1. Chłodny maj, dobry urodzaj.2. Ciepły kwiecień, mokry maj - będzie zboże jako gaj.3. Częste w maju grzmoty rozpraszają chłopom zgryzoty.4. Deszcz majowy, chleb gotowy.5. Kiedy mokry maj, będzie żyto jako gaj.6. Dużo chrabąszczy w maju, proso będzie niby w gaju.7. Gdy kukułka kuka w maju, spodziewaj się urodzaju.8. Gdy maj jest przy pogodzie, nie bywają siana w szkodzie.9. Gdy się maj z grzmotem odezwie na wschodzie, rok sprzyja sianu i zbożu w urodzie.10. Grzmot w maju nie szkodzi, sad dobrze obrodzi.11. Grzmot w maju sprzyja urodzaju.12. Jeśli w maju grzmot, rośnie wszystko w lot.13. Kiedy lipa w maju kwitnie, to w ulach miód zawiśnie.14. Na pierwszego maja szron obiecuje dobry plon.15. Pierwszego maja deszcz, nieurodzaju wieszcz.

Polskie przysłowia ludowe na maj

DLACZEGO MAJ JEST MAJEM?Nazwa miesiąca pochodzi od łacińskiej nazwyMaius. Miesiąc ten ma nazwę bogini Mai, matkiboga Merkurego. Została ona zapożyczona przezwiększość języków europejskich. W języku pol-skim określenie "maić" oznacza tyle samo, costroić. Staropolska nazwa maja brzmiała trawień.Maj i marzec to jedyne miesiące, których polskanazwa wywodzi się z łacińskiej i nie ma słowiań-skiego rodowodu.

Słowo maj stanowi równieżokreślenie młodej ziemi, któraw całej swej krasie występujew tym miesiącu. Według starejlegendy Bóg Ojciec w majustworzył świat.

E-Prymusik z Kropeczką nr 9

SZKOŁA PODSTAWOWA im. BOHATERÓW WESTERPLATTE w GARDNIE

Najbardziej znana opowiada o Lechu,Czechu i rusie. Legenda ta opowiadao białym orle widzianym na tle czerwo-nego zachodzącego słońca.Znawcy flagi dodają, że biel symbolizujeniepokalanie i uczciwość a czerwieńto odwaga i waleczność. Sejm 20 lutego2004 r. ustanowił Dzień Flagi Rzeczypo-spolitej Polskiej, który będzie obchodzo-ny co roku 2 maja jako święto państwo-we. Wybór dnia podyktowany był chęciąpowiązania obchodów ze Świętem kon-stytucji 3 Maja. Dodatkowo dzień tenzwiązany jest z dniem Polonii i Polakówza Granicą. Trzeba dodać, ze w tym dniuwypada rocznica zawieszenia polskiejflagi na Kolumnie Zwycięstwa i Reich-stagu w 1945 r. w trakcie walk o Berlin.Natomiast w czasach PRL-u 2 maja zdej-mowano flagi, aby nie były wywieszanew trakcie Święta Konstytucji 3 Maja.

Przygotowała Maja Świrbut

Od czasu powstania Państwa Polskiegowykorzystywano różne flagi, jednakżena wszystkich widniała biel oraz wize-runek orła na czerwonym tle. Późniejpojawiła się flaga składająca się z czer-wono-biało - czerwonych pasów z go-dłem.3 maja 1992 r. za barwy narodowe na-szego kraju uznano biel i czerwień. Jed-nak dopiero 7 lutego1831roku ustawęte uchwalił Sejm Królestwa Polskiego.Oficjalnie wizerunek polskich barwnarodowych oraz wygląd flagi uregulo-wano ustawą z dnia 1 sierpnia 1919 r.dokument ten zawierał opis flagi pol-skiej, która miała składać się z dwóchprostokątów w kolorze białym i czerwo-nym. Barwy flagi zostały wzięte z herbuKrólestwa Polskiego którymi był białyorzeł na czerwonej tarczy. Mimo że bar-wy naszej flagi wynikają z kolorystykiherbu znamy legendy na temat ich po-chodzenia.

-Została zaprojektowanaw celu zlikwidowania obecnychod dawna wad opartego na wol-nej elekcji i demokracji szla-checkiej systemu politycznegoRzeczypospolitej Obojga Naro-dów.-Data wydania Konstytucji to3.05.1791.

Przygotowała Zuzanna Stasiuk

Polskie święto państwoweobchodzone 3 majaw rocznicę uchwaleniaKonstytucji 3 Maja.Dzień ten jest dniem wol-nym od pracy.

Ciekawostki:-Konstytucja 3 Maja zo-stała ustanowiona ustawąrządową przyjętą tegodnia przez Sejm Czterolet-ni.

Święto Konstytucji 3 Maja

Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej2 MAJA

E-Pry

mus

ik z

Krop

eczk

ą20

18/2

019

nr 9

Str. 2

Święto zainicjował australijski strażak J.J.Edmondson z Melbourne na pamiątkę tragiczniezmarłych pięciu kolegów-strażaków (Matta,Stuarta, Jasona, Garry'ego i Chrisa) 2 grudnia1998 roku w Linton. Próbowali ratować czyjeśżycie i mienie w czasie pożaru, jak robią to stra-żacy na całym świecie. Jako wyraz szacunku dlapoległych strażaków i wsparcie dla ich rodzin,Country Fire Authority [CFA] (Straż Pożarnaw stanie Viktoria, Melbourne, w Australii, skła-dająca się w głównej mierze z wolontariuszy)i Victorian community (Wspólnota, społeczność

st. Wiktoria) przyjęła sobie za symbol czerwono-niebieską wstążką. Kiedy po raz pierwszy informacjata trafiła do społeczności internetowej odzew byłnatychmiastowy od załóg strażackich z USA, któreprzyjęły noszenie symbolu nie tylko w tym dniu. Takiodzew zza oceanu oraz listy napływające z różnychstron świata po tragedii, skłoniły właśnie JJ Edmond-sona, aby z nadejściem 1999 roku CFA, organizacjauznana na arenie międzynarodowej.

