fy k§ifX® VªâiHj‹J a®¡flš Ô®¡F« râ®ïny‹;e‹W e‹bwd tÈ’vd ehQkhš. 6

6. ne®ªj ah‹ - cl‹g£l eh‹. Ja®¡flš - J‹g¡fliy. Ô®¡F« - xÊ¡F«. râ®ïny‹ - âwikÆšyhjt‹Mnd‹.

`bt‹¿ É‰if ïisat! nkšvyh«x‹W nghy cy¥ãy ehŸfŸjh«;Ã‹W fh©om‹ nwbeL« f§Fšjh‹ï‹W ÚŸtj‰F VJv‹?’ v‹D«Mš. 7

7. nkšvyh« - K‹bgšyh«. `ehŸfŸjh« x‹Wnghy’ cy¥ò ïy - bfLâa‰wdthÆUªjd. VJv‹ -fhuz« v‹d?


15. ÓuhŸ - j‹ikíŸst‹. f©lf® Ma - JZl®fsh»a.

`ghÉa uh«ït®; g©ãy®; e«ghšnkÉa fhuz« nt¿iy v‹gh‹;`khÉaš fhÅ‹ ta§»UŸ tªjhŒ!ahtŸ mOï!ciu brŒfoJ’ v‹wh‹. 16

16. nkÉa - milªj. nt¿iy - fhk¤ij¤jÉunt¿šiy. khïaš - Éy§FfŸ thG«.

ngád D¡Fvâ® ngRw ehzhŸ,Crš cH‹Wma® áªija S«jh‹;`ner«ïš m‹ãy‹ M»a Ã‹ghšMirÆ‹ tªj mnahK»’ v‹whŸ. 17

17. Crš cH‹W - Cryho. ma® áªijaS« -tUªJ»‹w cŸsKilatS«.

`v‹id kzªjUŸ’ v‹W nt©odhŸ;ïy¡Ft‹ kW¤jh‹.

bt«fj« ïšytŸ ã‹dU« `nknyhŒ!ï§F eW«òdš ehLâ v‹Å‹m§ifÆ dhšvid `mŠriy’, v‹whšf§ifÆ‹ Ú®bfhz® bt‹foJ’ v‹whŸ. 18

18. bt«fj« ïšytŸ - bfhoa nfhg« ïšyhjtŸ.

ïy¡Ft‹ ádªjh‹; `ï‹D« ï§nfÃ‹whš,c‹fhijí«, eháiaí« mW¥ng‹’ v‹wh‹. mtŸïy¡Ftid¡ f£o¤ jGÉ vL¤J¡bfh©L thÅšbr‹whŸ.

M§ftŸ kh®bghL ifÆ‹ ml§»¥ó§fHš th®áiy ÛË bghÈªjh‹;å§»a bt«ád åœkj bt«ngh®X§fš cÇ¡FŸ cU¤âu‹ x¤jh‹. 19

19. kh®bghL - kh®ãny. ifÆ‹ ml§» - ifahšmiz¡f¥ g£L ml§». ÛË - tÈikíŸs ïy¡Ft‹.X§fš - ahid.

v§fQ« ehod‹ Ú®ïil fhzh‹,á§f« vd¤jÄ a‹âÇ thid,m§Fm› td¤JŸ, mnahK» v‹D«bt§f© mu¡», ÉU«ãdŸ f©lhŸ. 11

11. -.

mGªâa áªijaŸ M», mu¡»vGªJa® fhjÈ‹ tªJvâ® Ã‹whŸ;`òG§F«v‹ nehŒbfl¥ òšYbt‹; m‹¿ÉG§Fbt dh«’vd É«kš cH‹wh‹. 12

12. mGªâa - tUªâa. ca® fhjÈ‹ - ts®»‹wfhjnyhL. v‹nehŒ bfl - v‹ fhknehŒ bfL«go.É«kš cH‹whŸ - óÇ¥nghL âÇªjhŸ.

ïuªjbd‹ vŒâa nghJïir ahJfuªjd ndš,eÅ bfh©L flªbj‹KuŠáÅš nkÉ Ka§Fbt‹;’ v‹WÉiuªbjâ® jªjdŸ ÔÆD« btŒahŸ. 13

13. ïuªjhd‹ vŒâanghJ - ahá¤J milªjnghJ.ïirahJ fuªjdndš - r«kâ¡fhkš kiwthdhÆ‹.eÅbfh©L flªJ - Äfî« öu¤âny bfh©L br‹W.nkÉ - ÉU«ã. KuŠáÅ‹ Ka§Fbt‹ - kh®ãny jGÉ¡bfhŸSnt‹.

Ã‹wdŸ MirÆ‹ Ú®fY G«f©F‹¿ Ãf®¥g FË®¥g ÉÊ¥ghŸ;Ä‹âÇ »‹w vÆ‰¿‹ És¡fhš,f‹WïU ËšâÇ nfhsÇ f©lh‹. 14

14. Ú®fYG« f© - Ú® xGF« f©fŸ. F‹¿Ãf®¥g -F‹¿ kÂia¥nghy. f‹W ïUËš - tUªJ»‹wïU£oš. nfhŸmÇ - ïy¡Ft‹.

`g©ilÆš ehá ïHªJ gij¡F«â©âw yhbshL jhlif Ó’uhŸ;f©lf® Ma mu¡f® fz¤njh®x©bjho ah«ïtŸ;’ v‹gJ cz®ªjh‹. 15


mnahK»Æ‹ _¡if mW¤jh‹. mtŸ my¿a Xirïuhk‹ fhâš ÉGªjJ. mJ mu¡»Æ‹ Fuš v‹Wm¿ªjh‹. clnd Ô¡fizia VÉ ïUis¥gfyh¡»¡ bfh©L xÈtªj âir neh¡»¥ nghdh‹.mnahK»ÆlÄUªJ ÉLg£L tªj ïy¡Ft‹,j‹id¤ njo tU« ïuhkid¡ f©lh‹.

`tªjbd‹ moand‹ tUªjš! thÊÃ‹mªj«ïš cŸs«;’v‹W m¿a¡ TWth‹rªj«bk‹ jË®òiu ruz« rh®ªjd‹;áªâd ead«tª jida brŒifah‹. 24

24. mªj«ïš - mst‰w m‹òila. TWth‹ -brhšY»‹w tdhŒ. áªâd ead« - ïHªj f©fŸ.brŒifah‹ - ïuhk‹.

C‰WW f©Â‹Ú® xGf Ã‹wt‹,V‰¿s« f‹¿id¥ ãÇî‰W, V§»Ã‹WM‰wyhJ mu‰WtJ mÇâ‹, vŒâaghšJW« gÅKiy MÉ‹ gh‹ikah‹. 25

25. M‰wyhJ - J¡f« jh§fhkš. mu‰WtJ - tUªJtJ.mÇâ‹ - mÇjhf ïU¡F« rka¤âš. vŒâa - milªj.ghšJW« - ghš Ãiwªj. gÅKiy - FË®ªj koiaíila.

ïy¡Ftid¥ g‹Kiw jGÉ¡bfh©L f©Ù®áªâdh‹ ïuhk‹. `Ú ãÇªjhŒ v‹W v©Ând‹;ïw¡f¤ JÂªnj‹. fhy« fÊªjj‰F¡ fhuz«v‹id?’ v‹wh‹. ïy¡Ft‹ elªj Ãfœ¢áiaciu¤jh‹.

`MŒîW bgU§flš mf¤JŸ MÆdh®ghŒâiu tUbjhW« gÇj‰ ghynuh?ÔÉid¥ ãwÉbt« áiwÆš g£lah«XŒîmW Ja®tu c£fš neh‹iknah?’ 26

26. MŒîW - MuhŒjš bghUªâa. mf¤JŸ -ïl¤âny. MÆdh® - br‹W Ã‰gt®. gÇjšghynuh -tUªJ« j‹ikíŸst® Mtnuh. c£fš - mŠá tUªJjš.neh‹iknah - tÈiknah.

ïuhk‹ ïy¡Ftid¤njo tUªJjš

`mŠbrhš»Ë m‹d mz§»id,K‹tŠá¤j ïuhtz‹ t›Édndh!eŠášbfho ah‹el iy¤bjhÊyhšJŠR‰wd ndh,Éâ Æ‹JÂthš.’ 20

20. eŠáš bfhoat‹ - eŠáY« bfhoatdh»aïuhtzDila. eliy¤ bjhÊyhš - tŠrf¢ brayhš.

`jŸshÉid na‹jÅ M®cÆuhŒcŸshŒ!xU Úí« xË¤jidnah!ãŸshŒ!bgÇ ahŒ!ãiH brŒjidahš!bfhŸshJcy F‹idïJ X!bfhonj!’ 21

21. cyF c‹id bfhŸsh - bgÇnah® c‹ braiyx¥ò¡ bfhŸs kh£lh®fŸ. ïJ X bfhoJ - ï¢brŒifÄfî« bfhLikahdJ.

`v‹id¤jU« vªijia, v‹idaiu¥bgh‹id¥bghU »‹w bghy‹FiHahŸj‹id¥ãÇ nt‹;cs‹ MtJjh‹,c‹id¥ãÇ ahj cÆ®¥òmynth,’ 22

22. v‹idaiu - v« jhaiu. bghy‹ FiHahŸj‹id - Óijia. ãÇnt‹ cs‹ MtJjh‹ - ãÇªJ«cÆUl‹ ïU¥ngdhtJ. cÆ®¥ò mynth - cÆUŸsikahš m‹nwh?

ehL«gy NHšfŸ njhW«;elªJXL«bga® brhšÈ; cisªJcÆ®nghŒthL«tif nrhU«; ka§FWkhš;ML«fË khkj ahid mdh‹. 23

23. gy NHšfŸ njhW« - gy ïl§fŸ njhW«.cisªJ - tUªâ. Mš; mir.

ïuhk‹ ïy¡Ftid¡f©L fË¤jš

ï›thW tUªâa ïuhk‹ j‰bfhiy brŒJbfhŸs¤ JÂªjh‹. ï¢rka¤âš ïy¡Ft‹


všyh¥ bghUŸfisí« j‹ tÆ‰¿š ml¡»¡bfhŸS« ïašãd‹.

kuòË ÃW¤ây‹, òu¡F« kh©ãy‹cu‹ïy‹ xUt‹eh£L cÆ®fŸ nghštd;btUît, áªJt, FÉt, É«knyhLïÇtd, ka§Ft ïašò neh¡»dh®. 1

ftªj‹ gly«: ftªj‹ v‹gt‹ ifÆnyftªj‹ gly«: ftªj‹ v‹gt‹ ifÆnyftªj‹ gly«: ftªj‹ v‹gt‹ ifÆnyftªj‹ gly«: ftªj‹ v‹gt‹ ifÆnyftªj‹ gly«: ftªj‹ v‹gt‹ ifÆnyïuhk ïy¡Ft®fŸ mf¥g£L Û©lij¥g‰¿¡ïuhk ïy¡Ft®fŸ mf¥g£L Û©lij¥g‰¿¡ïuhk ïy¡Ft®fŸ mf¥g£L Û©lij¥g‰¿¡ïuhk ïy¡Ft®fŸ mf¥g£L Û©lij¥g‰¿¡ïuhk ïy¡Ft®fŸ mf¥g£L Û©lij¥g‰¿¡TW« gFâ.TW« gFâ.TW« gFâ.TW« gFâ.TW« gFâ.

1. kuòcË ÃW¤ây‹ - Úâ Kiwia v©Â ÃiyÃW¤jhjt‹’ òu¡F« kh©òïy‹ - MS« áwªjFzk‰wt‹. cu‹ ïyh‹ - tÈikÆšyhjt‹. áªJt -Xo¢ ájWtd. É«knyhL - V¡f¤Jl‹.

`njbkhÊ âw¤âdhš mu¡f® nridtªJVKw tisªjJ’v‹W ctif vŒâdh®;neÄkhš tiumJ beU¡F »‹wnjM«vdš Ma,if kâ£FŸ MÆdh®. 2

2. njbkhÊ - Óij. âw¤âdhš - fhuzkhf. V«cw -ka¡f Kw. neÄkhštiu mJ - r¡fuths»Çah»a mJ.beU¡F»‹wJ - tutu beU§» tU»‹wJ.

ïstiy neh¡»d‹ ïuhk‹ `ViHiacisîbrŒ ïuhtz‹ ciwí« CU«,ï›msitaJ MFjš m¿â; Ia!e«»s®bgU« JauK« Ñ©l jh«,’vd. 3

3. ï› msitaJ MFjš - ï›btšiyia cilaJMtij. »s®bgU« - vGªj bgÇa. Ñ©ljh« - ãsªjjh«;mÊªjJ.

`K‰¿a mu¡f®j« KH§F jhidnašv‰¿a KubrhÈ, V§F« r§»irbg‰¿yJ; MjÈ‹ ã¿Jx‹ wh«;vd¢brh‰wd‹ ïisat‹; bjhGJ K‹Ådh‹.’ 4

`_tif mkuU«, cyf« K«ikí«nktU« gifvd¡ fhf nkštÇ‹Vtnu fl¥gt®? v«ã ÚcisMtnj tÈ?ïÅ muQ« nt©Lnkh?’ 27

27. _tif mku® - ãu«kh, khš, át‹. nktU« gif- miltj‰fÇa gifbfh©L. Vtnu fl¥gt® - ah®jh‹v‹id btšth®?

`ãÇgt® ahtU« ãÇf! ng®ïl®tUtd ahití« tUf! th®fHšbrUtÈ åuÃ‹ ÔU«; mšyJgUtuš v‹tÆ‹ gÆy‰ ghynjh? 28

28. brUtÊ - nghÇny tÈikíŸs. Ã‹ÔU« -c‹dhš Ú§F«. gÆyš ghynjh - gHFtj‰F cÇanjh.

`mu¡»íl‹ ngh®òÇªJ Û©nl‹ v‹wid!mtis Ú bfhšyÉšiy nghY«’ v‹wh‹ ïuhk‹.`mtis eh‹ bfhšyÉšiy; _¡F, fhJ, KiyfismW¤nj‹; mtŸ XyÄ£lhŸ.’ v‹wh‹ ïy¡Ft‹.

`bjhšïUŸ jid¡bfhy¤ bjhl®»‹ whisí«bfhšyiy; eháia¡ bfhŒJ Ú¡»dhŒ;tšiyÚ kDKjš kuã ndhŒ!vd¥òšÈd‹;’ ctifÆ‹ bghUÄ É«Kth‹. 29

29. bjhš ïUŸ - ÄFªj ïUËny. jid¡bfhy -c‹j‹id¡ bfhšY« bghU£L.

ã‹d® mt®fŸ tUzdhš thdÚ® bg‰WmUªâd®; ïuî KGJ« m§nfna xU kiyÆšj§»ÆUªjd®.

15. ftªj‹ gly«

Éoa‰ fhy¤âš ïuhk ïy¡Ft®fŸ ïUtU«Óijia¤ njo¡bfh©L òw¥g£ld®. e©gfÈnymt®fŸ ftªj‹ thG« td¤ij milªjd®.mt‹, j‹ iffis Ú£o, mitfS¡FŸ mf¥gL«


8. jis¥ò ïšfhš - Ú§fhj fh‰W. v¿a - g¿¤J år.nk¡F ca® - nkny ca®ªj.

Ú®òF« beL§flš ml§F«, neÄNœgh®òF beL«gF thia¥ gh®¤jd®;`N®òfš mÇanjh® mu¡f® bjhškâšC®òF thÆnyh, ïJ?’v‹W c‹Ådh®. 9

9. flš ml§F« - flš ml§»ÆU¡»‹w. neÄNœgh® - t£l« bghUªâa cyfnk. òF - EiHí«goahd.N®òfš mÇaJ - m¢r« òFjš ïšyhj.

ïy¡Ft‹ `ïJ xU ój«; e«ik¤ j‹ thÆnyngh£L¡bfhŸS«; eh« v‹d brŒayh«?’ v‹wh‹.mj‰F ïuhk‹ ã‹ tUkhW òf‹wh‹.

`njhifí« ãÇªjdŸ; vªij JŠád‹;ntfbt« gÊRkªJ cHy nt©lny‹;MjÈ‹ ah‹ïÅ ïjD¡F M«ïl«;VFâ <©LÃ‹W ïst ny!’ v‹wh‹. 10

10. ntf bt«gÊ - ÄFªj bfhoa gÊia. ïl« VFâ- ntW ïl¤â‰F¥ nghŒÉLf.

`<‹wt® ïl®gl, v«ã J‹òw¢,rh‹wt® Ja®cw¥, gÊ¡F¢ rh®îkhŒ¤njh‹wÈ‹ v‹cÆ® Jwªj nghjyhš,C‹¿a bgU«gl® Jil¡f x©Qnkh?’ 11

11. -.

`ïšïaš òila,Ú® mË¤j ï‹brhyhŸtšÈm› tu¡f®j« kidc shŸ;vd¢brhšÈbd‹, kiyvd¢ Rkªj öÂba‹,ÉšÈbd‹, bršbtndh Äâiy ntªj‹ghš.’ 12

12. ïš ïašò cila - ïšyw¤â‰nf‰w Fz«bghUªâa. tšÈ - Óij. öÂba‹ - m«ò¥ ò£oiacilnaD«. ÉšÈbd‹ - Éšiy cilnaD«.

4. KH§Fjhid K‰¿antš - MuthÇ¡»‹w nridNœªjdthÆ‹. v‰¿a - mo¡f¥g£l. V§F« - KH§F«.K‹Ådh‹ - Mnyhá¤jtdh»a. `ïisat‹ bjhGJbrh‰wd‹’.

`bjŸËa mKJvH¤ njt® th§»abtŸvÆ‰W mutªjh‹, ntbwh® ehfªjh‹,jŸsU tubyhL, jiyÆ dhštis¤J,cŸSw¡ ft®tnj x¡F«; CÊahŒ!’ 5

5. th§»a - ïG¤J¡ filªj. mut« - thR» v‹D«gh«ò.

ïj‰FŸ mt®fŸ ftªj‹ mU»š tªJÉ£ld®; mtid¡ f©ld®.

Xj«Ú®, k©,ïit Kjy Xâaój«X® IªâÅš bghUªâ‰W m‹¿na,ntjüš tu‹Kiw Éâ¡F« I«bgU«ghjf« âu©LÆ® gil¤j g©ãdh‹. 6

6. bghUªâ‰W m‹¿na - mikªjnj mšyhkš.tu‹Kiw Éâ¡F« - xG§fhf¡ TW»‹w. cÆ® gil¤j -cÆ®bg‰W tªjJngh‹w.

Xy«M® flšvd KH§F« Xijah‹;Mynk vdïU©L mH‹w M¡ifah‹;Úykhš neÄÆ‹ jiyia Ú¡»afhyne Äia¥bghU« ftªj¡ fh£áah‹, 7

7. mH‹w - bt«ikia¡ bfh©l. Úykhš - âUkhš.neÄÆ‹ - r¡fu¤jhš. fhyneÄÆ‹ - fhyneÄ v‹gtid¥ngh‹w. ftªj« - clš Fiw; K©l«.

jh¡»a jz¥ãšfhš v¿a¤, j‹Dilnk¡Fa® bfhLKo ïHªj nkUne®M¡ifÆ‹, ïUªjt‹ j‹id, m›tÊneh¡»d® ïUtU«, Ez§F nfŸÉah®. 8


ftªjD¡F ÉLjiy

`ï¥ój¤â‹ iffis¤ J©o¥gj‰F tÊfhQâ; JÂ¤J ï‹òWnth«;’ v‹wh‹ ïy¡Ft‹.MÆD« ïUtU«, ̀eh‹ K‹nd! eh‹ K‹nd!’ v‹WbrhšÈ¡ bfh©L ftªj‹ K‹ br‹wd®. mt‹`Ú§fŸ ah®’ v‹W ïo FuÈ‰ nf£lh‹. ïUtU«x‹W« ciuahkš cU¤J Ã‹wd®.

mÊªJ sh®mt®; ïfœªjd® v‹id;v‹W mH‹wh‹;bghÊªj nfhg¤j‹; bgh¿¡fdš ÉÊbjhW« bgho¥g,`ÉG§F nt‹’vd å§fY«, É©Qw åu®vGªj njhŸfis thŸfshš mÇªjd® ï£lh®. 17

17. mÊªJsh® my® - M©ik mÊªjt®fŸ mšy®.mH‹wh‹ - ádªjh‹. òJ¥bgh¿ - òâa Ô¥bgh¿. åu® -ïuhk ïy¡Ft®fŸ. É©cwvGªj njhŸfis - thd¤ijK£lts®ªjnjhŸfis.

iffŸ m‰w ftªj‹, kiy vd¡ ÑnH ÉGªjh‹

MS« ehaf‹ m§ifÆ‹ Ô©oa mjdhš,_S« rhg¤â‹ Kªâa ÔÉid Ko¤jh‹;njhS« th§»a njh«cil ah¡ifia¤ Jwth,Ús« Ú§»a gwitÆ‹ É©cw ÃÄ®ªjh‹. 18

18. rhg¤â‹ _S« - rhg¤âdhš _©l. KªâaÔÉid - K‹ c©lhd ÔÉidia. Ko¤jh‹ - Ú¡»dh‹.njhS« th§»a - njhisí« bt£o¤ jŸËa. njh«cilah¡ifia - F‰wK‰w cl«ig. Jwth - JwªJ. Ús«Ú§»agwitÆ‹ - v£l¤âš Éy»¢ br‹w gwitia¥nghy. É©cw ÃÄ®ªjh‹ - thd¤âš ca®ªJ Ã‹whŸ.

ftªj‹ thœ¤J

`<‹wtndh v¥bghUS«! všiyÔ® ešyw¤â‹rh‹wtndh! njt® jt¤â‹ jÅ¥gandh!_‹W ftlhŒ Kis¤bjGªj _ynkh!njh‹¿ mUÉidna‹ rhg¤J ïl®bjhiy¤jhŒ!’ 19

ïy¡Ft‹ ciu¤j kWbkhÊ

ntW

M©lh‹ ï‹dd g‹Ål Ia‰F ïisåu‹`<©oah‹ c‹ã‹ V»a ã‹ï› Él®tªJ_©lhš, K‹nd MUÆ nuhL« Koahnj,Û©nl nghj‰ fhbkÅ‹, e‹bw‹ Éid,’v‹wh‹. 13

13. -.

v‹wh‹ v‹dh¥ ã‹D« ïir¥gh‹ ̀ ïl®j‹idbt‹wh® m‹nw åu®fŸ Mth®; nkyhaj‹jhŒ, jªij j«K‹, vD«j‹ ika®K‹ndbgh‹wh‹ v‹whš, Ú§FtJ m‹nwh òfœm«kh?’ 14

14. òfœ Ú§FtJ m‹nwh - òfœ Éy»Él¡ TL«m‹nwh. m«kh; mir.

`v‹jhŒ c‹K‹ V¿a ahî« ïir;ï‹dšã‹whJ vŒâ¥, ngÇir ahs‰F mÊî©nlš,`bgh‹wh K‹d« bgh‹Wâ’ v‹whŸ ciubghŒahÃ‹whš m‹nwh Ã‰gJ thŒik, Ãiym«kh!’ 15

15. c‹K‹ - c‹ m©z‹. ïir - brŒtj‰FïirªJÃš. ã‹whJ - jhkjÄ‹¿. bghŒah Ã‹whšm‹nwh - bghŒahfhkš ïUªjhš m‹nwh. thŒikÃiyÃ‰gJ - c©ik ÃiyÃ‰gjhF«. m«kh; mir.

`nf£lh® bfhŸsh®; f©lt® ngzh®; »s®nghÇšnjh£lh® nfhij¢ nrh®FHš j‹id¤ JtshkšÛ£lh‹ v‹D« ngÇir bfhŸsh‹; brUbtšykh£lh‹ kh©lh‹; v‹wã‹ nkY« tirc©nlh?’ 16

16. bfhŸsh® - x¥ò¡bfhŸs kh£lh®fŸ. njh£L;njhL. njhLM® nfhij - óÉjœfshš bjhL¤j khiyiaíila. Jtshkš - nrh®ªJ nghfhkš; thlhkš.nkY« - ïj‰F nkY«.


`MaJ brŒif v‹gJ, mw¤Jiw be¿Æ‹ v©Â¤Ôat®¢ nr®¡» yhJ br›Énah®¢ nr®¤J¢ brŒjš;jhÆD« cÆ®¡F ešF« rtÇia¤ jiy¥g£L, m‹dhŸVanjh® be¿Æ‹ vŒâ, ïuiyÆ‹ F‹w« V¿. 24

24. Ôat®¢ nr®»yhJ - bf£lt®fis¢ nruhkš.br›Énah® - ešyt®fis¤ Jiz nr®¤J¡bfh©L.brŒjš MaJ brŒif - brŒtnj áwªj brayhF«.v‹gJ - v‹gij. mw¤Jiw be¿Æ‹ v©Â - mwbe¿Æny Ãid¤J. m‹dhŸ VaJX® - mtŸ VÉa xU.be¿Æ‹ - tÊÆny. ïuiyÆ‹ F‹w« - UáaKf g®tj«.

`fâut‹ áWt‹ Md fdfthŸ Ãw¤â dhidvâ®vâ® jGÉ, e£ã‹ ïÅJmk®ªJ, mtÅ‹ <©lbtâ®bghU« njhË dhis ehLjš ÉGÄJ;’v‹wh‹;mâ®RHš åu® jhK« m‹dnj miktJ Mdh®. 25

25. fâut‹ áWt‹ - NÇa‹ òjšt‹; R¡»ßt‹.fdfth® Ãw¤âdhid - bgh‹ngh‰ xËíŸstid.mtÅ‹ - mtdhš. btâ®bghU - _§»šngh‹w.

ã‹d® ïuhk ïy¡Ft®fŸ ïUtU« tÊelªJ kj§fh¢áuk¤ij milªjd®.

16. rgÇ ãw¥ò Ú§F gly«

f©Âa jUj‰F x¤j f‰gf¤ jUth« v‹d,c©Âa ešF« bršt« cW«eW« nrhiy, Phy«v©Âa ï‹g« m‹¿¤ J‹g§fŸ ïšiy ahdò©Âa« òÇªnjh® itF« Jw¡fnk ngh‹wJ m‹nw. 1

rgÇ ãw¥ò Ú§F gly«: rgÇ v‹D«rgÇ ãw¥ò Ú§F gly«: rgÇ v‹D«rgÇ ãw¥ò Ú§F gly«: rgÇ v‹D«rgÇ ãw¥ò Ú§F gly«: rgÇ v‹D«rgÇ ãw¥ò Ú§F gly«: rgÇ v‹D«jt_jh£o j‹ ãw¥ig É£L K¤âailªjij¥g‰¿jt_jh£o j‹ ãw¥ig É£L K¤âailªjij¥g‰¿jt_jh£o j‹ ãw¥ig É£L K¤âailªjij¥g‰¿jt_jh£o j‹ ãw¥ig É£L K¤âailªjij¥g‰¿jt_jh£o j‹ ãw¥ig É£L K¤âailªjij¥g‰¿ciu¡F« gFâ.ciu¡F« gFâ.ciu¡F« gFâ.ciu¡F« gFâ.ciu¡F« gFâ.

1. f©Âa - Ãid¤jitfis bašyh«. c©ÂaešF - c©gj‰F nt©oaitfisbašyh« bfhL¡F«.Jw¡fnk - Rt®¡f¤ijna.

m‹djh« ïU¡if e©Â, M©LÃ‹W, msÉš fhy«j‹idna ÃidªJ neh‰F« rtÇia¤ jiy¥g£L, m‹dh£F

19. všiyÔ® - mst‰w. rh‹wtndh - rh£áahÆUggtndh. ftlhŒ - »isahŒ; _tU« xUt® v‹wfU¤J. rhg¤J ïl® - rhg¤â‹ bfhLikia.

`fh©gh®¡F« fhz¥ gLbghU£F« f©zh»¥ó©ghŒnghš Ã‰¿ahš! ahbjh‹W« ózhjhŒ!kh©ghš cyif tÆ‰bwhË¤J th§Fâahš!M©ghnyh? bg©ghnyh? m¥ghnyh? v¥ghnyh?’ 20

20. ó©ghŒnghš - všyht‰¿Y« bghUªJ»‹wtid¥ nghy. ahbjh‹W« óQjhŒ - x‹¿Y«bghUªjhjtnd. th§Fâ - âU«g¥ bgWthŒ. Mš; mir.

`Mâ¥ ãukD«Ú! Mâ¥ gukD«Ú!Mâ vD«bghUS¡F m¥ghšc© lh»Y«Ú!nrhâÚ nrhâ¢ Rl®¥ãH«ò« Úv‹Wntj« ciubrŒjhš btŸfhnuh ntWŸsh®?’ 21

21. -.

`ÚbrŒif f©L Ãidªjdnth ÚŸkiwfŸ?c‹brŒif m‹ditjh« brh‹d xG¡»dnth?v‹brŒnj‹ K‹d« kw«brŒif vŒâdh®ã‹brštJ ïšyh¥, bgU«bršt« ÚjªjhŒ!’ 22

22. -.

`kha¥ ãwÉ kašÚ¡» kháyh¡fha¤ij eš»¤ JaÇ‹ fiuna‰¿¥ngbah¤j ngij¥ ãz¡fW¤j v«bgUkh‹!ehbah¤nj‹ v‹d ey‹ïiH¤nj‹ eh‹’v‹wh‹. 23

23. ngij¥ ãz¡F mW¤j - m¿É‹ikah»aF‰w¤ij xÊ¤j.

ï›thW thd¤âš td¥òl‹ Ã‹W thœ¤âatid ïuhk‹ f©lh‹; mtid ïy¡FtD¡F¡fhodh‹. ïy¡Ft‹ `Ú ah®?’ v‹W ftªjid¡nf£lh‹. “v‹ bga® jD; xU fªjUt‹ rhg¤jhšmu¡f‹ Mnd‹; c§fŸ if Ô©l¥ gH« ãwÉbg‰nw‹.” v‹wh‹. nkY« mt‹ ciu¤jjhtJ:-


å£oD¡F mikt jhd bkŒªbe¿ btËÆ‰ whf¡fh£LW« m¿P® v‹d, m‹dtŸ fH¿‰W všyh«nf£ld‹ v‹g k‹ndh; nfŸÉahš brÉfŸ K‰W«njh£lt® cz®É‹ c©Q« mKj¤â‹ RitahŒ Ã‹wh‹. 6

6. bkŒªbe¿ - bkŒtÊia. btËÆ‰whf - btË¥gilahf. m¿P® v‹d - PhÅfis¥nghy. nfŸÉahš -ü‰nfŸÉfshš. njh£lt® - Ãu«ãat®fŸ. cz®É‹ -m¿Édhš. c©Q« - Ef®ªJ k»G«.

mj‹ã‹ rgÇ, j‹ nahf rhjidahšcl«ig¤ JwªJ c«g® V»dhŸ. ïuhk ïy¡Ft®ïUtU« Éa¥bgŒâd®.

j©vD« fhD«, F‹W«, âirfS«, jÉu¥ nghdh®,k©ïil itfš njhW« tu«ãyhJ ML« kh¡fŸf©Âa ÉidfŸ v‹D« f£lHy fJt yhnyò©Âa« cU»‰ w‹d, g«igah« bghŒif ò¡fh®. 7

7. jÉu¥ nghdh® - Ú§F«go br‹wd®. ML«kh¡fŸ - âÇí« k¡fË‹. f©Âa - beU§»a. f£LmHšfJtyhš - bfhoa Ô¥g‰¿ajdhš. ò©Âa« cU»‰Wm‹d - ò©Âank cU»aJ nghy¡ fhz¥gL«.

ï‹ciu mUË¤, `Ôâ‹¿ ïUªjid nghY«’ v‹wh‹,K‹ït‰F ïJbt‹W v©zš Mtnjh® _y« ïšyh‹. 2

2. m‹dJ M« ïU¡if e©Â - m¤j‹ikah»aïl¤ij milªJ. jiy¥g£L - f©L.

M©ltŸ m‹ã‹ Vªâ mGJïÊ mUÉ¡ f©zd,`kh©lJv‹ kha« ghr«; tªjJ tu«ãš fhy«ó©lkh jt¤â‹ bršt«; nghaJ ãwÉ’ v‹ghŸnt©oa bfhz®ªJ ešf, ÉUªJbrŒJ ïUªj ntiy. 3

3. mKJ mUÉ ïÊ f©zŸ - mGJ mUÉnghšÚ® tÊ»‹w f©izíilatshŒ. kha¥ghr« - khiaah»a f£L. bršt« tªjJ - ga‹ »il¤jJ. ntiy -rka¤âš.

`átbgUkh‹, eh‹Kf‹ Kjnyh® v‹idmQ»d®. `c‹ jt« KoªjJ; ïuhkid¥ óá¤jã‹v«Äl« tUf’ v‹W ïa«ã¢ br‹wd®’ v‹whŸrtÇ.

`ïUªjbd‹, vªij Ú<©L vŒJâ v‹D« j‹ikbghUªâl ï‹W jh‹v‹ ò©Âa« ó¤jJ’ v‹d,mUªjt¤J muá j‹id m‹òw neh¡», `e§fŸtUªJW Jau« Ô®¤jhŒ, m«kid thÊ!’ v‹wh®. 4

4. vªijÚ <©L vŒJâ - vªijna Ú ï§nf tUthŒ.v‹D« j‹ik bghUªâl - v‹D« ïašig m¿ªjjdhš.`ïUªjd‹’. ó¤jJ - ky®ªJ ga‹ mË¤jJ. m«kid -jhna.

mdfD«, ïisa nfhî«, m‹Wmt© ciwªj ã‹iw,ÉidmW neh‹ã dhS«, bkŒ«ikÆ‹ neh¡», btŒaJidgÇ¤ njnuh‹ ikªj‹ ïUªj,m¤ Js¡»š F‹w«ÃidtÇJ Ma‰F x¤j be¿bayh« ÃidªJ brh‹dhŸ. 5

5. ÉidmW - ÔÉidia mW¤j. JidgÇ - ÉiuªJbršY« FâiufŸ f£oa. ikªj‹ - R¡»ßt‹. Js¡Fïš- mirt‰w. Ãidî mÇJ - Ãid¥gj‰F mÇaJ«. Ma‰Fx¤j - MuhŒtj‰F x¤jJkhd.

»£»ªjh fh©l«»£»ªjh fh©l«»£»ªjh fh©l«»£»ªjh fh©l«»£»ªjh fh©l«

1. g«ig¥ gly«

thœ¤J

_‹WcU vd¡Fz« K«ik ah«Kjšnjh‹WcU vití«;m« Kjiy¢ brhšYj‰FV‹WcU mikªjî«, ïilÆ‹ Ã‹wt‹,rh‹WcU; cz®ÉD¡F cz®tJ MÆdh‹. 1

»£»ªjh fh©l«: »Z»ªijÆš elªj»£»ªjh fh©l«: »Z»ªijÆš elªj»£»ªjh fh©l«: »Z»ªijÆš elªj»£»ªjh fh©l«: »Z»ªijÆš elªj»£»ªjh fh©l«: »Z»ªijÆš elªjtuyh‰iw¡ TW« gFâ.tuyh‰iw¡ TW« gFâ.tuyh‰iw¡ TW« gFâ.tuyh‰iw¡ TW« gFâ.tuyh‰iw¡ TW« gFâ.

g«ig¥ gly«: g«ig v‹D« bghŒifÆ‹g«ig¥ gly«: g«ig v‹D« bghŒifÆ‹g«ig¥ gly«: g«ig v‹D« bghŒifÆ‹g«ig¥ gly«: g«ig v‹D« bghŒifÆ‹g«ig¥ gly«: g«ig v‹D« bghŒifÆ‹áw¥ig¡ TW« gFâ.áw¥ig¡ TW« gFâ.áw¥ig¡ TW« gFâ.áw¥ig¡ TW« gFâ.áw¥ig¡ TW« gFâ.

1. cU - Ãw«. Fz« K«ikah« Kjš - Fz§fS«_‹whf ïU¡»‹w Kjšt‹. njh‹WcU vití« -fhz¥gL« cUt§fŸ všyhK« mtnd. m«Kjiy¢brhšYj‰F - m«Kjšt‹ bgUik ia¡ TWtj‰F.cUv‹W mikªjî« - cU¥bg‰W mikªjit fS«.ïilÆ‹ Ã‹wt‹ - j‹Ål« Ã‰F«go ïU¥gt‹.rh‹WcU - rh£áahd cUîŸst‹. cz®ÉD¡F cz®tJMÆdh‹ - mtnd m¿î¡F m¿thf ïU¡»‹wh‹. Ãw«_‹W; bt©ik, br«ik, fUik, Fz« _‹W: rh¤JÉf«,ïuh#r«, jhkr«.

g«igÆ‹ áw¥ò

nj‹go kyuJ; br§f© bt«ifkh¤jh‹go »‹wJ; bjËî rh‹wJ;Û‹go nkfK« goªJ ntiyÚ®th‹goªJ cy»il¡ »lªj kh©gJ. 2

f«g uhkhaz«

»£»ªjh fh©l«


atŸ - ïÅa bkhÊfisíila Ójh njÉÆ‹. nfŸ - cwî.xË¥glhJ - fhz¥glhkš. ÛdJ - Û‹fisíilaJ.

MÇa« KjÈa gâbd© ghilÆ‹óÇa®, xUtÊ¥ òFªj jh«vd;X®Éy »sÉfŸ x‹bwhL x¥òïy,nrh®Éy, És«òòŸ Jt‹W »‹wJ. 7

7. ghilÆ‹ - ghiõfËš. óÇa® - á¿J m¿îŸst®fŸ. `»sÉfŸ X®Éy’ x‹bwhL x¥ãš - x‹W¡F x‹WntWg£lit. Jt‹W»‹wJ - ÃiwªâU¤jiyíilaJ.

ntW

m‹d jh»a mf‹òdš bghŒifia mQ»¡f‹Å m‹dK« fkyK« KjÈa f©lh‹;j‹Å‹ Ú§»a jË®ïa‰F cU»d‹ js®th‹,c‹D« ešcz®î xL§»l¥ òy«ãlš c‰wh‹. 8

8. f‹Å - mH»a. jË®ïa‰F - ïsªjË®ngh‹wj‹ikíŸs ÓjhnjÉÆ‹ bghU£L.

