Fakty i mity a rzeczywistość prewencji kardiologicznej
description
Transcript of Fakty i mity a rzeczywistość prewencji kardiologicznej
1
Fakty i mity a rzeczywistośćFakty i mity a rzeczywistośćprewencji kardiologicznejprewencji kardiologicznej
Zdzisława Kornacewicz-JachZdzisława Kornacewicz-Jach
2
Nauki i przepisy są rzeczą Nauki i przepisy są rzeczą nader pożyteczną,nader pożyteczną,
ale bez praktyki rzeczywistego ale bez praktyki rzeczywistego życia pozostają tylko teoriami życia pozostają tylko teoriami
Francis BaconFrancis Bacon
3
Prewencja – Ryzyko miażdżycyPrewencja – Ryzyko miażdżycy
Styl życia Biochemiczne IndywidualneStyl życia Biochemiczne Indywidualne
i fizjologicznei fizjologiczne
Dieta Chol – C WiekDieta Chol – C Wiek
Palenie tytoniu LDL PłećPalenie tytoniu LDL Płeć
Aktywność HDL Wywiad rodzinnyAktywność HDL Wywiad rodzinny
fizyczna Trójglicerydy Markery genetycznefizyczna Trójglicerydy Markery genetyczne
Ciśnienie tętn. Ciśnienie tętn.
Stężenie glukozy/cukrzycaStężenie glukozy/cukrzyca
Czynniki prozakrzepoweCzynniki prozakrzepowe
Markery przewlekłego procesuMarkery przewlekłego procesu
zapalnegozapalnego
4
Prewencja – epidemiologiaPrewencja – epidemiologia
EuropaEuropa
* Populacja europejska jest najstarsza na świecie* Populacja europejska jest najstarsza na świecie
* CVD --> 49 % wszystkich zgonów i 30% zgonów* CVD --> 49 % wszystkich zgonów i 30% zgonów
poniżej 65 roku życiaponiżej 65 roku życia
* W 2000 roku CVD stanowiły 22% wszystkich lat* W 2000 roku CVD stanowiły 22% wszystkich lat
utraconych z powodu inwalidztwautraconych z powodu inwalidztwa
* Europa Środkowa i Wschodnia 10 x więcej* Europa Środkowa i Wschodnia 10 x więcej
przedwczesnych zgonów z CVDprzedwczesnych zgonów z CVD
* CVD 10 lat później u kobiet* CVD 10 lat później u kobiet
NCEP ATP III GuidelinesNCEP ATP III Guidelines
Adapted from NCEP, Adult Treatment Panel III. Adapted from NCEP, Adult Treatment Panel III. JAMA JAMA 2001;2001;285285:2486–2497.:2486–2497.
* TLC: therapeutic lifestyle changes* TLC: therapeutic lifestyle changes
Patients withPatients withDrug therapy Drug therapy
considered if LDLconsidered if LDL-CInitiate TLC* Initiate TLC*
if LDLif LDL-CCLDLLDL-C C
treatment treatment goalgoal
00–1 risk factors1 risk factors 160 mg/dL160 mg/dL†† 190 mg/dL 190 mg/dL (160–189 mg/dL:(160–189 mg/dL:drug optional)drug optional)
<160 mg/dL<160 mg/dL††
2 risk factors2 risk factors
(10-year risk (10-year risk 20%)20%) 130 mg/dL130 mg/dL††
10-yr risk 10–20%:10-yr risk 10–20%:130 mg/dL 130 mg/dL
10-yr risk <10%: 10-yr risk <10%: 160 mg/dL160 mg/dL
<130 mg/dL<130 mg/dL††
CHD and CHD risk CHD and CHD risk equivalentsequivalents(10(10- year risk >20%)year risk >20%)
100 mg/dL100 mg/dL†† 130 mg/dL 130 mg/dL (100–129 mg/dL:(100–129 mg/dL:drug optional)drug optional)
