Edukacja ekologiczna najmłodszych

– przykład autorskiego projektu ścieżki dydaktycznej

w Sierakowskim Parku Krajobrazowym

Marta Wasiluk, Piotr BasińskiStudenckie Koło Naukowe Geografów im. St. PawłowskiegoUniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

"Turystyka w pułapce"• Masowy ruch

turystyczny• Zwiększona presja na

obszary cenne przyrodniczo

• Degradacja walorów przyrodniczych

• Turystyka jako "winny" i "pokrzywdzony"

Ekoturystyka szansą rozwoju

• Ekoturystyka - w zgodzie z zasadami zrównoważonego rozwoju

• Budowanie świadomości ekologicznej

"Trzeba zatem zachęcać do turystyki w formach odznaczających się większym szacunkiem dla środowiska, większym umiarkowaniem pod względem korzystania z bogactw naturalnych i większą odpowiedzialnością za kultury lokalne.”

(Jan Paweł II)

Rola edukacji ekologicznej

• Edukacja ekologiczna narzędziem funkcjonowania ekoturystyki

• Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej

i jej znaczenie• Zadania z zakresu

edukacji ekologicznej w Podstawie Programowej szkół

Park krajobrazowy miejscem prowadzenia edukacji ekologicznej

• Park krajobrazowy – obszar chroniony ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe w celu zachowania, popularyzacji tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju.

• Edukacja ekologiczna - podstawowym zadaniem parku krajobrazowego

• Ośrodki edukacyjne parków krajobrazowych.

Rola ośrodków edukacyjnychGłówne funkcje ośrodków edukacyjnych:• stacja terenowa dla szkół,• centrum edukacyjne dla społeczności lokalnej.

Formy edukacji:• warsztaty,• prelekcje,• działalność wydawnicza,• konkursy,• praca w terenie.

Efekty edukacji ekologicznej

polepszenie stanu wiedzy o otaczającej przyrodzie,

kształtowanie właściwych postaw wobec przyrody,

kreowanie pozytywnego wizerunku parku,

budowanie tożsamości lokalnej.

Rezultaty działań edukacyjnych w parkach krajobrazowych:

Charakterystyka obszaru – Sierakowski Park Krajobrazowy

Położenie

Źródło: http://zpkww.poznan.bip-i.pl

Mapa turystyczna Sierakowskiego Parku Krajobrazowego

Źródło: http://zpkww.poznan.bip-i.pl

Jezioro ŚremskieJezioro

Ławickie

Jez.Małe

Ośrodek Edukacji Przyrodniczej w Chalinie

Stawy w Gardówcu

Krajobraz młodoglacjalny okolic Chalina

Źródło: http://maps.google.com

Rezerwaty występujące na terenie Parku:• „Czaple wyspy” – chroni

miejsca lęgowe licznych, rzadkich gatunków ptaków,

• „Cegliniec” – chroni stary 170-letni drzewostan sosnowy,

• „Mszar nad Jeziorem Mnich” – chroni stanowiska rzadkich roślin bagiennych i torfowiskowych,

• „Buki nad Jeziorem Lutomskim” – chroni las bukowy na stromych zboczach rynny jeziora.

Ośrodek Edukacji Przyrodniczej w Chalinie

Edukacja ekologiczna dzieci, młodzieży i dorosłych,

Podnoszenie świadomości ekologicznej decydentów (warsztaty, kursy, szkolenia),

Upowszechnianie wiedzy ekologicznej w społeczeństwie,

Konferencje krajowe i międzynarodowe.

Tworzenie ścieżek dydaktycznych

Dotychczasowe wyposażenie ścieżek:

• Znaki, które wytyczają trasę,

• Tablice informacyjne zawierające tekst i elementy graficzne,

• Punkty widokowe i miejsca do obserwacji wybranych obiektów,

• Wiaty i zadaszenia, • Miejsca biwakowania ze

specjalnie wyznaczonym miejscem na ognisko.

• Inicjatywa studentów

• Zainteresowanie ze strony władz Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego

• Rozpoczęcie prac

• Pomoc pracowników Parku

Początki współpracy

Główne założenia proponowanej ścieżki:

Adresowana do dzieci w wieku 10 – 14 lat,

Wyjście w teren poprzedzone krótką prelekcją wprowadzającą,

Obecność przewodnika na trasie,

Zastosowanie metod aktywizujących,

Zadania ujęte w sposób interdyscyplinarny,

Zaangażowanie wszystkich zmysłów uczestników w kontakcie z przyrodą.