ïuhk‹ òy«gšntW

`Xlh Ã‹w fËkÆny! rha‰F xJ§» cŸmÊªJTlh jhÇ‹ âÇ»‹w Úí« Mf« FË®ªjhnah!njlh Ã‹w v‹cÆiu¤ bjÇa¡ f©lhŒ; áªijctªJMlh Ã‹whŒ! MÆu«f© cilahŒ¡F xË¡F« MWc©nlh?” 9

9. rha‰F - ÓijÆ‹ rhaY¡F. xJ§» - njh‰W. cŸmÊªJ - kd« tUªâ. TlhjhÇ‹ - giftiu¥nghy. mf«- cŸs«.

`bgh‹ghš bghUî« ÉiumšÈ òšÈ¥ bghÈªj bghyªjhJj‹ghš jGî« FHšt©L, jÄœ¥gh£L ïir¡F« jhkiuna!`v‹ghš ïšiy; m¥ghnyh ïU¥gh® mšy®; ÉU¥òilac‹ghš ïšiy’ v‹w¡fhš xË¥gh nuhL« cwî©nlh?’ 10

10. bgh‹ghš bghUî« - bgh‹Å‹ ïašig x¤j.Éiu mšÈ - kz«bghUªâa ïjœfis. òšÈ¥ bghÈªj

2. if kh - ifiaíila Éy§F; ahid. Û‹ - Ä‹dš.

<®ªjE© gË§bfd¤ bjËªj <®«òdš,ng®ªbjhË® etkÂ gl®ªj ã¤âif,nr®ªJÊ¢ nr®ªJÊ Ãw¤ij¢ nr®jyhšX®ªJcz® Éšyt® cŸs« x¥gJ. 3

3. etkÂgl®ªj - etkÂfS« gâ¤J Ãiwªj.ã¤âif - gofis. nr®ªJÊ nr®ªJÊ - nrU«nghbjšyh«. Ãw¤ij - mªj ïu¤âd§fË‹ Ãw¤ij. X®ªJ -gy üšfis¡ f‰w¿ªJ«.

všbghU ehf®j« ïU¡if <Jvd¡»‰gnjh®j fh£áaJ; vÅD«, Ñœcw¡,f‰gf« midam¡ fÉP® eh£oabrh‰bghU sh«vd¤, njh‹wš rh‹wJ. 4

4. všbghU - xËbghUªâa. ehf®j« ïU¡if -ghjhs cyf«. <J vd¡»‰gJ - ïJjh‹vd¡ fh£Ltjh»a. Ñœcw¤ njh‹wš rh‹wJ - motiuÆY« fhQ«j‹ikíŸsJ.

fhril És¡»a fh£á¤J, MÆD«,khril ngijik ïilk a¡fyh‹,Mril ešcz®î mida jh«vd¥ghril tÆ‹bjhW« guªj g©gJ. 5

5. fhRmil - moÆny K¤J¡fŸ »l¥gij. És¡»a- e‹whf¡ fh£L»‹w. khRmil - F‰w«bghUªâa. MRmil - J‹g¤ij mil»‹w. ghril - ïiyfŸ. gRikmil; ghril.

fË¥glh kd¤jt‹ fhÂ‹, ̀ f‰bgD«»Ë¥glh bkhÊatŸ ÉÊÆ‹ nfŸ’vd¤,JË¥glh ead§fŸ JË¥g¢ nrhU«,v‹WxË¥glhJ MÆil xË¡F« ÛdJ. 6

6. fË¥glh - fË¥g‰w. kd¤jt‹ - kdKŸstdh»aïuhk‹. »Ë¥glh - »ËÆÅl¤J« c©lhfhj. bkhÊ


`áªijÆš á¿JJa® nr®îw¤ bjUkuÈ‹behªJmÆ®¤ jd®mida®; nehcw¢ á¿a®my®;mªju¤J mku®my®; khDl¥ got®;ka®áªjid¡F cÇabghUŸ njLj‰F cWÃiya®.’ 2

2. nr®îw - mila. bjUkuÈ‹ - m¤J‹g¤jhš.nfhcw¢ á¿a®my® - tUªJj‰FÇa vËat®fŸ mšy®.ka®áªjid¡F - ka§f¤j¡f kd¤J¡F.

`jUkK«, jfî«,ït® jdbkD« jifa®;tUfUkK« ã¿bjh®bghUŸ fUâm‹W; mJfUâ‹mUkUªJ midaJ,ïil mÊîtª JsJ;mjidïUkU§ »D«beoJ JUî»‹ wd®,ït®fŸ.’ 3

3. jfî - ešbyhG¡f«. jd« - bršt«. fUk« -fhÇa«. ïilmÊî tªJsJ - ïilÆny fhzhkšnghŒÉ£lJ.

`fj«vD« bghU©ikÆy®; fUizÆ‹ flšmida®;ïj«vD« bghUŸmyJX® ïašòcz®ª ây®;ït®fŸrjk‹mŠ RWÃiya®; jUk‹mŠ RWrÇj®;kjd‹mŠ RWtot®; kwÈmŠ RWÉwy®.’ 4

4. fj« - ád«. ïj« - e‹ik. rjk‹ - ïªâu‹. jUk‹- jUknjtD«. rÇj® - e‹dl¤ijíŸst®fŸ. kwÈ - vk‹.Éwy® - M‰wš cŸst®fŸ.

ntW

v‹gd gyî« v©Â ïUtiu vŒj neh¡»,m‹ãd‹; cUF »‹w cŸs¤j‹; M®t¤ njhiu,K‹ãÇªJ mida® j«ik, K‹Ådh‹ v‹d Ã‹wh‹;j‹bgU« Fz¤jhš j‹Å‹ jh‹myJ x¥ã yhjh‹. 5

5. vŒj neh¡» - e‹whf¥ gh®¤J. K‹Ådh‹ -Û©L« f©ltid¥nghy. x¥ãyhjh‹ - mDk‹.

`kÆšKjš gwit všyh«, kÂÃw¤J ït®fŸ nkÅbtÆšcw‰F ïu§», Ûjh ïU«áiw¥ gªj® åá,

- nr®ªJ És§F»‹w. jhJ - kfuªj«. jÄœ¥gh£L - ïÅaghliy.

ïy¡Ft‹ T¿a MWjšntW

M©Lm› tŸsiy, m‹bgD« M®mÂó©l j«ã `bghGJ fÊªjjhš;<©L ïU«òdš njhŒªJ,c‹ ïirvdÚ©l t‹fHš jhœbeo nahŒ!”v‹wh‹. 11

11. M®mÂ - mÇa Mguz¤ij. ïirbad - òfiH¥nghy. Ú©lt‹ - âÇÉ¡»uk mtjhu« vL¤jtDila.

ïuhkD«, g«ig¥ bghŒifÆš Úuho,eh£fl‹fis Ko¤jh‹. ïUtU« m¢nrhiyÆ‹xUòw¤nj j§»ÆUªjd®. ïuî fÊªjJ. Éoªjã‹mt®fŸ Óijia¤ njo¡ bfh©L òw¥g£ld®.

2. mDk¥ gly«

ïuhk ïy¡Ft® rtÇ F¿¤j kiyiamilªjd®. ït®fis¡ f©l R¡»ßt‹ KjÈnah®mŠád®; Fif¡FŸ Xo¥gJ§»d®. mt®fŸ, ïuhkïy¡Ft®fis thÈahš mD¥g¥g£lt®fŸ v‹Wv©Â eL§»d®. m¥bghGJ mDkh‹ mt®fS¡FMWjš T¿dh‹; xU ãu«k¢rhÇ cUîl‹ ïuhkïy¡Ft®fŸ ïUªj ïl¤ij milªjh‹.

mDkh‹ áªjid

`njtU¡ bfhUjiyt uh«Kjš njt®vÅ‹,_t®;k‰ ¿t®ïUt®; _ÇÉš fu®;ïtiuaht®x¥ gt®cy»š; ahJït®¡F mÇabghUŸ;nfty¤J ït®Ãiyik nj®tJv¡»HikbfhL?’ 1

mDk¥ gly«: mDkD¡F«, ïuhk ïy¡Ft®¡FmDk¥ gly«: mDkD¡F«, ïuhk ïy¡Ft®¡FmDk¥ gly«: mDkD¡F«, ïuhk ïy¡Ft®¡FmDk¥ gly«: mDkD¡F«, ïuhk ïy¡Ft®¡FmDk¥ gly«: mDkD¡F«, ïuhk ïy¡Ft®¡F«««««rªâ¥ò« e£ò« V‰g£lij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.rªâ¥ò« e£ò« V‰g£lij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.rªâ¥ò« e£ò« V‰g£lij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.rªâ¥ò« e£ò« V‰g£lij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.rªâ¥ò« e£ò« V‰g£lij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.

1. _ÇÉš - bgÇa Éšiy. nfty¤J - vËâny.nj®tJ v¡»HikbfhL - m¿tJ v›thW?


fŠr«x¤J my®ªj brŒa f©z!ah‹ fh‰¿‹ ntªj‰FmŠrid tÆ‰¿‹ tªnj‹; ehkK« mDk‹;’ v‹ng‹. 10

10. eË®ïU« gÅ¡F - Äfî« Fs®¢áíŸs gÅ¡F.nj«gh - thlhj. fŠr« - jhkiu.

`ï«kiy ÆUªJ thG«, vÇfâ®¥ gÇâ¢ bršt‹br«kY¡F Vtš brŒnt‹; njt!E« tuî neh¡»É«kšc‰W midah‹ Vt, ÉdÉa tªnj‹.” v‹wh‹v«kiy¡ FyK« jhH ïirRkªJ vGªj njhsh‹. 11

11. `njhsh‹ ....tªnj‹ v‹wh‹’ njhsh‹ - mDkh‹.br«kš - R¡»ßt‹. É«kš c‰W - fy¡fkilªJ.

ïuhk‹ khUâia¥ ghuh£lš

kh‰w«m~J ciu¤j nyhL«, tÇáiy¡ FÇáš ikªj‹nj‰w«c‰W, ïtÅ‹ C§F¢ br›Énah® ï‹ik nj¿,M‰wY«, Ãiwî«, fšÉ mikâí«, m¿î« v‹D«nt‰Wik ïtndh ošiy ah«;vd És«gš c‰wh‹. 12

12. ikªj‹ - ïuhk‹. nj‰w«c‰W - bjËtilªJ.ïtÅ‹ C§F - ïtidÉl.

`ïšyhj cyf¤ bj§F«, ï§»t‹ ïirfŸ Tu¡fšyhj fiyí«, ntj¡ flYnk; v‹D« fh£ábrhšyhny njh‹¿‰Wm‹nw;ah® bfhš ï¢brhšÈ‹bršt‹,Éšyh®njhŸ ïisa åu,ÉÇŠrndh! Éiltš yhndh?’ 13

13. `ï§F ït‹, ïirfŸ Tu fšyhj fiyí«,ntj¡flYnk, cyf¤J v§F« ïšyhj’ ïirfŸTu - òfœÄF«go. ïšyhj - ïšyhjitfsh«. ÉÇŠr‹ - ãuk‹.

R¡»ßtid¥g‰¿¡ nf£lš

`ït‹ c©ikahd ãuk¢rhÇ mšy‹;ã‹dhš ïtid¥g‰¿¤ bjÇªJ bfhŸnth«.’v‹W ïisa tÅl« ciu¤jh‹ ïuhk‹. mj‹ã‹mt‹ mDkhid¥gh®¤J.

`v›tÊ ÆUªjh‹ brh‹d fÉ¡Fy¤J ïiwt‹? ah§fŸm›tÊ mtid¡ fhQ« mU¤âahš mQf tªnj«;

vÆštF¤J vŒJ »‹w; ïdK»š fz§fŸ v§F«gÆšîw¤ âtiy áªâ¥ ga¥ga¤ jGî« gh§f®.’ 6

6. Ûjh - nkny. vÆš tF¤J - kâšnghš R‰¿tis¤J. vŒJ»‹w - mt®fSl‹ tU»‹w. gÆšòw -beU§Fjš bghUªâa. âtiy - kiH¤JË. ga¥ga¥gh§f® jGî« - iag¥ iga¥ g¡f¤âš bjhlU«.

`fhŒvÇ fdY« f‰fŸ, fŸSil ky®f nsnghšöabr« fky ghj« njhŒbjhW« FiHªJ njh‹W«;nghÆd âirfŸ njhW«, kubdhL, òšY« všyh«rhŒîW« bjhGt nghš;ï§F ït®fnsh jUk« Mth®?’ 7

7. FiHªJ njh‹W« - bk‹ikailªJ fhz¥gL«.`bjhGtnghš rhŒîW«.’

`J‹ãid¤ Jil¤J, kha¤ bjhšÉid j‹id Ú¡»¤,bj‹òy¤ j‹¿ Ûsh be¿cŒ¡F« njt nuhjh«;v‹bgd¡F cUF »‹wJ; ït®fÅªJ msÉš fhjš;m‹ãD¡F mtâ ïšiy; milîv‹bfhš m¿jš nj‰nw‹.’ 8

8. bj‹òy¤J m‹¿ - vknyhf¤J¡F mD¥ghkš.Ûshbe¿ - nkh£rnyhf«. v‹ò - vY«ò. msÉš fhjšït®»‹wJ - mst‰w m‹ò nknyh§F»‹wJ. mtâ -všiy.

mDkDl‹ ciuahlš

ï›tÊ v©Â, M©Lm› ÉUtU« vŒj nyhL«,br›tÊ cŸs¤ jhD« bjÇîw vâ®br‹W vŒâ¡`f›itÆ‹W Mf E§fŸ tuî’vd¡ fUiz nahD«,`bt›tÊ Ú§» nahŒ!Ú ah®?’vd, És«gš c‰wh‹. 9

9. br›tÊ - eštÊÆny bršY«. cŸs¤jh‹ -cŸsKila mDkh‹. f›it - J‹g«. fUiznah‹ -ïuhk‹. bt›tÊ Ú§»nahŒ - bfhoa tÊÆÈUªJÚ§»dtnd.

`kŠbrd¤ âu©l nfhy nkÅa! kfË®¡ bfšyh«eŠbrd¤ jifa th», eË®ïU« gÅ¡F¤ nj«gh¡


ïašjU« òyik¢ br§nfhš kDKjš ahU« x›th¤jauj‹, fdf khl¤ jlkâš mnah¤â ntªj‹.’ 18

18. òaš jU«kj« - nkf«nghš bghÊí« kj¤ijí«.â©nfh£L - tÈikahd jªj§fisí« cila. òf®kiy¡F - òŸËfŸ bghUªâa kiyfŸngh‹w ahidfS¡bfšyh«. ïiwia - murdh»a ahidia. C®ªJ -brY¤â. kašjU« - m¿ahikíŸs. ïašjU« - jhnkmikªj.

`m‹dt‹ áWt dhšï› M©jif; m‹id Vt¤j‹Dila cÇik¢ bršt« j«ã¡F¤ jfÉ‹ eš»ešbeL« fhd« nr®ªjh‹; ehkK« ïuhk‹ v‹gh‹;ïªbeL« áiyt yhD¡F VtšbrŒ moa‹ ahnd.’ 19

19. m‹dt‹ - m¤jauj‹. jfÉ‹ eš» - bgUªj‹ikíl‹ bfhL¤J.

ïuhk‹ fhdf¤ij milªjJ Kjš, Óijiaïuhtz‹ vL¤nj»aJ tiuÆš mid¤ijí«ciu¤jh‹ ïy¡Ft‹. clnd mDkh‹ ïuhk‹mofis tz§»dh‹.

mDkh‹ c©ik cU¡fh£lš

jhœjY«,`jfhj brŒjJ v‹idÚ! jUk« m‹whš,nfŸÉüš kiwt yhsh!’ v‹wd‹; v‹d¡ nf£lghÊm« jlªnjhŸ bt‹¿ khUâ`gJk¢ br§f©MÊahŒ! moa ndD« mÇFy¤J xUt‹;’ v‹wh‹. 20

20. mÇ¡Fy¤J xUt‹ - Fu§F¡ T£l¤âny xUt‹.

Ä‹cU¡ bfh©l Éšnyh® Éa¥òw, ntj e‹}šã‹ cU¡ bfh©lJ v‹D« bgUikah« bghUS« jhH¥bgh‹cU¡ bfh©l nkU òa¤â‰F« ctik nghjh¤j‹cU¡ bfh©L Ã‹wh‹ jUk¤â‹ jÅik Ô®¥gh‹. 21

21. jUk¤â‹ jÅik Ô®¥gh‹ - jUk¤â‹ jÅikiaÚ¡F»‹wtdh»a khUâ. `ã‹ ntj« e‹}š cU¡bfh©lJ v‹D« bgUikah« bghUS« jhH’. ã‹ -

ï›tÊ Ã‹id c‰w vk¡FÚ ï‹W brh‹dbr›tÊ cŸs¤ jhid¡ fh£Lâ bjÇa’ v‹wh‹. 14

14. br›tÊ cŸs¤njhid - br›Éa be¿ÆnybršY« - kdKŸstid.

mDkh‹ ciu

`khâu¥ bghU¥nghL X§» tu«ãyh cy»š k‰W¥óju¥ òa¤J åu® E«x¡F« òÅj® ahnu!MjÇ¤J mtid¡ fh©l‰F mQ»Å® v‹Å‹, m‹dh‹ÔJmÉ¤J mÇâ‹ brŒj brŒjt¢ bršt« e‹nw!’ 15

15. óju¥ òa¤J åu® - Ãy«ngh‹w j‹ikíŸsòa¤ijíila åu®fns. khâu« - âir. tu«ò - všiy.mtid - R¡»ßtid. ÔJ mÉ¤J - Ôikia¤jU«I«bgh¿fisí« ml¡».

`ïuÉj‹ òjšt‹ j‹id ïªâu‹ òjšt‹ v‹D«gÇÉy‹ Ów¥, nghªJ gUtu‰F xUt‹ Mâ,mUÉm« F‹¿š v«nkhL ïUªjd‹; mt‹ghš bršt«tUtJX® mikÉ‹ tªÔ®, tiuÆD« ts®ªj njhç®!’ 16

16. gÇÉy‹ - m‹g‰wtdh»a thÈ. nghªJ -XotªJ. gUtu‰F - J‹g¤J¡F. tUtJX® mikÉ‹ -tU»‹w xU j‹ikia¥nghy.

`ah®vd És«ò nf‹ah‹ v«Fy¤ jiyt‰F c«ik;åuÚ® gÂ¤â®!’ v‹wh‹, bkŒ«ikÆ‹ ntÈ nghšth‹;th®fHš ïisa åu‹, kuòË, thŒik ahJ«nrh®Éy‹, Ãiyik bašyh« bjÇîw¢ brhšyš c‰wh‹. 17

17. kuòcË - brhšynt©oa Kiwia v©Â.thŒik ahJ« - c©ikÆÈUªJ á¿J«. nrh®îïy‹ -js®¢á m‰wtdhŒ.

ïy¡Ft‹ T¿aJ

`òašjU kj¤â© nfh£L¥ òf®kiy¡F ïiwia C®ªJ,kašjU« mîz® ahU« koju, tÇÉš bfh©l


2. NÊkhš ahidah® - khiyia mÂªj bgÇaahidia cila k‹d®fŸ. bjhGfHy - tz§F»‹wghj§fisíila. ghÊahš - òatÈikahš.

`Úâah®! fUizÆ‹ be¿Ædh®; be¿tÆ‹ngâah Ãiyikah®; vtÇD« bgUikah®;nghâahJ msÉyh cz®Édh®; òfÊdh®;fhânrŒ jUbeL« flîŸbt« gilÆdh®.’ 3

3. be¿tÆ‹ - xG¡f be¿ÆÈUªJ. ngâah -khWglhj. fhânrŒ - ÉRthÄ¤âu‹. fhâ v‹D«k‹d‹ kf‹ bfsáf‹; mtnd ÉRthÄ¤âu‹ Mdh‹.

jhlif tj« Kjš, fu‹ tiuíŸs ïuhk‹åu¤ij vL¤J És«ãdh‹.

`KidtU«, ãwU«,nkš KotU« gfšvyh«,ïida®tªJ cWt®v‹W ïašjt« òÇFth®;ÉidbaD« áiwJwªJ ca®gj« ÉuÉdh®,vida®v‹W ciubrŒnf‹, ïuÉj‹ áWtnd!’ 4

4. KidtU« - KÅt®fS«. ïašjt« - j«khšKoªj jt¤ij. Éid - CœÉid. ca®gj« ÉuÉdh® -K¤âbg‰wh®.

`khiaahš, kâÆyh ÃUj®nfh‹, kidÉia¤Ôafh‹ be¿Æ‹cŒ¤ jd‹;mtŸ njLth®,ÚIah jt«ïiH¤J cilikahš, beLkd«öiaah ciliaahš, cwÉid¤ JÂFth®.’ 5

5. ÃUj®nfh‹ - ïuhtz‹. kidÉia - ïuhk‹kidÉia. fh‹be¿Æ‹ - fh£L tÊÆny. JÂFth® -nt©LthuhÆdh®.

`jªâUª jd®mUŸ; jifbeL« gifPdh«ïªâu‹ áWtD¡F ïWâÆ‹W ïirjU«;òªâÆ‹ bgUikahŒ nghjU’ v‹W ciubrŒjh‹,kªâu« bfGKüš kuòz®ªJ cjîth‹. 6

6. mUŸjªJ ïUªjd® - e«Äl« fUiz bfh©oU¡»‹wd®. ïWâ - mÊî. ï‹W ïirjU« - ï¥bghGnj

ãwF. bgUikah« bghUS« - bgÇa bghUŸfS«.ctiknghjh - ctik brhštj‰F¥ nghjhJ v‹WbrhšY«go.

mDkh‹ cUit¡ f©l ïuhk‹ Éaªjh‹.`kiw fshY« m¿thY« m¿a Koahj bghUnsFu§FU¡ bfh©L Ã‹wJ.’ v‹W ïisatÅl«ciu¤jh‹.

`ešyd ÃÄ¤j« bg‰nw«; e«ãia¥ bg‰nw«; e«ghšïšiyna J‹g khdJ; ï‹gK« vŒâ‰W; ï‹D«,ÉšÈdhŒ! ïtid¥ nghyh« fÉ¡Fy¡ FÇáš åu‹brhšÈdhš Vtš brŒth‹, mt‹Ãiy brhšyš gh‰nwh?’ 22

22. brhšÈdhš VtšbrŒth‹ - brhšÈ‹go VtšbrŒ»‹wt‹ ïtdhÆ‹.

v‹wh‹. ã‹d® mDkh‹ mt®fis¥ gh®¤JÚ§fŸ á¿J neu« bghW§fŸ. ah‹ R¡»ßtidmiH¤J tU»‹nw‹.’ v‹W ïa«ã¢ br‹wh‹.

3. e£ò¡nfhŸ gly«

mDkh‹ R¡»ßtÅl« br‹wh‹. `ahD« c‹R‰wK«, ï›îyF« cŒªnjh«.’ v‹W KjÈšbkhÊªjh‹.

nkyt‹ âUkf‰F ciubrŒjh‹, `ÉiubrŒjh®thÈv‹W msÉyh tÈÆdh‹ cÆ®bjw¡fhy‹tª jd‹;ïl®¡ flšflª jd«;’vdhMy«c© ltÅ‹Ã‹W mUel« òÇFth‹. 1

e£ò¡nfhŸ gly«: R¡»ßt‹ KjÈat®fSl‹e£ò¡nfhŸ gly«: R¡»ßt‹ KjÈat®fSl‹e£ò¡nfhŸ gly«: R¡»ßt‹ KjÈat®fSl‹e£ò¡nfhŸ gly«: R¡»ßt‹ KjÈat®fSl‹e£ò¡nfhŸ gly«: R¡»ßt‹ KjÈat®fSl‹ïuhk‹ e£ò¡ bfhŸStij¥g‰¿¡ TW« gFâ.ïuhk‹ e£ò¡ bfhŸStij¥g‰¿¡ TW« gFâ.ïuhk‹ e£ò¡ bfhŸStij¥g‰¿¡ TW« gFâ.ïuhk‹ e£ò¡ bfhŸStij¥g‰¿¡ TW« gFâ.ïuhk‹ e£ò¡ bfhŸStij¥g‰¿¡ TW« gFâ.

1. nkyt‹ âUkf‰F - NÇa FkhuD¡F. cÆ®bjw -cÆiu¥ ngh¡f.

`NÊkhš ahidah® bjhGfHš jauj‹ghÊahš cybfyh« xUtÊ¥ gluthœMÊah‹ ikªj®;ng® m¿Édh®; mH»dh®;CÊah®; vËâ‹Ã‰F muRjªJ cjîth®.’ 2


vdÃidªJ, ïida v©Â ït®fÅ‰ fhjšXj¡fidflš fiuÃ‹W Vwh¡, f©ïiz fË¥g neh¡»,mdfid¡ FW»dh‹;m› m©zY« mU¤â Tu¥òidky®¤ jl¡if Ú£o¥ `nghªâÅJ ïU¤â’ v‹wh‹. 11

11. fhjšXj« fidflšÃ‹W - fhjyh»a btŸs¤ijíila flÈÈUªJ. fiuVwh - fiu Vwhkš. mU¤âTu- m‹ò ÄFªJ.

ïuhk‹ gÂ¤jgo R¡»ßt‹ c£fh®ªjh‹;ïuhkD«, R¡»ßtD« NÇa rªâu®fis¥ nghy¡fh£áaË¤jd®.

T£l«x¤ âUªjåu®, F¿¤jJX® bghU£F K‹dhŸ<£oa jtK«, ã‹d® Ka‰áí«, ïiaªjJ x¤jh®;Û£L«thŸ mu¡f® v‹D« ÔÉid ntÇ‹ th§f¡nf£Lz® fšÉnahL PhdK« »lªjJ x¤jh®. 12

12. T£l« x¤JïUªj åu® - e£òl‹ x‹Wnr®ªâUªj åu®fshd ïuhk R¡»ßt®fŸ. F¿¤jJ X®bghU£L - Ãid¤j xU braiy Ko¥gj‰F. Û£L« -nkY«. ntÇ‹ th§f - ntnuhL mÊ¥gj‰fhf.

Manjh® mtâ Æ‹f© mU¡f‹nrŒ muir neh¡»¤`ÔÉid Ôa neh‰wh® v‹Å‹ah®? bršt! Ã‹id,ehaf« cyF¡ bfšyh« v‹dyh«, ey«Ä¡ nfhia,nkÆbd‹; Éâna eš»‹ nktyh fhJv‹?’ v‹wh‹. 13

13. mtâÆ‹f© - rka¤âš. ÔadÔa - ÔikfŸmÊí«go. ehaf« - jiyikahdt‹. nktyhfhJ -milahjJ.

ïuhk‹ kWbkhÊ

`ikaW jt¤â‹ tªj rtÇ,ï« kiyÆ‹ ÚtªJvŒâid ïUªj j‹ik ïa«ãdŸ; ah§fŸ c‰wifaW Jau«, Ã‹dhš fl¥gJ fUâ tªnjh«;IaÃ‹ ÔU«’ v‹d; mÇ¡Fy¤ jur‹ brhšth‹. 14

c©lhF«. bfGK üš kuò cz®ªJ - Ãiwªj Úâüšfis Kiw¥go m¿ªJ. kªâu« cjîth‹ - MnyhridTW»‹wt‹.

R¡»ßt‹ ïuhkid miljš

m‹dth« ciubayh« m¿Édhš cz®Fth‹,c‹idna cilav‰F mÇaJv¥ bghUŸ;mnuhbgh‹idna bghUîthŒ! nghJ’;vd¥ nghJth‹,j‹idna midat‹ ruz«tªJ mQ»dh‹. 7

7. -.

ntW

f©ld‹ v‹g k‹ndh fâut‹ áWt‹, fhk®F©ly« Jwªj nfhy tjdK«, FË®¡F« f©Q«,ò©lÇ f§fŸ ó¤J¥, òašjæï¥, bghÈªj â§fŸk©ly« cja« brŒj, kufj¡ »Çm‹ dhid. 8

8. `fâut‹ áWt‹ m‹dhid¡ f©ld‹.’ fhk® -mH»a. òašjæï - nkf§fŸ bghUªâ. kufj¡»Ç -g¢irkiy.

neh¡»dh‹ beoJ Ã‹wh‹; `behotU« fky¤J m©zšM¡»a cyf« všyh« m‹Wbjh£L ï‹W fhW«gh¡»a« òÇªj všyh« FÉªJïU got« M»nk¡Fa® jlªnjhŸ bg‰W, åuuhŒ Éisªj’ v‹gh‹. 9

9. behoîmU« - brhšYtj‰F mÇa. òÇªj gh¡»a«všyh« - brŒj e‹ikfŸ ahî«. FÉªJ - x‹W âu©L.v‹gh‹ - v‹W Ãid¥gh‹.

nj¿d‹, `mku®¡ bfšyh« njtuh« njt® m‹nwkh¿ï¥ ãw¥ãš tªjh® khÅl® M»; k‹ndhMWbfhŸ roy¤ jhD«, maD«v‹W ït®fŸ MântWs FGit všyh« khDl« bt‹wJ m‹nw.’ 10

10. MWbfhŸ - f§ifia it¤J¡bfh©oU¡»‹w.roy¤jhD« - riliaíila átbgUkhD«. khDl« -kÅj® T£l«; kÅj¤j‹ik. `bt‹wJ v‹W nj¿dh‹.


ntW

fÅí«, fªjK«, fhí« öadïÅa ahití« bfhzu, ahÇD«òÅj‹ kŠrd¤ bjhÊšò ÇªJ,ã‹ïÅâ UªJeš ÉUªJ« MÆdh‹. 18

18. -.

ÉUªJ« M»,m« bkŒ«ik m‹ãndhLïUªJ neh¡»behªJ, ïiwt‹ áªâah¥,`bghUªJ e‹kid¡F cÇa óitia¥ãÇªJ shŒbfhnyh Úí« ã‹’v‹wh‹. 19

19. ïiwt‹ áªâah - ïuhk‹ v©Â¥gh®¤J.óitia - kidÉia.

thÈÆ‹ j‹ikia ciu¤jš

thÈ v‹gt‹ tu«g‰w t‹ik gil¤jt‹;átdoah‹; ïuhtzid thÈny f£o M£oat‹; mt‹ ïªâu‹ òjšt‹. khahÉ v‹D« X®mîz‹ mtÅl« ngh® òÇa tªjh‹. ïUtU«brU¢ brŒjd®. khahÉ njh‰W xUãy¤JŸòFªjh‹; thÈí« mtid¤ bjhl®ªJ br‹wh‹.ïu©nlfhš M©LfŸ flªjd; thÈâU«gÉšiy.R¡»ßt‹ JQ¡F‰wh‹. `ahD« ãy¤J£ òFªJm©zid¤ njLnt‹’ v‹W òw¥g£lh‹.

eh§fŸ jL¤njh«; t‰òW¤â¢ R¡»ßtidmurdh¡»ndh«. khahÉ âU«ã tªjhš v‹brŒtJv‹W mŠá¥ ãy¤â‹ thia kiyfshš mil¤njh«. khahÉia cÆU©l thÈ âU«ãdh‹;ãy¤â‹ thŒ _l¥goU¥gJ f©L btF©lh‹;mij¡ fhyhš v‰¿¤ âwªJ bfh©L btËnatªjh‹. mtid¡ f©lJ« R¡»ßt‹ tz§»dh‹;muir mtÅl« x¥gil¤jh‹. MÆD« thÈR¡»ßt‹nkš Mwhj ád§ bfh©lh‹. ïUtU«r©ilÆ£ld®. thÈ ïtid¡ bfhšy¤ JÂªjnghJ j¥ã¤J¡ bfh©L ï«kiyia vŒâdh‹.

14. ifaW Jau« - mst‰w J‹g«. Ã‹ÔU« - c‹dhšxÊí«. v‹d - v‹W ïuhk‹ brhšy.

R¡»ßt‹ nt©LnfhŸ

`Ku©cil¤ jl¡if X¢á, K‹dt‹, ã‹tª njidïUŸÃiy¥ òw¤â‹ fhW« cybf§F« bjhlu, ï¡F‹Wmu©cil¤J M» cŒªnj‹; MUÆ® Jw¡fš M‰nw‹;ru©cid¥ òFªnj‹; v‹id¤ jh§Fjš jUk«.’ v‹wh‹. 15

15. K‹dt‹ - v‹ jikadh»a thÈ. `Ku©cil¤jl¡if x¢á’ - tÈikíŸs Ú©l ifia åá.òu¤â‹fhW« - cy»‹ všiytiuÆY«.

ïuhk‹ fUiz bkhÊ

v‹wm¡ Fu§F ntªij, ïuhkD« ïu§» neh¡»,`c‹jd¡F cÇa ï‹g J‹g§fŸ cŸs, K‹dhŸbr‹wd nghf, nkštªJ cWtd Ô®¥gš; m‹dÃ‹wd vd¡F« Ã‰F« ne®;’vd, bkhÊí« neuh. 16

16. cÇacŸs ï‹gJ‹g§fŸ - cÇadthf ïU¡»‹wï‹g J‹g§fËš. vd¡F« Ã‰F« ne® - vd¡F« cd¡F«x¤jdth«. bkhÊí« neuh - th¡FWâí« bfhL¤J.

`k‰¿Å ciu¥gJ v‹nd! thÅil, k©Âš, Ã‹id¢br‰wt® v‹id¢ br‰wh®; Ôanu vÅD« c‹ndhLc‰wt® vd¡F« c‰wh®; c‹»is vdJ v‹ fhjšR‰w«c‹ R‰w«;Úv‹ ï‹cÆ®¤ Jizt‹.’ v‹wh‹. 17

17. br‰wt® - J‹òW¤âat®. c‹ndhL c‰wt® -c‹Dl‹ nr®ªjt®.

mJnf£L midtU« k»œªjd®; mDkh‹tz§» thœ¤âdh‹; v§fŸ ïU¡ifah»a E«ïU¡ifia tªJ fhz nt©L« v‹W nt©odh‹.ïuhkD« ïirªjh‹ midtU« R¡»ßt‹ïU¡ifia vŒâd®.


24. cjÉ ÉyF« v‹ÅD« - cjÉbrŒJ jL¡FkhÆD«. å£o - mt®fis åœ¤â. jiyik - muR.

ïuhk‹ M‰wiy¡ fhz Mtš

ïij¡ nf£lJ« midtU« ml§fhj ctifí‰wd®; ãwF mt®fŸ ïuhkid É£L¤ jÅ¤âUªJ MuhŒªjd®. m¥bghGJ khUâ R¡»ßtid¥gh®¤J `thÈia¡ bfhšY« M‰wš ït®fS¡Fc©nlh v‹W IíW»‹wid. m›ita« nt©lh«v‹wh‹.

`r§F r¡fu¡ F¿cs jl¡ifÆš, jhËš,v§F« ï¤jid ïy¡fz« aht®¡F« ïšiy;br§f© É‰fu¤J ïuhk‹,m¤ âUbeL khnyï§F câ¤jd‹ <©Lmw« ÃW¤Jj‰F; ï‹D«.’ 25

25. -.

`v‹id p‹wt‹, `ï›îyF ahití« <‹wh‹j‹id p‹wt‰F moikbrŒ! jt«cd¡F m~njc‹id p‹wv‰F cWgj« csJ,’vd ciu¤jh‹;ï‹d njh‹wny mt‹;ïj‰F VJc©L ïiwnahŒ!’ 26

26. v‹id <‹wt‹ - v‹ jªijah»a thígfth‹.v‰F cWgj« csJ - vd¡F¡ »il¡F« e‰fâ c©L.ï‹dnjh‹wny mt‹ - ï¥bgÇnahnd mt‹.

`J‹ò njh‹¿a bghGJ,cl‹ njh‹Wt‹, vt®¡F«K‹ò njh‹wiy m¿j‰F Koîv‹’v‹W ïa«g,`m‹ò rh‹W,vd ciu¤jd‹; Iav‹ ah¡ifv‹ò njh‹wy cU»d vÅš,ã¿J vtndh?’ 27

27. `vt®¡F« K‹ònjh‹wiy m¿j‰F’ Koîv‹v‹W - cWâahd tÊ v‹d v‹W. ïa«g - nf£f.`J‹ò.... njh‹Wt‹ m‹ò rh‹Wvd ciu¤jd‹’.

`mtDila M‰wiy¡ fhznt©Lkhdhšmj‰bfhU tÊí©L; kuhku« ViHí« mtDilaxnu m«ò bjhis¤J¢ brštij¥ gh®’ v‹wh‹khUâ.

`vªij! k‰wt‹ vÆW mJ¡Fnkš,mªj f‰F«X® muz« ïšiyahš!ïªj bt‰ã‹tª ât‹ï Uªjd‹Kªij c‰wbjh® rhg« c©ikahš.’ 20

20. vÆW mJ¡Fnkš - gšiy¡ fo¥ghdhÆ‹. mu©- ghJfh¥ò.

`cUik v‹¿t‰F cÇa jhukh«mUk Uªijí« mt‹É U«ãdh‹;ïUik í«JwªJ ït©ï Uªjd‹,fUk« ï§»nj! flîŸ;’ v‹wd‹. 21

21. cUik - R¡»ßt‹ kidÉÆ‹ bga®. ïUikí« -bršt« kidÉ ïu©ilí«.