Komórka organizacyjnajednostki Ochotniczejstraży pożarnej, którajest powoływana napodstawie Statutu OSPprzez zarząd organizacji,który w tej sprawie po-dejmuje stosownąuchwałę.

Międzynarodowy Dzień Strażaka4 Maja

MDP Młodzieżowa Drużyna Pożarnicza (MDP)

MDP powołuje się w celu szerszego zainteresowania młodzieży działalno-ścią społeczną na rzecz ochrony przeciwpożarowej oraz przygotowania jejdo bezinteresownej służby w szeregach OSP. Jej członkami mogą byćdziewczęta i chłopcy w wieku do 18 lat. Dolną granicę wieku wyznaczastatut danej OSP. Podstawowe zadania MDP to m.in.: udział w zapobiega-niu pożarom poprzez oddziaływanie na środowisko w celu przestrzeganiaprzepisów przeciwpożarowych; podnoszenie wiedzy i umiejętności swo-ich członków w dziedzinie ochrony przeciwpożarowej; organizowaniedziałalności kulturalno-oświatowej w środowisku z uwzględnieniem pro-blematyki ochrony przeciwpożarowej; rozwijanie sprawności fizycznejczłonków poprzez uprawianie różnych dyscyplin sportowych i turystyki;podejmowanie i realizacja zadań pożytecznych dla ochrony przeciwpoża-rowej i drużyny oraz macierzystej OSP; działalność, wolontarystyczna.

To zdjęcie przedstawia naszą remizęi młodzieżową formacje wraz z dru-hem Panem Kamilem Bącelą - absol-went szkoły w Gardnie.

Str. 3Przygotował Norbert Leśniak

Święto europejskich państw obchodzonejest 5 lub 9 maja. W krajach, które sączłonkami Rady Europy, a nie są członka-mi Unii Europejskiej, preferowane jest ob-chodzenie Dnia Europy 5 maja, natomiastw państwach Unii Europejskiej obchodzisię go oficjalnie 9 maja.

Dzień 9 maja jest oficjalnym symbolem Unii Eu-ropejskiej. Został ustanowiony w rocznicę przed-stawienia planu utworzenia Europejskiej Wspól-noty Węgla i Stali, znanego jako Plan Schumana,przez Roberta Schumana 9 maja 1950. Dzień tenczasami, dla odróżnienia od Dnia Rady Europy,nazywany jest Dniem Unii Europejskiej. Nie jestto jednak poprawna nazwa, gdyż według uchwałyParlamentu Europejskiego dzień ten jest nazywa-ny Dniem Europy i taka jego nazwa figuruje wewszystkich oficjalnych dokumentach i materiałachUnii Europejskiej.

15 lat Polski w Unii Europejskiej – Polska jestczłonkiem Unii Europejskiej od 1 maja 2004

na mocy Traktatu akcesyjnego podpisanego 16 kwietnia 2003roku w Atenach stanowiącego prawną podstawę przystąpienia(akcesji) Polski do Unii Europejskiej.Faktyczny proces integracji Polski rozpoczął się w Atenach8 kwietnia 1994 roku z chwilą złożenia przez Polskę wnioskuo członkostwo w Unii Europejskiej i potwierdzenia go przezwszystkie państwa członkowskie podczas konferencji w Es-sen 9–10 grudnia 1994 roku.

święta należy do placówekw poszczególnych krajach.W tym dniu, na całym świecie,organizowany są wystawy, se-minaria i spotkania. Od 1992dzień ten jest obchodzony podinnym hasłem, który ustala Ko-mitet Doradczy ICOM-u.

Coroczne święto obchodzone 18maja, ustanowione w Moskwie28 maja 1977 roku, przez Mię-dzynarodową Radę MuzeówICOM, (International Council ofMuseums), działającą przyUNESCO. Stwarza ono okazję,dla specjalistów od muzeów, dowywiązania się z zadań na rzeczspołeczeństwa i jego roz-woju, oraz zwrócenia uwa-gi na wyzwania, przed któ-rymi stają muzealnicyw myśl dewizy Rady.Organizacja obchodów

,,Muzea są ważnym środkiemwymiany kulturalnej, wzboga-cania kultur i rozwoju wzajem-nego zrozumienia, współpracyi pokoju między narodami.”

Dzień Europy

Międzynarodowy Dzień Muzeów

Str. 4

E-Pry

mus

ik z

Krop

eczk

ą20

18/2

019

nr 9

Przygotowała Anastazja Szostek

Przygotowała Kornelia Miarowska

Prawa zwierząt opierają się na twierdzeniu, że zwierzęta są istotami czującymi, zdol-nymi docenić wartość swojego życia i z tego względu należą im się prawa, które chro-niłyby ich autonomię. Jako istoty żywe i zdolne odczuwać cierpienie powinny byćtraktowane tak, aby tego cierpienia nie odczuwały. Pamiętajmy o tym każdego dnia.