<100 mg/dL<100 mg/dL††
††100 mg/dL = 2.6 mmol/L; 130 mg/dL = 3.4 mmol/L; 160 mg/dL = 4.1 mmol/L; 190 mg/dL = 5 mmol/L100 mg/dL = 2.6 mmol/L; 130 mg/dL = 3.4 mmol/L; 160 mg/dL = 4.1 mmol/L; 190 mg/dL = 5 mmol/L
Levels of Risk Associated with Smoking, Levels of Risk Associated with Smoking, Hypertension and HypercholesterolaemiaHypertension and HypercholesterolaemiaLevels of Risk Associated with Smoking, Levels of Risk Associated with Smoking,
Hypertension and HypercholesterolaemiaHypertension and Hypercholesterolaemia
x1.6x1.6 x4x4
x3x3
x6x6
x16x16
x4.5x4.5 x9x9
HypertensionHypertension(SBP >195 mmHg)(SBP >195 mmHg)
HypertensionHypertension(SBP >195 mmHg)(SBP >195 mmHg)
Serum cholesterol levelSerum cholesterol level(>8.5 mmol/L, 330 mg/dL)(>8.5 mmol/L, 330 mg/dL)Serum cholesterol levelSerum cholesterol level
(>8.5 mmol/L, 330 mg/dL)(>8.5 mmol/L, 330 mg/dL)
SmokingSmokingSmokingSmoking
Adapted from Poulter N et al., 1993Adapted from Poulter N et al., 1993
7
Prewencja – priorytety wg SCOREPrewencja – priorytety wg SCORE
1. Chorzy z ch.n.s., ch.tętnic obwodowych 1. Chorzy z ch.n.s., ch.tętnic obwodowych
i mózgowych odmiażdżycowe i mózgowych odmiażdżycowe
2. Chorzy bez objawów klinicznych2. Chorzy bez objawów klinicznych
a) kilka czynników --> ryzyko zgonu 10 lat > 5 %a) kilka czynników --> ryzyko zgonu 10 lat > 5 %
b) pojedyńczy czynnik b) pojedyńczy czynnik (chol-C ≥ 320 mg/dl, (chol-C ≥ 320 mg/dl,
chol-LDL ≥ 240 mg/dl, NT ≥ 180/110 mmHg )chol-LDL ≥ 240 mg/dl, NT ≥ 180/110 mmHg )
c) cukrzyca t.1 z mikroalbuminuriąc) cukrzyca t.1 z mikroalbuminurią
3. Bliscy krewni 3. Bliscy krewni (w pierwszej linii) (w pierwszej linii) – (jak 1. i 2.)– (jak 1. i 2.)
4. Inne osoby4. Inne osoby
Estimate total CVD risk of fatal CVD event in 10 years
using SCORE chart
Estimate total CVD risk of fatal CVD event in 10 years
using SCORE chart
Total CVD risk <5%TC 5 mmol/L (190 mg/dL)
Total CVD risk <5%TC 5 mmol/L (190 mg/dL)
Total CVD risk 5% TC 5 mmol/L (190 mg/dL)
Total CVD risk 5% TC 5 mmol/L (190 mg/dL)
Measure fasting lipids, give lifestyle advice, with repeat lipids after 3 months
Measure fasting lipids, give lifestyle advice, with repeat lipids after 3 months
Lifestyle adviceAim: TC<5 mmol/L (190 mg/dL)LDL-C <3.0 mmol/L (115 mg/dL) Follow-up at 5-year intervals
Lifestyle adviceAim: TC<5 mmol/L (190 mg/dL)LDL-C <3.0 mmol/L (115 mg/dL) Follow-up at 5-year intervals
TC 5 mmol/L (190 mg/dL) or LDL-C 3 mmol/L (115 mg/dL)
Maintain lifestyle advice and start drug therapy
TC 5 mmol/L (190 mg/dL) or LDL-C 3 mmol/L (115 mg/dL)
Maintain lifestyle advice and start drug therapy
Adapted from De Backer G et al. Eur Heart J 2003;24:1601–1610.Adapted from De Backer G et al. Eur Heart J 2003;24:1601–1610.