ïuhk‹ NSiuntW

bghŒÆ yhjt‹ tu‹Kiw m«bkhÊ òfy,Ia‹, MÆu« bga®cil mku®¡F« mku‹,ita« E§»a thÆjœ Jo¤jJ; ky®¡f©brŒa jhkiu M«gšm« nghJvd¢ átªj. 22

22. bghŒ ïyhjt‹ - mDkh‹. mku‹ - mkuDila.ita« E§»a - cyif c©l. `brŒajhkiu ky®¡f©.’M«gš m«nghJ vd - mšÈÆ‹ mH»a kyiu¥nghy.

<u« Ú§»a á‰wit brh‰wdŸ v‹dMu« å§FnjhŸ j«ã¡F¤ j‹mu RÇik¥ghu« <ªjt‹; ãÇÉd‹ xUt‹j‹ ïisnah‹jhu« t›Éd‹ v‹wbrhš jÇ¡FkhW csnjh! 23

23. Mu« - khiyfis mÂªJ. gÇÉd‹ xUt‹ -m‹òŸs xUt‹.

`cyf« VÊndhL VG«tªJ mt‹cÆ®¡F cjÉÉyF« v‹ÅD«, ÉšÈil thËÆ‹ å£o¤,jiyik nahL,Ã‹ jhuK« cd¡»‹W jUnt‹,òyik nahŒ!mt‹ ciwÉl« fh£L;’v‹W òf‹wh‹. 24


3. rhuškiy f©nlh« - kiy¢rhuiy¡ f©nlh«.kuhku§fŸ kiyia¥nghš fh£áaË¤jd.

Ôj W«bgU« rhiffŸ jiH¡»‹w brayhšntj« v‹dî« jFtd; ÉR«ãD« ca®ªj,Mâ m©l«K‹ò mË¤jt‹ cy»‹,m§F mt‹C®Xâ k«jÅ¥ bgilbahL« òilÆUªJ ciwt. 4

4. rhiffŸ- »isfŸ. Xâk« - m‹d¥gwit. ku§fŸãuknyhf¤ij v£oÆUªjd.

moÆ dhšcy fsªjt‹ m©l¤J¡F m¥ghšKoÆ‹ nk‰br‹w Koad; MjÈ‹ Koahbeoa khšvD« Ãiyad, ÚÇil¡ »lªjgoÆ‹ nkšÃ‹w nkUkhš tiuÆD« gÇa. 5

5. -.

ïuhk‹ m«bgŒjš

Ma khku« mid¤ijí« neh¡»Ã‹W, mky‹öa th®fiz Ju¥gnjh® Mju« njh‹w¢,nra thdK« âirfS« brÉLw¤, njt®¡FVŒÉ yhjbjh® ga«tu¢, áiyiaeh© v¿ªjh‹. 6

6. mky‹ - ïuhk‹ cŸs¤âny. Mju« - Mir. VŒîïyhjJ X® - ïJtiuÆY« c©lhfhjjh»a xU. eh©v¿ªjh‹ - ehiz¢ R©odh‹.

mÇªj k‹áiy eh©beoJ M®¤jY«, mku®ïÇªJ Ú§»d®; f‰g¤â‹ ïWâv‹W mÆ®¤jh®;gÇªj j«ãna gh§FÃ‹ wh‹k‰iw¥ gšnyh®òÇªj j‹ikia ciubrÆš gÊmt®¥ òzU«. 7

7. mÇªjk‹ - gift®fis¡ bfh‹w ïuhk‹.áiyeh© - ÉšÈ‹ eh©xÈ. gÇªj - m‹òjh§»a.gÊmt® òzU« - gÊ¥ò mt®fis¢ nrU«.

vŒjš fh©L§bfhš ï‹d«;v‹W mÇâ‹tªJ vŒâ¥bghŒÆš khUâ KjÈndh® òfGW« bghGâš,

e‹W! e‹bwdh! e‹bdL« F‹wK« ehQ«j‹J iz¤jÅ khUâ njhŸïiz jGÉ¢br‹W, br«kiy¡ FW»,`ah‹ br¥òtJ csjhšx‹W cd¡F,”vd; ïuhkD« `ciu¤â m~J’ v‹wh‹. 28

28. -.

4. kuhku¥ gly«

kuhku§fË‹ njh‰w«

ïuhk‹ ò‹ áÇ¥ò‰wh‹; Éšiy ehnz‰¿¡bfh©L mt®fSl‹ br‹wh‹; m«ku§fis¡f©lh‹.

`Vf nt©L«ïª be¿’vd ïÅJbfh©L V»,`khf« Ú©ld; FW»l ÃÄ®ªjd; ku§fŸMf IªândhL ïu©o‹,x‹W cUtÃ‹ m«ònghf nt,v‹w‹ kd¤âl® ngh«;vd¥ òf‹wh‹. 1

kuhku¥ gly«: ïuhk‹ kuhku¤ij m«òkuhku¥ gly«: ïuhk‹ kuhku¤ij m«òkuhku¥ gly«: ïuhk‹ kuhku¤ij m«òkuhku¥ gly«: ïuhk‹ kuhku¤ij m«òkuhku¥ gly«: ïuhk‹ kuhku¤ij m«òÉ£L¤ bjhis¤jij¥ g‰¿¡ TW« gFâ.É£L¤ bjhis¤jij¥ g‰¿¡ TW« gFâ.É£L¤ bjhis¤jij¥ g‰¿¡ TW« gFâ.É£L¤ bjhis¤jij¥ g‰¿¡ TW« gFâ.É£L¤ bjhis¤jij¥ g‰¿¡ TW« gFâ.

1. khf« Ú©ld - thd¤âš ca®ªjd. FW»lÃÄ®ªjd - thdK« á¿jhF«go ts®ªjdth»a. x‹WcUt - x‹iw¤ Jis¤J¡bfhL.

CÊ ngÇD« ng®Éy; cyf§fŸ ciyªJjhG« fhy¤J« jhœÉy; ja§Fng® ïUŸNœMÊ khÃy« jh§»a mU«bgU« »ÇfŸVG« M©Lbr‹W xUtÊ Ã‹bwd ïiaªj. 2

2. CÊngÇD« - íf§fŸ gy br‹whY«. ciyªJ -Ãiy FiyªJ. jhG« fhy¤J« - mÊí« fhy¤âY«.»ÇfŸ VG: ifiy, ïka«, kªju«, Éªj«, Ãlj«,VkTl«, fªjkhjd« v‹git.

fiybfh©L X§»a kâaK«, fâut‹ jhD«jiyf©L XLj‰F, mUªjt« bjhl§FW« rhuškiyf© nlh«,v‹gJ mšyJ, ky®Äir ma‰F«ïiyf© nlh«,vd¤ bjÇ¥gU« ju¤jd VG«. 3


brŒaÔ midam¤ njî«Ú! ehÆnd‹cŒatªJ cjÉdhŒ cyf«KªJ cjÉdhŒ!’ 12

12. -.

`v‹vd¡F mÇaJ;v¥ bghUS«v‰F vËJmyhš;c‹idï¤ jiyÉL¤J cjÉdh® ÉâÆdh®;m‹idx¥ òilac‹ moaU¡F moba‹ah‹k‹dt®¡F mur!’v‹W ciubrŒjh‹ tirÆyh‹. 13

13. ÉâÆdh® - ah‹brŒjhš Éidah®. tirÆyh‹- R¡»ßt‹.

5. JªJã¥ gly«

ïuhkD« ïy¡FtD« mªj kiyÆ‹nkš xUvY«ò¡ T£il¡ f©ld®. mJ vUik¡ flhÉ‹vY«ò¡TL nghš ïUªjJ. ïJ VJ v‹Wnf£lh‹ ïuhk‹. R¡»ßt‹ mj‹ tuyh‰iwciu¤jh‹.

JªJã v‹D« bga® gil¤j mîz‹ ngh®brŒtj‰F¤ âUkhiy¤ njodh‹. âUkhšK‹tªJ ̀c‹Dl‹ nghÇLtj‰F¡ fiu Äl‰wtndV‰wt‹’ v‹wh‹.

foJbr‹W mtD«,m¡ flîŸj‹ ifiyia¡bfhoabfh« ãÅ‹kL¤ bjGjY«, FW»K‹,`behoâÃ‹ Fiwv‹,’v‹ wY«Et‹ wd‹mnuh;`KoÉšbt« brUvd¡F mUŸbrŒth‹ Kašbfdh. 1

JªJã¥ gly«: JªJã v‹D« mu¡fdJJªJã¥ gly«: JªJã v‹D« mu¡fdJJªJã¥ gly«: JªJã v‹D« mu¡fdJJªJã¥ gly«: JªJã v‹D« mu¡fdJJªJã¥ gly«: JªJã v‹D« mu¡fdJvY«ò¡T£il¥ g‰¿¡ T¿a gFâ.vY«ò¡T£il¥ g‰¿¡ T¿a gFâ.vY«ò¡T£il¥ g‰¿¡ T¿a gFâ.vY«ò¡T£il¥ g‰¿¡ T¿a gFâ.vY«ò¡T£il¥ g‰¿¡ T¿a gFâ.

1. Ã‹Fiw v‹behoâ - c‹ Fiw v‹bd‹W TWf.mUŸ brŒth‹ Kašfvdh - bfhL¡f Kašf v‹W.mnuh; mir.

átbgUkh‹ `Ú njt®fŸ ghš bršf!’ v‹wh‹.mîz‹ thdtiu milªjh‹. mt®fŸ jiytdh»a ïªâu‹ `thÈghš bršf’ v‹wd‹.

bkhŒbfhŸ th®áiy ehÂid Kiwíw th§»,btŒa thËia MSil ÉšÈí« É£lh‹. 8

8. ï‹d« vŒjš fh©L«bfhš - ï‹D« m«bgŒtijí« fhz nt©Lnkh. v‹W - v‹W brhšÈ¡bfh©L.

VG khku« cUÉ¡,Ñœ cyf«v‹W ïir¡F«VG« CLò¡F cUÉ¥,ã‹ cl‹mL¤J ïa‹wVœï yhikahš Û©lJm› Éuhft‹ gfÊ;VG f©lã‹ cUîkhš; xÊtj‹W ï‹D«. 9

9. VG khku« cUÉ - VG bgÇa ku§fisí«Jis¤J. VG« CLò¡F - ViHí« eLÉny Jis¤J¢br‹W.

VG ntiyí«, cyfnkš ca®ªjd VG«,VG F‹wK«, ïUofŸ vGtU«, òuÉVG«, k§ifa® vGtU« eL§»d® v‹g;`VG bg‰wnjh ï¡fiz¡F ïy¡f«’v‹W v©Â. 10

10. ïUofŸ vGt® - r¥jÇÎfŸ. mt®fŸ: mf¤âa®,ãUF, F¤r®, táZl®, bfsjk®, fháag®, M§Ñur®.k§ifa® vGt®: ãuhÄ, knfRtÇ, FkhÇ, ehuhaÂ,tuh», ïªâuhÂ, rhK©o v‹gt®fŸ. òuÉ VG - NÇa‹nj®¡FâiufŸ VG.

m‹d jhÆD«, mw¤âD¡F M®cÆ®¤ Jizt‹v‹D« j‹ikia neh¡»d® ahtU«, vití«;bgh‹Å‹ th®fHš òJeWª jhkiu ó©L,br‹Å nkšbfh©l, mU¡f‹nrŒ, ïitïit br¥ò«. 11

11. ahtU« - všnyhU«. vití« - všyh¥ ãuhÂfS«; ga« jÉ®ªjd. br‹Å nkšbfh©l - jiynkšbfh©L. mU¡f‹nrŒ - R¡»ßt‹.

R¡ßt‹ thœ¤JiufŸntW

`ita«Ú! thD«Ú! k‰W«Ú! kyÇ‹nkšIa‹Ú! MÊnkš MÊthœ ifa‹Ú!


X£l’vd mt‹fHš ÉuÈ‹ cªâdh‹,Û£lJ ÉÇŠr‹ehL c‰W Û©lnj. 5

5. X£Lvd - jŸSf v‹W brhšy. cªâdh‹ -jŸËdh‹. Û£LmJ - âU«gî« m›îlšf£o.

ïy¡FtdJ M‰wiyí« thdu®fŸ m¿ªJMuthu« òÇªjd®. mj‹ ã‹ R¡»ßt‹ ïuhkidneh¡» `jiytnd cd¡F¡ fh£lnt©oaJï‹bdh‹W c©L’ v‹W ciu¤jh‹.

6. fy‹ fh© gly«

ÓijÆ‹ mÂfy‹fis¡ fh£lš

`ï›tÊ, ah«ïiaªJ ïUªjJ X®ïil,bt›tÊ ïuhtz‹ bfhzu, nkiyehŸbr›tÊ neh¡»,Ã‹ njÉ nabfhšM«,f›itÆ‹ mu‰¿dŸ, fÊªj nr©cshŸ.’ 1

fy‹fh© gly«: ïuhk‹ ÓijÆ‹ mÂfy‹fy‹fh© gly«: ïuhk‹ ÓijÆ‹ mÂfy‹fy‹fh© gly«: ïuhk‹ ÓijÆ‹ mÂfy‹fy‹fh© gly«: ïuhk‹ ÓijÆ‹ mÂfy‹fy‹fh© gly«: ïuhk‹ ÓijÆ‹ mÂfy‹fis¡ f©L tUªâa brŒâia¡ TW« gFâ.fis¡ f©L tUªâa brŒâia¡ TW« gFâ.fis¡ f©L tUªâa brŒâia¡ TW« gFâ.fis¡ f©L tUªâa brŒâia¡ TW« gFâ.fis¡ f©L tUªâa brŒâia¡ TW« gFâ.

1. ïUªjJ X®ïil - ïUªj xU rka¤âš. br›tÊneh¡» - ešy tÊia¥ gh®¤J. fÊªj nr© csh‹ - ÄFªjöu¤âš cŸst‹.

`ciHtÇ‹ cz®¤JtJ csbj‹W c‹Ånah!FiHbghU f©ÂdhŸ F¿¤jJ X®ªây«;kiHbghU f©ïiz thÇ nahL,j‹ïiHbghâªJ ï£ldŸ; ah§fŸ V‰wd«.’ 2

2. ciHtÇ‹ - j«Äl« tªjhš; öjiu¥nghy.F¿¤jJ - Ãid¤jij. f©ïiz thÇnahL - f©fËšáªJ« ÚnuhL. j‹ ïiH - jdJ mÂfy‹fis. bghâªJ- _£ilahf¡ f£o.

`it¤jd« ï›tÊ; tŸsš; Ã‹tÆ‹cŒ¤jd« jªjnghJ cz®â; Mš’vdh¡,if¤jy¤J m‹dit bfhz®ªJ fh£od‹beŒ¤jiy¥ ghšfyªJ mida nea¤jh‹. 3

m‹dt‹ Él,ctªJ mtD«tªJ, ̀mÇfŸj«k‹dt‹ tUf!ngh® brŒf!’vdh, kiyÆid¢á‹dã‹ d«gL¤ âLjY«, ádÉv‹K‹dt‹ K‹d®tªJ, midat‹ KidjY«. 2

2. mÇfŸ - Fu§FfŸ. midat‹ KidjY« -mtndhL ngh® brŒjY«.

ïUtU« itaK« thdK« eL§F«go bgU«ngh® òÇªjd®.

m‰wjh »abrU¥ òÇîW« msÉÅš,bfh‰wth Èí«,mt‹ FtînjhŸ tÈbahL«g‰¿,M irÆ‹beL« gizkU¥ ãizg¿¤Jv‰¿dh‹; mtD«th‹ ïoÆ‹Ã‹W cu¿dh‹. 3

3. m‰wJ M»a - Kot‰wjh»a. mt‹ - mªj¤JªJãÆ‹. MirÆ‹ - âirfis mshÉa. beL«giz -Ú©L gU¤j. kU¥ò ïiz - g‰fŸ ïu©ilí«. v‰¿dh‹- mo¤jh‹. cu¿dh‹ - MuthÇ¤jh‹.

mtid thÈ thd¤âny åá ba¿ªjh‹;mîz‹ cÆ® Ú§»‰W. mtDila clšjh‹ ïJ.

`K£oth‹ KfLbr‹W msÉï« Kilclšf£o,khš tiuiatªJ cWjY«, fUizah‹ï£lrh gK«vd¡F cjî«;’ ï› ÉašãÅšg£lth KGtJ« gÇÉdhš ciubrŒjh‹. 4

4. ï«Kil clšf£o - ïªj¡ bf£l eh‰wKŸsclš TL. cWjY« - ÉGªjîl‹. fUizah‹ - fUizíŸs kj§fKÅt®. vd¡F cjî« - vd¡F cjÉ brŒ»‹wJv‹W ciu¤J. ï› ïašãÅš g£lM - ï›thW elªjtuyhW. kj§fKÅt® j‹ Máuk¤âš m›îlš ÉGªjjdhš, thÈÆ‹nkš ádªJ, mtndh, mtid¢ nr®ªjt®fnsh ï«kiy¡F tªjhš, fšyhf¡ flt® v‹W rã¤jh®.

ntW

nf£ld‹ mkyD« »sªj thbwyh«,thŸbjhÊš ïstiy `ïjid ikªjÚ


7. btUtiu - mŠR«go. btŒat‹ - bfhoatdh»aïuhtz‹. `òa« ïUgJ«, <iuªJ jiyí«, cyf« VG«,c‹ xU fiz¡F M‰Wnkh?

`bgUiknah® MÆD« bgUik ngryh®;fUknk mšyJ ã¿Jv‹ f©lJ?jUk«Ú mšyJ jÅ¤J ntW©nlh!mUiknaJ cd¡F,Ã‹W mty« T®ânah!’ 8

8. bgUik ngryh® - j« bgUikia¤ jhnk brhšykh£lh®fŸ. mty« T®ânah - J‹g« mil»‹whnah.

`v‹Dil¢ áWFiw Ko¤jš <©Lxßï¥ã‹cil¤ jhÆD« Mf¥; ngJW«Ä‹ïil¢ rd»ia Û£L ÛL«;Mš,bgh‹Dil¢ áiyÆdhŒ! ÉiuªJ nghŒ;’v‹wh‹. 9

9. <©L XÇï - ï¥bghGJ Ú§». ngJW« - tUªJ»‹w. Û£LÛL« - Û£L¡bfh©L âU«ònth«.

cz®¢ábg‰w ïuhk‹ ciu

`Éy§FvÊš njhËdhŒ! ÉidÆ ndD«ï›ïy§FÉš fu¤âd‹ ïU¡f nt,mtŸfy‹fÊ¤ jdŸ;ïJ f‰ò nkÉabghy‹FiH¤ bjÇita® òÇªJ nsh®fŸah®? 10

10. Éy§F vÊš - kiyngh‹w mH»a. ÉidÆndD«- ÔÉid íilnahdh»a ahD«. ïy§FÉš fu¤âd‹ -Éšiy¥ão¤j ifiaíilatdhŒ. fy‹ fÊ¤jdŸ -Mguz§fis¡ fH‰¿dhŸ. ïJ - ïJnghš.

`MWl‹ bršgt®, m«brhš khjiuntWsh® Ja®brÆ‹, Éy¡»,bt«rk¤JCWcw¤ j«cÆ® cF¥g®; v‹idnanj¿dŸ Jau«eh‹ Ô®¡f »‰¿ny‹.’ 11

11. MWcl‹ bršgt® - tÊÆny bršY»‹wt®fsh»a. Éy¡» - mt®fis¤ jL¤J. CWcw - J‹g«c©lhf. v‹idna nj¿dŸ - v‹id e«ãa ÓijÆ‹.

3. cŒ¤jd‹ jªjnghJ - bfh©LtªJ bfhL¤jnghJ.cz®âahš - mj‹ c©ikia m¿thŒ. beŒ¤jiy -beŒíl‹.

fy‹fis¡f©L fy¡f«

É£lng® cz®Éid ÉË¤j, v‹bfndh!R£ld cÆiu,m› tÂfŸ, v‹nfndh!bfh£od rhªbjd¡ FË®ªj, v‹bfndh!R£ld v‹bfndh! ahJ brhšYnf‹! 4

4. É£lng® cz®Éid - Ú§»ang® m¿it.ÉË¤jd - âU«g miH¤jd. m£ld - bfh‹wd.

R¡ÑÇt‹ brhšÈait

ïuhk‹ J¡f« jh§fKoahkš nrh®ªjh‹;nrh®ªJ rhŒªjtid¢ R¡»ßt‹ jh§»¥ ão¤J¡bfh©lh‹.

jh§»d‹ ïU¤âm¤ Jau« jh§fyhJV§»a beŠád‹ ïu§» É«Kth‹;`å§»a njhËdhŒ! ÉidÆ nd‹,cÆ®th§»bd‹ ï›tÂ tUÉ¤ nj‹’vdh. 5

5. jh§»d‹ ïU¤â - R¡»ßt‹ ïuhkid¤ jh§»c£fhu it¤J. `ï›mÂ tUÉ¤nj‹ cÆ® th§»nd‹.’vdh - v‹W.

`ma‹cil m©l¤â‹ m¥ò w¤ijí«ka®îmw eho,v‹ tÈí« fh£o,c‹ca®òfœ¤ njÉia cjtš ghby‹;Mš;Ja®cH‹W ma®ânah; RUâ üštyhŒ!’ 6

6. ka®îmw eho - nrh®Éšyhkš njo. cjt‰ghy‹- bfh©LtªJ bfhL¥ng‹.

`âUkfŸ midam¤ bjŒt¡ f‰ãdŸbtUtu¢ brŒJs btŒa t‹òa«ïUgJ«, <iuªJ jiyí«, VÉ‹c‹xUfiz¡F M‰Wnkh? cyf« VGnk.’ 7


7. thÈ tij¥ gly«

ïuhk‹ R¡»ßtid¥ gh®¤J `Ú thÈiamiH¤J¥ ngh® brŒ! eh‹ jÅ¤J Ã‹W thÈÆ‹nkš fizÉ£L¡ bfhšnt‹’ v‹wh‹. clndR¡»ßt‹ thÈia¥ nghU¡F miw TÉdh‹.

thÈ nghU¡bfGjš

khšbgU« flfÇ KH¡f«, thŸmÇV‰gJ brÉ¤jy¤J v‹d, X§»aM®¥bghÈ nf£ld‹, mkË nkšxUgh‰flš »lªjnj mida gh‹ikah‹. 1

thÈ tij¥ gly«: ïuhk‹ thÈia¡ bfh‹wthÈ tij¥ gly«: ïuhk‹ thÈia¡ bfh‹wthÈ tij¥ gly«: ïuhk‹ thÈia¡ bfh‹wthÈ tij¥ gly«: ïuhk‹ thÈia¡ bfh‹wthÈ tij¥ gly«: ïuhk‹ thÈia¡ bfh‹wÃfœ¢áia¡ TW« gFâ.Ãfœ¢áia¡ TW« gFâ.Ãfœ¢áia¡ TW« gFâ.Ãfœ¢áia¡ TW« gFâ.Ãfœ¢áia¡ TW« gFâ.

1. khšbgU« - ka¡f¤ijíila bgÇa. thŸmÇ -bfhoa á§fkhdJ. `gh‹ikah‹.... nf£ld‹’.

vGªjd‹ tšÉiuªJ, ïWâ CÊÆšbfhGªâiu¡ flš»s®ª jida bfhŸifah‹,mGªâaJ m¡»Ç; mU»‹ khštiuÉGªjd, njhŸòil Éá¤j fh‰¿nd. 2

2. njhŸòilÉá¤j fh‰¿nd - njhŸfŸ g¡f§fËny gu¥ãa fh‰¿dhš. `mU»‹khštiu ÉGªjd’.

`tªbjbd‹! tªbjbd‹!’ v‹w thrf«ïªâÇ Kjšâir v£L« nf£ld;rªâu‹ KjÈa jhu if¡FHh«áªâd, kÂKo¢ áfu« Ô©lnt. 3

3. ïªâÇ - Ñœ¤âir. kÂKo áfu« - kÂKomÂªj jiyah»a kiy¢áfu«.

PhyK«, eh‰¿ir¥ òdY«, ehfU«,_yK« K‰¿l, KoÉš Ô¡F«m¡fhyK« x¤jd‹; flÈš jh‹filMyK« x¤jd‹ vtU« mŠrnt. 4

`ÉU«òvÊš vªijah® bkŒ«ik åínkštU«gÊ v‹Wah‹ kFl« Nlny‹;fU«òmÊ brhšÈia¥ gifP‹ if¡bfhs¥bgU«gÊ Nond‹; ãiH¤jJ v‹mnuh?’ 12

12. åínkš - mÊíkhdhš. fU«òmÊ brhšÈia -fU«ã‹ Ritia mÊ¡»‹w brhšiyíila Óijia.ãiH¤jJv‹ - eh‹ F‰w¤âÈUªJ j¥ãaJ v¥go?

ï›thW tUªâa ïuhk‹ `KjÈš c‹Fiwia Ko¥ng‹’ v‹W R¡»ßtid¥ gh®¤JbkhÊªjh‹ clnd khUâ ïuhkid tz§»¡TW»‹wh‹.

`bfhL«âwš thÈia¡ bfh‹W, nfhkf‹fL«fâ nuh‹kf‹ M¡»¡, ifts®beL«gil T£odhš m‹¿, nelÇJmL«gil mu¡f®j« ïU¡if; MizahŒ!’ 13

13. MizahŒ - bršth¡FŸstnd. nfhkf‹ -murdhf. ifts® ÄFªJ. nelÇJ - njlKoahJ.

`VGg¤J M»a btŸs¤J v«gilCÊÆš flšvd cyf« ngh®¡F«;Mš,MÊia¡ Fo¥ãD«, ma‹brŒ m©l¤ij¡ÑœkL¤J vL¥ãD«, »il¤j brŒí«;Mš.’ 14

14. cyf« ngh®¡F« - cyf¤ijna _oÉL«.Fo¥ãD« - Fo¡fnt©LkhÆD«. ÑœkL¤J vL¥ãD«- monahL nr®¤J - vL¡f nt©LkhÆD«.

`Mjyhš m‹dnj mikt jh«;vdÚâahŒ Ãidªjbd‹;’ vdÃ fœ¤âdh‹;rhJM« v‹w,m¤ jDÉ‹ brštD«,`nghJ«eh« thÈghš’ v‹d¥ nghÆdh®. 15

15. rhJM« - r‰FzKŸstdh«. bršt‹ - ïuhk‹.nghJ« - nghnth«.

mt®fŸ g¤J nahrid öu« flªJ br‹wd®.thÈÆUªj »Z»ªijia milªjd®.

jhiu

m‹dJ nf£ltŸ, `mur! Mat‰Fï‹cÆ® e£gikªJ ïuhk‹ v‹gt‹,c‹cÆ® nfhlY¡F cl‹tª jh‹,vd¤,J‹Åa m‹ãd® brhšÈ dh®;’v‹whŸ. 9

9. -.

ïuhkid¥g‰¿ thÈÆ‹ ciu

`ciH¤jtš ïUÉid¡F CW fh©»yhJmiH¤ja® cy»D¡F, mw¤â‹ Mbwyh«ïiH¤jt‰F, ïašgy ïa«ã v‹brŒjhŒ!ãiH¤jid ghÉc‹ bg©ik ahš;’v‹wh‹. 10

10. ciH¤j - jh« ciH¤J¢ nr®¤j. CW fh©fyhJ- Koîfhz ïayhkš. miH¤Jma® - TÉ tUªJ»‹w.mw¤â‹ MW vyh« - mwbe¿fis všyh«. ïiH¤jt‰F- el¤â¡ fh£L»‹wtD¡F.

`ïUikí« neh¡FW« ïašã dh‰F,ïJbgUiknah! ï§Fïâš bgWtJ v‹bfhnyh!mUikÆ‹ Ã‹W?cÆ® mË¡F« MWcil¤jUknk, jÉ®¡Fnkh j‹id¤ jh‹!mnuh.’ 11

11. ïUikí« neh¡FW« - ï«ik kWik¥ ga‹fŸïu©ilí« v©Â¥ gh®¡»‹w. MWcil - j‹ikíŸs. `j‹id¤jh‹ jÉ®¡Fnkh’. mnuh; mir.

V‰wng® cybfyh« vŒâ, <‹wtŸkh‰wtŸ Vt,k‰ wtŸj‹ ikªjD¡FM‰wU« ctifahš mË¤j Iaid¥,ngh‰wiy! ï‹dd òfwš ghiynah!’ 12

12. -.

`Ã‹wng® cybfyh« beU¡» neÇD«bt‹¿bt« áiymyhš ã¿J nt©Lnkh?

4. _yK« K‰¿l - _yfhuzK« mÊí«go.m¡fhyK« - mªj¡ fhyh¡»Åiaí«. jh‹fil - jh‹filªjjdhš njh‹¿a.

jhiuÆ‹ jil

MÆil¤, jhiuv‹W mÄœâš njh‹¿antÆil¤ njhËdhŸ ïilÉ y¡»dhŸ;thÆil¥ òiftu, thÈ f©tU«ÔÆil¤ j‹beL« Tªjš Ô»‹whŸ. 5

5. mÄœâš njh‹¿a - mKj«nghš fhz¥gL»‹w.ntÆil - _§»Y« njh‰F« j‹ikbghUªâa. Ô»‹whŸ- fUF»‹wtshŒ.

`Éy¡fiy! ÉL!ÉL! ÉË¤J sh‹cu«fy¡»m¡ flšfilªJ mKJ f©bldcy¡fï‹ cÆ®Fo¤J xšiy ÛŸFtškiy¡Fy kÆš!’vd, klªij TWthŸ. 6

6. ÉË¤Jsh‹ - v‹id¥ nghU¡F miH¤JŸstDila. cu« - tÈik. cy¡f - mÊí«go. xšiy -ÉiuÉš.

`bfh‰wt Ã‹bgU« Fyî¤ njhŸtÈ¡Fï‰wd‹ K‹idehŸ <L©L V»dh‹,bg‰¿y‹ bgUªâwš; bga®¤J« ngh®bra‰Fc‰wJ beL«Jiz cilia ahš’v‹wh‹. 7

7. <L©L V»dh‹ - vâ®¤JÃ‹W Xodh‹.bga®¤J« - Û©L«. ngh®bra‰F - ngh® brŒtj‰F.c‰wJ - tªjJ. beL« Jiz - bgÇa Jizia.

`ngija® vâ®Ft® vÅD«, bg‰WilCâa tu§fS«, cuK«, cŸsâšghâí« v‹djhš gif¥gJ v§‡d«?ÚJa® xÊbfd’ Ã‹W T¿dh‹. 8

8. bg‰Wil Câa tu§fS« - bg‰WŸs gaDilatu§fS«.


17. thd¤J - nkf§fËÈUªJ. cU«VW bt¿¤JåH- ïofŸ gaªJ ÑnHÉH. bghâ®î‰w órš - ÄFâ¥g£lXirahdJ. `fh®¡F‹w« m‹dh‹ Ãy«jhÉa fhÈ‹v‹d všyh cyfK« ngh®¡»‹wJ’. fh®¡F‹w« m‹dh‹ - âÇÉ¡»uk _®¤â. fhÈ‹ - ghj¤ij¥nghy.ngh®¡»‹wJ - guî»‹wJ.

ïuhk ïy¡Ft®fŸ ciuahlš

m›ntiyÆ uhkD«, m‹òil¤ j«ã¡F’Iabr›ntbry neh¡Fâ! jhdt® njt®Ã‰f,všntiy,v« nkf«,v¡ fhbyhL, v¡fhybt«Ôbt›ntW cyf¤ât® nkÅia khD«;’v‹wh‹. 18

18. v¡fhbyhL - vªj¡ fh‰Wjh‹. v¡fhy bt«Ô - vªjCÊ¤Ôjh‹. ït‹ nkÅia khD« - ïªj thÈiax¤âU¡F«.

tŸs‰Fïis ah‹gf® th‹,`ït‹, j«K‹thzhŸbfhŸs¡, bfhL« T‰Wt id¡bfhz®ª jh‹,Fu§»‹vŸs‰FcW« ngh®bra v©Âd‹’ v‹D«ï‹dšcŸs¤âil C‹w, ̀ cz®ªâby‹ x‹W«’v‹wh‹. 19

19. v‹D« ï‹dš cŸs¤â‹ C‹w - v‹D« J‹g«(ïy¡Ft‹ j‹) cŸs¤âny bghUªj.

M‰whJ ã‹D«gf® th‹,`mw¤ jhWmG§f¤nj‰whJ brŒth®fis¤ njWjš br›ÉJm‹whš;kh‰wh‹vd¤ j«Kid¡ bfhšÈa tªJÃ‹wh‹;nt‰wh®fŸ âw¤Jït‹ jŠr«v‹? åu!’v‹wh‹. 20

20. mw¤jhW mG§f - mwbe¿ bfL«go.

`m¤jh!ïJ nfŸ’vd, MÇa‹ TWth‹,`ï¥ã¤jha Éy§»‹ xG¡»id¥ ngryhnkh!v¤jha® tÆ‰¿D« ã‹ãwª jh®fŸvšyh«x¤jhš, guj‹bgÇJ c¤jk‹ Mjšc©nlh?’ 21

21. ã‹ãwªjh®fŸ všyh« - ã‹nd ãwªjt®fŸvšyh«. x¤jhš - x¤J thœªjhš.

j‹Jiz xUtU« j‹Åš ntWïyh‹ò‹bjhÊš Fu§bfhL òzU« e£gndh?’ 13

13. -.

`j«ãa® mšyJ, jd¡F ntWcÆ®ï«gÇ‹ ïyJ,vd, v©Â VŒªjt‹;v«ãí«, ahD«,c‰W vâ®ªj nghÇil,m«ãil bjhL¡Fnkh? mUË‹ MÊah‹.’ 14

14. ï«gÇ‹ - ï›îy»š. VŒªjt‹ - mk®ªâU¥gt‹.

`ïU¤âÚ ïiwït©; ïik¥ãš fhiyÆš,cU¤jt‹ cÆ®Fo¤J, cl‹tª jhiuí«fU¤jÊ¤J, vŒbt‹; fy§fš;’ v‹wd‹;Éiu¡FHš, ã‹,ciu És«g mŠádhŸ. 15

15. ït© ïiwÚ ïU¤â - ï§nf á¿J neu« Ú ïU.fU¤J mÊ¤J - v©z¤ij kh‰¿. Éiu¡FHš; jhiuia¡F¿¤jJ.

thÈ R¡»ßt‹ÛJ ngh® brŒa¥ òw¥gLjš

xšiy¢ brUnt£L ca®t‹òa X§fš,c«g®všiy¡F«, m¥ghš ït®»‹w ïu©ondhL«,kšyš »ÇÆ‹jiy tªjd‹ thÈ; Ñœghšbjhšiy¡ »ÇÆ‹jiy njh‹¿a PhÆWv‹d. 16

16. xšiy¢ brUnt£L - ÉiuÉš nghiu ÉU«ã.ca®tšòa X§fš - ca®ªj tÈikíŸs òa§fsh»akiyfŸ. c«g® všiy¡F« - thÅ‹ všiy¡F«.ït®»‹w - bršY»‹w. kšyš »ÇÆ‹jiy - brÊ¥òŸskiyÆ‹nkš. bjhšiy¡ »ÇÆ‹jiy - cja»ÇÆny.

M®¡»‹w ã‹ndh‹ jid neh¡»d‹, jhD«M®¤jh‹,nt®¡»‹w thd¤JcU nkW bt¿¤JåH¥ngh®¡»‹wJ všyhcy F«,bghâ® î‰wórš,fh®¡F‹w« m‹dh‹Ãyª jhÉa fhÈ‹v‹d. 17


kL¤J Û¡bfh©l thÈnkš, nfhšx‹W th§»¤bjhL¤J ehbzhL, njhŸïW¤J ïuhft‹ Juªjh‹. 26

26. fojl¤âY« - ïL¥ãD«. kL¤J Û¡bfh©l -ão¤J nkny ö¡»a. ehbzhL njhŸïW¤J - ehQl‹njhËny goí« go brŒJ.

thÈ tÈ mÊjš

my§F njhŸtÈ mÊªjm¤, j«ãia, mUsh‹ty§bfhŸ gh®ïil v‰Wth‹ c‰wngh® thÈ;fy§», tšÉir¡ fhš»s®ªJ v¿îw¡, filehŸÉy§fš nkUî« nt®g¿ª jhšvd åœªjh‹. 27

27. mÊªj - mÊªjtdh»a. mUsh‹ - ïu¡f«fh£lhkš. tybfhŸ - cWâíŸs. fy§» - Ãiyfy§».tšÉir¡fhš »s®ªJ v¿îw - ÄFªj ntf¤ijíilafh‰W vGªJ år. filehŸ - ïWâ¡ fhy¤âš. Éy§fšnkUî« - kiyah»a nkUî«.

ira«, ntbuhL« cU«cw¢ rhŒªJvd¢ rhŒªJ,ita Ûâil¡ »lªj,ngh® mLâwš thÈ,btŒa t‹jU kjiyia ÄlšbfhL ftU«ifbe »œªjd‹; be»œªây‹ fL«fiz ft®jš. 28

28. cU«cw - ïo ÉGªjjdhš. ira« - kiy.kjiyia - R¡»ßtid. ÄlšbfhL ftU« - tÈikahšö¡»a.

bt‰¿ åudJ mLfiz mt‹Älš cu¤öLc‰wJ; m¥òw¤J cwhjK‹ cWtÈ¡ fu¤jhšg‰¿ thÈD« fhÈD« ãÂ¤jf¥ gL¤jh‹;bfh‰w bt«bfhL kwÈí« áujy« Fiyªjh‹. 29

29. Älšcu¤J CL - tÈikíŸs kh®ã‹ eLÉny.cWtÈ - ÄFªj tÈikíŸs. mf¥gL¤jh‹ - m¥òw«nghfKoahkš jL¤jh‹. Fiyªjh‹ - eL§»dh‹.

njt nuh!’vd mÆ®¡F«;`m¤ njt®ï¢ braY¡FMt nuh;mt®¡F M‰wšc© nlh!’vD«, `manyh®

thÈ R¡»ßt®fË‹ ngh®

åu¤âw nyh®ïit ï‹d És«ò«ntiy,njÇšâÇ th‹kf‹, ïªâu‹ br«kš, v‹Wï¥ghÇšâÇ í«gÅ khštiu m‹dg©gh®,_Ç¤âir ahidï u©bld K£odhnu. 22

22. g©gh® - j‹ikíŸst®fshŒ. K£odh® - ngh®brŒjd®.

ntW

cu¤â dhškL¤J cªJt®; ghj«ï£L cij¥g®;fu¤â dhšÉir¤J v‰Wt®; fo¥g®;Ã‹W ïo¥g®;ku¤â dhšmo¤J cu¥òt®; bghU¥ãd« th§»¢áu¤â‹ nkšv¿ªJ xW¡Ft®; bjÊ¥g®;Ô ÉÊ¥g®. 23

23. cu¤âdhš kL¤J cªJt® - kh®ãdhš K£o¤jŸSth®fŸ. v‰Wt® - mo¥g®. cu¥òt® - mj£Lt®.cW¡Ft® - gaKW¤Jt®. bjÊ¥g® - Muthu« òÇth®fŸ.

m‹d j‹ika® M‰wÈ‹ mk®òÇ bghGâ‹,tšbe L«jl« âuŸòa¤J mLâwš thÈ,brh‹d j«ãia¤, J«ãia mÇbjhiy¤ bj‹d,bfhše f§fË‹, fu§fË‹, FiyªJf kiyªjh‹. 24

24. tšbeL«jl« âuŸòa¤J - tÈikíŸs ca®e¤bgÇa âu©l òa¤ijíila. mLâwš - bfhšY«M‰wyikªj. J«ã - ahid. mÇ - á§f«. FiyªJcf -cWâ ájW«go.

kiyªj nghJïidªJ, ïuÉnrŒ, Ia‹khL mQ»,ciyªj áªijnahL cz§»d‹ tz§»l, `cŸs«Fiyªâ nlšcil nt‰Wik bjÇªây«! bfho¥óÄiyªJ bršfvd ÉL¤jd‹; vâ®ªjd‹ Û£L«. 25

25. ïidªJ - tUªâ. cz§»d‹ - nrh®tilªJ.Fiyªânlš - fy§fhnj. ÄiyªJ - mÂªJ.

