Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych

32
Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych Nowe przepisy mające na celu powstrzymanie nieuczciwych praktyk wobec konsumentów KOMISJA EUROPEJSKA

Transcript of Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych

Page 1: Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych

Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych

Nowe przepisy mające na celu powstrzymanie nieuczciwych praktyk wobec konsumentów

KOMISJA EUROPEJSKA

Page 2: Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych
Page 3: Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych

Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych

Nowe przepisy mające na celu powstrzymanie nieuczciwych praktyk wobec konsumentów

Page 4: Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych

Bardzo wiele informacji na temat Unii Europejskiej znajduje się w Internecie.

Dostęp można uzyskać przez serwer Europa (http://europa.eu).

Dane katalogowe znajdują się na końcu niniejszej publikacji.

Luksemburg: Urząd Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich, 2006.

ISBN 92-79-02678-X

© Wspólnoty Europejskie, 2006

Powielanie materiałów jest dozwolone, pod warunkiem że zostanie podane ich źródło.

Printed in Belgium

DRUK NA PAPIERZE BIAŁYM BEZCHLOROWYM

Europe Direct to serwis, który pomoże Państwu

znaleźć odpowiedzi na pytania dotyczące Unii Europejskiej.

Oto numer bezpłatny (*)

00 800 6 7 8 9 10 11* Niektórzy operatorzy telefonii komórkowej nie umożliwiają łączenia się z numerami 00800 lub naliczają opłaty

za takie rozmowy

Page 5: Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych

5

Spis treści

Przedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7

1. Czas na przejrzyste ustawodawstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8

2. Nieuczciwe praktyki handlowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10

3. Kogo dotyczy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16

4. Czarna lista . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20

5. Wprowadzanie Dyrektywy w życie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26

Niniejsza broszura została przygotowana przez Dyrekcję Generalną Komisji Europejskiej d/s Zdrowia i Ochrony Konsumentów jako przewodnik dla amatorów. Nie posiada wartości prawnej i nie jest w żaden sposób wiążąca dla Komisji Europejskiej.

Page 6: Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych

6

Spis treści

Przedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7

1. Czas na przejrzyste ustawodawstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8Dlaczego potrzebna jest Dyrektywa w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych?Jakie są cele Dyrektywy?

2. Nieuczciwe praktyki handlowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10Struktura DyrektywyPrzeciętny konsumentRelacje pomiędzy firmamiDziałania wprowadzające w błąd w praktyce handlowejZaniechania wprowadzające w błąd w praktyce handlowejAgresywne praktyki handloweRozpoznawanie nieuczciwych praktyk handlowych

3. Kogo dotyczy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16Jakie będą korzyści dla różnych grup?Ochrona konsumentów podatnych na nieuczciwe praktykiZakres ochrony

4. Czarna lista . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20Co ta lista zawiera?Znaki i kodeksy zaufania Reklama-przynętaPrzynęta i zamianaOgraniczone oferty: Oferta specjalna, tylko dzisiaj!Język usług po sprzedaży: Marketing po polsku, serwis po szwedzkuReklamowanie produktów, których nie można legalnie sprzedawaćPrzedstawienie praw konsumenta w sposób mylący: „Specjalnie dla ciebie”Kryptoreklama: „Mieszane przesłanie”Bezpieczeństwo jako argument marketingowy: Nieuzasadnione odwoływanie siędo strachu przed zagrożeniami bezpieczeństwa

Przynęta: „Znana marka, a może wcale nie?”Systemy typu „piramida”Nieprawdziwe twierdzenia odnośnie zmiany siedziby lub zakończenia działalności przedsiębiorcy: „Likwidacja sklepu! Wyprzedaż całego towaru!” Zwiększanie szans na wygraną: Jak wygrać na loteriiFałszywe twierdzenie o zdolnościach leczniczych: „Trickium 24 wyleczy cię z choroby”Informacje rynkoweNagrody: „Gratulujemy! Wygrałeś nagrodę”Wywoływanie fałszywego wrażenia lub bezpłatne oferty: „Bezpłatne okulary przeciwsłoneczne” Produkty nie zamówione Zawodowy sprzedawca udający klienta Serwis po dokonaniu zakupu: „Gwarancja na terenie całej Europy”Sprzedaż pod presją: „Tak, może Pan(i) odejść po załatwieniu spraw papierkowych”Agresywna sprzedaż akwizycyjna: „Tak, odejdę po załatwieniu spraw papierkowych”Uporczywe i niechciane nagabywanie: „Może kiedy zadzwonię za trzecim razem zawrzemy umowę…”Roszczenia z tytułu ubezpieczenia: Nikt nie podnosi słuchawkiBezpośrednie wezwanie skierowane do dzieci: „Idź kupić książkę!”Sprzedaż przy wykorzystaniu inercjiPresja emocjonalnaWygranie nagrody