Przygotowała Zuzanna Stasiuk

W Anglii święto matek nazywano "niedzielą u mat-ki", było to jednak raczej święto religijne. Matkomskładano wizytę w kościele. Był to też dzień wolnyod pracy. W znanej nam formie święto wróciło doAnglii po II wojnie światowej.W Stanach Zjednoczonych Dzień Matki obchodzonyjest w drugą niedzielę maja.O świętowanie dnia mam walczyły Ann Marie Re-eves Jarvis i znana amerykańska abolicjonistka, JuliaWard Howe. Ostatecznie święto ustanowiono dziękicórce Ann Jarvis, która podjęła walkę rozpoczętaprzez matkę.Najpopularniejszym terminem Dnia Matki jest druganiedziela maja. Kraje, które wtedy świętu-ją :Australia, Austria, Belgia, Brazylia, Kanada, Chi-le, Chiny, Kolumbia, Kuba, Chorwacja, Czechy, Da-nia, Estonia, Ekwador, Finlandia, Niemcy, Grecja,Hongkong, Indie, Japonia, Łotwa, Malta, Malezja,Holandia, Nowa Zelandia, Peru, Portoryko, Filipiny,Singapur, Słowacja, Republika Południowej Afryki,Szwajcaria, Republika Chińska, Turcja, Ukraina, Sta-ny Zjednoczone, Włochy, Wenezuela.W Indonezji święto mam obchodzone jest 22 grudnia.W licznych krajach Dzień Matki obchodzony jest ra-zem z Międzynarodowym Dniem Kobiet 8 marca.

Dzień Mamy to święto obchodzone jako wyrazszacunku dla wszystkich mam. Data obcho-dów Dnia Matki zależy od kraju, w którym jestświętowany. W Polsce obchodzone jest 26 maja.Po raz pierwszy w Polsce Dzień Matki święto-wano w Krakowie w 1923 roku. W Pol-sce przedwojennej obchodzono Dzień Matki(wydaje się, że nie było ustalonej corocznej da-ty, np. niedziela 13 maja 1934 roku, niedziela 7maja 1939 roku), przy czym ich organizacją zaj-mował się PCK .Dzień Matki był obchodzony jako ważne świętow Generalnym Gubernatorstwie podczas okupa-cji niemieckiej.Obecnie w Polsce święto to przypada na 26 ma-ja. W tym dniu matki są zwykle obdarowywanelaurkami, kwiatami oraz różnego rodzaju pre-zentami przez własne dzieci, rzadziej inne oso-by. Święto to ma na celu okazanie matkom sza-cunku, miłości i podziękowania za trud włożonyw wychowanie.

Pochodzenie Dnia MatkiŚwięto to pochodzi ze starożytnej Grecji i Rzy-mu. Wtedy czczono Matki-Boginie, opiekującesię światem, zapewniające urodzaj i płodność.

Dzień Praw Zwierząt 22 maja

Str. 5

Ciekawe zwyczaje ze świataDzień Matki jest podobnie obchodzony na całymświecie - w ponad 40 krajach. Ciekawie obcho-dzi się go np. we Włoszech. Dzieci pieką wtedymamom (z pomocą rodziców) ciastka w kształcieserc.W Jugosławii popularny jest zwyczaj zwany"łóżkowym więzieniem". Dzieci nie wypuszczająswoich mam z łóżka, jeżeli nie dostaną od nichsłodyczy. W zamian za to pomagają im w domo-wych obowiązkach, tak by mogły wypoczywać.W Stanach Zjednoczonych od 1914 r. DzieńMatki jest świętem narodowym.

Międzynarodowy Dzień Rodzin –święto obchodzone 15 maja, ustanowioneprzez Zgromadzenie Ogólne ONZ 20 września1993.Celem obchodów jest pogłębienie świadomościspołeczeństwa na temat problemów rodziny.Międzynarodowy Dzień Rodzin służy zwróceniuuwagi społeczeństw na niezwykle istotną rolęrodziny, lecz także na problemy, z jakimi się onaboryka. Rozwijanie społecznej świadomościna temat sytuacji rodzin, ich potrzeb i proble-mów, ma wpływ na ukierunkowane realizowa-nie prorodzinnej polityki społecznej w wielukrajach.Rodzina, to najważniejsze i najlepsze środowiskodla bezpiecznego, harmonijnego rozwoju każde-go dziecka: szczęśliwa rodzina, to szczęśliwedzieci.Bliskie, serdeczne relacje z rodziną i krewnymito podstawa szczęśliwego funkcjonowania każ-dego z nas. Dlatego Międzynarodowy Dzień Ro-dziny jest ważnym świętem Każdy dobrze wiejak ważna jest dla nas Rodzina. Jak bardzo waż-ne są dobre relacje pomiędzy nami, wzajemneporozumienie, miłość i szacunek. Dzięki rodzinieod najmłodszych lat poznajemy wszystko to cojest ważne w naszym życiu.

Skąd wziął się Dzień Matki?Historia Anny Jarvis

Anna Jarvis oddała wiele lat swojego życia i ro-dzinny majątek na wyznaczenie i promowanieDnia Matki. Dzięki jej staraniom święto to stało

się świętem narodowym w Stanach Zjed-noczonych, skąd rozprzestrzeniło się

na cały świat.Anna Jarvis, przyszła propagatorka Dnia Matki,urodziła się 1 maja 1864 roku jako dziewiątez jedenaściorga dzieci Ann Marie i GranvilleJarvis w małym Webster w Wirginii Zachod-niej. Kiedy Anna miała półtora roku, jej rodzi-na przeniosła się do leżącego nieopodal mia-steczka Grafton. Tutaj Anna spędziła całe dzie-ciństwo, tutaj chodziła do szkoły. Gdy miała12 lat, była świadkiem, jak w czasie klasowejmodlitwy na zakończenie lekcji jej matka -nauczycielka i aktywistka społeczna powie-działa: "Mam nadzieję, że ktoś kiedyś ufundujedzień upamiętniający wszystkie matki za ichniezrównane zasługi, które oddały ludzkościw każdej dziedzinie życia. Mają do tego pra-wo". Anna nigdy nie zapomniała tych słów.Po śmierci matki Anna Jarvis rozpoczęła inten-sywne zabiegi, by spełnić to życzenie. Przezkolejne długie miesiące wykorzystywaławszystkie dostępne środki, by uczynić DzieńMatki świętem narodowym. Napisała setki li-stów do ustawodawców, kadry kierowniczeji przedsiębiorców zarówno na poziomie stano-wym, jak i ogólnokrajowym. 10 maja 1908 ro-ku w trzecią rocznicę śmierci swojej matki An-na Jarvis przygotowała w kościele św. Andrze-ja w Grafton pełny program uroczystości upa-miętniających wszystkie matki.