`vL¤J¥ ghÇil v‰Wt‹ g‰¿’v‹W ïstšfo¤j l¤âD«, fG¤âD«, j‹ïU fu§fŸ


34. ïšyw« Jwªj e«ã - ïšyw¤ijÉ£L¡ fhdf«milªj ïuhk‹. mw« Jwªâyhj - jUk¤ij¡ ifÉlhj.bjhšiy - gHikahd.

btŸ»l kFl« rhŒ¡F«; btogl¢ áÇ¡F«; Û£L«cŸ»L«; `ïJî« jh‹X® X§Fmw nkh?’v‹W c‹D«;KŸ»L« FÊÆš ò¡f _Çbt« fËeš ahidbjhŸbfhL« »lªjJ v‹d¤ Ja®cHªJ mÊªJ nrh®th‹. 35

35. KŸ»L« FÊÆšò¡f - KGF« FÊÆš ÉGªj. _Ç- tÈik. bjhŸbfhL« - Éy§Fl‹. nrh®th‹ -nrh®»‹w thÈ.

`ïiwâw« ãddhš; v‹nd, ïÊªJnsh® ïa‰if! v‹Å‹Kiwâw« ãddhš;’ v‹W bkhÊ»‹w Kf¤jh‹ K‹d®,kiwâw« ghj thŒik k‹d®¡F, kDÉš brhšY«Jiwâw« ghkš fh¡f¤ njh‹¿dh‹, tªJ njh‹w. 36

36. ïiw âw«ãd‹ Mš - jiytnd Úâ jt¿dh‹.ïÊªJnsh® - jhœªjt®fË‹. ïa‰if - j‹ik. v‹nd -v‹dhtJ. kiwâw« ghj - ntjbe¿Æš khWglhj.kDÉšbrhšY« Jiw - kDüÈš brhšy¥g£lmwbe¿ia. âw«ghkš - jtwhkš.

thÈ ïuhkid¥ gÊ¤jš

f©Q‰wh‹ thÈ, Úy¡ fh®K»š fky« ó¤J,k©c‰W, tÇÉš Vªâ tUtnj nghY«, khiy¥ò©c‰wJ mida nrhÇ¥ bgh¿bahL« bgho¥g neh¡»`v©c‰whŒ! v‹brŒ jhŒ!’v‹W VRth‹ ïa«gš c‰wh‹. 37

37. ò©c‰wJ mida nrhÇ - ò©ÂÈUªJ tU»‹wJngh‹w ïu¤j«. bgh¿XL« bgho¥gneh¡» - f©fËÈUªJ tU»‹w beU¥ò¥ bgh¿fnshL« áªJ«goïuhkid¥ gh®¤J. v© c‰whŒ - ahJ Ãid¤jhŒ.

`thŒikí« kuò« fh¤J k‹cÆ® Jwªj tŸsšöat‹ ikªj nd!Ú! guj‹K‹ njh‹¿ dhna?Ôikjh‹ ãwiu¡ fh¤J¤, jh‹brŒjhš Ô§f‹ whnkh?jhŒikí« m‹¿, e£ò«, jUkK« jGÉ Ã‹whŒ.’ 38

Vt nuh’vd eifbrí«; `xUtnd ïiwt®_t nuhL«x¥ gh‹bra yh«’vd bkhÊí«. 30

30. -.

`ÉšÈ dhšJu¥ò mÇJï›bt« ru«;vd Éa¡F«;brhšÈ dhšbeL KÅtnuh ö©odh®’ v‹D«;gšÈ dh«fo¥ òW«gy ehY«;j‹ cu¤ij¡fšÈ M®¥bghL g¿¡F«m¥ gfÊia¡ f©lh‹. 31

31. -.

thr¤ jhut‹ kh®bgD« kiy,tH§F mUÉXir¢ nrhÇia neh¡»d‹, cl‹ãw¥ bg‹D«ghr¤ jhšãÂ¥ ò©lm¤ j«ãí«, gR§f©ner¤ jhiufŸ brhÇju beL»Y« nr®ªjh‹. 32

32. tH§F - jU«. Xir mUÉ¢ nrhÇia - XiríŸsmÉU ngh‹w ïu¤jbtŸs¤ij. ner« jhiufŸ -m‹ig¡fh£L« Ú®¤jhiufŸ.

Ãy¤âny »l¡F« thÈ, `m«ãny bgh¿¤jbgaiuahtJ m¿nth«’ v‹W v©Âdh‹.m«ig ïG¤J¥ ão¤jh‹. mâš cŸs bgaiu¡f©lh‹.

thÈÆ‹ brŒifntW

K«ikrhš cyF¡ bfšyh« _ykª âu¤ij, K‰W«j«ikna jk®¡F ešF« jÅbgU« gj¤ij¤, jhndï«ikna vGik nehŒ¡F« kUªâid, ïuhk‹ v‹D«br«iknr® ehkª j‹id¡ f©fËš bjÇa¡ f©lh‹. 33

33. jk®¡F - moat®fS¡F. gj¤ij - brhšiy.

`ïšyw« Jwªj e«ã, v«kndh®¡ fhf¤ j§fŸÉšyw« Jwªj åu‹ njh‹wyhš, ntj ešüšbrhšmw« Jwªâ yhj NÇa‹ kuò«, bjhšiyešmw« JwªjJ;’ v‹dh, eiftu, eh©c£ bfh©lh‹. 34


eh£blhU fUk« brŒjhŒ! v«ã¡Fï› muir eš»¡fh£blhU fUk« brŒjhŒ! fUkªjh‹ ïj‹nkš c©nlh?’ 43

43. fUk« - fhÇa«; fUkhâ; ïWâ¡fl‹.

`miwfHš my§fš åu® Mat® òÇtJ, M©ik¤Jiwbadš MÆ‰W m‹nw? bjh‹ikÆ‹ e‹}‰ bfšyh«ïiwtÚ! v‹id¢ brŒjJ <bjÅš, ïy§if ntªj‹Kiway brŒjh‹ v‹W KÅânah? KÅÉ yhjhŒ!’ 44

44. M©ik¤Jiw - åuKŸs braš. vdš MÆ‰Wm‹nw - v‹W TW«go Koªjnjh? KÅânah -nfhã¥ghnah.

`ïUt®ngh® vâU« fhiy, ïUtU« ešc‰ whnu;xUt®nkš fUiz ö©o, xUt®nkš xË¤J Ã‹WtÇáiy FiHa th§» tha«ò kUk¤J vŒjš,jUknkh? ã¿Jx‹W Mnkh? jF»yJ v‹D« g¡f«. 45

45. FiHa th§» - tz§F«go tis¤J. thŒm«ò- T®ikahd fizia. jF»yJ - j¡fj‹W. v‹D«g¡f«- v‹W TW« g£rghjnkahF«.

ntW

`åu« m‹W; Éâm‹W; bkŒ«ikÆ‹thu« m‹W;Ã‹ k©ÂD¡F v‹clšghu« m‹W; gifa‹W; g©òxÊªJ<u« ï‹¿ïJ v‹brŒj thWmnuh?’ 46

46. Éâ - xG§F. thu«m‹W - gFâí« m‹W. g©òmÊªJ - Fz« bf£L.

`ïUik neh¡»Ã‹W, aht®¡F« x¡»‹wmUik M‰wšm‹ nwh,mw« fh¡»‹wbgUik v‹gJ; v‹?ãiH ngzšÉ£LxUik neh¡», xUt‰F cjtnyh?’ 47

47. aht®¡F« x¡»‹w - všnyh®¡F« rkkhfÃ‰»‹w. ãiHngzšÉ£L - ãiH neuhkš fh¥gijÉ£L.

38. ãwiu¤ Ôik jh‹ fh¤J - ãwiu k£L« ÔikbrŒahkš jL¤J.

`Fy«ïJ; fšÉ pJ; bfh‰w«<J; c‰W Ã‹wey«ïJ; òtd« _‹W« ehaf« c‹dJ m‹nwh?ty«ïJ; ï›îyf« jh§F« t©ikpJ; v‹whš, â©ikmyku¢ brŒa yhnkh? m¿ªâUªJ ma®ªJ sh®nghš.’ 39

39. Fy«, fšÉ, bfh‰w«, ey«, ehaf« ïitfŸvšyh« c‹Dilait m‹nwh, â©ik - ïªj cWâfisbašyh«. myku - fy§F«go.

`nfhÉaš jUk«, c§fŸ Fy¤Jcâ¤ njh®f£F všyh«,XÉa¤J vGj x©zh cUt¤jhŒ cilik m‹nwh?MÉia¢, rdf‹ bg‰w m‹d¤ij, mÄœâ‹ tªjnjÉia¥, ãÇªj ã‹id¤ âif¤jid nghY« brŒif?’ 40

40. nfhïaš jUk« - muáaY¡FÇa flik. MÉia- cÆuh»atis. mÄœâ‹tªj - mKj«nghš »il¤j.

`mu¡f®,X® mÊî brŒJ fÊtnuš, mj‰F ntWX®Fu¡»d¤J muir¡ bfhšy kDbe¿ T¿‰W c©nlh?ïu¡f«v§F cF¤jhŒ! v‹ghš v¥ãiH f©lhŒ m¥gh!gu¡fÊ ïJÚ ó©lhš, òfiHah® gÇ¡f‰ ghyh®?’ 41

41. X®mÊî - X® J‹g¤ij. mj‰F - mj‹ bghU£L.gu¡fÊ ïJ - bgÇa F‰wkh»a ïjid. ah® gÇ¡f‰ghyh®- jh§f¡ Toat® ntW ah®?

`xÈflš cyf« j‹Åš, C®jU Fu§»‹ khnl,fÈaJ fhy« tªJ fyªjnjh? fUiz tŸshš!bkÈat® ghy njnah xG¡fK« ÉG¥g« jhD«;tÈat® bkÈî brŒjhš òfœm‹¿ tirí« c©nlh?’ 42

42. C®jU Fu§»‹khnl - miyªJ âÇ»‹w Fu§FfË‹ g¡f¤âš k£L«. ÉG¥g« - áw¥ò.

`T£LxU tiuí« nt©lh bfh‰wt! bg‰w jhijó£oa bršt« M§nf j«ã¡F¡ bfhL¤J¥ nghªJ,


`jhu« k‰bwhU t‹bfhs¤, j‹ifÆšghu bt«áiy åu« gGJw;neU« m‹W kiwªJ Ãuhíj‹kh®ã‹ vŒanth Éšïfš tšynjh?’ 52

52. ghubt«áiy - bgÇa bfhoa Éšiyit¤âU¥gJ. neU« - ne®ikí«. Éšïfš tšyJ - ÚÉ‰nghÇš tšytdhdJ. `kiwªJ Ãuhíj‹ kh®ã‹vŒanth’.

ïuhk‹ jªj Éil

`ãy«ò¡ fhŒbeL ehŸ,bga uhŒ,vdh¥òy«ò‰W c‹tÊ¥ nghjšc‰ wh‹jid¡,Fy«ò¡F M‹wKâa® `F¿¡bfhŸÚmy«bgh‹ jhut ndmuR;’ v‹wY«.’ 53

53. bgauhŒ - âU«ghkÈUªjhŒ. vdh - v‹W.Fy«ò¡F - c‹Fy¤âny ãwªJ. M‹w - m¿î Ãu«ãa.my«bgh‹ - mikªj mH»a.

`thd« Msv‹ j«Kid it¤jt‹jhD« khs¡, »isÆ‹ ïw¤joªJ,ahD« khŸbt‹; ïUªJmur MŸ»by‹;Cd khd ciugf®ª Ô®’vd. 54

54. »isÆ‹ïw - R‰w¤njhL mÊí«go. joªJ -bfh‹W. Cd« - F‰w«.

`g‰¿, M‹w gil¤jiy åuU«,K‰W z®ªj KâaU«, K‹gU«,`v‰W« E«muR vŒJit ah«’vd¡,bfh‰w e‹Ko bfh©lJ;ï¡ nfhâyh‹.’ 55

55. K‹gU« - bgÇnah®fS«. v‰W« - v¥goahtJ.bfh©lJ - V‰Wfbfh©ljhF«. nfhJ - F‰w«.

`tªj Ã‹id tz§» k»œªjd‹;vªij v‹f© ïd¤jt® M‰wÈ‹

xUik - xUg¡f«. `ãiHngzš É£L, xUik neh¡»,xUt‰F cjtnyh ïJ v‹?’

`braiy¢ br‰w gifbjW th‹bjÇªJ,maiy¥ g‰¿¤ Jizmikª jhŒvÅ‹,òaiy¥ g‰W«m¥ bgh§fÇ ngh¡»x®Kaiy¥ g‰WtJ v‹d Ka‰ánah?’ 48

48. braiy¢ br‰w - c§fŸ ghJfhtiy mÊ¤j.gifbjWth‹ bjÇªJ - gifia mÊ¡f Ãid¤J. òaiy- nkf«ngh‹w ahidia. bgh§F mÇ - ádÄFªjá§f¤ij - ngh¡» - É£L.

`fh®ï a‹w Ãw¤j fs§f«x‹WC®ï a‹w kâ¡Fcs jh«vd¢,NÇ a‹ku ò¡F«,X® bjh‹kW,MÇ a‹ãwªJ M¡»id M«;mnuh!’ 49

49. fh®ïa‹w Ãw¤j - fUikbghUªâa Ãw¤ijíila. C® ïa‹w - C®nfhŸ mikªj, X® bjhškW -X® mÊahj fs§f¤ij.

`k‰bwh U¤j‹t ÈªJmiw TttªJc‰w v‹id, xË¤JÆ® c©lÚ,ï‰w j‹ã‹ ïfšmÇ VWvdÃ‰¿ nghY«, »lªj Ãy¤J;mnuh;’ 50

50. ï‰wj‹ã‹ - ïwªjã‹. »lªjÃy¤J ïfšmÇVWvd Ã‰¿nghY« - eh‹ »lªj ïl¤âš tÈikíŸsM© á§f«nghy ehz« ï‹¿ Ã‰»‹whŒnghY«.

`üšï a‰ifí« E«Fy¤J cªija®nghšï a‰ifí« ÓyK« ngh‰wiy!thÈ ia¥gL¤ jhŒmiy, k‹mwntÈ ia¥gL¤ jhŒÉwš åund!’ 51

51. gL¤jhŒmiy - åœ¤âdhŒ mšiy. k‹mwntÈia - mur j®kkh»a ntÈia. gL¤jhŒ - mÊ¤jhŒ.


`kw«â w«gš, tÈa« vdhkd«òw«â w«g, vËat®¥ bgh§Fjš;mw«â w«gš mU«fo k§ifa®âw«â w«gš; bjËîil nah®¡bfyh«.’ 61

61. `bjËîilnah®¡bfyh«, tÈa«vdh kd«òw«âw«gš, vËat®¥ bgh§Fjš, mU«fo k§ifa®¤âw«âw«gš, mw« âw«gš’. bjËî - m¿î. òw«âw«gš - ntWtÊÆš bršYjš. k§ifa®âw« - k§ifa® f‰ig.âw«gš - mÊ¤jš. mw«âw«gš - ïitfŸ mwbe¿ÆÈUªJ jtWtdth«.

`jUk« ï‹dJ vD«jif¤ j‹ikí«,ïUik í«bjÇªJ v©ziy; v©ÂdhšmUik c«ãj‹ MUÆ®¤ njÉia¥,bgUik Ú§»id vŒj¥ bgWânah?’ 62

62. -.

Mj yhD«, mt‹vd¡F MUÆ®¡fhj yh‹,vd yhD«,Ã‹ f£blbd‹;Vâ yhU«, vËa®v‹ whšmt®ÔJ Ô®¥gJv‹ áªij¡ fU¤J;mnuh!’ 63

63. VJ ïyhU« - Mjut‰wt®fisí«. vËa® -bkÈªjt® fisí«. ÔJÔ®¥gJ - ÔikÆÈUªJ Ú¡FtJ.

thÈÆ‹ kW bkhÊ

`Ia! E§fŸ mU«Fy¡ f‰ã‹m¥bghŒÆš k§ifa®¡F VŒªj òz®¢ánghšbrŒâ y‹,vik¤ njky® nkyt‹;vŒâ‹ vŒâa jhf ïa‰¿dh‹.’ 64

64. VŒªj - mikªj. òz®¢ánghš - âUkz«nghš.njky® nkyt‹ - ãuk‹. vik¢ brŒây‹ - v«ikkz«òÇªJbfh©L thG«go gil¡fÉšiy. vŒâ‹vŒâaJMf - milªjgo milªJ thG«goahf.

jªj c‹muR; v‹W jU¡»yh‹Kªij c‰wJ brh‰w KÅªJÚ.’ 56

56. M‰wÈ‹ - tY¡f£lhakhf. jªjc‹ muR - jªjc‹ murh£áia V‰W¡bfhŸ. brh‰w - brhšÈaitfis.

`bfhšyš c‰wid c«ãia¡, nfhJmt‰Fïšiy v‹gJ cz®ªJ« ïu§fiy;`mšyš brŒaš; cd¡Fmg a«;ãiHòšyš;’ v‹dî« òšyiy; bgh§»dhŒ!’ 57

57. ãiHòšyš - F‰w¤ij kd¤âš bfhŸshnj.òšyiy - MjÇ¡fhkš nghdhŒ.

`C‰w« c‰Wil ah‹,`cd¡F Muk®njh‰W«’ v‹W bjhGj ifaid¡,`T‰w« c©z¡ bfhL¥bg‹,`v‹W v©ÂdhŒ;eh‰¿ ir¡F« òw¤ijí« e©Âdh‹.’ 58

58. C‰w«c‰W cilah‹ - tÈik bghUªâatdhÆUªJ«. M®mk® cd¡F¤ njh‰W« - mikªj nghÇnycd¡F¤ njh‰nwh«.

m‹d j‹ik m¿ªJ« mUsiy!`ã‹d t‹ït‹ v‹gJ« ngziy;t‹Å jh‹ïL rhg,tu«òcil¥bgh‹k iy¡Fmt‹ e©zÈ‹ nghfiy.’ 59

59. t‹Åjh‹ïL - kj§fKÅtuhš ïl¥g£l.rhgtu«ò cil - rhgkh»a ghJfh¥ig cila.e©zÈ‹ - nghŒ¢ nr®ªjjdhš.

`<u« MtJ«, ï‰ãw¥ò MtJ«,åu« MtJ«, fšÉÆ‹ bkŒªbe¿thu« MtJ«, k‰bwhU t‹òz®jhu« Mtij¤ jh§F« jU¡Fmnuh!’ 60

60. <u« - m‹ò. fšÉÆ‹ - fšÉahš m¿ªj. bkŒªbe¿ - c©ik be¿Æ‹. thu« MtJ« - brayhtJ«.jh§F« - ghJ fh¡F«.


bt«bjh ÊšJiw, åLbg‰W vŒâavªij í«,vU it¡FmuR mšyndh.’ 69

69. igª bjho¤âUÉ‹ - ÓijÆ‹. gÇî - Jau¤ij.bt«bjhÊš Jiw - bfhLikahd ngh®¤JiwÆš òFªJ.vUit¡F - fGFfS¡F.

`e‹W, Ôbj‹W ïašbjÇ ešm¿îï‹¿, thœtJm‹ nwhÉy§ »‹ïaš;Ã‹w e‹bd¿, Úm¿ ahbe¿x‹W« ï‹ik,c‹ thŒik cz®¤Jkhš;’ 70

70. be¿ - Ãiy¤J Ã‹w ešyw§fËny. c‹ thŒik -c‹ brh‰fŸ.

`j¡f ï‹d, jfhjd ï‹d,v‹Wx¡f c‹dy® MÆ‹, ca®ªJsk¡f S«Éy§ nf;kD É‹be¿ò¡f ntš,m› Éy§F«ò¤ njËnu.’ 71

71. x¡f - mwüš Kiw¡F¥ bghUªj. ca®ªJs -ca®ªj ãw¥ig¥ bg‰WŸs.

`fhy‹ M‰wš foªj fÂ¢áah‹ghÈ‹ M‰¿a g¤â ga¤jyh‹,khÈ dhšjU t‹bgU« ój§fŸehÈ‹ M‰wY« M‰WÊ e©ÂdhŒ.’ 72

72. fÂ¢áah‹ - átbgUkh‹. khÈdhš jU« -âUkhyhš gil¡f¥g£l. M‰WÊ - tÈikahf. eh‹Fój§fŸ; k©, Ú®, Ô, fh‰W.

`áidaJ MjÈ‹, v¡Fy¤J aht®¡F«ÉidÆ dhštU« nk‹ikí« Ñœikí«;mida j‹ik m¿ªJ« mÊ¤jidkidÆ‹ kh£á’v‹ wh‹kD Úâah‹. 73

73. ÉidÆdhš - bjhÊÈdhš. kidÆ‹kh£á -ãw‹ kidÉÆ‹ f‰ig.

`kzK« ïšiy kiwbe¿ tªjd;FzK« ïšiy¡ FyKj‰F x¤jd;cz®î br‹WÊ¢ bršY« xG¡fyhšÃzK« beŒí« ïz§»a neÄahŒ!’ 65

65. cz®î br‹WÊ¢ bršY« - kd«nghdgothG« thœ¡if mšyhkš. `kiw be¿ tªjd kzK«ïšiy; FyKj‰F x¤jd FzK« ïšiy.’

Û©L« ïuhk‹ jªj kWbkhÊ

`ey«bfhŸ njtÇ‹ njh‹¿, eitmw¡fy§f yhmw e‹bd¿ fh©lÈ‹,Éy§F myhik És§»aJ; Mjyhšmy§f yh®¡FïJ mL¥gJm‹ wh«;mnuh!’ 66

66. fy§fh - fy¡f« ï‹¿¤ bjËthd. my§fyh®¡F- åu®fS¡F.

`bgh¿Æ‹ ah¡ifa njh,òy‹ neh¡»am¿É‹ nkyj‹ nwhmw¤J MWjh‹;be¿Æ‹ neh‹ikia neÇJ cz®ªjÚbgWâ nah,ãiH c‰WW bg‰¿jh‹.’ 67

67. mw¤J MW - mwbe¿. bgh¿Æ‹ ah¡ifanjh -I«bgh¿fis¡ bfh©l cliy¥ bghW¤jnjh. be¿Æ‹neh‹ik - mwbe¿Æ‹ bgUikia. ãiHc‰W - ãiHia¢brŒJ. cW bg‰¿ - mjdhš tU« j‹ikia.

`khL g‰¿ ïl§f® tÈ¤âl¡,nfhL g‰¿a bfh‰wt‹ TaJ,X®ghL bg‰w cz®É‹ ga¤âdhšåL bg‰w Éy§F« Éy§F;mnjh.’ 68

68. khLg‰¿ - xUg¡f¤ij¥ ão¤J. ïl§fš -Kjiy. nfhL - r§F. X®ghL bg‰w - x¥g‰w bgUikailªj. Éy§F« - Éy§fh»a ahidí«. mnuh; mir.

`áªij ešyw¤ â‹tÊ¢ nr®jyhš,igªbjh o¤âU É‹gÇî M‰Wth‹


77. jfî - eL Ãiyik. rhšò - Ãiwªj e‰Fz§fŸ.be¿ÆÅ‹ neh¡F« ne®ik - e‹bd¿Æny Ã‹W gh®¡F«c©ik xG¡f¤ij. czuš Mnk - m¿a¡ Toa jhFnkh.

ïuªjd‹ ã‹D«, `vªij! ahtJ« v©zš nj‰wh¡Fu§bfd¡ fUâ, ehna‹ T¿a kd¤J¡ bfhŸnsš!muªijbt« ãwÉ neh¡F«, mUkUªJ mida Iah!tuªjU tŸshš! x‹W nfŸ;’vd k¿¤J« brhšth‹. 78

78. ahtJ« v©zšnj‰wh - x‹iwí« Mnyhá¤Jm¿a Koahj. muªij bt«ãwÉ - J‹g¤ij¢ brŒí«bfhoa ãwÉ ah»a.

ntW

`VîT® thËahš vŒJ,ehŒ moand‹MÉngh« ntiythŒ m¿îjªJ mUËdhŒ!_t®Ú! Kjšt‹Ú! K‰W«Ú! k‰W«Úght«Ú! jUk«Ú! gifí«Ú! cwî«Ú!’ 79

79. -.

`c©blD« jUknk cUtkhŒ cilaÃ‹f©Lbfh© nl‹!ïÅ¡ fhzv‹ fltndh?g©blhLï‹ wsînkh v‹bgU« gHÉidj©lnk; moand‰F cWgj« jUtnj?’ 80

80. g©blhL ï‹wsî« - g©LKjš ï‹WtiuÆY « cŸs. v‹ bgU« gHÉid - vdJ bgÇa ÔÉidia. j©lnk - j©o¡f tªjtnd. cWgj« -gukgj«.

ntW

`k‰¿Å cjÉ c©nlh, thÅD« ca®ªj khd¡bfh‰wt, Ã‹id, v‹id¡, bfhšÈa bfhz®ªJ bjhšiy¢á‰¿d¡ Fu§» ndhL« bjÇîw¢ brŒj brŒif;bt‰wuR vŒâ, v«ã å£luR vd¡F É£lh‹.’ 81

thÈÆ‹ nfŸÉntW

m›îiu mika¡ nf£l mÇFy¤ juR«, `kh©lbr›ÉnahŒ! mida jhf¢, brU¡fs¤J vâ®¤JvŒ ahnjbt›Éa òËP® v‹d, Éy§»na kiwªJ, Éšyhšv›ÉaJ v‹id?’ v‹wh‹; ïy¡Ft‹ ïa«gš c‰wh‹. 74

74. kh©l - bgUikíŸs br›ÉnahŒ - ešnyhnd.midaJ Mf - m¥gona Mf£L«. cU¤J - K‹tªJÃ‹W. Éšyhš v›ÉaJ - Éšyhš m«ig VÉaJ.

ïy¡Ft‹ bfhL¤j kWbkhÊ

`KŸòÃ‹ j«ãtªJ ru©òf, `KiwÆ nyhia¤bj‹òy¤J cŒ¥g‹’ v‹W br¥ãd‹; `brUÉš, Úí«m‹ãid cÆU¡ fh», mil¡fy« ahD« v‹¿,’v‹gJ fUâ m©zš kiwªJÃ‹W vŒjJ v‹wh‹. 75

75. KiwÆnyhia - Úâ jt¿a c‹id. `cÆU¡Fm‹ãidah».’

thÈÆ‹ tz¡f«

fÉFy¤J muR« m‹d f£Liu fU¤âš bfh©lh‹;mÉcW kd¤j‹ M», `mw¤âw‹ mÊa¢ brŒah‹òÉíil m©zš’ v‹gJ v©ÂÅš bghUªj, K‹ndbrÉcW nfŸÉ¢ bršt‹ br‹ÅÆ‹ ïiwŠá¢ brh‹dh‹.

76

76. mÉcW kd¤j‹ M» - m¿î kiwªj kdKŸstdhŒ. v©ÂÅš bghUªj - v©z¤âš njh‹w.bršt‹ - thÈ.

jhŒvd cÆ®¡F eš»¤ jUkK«, jfî«, rhšò«Úvd Ã‹w e«ã! be¿ÆÅ‹ neh¡F« ne®ikehŒvd Ã‹w v«khš eitmw czu yhnk!Ôad bghW¤â!’ v‹wh‹; á¿ad áªâ ahjh‹. 77


86. ã‹id ïUªjd‹ ïstšj‹id - ã‹ g¡f¤âšÃ‹wtdh»a R¡»ßtid. `cd¡F ciu¥gJ cWâ x‹Wc©L’ cWâ - e‹ik Mš; mir.

`Ã‰»‹w bršt« nt©o, be¿Ã‹w bghUŸfŸ všyh«f‰»‹w ït‹j‹ ehk«; fUJt ïtid¡ f©lhŒ;bgh‰F‹w« mida njhshŒ! bghJÃ‹w jiyik neh¡»‹v‰bfh‹w tÈna rhY«; ïj‰bfh‹W« VJ nt©lh.’ 87

87. Ã‰»‹w bršt« - nkh£r« be¿ - xG¡f«.bghUŸfŸ všyh« - cÆ® cŸs bghUŸfŸ mid¤J«.`ït‹ j‹ ehk« f‰»‹w; ïtid¡ fUJt’ jiyik -bgUikia. rhY« - nghJkhd fh£áahF«.

`ifjt« ïa‰¿, ah©L« fÊ¥gU« fz¡»š ÔikitfY« òÇªJ shU«, thDa® Ãiyia, tŸsšvŒjt® bgWt® v‹whš, ïizao ïiwŠá, VtšbrŒjt®, bgWtJ Iah! br¥gyh« Ó®ik¤J Mnkh?’ 88

88. ifjt« - tŠr«. ah©L« - v¥bghGJ«.fÊ¥gU« - Ôuhj. tŸsš vŒjt® - ïuhkdhš m«bgŒJbfhšy¥g£lt®. th‹ ca® Ãiyia¥ bgWt® v‹whš- Äfî« ca®ªj fâia milt® v‹whš.

`kjÉaš Fu¡F¢ brŒif ka®bthL kh‰¿, tŸsšcjÉia c‹Å, MÉ c‰¿l¤J cjî »‰¿;gjÉia vt®¡F« ešF« g©zt‹ gÂ¤j ahî«áijÉiy brŒJ, behŒâ‹ Ô®tU« ãwÉ Ô®â.’ 89

89. kjïaš - brU¡ifíila. brŒif - brŒifiaí«. ka®bthL - m¿ahikiaí«. kh‰¿ - É£blhÊ¤J.`c‰wÉl¤J MÉ cjî»‰¿’ áijîïy - bflhjgo.

`muáaš ghu« óÇ¤J ma®ªjid ïfHhJ, Ia‹kiyky®¥ ghj« Ú§fh thGâ; k‹d® v‹gh®vÇvd‰F cÇah® v‹nw v©Qâ; v©z« ahî«òÇâ;á‰ woik F‰w« bghW¥g®’ v‹W v©z nt©lh.’ 90

90. óÇ¤J - k»œªJ. ma®ªjid - kwªjtdhŒ. kiu -jhkiu. á‰woik F‰w« - á‰woikahs® brŒj F‰w¤ij.

81. khd - áwªj. bjËîw¢ brŒj - Mnyhrid brŒJKo¤j. brŒif - fhÇa¤jhš. v«ã bt‰WmuR vŒâå£luR vd¡F É£lh‹.

`XÉa cUt! ehna‹ csJx‹W bgWtJ c‹ghš,óÉaš ewî« khªâ¥ òªântW c‰w nghœâšÔÉid ïa‰W nkD«, v«ãnkš Ó¿, v‹nkšVÉa gfÊ v‹D« T‰¿id Vtš;’ v‹wh‹. 82

82. -.

`ï‹d«x‹W ïu¥gJ c‹ghš, `v«ãia c«ã kh®fŸj‹Kid¡ bfhšÉ¤ jh‹v‹W ïfœtnuš jL¤â j¡nfhŒ!’K‹Knd bkhÊªjhŒ m‹nw ït‹Fiw Ko¥gJ Iah!ã‹ït‹ ÉidÆ‹ brŒif! mjidí« ãiH¡f yhnkh?’ 83

83. ït‹ Fiw Ko¥gJ - ït‹ Fiwia Ko¥gjhf.K‹ Knd - KjÈnyna. ã‹ïJ v‹ÉidÆ‹ brŒif -ã‹ Ãfœªj ïJ v‹ CœÉidÆ‹ brayhF«.

`k‰¿ny‹ vÅD«, kha mu¡fid thÈ‹ g‰¿¡,bfh‰wt Ã‹f© jªJ Fu¡»aš bjhÊY« fh£l¥bg‰¿by‹; flªj brhšÈ‹ gaÅiy; ã¿bjh‹ nwD«,c‰wJ brŒbf‹ whY«, cÇa‹ï› mEk‹,’ v‹wh‹. 84

84. k‰W ïby‹ vÅD« - ntW cjÉ brŒtj‰Fïšny‹ MÆD«. flªj - elªjitfis¥ g‰¿. c‰wJ -Mfnt©oa x‹iw.

`mDk‹v‹ gtid, MÊ Ia!Ã‹ brŒa br§if¤jDbtd Ãidâ! k‰bw‹ j«ãÃ‹w j«ã ahfÃidâ!X® Jizt® ï‹ndh® midat® ïiy;Ú <©Lm›tÅijia eho¡ nfho, thÅD« ca®ªj njhshŒ.’ 85

85. -.

v‹wt‰F ïa«ã¥, ã‹id ïUªjd‹ ïstš j‹idt‹Jiz¤ jl¡if Ú£o th§»d‹ jGÉ, `ikªjx‹Wd¡F ciu¥gJ c©lhš; cWâ,m~J cz®ªJ nfho.F‹¿D« ca®ªj njhshŒ! tUªjiy’; v‹W TW«. 86


`ÚÆÅ ma®thŒ mšiy, v‹Wj‹ beŠáš òšÈ,ehaf‹ ïuhk‹ brŒj ešÉid¥ ga‹ïJ;’ v‹wh‹. 95

95. Mad - M»ad. g‹Å - brhšÈ. mG§»d‹ -tUªâdh‹ m§fj‹. beŠášòšÈ - kh®ãš jGÉ.

`njh‹wY«, ïw¤jš jhD«, JfŸmw¤ JÂªJ neh¡»‹,_‹Wy f¤â ndh®¡F« _y¤nj Koªj m‹nw;ah‹jt« cilik ahšï› ÉWâtªJ ïirªjJ; ah®¡F«rh‹bwd Ã‹w åu‹ jh‹tªJ åL jªjh‹.’ 96

96. JfŸ mwJÂªJ neh¡»‹ - F‰wÄ‹¿ MuhŒªJgh®¤jhš _y¤nj - Mâ fhy¤ânyna. ï›îWâ -ï¤jifa ešy Koî.

`ghyik jÉ®Ú, v‹brhš g‰Wâ MÆ‹, j‹Å‹nkšxU bghUS« ïšyh bkŒ¥bghUŸ ÉšY« jh§»¡fhšjiu njha Ã‹W f£òy¡F c‰wJ m«kh;khšjU« ãwÉ nehŒ¡F kUªbjd tz§F,ikªj.’ 97

97. ghyik jÉ® Ú - áWãŸis¤ j‹ikia¡ flªj.j‹Å‹ nkš - j‹id Él. f©òy¡F - f©Q¡F nenu.khšjU« - m¿ahikahš ju¥gL«.

`v‹DÆ®¡F ïWâ brŒjh‹ v‹gij, ïiwí« v©hJ,c‹ cÆ®¡F cWâ brŒâ! ït‰Fmk® c‰wJ c©nlš,bgh‹cÆ®¤J xËU« ózhŒ nghJâ, Ãiyik neh¡»k‹cÆ®¡F cWâ brŒth‹ ky®mo RkªJ thœâ!’ 98

98. ïiwí« - á¿J«. ït‰F mk® c‰wJ c©nlš -ï›ÉuhkD¡F¥ giftUl‹ nghU©lhFkhÆ‹. bgh‹cÆ®¤J xËU« - bgh‹bdhË åá És§F«. nghJâ -Úí« brŒf.