5. Wprowadzanie Dyrektywy w życie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26Od koncepcji do realizacjiEuropejskie wytyczne, działania na szczeblu krajowymEgzekwowanie przepisówZnaczenie harmonii

Page 7: Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych

7

Wraz z rozwojem Unii Europejskiej rośnie potencjałrynku wewnętrznego. Wiele barier zostało zniesionych w handlu transgranicznym, przynosząc nowe możliwości konsumentom i przedsiębiorstwom. Jednak wielu Europejczyków wciążobawia się transakcji transgranicznych mającwątpliwości czy zostanie im zapewniony ten sampoziom ochrony co w ich własnym kraju oraz czyw innych Państwach Członkowskich obowiązują tesame prawa.

Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowychzostała przyjęta, aby przezwyciężyć przeszkody stojącena drodze rozwoju rynku wewnętrznego w Europie.Zastępując wiele różnych regulacji w poszczególnychkrajach wspólnymi przepisami prawnymi, Dyrektywawyjaśnia i upraszcza proces ochrony przed nieuczciwąpraktyką handlową. Zapewnia ona konsumentom orazprzedsiębiorcom wspólny europejski punkt odniesienia,gwarantując im ich prawa, podkreślając jednocześnie,które praktyki handlowe są - a które nie są - dozwolone.

Niniejsza broszura prezentuje Dyrektywę i wyjaśnia jej treść. Przedstawia sposób, w jaki Dyrektywa ta powstawała od początku procesu konsultacji

społecznych w 2001 r., aż do jej przyjęcia w dniu 11 maja 2005 r. Aby zapewnić adekwatność nowychprzepisów do potrzeb, w procesie tworzenia Dyrektywyuczestniczyły wszystkie zainteresowane podmioty.

Ponieważ niezbędne jest, aby zarówno konsumenci jaki sprzedawcy byli świadomi, na czym polega nieuczciwapraktyka handlowa, broszura podaje dokładne definicjei powszechnie spotykane przykłady. Natomiast dla tych,którzy jeszcze nie mieli okazji zapoznać się z tym tematem,przygotowano „czarną listę” praktyk handlowych.

Pokładam wiele nadziei w tej Dyrektywie. Powinna onaprzynieść wiele korzyści zarówno przedsiębiorstwom jak i konsumentom obecnym na rynku wspólnotowym. Do dnia 12 grudnia 2007 r. każdy Kraj Członkowski jestzobowiązany wprowadzić nowe przepisy prawne doustawodawstwa krajowego. Jestem przekonany, że nowe regulacje przyniosą wiele pożytku obywatelomEuropy.

Robert MadelinDyrektor GeneralnyZdrowie i Ochrona Konsumentów

P r z e d m o w a

Page 8: Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych

8

Czas na przejrzyste ustawodawstwo1Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowychzostała przyjęta w maju 2005 r.(1) Określone w niej nowe zasady muszą zostać wprowadzone w Państwach Członkowskich do grudnia 2007 r.Ale czym tak naprawdę jest „nieuczciwa praktykahandlowa” i dlaczego potrzebna była ta dyrektywa?

Praktyka handlowa odnosi się do działalnościzwiązanej z promocją, sprzedażą i dostawą produktówdo konsumentów. Obejmuje każde działaniei zaniechanie przedsiębiorcy; sposób postępowania;oświadczenie lub komunikat handlowy, w tym reklamę i marketing.

Nieuczciwe działanie to takie, które zgodnie z określonymi kryteriami jest uważane zaniedopuszczalne w odniesieniu do konsumenta.

Dlaczego potrzebna jest Dyrektywa w sprawie nieuczciwych praktykhandlowych?

Dyrektywa została przyjęta w celu wzmocnieniazaufania konsumentów europejskich do transakcjitransgranicznych. Z doświadczenia wynika, że obywatele niepewni co do ochrony swoich praw w transakcjach międzynarodowych, nie korzystali z przywilejów Europejskiego Rynku Wewnętrznego.

Podczas szczegółowego procesu konsultacji społecznych podjęto decyzję o wprowadzeniu Dyrektywyo nieuczciwych praktykach handlowych, zastępującejzróżnicowane w poszczególnych PaństwachCzłonkowskich przepisy prawa krajowegoi orzecznictwa sądowego jednym zestawem powszechnieobowiązujących zasad. Wprowadzona przez Dyrektywęspójność i przejrzystość przepisów w całej UE przyczynisię do zagwarantowania konsumentom większejpewności przy dokonywaniu zakupów.