Str. 6

E-Pry

mus

ik z

Krop

eczk

ą20

18/2

019

nr 9

Anna JarvisCel na ten dzień zdefiniowała w telegramie infor-mującym o wydarzeniu:"(...) aby obudzić drzemią-cą synowską miłość i wdzięczność tym, które nasurodziły. By wymazać ochłodzenie w stosunkachmiędzy nami. By być coraz bliżej serc naszych ma-tek. By rozpromieniać ich życie. By okazać, że sądla nas ważne. By przypomnieć nam nasze powin-ności, zanim będzie za późno. Poprzez słowa, pre-zenty, gesty miłości i w każdy inny sposób powin-niśmy sprawiać codziennie im przyjemność i stalemieć je w pamięci. Jeśli nie ma cię w domu, to na-pisz do niej i powiedz o jej dobrych cechach, o jejszlachetności, wielkoduszności i o tym, jak ją ko-chasz, bo miłość matek odradza się każdego dnia".Na tę uroczystość kupiła i rozdała 500 sztuk goź-dzików, ulubionych kwiatów swojej matki.

Tego samego dnia po południu John Wanamakerzorganizował uroczystości w audytorium swojegodomu handlowego w Filadelfii. Obchody cieszyłysię olbrzymim zainteresowaniem, równieżze względu na żarliwą prelekcję Anny Jarvis. Salęna 5 tys. osób przekroczyło trzy razy więcej ludzi.Po zakończeniu uroczystości wybrano oficjalny ko-mitet Dnia Matki. Jego członkami zostali: AnnaJarvis, John Wanamaker, H.I. Heinz, Claude Jarvis(brat Anny Jarvis) i Norman Kendall. W krótkimczasie święto zyskało szerszy rozgłos. W 1909 rokujuż czterdzieści pięć stanów Ameryki Północnejoraz Puerto Rico, Hawana, Kanada i Meksyk świę-towały ten dzień. Znakiem rozpoznawczym byłybiałe i czerwone goździki.

Dzisiaj Dzień Matki w Stanach Zjednoczonych jestjednym z najbardziej handlowych świąt w USA.Z tej okazji Amerykanie wydają olbrzymie sumypieniędzy na posiłek w restauracji, kwiaty, biżuterię

dla matek, zabiegi w spa i oczywiście kartki z ży-czeniami. Nic w tym złego, ale Anne Jarvis niechodziło o taki sposób oddania szacunku rodziciel-kom. Na pewno jednak cieszyłaby się, widząc,że Dzień Matki obchodzony jest na całym świecie.

Anna Jarvis przez resztę życia pracowała jako na-uczycielka. Nigdy nie wyszła za mąż ani nie miaładzieci. Jesień życia spędziła, opiekując się swojąniepełnosprawną siostrą Lille. Po jej śmierciw 1944 roku, została zupełnie sama. Ze względuna pogarszające się zdrowie, przyjaciele umieściliją w sanatorium w Pensylwanii. Tam Anna Jarvisdoczekała swych ostatnich dni. Zmarła 24 listopada1948 roku w wieku 84 lat. Została pochowana obokswojej matki na cmentarzu West Laurel Hill w Fila-delfii. W dniu jej pogrzebu dzwon kościoła św.Andrzeja wybił na jej cześć 84 razy. W 1979 rokujej dom został wpisany na listę Narodowego Reje-stru Miejsc Historycznych.

Źródło: onet.plPrzygotowała Marika Marczuk

Słowa Twoje zawsze koją,dom Twój moją jest ostoją.

Twe porady sobą chłonę,miłość składam w Twoje dłonie.

Tak przykładnie przy mnietrwasz,

dajesz wszystko mi, co masz.Spokój w Tobie niesłychany,serca ciepłem rozświetlany.Twarz - natura wygładzona,

czasem wprost nieporuszona.Słów brakuje Twej osobiei nikt się nie równa Tobie!A mi właśnie jest to dane,

mieć tak wyjątkową Mamę!

Mamo, Mamo, Coś Ci dam!Małe serce, które mam!

A w tym sercu róży kwiat,Mamo, Mamo, żyj 100 lat!

Str. 7

Papieros to wyrób tytoniowy, który składa sięz rurki wykonanej z cienkiej bibułki, wewnątrzktórej znajduje się mieszanka spreparowanychliści różnych odmian tytoniu.Podczas palenia papierosa uwalnia się dym zawie-rający nikotynę oraz wiele innych szkodliwych,w tym także rakotwórczych substancji chemicz-nych. Substancje te wnikają do krwi palacza wy-wierając na jego organizm szkodliwy wpływ.

Palenie papierosów kilkukrotnie zwiększa ryzykozachorowania na złośliwe nowotwory: przełyku,jamy ustnej, płuc, nerek, żołądka i trzustki.Zwiększa się także ryzyko zachorowania na cho-robę niedokrwienną serca, tętniaka aorty, miaż-dżycę tętnic, wrzody żołądka i dwunastnicy.