ïuhkÅl« thÈÆ‹ nt©LnfhŸ

v‹wd‹, ïida Ma cWâfŸ ahî« brhšÈ,j‹Jiz¤ jl¡if Mu¤ jidaid¤ jGÉ, rhy¡F‹¿D« ca®ªj â©njhŸ Fu¡»d¤J mur‹, bfh‰w¥bgh‹âÂ tÆu¥ ig«ó© òuty‹ j‹id neh¡». 99

v‹dï¤ jifa tha cWâfŸ ahî« V§F«ã‹dt‰F ïa«ã, Ã‹w, ng®vÊ yhid neh¡»,`k‹dt®¡F mur‹ ikªj! kh‰¿y‹ R‰w¤ njhL«c‹mil¡ fy«;’v‹W cŒ¤nj ca®fu« c¢á it¤jh‹. 91

91. ã‹dt‰F - R¡»ßtD¡F. ng® vÊyhid -ïuhkid. cŒ¤J - ïuhk‹ g¡f« mD¥ã.

it¤jã‹ cÇik¤ j«ã khKf« neh¡», `tšiycŒ¤jid bfhz®â! c‹w‹ X§fU kfid’ v‹dm¤jiy mtid, VÉ miH¤jÈ‹, mizªjh‹ v‹g,if¤jy¤J ctÇ Úiu¡ fy¡»dh‹ gaªj fhis. 92

92. cŒ¤jid bfhz®â - miH¤J tUf. VÉ - öjiuVÉ. if¤jy¤J - ifahš. ctÇ - fliy. fy¡»dh‹ gaªjfhis - fy¡»atdh»a thÈ bg‰w fhis ngh‹wm§fj‹.

m§fj‹ òy«gš

`vªijna! vªij na!ï› vGâiu tshf¤J, ah®¡F«áªijahš, brŒif ahš,X® ÔÉid brŒâ yhjhŒ!behªjid; mJjh‹ Ã‰f Ã‹Kf« neh¡»¡ T‰w«tªjnj m‹nwh mŠrhJ; M®mj‹ tÈia¤ Ô®¥gh®?’ 93

93. -.

`gŠá‹bkš moahŸ ghf‹ gjíf« myhJ, ahJ«mŠrÈ¤J m¿ah¢ br§if MizahŒ! mku® ahU«vŠry® ïUªjh® c‹dhš; ïÅmKj <ªj ÚnahJŠáid! tŸË nah®fŸ Ã‹Å‹ah® brhšy‰ ghyh®.’ 94

94. ghf‹ - ghf¤âYila át bgUkhdJ. gjíf«mšyhJ ahJ« - âUtofis¤ jÉuntW x‹iwí«.vŠry® - ïw¡fhjt®fshŒ. tŸËnah®fŸ - tŸsšfŸ.

m§fjD¡F thÈÆ‹ m¿îiu

Mad gyî« g‹Å mG§»d‹; òG§f neh¡»¤,ÔíW bkG»‹ áªij cU»d‹ br§f© thÈ,


ntW

`tiunr® njhŸïil ehS« itFnt‹fiunr uh,ïl® ntiy f©ony‹;ciunr® MUÆ nuv‹ cŸsnk!miunr ah‹ïJ fhz mŠánd‹.’ 2

2. fiunruh - ï‹gkh»a fiuia milªJ. ïl®ntiy - J‹g¡flš.

`e¿jh, ešmÄ®J c©z ešfÈ‹,ãÇah ï‹cÆ® bg‰w bg‰¿jh‹m¿ah nuhek dh®;mJ m‹bwÅ‹,á¿ah nuh,cg fhu« áªâah®.’ 3

3. e¿JM« - kz« bghUªâajh»a. bg‰¿jh«m¿ahnuh ekdh® - j‹ikia m¿akh£lhnuh vkdh®.

mz§fh® ghfid Mir njhW«c‰Wcz§fh ehŸky® öŒcŸ m‹ãdhšïz§fh fhy« ïu©blhL x‹¿D«tz§fhJ ï¤Jiz itf tšiynah.’ 4

4. mz§F M® ghf‹ - gukát‹. mz§F - gh®tâ.cz§fh - thlhj. fhy« ïu©blhL x‹¿D« -K¡fhy§ fS«.

`eŒah Ã‹wbd‹ eh‹ïUªJ ï§‡‹,bkŒth dh®âU ehL nkÉdhŒ;Iah Ú!vdJ MÉ v‹wJ«bghŒnah! bghŒíiu ahj ò©Âah!’ 5

5. -.

`brh‰nw‹ KªJw, m‹d brhšbfhshŒ!m‰wh‹, m‹dJ brŒf yh‹,vdc‰whŒ, c«ãia CÊ fhQ«Úï‰whŒ, eh‹cid v‹W fh©bfndh?’ 6

99. -.

`beŒail beLntš jhid ÚšÃw ÃUj® v‹D«JŒmil¡F mdÈ m‹d njhËd‹, bjhÊY« öa‹;bghŒmil cŸs¤ jh®¡F¥ òy¥glh¥ òyt! k‰W‹ifail MF«!’ v‹Wm› ïuhk‰F¡ fh£L« fhiy. 100

100. beŒmil - beŒ jlÉa. JŒ mil¡F - gŠR¥bghâ¡F. mdÈ - Ôia¥ ngh‹w. bghŒ mil - bghŒÃiwªj. if mil - mil¡fy«.

m§fjÅl« m‹ò

j‹mo jhœj nyhL« jhkiu¤ jl§f zhD«bgh‹cil this Ú£o ÚÆJ bghW¤â v‹wh‹.v‹dY« cyf« VG« V¤âd ïwªJ thÈmªÃiy JwªJ thD¡F m¥òw¤J cyf‹ Mdh‹. 101

101. j‹mo jhœjnyhL« - m§fj‹ j‹ mofistz§»aîl‹. jhkiu¤ jl«fzh‹ - ïuhk‹. V¤âd -thœ¤âd. mªÃiy - mªj cl«ig.

thÈ j‹ ifahš ïG¤J¥ ão¤âUªjfizia¡ ifÉ£lh‹. mJ mt‹ kh®ig cUÉ¢br‹wJ; flÈny goªJ Û©L« ïuhkDilam«ò¥ bg£oia milªjJ. ïj‹ã‹ ïuhk‹,R¡»ßt‹ ifia¥ ão¤J¡ bfh©L, m§fjDl‹m›Él¤ij É£L mf‹wh‹.

8. jhiu òy«òW gly«

thÈí« Vf, ah®¡F« tu«ãyh cy»š ï‹g«ghÈah K‹d® Ã‹w gÇânrŒ br§if g‰¿,Mšïiy¥ gŸË ahD« m§fj ndhL« nghdh‹;ntšÉÊ¤ jhiu nf£L, tªJmt‹ bkŒÆš åœªjhŸ. 1

jhiu òy«òW gly«: thÈÆ‹ tijf©L,jhiu òy«òW gly«: thÈÆ‹ tijf©L,jhiu òy«òW gly«: thÈÆ‹ tijf©L,jhiu òy«òW gly«: thÈÆ‹ tijf©L,jhiu òy«òW gly«: thÈÆ‹ tijf©L,jhiu òy«ãaij¡ TW« gFâ.jhiu òy«ãaij¡ TW« gFâ.jhiu òy«ãaij¡ TW« gFâ.jhiu òy«ãaij¡ TW« gFâ.jhiu òy«ãaij¡ TW« gFâ.

1. cy»š ah®¡F« tu«ãyh ï‹g« ghÈah - cy»šmidt®¡F« mst‰w ï‹g« mË¤J¡ fh¤J. gÇânrŒ- R¡»ßt‹.


`thŒikrhš m¿É‹ thŒ¤j kªâu khªj nuhL«,ÔikÔ® xG¡»‹ tªj âw¤bjhÊš kwt nuhL«,öŒikrhš òz®¢á ngÂ¤, JfŸmW bjhÊiy ah»¢,nrŒiknahL mÂik Æ‹¿¤, njtÇ‹ bjÇa Ã‰¿.’ 3

3. thŒikrhš - c©ik Ãiwªj. m¿É‹ thŒ¤j -m¿thš áwªj. âw«bjhÊš - tÈikahd ngh®¤ bjhÊiyíila. öŒik rhš - gÇR¤jkhd. òz®¢ángÂ -e£ig¡ fh¤J.

`òifcil¤J v‹Å‹c©L bgh§Fmdš m§F’v‹W c‹D«Äifcil¤J cyf«; ünyh® ÉidaK« nt©lš gh‰nw.gifcil¢ áªij ah®¡F«, ga‹cW g©ã‹ Ôuheifcil Kf¤ij ah»,ï‹ciu ešF ehthš;’ 4

4. Äif cil¤J - m¿itíilaJ. ÉidaK« -m¿î«. ga‹cW g©ã‹ - ga‹gL« Fz¤âÈUªJ. Ôuh- Ú§fhkš.

`brŒtd brŒjš ah©L« Ôad áªâ ahik,ittd tªj nghJ« tirïy ïÅa Twš;bkŒad tH§fš, ahî« nkÉd bt~fš ï‹ik;cŒtd th¡»¤ j«nkhL ca®td; ctªJ brŒthŒ.’ 5

5. ittd tªjnghJ« - it»‹w brh‰fŸ j«ikmilªj nghJ«. ahî« tH§fš - všyht‰iwí«bfhL¤jš. nkÉd - ãwÇl« bghUªâa bghUis. bt~fšï‹ik - ÉU«ghik. cŒtd M¡» - ï¢brašfŸ j«ikcŒí«gobrŒJ. j«nkhL ca®td - j«nkhL ca®ªJÃ‰gdthF«.

`á¿a®v‹W ïfœªJ nehî brŒtd brŒaš; k‰Wïªbe¿ÆfœªJ ah‹X® Ôik ïiH¤jyhš, cz®¢á Ú©LF¿ad nkÅ aha TÅahš, Ftî¤ njhshŒ!bt¿ad vŒâ, behŒâ‹, bt«Ja®¡ flÈ‹ åœªnj‹.’ 6

6. cz®¢á Ú©L - m¿î ts®ªJ. F¿ad nkÅaha -FW»a cl«òŸstsh»a. bt¿ad - ïšyhikfis.

6. KªJw brh‰nw‹ - K‹ng brh‹nd‹. m‰whš -ÉU¥ò btW¥g‰wtdh»a ïuhk‹.

`Úwh« nkUî« Úbe U¡»dhš;khWX® thËc‹ kh®ig <®tnjh?njnw‹ ah‹ïJ; njt® khankh?ntnwh® thÈbfh yh«É ËªJsh‹.’ 7

7. ÚWM« - bghoahF«. ÉËªJsh‹ - ïwªâU¥gt‹.

tUªâa jhiuia, khUâ, khj®fSl‹ mtŸïl¤â‰F mD¥ã it¤jh‹; thÈÆ‹ ïWâ¡fl‹fŸ všyh« elªjd.

9. muáaš gly«

kWehŸ ïuhk‹, ïy¡Ftid miH¤JR¡»ßtD¡F Ko N£L«go ciu¤jh‹; ïy¡Ft‹R¡»ßtD¡F Kiw¥go Ko N£odh‹.

R¡»ßtD¡F ïuhk‹ T¿a ešYiufŸ

bgh‹kh bksÈ òidªJ, bghŒÆyh‹j‹kh d¡fHš jhG« ntiyÆš,e‹kh® ãšjG î‰W, ehaf‹brh‹dh‹, K‰¿a brhšÈ‹ všiyah‹. 1

mmmmmuáaš gly«: R¡»ßtD¡F ïuhk‹ muáa‰Wuáaš gly«: R¡»ßtD¡F ïuhk‹ muáa‰Wuáaš gly«: R¡»ßtD¡F ïuhk‹ muáa‰Wuáaš gly«: R¡»ßtD¡F ïuhk‹ muáa‰Wuáaš gly«: R¡»ßtD¡F ïuhk‹ muáa‰W«««««Kiwia¡ T¿aJ.Kiwia¡ T¿aJ.Kiwia¡ T¿aJ.Kiwia¡ T¿aJ.Kiwia¡ T¿aJ.

1. bghŒÆyh‹j‹ - ïuhkDila. `ehaf‹, K‰¿abrhšÈ‹ všiyah‹ brh‹dh‹.’

ntW

`<©LÃ‹W V», ÚÃ‹ ï‹ïaš ïU¡if vŒâ,nt©Lt kuã‹ v©Â, ÉâKiw ïa‰¿, åu!ó©lng® muR¡F V‰w ahití« òÇªJ, nghÇškh©lt‹ ikªj ndhL« thœâeš âUÉ‹ it»!’ 2

2. ÉâKiw ïa‰¿ - üÈš Éâ¤j KiwÆny brŒJ.ikªjndhL« - m§fjndhL«.


ku§»s® mUÉ¡ F‹w«; tŸsšÚ kd¤â‹ v«ikïu§»a gÂah« brŒa ïU¤â;Mš ášehŸ v«ghš.’ 11

11. mw«bfG - mw¤âny áwªjt®fŸ milí«. Jw¡feh£L¡F - Rt®¡f nyhf¤J¡F. ïu§»a gÂ - ïu¡f«bfh©L c¤juÉL« gÂfis.

Óijia¤ njl¥ òw¥gL« tiuÆY« »Z»ªijÆnyna j§» ÆU¡fyh« v‹W nt©odh‹;ïuhk‹ ghj§fis¥ gÂªjh‹ R¡»ßt‹.

ïuhk‹ mË¤j kWbkhÊ

VªjY« ïjid¡ nfsh, ï‹ïs KWtš ehw,`ntªj®ïš ïU¡if v«nghš Éuâa® ÉiHj‰F x›th;nghªJmt© ïU¥ã‹ v«ik¥ ngh‰wnt bghGJ ngh«;Mšnj®ªâÅJ ïa‰W« c‹w‹ muáaš jUk« Ô®â.’ 12

12. nfsh - nf£L. ï‹ ïsKWtš ehw - ïÅaò‹áÇ¥ò¤ njh‹w. ntªj® ïšïU¡if - mur®khËifÆš ïU¥gJ. nj®ªJ ïÅJ ïa‰W« - MuhŒªJFofS¡F e‹ikí©lhF«go el¤j nt©oa. Ô®â -Ú§FthŒ.

`njÉ,ntW mu¡f‹ it¤j áiwÆDŸ ïU¥g¤, jh‹j‹MÉnghš Jizt nuhL« msÉl‰F mÇa ï‹g«nkÉdh‹ ïuhk‹ v‹whš, Ia!ï› btŒa kh‰w«,_tif cyf« K‰W« fhy¤J«, K‰wh m‹nwh!’ 13

13. ï›btŒakh‰w« - ï¥gÊ¢brhš. K‰wht‹nwh -mÊa¡ Toanjh.

`Mjyhš muR òÇªJ, eh‹F khj§fËš, gilfSl‹ tUf’ v‹wh‹ ïuhk‹. R¡»ßt‹ kWkh‰w«ciuahkš ïuhkid¥ gÂªJ br‹wh‹.

thÈfh jyD« M©L kyuo tz§» dhid,Úykh nkf« m‹d beoat‹ mUË‹ neh¡»¢,`Óy«Ú cilia Mjš, ït‹áW jhij v‹dh,_ynk jªj Eªij M«vd KiwÆ‹ Ã‰¿.’ 14

`k§ifa® bghU£lhš vŒJ« khªj®¡F kuz«; v‹wšr§ifÆ‹W cz®â! thÈ brŒifahš rhY«; ï‹D«m§ft® âw¤â dhnd mšyY« gÊí« Mjšv§fËš fh©o m‹nw! ïjÅ‹ntW cWâ c©nlh?’ 7

7. rhY« - cWâahF«. ïjÅ‹ - ïªj c©ikiam¿tij Él. ntW cWâ c©nlh - ntW e‹ikc©nlh?

`ehaf‹ mšy‹; e«ik eÅgaªJ vL¤J ešF«jhŒ’vd ïÅJ ngÂ¤ jh§Fâ jh§F thiu;MaJ j‹ik naD«, mwtu«ò ïfth t©z«,Ôad tªj nghJ RLâahš Ôik nahiu.’ 8

8. ehaf‹ - mur‹; jiyt‹. gaªJ vL¤J eÅešF«- bg‰bwL¤J Äfî« ïu¡f« fh£L«. ngÂ - fh¤J.mwtu«ò - mw¤â‹ všiy.

`ïw¤jY« ãw¤jš jhD« v‹gd ïu©L«, ah©L«âw¤JË neh¡»‹, brŒj Éidju¤ bjÇªj m‹nw;òw¤âÅ ciu¥gJ v‹nd! óÉ‹nkš òÅj‰ nfD«,mw¤âdJ ïWâ, thœeh£F ïWâ;m~J cWâ; v‹g.’ 9

9. âw¤J cËneh¡»‹ - m¿thš MuhŒªJ gh®¤jhš.òw¤J - ntW. óÉ‹nkš òÅj‹ - ãuk‹. m~J - m›twbe¿Æš Ã‰wny.

`ï‹dit jifik v‹g, ïašòË kuã‹ v©Â,k‹muR ïa‰¿, v‹f© kUîÊ khÇ¡ fhy«ã‹cw; KiwÆ‹ c‹w‹ bgU«flš nrid nahL«J‹Dâ nghâ; v‹wh‹ Rªju‹; mtD« brhšth‹. 10

10. ï‹dit jifikv‹g - ïitfŸ mur®¡F¢áwªj braš v‹g®. khÇ¡fhy« ã‹cw - kiH¡fhy«fÊªjã‹. v‹f© J‹Dâ - v‹Ål« tUf. Rªju‹ -ïuhk‹.

`Fw§Fiw ïU¡if v‹D«, F‰wnk F‰w« mšyhš,mw«bfG Jw¡f eh£L¡F mubrdš MF« m‹nw;


MÊah‹ mida Tw, `Mizp jhÆ‹ m~njthÊahŒ òÇnt‹ v‹W tz§»kh Uâí« nghdh‹;NÊkhš ahid m‹d j«ãí«, jhD« bjhšiyCÊeh afD« ntnwh® ca®jl« F‹w« c‰wh®. 19

19. NÊkhš ahida‹d - Kfglh¤ijíilaahidngh‹w. jhD« bjhšiy CÊehafD« - jhdh»agHikahd CÊÆ‹ jiytD«.

R¡»ßt‹ murh£á

MÇa‹ mUËš bghŒ¤j‹ mfškiy mf¤j‹ MdNÇa‹ kfD«, khd¤ JiztU«, »isí« R‰w¤,jhiuia tz§», m‹dhŸ jhŒvd¤, jªij Kªij¢ÓÇa‹ brhšny v‹d¢, br›Éâ‹ muR brŒjh‹. 20

20. Kªij¢ ÓÇa‹ brhšny - K‹ndhdh»a áwªjthÈÆ‹ brhšny. jªij v‹d - jªijÆ‹ brhšby‹Wbfh©L.

tsmuR vŒâ, k‰iw thdu åu® ahU«ïisPÇ‹ cjt, Miz »s®âir ms¥g¡ nfnshLmsÉyh M‰wš M©ik m§fj‹ mw«bfhŸ bršt¤JïstuR ïa‰w VÉ, ïÅâÅ‹ ïUªjh‹ ï¥ghš. 21

21. ts« muR vŒâ - bršt« cŸs murh£áia¥bg‰W. Miz - c¤juî. »s®âir ms¥g - És§F»‹wâirfËny gut. nfbshL - cÇikíl‹. ïstuR ïa‰w- ïsturhÆUªJ M£á brŒíkhW. VÉ - f£lisÆ£L.

ïuhk‹ kj§fháuk¤â‹ xU òw¤âš ïisnahdhš mik¡f¥g£l áiy å£oš ïUªjh‹.

10. fh®fhy¥ gly«

eŠáÅš, eË®beL« flÈ‹, e§ifa®mŠrd ead¤â‹, mÉœªj TªjÈ‹tŠrid mu¡f®j« toÉ‹, brŒifÆ‹beŠáÅ‹ ïU©lJ Úy thdnk. 1

14. Óy« - ešbyhG¡f«. v‹dh - v‹W Ãidahkš._ynk jªj - KjÈny c‹id¥bg‰w. vd - v‹W Ãid¤J.

v‹dk‰W ïida T¿, `VFmt‹ bjhlu’ v‹wh‹;bgh‹mo tz§», k‰iw¥ òfœcil¡ FÇáš nghdh‹;ã‹d®kh Uâia neh¡»¥, `ng®vÊš åu! Úí«m‹dt‹ muR¡F V‰wJ M‰Wâ m¿É‹;’ v‹wh‹. 15

15. mt‹ bjhlu VF - mtid¤ bjhl®ªJ bršf.FÇáš - m§fj‹.

khUâ nt©LjY« ïuhk‹ kh‰wK«

bghŒ¤jšïš cŸs¤J m‹ò bghÊ»‹w òz®¢á ahD«,`ï¤jiy ÆUªJehna‹, VÆd, vd¡F¤ j¡fif¤bjhÊš brŒnt‹;’ v‹W fHšïiz tz§F« fhiy,bkŒ¤jiy Ã‹w åu‹, ï›îiu És«ã É£lh‹. 16

16. òz®¢áahD« - e£òŸstdh»a mDkhD«.VÆ‹ - Ú ï£l. if¤bjhÊš - moik¤ bjhÊš. bkŒ¤jiy Ã‹w - bkŒÆny áwªJ Ã‹w.

`Ãu«ãdh‹ xUt‹ fh¤j ÃiwmuR, ïWâ Ã‹wtu«ãyhJ; mjid k‰nwh® jiykf‹ tÈâš bfh©lhšmU«òt eyD« Ô§F«; MjÈ‹, Ia Ã‹nghšbgU«bghiw m¿É ndhuhš ÃiyÆid¥ bgWtJ m«kh!’ 17

17. Ãu«ãdh‹ xUt‹ - m¿î« M‰wY« Ãu«ãatdh»a xUt‹. ïWâÃ‹w tu«òïyhJ - mÊahjjhF«.`eyD« Ô§F«’. mU«òt - njh‹Wtd. bgU«bghiwm¿Éndhuhš - bgÇa bghW¥ig¤ jh§F« m¿îilnahuhš. m«kh; mir.

`M‹wt®¡F cÇa jha muáid ÃWÉ, m¥ghšV‹bwd¡F cÇa jhd fUkK« ïa‰w‰F x¤jrh‹wt®, Ã‹Å‹ ïšiy; Mjyhš, jUk« jhndbgh‹wÚ, ahnd nt©l m¤jiy nghâ’ v‹wh‹. 18

18. M‹wt‰F - áwªjtdh»a R¡»ßtD¡F. V‹W -V‰W¡ bfh©L. rh‹wt® - m¿îŸst®.


ntW

fË¡F« kŠiPia¡, f©Qs® ïd«vd¡ f©c‰WmË¡F« k‹dÇ‹, bgh‹tH§ »dkiy mUÉ;btË¡f© tªjfh® ÉUªbjd, ïUªJf©L cŸs«fË¡F« k§ifa® Kf«vd¥, bghÈªjd fky«. 6

6. f©cs® ïd«vd - T¤j®fË‹ T£l« v‹WfUâ. f© c‰W - gh®¤J. btË¡f© tªjfh® - thdbtËÆny tªj nkf§fis.

RUâ eh©ky® ahití« Filªjd fyÉ¢Ruj üšbjÇ Él®vd¤ nj‹bfh©L bjhF¥g,guj üšKiw ehlf« ga‹cw¥ gF¥gh‹ïuj« Û£LW« fÉPiu¥ bghUÉd njÜ. 7

7. RUâ - ïir gho¡bfh©L. eh©ky® - òâaky®fŸ. Rujüš bjÇ - fhküš Kiwfis mDgÉ¤J¤bjÇªJbfhŸS«. Él® - fhKf®. gF¥gh‹ - gF¤Jmik¡F« bghU£L. ïuj« <£LW« - Ritfis¢nr®¡»‹w. ïuj« - ur«; Rit.

cwbt J¥òW« bfhLªbjhÊš ntÅyh‹ xÊa¤,âw«Ã id¥gU« fh®vD« br›Énah‹ nru,Ãwk d¤JW FË®¥ãÅ‹, beLÃy klªijòwk Æ®¤jy« bgho¤jd ngh‹wd, gR«òš. 8

8. cwbtJ¥òW« - Äfî« btJ¥ò»‹w. ntÅyh‹xÊa - nfhil Ú§f. Ãid¥gmU« âw«fh® - Ãid¤j‰fÇaáw¥òŸs fh® fhy« v‹D«. kd¤J cWÃw« FË®¥ãÅš - kd¤âš bghUªâa j‹ikah»a FË®¢áÆdhš.òw«jy« - òw¤âš. gR«òš ÃyklªijÆ‹ kÆ®nghšfh£á mË¤jd.

msÉš fh®vD« m¥bgU« gUt«tªJ mizªjhš,js®t® v‹gJ jt«òÇ nth®f£F« jFkhš;»sÉ njÅD« mÄœâD« ïiH¤jt‹ »isnjhŸtsÉ í©lt‹ tUªJ«v‹ whšmJ tU¤njh. 9

fh®fhy¥ gly« : fh®fhy¤âš elªj Ãfœ¢áfh®fhy¥ gly« : fh®fhy¤âš elªj Ãfœ¢áfh®fhy¥ gly« : fh®fhy¤âš elªj Ãfœ¢áfh®fhy¥ gly« : fh®fhy¤âš elªj Ãfœ¢áfh®fhy¥ gly« : fh®fhy¤âš elªj Ãfœ¢áia¥g‰¿¢ brhšY« gFâ.ia¥g‰¿¢ brhšY« gFâ.ia¥g‰¿¢ brhšY« gFâ.ia¥g‰¿¢ brhšY« gFâ.ia¥g‰¿¢ brhšY« gFâ.

1. Úythd«, eŠR, flš, f©, Tªjš, mu¡f® cUt«,brŒif, beŠr«, ïitfis¥ nghy ïU©lJ.

ãÇªJiw kfËU«, ãy¤j ghªjS«vÇªJÆ®, eL§»l, ïuÉ Æ‹fâ®mÇªjd th«vd, mrÅ ehvd,ÉÇªjd âirbjhW« ÄirÆ‹ Ä‹bdyh«. 2

2. ãy¤j ghªjS« - Ãy¤â‹ moÆš cŸs gh«òfS«. mrÅ - ïo. ÄirÆ‹ - nkny.

jiyikí« Ñœikí« jÉ®jš ï‹¿na,kiyÆD«, ku¤âD«, k‰W« K‰¿D«,ÉiyÃidªJ cstÊ Éy§F« ntira®ciyxW kd«vd, cyhaJ Cijna. 3

3. jiyikí« Ñœikí« jÉ®jš ï‹¿ - nkY« ÑG«Ú§fhkš. cstÊ - bršt« cŸs ïl¤âš. Cij -FË®fh‰W.

t©zÉš fujy¤J mu¡f‹, thËd‹,É©Âil¡ foJbfh©L VF« ntiyÆš,bg©ÂD¡F mU«fy« mida bgŒtisf©vd¥, bghÊªjJ fhy khÇna! 4

4. -.

ÉiHíW bghUŸju¥ ãÇªj ntªj®tªJciHíw, cÆ®cw cÆ®¡F« khjÇ‹,kiHíw khKf« ky®ªJ njh‹¿dFiHcw¥ bghÈªjd cyit¡ bfh«bgyh«. 5

5. bghUŸju - bršt¤ij¤ njo¡bfh©Ltu.ntªj® - jiytuh»a fzt®. cÆ®cw - ãÇªj cÆ®Û©L« tªjJnghš. cyit¡ bfh«ò vyh« - t‰¿a»isfŸ všyh«.


ïuhkD¡F ïisnah‹ T¿a MWjš bkhÊfŸ

`MFe® ahiuí« Jizt® M¡»¥,ã‹VFW« ehŸïil vŒâ, v©QtnrFmw¥ g‹Kiw bjU£o¢ brŒjã‹,thifv‹W xUbghUŸ tGt‰ ghynjh?’ 14

14. MFe® - cjÉahf ïU¡»‹wt®fŸ. VFW«ehŸïil - bršY« ehËš. vŒâ - br‹W. nrFmw -F‰wkw. bjU£o - MuhŒªJ bjËªJ. thif - bt‰¿.

`igªbjho¡F ïl®fis gUt«, iganttªJmL¤ JsJ;ïÅ tU¤j« Ú§FthŒ;mªjz®¡F M«mw«; mu¡f®¡F MFnkh?Rªju¤ jDtyhŒ! brhšY Ú!’ v‹wh‹. 15

15. igªbjho - Óij. mªjz®¡F - KÅt®¡F. MF«mw« - cjÉahf Ã‰»‹w mw«. mu¡f®¡F MFnkh -mu¡f®¡F¤ njh‰gt® Mnthnkh.

fh®fhy« Ú§Fjš

kŸfšïš bgU«bfhil kUÉ, k©cnsh®cŸ»a bghUŸvyh« cjÉ, m‰wnghJvŸfšïš ïuty®¡F <tJ ï‹ikahšbtŸ»a khªjÇ‹, btS¤j nkfnk. 16

16. kŸfšïš - FiwÉšyhj. bfhilkUÉ - bfhil¤j‹ik bghUªâ. m‰wnghJ - bghUŸ ïšyhjnghJ.vŸfšïš - gÊ¡f¥glhj. <tJ - bfhL¥gjh»a bghUŸ.

ÔÉid ešÉid v‹d¤ nj‰¿angŒÉid¥ bghUŸjid m¿ªJ, bg‰wnjh®MŒÉid bkŒíz®î mQf, MRcW«khiaÆ‹ khŒªjJ khÇ¥ ng®ïUŸ. 17

17. ngŒÉid¥ bghUŸjid - ngÆ‹ braiy¡bfh©l bršt¤ij. MŒÉid bkŒcz®î - Muhí«j‹ikíŸs c©ik Phd«. MRcW« khiaÆ‹ -F‰wkilªJ mÊí« m¿ahikia¥ nghy.

9. njhŸtsÉ - njhŸfis¤ jGÉ. c©lt‹ -m›É‹g¤ij Ef®ªjtdh»a ïuhk‹.

fh®fhy§f©L ïuhk‹ fy§FjšntW

`thdf« Ä‹ÅD«, kiHK H§»D«,ah‹mf« bkÈFbt‹ vÆ‰W muhvd¡;fhdf« òFªJah‹ Ko¤j fhÇa«,nkšeF«, ÑœeF«, ïÅv‹ nt©Lnkh?’ 10

10. nkšeF« ÑœeF« - nknyhU« áÇ¥g®; ÑnHhU«áÇ¥g®.

beŒmil Ôvâ® ÃWÉ, `Ã‰FïtŸifail’ v‹wm¢ rdf‹ f£Liu,bghŒail M¡»a bgh¿Æ nybdhLbkŒail ahJ;ïÅ ÉËjš e‹W;mnuh.’ 11

11. beŒmil - beŒnr®ªj. Ôvâ® ÃWÉ - m¡»Årh£áahf ÃW¤â. f£Liu - brhšiy. bghŒmil -bghŒíŸsjhf.

`nj‰WthŒ Úcis ahf¤ nj¿Ã‹W,M‰Wnt‹ eh‹cs dhf; MŒtisnjh‰WthŸ mšyŸ!ï¤ J‹g« M®ïÅkh‰Wth®! Ja®¡bfhU tu«ò© lhFnkh!’ 12

12. eh‹cs‹ M‰Wntdhf - eh‹ïUªJ bghW¤J¡bfh©oU¡»‹nw‹. MŒtis - Óij.

`jUk«v‹W xUbghUŸ j‹id mŠáah‹bjUkU »‹wJ; brWe® njtnuhLxUikÆ‹ tªjd nuD« cŒfyh®;cU«vd xÈgL« cuÉ nyhŒ,’ v‹wh‹. 13

13. bjUkU»‹wJ - kd« fy§FtjhF«. brWe® -gift®fsh»a mu¡f®fŸ. cU«vd - ïonghy. v‹wh‹- v‹Wiu¤jh‹ ïuhk‹.


ï›thW fh®fhy« kiwªjJ. ïuhkD«,ïy¡FtD« Óijia¤ njL« thŒ¥ò¡ »il¤jJv‹W v©Â k»œªjd®.

11. »£»ªij¥ gly«

R¡»ßt‹ F¿¤j fhy¤âš tuhjJ f©L ïuhk‹ T¿aJ

`bgwšm U«âU¥ bg‰W,cj É¥bgU«âw«Ã idªây‹; Ó®ikÆ‹ Ô®ªjd‹;mw«k wªjd‹, m‹ò» l¡fe«kw‹m ¿ªây‹ thœÉ‹ ka§»dh‹. 1

»£»ªij¥ gly«: »Z»ªij efÇš elªj»£»ªij¥ gly«: »Z»ªij efÇš elªj»£»ªij¥ gly«: »Z»ªij efÇš elªj»£»ªij¥ gly«: »Z»ªij efÇš elªj»£»ªij¥ gly«: »Z»ªij efÇš elªjÃfœ¢áia¥g‰¿ ciu¡F« gFâ. »Z»ªij; thÈÆ‹Ãfœ¢áia¥g‰¿ ciu¡F« gFâ. »Z»ªij; thÈÆ‹Ãfœ¢áia¥g‰¿ ciu¡F« gFâ. »Z»ªij; thÈÆ‹Ãfœ¢áia¥g‰¿ ciu¡F« gFâ. »Z»ªij; thÈÆ‹Ãfœ¢áia¥g‰¿ ciu¡F« gFâ. »Z»ªij; thÈÆ‹efu«; R¡»ßtdhš Ms¥gLtJ.efu«; R¡»ßtdhš Ms¥gLtJ.efu«; R¡»ßtdhš Ms¥gLtJ.efu«; R¡»ßtdhš Ms¥gLtJ.efu«; R¡»ßtdhš Ms¥gLtJ.

1. cjÉ¥bgU« âw‹ - cjÉÆ‹ bgÇa j‹ikia.Ó®ik - xG¡f«.

`e‹¿ bfh‹W,mU e£ãid eh®mW¤J,x‹W« bkŒ«ik áij¤J,ciu bghŒ¤Jsh®¡bfh‹W Ú¡Fjš F‰w¤âš j§Fnkh?br‹W k‰wt‹ áªijia¤ nj®FthŒ!’ 2

2. eh®mW¤J - f£lW¤J. ciu bghŒ¤Jsh® -th¡FWâ bghŒ¤jtiu. j§Fnkh - x‹whf Ã‰Fnkh?

`eŠr« m‹dt iueÈª jhš,mJtŠr« m‹W; kDtH¡F; MjyhšmŠáš m«gâš x‹w¿ ahjt‹beŠáš Ã‹W Ãyht ÃW¤JthŒ.’ 3

3. mŠáš m«gâš - IªJ taâY« I«gJ taâY«.x‹W m¿ahjt‹ - e‹ik x‹iwí« czuhjt‹. m«áym«òmâš - mH»a áy m«òfËš. x‹W - xU m«ã‹tÈikia¡Tl.

`CU« MS« muR«,c« R‰wK«ÚU«, MSâ nuvÅ‹, ne®ªjehŸ

_Ÿmk® bjhiyîw KuR mÉªjnghšnfhŸmik fzK»š FËwš XÉd;ÚŸmW fizvd¤ JËí« Ú§»d;thŸciw c‰bwd kiwªj Ä‹vyh«. 18

18. _Ÿmk® bjhiyîcw - _©lngh® Koªjã‹.nfhŸ - tÈik bghUªâa. FËwš - ïo¤jš. XÉd -Ú§»d.

nkf«kh kiyfË‹ òw¤J åjyhškhfahW ahití« thÇ m‰wd;Mifahš jfÉHªJ mÊÉ‹ e‹bghUŸnghfM bwhGfyh‹ bršt« ngh‹wnt. 19

19. khkiyfË‹ òw¤J - bgÇa kiyfË‹nkš.åjyhš - mÊjyhš. khfahW - ehYâirfËY« cŸsMWfŸ. thÇ - btŸs«, jfî ïHªJ - bgUik ïHªJ.mÊîïš e‹bghUŸnghf - mÊahj ešÉid Ú§f. MWxGfyh‹ - eštÊÆny elthjtDila.

tŠrid¤ ÔÉid kwªj khjt®beŠbrd¤ bjËªjÚ® ÃuªJ njh‹Wt;gŠbrd¢ át¡F«bk‹ ghj¥ ngija®mŠrd¡ f©vd¥ ãwœªj MlšÛ‹. 20

20. gŠRvd - br«gŠir¥nghy. MlšÛ‹ - MoXo¡bfh©oU¡»‹w Û‹fŸ. ãwœªj - òu©ld; És§»d.

fšÉÆ‹ âfœfz¡ fha®, f«giygštif¢ áwhm®vd¥, gf®t gšmÇ,bršÉl¤J mšyJx‹W ciu¤jš brŒfyhešm¿ thsÇ‹, mÉªjh ehbtyh«. 21

21. fz¡fha® - MáÇa®ghš fšÉ f‰F«. gšÉj¢áwh®f«giy vd - gytif¥g£l áWt®fŸ brŒí«Xiria¥nghy. gf®t gšmÇ - XirÆLtdth»a gytifahd jtisfS«. `m¿thsÇ‹ ehbtyh« mÉªj’ mÉªj- ml§»d. xÈ¤j jtisfS¡F¢ áwh® ctik. ml§»am¿P®fS¡F m¿P® ctik.


m§fj‹ Ka‰á

R¡»ßt‹ mu©kidíŸ k§ifaUl‹ k»œªJcw§»¡ bfh©oUªjh‹. m§fj‹ mtid¤ JÆšvG¥g¤ bjhl§»dh‹.

`vªij nfŸ!m› Éuhk‰F ïisat‹áªij íŸ,beL« Ó‰w« âUKf«jªj Ë¥g¤, jL¥gU« ntf¤jh‹tªj d‹;c‹ kd¡fU¤J ahbj’‹wh‹. 9

9. áªijcŸ - cŸs¤âš vGªj. âUKf« jªJ mË¥g- mH»a Kf« btËÆš jªJfh£l.

ïida kh‰w« ïir¤jd‹ v‹gnjh®ÃidÉ yh‹,beL« bršt« beU¡fî«,eide W«JË eŠR ka¡fî«,jidc z®ªây‹ bkšmiz j§»dh‹. 10

10. eideW« JËeŠR - FË®ªj kzKŸs nj‹JËfsh»a Éõ«.