2003 European Guidelines:2003 European Guidelines:Guide to lipid management in asymptomatic subjectsGuide to lipid management in asymptomatic subjects
2003 European Guidelines:2003 European Guidelines:Guide to lipid management in asymptomatic subjectsGuide to lipid management in asymptomatic subjects
TC <5 mmol/L (190 mg/dL) and LDL-C <3.0 mmol/L (115 mg/dL)
Maintain lifestyle advice with annual follow-up. If total risk remains 5%, consider drugs
to lower TC to <4.5 mmol/L(175 mg/dL) and LDL-C to <2.5 mmol/L (100 mg/dL)
TC <5 mmol/L (190 mg/dL) and LDL-C <3.0 mmol/L (115 mg/dL)
Maintain lifestyle advice with annual follow-up. If total risk remains 5%, consider drugs
to lower TC to <4.5 mmol/L(175 mg/dL) and LDL-C to <2.5 mmol/L (100 mg/dL)
9
SCORESCORE
Płeć, wiek, tytoń ciśnienie skurczowe, chol-C lub chol-C/HDL Płeć, wiek, tytoń ciśnienie skurczowe, chol-C lub chol-C/HDL
10 lat/ ryzyko zgonu ≥ 5 %10 lat/ ryzyko zgonu ≥ 5 %
- 12 europejskich badań kohortowych- 12 europejskich badań kohortowych
- 200 000 osób- 200 000 osób
- 3 milion osobo-lat obserwacji- 3 milion osobo-lat obserwacji
- 7000 zgonów sercowo-naczyniowych- 7000 zgonów sercowo-naczyniowych
wg Europejskiego Towarzystwa wg Europejskiego Towarzystwa KardiologicznegoKardiologicznego
grudzień 2003grudzień 2003
Systemic Coronary Risk Evaluation
10
Prewencja – całkowita ocena ryzyka wg SCOREPrewencja – całkowita ocena ryzyka wg SCORE
Płeć Wiek Cholesterol NT Tytoń Ryzyko %
K 60 8 120 0 2
K 60 7 140 + 5
M 60 6 160 0 8
M 60 5 180 + 19
11
Prewencja – przesłanki w CVDPrewencja – przesłanki w CVD
Zmniejszenie ryzyka wystąpienia poważnychZmniejszenie ryzyka wystąpienia poważnych
incydentów sercowo-naczyniowych i w ten sposóbincydentów sercowo-naczyniowych i w ten sposób
zapobieganie przedwczesnemu inwalidztwu zapobieganie przedwczesnemu inwalidztwu
i chorobowości, a także przedłużenie przeżyciai chorobowości, a także przedłużenie przeżycia
i poprawa jakości życiai poprawa jakości życia
1.1. Strategie populacyjne Strategie populacyjne
2.2. Strategia dużego ryzyka Strategia dużego ryzyka
3.3. Prewencja wtórna Prewencja wtórna
12
Prewencja – stężenie lipidów u osób bezobjawowychPrewencja – stężenie lipidów u osób bezobjawowychSCORESCORE
Całkowite ryzyko < 5 %Całkowite ryzyko < 5 % chol-C ≥ 190 mg/dlchol-C ≥ 190 mg/dl
wskazówki/zmiany styluwskazówki/zmiany stylu życiażyciachol-C 190 mg/dlchol-C 190 mg/dlLDL < 115 mg/dlLDL < 115 mg/dl
kontrola 1x / 5 latkontrola 1x / 5 lat