Dzieci są szczególnie wrażliwe na składniki dymutytoniowego. Bierna narażenie dzieci na dym tyto-niowy powoduje choroby układu oddechowego –przewlekły kaszel, duszności, astmę, zapalenioskrzeli i płuc. Dodatkowo u dzieci narażonych nawdychanie dymu papierosowego występuje pod-wyższone ryzyko zachorowania na raka płucw wieku dorosłym, nawet jeśli nie będą palić.

Palenie papierosów prowadzido uzależnienia:a) uzależnienie psychiczne-nawyk wykonywania pew-nych czynności w określo-nych sytuacjach, w określo-nym czasieb) uzależnienie fizjologiczne- uzależnienie od substancjichemicznej zawartej w pa-pierosach – NIKOTYNY

Nikotyna pobudza uwalnianie w mózgudopaminy i noradrenaliny, które odpowia-dają za odczuwanie przyjemności po za-paleniu papierosa. Podczas palenia papie-rosa u palacza poprawia się humor, poja-wia się stan ożywienia, wzrost koncentra-cji, uspokojenie. Jednak po wypaleniupapierosa stężenie tych substancji zaczynaspadać, co powoduje drażliwość, frustra-cję, gniew czy trudności w koncentracji.Aby uniknąć tych dolegliwości palaczsięga po kolejnego papierosa. Tak po-wstaje uzależnienie, które porównywalnejest do uzależnienia od narkotyków.

31 maja każdego roku obchodzony jestŚwiatowy Dzień bez Papierosa. Dzień tenzostał ustanowiony przez Światową Orga-nizację Zdrowia (WHO) w 1987 rokui ma na celu zwrócenie uwagi całegoświata na powszechność palenia papiero-sów i negatywne skutki zdrowotne z tymzwiązane.

Światowy dzień bez papierosa

Str. 8

E-Pry

mus

ik z

Krop

eczk

ą20

18/2

019

nr 9

Skład chemiczny papierosaPrzygotował Grzegorz Marciniak

1. Na czym polega praca na-uczyciela – wychowawcyświetlicy?Praca nauczyciela – wycho-wawcy świetlicy polega głów-nie na zorganizowaniu opiekiwychowawczej, pomocyw nauce, stworzeniu możliwo-ści do nauki własnej , rozwija-niu zainteresowań, kształtowa-niu właściwych postaw wobecwspółczesnych zagrożeń,nawyku pożytecznego organi-zowania czasu wolnego.Do moich obowiązków należyrównież koordynowaniedowozami i odwozami dziecido szkoły.

2. Jakie zajęcia w świetlicyuczniowie lubią najbardziej?Zajęcia w świetlicy są zindy-widualizowane do wiekudziecka, co wykazuje iż dziecimłodsze czyli klasy I –IIIpreferują zajęcia plastyczno –techniczne, zaś klasy starszegry planszowe, karciane, re-laksacje przy muzyce.

3. Jakie trudności są w pracyświetlicy?Głównym problemem jest pracaw grupie mieszanej wiekowo cowiąże się głównie z zachowa-niem dyscypliny. Różne grupywiekowe wiążą się ze specyficz-nymi zachowaniami charaktery-stycznymi dla każdego dzieckaw danym okresie rozwojowym.Trudnością jest sprawowanie od-powiedzialności za całość grupya także dostosowanie zajęćdo możliwości intelektualnychi manualnych dzieci , tak aby niebyły one za trudne bądź łatwe.

4. Jaką funkcję pełni świetlicaw pracy i funkcjonowaniuszkoły?Głównym celem funkcjonowaniaświetlicy jest zapewnienie opiekiwychowawczej, tworzenie wa-runków do nauki własnej i pomo-cy w nauce oraz rozwijaniu zain-teresowań i uzdolnień wycho-wanków. Do podstawowych za-dań świetlicy należy: zapewnie-nie opieki przed i po zajęciachlekcyjnych, pomoc w odrabianiuzadań domowych, organizowaniuzajęć rozwijających zaintereso-wania i uzdolnienia, współpracaz wychowawcami klas w zakre-sie realizacji zadań – opiekuń-

czych i wychowawczychszkoły wynikających z jejprogramu wychowawczegooraz rocznych planów pracy.Opieka nad grupą dojeżdżają-cą na basen, opieka naddziećmi podczas posiłkóworaz doraźna opieka nad gru-pami klas.

5. Czy lubi Pani swoją pra-cę ? Dlaczego?Bardzo lubię swoją pracę.Najbardziej jednak kontaktyi rozmowy z uczniami- to domnie często przychodząze swoimi problemami( szkolnymi a często i rodzin-nymi), świadomość, że mogęim pomóc daje mi satysfakcjęi utwierdza mnie w przekona-niu, że jestem właściwą oso-bą na właściwym miejscu.

Z Panią Aleksandrą Kupnicką o pracy w świetlicy

Str. 9

Wywiad przeprowadziłAleksander Cierlecki

Odmiana słowa - półtora. Wiele osób myli się, i zamiast półtora, piszepółtorej lub na odwrót. Więc pozostaje pytanie, kiedy się używa półtoraa kiedy półtorej?

W rodzaju męskim i nijakim mówimy:półtora - dnia, tygodnia, miesiąca, roku, tysiąclecia,

w rodzaju żeńskim natomiast:półtorej - minuty, sekundy, godziny, epoki, ery.

Przygotowała Anastazja Szostek

Dzień Dobry - Good MorningDowidzenia - Good Bye

Przepraszam ( np. W którą stronę iść ?) - Excuse Me (np. Which way to go ? )Czy mogę prosić o... - Can I ask for...

Szanowna Pani - Dear MadamCzy mogę Ci pomóc? - Can I help you?