Konfrontacja z rzeczywistością• Wybór optymalnego przebiegu trasy, uwzględniającego

walory terenu,• Dostosowanie do możliwości potencjalnych

użytkowników,• Konsultacja z właścicielami gruntów,• Odpowiednie rozmieszczenie infrastruktury turystycznej.

• Ścieżka rozpoczyna się w Ośrodku Edukacji Przyrodniczej w Chalinie,

•Została zaprojektowana w formie pętli; łączna jej długość wynosi 4,5 km,

•Przejście trasy (bez wykonywania zadań) wynosi około 1,5 godziny.

Trasa ścieżki

1. Dwór.

2. Park – liście.

3. Park – budki lęgowe.

4. Ogródek zielny.

5. Jezioro.

6. Stawy hodowlane.

7. Ścięty pień.

8. Okazałe drzewa.

9. Mikoryza.

10. Popielice.

11. Bobry.

12. Mrowisko.

13. Ambona.

14. Krajobraz polodowcowy.

15. Strumień.

Przystanki ścieżki 16. Tropy.

17. Ptasi budzik.

18. Porosty.

19. „Sześciany”.

20. Pajęczyna.

21. Pojemniki na śmieci.

Klasyfikacja zadań na ścieżce

• geomorfologiczne,

• hydrologiczne,

• florystyczne,

• faunistyczne,

• antropogeniczne,

• sportowo – rekreacyjne.

Cele dydaktyczneDostrzeganie zmian zachodzących w

otaczającym środowisku,Doskonalenie takich umiejętności

przewidzianych programami nauczania, których przećwiczenie nie jest możliwe na zajęciach w szkole,

Wyrabianie nawyków pracy samodzielnej, takich jak: obserwacja, pomiary, wnioskowanie, planowanie,

Kształtowanie umiejętności pracy w grupie,

Cele dydaktyczne

• Rozwijanie wrażliwości na problemy środowiska,

• Zapoznanie z sezonowymi zmianami przyrodniczymi, zachodzącymi na ścieżce i w jej najbliższym otoczeniu,

• Poznanie znaczenia obszarów chronionych w zachowaniu różnorodności biologicznej.

Podsumowanie

• Edukacja ekologiczna jako narzędzie kształtowania odpowiednich postaw społecznych,

• Potrzeba wytyczania nowych ścieżek dydaktycznych,

• Nowe metody edukacji,

• Sposoby rozwiązywania problemów.

Literatura• Bohdanowicz P., 2006, Turystyka a działalność ekologiczna, Wydawnictwo Adam

Marszałek, Toruń.• Hibszer A., 2005, Funkcja edukacyjna parków narodowych oraz jej rola w

zapobieganiu konfliktom – zarys problemu. [w:] Hibszer A., Partyka J. (red.), Między ochroną przyrody a gospodarką – bliżej ochrony. Konflikty człowiek – przyroda na obszarach prawnie chronionych w Polsce. Oddział Katowicki PTG, Ojcowski Park Narodowy, Sosnowiec – Ojców.

• Jan Paweł II, 2002, Ekoturystyka kluczem do właściwego rozwoju. Orędzie na XXIII Światowy Dzień Turystyki, Watykan.

• Łakomiec J., 2001, Edukacja ekologiczna jako forma przeciwdziałania degradacji środowiska, Biuletyn Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego, nr 7 (9).

• Łakomiec J., Szafrański F., Zimniewicz K. (red.), 2004, Wielkopolski Informator Przyrodniczy, nr 4.

• Mabelis A.A.,2006, Edukacja przyrodnicza w parkach narodowych. Parki Narodowe, nr 1.

• Piechota S., 2006, Percepcja krajobrazu rekreacyjnego Pszczewskiego Parku Krajobrazowego, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.

• Przez edukację do zrównoważonego rozwoju. Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej, 2001, Warszawa.

• Raszka B., 1997, Ścieżka dydaktyczna nad Jeziorem Małym w Chalinie, Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Poznańskiego, Poznań.

• Ustawa o ochronie przyrody, Dz. U.04.92.880 z dnia 30 kwietnia 2004 r.• Zaręba D., 2006, Ekoturystyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa,• http://www.kpodr.pl/epoka/e6500.html - Epoka - Portal Edukacji Ekologicznej,• http://scholaris.pl/Portal - Internetowe Centrum Zasobów Edukacyjnych MEN

„Turystyka w przyszłości będzie taka, jakiej nauczy się obecna młodzież.”

(Przecławski 1997)

Dziękujemy za uwagę…