Całkowite ryzyko ≥ 5 %Całkowite ryzyko ≥ 5 % chol-C ≥ 190 mg/dlchol-C ≥ 190 mg/dl
wskazówki/zmiany styluwskazówki/zmiany stylu życiażyciaprofil lipidowyprofil lipidowy
kontrola co 3 miesiącekontrola co 3 miesiące
Brak rezultatówBrak rezultatów
Rozpoczęcie farmakoterapiiRozpoczęcie farmakoterapii
13
Prewencja – tłuszczePrewencja – tłuszcze
SFA SFA LDL *** HDL * ChNS ***LDL *** HDL * ChNS *** ((saturated fatty acids)saturated fatty acids)
MUFA MUFA LDL *** HDL * ChNS ***LDL *** HDL * ChNS *** ((monoubsaturated fatty acids)monoubsaturated fatty acids)
PUFA PUFA n-6 (oleje roślinne)n-6 (oleje roślinne) LDL *** HDL * ChNS ***LDL *** HDL * ChNS *** (polyunsaturated fatty acids)(polyunsaturated fatty acids)
n-3 (sojowy, słonecznikowy, lniany) n-3 (sojowy, słonecznikowy, lniany) LDL *** HDL? *ChNS LDL *** HDL? *ChNS
omega-3 (ryby,olej rzepakowy i sojowy)omega-3 (ryby,olej rzepakowy i sojowy)
TRANS-3 TRANS-3 LDL *** HDL * ChNS ***LDL *** HDL * ChNS *** (izomery MUFA i PUFA -->(izomery MUFA i PUFA --> enzymy trawienne przeżuwaczyenzymy trawienne przeżuwaczy i przemysłowa hydrogenacja)i przemysłowa hydrogenacja)
14
Prewencja – zalecenia dietetycznePrewencja – zalecenia dietetyczne
Wpływ zastapienia tłuszczów nasyconych węglowodanamiWpływ zastapienia tłuszczów nasyconych węglowodanami lub wielo- i jednonienasyconymi kwasami tłuszczowymilub wielo- i jednonienasyconymi kwasami tłuszczowymi
Zastąpienie 5% całkowitej Zmiana chol-C Zmiana LDL Zmiana HDLZastąpienie 5% całkowitej Zmiana chol-C Zmiana LDL Zmiana HDLenergii z tłuszczów nasy- energii z tłuszczów nasy- (mmol/l) (mmol/l) (mmol/l) (mmol/l) (mmol/l) (mmol/l)
conych przez:conych przez:
Węglowodany złożone - 0.26 - 0.18 - 0.17Węglowodany złożone - 0.26 - 0.18 - 0.17
Wielonienasycone kw.tł. - 0.39 - 0.29 - 0.04Wielonienasycone kw.tł. - 0.39 - 0.29 - 0.04
Jednonienasycone kw. tł. - 0.24 - 0.22 - 0.04Jednonienasycone kw. tł. - 0.24 - 0.22 - 0.04
Cholesterol o 100 mg 0.006-0.07Cholesterol o 100 mg 0.006-0.07
Cholesterol 15-26 %Cholesterol 15-26 %
15
Prewencja – zalecenia dietetycznePrewencja – zalecenia dietetyczne
Zalecenia – przekonywujące dowody Zalecenia – przekonywujące dowody naukowenaukowe
1.1. Tłuszcze nasycone < 10 % energii, Tłuszcze nasycone < 10 % energii,
trans < 2 % energii, trans < 2 % energii,
2.2. Owoce i warzywa > 400 g Owoce i warzywa > 400 g
3.3. Sól < 6 g Sól < 6 g
4.4. Nadwaga i otyłość Nadwaga i otyłość
*BMI < 25 kg/m2*BMI < 25 kg/m2
*PAL *PAL (Physical Activity Level)(Physical Activity Level) > 1.75 > 1.75
16