(1) Dyrektywa 2005/29/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. dotycząca praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobeckonsumentów na rynku wewnętrznym oraz zmieniająca dyrektywę Rady 84/450/EWG, dyrektywy 97/7/EC, 98/27/EC i 2002/65/EC Parlamentu Europejskiego i Rady oraz rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady („Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych”), OJ L 149, 11.6.2005, p. 22. Tekst dostępny na: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/site/pl/oj/2005/l_149/l_14920050611pl00220039.pdf

Page 9: Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych

9

Jakie są cele Dyrektywy?Zadaniem Dyrektywy jest określenie praw konsumentów i uproszczenie zasad handlutransgranicznego. Wspólne reguły oraz zasady zapewniąkonsumentom jednakową ochronę przed nieuczciwymipraktykami handlowymi i nieuczciwymi przedsiębiorcami,niezależnie od tego, czy zakupu dokonają w pobliskimsklepie, czy na stronie internetowej w innym kraju.

Oznacza to również, że przedsiębiorstwa będą mogłyprowadzić kampanie reklamowe i oferować swojeprodukty 450 milionom konsumentów w UE na tychsamych zasadach, co w kraju ojczystym.

Do czasu wprowadzenia Dyrektywy o nieuczciwychpraktykach handlowych, każdy Kraj Członkowski posiadałswoje własne, odrębne prawo o nieuczciwej praktycehandlowej, co prowadziło do rozbieżności pomiędzyposzczególnymi państwami. Dyrektywa harmonizujeprzepisy prawne Państw Członkowskich w zakresienieuczciwych praktyk handlowych oraz opiera się na zasadzie „wzajemnego uznania” pomiędzy krajami,znosząc tym samym bariery rynku wewnętrznego.

1

O f e r o w a n i e w E u r o p i e k o n t y n e n t a l n e j i r l a n d z k i c h p r o d u k t ó wp o p r a w i a j ą c y c h j a k o ś ć ż y c i aZatrudniająca czterech pracowników firma Aran Products specjalizuje się w produkcji różnego rodzaju naturalnychartykułów poprawiających jakość życia, wykonywanych domowym sposobem (mydeł, mleczek, produktów spa, świec)oraz bazujących na wyciągach z miejscowych roślin. Firma ma siedzibę w zachodniej Irlandii i cieszy się wyjątkowąpopularnością wśród francuskich i niemieckich turystów, wykazujących duże zainteresowanie jej produktami i pytającychczęsto o możliwości przesyłania produktów pocztą. Dyrektor chciałby rozprowadzać swoje produktybezpośrednio we Francji i w Niemczech, być może poprzez stronę internetową, ale nie zna tamtejszych przepisów i obawia się możliwych problemów prawnych.

W p r o w a d z e n i e D y r e k t y w yObecnie przepisy prawne Państw Członkowskich w zakresie marketingu i reklamy wykazują istotne różnice. Co jestdozwolone w jednym kraju, w innym może okazać się zabronione. Dyrektywa wprowadzi wspólny zestaw zasadokreślających, co można uznać za „nieuczciwą” praktykę handlową. Oznacza to, że wszelkie rodzaju przedsiębiorstwa będą mogły ograniczyć wydatki na porady prawne związane z dostosowaniem do nieznanych reguł marketingu i reklamy, uzyskując tym samym możliwość skuteczniejszego rozprowadzania swoich produktów w całej Europie.

Page 10: Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych

10

Nieuczciwe praktyki handlowe2W przeszłości pojęcie „nieuczciwych praktykhandlowych” było przedmiotem różnic pomiędzyPaństwami Członkowskimi. Teraz w całej Europiebędą one oceniane według takich samych kryteriów.Jaka jest więc struktura Dyrektywy i jakie rodzajezachowań będą zabronione?

Klauzula generalna zawiera ogólny zakaz nieuczciwychpraktyk handlowych. Przepisy te zastąpią istniejącerozbieżne klauzule generalne w PaństwachCzłonkowskich i usuną w ten sposób barierydla rozwoju rynku wewnętrznego.

Dodatkowo, dwie główne kategorie nieuczciwychpraktyk handlowych –„wprowadzania w błąd” i „agresywności” – zostały opisane w sposób bardziejszczegółowy. Zasadniczo, w zakres tych kategoriiwchodzi większość praktyk uznawanych za nieuczciwe.