Mj yhšm› muás« nfhsÇahJ« K‹Å‹W ïa‰WtJ ï‹ikahšnfhJïš áªij mDkid¡ Tîth‹,nghjš nkÆd‹ nghjf nkmdh‹. 11

11. ïs«muR nfhsÇ - ïsturdh»a tÈa á«k«ngh‹w m§fj‹. nghjfnk mdh® - M© ahidia¥ngh‹wt‹. nghj nkÆd‹ - nghf¤ bjhl§»dh‹.

kªâ u¤jÅ khUâ j‹bdhL«btªâ wšgil åu® ÉuhŒtumªj u¤â‹tªJ m‹idj‹ nfhÆiyïªâ u‰F kf‹kf‹ vŒâdh‹. 12

12. kªâu«jÅ khUâ - Mnyhrid TWtânyx¥g‰wtdh»a khUâ. ÉuhŒtu - NœªJtu. mªju¤â‹ -ÉiuÉš. ïªâu‰F kf‹ kf‹ - ïªâu‹ ngu‹.

thU«; thuÈ® MbkÅ‹, thdu¥ngU« khS« vD«bghUŸ ngRthŒ.’ 4

4. MSânu vÅ‹ - M£á òÇå®fnshahdhš.ne®ªjehŸ - tUtjhf¢ r«kâ¤j ehËny.

`ï‹D« ehLJ« ï§»t®¡ F«tÈJ‹Å dhiu, vd¤,JÂª jh®vÅ‹,c‹id btšy cybfhU _‹¿D«Ã‹d yhšãw® ï‹ik Ãfœ¤JthŒ.’ 5

5. ï§Fït®¡F tÈJ‹Ådhiu - ï§F ït®fis¡fh£oY« tÈik bghUªâat®fis.

ïy¡Ft‹ ngh®¡ nfhy¤Jl‹ »£»ªij¡F¥ nghjš

j‹J iz¤jk a‹jÅ thËÆ‹br‹W, nr©ca® »£»ªij nr®ªjt‹,F‹¿ Å‹bwhU F‹¿Åš F¥òW«,bgh‹J s§Fcis¢ ÓaK« ngh‹wd‹. 6

6. thËÆ‹ - m«ònghy. nr®ªjt‹ - nr®ªjtdh»aïy¡Ft‹. F¥òW« - jhî»‹w Js§F - mir»‹w. cis- ãlÇkÆ®.

f©l thdu« fhyid¡ f©lnghšk©o Xod®; thÈ kf‰F’Iah;bfh©l Ó‰w¤J ïisnah‹ FW»dh‹r©l ntf¤â dhš;’v‹W rh‰wY«. 7

7. r©lntf« - ÄFªj ntf«.

m‹d njh‹wY«, M©bjhÊ yh‹tuîï‹d bj‹Wm¿ th‹kU§F vŒâdh‹;k‹d‹ ikªj‹ kd¡fU¤J c£bfhsh¥,bgh‹Å‹ th®fHš jhijïš nghÆdh‹. 8

8. m¿th‹ - m¿í«bghU£L. c£bfhsh - m¿ªJ.jhij ïš - R¡»ßt‹ ïl¤â‰F.


jh¡f z§Fciw jhkiu¤ jhËdhšü¡» dh‹,m¡ fjÉid behŒâÅ‹. 17

17. fj¤âdhš _ušó¡f - nfhg¤âdhš áÇ¥ò¤njh‹w. jh¡fz§F - ïy¡FÄ. ü¡»dh‹ - jŸËdh‹.

fhtš khkâ Y«,fj î«,fonkî« thÆš mL¡»a bt‰bghL«,njî nrto Ô©lY«, Ô©lU«ght« M«vd¥ g‰wÊªJ ï‰wthš. 18

18. fonkî« - fhtš bghUªâa. njî - ïy¡Ft‹.

thd u§fŸ btUÉ, kiyXßï¡,fh‹x U§F glu,m¡ fh‹tiu,Û‹be U§»a thdf«, Û‹vyh«nghd ã‹bghÈî m‰wJ ngh‹wnj. 19

19. kiyxßï - kiyiaÉ£L Ú§». glu - nghŒÉ£ljdhš. Û‹ - e£r¤âu«. bghÈî - mHF.

m‹d fhiyÆš, M©jif MÊah‹bgh‹Å‹ e‹df® åâÆš ò¡fd‹;brh‹d jhiuia¢ R‰¿d® Ã‹wt®`v‹d brŒFtJ vŒâd‹?’ v‹wd®. 20

20. MÊah‹ - ïy¡Ft‹. R‰¿d® Ã‹wt® - R‰¿Ã‹wt®fŸ.

`Ú®v yh«maš Ú§FÄ‹; ne®ªJah‹åu‹ cŸs« Édîtš;’ v‹wY«ngu Ã‹wd® ahtU«; ng®fyh¤jhiu brŸwdŸ jh®FH yhbuhL«. 21

21. ne®ªJ - rªâ¤J cŸs« Édîtš - cŸs¤ij¡nf£l¿nt‹. ng®fyh - ã‹dilahkš.

ciubrŒ thdu åu® ctªJiwmur® åâ flªJ,mf‹ nfhÆiy¥

`vŒâ, nkšbra¤ j¡fJv‹? v‹wY«brŒâ® brŒj‰F mU«beL« Ôad;behŒâš m‹dit Ú¡fî« neh¡Fâ®;cŒâ® nghY« cjÉbfh‹ Ö®!’vdh. 13

13. brŒâ® - brŒJÉ£O®fŸ. behŒâš - ÉiuÉš.

`Û£L« x‹W És«ò»‹ whŸ,`gilT£L« v‹Wik¡ bfh‰wt‹ t¿aehŸâ w«ã‹,c« ehŸâw« ò«vd¡nf£oÈ®;ïÅ¡ fh©o®;’ »il¤âuhš. 14

14. ehŸâw«ã‹ - ehŸ jt¿dhš. c«ehŸ âw«ò« -ckJ thœehŸ mÊí«. »il¤â®Mš - mf¥g£L¡bfh©O®fŸ. ïÅ fh©o® - mj‹ gaid¡ fhQ§fŸ.

njÉ Ú§f,m¤ njtÇ‹ ÓÇnah‹MÉ Ú§»d‹ nghšma® th‹;mJghÉ ahJ gUFâ® nghY«,E«fhÉ ehŸky®¡ f©Âa® fhjšÚ®. 15

15. -.

`âw«ã Ü®!bkŒ; áij¤Ô®! cjÉia;Ãw«bgh ä®!c§fŸ ÔÉid ne®ªjjhškwŠbrŒ th‹c¿‹ khSâ®; k‰¿Å¥òw«brŒJ MtJv‹?’ v‹»‹w nghâ‹thŒ. 16

16. bkŒâw«ãÜ® - c©ik jt¿Ü®fŸ. Ãw« bghä®- Fz«bf£L¥ nghÜ®fŸ. kw«brŒth‹ c¿‹ - r©ilbrŒa¤ bjhl§Få®fshdhš.

ïy¡Ft‹ Ó‰w«

Fu¡»d« f‰fis mL¡»¡ nfh£il thÆiymil¤J É£ld. iffËny ku¡»isfis Vªâ¡bfh©L kâ‰ òw¤âny ToÆUªjd. mij¡f©lh‹ ïy¡Ft‹.

`fh¡f nthfU¤J’ v‹w fj¤âdhšó¡f _uš, òuty® ò§ft‹


V®Fyh« Kf¤â dhis, ïiwKf« vL¤J neh¡»¤,jh®Fyh« my§fš kh®g‹, jhaiu ÃidªJ ieªjh‹. 26

26. mUŸ tu - fUiznjh‹w. Ó‰w«m~fh - ád«FiwªJ. got« - njh‰w«. V®Fyh« - mHF És§F«. Kf«vL¤J - Kf« ÃÄ®ªJ.

k§fy mÂia Ú¡», kÂmÂ JwªJ, thr¡bfh§fy® nfhij kh‰¿¡, F§Fk« rhªj« bfh£lh¥bgh§Fbk‹ KiyfŸ, óf¡ fG¤bjhL kiwa¥ ngh®¤je§ifia¡ f©l tŸsš ead§fŸ gÅ¥g Ã‹wh‹. 27

27. k§fy mÂ - k§fša«. nfhij kh‰¿ - khiymÂtij É£L. bfh£lh - bfh£o¥ órhj. óf« -gh¡Fku« ngh‹w. gÅ¥g - Ú® áªJ«go.

`ïidauh« v‹id p‹w ïUtU«’, v‹d tªjÃidÉdh‹ ma®¥ò¢ br‹w beŠád‹; beoJ Ã‹wh‹;`ÉdÉdh£F vâ®X® kh‰w« És«gî« nt©L«’ v‹Wm¥òidFH yh£F tªj fhÇa« òfštJ Mdh‹. 28

28. ïUtU« - nfhriy RÄ¤âiu ah»a ïUtU«.ifnfáia¥ g‰¿ Ãid¤ây‹. ma®¥ò¢ br‹w - nrh®ªj.beoJ - Ú©l neu«.

ïy¡Ft‹ ciu

`nridí« ahD« njo¤ njÉia¤ jUt‹;’ v‹Wkhdt‰F ciu¤j kh‰w«kwªjd‹ mU¡f‹ ikªj‹;`Mdt‹ mikâ tšiy m¿’vd, mUË‹ tªnj‹;nkÅiy midah‹ brŒif Éisªjth És«ò’ bf‹wh‹.29

29. Mdt‹ mikâ - m¤jifadhd R¡»ßt‹Ãiyikia. tšiy m¿vd - ÉiuÉš bjÇªJ tUf v‹Wïuhk‹ brhšy. nkš Ãiy - áwªj murh£áiamilªJ Ã‹w.

jhiuÆ‹ bkhÊ

`ÓWthŒ mšiy Ia! á¿at® Ôik brŒjhš,MWthŒ; Úm yhš,k‰W M®cs®? ma®ªjh‹ mšy‹;

òuir ahidm‹ dh‹òf nyhL«,m›ÉiubrŒ th®FHš jhiu Éy¡»dhŸ. 22

22. òuirahid mdh‹ - fG¤J¡ fÆ‰iwíilaahidngh‹w ïy¡Ft‹. mf‹nfhÆiy - mf‹wR¡»ßt‹ mu©kidíŸ. Éy¡»dhŸ - jL¤jhŸ.

jhiuí« ïy¡FtD«ntW

jhkiu tjd« rhŒ¤J¤ jDbeL« jiuÆš C‹¿,khÄa® FGÉ‹ tªjh‹ M«vd ikªj‹ Ã‰g¥,óÄÆš mz§f dh®j« bghJÉil¥ òFªJ, bgh‰nwhŸökd beL§f© jhiu eL§FthŸ ïida brh‹dhŸ. 23

23. jD - Éšiy. bghJïil - T£l¤âDŸ. bgh‹njhŸ - mH»a njhŸfisí«. ökd« - öakd¤ijí«.beL«f© - Ú©l f©fisí« cila. eL§FthŸ -eL§F»‹wtsh».

`mªjÄš fhy« neh‰w M‰wšc© lhÆ‹ m‹¿,ïªâu‹ KjÈ ndhuhš vŒjyh« ïašã‰W m‹nw;ikªjÃ‹ ghj« bfh©bl« kidtu¥ bg‰W thœªnj«!cŒªjd«; Éidí« Ô®ªnj«; cWântW ïjÅ‹ c©nlh!’ 24

24. neh‰w - jt« òÇªj. vŒjš M« - mila¡ Toa.ïašã‰W - j‹ikíilaJ. m‹W; V.

`btŒâ‹Ú tUjš neh¡» btUîW« nrid, åubrŒâjh‹ cz®» yhJ; âUîs« bjÇ¤â’ v‹whŸ;`mŒaÚ! MÊ ntªj‹ moÆiz ãÇf yhjhŒ,vŒâaJ v‹id?’ v‹whŸ; ïirÆD« ïÅa brhšyhŸ. 25

25. btŒâ‹ - f^u¤Jl‹. `brŒâjh‹ cz®»yhJbtUîW«’.

ïy¡Ft‹ Ãiy

`M®bfhnyh ciubrŒ jh®’v‹W mUŸtu¢, Ó‰w« m~fh,gh®Fyh« KGbt© â§fŸ, gfštªj got« nghY«,


34. mªj« ïš nfŸÉ Úí« - mst‰w üš nfŸÉfisíila Úí«. `Kªâd brŒif ma®¤jid MF«m‹nw’ brŒif - Ãfœ¢á. ma®¤jid - kwªjid.

`áijtfš fhjš jhia¤, jªijia¡ FUit¤ bjŒt¥gjÉmª jziu, Mit¥, ghyiu¥, ghit khiutijòÇ Fe®¡F« c©lh« kh‰wyh« M‰wš;khahcjÉbfh‹ wh®¡Fv‹ nwD« xÊ¡fyh« cgha« c©nlh?’ 35

35. áijî mfš - Ôik m‰w. kh‰wšM« - m¥ght§fis Ú¡Ftj‰FÇa. M‰wš - tÈikahd brašfŸ. khah- mÊahj. cjÉ bfh‹wh®¡F - e‹¿ia kwªjt®¡Fm¥ght¤ij. `xÊ¡fyh« cgha« x‹nwD« c©nlh.

`IaE« nkhL«, v§fŸ mÇ¡Fy¤J mur ndhL«bkŒíW nf©ik ah¡», nkiyehŸ ÉistJ MdbrŒif,v‹ brŒif m‹nwh? m‹dJ áijí« MÆ‹cŒtif v‰F« c©nlh? cz®îkh R©lJ m‹nwh?’ 36

36. bkŒcW nf©ik M¡» - c©ik e£ò c©lhF«go brŒJ. nkiyehŸ ÉistJ Ma brŒif - K‹dhËšÉisªj brŒif. v‹ brŒif m‹nwh - v‹dhš c©lhdbraš m‹nwh. khR©lJ - F‰wkilªjJ.

`kwªây‹ fÉÆ‹ ntªj‹; ta¥gil tUÉ¥ ghiu¤âw«âw« VÉ, m‹dh® nr®tJ gh®¤J¤ jhœ¤jh‹;mwªJiz Ek¡F¤ jh‹j‹ thŒikia mÊ¡F khÆ‹,ãwªây‹ m‹nw; x‹nwh, eufK« ãiH¥gJ m‹whš.’ 37

37. âw« âw« VÉ - gFâ gFâahf mD¥ã. gh®¤J -vâ® gh®¤J. mw«Jiz Ek¡F - mw¤ij¤ Jizahf¡bfh©l c§fËl«. ãiH¥gJ - jtwhJ.

`cjthkš xUt‹ brŒj cjÉ¡F¡, if«kh whf,kjthid mida ikªj! k‰W«c© lhf t‰nwh;áijahj brUÉš m‹dh‹ K‹br‹W, brWe® kh®ã‹cijahndš, cijí©L MÉ ciyahndš, cy»š k‹ndh.’ 38

ntWntW cyf« v§F« öjiu ÉL¤Jm› ntiyCWkh neh¡»¤ jhœ¤jh‹; cjÉkh WjÉ c©nlh!’ 30

30. MWthŒ - bghW¥ghahf. mvšiy - m›Él§fËÈUªJ. CW« M neh¡» - nridfŸ tUtijvâ®gh®¤J¡ bfh©L.

`MÆu nfho öj® mÇ¡fz« miH¡f MiznghÆd®; òFJ« ehS« òFªjJ; òfšò¡ nfh®¡F¤jhÆD« ešy Únu jÂâuhš; jUk« m~jhš;Ôad brŒah® MÆ‹ ahtnu brWe® Mth®?’ 31

31. MiznghÆd® - R¡»ßt‹ c¤juÉ‹go br‹wd®.jÂâ® - nfhg« jÂå®.

`br«iknr® cŸs¤ Ô®fŸ, brŒjng UjÉ, Ôuhbt«iknr® gifí« kh‰¿, muRå‰ ¿U¡f É£O®,c«ikna Æfœt® v‹Å‹ vËikahŒ xÊtJ x‹nwh!ï«ikna tWik vŒâ ïUikí« ïH¥g® m‹nw.’ 32

32. Ôuh - v‹W« mÊa kh£lh. bt«iknr® -bfhLik bghUªâa. vËikahŒ - mJ vËâny. xÊtJx‹nwh - Ú§f¡ ToabjhU gÊnah.

khUâ kU§F tUjš

v‹wtŸ ciu¤j kh‰w« ahití« ïÅJ nf£Le‹Wz® nfŸÉ ahs‹ mUŸtu eh©cŸ bfh©lh‹Ã‹wd‹; Ã‰w nyhL«, ̀ Ú¤jd‹ KÅî’v‹W c‹Å,t‹Jiz tÆu¤ â©njhŸ khUâ kU§»‹ tªjh‹. 33

33. `KÅî Ú¤jd‹ v‹W c‹Å’ c‹dh - Ãid¤J.t‹Jiz - tÈa ïu©lh»a.

khUâÆ‹ brh‰fŸ

tªjo tz§» Ã‹w khUâ tjd« neh¡»,`mªj«ïš nfŸÉ Úí« ma®¤jid ahF« m‹nwKªâd brŒif?’ v‹wh‹ KÅÉD« Kis¡F« m‹gh‹;`vªijnf£ lUS’ bf‹d ïa«ãd‹ ïa«g tšyh‹. 34


41. jhœÉ¤Ô® mšä® - Ú§fŸ fhyªjhœªjt®fŸk£L« mšä®. kuã‹ Ôuh - KiwÆny jtwhj. nfŸÉÔahs® - nfŸÉí« ntŸÉí« cilaKÅt®fË‹.KÅahjhid - nfhã¡fhj ïuhkid.

njh‹wšm~J ciu¤j nyhL«, khUâ bjhGJ, `bjhšiyM‹wüš m¿P! nghd bghUŸkd¤J mil¥ghŒ mšiy;V‹wJ Kona« v‹Å‹ ïw¤J«;ï¤ âw¤J¡ bfšyh«rh‹WïÅ mwnd; nghªJ‹ j«Kid¢ rh®â;’ v‹wh‹. 42

42. V‹wJ - V‰W¡ bfh©lij. ï¤âw¤J¡ bfšyh«- ï¥bghUŸf£ bfšyh«.

`K‹D«Ú brhšÈ‰W m‰nwh Ka‹wJ Ka‰W fhW«ï‹D«Ú ïir¤j brŒth‹ ïiaªjd«.’ v‹W T¿m‹dnjh® mikâ ah‹j‹ mUŸá¿J m¿th‹ neh¡»¥bgh‹Å‹th® áiyÆ dhD« khUâ nahL« nghdh‹. 43

43. brhšÈ‰W m‹nwh - brhšÈajdhš m‹nwh.K‰W«fhiy - Koí«nghJ. ïir¤j - brhšÈat‰iw.m‹dJ X® mikâah‹ j‹ - m¤jifa X® j‹ikíŸstdh»a R¡»ßtdJ. mUŸ á¿J m¿th‹ neh¡» -kndhÃiyia¢ á¿J m¿ªJ bfhŸs v©Â.

R¡»ßt‹ ïisnah‹ tUifia m¿jš

jhiu j‹ FHh¤Jl‹ mu©kid¡F¢ br‹whŸ;m§fj‹ mik¢r®fSl‹ tªjh‹; ïy¡Ft‹mofËny ïiwŠádh‹. `v‹ tuit ÉiuÉš c‹jªij¡F És«òf’ v‹wh‹ ïy¡Ft‹. m§fj‹R¡»ßt‹ gL¡if Æl¤ij m©Ädh‹; mt‹fhšfis tUo vG¥ãdh‹; ïy¡Ft‹ ád¤Jl‹tªâU¡F« brŒâia ciu¤jh‹. `R¡»ßt‹ ah« xUF‰wK« brŒây«; ád¤J¡F¡ fhuz« ahJ?’v‹wh‹.

`ïiaªjehŸ všiy Úbr‹W vŒjiy; bršt« vŒâÉaªjid; cjÉ bfh‹whŒ! bkŒÆiy v‹d å§»ca®ªjJ Ó‰w«; k‰wJ c‰wJ brŒa¤ Ô®ªJea«bjÇ mDk‹ nt©l eš»d‹ e«ik ï‹D«’. 44

38. m‹dh‹ K‹br‹W - mtD¡F K‹nd br‹W.cy»š; k‰W c©lhft‰nwh - ntW if«khW c©lhftšynjh.

`<©oÅ Ã‰wš v‹gJ ïÅanjh® ïašã‰W m‹whš,nt©ly® m¿t nuD« nf©ikÔ® ÉidÆ‰W; Mkhš;M©jif MË bkhŒ«ã‹ IaÚ® mË¤j bršt«fh©oahš, c‹K‹ tªj fÉ¡Fy¡ nfhbdhL;’ v‹wh‹. 39

39. nt©ly® - gift®. m¿tnuD« - m¿thuhÆD«. nf©ik Ô®ÉidÆ‰W M« - e£ò Ú§F« brayhfKoí«.

mDkD¡F ïisnah‹ mË¤j kWbkhÊ

khUâ kh‰w« nf£l kiyòiu tÆu¤ njhsh‹,Ô®Éid br‹W Ã‹w Ó‰w¤jh‹; áªij brŒjh‹;MÇa‹ mUË‹ Ô®ªjh‹ mšy‹;tªJ mL¤j bršt«ng®mÇ jhf¢ brŒj áWikah‹ v‹D« bg‰¿. 40

40. Ô®Éid br‹W Ã‹w - Koit milªj. Ó‰w¤jh‹- nfhg« cilat‹ Mdh‹. mUË‹ - f£lisÆÈUªJ.Ô®ªjh‹ mšy‹ - Ú§»dt‹ mšy‹. ng®î mÇjhf -bga®ªJ nghfhjgo. `v‹D« bg‰¿ áªij brŒjh‹’bršt¤âš _œ»¢ áWik¡ Fz« c‰wh‹ v‹Wv©Âdh‹ ïy¡Ft‹.

`Ú§fŸ fhyª jhœ¤Ô®; ïuhk‹ J‹g¤ijïJfhW« eh‹ M‰¿ ÆUªnj‹; c‹id¡ f©L,Ú§fŸ cjÉ brŒí« bg‰¿ia cz®ªJ bršytªnj‹. ïuhk‹j‹ Éš tÈikahnyna Óijia¡f©Lão¤J ÉlKoí«. MÆD« m‹W Ú§fŸbrh‹d brh‰fis Ãiwnt‰whkš fhy§fl¤jšKiwa‹W.’ v‹wh‹ ïy¡Ft‹.

`jhœÉ¤Ô® mšä®! g‹dhŸ jU¡»a mu¡f® j«ikthœÉ¤Ô®! ïiknah®¡F ï‹dš tUÉ¤Ô®! kuãš Ôuh¡nfŸÉ¤Ô ahs® J‹g« »s®É¤Ô®! ght« j‹id_ŸÉ¤Ô®! KÅah jhid KdÉ¤Ô® KoÉ‹;’ v‹wh‹. 41


cwî©l áªij ahD« ciubrŒth‹; `xUt‰F ï‹d«bgwšc©nl mtuhš <©Lah‹ bg‰wng UjÉ; c‰wJïwšc©nlh! v‹Å‹ Ô®th‹ ïUªjng® ïliu všyh«ewî©L kwªnj‹; fhz ehQt‹ ikªj!’ v‹wh‹. 48

48. cwî©l - fyªj e£òŸs. áªijah‹ -kd¤âddh»a R¡»ßt‹. v‹Å‹ Ô®th‹ - v‹dhšÚ¡»¡ bfhŸS«go. ïUªj - mt‹ Ãid¤âUªj.

`VÆd ewîm yhšk‰W ViHik¥ ghyJ v‹ndh?`jhŒïtŸ, kidÉ,’ v‹D« bjËÉ‹nwš jUk« v‹dh«!ÔÉid Iªâ‹ x‹wh«; m‹¿í« âU¡F Ú§fhkhiaÆ‹ ka§F »‹wh«; ka¡»‹nkš ka¡F« it¤jh«.’ 49

49. VÆd - mikªj. ewî myhš - ïªj kJî©lF‰w« mšyhkš. ViHik¥ghyJ - m¿t‰w j‹ikíŸsJ. jhŒ ïtŸ kidÉ v‹D« - ïtŸjhŒ.,ïtŸkidÉ v‹D«. bjËî - m¿î. Ô Éid Iªâ‹ -gŠrkh ghjf§fËš. âU¡F - tŠrf«. ka¡»‹nkš -fŸË‹ nkš. ka¡F« - Mirí«. gŠrkh ghjf§fŸ;bfhiy, bghŒ, fsî, fŸ, NJ.

`bjËªJÔ Éidia¢ br‹wh® ãwÉia¤ Ô®t® v‹dhÉËªâyh cz®É ndhU«, ntjK«, És«g ntí«beËªJiw òGit Ú¡», ewî©L Ãiw»‹ nwdhš,mËªjf¤J vÇí« Ôia beŒÆdhš mÉ¡»‹ whÇ‹.’ 50

50. Ô®ªnjh® - Ú§»dt®fŸ. ãwÉÆš Ô®t® - ãwthjbe¿ia¥ bgWt®. ÉËªâyh - mÊahj. Ãiw Ã‹nwdhš- fË¥ò Ãu«ò»‹nw‹. mË¤J mf¤J - fÅªJ å£ony.

`br‰wJ« gifP®, e£lh® brŒjng UjÉ jhD«f‰wJ«, f©T lhf¡ f©lJ« fiyt yhs®`brh‰wJ«, khd« tªJ bjhl®ªjJ«, gl®ªj J‹g«c‰wJ« czuh® MÆ‹ cWântW ïjÅ‹ c©nlh?’ 51

51. gifP® br‰wJ« - gift® òÇªj Ôikiaí«.khd« - bgUik. `ïjÅ‹ ntW cWâ c©nlh’.

44. ïiaªjehŸ všiy - x¥ò¡ bfh©l ehËny.mDk‹ mJ c‰wJ brŒa - khUâ m¡nfhg« Ú§Ftj‰FcÇaij¢ brŒa `e«ik ï‹D« K‰W« eš»d‹’.

v‹W m§fj‹ ciu¤jh‹. nkY« elªjijciu¤jh‹; Fu§F¥ gilfŸ ïy¡Ft‹ tUifia¡f©L mŠád; nfh£il thÆiy mil¤jd;ïy¡Ft‹ mij¡ fhyhš jf®¤bj¿ªjh‹.

`mªÃiy f©l â©njhŸ mÇ¡Fy¤J mÅf« m«khvªÃiy c‰w bj‹nf‹; ah©L¥ò¡F xË¤jJ v‹nf‹;ïªÃiy f©l m‹id, VªâiH Ma¤ njhL«Ä‹ïiy ntÈ dhid tÊvâ® Éy¡» Ã‹whŸ.’ 45

45. mÇ¡Fy¤J mÅf« - thdunridfŸ. Ä‹ ïiy- Ä‹D»‹w ïiytothd.

`k§ifa® nkÅ neh¡fh‹, ikªjD«, kd¤J tªJbgh§»a Ó‰w« g‰¿¥ òFªây‹; bghUÄ Ã‹wh‹;e§ifí« ïÅJ T¿`ehaf elªjJ v‹ndhv§fŸghš’ v‹d¡ nf£lhŸ; ïstY« tuî brh‹dh‹. 46

46. Ó‰w« g‰¿ - Ó‰w¤jhš. bghUÄ - tUªâ.

mJbgÇ j¿ªj m‹id, m‹dt‹ Ó‰w« kh‰¿`ÉâKiw kwªjh‹ mšy‹; bt«ád¢ nrid btŸs«fJ«vd¡ bfhzU« öJ fšmj® bršy VÉvâ®Kiw ïUªjh‹;’ v‹whŸ; ïJï§F¥ òFªj bj‹wh‹. 47

47. ÉLKiw - f£lisia. fšmj® bršy - kiytÊÆny bršY«go. vâ®Kiw - vâ®gh®¤J.

R¡»ßt‹ nfŸÉí« JauK«

R¡»ßt‹ `V‹ vd¡F¢ brhšyhkš ïJbrŒÔ®fŸ?’ v‹wh‹. eh‹ c‹Ål« tªnj‹; mt‹tUifia ciu¤nj‹; Ú cz®ªâiy; mj‹ã‹mDkid¤ njo¢ br‹nw‹. ï¥bghGJ Ú ïy¡Ftid¡ fhz nt©L«.’ v‹wh‹.


55. vâ®nfhŸ v©Â - rªâ¡f¡ fUâ. k§FšnjhŒ -nkf§fŸ go»‹w. bfh‰w« - bt‰¿ bghUªâa. fil¤jiy; jiy¡fil - thrÈ‹. kU§»š - g¡f¤âš.

R¡»ßtD« j‹ gÇthu¤Jl‹ ïy¡Ftid vâ®bfhŸsšntW

njh‰¿a mÇ¡Fy¤ juir¤, njh‹wY«V‰bwâ® neh¡»d‹; vGªjJ m›tÊÓ‰w«;m§F, mJjid¤ bjËªj áªijahšM‰¿d‹, jUk¤â‹ mikâ c‹Dth‹. 56

56. njh‹wš - ïy¡Ft‹. V‰W - tunt‰W. m›tÊ -m¥bghGJ. mikâ - Ãiyia.

vGÉD«, kiyÆD«, vGªj njhŸfshšjGÉd® ïUtU«; jGÉ¤ ijayh®FGbthL«, åu®j« FHh¤â ndhL«ò¡F,xÊÉyh¥ bgh‰FHh¤J ciwíŸ vŒâdh®. 57

57. vGÉD« - ïU«ò¤ öizÉl. kiyÆD« -kiyiaÉl. vGªj - ca®ªj. xÊîïyh - bflhj.bgh‹FHh¤J - bgh‹ âushš M¡f¥g£l. ciwíŸ -mu©kidia.

R¡»ßt‹, mÇaizÆš mku nt©oanghJïy¡Ft‹ ïa«ãaJ.

`fšmiz kd¤âid cil¡if nfáahšvšmiz kÂKo Jwªj v«ãuh‹,òšmiz itf,ah‹ bgh‹brŒ ó¤bjhl®bkšmiz itfî« nt©L nkh?’ v‹wh‹. 58

58. fšmiz - fšiyx¤j. všmiz - xËbghUªâa.óbjhl® - ky®fŸ Ãiwªj.

v‹wt‹ ciu¤jY« ïuÉ fhjy‹Ã‹wd‹, É«Äd‹ ky®¡f© Ú®cf¡;F‹bwd ca®ªj,m¡ nfhÆš, F£okt‹jy¤J ïUªjd‹ kDÉ‹ nfhkf‹. 59

tŠrK«, fsî«, bghŒí«, ka¡fK«, kuãš bfh£ò«jŠr«v‹ whiu Ú¡F« j‹ikí«, fË¥ò« jh¡F«fŠrbkš mz§F« ÔU« fŸËdhš; mUªâ dhiueŠrK« bfhštJ mšyhš, eu»id ešfh j‹nw?’ 52

52. kuò ïšbfh£ò« - Kiwa‰w bfhŸifí«. jh¡F«- nr®ªJ J‹g« brŒí«.

`nf£lbd‹ ewthš nfL tU«’vd¡ »s¤J« m¢brhšfh£oaJ; mDk‹ Úâ¡ fšÉahš flªjJ mšyhšÛ£oÅ ciu¥g bj‹nd? ÉiuÉ‹tª jilªj åu‹_£oa btFË ahšah« Kotj‰F Ia« c©nlh?’ 53

53. fh£oaJ - f© Tlhf¡ fh£o É£lJ. flªjJmšyhš - Mg¤ij¤ jh©ondh« mšyhkš. åu‹ -ïy¡FtdJ. _£oa - ÄFªj.

Iaeh‹ mŠá nd‹ïª ewÉÅ‹ mÇa nfL;ifÆdhš m‹¿ naí« fUJjš fUk« m‹whš,btŒajh« kJit ï‹d« ÉU«ãnd‹ v‹Å‹ åu‹brŒajh kiufŸ m‹d nrto áij¡f;’ v‹wh‹. 54

54. ifÆdhš m‹¿naí« - ifÆdhš bjhLtj‹¿í«. fUJjš - kd¤jhš v©QjY«. fUk« -e‰braš. nrto áij¡f - nrtofns v‹id mÊ¥gjhf.

ïy¡Ft R¡»ßt®fŸ rªâ¥ò

R¡»ßt‹, `ïisnahid tunt‰f nt©oaij Úna brŒf’ v‹W m§fjD¡F m¿É¤jh‹.R¡»ßt‹ j‹ R‰w« NH ïy¡Ftid tunt‰fmu©kid thÆÈš fh¤J Ã‹wh‹. Cuh®midtU« ïisnahid ctifíl‹ tunt‰wd®.

m§fj‹ bga®¤J« tªJ,M©L moÆiz bjhGjh‹, `Iav§»Uª jh‹,E« nfhkh‹ v‹wY« `vâ®nfhŸ v©Âk§FšnjhŒ’ nfhÆš bfh‰w¡ fil¤jiy kU§F Ã‹wh‹á§fVW midaåu! brŒjt¢ bršt‹;’ v‹wh‹. 55


`g¢áiy »H§F,fhŒ, guk‹ E§»aÄ¢ány Ef®tJ; ntW jh‹x‹We¢ány‹; e¢ánd‹ MÆ‹, ehŒc©lv¢ány mJ;ïj‰F Ia« ïšiy;ahš.’ 64

64. E§»a - c©l. Ä¢áš - Ûj«. e¢ány‹ -ÉU«ng‹.

`m‹¿í« x‹WsJ, Ia! ah‹ïÅ¢br‹wd‹ bfhz®ªJmil âU¤â dhš,mJE‹Jiz¡ nfhkf‹ Ef®tJ; Mjyhšï‹¿iw jhœ¤jY« ïÅj‹ wh«’v‹wh‹. 65

65. br‹wd‹ milbfhz®ªJ - br‹W ïiyKjÈat‰iw¡ bfh©LtªJ. ï‹W ïiw - ï‹W á¿Jneu«.

thdu ntªjD« ïÅâ‹ itFjškhdt® jiykf‹ ïlÇ‹ itfntMdJ, Fu¡»d¤J vk®f£ fh«;vdhnkÅiy mÊªJÆ® É«Ä dh‹;mnuh! 66

66. `khdt® jiyt‹ ïlÇ‹ itfnt, ïÅâ‹itFjš MdJ, Fu¡Fïd¤J vk®f£FM«.’ vk®f£F -v§fS¡nf. M« - bghUªâajh«. nkšÃiy mÊªJ - clšnrh®ªJ. mnuh; mir.

ïuhk R¡»ßt®fŸ rªâ¥ò

R¡»ßt‹, ã‹d® mDkhÅl«, `Ú nridfisbašyh« tUÉ¥ghahf. mitfŸ tU« msî« Úï§nfna ïU’ v‹W gÂ¤jh‹. m§fjDl‹thdu¥ gil K‹ bršy R¡»ßt‹ òw¥g£lh‹;ïy¡FtDl‹ nr®ªJ elªJ tªjh‹.

vŒâd‹, khzt‹ ïUªj khštiubehŒâÅš nridã‹ò xÊa, neh‹fHšIaÉš FkuD«, jhD«, m§fj‹ifbjhl®ªJ mašbry¡, fhjš K‹bry. 67

59. F£okt‹ jy¤J - fšghÉa fodkhd Ãy¤âny.ïUªjd‹ - c£fh®ªjh‹.

ikªjU«, KâaU«, kfË® btŸsK«,mªj«ïš neh¡»d®, mGj f©Âd®;ïªâa« mÉ¤jt® vdï Uªjd®;behªjd®; js®ªjd®; EtštJ X®»y®. 60

60. mªj«ïš neh¡»d® - mH»šyhkš gh®¤jd®;c‰W neh¡»d®. ïªâa« - I«bgh¿fis. X®»yh -m¿ahjtuhÆd®.

ïy¡Ft‹ czî©z kW¤jš

`kŠrd« ÉâKiw kuã‹ Moid,vŠršïš ï‹mKJ mUªâ‹, ah«vyh«cŠrd« ïÅ;’vd muR ciu¤jY«,mŠrd t©zD¡F mEr‹ TWth‹. 61

61. `ÉâKiw kuã‹ kŠrd« Moid’ kŠrd« - Ú®.mŠrd t©zD¡F - ïuhkD¡F. mEr‹ - j«ã.

`tU¤jK« gÊínk tÆW Û¡bfhsïU¤J«v‹ whšvk¡F ïÅaJ ahtnjh?mU¤âc© lhÆD«, mtyª jh‹jæï¡fU¤JntW c‰wã‹, mÄœJ« if¡F«’ Mš. 62

62. tÆW Û¡bfhs - tÆW ÃiwªâU¡F«go. ïU¤J«- ïU¡»‹nwh«. mU¤â - mir. mty« jh‹jæï -J‹g¤ij milªJ.

`_£oa gÊvD« KU§F ÔmÉ¤JM£oid f§ifÚ®, mur‹ njÉia¡fh£oid vÅ‹,vik¡ flÈ‹ M®mÄœJC£oid ahš;ã¿J ca®î« ïšiyahš.’ 63

63. KU§FÔ - mÊa¤j¡f Ôia. `mur‹ njÉia¡fh£oid vÅ‹, f§ifÚ® M£oid’ ã¿Jcaî« - ntWJ‹gK«.


ã‹dU« És«òth‹, `bgUik nahŒ!ÃdJï‹dUŸ cjÉa bršt« vŒând‹;k‹dt Ã‹gÂ kW¤J it»,v‹ò‹Åiy¡ Fu¡»aš òJ¡» nd‹;’v‹wh‹. 72

72. ï‹mUŸ cjÉa - ïÅa mUshš bfhL¤j.òšÃiy - m‰g¤j‹ikíŸs. Fu¡Fïaš - Fu§»‹Fz¤ij.

bgUªâir mid¤ijí« ãirªJ njobd‹jUªjif mikªJ«,m¤ j‹ik brŒâny‹;âUªâiH âw¤âdhš, bjËªj áªijÚtUªâid ïU¥g,ah‹ thœÉ‹ it»nd‹. 73

73. ãirªJ njobd‹ - JUÉ¤ njo. jU«jifmikªJ« - ÓjhnjÉia¡ bfh©LtU« âwik mikªâUªJ«.