Prewencja – zalecenia dietetycznePrewencja – zalecenia dietetyczne
Zalecenia – umiarkowane dowody Zalecenia – umiarkowane dowody naukowenaukowe
5.5. Ogólne spożycie tłuszczu < 30 % energii Ogólne spożycie tłuszczu < 30 % energii
6.6. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe Wielonienasycone kwasy tłuszczowe
* n- 6 --> 4 – 8 % energii* n- 6 --> 4 – 8 % energii
* n- 3: kwas linolenowy 2 g/dobę,* n- 3: kwas linolenowy 2 g/dobę,
bardzo długołańcuchowe 200 mg/dobębardzo długołańcuchowe 200 mg/dobę
17
Prewencja – zalecenia dietetycznePrewencja – zalecenia dietetyczne
Zalecenia – mniej przekonywujące dowody Zalecenia – mniej przekonywujące dowody naukowe naukowe
7.7. Błonnik w diecie > 25g/dobę, z węglowodanów Błonnik w diecie > 25g/dobę, z węglowodanów
złożonych powinno pochodzić > 55 % energii,złożonych powinno pochodzić > 55 % energii,
8.8. Kwas foliowy > 400 g/dobę Kwas foliowy > 400 g/dobę
9.9. Produkty słodzone : cztery lub mniej/ dobę Produkty słodzone : cztery lub mniej/ dobę
18
Prewencja – Witamina A/Prewencja – Witamina A/ββ-karoten+retinol-karoten+retinol
Raczej brak korzyści z suplementacji !Raczej brak korzyści z suplementacji !
Badania obserwacyjne *
ATBC (20 mg β-karoten) *
PAS (25 mg β-karoten) + -
CARET (30 mg β-karoten * + 25 000 U.I.)
19
Prewencja – Witamina E (Prewencja – Witamina E (αα-tokoferol)-tokoferol)CVDCVD
Raczej brak korzyści z suplementacji !Raczej brak korzyści z suplementacji !
Badania kohortowe *CHAOS (400-800 U.I.) + -
ATBC (50 mg) -
PPP (300 mg ) -
GISSI (300 mg ) -
HOPE (400 U.I.) -
HPS (600 mg E + 250 mg C
+ 20 mg β-karotenu) -
20
Prewencja – antyoksydanty naturalnePrewencja – antyoksydanty naturalne
FlawonidyFlawonidy > 50 mg/kg produktu> 50 mg/kg produktu (cebula, kapusta włoska, brokuły, cykoria,(cebula, kapusta włoska, brokuły, cykoria, seler, żurawiny)seler, żurawiny) 10-50 mg/kg produktu10-50 mg/kg produktu ( pomidory, czerwona papryka, truskawki,( pomidory, czerwona papryka, truskawki, jabłka, winogrona, herbata, czerwone wino,jabłka, winogrona, herbata, czerwone wino, kakao)kakao) < 10 mg< 10 mg (kapusta, marchew, sok pomarańczowy)(kapusta, marchew, sok pomarańczowy)
Badania populacyjne ! Badania populacyjne ! Analiza Hertoga w Holandii, Women’sAnaliza Hertoga w Holandii, Women’sHealth Study, Physican’s Health Study, Nurses Health Study,Health Study, Physican’s Health Study, Nurses Health Study,EURAMIC-EURAMIC-”A tomato a day keeps the doctor away”A tomato a day keeps the doctor away”, francus-”, francus-ki fenomen, itd.ki fenomen, itd.