Dziękuje - Thank YouJak się masz ? - How are You

Gratuluje - CongratulatesDobry Wieczór - Good evening

Poprawna Polszczyzna

Mini Słownik Języka Angielskiego

Str. 10

2018

/201

9 nr

9E-P

rym

usik

z Kr

opec

zką

Przygotowała Kornelia Miarowska

Nikt nie wie, dlaczego dotykJulii zabija. Bezwzględniprzywódcy Komitetu Odno-wy chcą wykorzystać mocdziewczyny, aby zawładnąćświatem. Julia jednak po razpierwszy w życiu się buntuje.Zaczyna walczyć, bo u jej bo-ku staje ktoś, kogo kocha. Be-stsellerowa powieść, którapodbiła serca czytelniczekna cały świecie.Książka jest niesamowiciewciągająca.Świat Julii jest przedziwnyi naprawdę nie wiem, co mam

o tym wszystkim sądzić,ale jestem pod takim wra-żeniem, że inna ocena niewchodzi w grę. Dystopiaz dziwnym wątkiem miło-snym, bo tak naprawdę niewiadomo, kto jest kim, ktojest dobry, a kto jest zły;moje uczucia do bohate-rów zmieniają się z każdąprzewróconą stroną, żebypo przeczytaniu zakończe-nia, w końcu się ustatko-wać.

Tahereh Mafi jest pisarką amerykańską. Urodzi-ła się w Connecticut w 1988 roku. Obecniemieszka w Santa Monica w Kalifornii. Jej de-biutem literackim była powieść łącząca w sobiecechy romansu i fantastyki naukowej "DotykJulii" z 2011 roku, doskonale przyjęta przezczytelników nie tylko w USA. Do tej pory wy-dała kilka powieści - kontynuacji swojego de-biutu, które znalazły się na liście bestsellerów"New York Times" oraz "USA Today'. Jest żonąpisarza Ransoma Riggsa.

Dotyk Julii - Tahereh Mafi

Str. 11

Tahereh Mafi

Przygotowała Wiktoria Kowalewska

W majówkę chętni z naszej szkoły poje-chali z naszymi katechetkami na Archi-diecezjalne Dni Młodych. Nasz grupabyła w składzie: Pani Basia- opiekun,Pani Ewa-opiekun, Aleksander Cierlecki,Oskar Wąsiel, Martyna Piotrowska, Aga-ta Szatan, Justyna Ruszczycka, MikołajBorsuk, Gabrysia Drabik, Elwira Dra-bik, Jakub Kubiak, Julia Kupnicka , KajaSowa, Sylwia Ligorowska, Ada Respon-dowska, Hania Grynkiewicz.Dzień 1Archidiecezjalne Dni Młodych rozpoczę-ły się o godzinie 12 uroczystą msząświętą. Oczywiście nasza grupa przyje-chała trochę wcześniej aby przygotowaćsobie miejsce do spania i się rozpako-wać. Po mszy świętej był obiad,a po obiedzie warsztaty tematyczne.Wybór warsztatów był ogromny odpszczelarskich po sportowe. Po prawie 3godzinnych warsztatach odbył się kon-cert uwielbienia, kupiliśmy sobie wtedyogromne zapiekanki ze stojących na sta-dionie budkach , kolacja i wieczorna ad-oracja w kościele. Po tych wszystkichwydarzeniach poszliśmy do naszej szko-ły aby się umyć i iść spać.

Dzień 2Już o godzinie 8 rano odbyło się śniada-nie , a po nim modlitwa poranna orazmisyjne świadectwa z prawdziwegozdarzenia. Odwiedził nas na przykładprofesor Pomorskiego UniwersytetuMedycznego, Katechetka z Chojnyi wiele innych wspaniałych osób. Na-stępnie mieliśmy czas wolny- poszliśmywtedy na lody i do supermarketu zrobićzakupy na koncert. Kolejnym punktemprogramu była msza święta, obiadi przegląd kultury- można było obejrzećkomedię, przedstawienie, spotkać sięz gościem misyjnym i wiele innych rze-czy. Gwoździem programu był oczywi-ście koncert sławnego chóru Sound andGrace.No a potem standardowo modlitwa, ką-piel i spać.

Dzień 3Trzeciego dnia rano pakowaliśmy sięjuż, potem było śniadanie i czas tańcai zabawy, a o 12 odbyła się uroczystamsza święta. Po mszy wszyscy wrócili-śmy szczęśliwi do domu.

Przygotował Aleksander Cierlecki

ARCHIDIECEZJALNE DNI MŁODYCH

Str. 12

2018

/201

9 nr

9E-P

rym

usik

z Kr

opec

zką

DZIEŃ 2Drugiego dnia po śniadaniu wyjechaliśmy do Gdańska,zwiedziliśmy w nim m.in. Zieloną Bramę, Żurawia, Ry-nek, Fontannę Neptuna. Widzieliśmy również rzekęprzepływającą przez Gdańsk – Motławę. Zobaczyliśmyrównież Westerplatte, którego bohaterowie są patronaminaszej szkoły, to tam rozpoczęła się II wojna światowa .Po atrakcjach historycznych przyszedł czas by zwiedzićgdański stadion piłkarski Energa. Widzieliśmy trybuny,murawę, szatnie piłkarskie, loże VIP. Byliśmy równieżw znajdującym się na terenie stadionu muzeum drużynyLechia Gdańsk. Po Gdańsku przyszedł czas na Sopot.Byliśmy na molo oraz widzieliśmy Krzywy Domek, niezabrakło również gofrów. Po tylu atrakcjach wróciliśmyna kolację do pensjonatu.