Przy stosowaniu wspomnianych powyżej przepisówpraktyki handlowe oceniane są stosownie doistniejących bądź prawdopodobnych skutków dlaprzeciętnego konsumenta.

Na końcu Dyrektywy zamieszczona została „Czarna lista”zawierająca wykaz tych praktyk, które w każdychokolicznościach będą traktowane jako nieuczciwe i w związku z tym zakazane, bez odwoływania się do testu przeciętnego konsumenta.

Przeciętny konsumentJeśli praktyka handlowa jest skierowana do określonejgrupy konsumentów, to przeciętny członek tej grupystanowi kryterium odniesienia, i to według niegookreślana jest uczciwość lub nieuczciwość praktykihandlowej.

Europejski Trybunał Sprawiedliwości w swoimorzecznictwie odwołuje się do „przeciętnegokonsumenta". Taki konsument jest „dostatecznie

K L A U Z U L A G E N E R A L N A

PRAKTYKIAGRESYWNE

PRAKTYKIWPROWADZAJĄCE

W BŁĄD

DZIAłANIA ZANIECHANIA

C Z A R N A L I S T A

Struktura Dyrektywy

Page 11: Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych

11

dobrze poinformowany oraz dostatecznie uważnyi ostrożny”, przy uwzględnieniu czynnikówspołecznych, kulturowych i językowych.

W większości krajów UE, sądy narodowe już korzystająz testu przeciętnego konsumenta. Nie jest to teststatystyczny. Krajowe sądy i organy administracji będąmusiały polegać na własnej ocenie, biorąc pod uwagęorzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości, w celu ustalenia typowej reakcji przeciętnegokonsumenta w konkretnym przypadku.

Relacje pomiędzy firmamiObecna Dyrektywa dotycząca reklamy wprowadzającej w błąd i reklamy porównawczej(2) będzie nadalobowiązywać, jednak zakres jej zastosowania zostanieograniczony.Dotyczyć ona będzie wprowadzających w błąd iporównawczych reklam w relacjach pomiędzy firmami,gdy istnieje prawdopodobieństwo wprowadzenia w błądkonkurencji, ale nie występuje bezpośrednia szkoda dlakonsumenta (np. w wyniku negatywnej prezentacji).

Działania wprowadzające w błąd w praktyce handlowej

Działania te obejmują inicjatywy podejmowane przezprzedsiębiorców w celu promowania i sprzedażyich produktów.

Praktyka handlowa wprowadza w błąd, jeśli:

• Zawiera fałszywe informacje i w związku z tym jestniezgodna z prawdą lub

• W jakikolwiek sposób, w tym poprzez wszystkieokoliczności jej prezentacji, wprowadza lub możewprowadzić w błąd przeciętnego konsumenta, nawetjeżeli informacje te są zgodne z rzeczywistością

oraz

• Powoduje lub może spowodować podjęcie przezkonsumenta decyzji dotyczącej transakcji, którejinaczej by nie podjął.

(2) Dyrektywa Rady z 10 września 1984 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw Członkowskichdotyczących reklamy wprowadzającej w błąd (84/450/EEC), OJ L 250, 19.9.1984, s. 17, z późniejszymi zmianami wprowadzonymi przez Dyrektywę 97/55/WEParlamentu Europejskiego i Rady z 6 października 1997 r. zmieniająca Dyrektywę 84/450/EEC dotyczącą reklamy wprowadzającej w błąd w celu włączeniado niej reklamy porównawczej, OJ L 290, 23.10.1997, s. 18.

C o z n a c z y p r z e c i ę t n y ?Reklamy w magazynach dla nastolatków obiecujące wspaniałe możliwości pracy po ukończeniu kursu modelingu.Jeśli grupą docelową są bezrobotne nastolatki, to przeciętny członek tej grupy stanowi kryterium odniesienia.

2

Page 12: Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych

12

2 B e z u ż y t e c z n y p r o d u k t d o w ł o s ó wPan Vinci otrzymał bezpośrednią przesyłkę od firmy z innego kraju sprzedającej produkt, który sprawią, że jego włosy odrosną w ciągu trzech tygodni. Na przesyłce jest napisane, że produkt został „wypróbowanyi przetestowany”. Jednak produkt nie przynosi spodziewanych efektów.

D y r e k t y w a w d z i a ł a n i uDyrektywa podejmuje walkę zwłaszcza z tymi firmami, które nieprawdziwie twierdzą o działaniu swoich produktów. Przedsiębiorca, który podaje informacje o działaniu swoich produktów będzie musiał je udowodnić– niezależnie od miejsca siedziby jego firmy na obszarze UE.