21
Prewencja – sterole i stanolePrewencja – sterole i stanole
cholesterol – całkowity 7 % cholesterol – LDL 10 %cholesterol – HDL 0
Ch
ole
ster
ol c
ałko
wit
y m
mo
l/l
tygodnie
22
Prewencja – alkoholPrewencja – alkohol
HDL ,trójglicerydy , parametry krzepnięcia -->fibrynogen , antytrombina III , plazminogen ,tkankowy aktywator
Alkohol10-30g etanolu mężczyźni10-20g etanolu kobiety
Sp
oży
cie
alk
oh
olu
jed
no
stki
3210
Udary, wypadki, marskość wątroby,zapalenie trzustki, nowotwory,kardiomiopatia alkoholowa,zaburzenia rytmu serca
ChNS150 ml wina250 ml piwa30-50 ml wysokoprocentowego alkoholu
23
Prewencja – aktywność fizycznaPrewencja – aktywność fizyczna
CH
D –
śm
iert
eln
ość
/100
0/ro
kC
HD
– ś
mie
rtel
no
ść/1
000/
rok
Diabet.Med. 2002; 19: 580
1616
1414
1212
1010
88
66
44
22
00 Brak Umiarkowana Brak Umiarkowana aktywności aktywność Aktywniaktywności aktywność Aktywni
CukrzycaCukrzyca
NormoglikemiaNormoglikemia
24
Prewencja – aktywność fizycznaPrewencja – aktywność fizyczna
Poziom aktywności fizycznejPoziom aktywności fizycznej
CH
D -
ryz
yko
CH
D -
ryz
yko
J.Nutr.Biochem. 2003; 14: 122
Aktywność 30 minut
Otyłość/ zesp. met./ cukrzyca
Prawidłowa masa ciała/ bez cukrzycy
25
Prewencja – aktywność fizycznaPrewencja – aktywność fizyczna
Aktywni Brak aktywności Po 3 mies.ćwiczeńAktywni Brak aktywności Po 3 mies.ćwiczeń
Prz
epły
w w
t.r
amie
nio
wej
Prz
epły
w w
t.r
amie
nio
wej
Circulation 2000; 102: 1351
2020
1818
1616
1414
1212
1010
88
66
młodzimłodzi
starsistarsi
p<0.01
p<0.01
26
Fenotypy – jak bardzo ?Fenotypy – jak bardzo ?
DziedzicznośćDziedziczność
apoproteiny i cechy lipidowe 40 – 60 %apoproteiny i cechy lipidowe 40 – 60 %Lp (a) 90 %Lp (a) 90 %CRP 40 – 60 %CRP 40 – 60 %
27
Genotypy – obecna przydatnośćGenotypy – obecna przydatność
Określone genotypy mogą usposabiać doOkreślone genotypy mogą usposabiać dozwiększenia poziomu ChNS jedynie w zwiększenia poziomu ChNS jedynie w określonych warunkach środowiskowych.określonych warunkach środowiskowych.
Trochę poznane
polimorfizm Apo E ( E2,E3,E4) --> odpowiada za 5-8 % ryzyka CHD ACE promotora fibrynogenu białek przenoszących estry cholesterolu dehydrogenazy alkoholowej reduktazy metylenotetrahydrofolianu α - adducyny
Effect of lipid-modifying therapies Effect of lipid-modifying therapies on lipids on lipids
Therapy
Bile acidsequestrants
Nicotinic acid
Fibrates
Probucol
Statins*
Ezetimibe
TC-total cholesterol, LDL-low density lipoprotein, HDL-high density lipoprotein, TG-triglyceride. *Daily dose of 40mg of each drug. This slide does not include rosuvastatin.
TC
Down 20%
Down 25%
Down 15%
Down 25%
Down 15–30%
-
LDL
Down 15–30%
Down 25%
Down 5–15%
Down 10–15%
Down 24–50%
Down18%
HDL
Up 3–5%
Up 15–30%
Up 20%
Down20–30%
Up 6–12%
Up1%
TG
Neutral or up
Down 20–50%
Down 20–50%
Neutral
Down 10-29%
Down 8%
Patienttolerability
Poor
Poor toreasonable
Good
Reasonable
Good
Good
Adapted from Yeshurun D, Gotto AM. Southern Med J 1995;88(4):379–391, Knopp RH. N Engl J Med 1999;341:498–511, Ezetimibe Prescribing Information.