ï›thW tUªâa R¡»ßtid ïuhk‹nj‰¿dh‹. `khUâ ah©ilah‹?’ v‹W ïuhk‹nf£lh‹. `mt‹ gil âu£l¤ öjD¥ãíŸsh‹;ï‹W mšyJ ehis¥ gilfSl‹ tªJ nr®th‹;mt‹ tªj ã‹ ïÅ¢brŒa nt©oaij¥ g‰¿v©Â Ko¥ngh«.’ v‹wh‹ R¡»ßt‹. ïj‰FŸbghGJ nghÆ‰W. R¡»ßt‹ m§fj‹ M»nah®thdu¢ nridfSl‹ j§»ÆUªjd®.

mt®fŸ nghd ã‹ ïuhk‹ `Ú »£»ªij¡F¥nghŒ tªj Ãfœ¢áfis¡ TWf’ v‹W ïisatid¡nf£lh‹. mtD« elªjitfis eÉ‹wh‹.bghGJ« ÉoªjJ. fâut‹ »H¡»š vG« K‹ngthdu¥ gilfŸ ïuhk‹ ïUªj ïl¤ij milªjd.

12. jhid fh© gly«

thdu nridfŸ

v©Â‹ eh‹Kf® vGgâ dhÆu®¡F ïayh;c©Â‹ m©l§fŸ X®ão c©zî« cjth;f©Â‹ neh¡F¿‹ f©Qj ytD¡F« fJth;k©Â‹ nkštªj thdu¢ nridÆ‹ tu«ng. 1

67. ifbjhl®ªJ - xG§fhf¤ bjhl®ªJ. mašbry- ã‹nd bršy. `K‹bry behŒâÅ‹ vŒâd‹’.

f©Âa fÂ¥gU« bršt¡ fhjšÉ£Lm©ziy mobjhH, mizí« m‹ãdhš,e©Âa fÉ¡Fy¤J mur‹, ehŸbjhW«ò©Âa‹ bjhGfHš guj‹ ngh‹wd‹. 68

68. f©Âa fÂ¥òmU« - ÉU«ò»‹w mst‰w.bršt« fhjšÉ£L - bršt¤âš cŸs Miria xÊ¤J.ò©Âa‹ - ïuhkDila. fHšbjhL - ghj§fistz§F»‹w.

ïuhk‹ mofËny j‹ Ko Ô©L«goR¡»ßt‹ åœªJ tz§»dh‹.

Ô©lY« kh®ãil¤ âUî« nehîw,Ú©lbgh‹ jl¡ifahš beoJ òšÈdh‹;_©blG btFËnghŒ xË¥g, K‹ònghš<©oa fUizjªJ ïU¡if VÉna. 69

69. <©oa fUizjªJ - Ãiwªj m‹ig¡fh£o.

`mašïÅJ ïU¤â,Ã‹ muR« Mizí«ïašãÅ‹ ïiaªjnth! ïÅâ‹ itFnkh!òašbghU jl¡ifÚ òu¡F« gšcÆ®?btÆšïy njFil;’ vdÉ dhÆdh‹. 70

70. ïašãÅ‹ ïiaªjnt - F‰w« ï‹¿ ïašghfmikªâU¡»‹wdth? gšcÆ® - gy cÆ®fS¡F«.FilbtÆš ïynj - c‹ FilÃHš btÆiy¤ juhkšïU¡»‹wjh?

bghUŸcil m›îiu nf£l nghœJ,th‹cUŸcil¤ njÇndh‹ òjšt‹ `CÊahŒ!ïUŸcil cy»D¡F ïuÉ m‹dÃ‹mUŸcil na‰Fmit mÇa nth?’v‹wh‹. 71

71. òjšt‹ - Fkhudh»a R¡»ßt‹. CÊahŒ -CÊ¡fhy¤âY« Ãiy¤âU¥gtnd!


gilfis ïuhk‹ vâÇny bfh©L tªJÃW¤âdh‹; gil¤ jiyt®fSl‹ ïuhkidmilªjh‹; gilfis¥ gh®¡F«go nt©odh‹.

É©Â‹, Ô«òdš cyf¤â‹, ehfÇ‹ bt‰¿v©Â‹, jh‹myJ x¥ãy‹ vdÃ‹w ïuhk‹,f©Â‹, áªijÆ‹, fšÉÆ‹ Phd¤â‹, fUâm©zš j«ãia neh¡»d‹, ciubrŒt jhdh‹. 6

6. m©zš j«ãia - áwªj j«ãah»a ïy¡Ftid.

ï¢nridÆ‹ Koit eh« fhz KoaÉšiy.fz¡»l¤ bjhl§»dhš flÈD« bgÇJ.

`<r‹ nkÅia, <iuªJ âirfis, <©ošMáš nridia, I«bgU« ój¤ij, m¿it¥ngR« ng¢áid¢, rka§fŸ ãz¡FW« ãz¡if,thr khiyahŒ! ahtnu Kobt©z tšyh®?’ 7

7. rka§fŸ - kj§fŸ. ãz¡FW« ãz¡if - j«KŸkhWgL« nt‰Wikfis.

ïy¡Ft‹ ciu

`ahtJ v›îy f¤âÅ‹ ï§»t®¡F ïa‰wšMtJ MFtJ; mÇaJx‹W sbjd cyhnk;njt! njÉia¤ njLt bj‹gJ á¿jhš;ght« njh‰wJ; jUknk bt‹wJ;ï¥ gilahš.’ 8

8. ïa‰wš MtJahtJ - brŒa¡ToaJ vJthÆD«mJ. MFtJ mÇaJ x‹WcsJ vdšMnk - KotJmÇjhF« vd x‹W c©nlh?

`<©L jhœ¡»‹wJ v‹?ïÅ v©âir kU§F«nj©L th®fis tšiyÆš brY¤JtJ mšyhš,Ú©l üštyhŒ!’ v‹wd‹ ïisat‹; beonah‹,ó©l njut‹ fhjy‰F, xUbkhÊ òfY«. 9

9. nj©Lth®fis - njLtj‰F V‰wt®fis. ïisat‹ - ïy¡Ft‹. fhjyD¡F - kfdh»a R¡»ßtD¡F.

jjjjjhidfh© gly«: ïuhk‹ thdu¢ nridiahidfh© gly«: ïuhk‹ thdu¢ nridiahidfh© gly«: ïuhk‹ thdu¢ nridiahidfh© gly«: ïuhk‹ thdu¢ nridiahidfh© gly«: ïuhk‹ thdu¢ nridia¡¡¡¡¡f©lJg‰¿ ciu¡F« gFâ.f©lJg‰¿ ciu¡F« gFâ.f©lJg‰¿ ciu¡F« gFâ.f©lJg‰¿ ciu¡F« gFâ.f©lJg‰¿ ciu¡F« gFâ.

1. `thdu¢nridÆ‹’ tu«ò - msit. f©Â‹neh¡F c¿‹ - f©fshš gh®¤jhš. fJth - v£lhJ.

xo¡F nkš,tl nkUit ntbuhL« xo¡F«;ïo¡F nkš,beL thdf Kf£ilí« ïo¡F«;ão¡F nkš,bgU« fh‰iwí« T‰iwí« ão¡F«;Fo¡F nkš,flš ViHí« Fl§ifahš Fo¡F«. 2

2. Fl«ifahš - cŸs§ifahš mŸË.

MW g¤bjG nfhoah« thdu®¡F mâg®;TW â¡»D¡F m¥òw« F¥òw‰F cÇah®;kh¿š bfh‰wt‹ Ãid¤jd Ko¡FW« tÈa®;CW« ï¥bgU« nridbfhL vËâ‹tªJ c‰wh®. 3

3. F¥òw‰F cÇah® - Fâ¥gj‰F V‰w tšyikíŸst®fŸ. khWïš - x¥ãšyhj. CW« - tutu¥bgUF»‹w.

VG kh¡flš gu¥ãD« gu¥bgd ïir¥g¢NG« thdu¥ gilbahLm¤ jiytU« Jt‹¿;MÊ khgÇ¤ njut‹ fhjy‹ mofŸthÊ! thÊ!v‹W ciu¤Jmy® öÉd® tz§». 4

4. gu¥ãD« - gu¥igÉl. gu¥òvd - guªjJ v‹W.Jt‹¿ - nr®ªJtªJ. mofŸ - R¡»ßtDila ghj§fŸ.

mida jh»a nridtªJ ïW¤jY«, mU¡f‹jida‹, behŒâÅš jauj‹ òjštid¢ rh®ªjh‹;`Ãidí« K‹d«tªJ milªjJ Ã‹bgU« nrid;ÉidÆ‹ T‰Wt! f©lUŸ Ú!’bad És«g. 5

5. ïW¤jY« - j§»aîl‹. ÉidÆ‹ T‰Wt -ÔÉidÆ‹ vknd.

nrid f©L Éa¤jš

ïuhk‹ k»œªjh‹; m¢nridfis¡ fhzxUkiy Kf£oš V¿ Ã‹wh‹. R¡»ßt‹ thdu¥


2. gÇnrnghš - j‹ikia¥nghy. òfšmÇa - miltj‰F Koahj. g©ã‰W M«Mš - g©òŸsjhF«. Mš;mir. Rueâ - bjŒt f§if. FLÄ - c¢áÆny. Rl®¤bjhifa - NÇa rªâu®fsh»a Rl®fË‹ T£l¤ijíilad.

kufj¥ bgU« bghU¥igí« f©L ïiwŠám¥gh‰ bršY§fŸ.

âUnt§fl«

tlbrh‰F« bj‹brh‰F« tu«gh»,eh‹kiwí« k‰iw üY«

ïilbrh‰w bghU£bfšyh« všiyahŒ,ešy¿î¡F <whŒ, ntW

òilR‰W« JizÆ‹¿¥, òfœbghâªjbkŒnanghš ó¤J Ã‹w

cilR‰W« j©rhuš X§»ant§fl¤âšbr‹W cWâ® khnjh! 3

3. tu«gh» - všiyah», ïilbrh‰w - ïitfËilÆny brhšÈÆU¡F«. všiymJMŒ - Koth».<WMŒ - všiyahŒ. òilR‰W« Jiz - g¡f¤âšmikªj ctik¤ Jiz. mil - nj‹ milfŸ.

`ïUÉidí« ïilÉlh v›Éidí«ïa‰whnj, ïiknah® V¤J«

âUÉidí«, ïLgj«nj® áWikiaí«,Kiwx¥g¤ bjËªJ neh¡»¡,

fU,ÉidaJ ï¥ãwÉ¡F v‹Wz®ªJm§FmJfisí«, filÆš Phd¤J,

mUÉidÆ‹ bgU«gifP® M©Ls®;<©LïUªJ«mo tz§f‰ ghyh®.’ 4

4. ïUÉidí« ïilÉlh - ešÉid ÔÉidfŸÉlhkš bjhlU»‹w. v›Éidí« - v¢braiyí«.âUÉidí« - bršt¤ijí«. ïLgj«nj® - ã¢irÆL«czit¤ njL»‹w. fU - _yfhuz«. filïš - mÊahj.Phd¤J - m¿itíila. mUÉidÆ‹ - ÔÉidÆ‹.

13. ehlÉ£l gly«

ïuhk‹ R¡»ßtid neh¡» `ïÅ Mfnt©oait fis¢ brŒf’ v‹wh‹. R¡»ßt‹ khUâia¥gh®¤J `Újh‹ Óijia¤ njo¡ bfhzu nt©L«.’v‹wd‹.

tŸsš njÉia tŠá¤J t›ÉafŸs tšmu¡ f‹, bry¡ f©lJ.bjŸË nahŒ!mJ bj‹âir v‹gnjh®cŸsK«vd¡F c©bld c‹DthŒ. 1

ehlÉ£l gly«: Óijia¤ njL«go thduehlÉ£l gly«: Óijia¤ njL«go thduehlÉ£l gly«: Óijia¤ njL«go thduehlÉ£l gly«: Óijia¤ njL«go thduehlÉ£l gly«: Óijia¤ njL«go thdunridfis mD¥ãaij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.nridfis mD¥ãaij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.nridfis mD¥ãaij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.nridfis mD¥ãaij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.nridfis mD¥ãaij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.

1. tšmu¡f‹ - bfhoa ïuhtz‹. cŸsK« -Ãid¥ò«.

v‹W T¿ nkY« R¡»ßt‹. ̀m§fj‹, rh«òt‹ït®fSl‹ ïu©L btŸs« nridfismiH¤J¡ bfh©L bj‹¿ir neh¡á¢ bršf’ v‹WkhUâ¡FkhUâ¡FkhUâ¡FkhUâ¡FkhUâ¡F ciu¤jh‹. Rnlz‹Rnlz‹Rnlz‹Rnlz‹Rnlz‹ FlâirÆY«.rjtÈrjtÈrjtÈrjtÈrjtÈ tlâir ÆY«, Édj‹ Édj‹ Édj‹ Édj‹ Édj‹ Ñœ¤âirÆY«gilfSl‹ njo¢bršf’ v‹wh‹. `xU khj¤âšâU«gnt©L«’ v‹W« ciu¤jh‹. `Éªjkiy,eUkij, VkTl«, j©lf«, K©lf¤Jiw, gh©L»Ç,nfhjhtÇ, Rtz«, NÇafhªâ, rªâufhªâ, bfh§fz«,FÈªj«, M»a ïl§fËš Óijia¤ njL§fŸ’v‹W thdu¤ jiyt®fS¡F¥ gÂ¤jh‹.

mUªjâ kiy

mu‹mâf‹, cyfsªj mÇmâf‹,v‹Wiu¡F« m¿É nyh®¡F¥

gufâbr‹W miltÇa gÇnrnghš,òfšmÇa g©ã‰W Mkhš,

RueâÆ‹ mayJ,th‹ njhŒFLÄ¢Rl®¤bjhifa, bjhGnjh®¡ bfšyh«

tu‹mâf« jU«jifa, mUªjâM«beLkiyia tz§», m¥ghš. 2


ãw¡f«c‰w kiyehL eho,mf‹jÄœeh£oš bga®f khnjh 7

7. JiwbfGÚ® - JiwfËny Ãiwªj bjËªjÚiuíila. bjhšiy - J‹g¤ij. kw¡f« c‰wh® -kwªjt®fŸ. v‹c‰wh® - v‹d gaid milªjh®? X§fš- kiyfË‹. ãw¡f«c‰w - És§»ÆU¡»‹w. jÄœeh£oš- gh©oeh£oš.

bj‹ jÄœ ehL

`bj‹jÄœeh£L mf‹bghâÆš, âUKÅt‹jÄœ¢r§f« nr®»‰ Õnuš,

v‹W«mt© ciwÉl«M«; MjÈdhšm«kiyia ïiwŠá V»¥

bgh‹âÂªj òdšbgUF« bghUiebaD«âUeâã‹ bghÊa, ehf¡

f‹Wts® jl«rhuš knaªâukhbeLtiuí« flY« fh©o®’ 8

8. âUKÅt‹ - mf¤âa‹. v‹W« - vªehS«. mt©- m›Él«. ciwî ïl«M« - c§fS¡F ciwÉl«M»ÉL«. ehf« f‹W - ahid¡ f‹WfŸ.

ï›thW Óijia¤ njo¢ bršynt©oatÊfis¥ g‰¿¢ R¡»ßt‹ ciu¤jh‹. ïj‹ã‹ïuhk‹ mDkid¤ jÅahf miH¤J¢ br‹wh‹.mtÅl« ÓijÆ‹ njh‰w¤ij vL¤Jiu¤jh‹.

ÓijÆ‹ njh‰w«

FHšgil¤J, ahiH¢ brŒJ, FÆbyhL, »Ëí« T£o,kHiyí«, ãwî« jªJ, to¤jij« kyÇ‹ nkyh‹,ïiHbghU« ïilÆ dhŸj‹ ï‹brh‰fŸ ïiaa¢ brŒjh‹ãiHÆyJ ctik fh£l¥ bg‰¿y‹; bgW§bfhš ï‹D«. 9

9. jªJ, to¤jif - brŒJ gH»a iffisíila.kyÇ‹ nkyh‹ - ãuk‹. ïiHbghU« - üšngh‹w.ãiHïyJ ctik - ãiHa‰w ctik x‹iwí«.

`Njf‰W« âUkiwnah® JiwahL«ÃiwahW«, RUâ¤ bjh‹}š

khjt¤njh® ciwïlK«, kiHcw§F«kÂ¤jlK«, thd khj®

Ñj«x¤j »‹du§fŸ ï‹du«òtULbjhW« »s¡F« Xij,

nghjf¤â‹ kH¡f‹W«, òÈ¥gwG«,cw§»lD« bghUªâ‰W m«kh!’ 5

5. RUâ¤ bjhšüš - ntj§fisí« gHikahdüšfisí« m¿ªj. kÂ jl« - kÂfŸ bghUªâamfykhd ïl«; jhœtiu. »‹du§fŸ - »‹du« v‹D«th¤âa§fË‹. Xij - Xirahš. nghjf« - ahid.kH¡f‹W - ïs«f‹W.

`nfhLWkhš tiumjid¡ FWFânuš,c«beoa bfhLik Ú§»

åLWâ®; MjÈdh‹ Éy§Fâ®;m¥òw¤JÚ® nkî bjh©il

ehLWâ®; c‰wjid ehLWâ®,mj‹ã‹id eËÚ®¥ bgh‹Å¢

nrLWj© òdšbjŒt¤ âUeâÆ‹ïUfiuí« bjÇâ® khnjh.’ 6

6. nfhLcW - áfu§fŸ mikªj. eË® - FË®ªj.nrLcW - áw¥òŸs. ïUfiuí« bjÇâ® - ïUfiufËY«njL§fŸ.

nrhHehL

`Jw¡f«c‰wh® kdbk‹d¤ JiwbfGÚ®¢nrhzhL, flªjhš, bjhšiy

kw¡f«c‰wh® mj‹many kiwªJiwt®;m›tÊÚ® tšiy V»,

cw¡f«c‰wh® fdîc‰wh® vD«cz®ÉbdhL«xJ§», kÂah® X§fš


ï‹gkhŒ MUÆ®¡F ïÅiaM Æid;ïÅ¤,J‹gkhŒ Koânah?’ v‹wJ« brhšYthŒ.” 14

14. KËbeL« fhÅny - fhŒªj bgÇa fh£ony.nghJth‹ - tUtj‰F.

`Mdng® muáHªJ mlÉnr® thŒcd¡Fah‹myh jdbtyh« ïÅanth ïÅ!’vdhÛDyh« beLky®¡ f©fŸÚ® ÉH,ÉGªJC‹Ãyh cÆÇ‹btªJ ma®tJ« ciubrŒthŒ!’ 15

15. ah‹ myhjd všyh« - v‹id¤jÉu k‰witfŸvšyh«. C‹Ãyh cÆÇ‹ - cl«ãny Ãiy¤JÃ‰fhjcÆiu¥nghy. btªJ ma®tJ« - tUªâ¢ nrh®ªjijí«.

`kšy‹kh ef®JwªJ VFehŸ, kâbjhL«fšÈ‹kh kâ‹kÂ¡ filflª âLj‹K‹,`všiyÔ®î mÇabt« fhd«ah njh?’vdh¢brhšÈdhŸ; m~bjyh« czuÚ brhšYthŒ. 16

16. kÂfil - mH»a thriy. všiyÔ®î mÇabt«fhd« - msÉšyhj bfhoa fhL. m~Jvyh« - mJKGtijí«.

ïidathW ciubrah, `ïÅâ‹V Fâ’vdhtidíkh kÂe‹nkh âu«mË¤J, `m¿P!Ã‹Éidbayh« Kof’vdh ÉilbfhL¤J cjtY«,òidí«th® fHÈdh‹ mUbshL«, nghÆdh‹. 17

17. ciubrah - brhšÈ. Ã‹Éidvyh« Kof - c‹fhÇa« všyh« bt‰¿íl‹ ÃiwntWf. fHÈdh‹ -ïuhkDila.

m§fj‹ KjÈat®fS«, ïuhkid tz§»¢Óijia¤ njl¥ òw¥g£ld®.

14. ãy«ò¡F Ú§F gly«

F‹¿ir¤ jdbtd¡ Fyînjh‹ tÈÆdh®,Ä‹âir¤ âL«,ïil¡ bfhoia,eh od®ÉuhŒ,

`vªÃw« ciu¡nf‹, khÉ‹ ïsÃw« KâU«; k‰iw¥bgh‹Ãw« fUF«; v‹whš, kÂÃw« ctik nghjh;Ä‹Ãw« ehÂ v§F« btË¥glh xË¡F«; nt©o‹j‹Ãw« jhnd x¡F«; ky®Ãw« rkœ¡F« m‹nw. 10

10. khÉ‹ - khªjËÇ‹. kÂ - ïu¤âd§fŸ. Ä‹Ãw«- Ä‹dÈ‹ Ãw«. nt©o‹ - ctik Twnt©Lkhdhš.rkœ¡F« - ã‹dilí«.

`k§ifa® ïtis x¥gh® k‰Wsh® ïšiy; v‹D«r§ifÆš cŸs« jhnd rh‹bwd¡ bfh©L, rh‹nwhŒ;m§ftŸ Ãiyik všyh« msªj¿ªJ, mUF rh®ªJ,â§fŸthŸ Kf¤â dh£F¢ br¥ò’vd¥ ã‹D« br¥ò«. 11

11. r§ifÆš cŸs«jhnd - Iak‰w cŸs¤ij¢.br¥ò vd - brhšf v‹W ciu¤J.

Ãid¥ó£L« brh‰fŸntW

`K‹idehŸ, KÅbahL« KâaÚ® kâiythŒ¢,br‹ÅÚŸ khiyah‹ ntŸÉfh Âabry,m‹d«M L«Jiw¡F mU»šÃ‹ whism¡,f‹Åkh l¤âil¡, f©lJ«, fHWthŒ!’ 12

12. br‹ÅÚŸ khiyah‹ -jiyÆš cŸs KoÆnybjh§F»‹w khiyia mÂªj #df‹. Jiw - Ú®¤Jiw.

`tiubrŒjhŸ ÉšïW¤ jt‹,m,kh KÅbahL«Éiuádh‹ mšyndš ÉLtšah‹ cÆ®’vdhfiubrah ntiyÆ‹ bgÇafh jyŸbjÇªJciubrŒjhŸ; m~bjyh«, czuÚ ciubrŒthŒ.’ 13

13. tiubrŒjhŸ - kiynghy¢ brŒj tÈikbghUªâa. Éiuádh‹ - tªjt‹. m~Jvyh« - m¢brŒâKGtijí«.

`K‹òeh‹, m¿»yh, KËbeL« fhÅnyv‹ãnd nghJthŒ Ãidânah! ViHÚ!


`cŒîW¤ Jbt‹;kd« ciyÆ®! CÊ‹thšbkŒcw¥ g‰Wâ®! ÉL» ä®!’vdmŒa‹,m¡ fz¤âÅ‹ mfY« ÚŸbe¿fŒÆÅš jlÉbt« fhÈ‹ V»dh‹. 5

5. cŒîW¤Jbt‹ - ãiH¡fit¥ng‹. CÊ‹ -tÇirahf.

ãy¤JŸ br‹W xU efu¤ij¡ fhQjš

ïªâu‹ efuK« ïizï yhjJ;kªâu kÂÆÅ‹, bgh‹Å‹, k©ÂÅ‹mªju¤J mÉ®Rl® mitÆ‹W MÆD«cªjU« ïUŸJuªJ xËu Ã‹wJ. 6

6. ïªâu‹ efu« - mkuhtâ. kªâukÂÆÅ‹ -khËiffËny bghUªâa ïu¤âd§fshY«. k©ÂÅ‹- mªefÇ‹ jiuÆny. Rl®mit - Rl®fsh»a mitfË‹xË.

òÉòfœ br‹Ång® mga‹ njhŸòfœfÉfŸ j« kidvd¡, fdf uháí«,rÉíil¤ öR«,bk‹ rhªJ«, khiyí«,mÉ®ïiH¡ F¥igí«, msÉ yhjJ. 7

7. br‹Å - nrhHdh»a. ng®mga‹ - áwªj mgaFnyh¤J§ fDila. fÉfŸj« - fÉP®fË‹. rÉcilöR« - xËbghUªâa MilfS«. mÉ®ïiH¡ F¥igí«- xËÉL« Mguz¡ FÉaY«.

gÆšFuš »©»Â gj¤j ghita®,ïašòil ikªj®fŸ, ïa¡F ïyhikahš,JÆšîW eh£lK« Jo¥gJ x‹¿yh«,cÆÇyh XÉa« v‹d x¥gJ. 8

8. ïa¡F - elkh£l«. JÆšîW eh£lK«, Jo¥gJx‹W ïyh - ö§F« f©Q«, Jo¡F« j‹ik x‹Wïyhj. cÆ®ïyh - cÆ®m‰w.

t‹âir¥ glUkhW xÊa,t© jÄœcil¤bj‹âir¢ br‹Wsh® âw‹vL¤J ciubrŒth«. 1

ãy«ò¡F Ú§F gly«: mDkh‹ KjÈat®fŸãy«ò¡F Ú§F gly«: mDkh‹ KjÈat®fŸãy«ò¡F Ú§F gly«: mDkh‹ KjÈat®fŸãy«ò¡F Ú§F gly«: mDkh‹ KjÈat®fŸãy«ò¡F Ú§F gly«: mDkh‹ KjÈat®fŸxU ghjhs efÇš òFªJ ã‹d® mijÉ£L btËxU ghjhs efÇš òFªJ ã‹d® mijÉ£L btËxU ghjhs efÇš òFªJ ã‹d® mijÉ£L btËxU ghjhs efÇš òFªJ ã‹d® mijÉ£L btËxU ghjhs efÇš òFªJ ã‹d® mijÉ£L btËna¿aij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.na¿aij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.na¿aij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.na¿aij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.na¿aij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.

1. ïir¤jd - nr®¡f¥g£ld. Fyî - És§F»‹w.Ä‹âir¤ âL« - Ä‹dY« âif¡F«go bkšÈajhd.ïil¡bfhoia - ïilia cila bfhongh‹w Óijia.glU« MW xÊa - bršY« Éj¤ij¡ Twhkš xÊa.

thdu åu®fŸ Éªj kiyia milªJ njod®;eUkij eâ¡fiuia vŒâ ehod®; VkTl¤ijmilªJ JUÉd®. ã‹d® xU ghiy td¤â‹tÊna br‹wd®.

Ú£oa ehÉd®; Ãy¤âš Ô©LnjhW«C£oa bt«ikahš ciyí« fhÈd®;fh£oD« fhŒªJ,j« fha« ÔŒjyhš,N£lfš nkšvG bghÇÆš JŸËdh®. 2

2. N£l - NLŸs. fšnkšvG - fšÈ‹ nkÈUªJvGªJ ÉG»‹w. bghÇÆš - bghÇfis¥nghy.

xJ§fyh« ÃHšïiw fh©» yhJ,cÆ®ãJ§fyh« clÈd®, KoÉš ÕiHa®;gj§fŸÔ¥ gU»l¥ gij¡»‹ wh®;gyÉj§fshš beL«ãy tÊÆ‹ vŒâdh®. 3

3. ãiHah® - J‹gKilat®fŸ. gyÉj§fshš -gytifahš tUªâ KoÉš.

thdu®fŸ ãy¤J£ òFjš

Ã‹wd®, brŒtJX® Ãiyik X®»y®;`bgh‹¿d« ah«’vd¥ bghUK« òªâa®,`t‹âwš khUâ tšiy nah? vikï‹¿J fh¡f’v‹W ïuªJ TÉdh®. 4

4. bgh‹¿d« - ïwªnjh«. bghUK« - tUªJ«.


12. rhšòW - bghUªâa. ókUî - mHF bghUªâa.bgh‹ br¿ - bgh‹ÅwKŸs. Fw§»il - JilÆny.fhšjsu - monahL nrh®ªJnghf. Mirehk« - Mirba‹D« bga®. òyD« - I«òyD«.

be¿ªJÃÄ® f‰iwÃiw Xâ,beL Úy«br¿ªjril c‰wJ, jy¤â‹be¿ bršy¥,g¿ªJÉid g‰ww, kd¥bgÇa ghr«ãÇªJbga u¡,fUiz f©tÊ ãw§f. 13

13. be¿ªJ ÃÄ® - ml®ªJ Ú©l. Xâ - Tªjš.Úy«br¿ªj rilc‰wJ - ÚyÃw« bghUªâa ril cUitmilªJ. jy¤â‹ be¿bršy - Ãy¤âny òus.

ïUªjdŸ; ïUªjtis vŒâd® ïiwŠrh,mUªjâ vd¤jifa Óijmt shf¥gÇªjd®, gij¤jd®; ̀ gÂ¤jF¿ g©ã‹bjÇªJz®â! k‰¿tŸbrhš njÉ;’vd nyhL«. 14

14. ïiwŠrh - tz§». mtshf - mtŸ v‹W v©Â.gÇªjd® - m‹ò bfh©ld®. gÂ¤jF¿ - ïuhk‹ciu¤j milahs§fis. g©ãš bjÇªJ cz®â -ïašòl‹ MuhŒªJgh®. ï›thW jt¤âÈUªjtŸRa«ãuig v‹gtŸ.

`v¡F¿bahL, v¡Fz«, vL¤ât© ciu¡nf‹!ï¡F¿ íil¡bfho ïuhk‹kid ahnsh!m¡Ftl«, K¤j«mÂ Mu«mj‹ ne®Ã‹Wx¡F«vÅ‹, x¡F«;’vd khUâ ciu¤jh‹. 15

15. v¡F¿bahL v¡Fz« - vªj milahsK«, vªj¡FzK« jh‹ ïtS¡F¥ bghUªJ« v‹W. vL¤Jciu¡nf‹ - vL¤J¡ TWnt‹? m¡Ftl« - vY«òkhiy.K¤j«mÂ Mu«mâ‹ - K¤jhš M»a mH»a khiyÆid.

Ra«ãuig nahf¤âÈUªJ ÉÊ¤J; thdu åu®fis`Ú§fŸ ah®’ v‹W nf£lš

`ntjid mu¡f®xU khiaÉis É¤jh®,Óijia xË¤jd®; kiw¤jòiu nj®î‰W,

mÄœJwœ mÆÅia mL¤j c©oí«,jÄœÃf® ewtK«, jÅ¤j© njwY«,ïÄœfÅ¥ ãwî«, ï‹ddfkœîw¤ njh‹¿a fz¡»š bfh£gJ. 9

9. mÆÅiamL¤j - nrh‰iw¢ nr®ªj. ewt« - nj‹.njwš - fŸ. ïÄœ - És§F»‹w. ãw¡fK« - FÉaY«.bfh£gJ - bgUikia cilaJ.

ntW

f‹ÅbeL khefu« m‹dJvâ® f©lh®,`ïªefu kh«,ïfš ïuhtzdJ C®’;v‹Wc‹Åciu ahod®, ctªjd®; Éaªjh®;bgh‹Å‹beL thÆšmj‹ CLïÅJ ò¡fh®. 10

10. -.

ò¡fef u¤âÅJ ehod® òFªjh®;k¡fŸfil, njt®jiy, thDy»‹ ita¤Jx¡fciw nth®cUt« XÉa« myhš,k‰Wv¡F¿Æ‹ cŸsî« vâ®ªây® âÇªjh®. 11

11. x¡f ciwnth® - mikªJ thœnth®fË‹. cUtXÉa« myhš - cUt§fsh»a á¤âu§fis mšyhkš.v¡F¿Æ‹ cŸsití« - vªj cUîŸs bghUŸfisí«.

mªefiu khianah, Jw¡fnkh v‹WIí‰wd®, thdu®fŸ mŠád®; rh«gth‹ `ïJïuhtz‹ ïiH¤j khankh’ v‹W ciu¤jh‹.khUâ `ïJ mu¡f® efuhdhš mt®fis¡ bfh‹WÉ£L¥ òw¥gLnth«.’ v‹W bfhâ¤Jiu¤jh‹;m¥bghGJ m§nf Ra«ãuig v‹D« jtkhJxU¤â nahf¤âš mk®ªâU¥gij¡ f©ld®.

jhkiu ky®¡Ftik rhšòW jË®¡if¥,ókUî bgh‹br¿ Fw§»il bghUªj¡fhk«Kjš c‰wgif fhšjsu, Mirehk«mÊ a¥,òyD« ešy¿î òšy. 12


20. gh®òfœ jt¤âid - cyf« ngh‰W« jt¤ijíilatns. nrh®FHY« - bjh§F« TªjiyíilaRa«ãuigí«. c‰wgo - ÃfœªjÉj¤ij.

ïJ eh‹Kf‹ gil¤j ef®; jhdt‹ xUt‹mu«ig khJ xU¤âia ÉiHªjh‹. mtSl‹ïªefÇš ïUªjh‹. eh‹ m›tu«ig khâ‹njhÊahf ï§F tªnj‹. ïªâu‹ m¤jhdtid¤njo tªJ bfh‹wh‹. mu«igia¢ Ó¿dh‹. v‹idïªefU¡F¡ fhtyh¡ »dh‹. ïªefU¡F tU«tÊiaí« ïUŸ NH¢ brŒjh‹. `ïuhkDilathdu åu®fŸ tU«nghJ c‹ Ja® xÊí«’ v‹Wvd¡Fiu¤jh‹. ahD« c«ik¡ fhz jt« òÇªJbfh©oUªnj‹ v‹whŸ. khUâ `Ú ïÅ¤Jw¡f«bgWthŒ’ v‹wh‹.

mj‹ã‹, thdu®fŸ ãy¤âÈUªJ btËnawtÊ njL«go khUâÆl« nt©od®. mtD« jdJngUUit vL¤jh‹. ãy¤â‹ nk‰ ghf¤ij¡flÈny nghŒ ÉG«go bga®¤bj¿ªjh‹.

v‹W«cs nkšflš ïa¡»š,ãy ÔthÃ‹WÃiy bg‰WsJ; ÚŸEjÈ nahL«F‹Wòiu njhst® vGªJbe¿ bfh©lh®;bgh‹âÂ ÉR«ãÅil ešEjÈ nghdhŸ. 21

21. v‹W«cs nkšflš - mÊahjnk‰F¡ flÈny.ãyÔth Ã‹W - ãyÔî v‹D« bgaUl‹ Ã‹W. ÚŸEjÈ- Ú©l òUt¤ij cila Ra«ãuig. vGªJ -ãy¤âÅ‹W« nknytªJ.

ã‹ò mt®fŸ r¡fu Ô®¤j¡ fiuia milªjd®.m¥bghGJ fânuh‹ kiwªjh‹.

15. MWbrš gly«

f©lh® bghŒif¡ f©mfš e‹Ü®¡ fiujh‹c‰Wc©lh®, njD« x©fÅ fhí«; xUNHšbfh©lh® m‹nw ï‹JÆš; bfh©l F¿c‹Å¤j©lh bt‹¿¤ jhdt‹ tªjh‹ jfÉšyh‹. 1

Vj«ïš mw¤Jiw ÃW¤âa ïuhk‹öj®,cy »šâÇJ«,’ v‹D«ciu brh‹dh®. 16

16. kiw¤jòiu - xË¤âU¡F« kiwÉl¤ij. nj®î‰W- njo¡bfh©L. âÇJ« - âÇ»‹nwh«.

v‹wY«, ïUªjtŸ vGªjdŸ ïu§»¡,F‹wida jhabjhU ngUtif bfh©lhŸ;`e‹Wtu thfel d«òÇtš’ v‹dhÃ‹wdŸ; beL«f©ïiz Ú®fYÊ bfhŸs. 17

17. vGªjdŸïu§» - vGªJ kd« ïu§». Ú®fYÊbfhŸs - Ú® btŸskhf Ãiwa.

“ïuhk‹ ah©Lsh‹?” v‹whŸ. khUâTWjš.

v›îiH ïUªjd‹ ïuhk‹?vd ahz®¢br›ciH beL§f©mtŸ br¥ãLj nyhL«,m›îiH Ãfœªjjid MâÆbdhL mªj«bt›ÉiHîïš áªijbeL khUâ ÉÇ¤jh‹. 18

18. ahz® - mH»a. br›ciH - áwªj khÅ‹.beL§f© - Ú©l f©fis. mtŸ - cila mtŸ.bt›ÉiHîïš - Ôikia ÉU«ghj.

nf£ltS«, ̀ v‹Dila nfošjt« ï‹ndfh£oaJ åL;vd ÉU«ãeË® fh‹Ú®,M£o,mÄœ j‹dRit, Æ‹doáš, m‹ngfhLC£o,kd‹ cŸFËu, ï‹ciu ciu¤jhŸ. 19

19. vdÉU«ã - v‹W m‹òl‹ ciu¤J. eË®fh‹Ú® M£o - mt®fis¡ FË®ªj eWkz ÚÇny FË¡f¢brŒJ. ï‹moáš - ïÅa czî.

khUâí«, k‰wtŸ ky®¢ru© tz§»,`ah®ïªef U¡»iwt®? ahJÃ‹ ïa‰ng®?gh®òfœ jt¤âid! gÂ¤jUS’ bf‹wh‹;nrh®FHY« k‰wtbdhL, c‰wgo brh‹dhŸ. 20


vG»‹w âiuÆ‰W M» ïÊ»‹w kÂÚ® ahWbjhG»‹w rdf‹ ntŸÉ bjhl§»a RUâ¢ brhšyhšcG»‹w bghGâ‹, <‹w xUkf£F ïu§»,Phy«mG»‹w fYÊ khÇ M«vd¥, bghÈªjJ m‹nw. 4

4. âiuÆ‰W - miyia cilaJ. bjhl§»a -bjhl§F« bghU£L. xUkfŸ - x¥g‰w Óij. fYÊkhÇ -f©Ù® kiH.

mj‹ã‹ Rtzf« v‹D« M‰W¤ Jiwia¡flªJ, FÈªj eh£il milªjd®. m§F« njoÉ£L mUªjâ kiyia milªjd®.

mUªjâ¡F mUF br‹WM©L, mH»D¡F mHF brŒjhŸïUªjâ¡F cz®ªâ yhjh® V»dh®; ïila® khj®,bgU«jâ¡F mUªbj‹ khW«, kufj¥ bgU§F‹W vŒâ,ïUªJ,mâš Ô®ªJ br‹wh® nt§fl¤J ïW¤j všiy. 5

5. mUªjâ¡F mUFbr‹W - mUªjâ kiyÆ‹mUnf nghŒ. M©L - m›Él¤âÈUªJ. â¡F - âiria.bgU«jâ¡F - áwªj jÆU¡F. khW« - khwhf¥bgW«.mâš Ô®ªJ - mâÈUªJ òw¥g£L.