DZIEŃ 3W ostatnim dniu naszej podróży dużo się działo. Zapa-kowani po śniadaniu ruszyliśmy do Gdyni na interaktyw-na wystawę do Centrum Eksperyment. Na Początku by-liśmy na warsztatach a potem na wystawie. Można byłowejść do ludzkiego serca, przeczyć prawą fizyki, zoba-czyć jak ciężko jeździ się na wózku inwalidzkim. Na-stępnie zwiedziliśmy wybrzeże i okręt wojen-ny ,,Błyskawica”. Potem ruszyliśmy w trasę do Gardna zprzystankiem oczywiście na Mc Donalda.Z wycieczki wróciliśmy zadowoleni i szczęśliwi.

Od 13 do 15 maja klasa 6a i 3a SP udały sięna wycieczkę do Trójmiasta razem z Paniami:Agnieszką Drabik, Beatą Borsuk i BarbarąSobczak.

DZIEŃ 1O 6:00 wyjechaliśmy spod budynku szkołyna wycieczkę do Trójmiasta, pełni entuzjazmui z przeczuciem dobrej zabawy. Do Łeby po-łożonej na wybrzeżu jechaliśmy około 5 go-dzin, zwiedzaliśmy tam ruchome wydmy-ogromne piaskowe góry usypane przez wiatr.Do wydm dojechaliśmy meleksami- wózkamiakumulatorowymi. Po wydmach przyszedłczas na latarnię morską Rozewie, dokładnie jązwiedziliśmy i oczywiście zakupiliśmy pa-miątki. Kolejnym przystankiem był nasz pen-sjonat we Władysławowie, rozpakowaliśmysię i poszliśmy na kolację. Następnie udaliśmysię na boisko by pograć w różne gry zespoło-we. Wyczerpani po całym dniu udaliśmy siędo pensjonatu wykąpać się i pójść spać.

WYCIECZKA DO GDAŃSKA

Str.13Przygotował Aleksander Cierlecki

W niedzielę 19 maja o 22.45 spotkaliśmy sięwszyscy pod szkołą, wszyscy wrzuciliśmy swojeciężkie walizki do autokaru, zapoznaliśmy sięz naszym przewodnikiem: Panem Damianem orazprzywitaliśmy się z naszymi super opiekunkami:Panią Anią Kwaśnicą oraz Panią Ewą Mular. Kla-sa 7a, 3a gim., 3b gim. i 2 dziewczynki z 7b sięprzywitały ze wszystkimi, więc ruszyliśmy w po-dróż. Nie mogło się odbyć podczas paru postojówna rozprostowanie nóg czy zjedzenie czegoś cie-płego lub skorzystania z WC w trakcie. Około9.00 dotarliśmy szczęśliwi do Krakowa, tu sie za-częła nasza podróż. Po śniadaniu i toalecie poszli-śmy zwiedzać m.in Barbakan, Bramę Floriańskąoraz Kościół Mariacki. O 15.00 zrobiliśmy sobieprzerwę na posiłek i komunikacją miejską przeje-chaliśmy do schroniska, w którym mieliśmy noc-leg przez naszą całą wesołą wycieczkę. Pogodapierwszego dnia nam dopisała. Rozpakowaliśmyw pokojach nasze walizki i sie zakwaterowaliśmy,padaliśmy z nóg, jednak czekała na nas jeszczeobiadokolacja. Przetransportowaliśmy się dokuchni z jadalnią, gdzie zjedliśmy i znów wrócili-śmy do schroniska, już mogliśmy iść spokojnie sięwyspać.

Wstaliśmy o 7.00, aby zdążyć na śniadanie, którebyło za godzinę. Spotkaliśmy się wszyscy na par-terze, po czym wyruszyliśmy na nasze śniadanko.Gdy nasze brzuszki były już pełne, pojechaliśmydo Oświęcimia gdzie zwiedzaliśmy obozy Au-schwitz oraz Birkenau, to było niezapomnianeprzeżycie. Pani przewodnik opowiadała nam całąhistorię tych obozów i co tak naprawdę tam sięwydarzyło, to smutna i drastyczna historia. Wartowiedzieć co się wydarzyło w tych obozach. Byłytam wzruszające i smutne chwile. Po całym dniuzwiedzania Auschwitz oraz Birkenau wróciliśmydo Krakowa i pojechaliśmy prosto do schroniska,gdzie potem poszliśmy na obiadokolację. Po po-siłku przeszliśmy drogę do naszego schroniska,w którym nocowaliśmy i poszliśmy wypoczywaći zbierać siły na kolejny dzień.

Trzeciego dnia, w środę: standardowo- po śniada-niu, przejechaliśmy naszym wesołym autokarempękającym od rozmów i hałasów na Kazimierz.Zwiedzaliśmy miejsca w dzielnicy żydowskiej, a