,
Is Lower Better? Is Lower Better? Relationship between LDL-C and CV Event RateRelationship between LDL-C and CV Event Rate
Is Lower Better? Is Lower Better? Relationship between LDL-C and CV Event RateRelationship between LDL-C and CV Event Rate
Adapted from Ballantyne CM Adapted from Ballantyne CM et alet al. . Am J CardiolAm J Cardiol 1998; 1998;8282:3Q–12Q.:3Q–12Q.
LDL-C achieved mg/dL (mmol/L)LDL-C achieved mg/dL (mmol/L)
WOSCOPS - PlWOSCOPS - Pl
AFCAPS/TexCAPS - PlAFCAPS/TexCAPS - Pl
ASCOT - PlASCOT - PlAFCAPS/TexCAPSAFCAPS/TexCAPS - Rx- Rx
WOSCOPS - RxWOSCOPS - Rx
ASCOT - RxASCOT - Rx
ALLHAT - RxALLHAT - Rx ALLHAT - PlALLHAT - Pl
4S - Rx4S - Rx
HPS - PlHPS - Pl
LIPID - RxLIPID - Rx
4S - Pl4S - Pl
CARE - RxCARE - Rx
LIPID - PlLIPID - Pl
PROSPER - PlPROSPER - PlCARE - PlCARE - Pl
HPS - RxHPS - Rx
PROSPER - RxPROSPER - Rx
00
55
1010
1515
2020
2525
3030
70 (1.8)70 (1.8) 90 (2.3)90 (2.3) 110 (2.8)110 (2.8) 130 (3.4)130 (3.4) 150 (3.9)150 (3.9) 170 (4.4)170 (4.4) 190 (5.0)190 (5.0) 210 (5.4)210 (5.4)
Even
t ra
te (
%)
Even
t ra
te (
%)
- Secondary prevention- Secondary prevention
- Primary prevention- Primary prevention
Rx - Statin therapyRx - Statin therapy
Pl - PlaceboPl - Placebo
30
Stopień stosowania leków obniżających poziom lipidów w Europie w 2000 roku
EUROASPIRE II: Achieving Joint EUROASPIRE II: Achieving Joint European TC goalEuropean TC goal
EUROASPIRE II: Achieving Joint EUROASPIRE II: Achieving Joint European TC goalEuropean TC goal
00
2020
4040
6060
8080
100100
Perc
en
tag
e o
f p
ati
en
tsP
erc
en
tag
e o
f p
ati
en
tsP
erc
en
tag
e o
f p
ati
en
tsP
erc
en
tag
e o
f p
ati
en
ts
61%
of high-risk patients* received
lipid-modifying therapy
61%
of high-risk patients* received
lipid-modifying therapy
51%
of patients reached Joint European TC
goal**
51%
of patients reached Joint European TC
goal**
*CABG, PTCA, MI or ischaemia, ** TC<5 mmol/L (190 mg/dL) *CABG, PTCA, MI or ischaemia, ** TC<5 mmol/L (190 mg/dL)
Adapted from EUROASPIRE II. Euro Heart J 2001;22:554–772 Adapted from EUROASPIRE II. Euro Heart J 2001;22:554–772
32
„„Nie obawiaj się powtarzać tego, co już Nie obawiaj się powtarzać tego, co już zostało powiedziane. Ludzie zostało powiedziane. Ludzie potrzebują, aby prawda była potrzebują, aby prawda była podawana ich uszom wiele razy i ze podawana ich uszom wiele razy i ze wszystkich stron. Pierwsza pogłoska wszystkich stron. Pierwsza pogłoska czyni, że nadstawiają uszu, druga czyni, że nadstawiają uszu, druga zostaje zarejestrowana,zostaje zarejestrowana,
a trzecia dociera”.a trzecia dociera”.
Laennec Laennec (1781-1826)(1781-1826)
Regius Professor de Medecine, College de FranceRegius Professor de Medecine, College de France