âUnt§fl¤ij¡ fhzš

KÅtU«, kiwt nyhU«, KªijehŸ áªij _©lÉidtU« be¿ia kh‰W« bkŒíz® nthU«, É©nzh®vidtU« mku® khj® ahtU«, á¤j® v‹ngh®midtU«, mUÉ e‹Ü® ehS«tªJ ML »‹wh®. 6

6. KªijehŸ - K‹dhËš. áªij _©l - kdk¿ªJbrŒj. ÉidtU« - ÔÉidahš tU»‹w. be¿ia -euf¤â‰fhd tÊia.

ntW

ty§bfhŸ neÄ kiHÃw thdt‹my§F jhŸïiz jh§»a m«kiy,Éy§F« åLW »‹wd; bkŒªbe¿¥òy‹bfhŸ th®f£F midaJ bghŒ¡Fnkh! 7

MWbrš gly«: Fu§F¥ gilfŸ Óijia¤MWbrš gly«: Fu§F¥ gilfŸ Óijia¤MWbrš gly«: Fu§F¥ gilfŸ Óijia¤MWbrš gly«: Fu§F¥ gilfŸ Óijia¤MWbrš gly«: Fu§F¥ gilfŸ Óijia¤njo tÊelªjij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.njo tÊelªjij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.njo tÊelªjij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.njo tÊelªjij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.njo tÊelªjij¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.

1. f©mfš ešÚ® - guÉÆUªj ešy ÚÇ‹. `njD«x©fÅfhí« c©lh®’ xU NHš - xU g¡f¤âš. bfh©lF¿c‹Å - JÆšbfh©l ïl¤ij Ãid¤J. jhdt‹ -mRu‹.

kiyna nghšth‹ khšflš x¥gh‹; kw«K‰¿¡bfhiyna brŒth‹; T‰iw Ãf®¥gh‹; bfhLik¡nfh®Ãiyna nghšth‹; Ú®ikï yhjh‹; ÃÄ®â§fŸfiyna nghY« fhy vÆ‰wh‹; fhšf©zh‹. 2

2. ÃÄ®â§fŸ fiyna nghY« - ts®ªj rªâuDilaãiwia¥ngh‹w. fhy vÆ‰wh‹ - Éõ¥ g‰fisíilat‹.

ït‹ cw§»a thdu®fis¡f©L ádªjh‹;m§fj‹ kh®ãny F¤âdh‹. mt‹ cw¡f¤âÈUªJvGªjh‹. m›tu¡fid vâ®¤J¡ F¤â mtid¡bfh‹wh‹. thdu®fŸ midtU« ÉÊ¤bjGªjd®.JÄu‹ v‹D« mtid¥g‰¿a brŒâia¢ rh«gt‹ciu¤jh‹. ã‹d® mt®fŸ ïuî KGJ« cw§fhkÈUªJ Éoªjã‹ bg©izia e©Â¢ Óijia¤njod®.

bg©iz eâ¡fiuia miljš

Jiwí«, njhifÃ‹W ML NHY«Fiwí«, nrhiyí« FË®ªj rhušÚ®¢áiwí« bjŸSóª jlK«, bj©gË¡Fmiwí« njodh®; m¿É‹ nfŸÉah®. 3

3. NHY« - ïlK«. Fiwí« - M‰¿il¡Fiw;mu§f« v‹g®; ïJ M‰¿‹ eLÉš cŸs âlš. Ú®¢áiw- Ú® j§»ÆU¡F« ïl«.

mj‹ã‹ Éj®¥ig eh£il milªjd®;njod®; ã‹d®¤ j©lfhuÂa¤ij milªJnjod®. ã‹d®¥ gh©L kiyÆ‹ áfu¤ij vŒâd®;Óijia¤ njod®. nfhjhtÇia milªjd®.


11. nr£Lïs« fLt‹ - Äfî« ïsikbghUªâaM© Fu§F. nfh£l - »isfËÈUªJ vL¤j. T‹Ris -tisªj RisÆny. njh£L mikªj bghJ«gÇš -ïjœfnshL Toa ky®fŸ Ãiwªj nrhiyÆš. ö§Fnj‹<£l« v‹d - bkhŒ¡»‹w nj‹ t©LfË‹ T£l«nghš.

bršt® v‹W«, tlfiy bj‹jÄœ¢brhšt u«ãd® v‹W«, Rkliu¡bfhšt® v‹W« bfhL¥gd® v‹W«m›ïšt u«ãd®¡F <njD« <£lnj? 12

12. bfhL¥gd® v‹W« - bfhL¥gt® v‹W« bga®bg‰WŸs. mïš tu«ãd®¡F - mªj ïšyw¤â‹všiyia cilat®fS¡F. < - nt©oadt‰iw¤jU»‹w. njD« - fhknjD«. <£lnj - rkKŸsjhFkh?

bgh‹Å ehL fhzš

m‹d bjh©ileš ehL flªJ,mfšbgh‹Å ehL bghUÉy® vŒâdh®;brªbe Y«,fU« ò«fK F«br¿ªJï‹dš brŒí« be¿mÇJ VFth®. 13

13. bgh‹ÅehL - nrhHehL. ï‹dšbrí« -el¥nghiu¤ J‹òW¤J«. be¿mÇJ VFnth® - tÊiamÇâš elªJ bršth®.

óbe U§»a òŸSW nrhiyfŸnj‹x U§F brhÇjÈ‹ nj®ÉyÛ‹be U§FW« btŸs« btßï¥,gythd u§fŸ ku§fË‹ itFkhš. 14

14. nj®Éy - mij m¿ahjdthŒ. btŸs« btßï -btŸs« v‹W gaªJ.

jhW ehWt jhiHfŸ; jhiHÆ‹nrhW ehWt Ô«ãÊ kh§fÅ;ehW ehWt ehW ts®¡FW«nrW ehWt br§fG Ú®;mnuh! 15

7. ty« - bt‰¿. my§FjhŸ ïiz - És§F»‹wghj§fis òy‹bfhŸth®¡F - m¿Ény bfhŸS»‹wt®fS¡F.

Ma F‹¿id vŒâ, mUªjt«nka brštiu nkÉd®, bkŒªbe¿eha f‹jid ehS« tz§»aöa e‰wt®, ghj§fŸ Nodh®. 8

8. -.

ã‹d® j©lf ehlh»a bjh©il eh£ošgh®¥gd cUîl‹ òFjš.

F‹W Nœªj fl¤bjhL«, nfhty®K‹¿š Nœªj gl¥igí«, bkhŒòdšbr‹W Nœªj »l¡ifí«, bj©âiuk‹W Nœªj gu¥ò« kU§bfyh«. 9

9. fl¤bjhL« - rhušfS«. nfhty®K‹¿š -ïila®fË‹ å£L vâÇny. gl¥ig - bfhšiy. »l¡if- ïl§fŸ. bjŸâiuk‹W - fl‰fiuÆ‹ btËÆl«.Nœªj gu¥ò« - bghUªâa guªj ïlK«. F¿Šá, Kšiy,kUj«, beŒjš M»a ehštif Ãy§fŸ Tw¥g£ld.

njiu t‹jiy¤, bj§Fïs« ghisiaehiu v‹Wïs« bf©il eL§Ft;jhiu t‹jiy j©ïs M«giy¢rhiu v‹W, òy«òt njiuna. 10

10. njiu t‹jiy - njiuia tÈa jiyÆny cila.ehiu v‹W - ehiu v‹W Ãid¤J. jhiu t‹jiy -T®ikahd tÈa jiyiaíila. M«giy - mšÈia.rhiu - rhiu¥gh«ò.

nr£L ïs«fL t‹,áW ò‹ifÆšnfh£l nj«gy É‹fÅ¡ T‹Risnjh£l ikªj bghJ«gÇš ö§Fnj‹<£l« v‹d¢br‹W <Æd« bkhŒ¥gd. 11


ciH¤jl« f©Â’v‹W ciu¤â£L, CÊ‹,tªJmiH¥gnj, fL¡F«,m› thÊ neh¡»dh®. 1

r«ghâ¥ gly«: rlhíÉ‹ rnfhjudhdr«ghâ¥ gly«: rlhíÉ‹ rnfhjudhdr«ghâ¥ gly«: rlhíÉ‹ rnfhjudhdr«ghâ¥ gly«: rlhíÉ‹ rnfhjudhdr«ghâ¥ gly«: rlhíÉ‹ rnfhjudhdr«ghâ v‹D« fG»‹ brŒâia¥g‰¿¡ TW« gFâ.r«ghâ v‹D« fG»‹ brŒâia¥g‰¿¡ TW« gFâ.r«ghâ v‹D« fG»‹ brŒâia¥g‰¿¡ TW« gFâ.r«ghâ v‹D« fG»‹ brŒâia¥g‰¿¡ TW« gFâ.r«ghâ v‹D« fG»‹ brŒâia¥g‰¿¡ TW« gFâ.

1. kiH¤j - nkf§fŸgoªj. th‹cw ïiH¤j -thd¤âš gL«go brŒí«. CÊ‹tªJ- Kiwahf vâ®bfh©L tªJ. fL¡F« - x¡F«. mMÊ - mªj¤ bj‹fliy.

ahtU« m›tÆ‹ vËâ‹ vŒâdh®,ótU òÇFHš bghUÉš f‰òil¤njÉia¡ fh©»yh®; brŒtJ X®»yh®;ehÉaš FH¿l eÉš»‹ wh®;mnuh! 2

2. m›tÆ‹ - mªj knfªâu kiyÆl¤âš. ótU -óÉny ãwªj; Ãy¤âny ãwªj. òÇFHš - RU©l jiykÆiuíila. ehïaš - brhšYªj‹ik. mnuh; mir.

mUªjt« òÇJnkh? m‹dJ m‹bwÅ‹kUªjU beL«fL c©L khŒJnkh?âUeâaJ ahJ?mJ brŒJ Ô®J«;v‹WïUªjd®, j«cÆ®¡F ïWâ v©Qth®. 3

3. kUªJ mUbfL« fL - kUªjh»a mÇabgÇaÉõ¤ij. âUªâaJ ahJ - ešyJ vJnth?

m§fj‹ T‰W

`ehoeh« bfhzUJ« eËd¤ jhis,th‹_oa cy»id K‰W« K£o,’v‹WMlt® âyfD¡F m‹ã ndh®vd¥ghlt« És«ãd«; gÊÆ‹ _œ»dh«.’ 4

4. eËd¤jhis - jhkiuahis; ÓjhnjÉia. gÊÆš_œFth‹ - gÊia¥ bgW«go. ghlt« És«ãd« - å©bkhÊfis¥ òf‹nwh«.

`brŒJ«v‹W mikªjJ brŒJ Ô®ªây«;behŒJbr‹W, c‰wJ Ety »‰¿y«;

15. jhW ehWt - FiyfŸ fhz¥gL»‹wd. Ô«ãÊ -ïÅa ur¤ijíila. nrhW - kfuªj kz«. ehW ehWt -tašfËš eh‰W¡fŸ fhz¥gL»‹wd. `ehW ts®¡FW«nrWbr§fGÚ® ehWt’.

bj‹ jÄœ ehL nruš

mida bgh‹Å mf‹òdš ehLxßï,kidÆ‹ kh£á Fyh«,kiy k©ly«ÉidÆ‹ Ú§»a g©ãd®, nkÆdh®,ïÅa bj‹jÄœ ehLbr‹W vŒâdh®. 16

16. kidÆ‹kh£á Fyh« - ïšyw¤â‹ bgUikÉs§F»‹w. kiy k©ly« - nrueh£il. nkÆdh® -milªjh®fŸ; mj‹ã‹.

m¤â U¤jF eh£oid m©l®ehLx¤â U¡F«v‹ whš,ciu x¡Fnkh?v¤â w¤âD«, VGy F«òfœK¤J«, K¤jÄ G«jªJ K‰wyhš. 17

17. ciu x¡Fnkh - m›îiu bghUªJnkh? KªJnk- KjÈš Ã‰F«.

v‹w bj‹jÄœ eh£oid v§fQ«br‹W eho¤ âÇªJ tUªâdh®;bgh‹W thÇ‹ bghUªâd® nghÆdh®,J‹wš Xâia¡ f©oy® J‹ãdh®. 18

18. bgh‹WthÇ‹ - ïw¥ghiu¥nghš. bghUªâd® -nrh®tilªjt®fshŒ. J‹wš Xâia - beU§»a Tªjiyíila rhd»ia.

ïWâÆš thdu åu®fŸ midtU« knfªâukiyia milªjd®; bj‹ fliy¡ f©ld®.

16. r«ghâ¥ gly«

thdu®fË‹ fy¡f«

kiH¤j,É© mf«vd KH§», thDwïiH¤jbt© âiu¡fu« vL¤J, `ïy§ifahŸ


`gujD«, ã‹D nshD«, gaªbjL¤ jtU«, CU«,rujnk Kot®; bf£nl‹! rd»v‹W cyf« rh‰W«Éujkh jt¤â‹ Ä¡f És¡»dhš, cyf¤J ah®¡F«fiubjËî ïyhj J‹g« Éisªjth!’ vd¡f Yœªjh‹. 9

9. rujnk Kot® - c©ikahfnt kh©Lnghth®fŸ. Éujkhjt¤â‹ Ä¡f - Éuj¤njhLToa bgÇajt¤âny áwªj. fiubjÇî ïyhj - fiu fhzhj.

ïJ nf£l rh«gth‹ c‹idí«, c‹jhijiaí« jÉu c‹ Fy¤â‰F¥ ã‹ndh® ahU«ïšiy. Mjyhš Ú bršf v‹wh‹ m§fjÅl«.

ntW

`VFÚ m›tÊ vŒâ, ï›tÊnjhifia¡ f©oyh tifí« brhšÈ,v«rhifí« cz®¤Jâ; jÉ®â nrhf«;ngh®thifahŒ!’ v‹wd‹ tu«ãš M‰wyh‹ 10

10. -.

mDkh‹ m¿îiu

mt‹mit ciu¤jã‹; mDk‹ brhšYth‹;`òtd«_‹ ¿D«xU òilÆš ò¡»y«,ftdkh© lt®vd¡, fU¤â yh®vd¤,jtdnt f¤âÅ® rÈ¤â nuh’v‹wh‹. 11

11. mt‹ - rh«gth‹. òtd« _‹¿D« - _‹Wyf¤âY«. xUòilÆ‹ ò¡Fïy« - xU g¡f¤âyhtJ òFªJKGtJ« njondh« ïšiy. ftd« kh©lt®vd -tÈik ïHªjt®fis¥ nghy. fU¤J ïyh® - m¿Éyh®.jtdntf¤âd® - fâut‹ngh‹w ntf¤ijíila Ú§fŸ.

ã‹dU« TWth‹ `ãy¤âš, thd¤âš,bgh‹tiu¡ FLÄÆš òw¤JŸ m©l¤âš,e‹Djš njÉia¡ fh©L« eh«vÅšbrh‹dehŸ mtâia ïiwt‹ brhšYnkh?’ 12

vŒJ«tªJ v‹gJ,X® ïiwí« f©oy«;cŒJ«v‹ whšïnjh® cÇik¤J MFnkh?’ 5

5. tªJvŒJ« v‹gJ - e« fhÇa« ifTL« v‹gij.X® ïiwí« - xU á¿J«. cŒJ« v‹whš - ãiH¤âU¥ngh« v‹whš. cÇik¤J MFnkh - m‹ã‰F cÇajhFnkh.

`vªijí« KÅí«;v« ïiwï uhkD«áªjid tUªJ«;m¢ brŒif fh©Fnw‹;EªJbt‹ cÆÇid; Ez§F nfŸÉp®!òªâÆ‹ c‰wJ òfšÉ uh«’v‹wh‹. 6

6. cÆÇid EªJbt‹ - cÆiu É£LÉLnt‹.Ez§F - E©ikahd. òªâÆ‹ - m¿thš MuhŒªJ.m‹dJ - mJg‰¿.

m¥bghGJ rh«gth‹ m§fjid¥ gh®¤J`eh§fŸ midtU« ïw¡»‹nwh«; Ú k£L« br‹Welªj brŒâia mt®fS¡F¢ brhš’ v‹wh‹.m§fj‹ `Ú§fŸ koa eh‹ k£L« nghtJe‹whnkh?’ v‹wh‹.

`rh‹wt® gÊciu¡F mŠá¤, j‹cÆ®ngh‹wt® koju¥ nghªJ sh‹,vdM‹wng® cyFnsh® miwjš K‹d«,ah‹th‹bjhl® Ft‹’vd k¿¤J« TWth‹. 7

7. nghªJsh‹ - âU«ã tªâU¡»‹wh‹. th‹bjhl®Ft‹ - É©izailnt‹; ïw¥ng‹.

ntW

`všiye« ïWâ, ahŒ¡F«, vªij¡F« aht nuD«brhšyî« TL«; nf£lhš JŠrî« mL¡F«; f©lÉšÈí«, ïisa nfhî«, åtJ â©z«! m¢brhškšyšÚ® mnah¤â ò¡fhš thœtnuh guj‹ k‰nwh®.’ 8

8. všiy e« ïWâ - Koªj ekJ rhit¥g‰¿.JŠrî« mL¡F« - ïw¡fî« TL«. ÉšÈí« - ïuhkD«.Ú®kšyš - Ú®ts« bghUªâa.


16. tŸË - bfhofŸ. k©cw - k©Âš bghUªj.bjŸS« E©bghogl - Äf¢ á¿a bghofshF«go.jŸSt‹fhšbghu - jŸS»‹w tÈa fh‰W mo¥gjdhš.

vŒâd‹, ïUªjt® ïÇaš nghÆdh®;Ia‹,m« khUâ, mHY« f©Âdh‹,`ifjt! Ãáru! fŸs ntl¤ij!cŒâbrhš ïÅ?’vdh cU¤J K‹Å‹wh‹. 17

17. ïUªjt® - m§»Uªj thdu®fŸ. ïÇašnghÆdh®- Xo É£ld®. ifjt - tŠrfnd.

bt«fj« åáa kd¤j‹; É«ky‹;bgh§»a nrhÇÚ® bghÊí« f©Âd‹,r§ifÆš rH¡»y‹, v‹D« j‹ikiaï§»j tifÆdhš vŒj neh¡»dh‹. 18

18. bt«fj« åáa - bfhoa nfhg¤ijÉ£l. nrhÇÚ®- kiH ngh‹w Úiu. r§ifÆš - Ã¢rakhf. rH¡Fïy‹ -F‰w« m‰wt‹. ï§»j tifÆdhš - F¿¥ò¡fËdhš.

r«ghâÆ‹ nfŸÉ

neh¡»d‹ Ã‹wd‹ Ez§F nfŸÉah‹;th¡»dhš xUbkhÊ tH§F whjK‹`jh¡fU« rlhíit¤, jU¡» dhšcÆ®Ú¡»d® ah®?mJ Ãu¥ò å®!’v‹wh‹. 19

19. nfŸÉah‹ - khUâ. jU¡»dhš - åu¤âdhš.mJÃu¥òå® - mij¤ bjËthf¡ TW§fŸ.

khUâÆ‹ bkhÊ

`c‹idÚ cŸsthW ciu¥ã‹, c‰wij¥ã‹idah‹ Ãu¥òjš ãiH¥ã‹W MFkhš’v‹D«,kh Uâvâ®, vUit ntªjD«j‹idah« j‹ikia¢ rh‰wš nkÆdh‹. 20

20. c‰wij - rlhíî¡F ne®ªjij. Ãu¥òjš - ÉtÇ¤jš.j‹M« j‹ikia - j‹id¥g‰¿a brŒâia.

12. òw¤JŸ m©l¤âš - ntWŸs m©l§fËY«.eh« fh©L« vÅš - eh« njo¡ fh©nghkhÆ‹. mtâia- jtWtij. ïiwt‹ brhšYnkh - ïuhk‹ F‰wkhf¢brhšYthndh.

ehLj nyey«, ï‹D«; ehom¤njhly® FHÈj‹ JaÇ‹ br‹W,mk®åoa rlhíit¥ nghy ÉLjšghlt«; mšyJ gÊÆ‰ wh«;v‹wh‹. 13

13. JaÇ‹ br‹W - J‹g¤âny br‹W. mk®åoa -nghÇny kh©l. ghlt« - bgUikahF«. mšyJgÊÆ‰wh« - m¥go¢ brŒahkš cÆ®ÉLjš gÊ¥òŸsjhF«.

r«ghâÆ‹ tUif

v‹wY«, nf£ld‹ vUit ntªj‹j‹ã‹Jiz ah»a ãiH¥ãš thŒikah‹bgh‹¿d‹ v‹wbrhš; òy«ò beŠád‹;F‹bwd elªJmt®¡ FWfš nkÆdh‹. 14

14. ã‹Jizah»a - ã‹ãwªj j«ãah»a. mt®FWfšnkÆdh‹ - mt®fis beU§f¤ bjhl§»dh‹.vUitntªj‹ - fGfur‹.

`Kiwíil v«ãah® Koªj th’vdh¥giwÆL beŠád‹; gij¡F« nkÅa‹;ïiwíil¡ FÈrntš v¿j yhšKd«áiwaW kiyvd¢ bršY« brŒifah‹. 15

15. Kiwcil - ÚâKiwia cila. giwÆL beŠád‹- giwao¥gJnghš mo¤J¡bfhŸS« beŠRilat‹.ïiw - njntªâu‹. cil - j‹Dila. FÈrntš -t¢áuhíj¤ij. áiw mW - áwFfŸ mWªj.

tŸËí«, ku§fS«, kiyí« k©cw¤bjŸSE© bghogl¡, foJ brš»‹wh‹;jŸSt‹ fhšbghu¤ juÂ ÆšjtœbtŸËm« bgUkiy bghUî nkÅah‹. 16


23. nrŒxË¢ áiwa - mH»a ÃwKŸs áwFfiscila. gl® ïUŸ Ó¡F« - glU« ïU£il Éy¡F«.g©ã‹ - j‹ikíŸs. MŒfâ®¡flîŸ - áwªj fâ®fisíila NÇa gfthdJ.

`Mía® c«g® ehL fh©L«;v‹W m¿î jŸs,Ûía® ÉR«ã‹ CL nk¡Fw¢ bršY« ntiy,fhŒfâ®¡ flîŸ njiu¡ f©Q‰nw«; f©Q whK‹,Ôiaí« Ô¡F« bjŒt¢ br§fâ®¢ bršt‹ Ó¿. 24

24. MŒca® c«g®ehL - caukhíŸs. njtnyhf¤ij.m¿î jŸË - m¿ÉHªJ. nk¡Fw - nkny. f©Q‰W«f©QwhK‹ - f©L« fhzhj K‹.

`Kªâa v«ã nkÅ, KU§fHš KLF« ntiy,`vªijÚ! fh¤â’ v‹wh‹; ah‹ïU áiwí« Vªâtªjbd‹ kiw¤j nyhL«, k‰wt‹ kiwa¥ nghdh‹;btªJbkŒ ÆwF ÔªJ ÉGªjbd‹ ÉË» yhnj‹.’ 25

25. KU§FmHš - mÊ¡»‹w Ô. KLF«ntiy -ÉiuªJ RL« nghJ. Vªâ - ÉÇ¤J. k‰wt‹ - rlhí.kiwa¥nghdh‹ - kiwªJ tªjh‹.

`k©Âil ÉGªj v‹id, thÅil ta§F tŸsš,f©Âil neh¡», c‰w fUizah‹, `rdf‹ fhjšbg©Âil p£o‹ tªj thdu® ïuhk‹ ngiuv©Âil c‰w fhy¤J ïwFbg‰W vGâ!’ v‹wh‹;’ 26

26. tŸsš - fânuh‹. bg©ïil p£o‹tªj -bg©Â‹ bghU£L¤ njo¡bfh©Ltªj. v©ïilc‰wfhy¤J - v©Â¢ brhšÈanghJ.

ïij¢ r«ghâ T¿aã‹ thdu®fS« jh§fŸtªj brŒâia¡ T¿d®. m¥bghGJ r«ghâciu¤jjhtJ:

r«ghâ ÓijÆU¡F« ïl« m¿É¤jš

`ghbfh‹W Fjiy ahis¥ ghjf mu¡f‹ g‰¿¥ngh»‹w bghGJ f©nl‹ ò¡fd‹ ïy§if; ò¡F

`rlhí v‹ ã‹ ãwªjh‹; eh‹ mtD¡F K‹ãwªnj‹’ v‹wh‹ r«ghâ.

T¿a thrf« nf£L¡ nfhâyh‹C¿a J‹g¤â‹ ctÇ íŸòfhV¿d‹; cz®¤âd‹; ïfšï uhtz‹å¿a thŸïil ÉËªj jh«,v‹wh‹. 21

21. nfhâyh‹ - khUâ. ctÇíŸ òfh V¿d‹ - flYŸ_œ»¡ fiuna¿dh‹. å¿a - áwªj. ÉËªjJM« -ïwªJÉ£ljhF«.

r«ghâ J¡f« jh§fhkš òy«ãdh‹, khUâmtid¤ nj‰¿dh‹. rlhí ïuhtzDl‹ ngh®brŒJ kh©l tuyh‰iw ciu¤jh‹.

r«ghâÆ‹ nt©LnfhŸ

`thœÉ¤ Ô®vid! ikªj® tªJÚ®MœÉ¤ Ô®mÈ® J‹g MÊthŒ!nfŸÉ¤ ÔÉid Ñ¿ Ü®,ïUŸnghœÉ¤ Ô®!ciu bghŒÆ‹ Ú§»Ü®.’ 22

22. nfŸÉ - nfŸÉ m¿Édhš. Ñ¿Ü® - ãsªJX£oÜ®fŸ. ïUŸ - m¿ahikah»a ïUis. `bghŒÆ‹ciu Ú§»Ü®’.

`Ú§fŸ všnyhU« ïuhkehk¤ij¡ TW§fŸv‹ áwF Kis¡F«’ v‹wh‹ r«ghâ. midtU«ïuhk ehk¤ij¥ ghod®. r«ghâÆ‹ áwFKis¤jJ. thdu åu®fŸ Éa¥ò‰wd®. r«ghâÆ‹tuyh‰iw ÉdÉd®.

r«ghâ rlhí tuyhW

`jhŒvd¤ jifa e©Õ®! r«ghâ rlhí v‹ng«nrŒxË¢ áiwa ntf¡ fG»D¡F muR brŒnt«;ghŒâiu¥ guit Phy« gl®ïUŸ gUF« g©ã‹MŒfâ®¡ flîŸ, nj®C® mUzD¡F mikªj ikªj®. 23


brhšt‹ikíilp®. fl‹Ã‹Ö® - flikia¢brŒaÃ‹Ö®. ml®»‰Õ® - brŒå®.

`bt¥òW brªÔ, Ú®,tË ahY«, ÉËahÔ®;br¥òW bjŒt¥ gšgil ahY« áijahÔ®;x¥ò¿‹ x¥gh® E«myJ ïšä®, xUfhnyF¥ò¿‹ m©l¤J m¥òw nkí« FâbfhŸå®.’ 2

2. bt¥òcW - bt¥g« cŸs. tË - fh‰W. x¥ò¿‹ -ctik T¿dhš, xUfhny F¥ò¿‹ - xU jlit ghŒªJFâ¤jhš.

`ešyî« x‹nwh, Ôaî« eho, eitÔu¢brhšyî« tšä®! fhÇa« Únu JÂ»‰Õ®!btšyî« tšä®, Ûsî« tšä®! Älšc©nlšbfhšyî« tšä®!’ njhŸtÈ x‹W« FiwahÔ®!’ 3

3. eitÔu - F‰w« ïšyhkš. Älšc©nlš - gift®fËl« tÈikÆU¡Fkhdhš. x‹W« - á¿J«.

`ngh®K‹ vâ®ªjhš _îy nfD« bghUshfh;X®Éš ty«bfh©L, xšfÈš åu¤J ca®njhç®!ghUy bf§F« ng®ïUŸ Ó¡F« gfnyh‹K‹,nj®K‹ elªnj, MÇa üY« bjÇî‰Ö®.’ 4

4. bghUŸMfh - bghU£lšy. X®îïš - czuKoahj. xšfšïš åu¤J - RU§fhj åu¤Jl‹.MÇaüY« - tlbkhÊ üšfis.

`ÚâÆš Ã‹Ö®! thŒik mikªÔ®! ÃidthY«khj®e y«ng zhJt s®¤Ô®! kiwbašyh«Xâc z®ªÔ®! CÊ flªÔ®! cyÑD«Mâ ma‹jh ndbad ahU« miw»‹Ö®!’ 5

5. khj®ey« - khj® ï‹g¤ij. ngzhJ - ÉU«ghkš.ma‹ jhndvd - ãuk‹ jh‹ v‹W. ahU« miw»‹Ö® -ahuhY« brhšy¥gL»‹Ö®.

`ml§fî« tšä®! fhy«mJ m‹nwš; mk®tªjhškl§fš KÅªjhš m‹d ty¤Ô®; kâeho¤

nt»‹w cŸs¤ jhis bt«áiw mf¤J it¤jh‹,VFÄ‹! fh©o® M§nf ïUªjdŸ ïiwÉ ï‹D«. 27

27. ghFx‹W - gh»‹ RitbghUªâa. nt»‹w -tUªJ»‹w.

`všäU« nrwš v‹gJ vËj‹Wm› Éy§if _ö®,tšänuš, xUt® V», kiwªjt© xG», thŒikbrhšänu Jaiu Ú¡»¤, njhifia¤ bjU£o ÛŸâ®!mšänuš, v‹brhš nj¿, cz®¤JÄ‹ mHf‰F m«kh!’ 28

28. mt©kiwªJ xG» - m§nf kiwªJ thœªJ.njhifia - Óijia. bjU£o ÛŸâ® - bjËa¢brŒJÛSå®. mHf‰F - ïuhkD¡F. cz®¤JÄ‹ - Óijïy§ifÆš cŸshŸ v‹W brhšYÄ‹.

ï›thW brhšÈa r«ghâ ̀fG»d« murÅ‹¿mšyš cW«. eh‹ mitfis¡ fh¡f¢ brš»‹nw‹.Ú§fŸ vJ ešynjh mij¢ brŒí§fŸ.’ v‹WbrhšÈ¢ br‹wh‹.

17. knaªâu¥ gly«

r«ghâÆ‹ brhšiy¡nf£l midtU« `eh«ï¢ brŒâia¢ R¡»ßtÅlK«, ïuhkÅlK« br‹WTWnth«; e«khš ntW x‹W« brŒa KoahJ.’v‹wd®. m¥bghGJ rh«gth‹ khUâia¥gh®¤J¡ T¿ajhtJ.

rh«g‹ rh‰¿ait

`nkiy ÉÇŠr‹ åÆD« åah Äifehç®,üiy eaªJ E©ÂJ cz®ªÔ® Etš j¡Ñ®!fhyD« mŠR« fhŒád bkhŒ«Õ®, fl‹Ã‹Ö®!My« Ef®ªjh‹ m‹d ta¥ngh® ml®»‰Õ®.’ 1

knaªâu¥ gly«: knfªâukiyÆš elªjknaªâu¥ gly«: knfªâukiyÆš elªjknaªâu¥ gly«: knfªâukiyÆš elªjknaªâu¥ gly«: knfªâukiyÆš elªjknaªâu¥ gly«: knfªâukiyÆš elªjÃfœ¢áia¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.Ãfœ¢áia¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.Ãfœ¢áia¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.Ãfœ¢áia¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.Ãfœ¢áia¥g‰¿ ciu¡F« gFâ.

1. nkiy - nkyhd. ÉÇŠr‹ - ãuk‹. åahÄifehç® - mÊahj ÄFªj thœehisíilp®. Etšj¡Ñ® -


vdJ ïÊit m¿tj‰fhf. VÆÅ® v‹Å‹ - VÉÜ®fshÆ‹.

`K‰W«Ú®, cyf« K‰W« ÉG§Fth‹ KH§» KªÚ®c‰wnj vÅD«, m©l« cilªJnghŒ ca®ªj njD«,ï‰iwE« mUS« v§nfh‹ VtY« ïu©L ghY«f‰iwth® áiwf shf¡ fYHÅš fl¥gš fh©O®.’ 10

10. K‰W«Ú® - flš Nœªj. KªÚ® - flš. c‰wnjvÅD« - bgh§»tªjjhÆD«. ca®ªjnjD« - thd¤âšgw¥gjhÆD«. f‰iw th®áiwfshf - ml®ªj Ú©láwFfshf¡bfh©L. fYHÅš - fUlid¥nghy.

`<©oÅJ ciwÄ‹; ahnd v¿flš ïy§if vŒâÛ©ot© tUjš fhW«; Éilj«Ä‹ ÉiuÉ‹;’ v‹dhM©Lmt® ctªJ thœ¤j my®kiH mku® öt¢nr©bjhl® áika¤ bjŒt knaªâu¤J c«g®¢ br‹wh‹. 11

11 . nr©bjhl® áika« - thdshÉa cz®¢áíila. knaªâu¤J - knfªâukiyÆ‹. c«g® - nkny.

bghUtU ntiy jhî« òªâah‹, òtd« jhabgUtoî ca®ªj, khnah‹ nk¡Fw¥ bga®¤j jhŸnghšcUm¿ toÉ‹ c«g® X§»d‹; ctik ahY«âUto v‹D« j‹ik aht®¡F« bjÇa Ã‹wh‹. 12

12. òªâah‹ - fU¤JŸstdh»a khUâ. bgUtoîca®ªj - bgÇa cUtkhf ts®ªj. khnah‹ - âUkhÈ‹.nk¡Fcw - nkny bghUªj. bga®ªj jhŸnghš - ts®ªjghj«nghš. cUîm¿ toÉ‹- midtU« j‹ cUit¡fhQ« tot¤njhL. c«g® X§»d‹ - nkny ca®ªjh‹.

bjhl§»a bjh‹nwh, K‰W« Ko¡F« bjhÊšmšyhšïl§bfl bt›thŒ CW »il¤jhš ïilahÔ®!’ 6

6. kl§fš - á§f«. kâeho - m¿thš MuhŒªJ.K‰W« Ko¡F« bjhÊš - bt‰¿bgw Ko¡F«bjhÊyhF«. mšyhš - m‹¿í«. ïl«bfl - bgUikbfL«go. bt›thŒ CW - bfhoa ïilôW. »il¤jhš- ne®ªjhY«. ïilahÔ® - ã‹th§f kh£O®.

`VFÄ‹! V», v«KÆ® eš», ïirbfhŸå®!Xif bfhz®ªJ« k‹idí« ï‹dš Fiwîïšyh¢rhfu« K‰W« jhÉL« Ú®,ï¡ flšjhî«ntf« mikªÔ®!’ v‹W ÉÇŠr‹ kf‹É£lh‹. 7

7. Xif- k»œ¢áahd brŒâia. k‹idí« -ïuhkidí«. ï‹dš FiwÆšyh - J‹g« Fiwahj.rhfu« K‰W« - J‹g¡ flš KGtijí«. jhÉL« - jhî«j‹ikíŸs. ÉÇŠr‹kf‹ - rh«gth‹. É£lh‹ -khUâia¤ ö©oÉ£lh‹.

khUâÆ‹ åuîiufŸntW

`ïy§ifia ïlªJ ntnuhL, ï›tÆ‹ jUbf‹ whY«,Éy§»d® j«ik všyh«, ntbuhL« ÉËa ü¿¥,bghy‹FiH kÆiy¡ bfh©L nghbjd¥ òf‹¿£ lhY«,fy§fÈ®, ciu¤j kh‰w« Ko¡Ftš; foJ fh©O®.’ 8

8. ïlªJ - mfœªbjL¤J. Éy§»d® j«ikbašyh«- jL¤jt®fisbašyh«. ÉËaü¿ - ïw¡F«go mÊ¤J.bghy‹FiH - mH»a fhjÂiaíila.

`ÚÆnu, ÃidÉ‹ K‹d«, beLªâiu¥ guit VG«jhŒ,cyF mid¤J« bt‹W ijaiy¤ jUj‰F x¤Ô®;nghÆJ òÇâ® v‹W òyikÔ® ò‹ik fh©l‰FVÆÜ® v‹Åš, v‹Å‹ ãwªjt® aht® ï‹D«.’ 9

9. ÚÆnu - Ú® xUtnu. ÃidÉ‹ K‹nd - Ãid¥gj‰FK‹. jhŒ - jhÉ. ijaiy - Ójhãuh£oia. x¤Ô® -jFªjt® Må®. òyikÔ® ò‹ik fh©l‰F - m¿t‰w

568 rhÄ.áj«gudh® ü‰ fsŠáa« - 19

F¿¥òfŸ

f«guhkhaz« bjhF¥ò

Documents

Transcript of f«guhkhaz« bjhF¥ò