w szczególności synagogi. Następnie prze-szliśmy do kościoła na Skałce, po krótkiejprzerwie na posiłek przejechaliśmy do Ko-palni Soli w Wieliczce- jest to naprawdęwspaniałe miejsce, które jest warte zwiedze-nia, w kopalni prawie wszystko było wyko-nane z soli (dla pewności można by byłonawet spróbować). Po prawie czterogodzin-nym zwiedzaniu Wieliczki i przejechaniudo schroniska oraz zjedzeniu obiadokolacji,w końcu mogliśmy się położyć spać w na-szych pokojach i się pozytywnie naładowaćna kolejny już przedostatni dzień czyliczwartek! Mieliśmy wolną "świetlicę"w schronisku gdzie były piłkarzyki i możnabyło spędzić miło razem wieczorny czasprzed spaniem!Wstaliśmy wszyscy i po uszykowaniu sięoraz śniadaniu wyjechaliśmy do Zakopane-go, poszliśmy do Tatrzańskiego Parku Naro-dowego, jednym słowem było cudnie, jeślilubisz naturę- wodospady, rzeczki pośródwysokich drzew, to na pewno coś dla Cie-bie! Jednak był także minus, błoto. Gdy szli-śmy po dróżce i padał w dodatku deszcz,zrobiło się takie błoto, że się poślizgnęłokilka osób i było w błocie. Na szczęściemieliśmy buty i skarpety na zmianę, uff.Z Tatrzańskiego Parku Narodowego przeje-chaliśmy na Krupówki, gdzie mieliśmy dużoczasu wolnego, mogliśmy wtedy właśniekupić pamiątki, oscypki lub iść coś zjeść czynawet pochodzić i zagłębić się bardziej.Szczęśliwi mieliśmy wracać do schroniska,no właśnie, mieliśmy! Autobus niestety niewytrzymał! Gdy wracaliśmy coś się stałoz naszymi poduszkami autokaru. Była ok.19.30. Pan kierowca nas zawiadomił że no-wy przyjedzie za 2 godziny! A jeszcze nieprzejechaliśmy nawet połowy drogi z Zako-panego do naszego punktu , w którym śpi-my. Po 30 minutach przyszedł Pan od nowe-go busiku. Podzieliliśmy i wsiedliśmy w 2mniejsze busy, my wracaliśmy już na szczę-ście do schroniska, a nasz autobus do napra-wy.

WYCIECZKA DO KRAKOWA

Str. 14

E-Pry

mus

ik z

Krop

eczk

ą20

18/2

019

nr 9

W busie śpiewaliśmy i żartowaliśmy ze sobą.Gdy wróciliśmy po takiej przygodzie z autokarem w roli głównej na obiadokolacje i wróciliśmy dopokoi , to nic tylko położyć się spać.Obudziliśmy się i musieliśmy spakować oraz wykwaterować, bo to już niestety był nasz ostatnidzień- piątek. Po wykwaterowaniu ze schroniska przejechaliśmy do Sukiennic i oglądaliśmy dziełasłynnych malarzy, były piękne! Potem mieliśmy czas dla siebie ,czyli mieć okazję kupić ostatnie rze-czy przed drogą powrotną do domu. Wszyscy się zapakowaliśmy do już na szczęście naszego całegoi dokładnie sprawdzonego autobusu, i ruszyliśmy. W drodze powrotnej było standardowo kilka po-stojów, oglądaliśmy film i oczywiście spaliśmy.

Dojechaliśmy szczęśliwie do Gardna około godz. 23.00. Biliśmy ogromne brawa dla naszych świet-nych opiekunek, naszego Pana przewodnika, oraz Pana kierowcy. Było ogromnie dużo przygódna tej wycieczce takich jak alarm przeciwpożarowy z rana oraz przygody z Panem kierowcą, któryczęsto trąbił! Kraków jest cudownym i pełnym zabytków miejscem do zwiedzenia, warto go zoba-czyć choć raz!

Przygotowała Zuzanna Porowska

Str. 15

Str. 16

Dlaczego woda jest tak ważna?Woda stanowi ponad dwie trzecie masy ludzkiego cia-ła. Wszystkie komórki potrzebują wody do przeprowa-dzenia szeregu procesów warunkujących prawidłowefunkcjonowanie organizmu.Woda:

transportuje substancje odżywcze pomaga w usuwaniu produktów przemiany

materii reguluje temperaturę ciała ochrania narządy wewnętrzne tworzy krew, ślinę i płyny otaczające stawy pomaga zapobiegać zaparciom i łagodzić je, przenosząc pokarm przez jelita

Przyjmuje się, że dla prawidłowego przebiegu procesów życiowych, powinniśmywypijać średnio 1,5-2 litrów wody dziennie, przy czym zapotrzebowanie organizmuna wodę wzrasta wraz z wiekiem, wzrostem temperatury otoczenia oraz wysiłkiem.Woda dostarczana jest organizmowi w formie:

płynnej (woda, napoje) – ok. od 1,0 do 1,5 litra dziennie pokarmów stałych (głównie owoce i warzywa) - ok. 0,5-1,0 litra dziennie

Ale organizm także traci wodę: w trakcie oddychania i pocenia – ok. 1,0-1,2 litra dziennie w procesie wydalania, z moczem i kałem – ok. 1,0-1,2 litra dziennie

Jeśli ilość traconej wody jest większa od ilości wody, która jest dostarczana orga-nizm owito następuje transport wody z komórek do przestrzeni pozakomórkowej.Pojawia się wówczas odwodnienie organizmu, które objawia się m.in.: intensywnymuczuciem pragnienia, ograniczeniem wydzielania śliny i wysychaniem jamy ustnejrozdrażnieniem, spadkiem apetytu, osłabieniem sił fizycznych spadkiem koncentra-cji.

Ile pić wody?Przyjmuje się, że człowiek powinien dostarczać 1 ml wody na 1 kcal spożywanegopokarmu lub 30 ml na 1 kg (albo 1litr na 30kg) masy ciała, co daje 1,5 – 3,5 li-

Przygotowała Zuzia Stasiuk

e-Prymusik20

18/2

019

nr 9

Str. 17

Redakcja gazetki szkolnej:

Aleksander Cierlecki ( 7a) — redaktor naczelnyZuzanna Porowska ( 7 a)

Norbert Leśniak (6 a)Kornelia Miarowska (6 a)Zuzanna Stasiuk (6 a)Anastazja Szostek (6 a)

Wiktoria Kowalewska ( 7 a)Grzegorz Marciniak (6 a)

Maja Świrbut ( 4 a)Marika Marczuk ( 5 b)

Opieka — Agnieszka Drabik