• Kryteria są obiektywne, nie ma więc potrzebyudowadniać, że konsument został celowowprowadzony w błąd. Sama możliwość wystąpieniaoszustwa może być uznana za wprowadzenie w błąd,jeśli jednocześnie występują inne elementy. Nie jestzatem konieczne udowodnienie straty finansowej.

Zaniechania wprowadzające w błąd w praktyce handlowej

Zaniechania odnoszą się do sytuacji, gdy konsumencipotrzebują informacji, aby podjąć świadomą decyzję.Dlatego sprzedawca musi zapewnić odpowiednią ilośćinformacji dla potrzeb przeciętnego konsumenta.

Wprowadzaniem w błąd jest: • pomijanie istotnych informacji potrzebnych

przeciętnemu konsumentowi, stosownie dookoliczności, do podjęcia świadomej decyzjidotyczącej transakcji;

• zatajenie istotnych informacji lub ichprzekazywanie w sposób niejasny, niezrozumiały,dwuznaczny lub z opóźnieniem;

• nieujawnienie komercyjnego celu praktyki, jeżelinie wynika on wyraźnie z kontekstu.

Przy ocenie praktyk pod kątem pomijania informacjibrane są pod uwagę następujące aspekty:

• To, co liczy się jako efekt praktyki handlowej w całości, włączając sposób prezentacji;

• Informacje muszą być podawane w sposóbprzejrzysty: prezentacja niejasna jest równoznaczna z pominięciem informacji;

• Dyrektywa nie zawiera listy wszystkich istotnychinformacji. Organy administracji i sądy ochrony

Page 13: Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych

13

2konsumenta mają za zadanie określić odrębnie dla każdego przypadku, jakie informacje są istotne i konieczne dla przeciętnego konsumenta w danychokolicznościach. Wymogi informacyjne ustanowione przez inneDyrektywy UE stanowią zawsze istotne informacje.Niewyczerpujący wykaz w Załączniku II Dyrektywyzawiera istotne wymogi informacyjne ustanowione w prawie wspólnotowym (np. Dyrektywa dotyczącasprzedaży na odległość zobowiązuje przedsiębiorcędo zapewnienia z góry wszelkich koniecznychinformacji i ich pisemnego potwierdzenia);

• Środek przekazu stosowany dla danej praktykihandlowej może nakładać ograniczenia czasowo-przestrzenne. Tego typu ograniczenia i wszelkie środki podjęte przez przedsiębiorcę w celu udostępnienia informacji konsumentom w inny sposób zostaną wzięte pod uwagę;

• Ograniczona ilość podstawowych danych jestwymagana przy „zaproszeniach do dokonania zakupu”(np. istotne cechy produktu, adres i tożsamośćprzedsiębiorcy oraz cena z uwzględnieniem podatków).Tego rodzaju informacje nie są konieczne w przypadkuogólnego marketingu świadomości marki lub produktu.

Agresywne praktyki handloweRegulacje w zakresie agresywnych praktyk handlowychjest nowością na poziomie UE.

Praktyka jest uznawana za agresywną, jeśli w znacznymstopniu ogranicza swobodę wyboru przeciętnegokonsumenta lub jego zachowanie względem produktu.

Dyrektywa zawiera listę kryteriów mających pomócw ocenie, czy dana praktyka handlowa zawiera elementynękania, przymusu, w tym z użyciem siły fizycznej lub bezprawnego nacisku.

U s y c h a j ą c a r o ś l i n a o g r o d o w a Małe centrum ogrodnicze rozpoczęło sprzedaż zagranicznych roślin ozdobnych i krzewów ogrodowych. Pan Dunne zakupiłw marcu pewną roślinę, która miesiąc później uschła. Następnie dowiedział się, że ten rodzaj rośliny to w zasadzie roślinapokojowa i że nie powinien jej sadzić w ogrodzie. Kiedy wrócił do centrum ogrodniczego i poprosił o zwrot pieniędzy,powiedziano mu że roślina uschła z jego winy i że powinien był wiedzieć, jaką roślinę kupił.

D y r e k t y w a w d z i a ł a n i uCentrum ogrodnicze będzie musiało udzielić konsumentowi podstawowych informacji potrzebnych do dokonaniazakupu, chyba, że wynikają one jasno z kontekstu. W tym przypadku kontekst, w jakim roślina została zakupiona,wprowadził konsumenta w błąd co do produktu (roślina pokojowa była sprzedawana jako roślina ogrodowa).

Page 14: Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych

14

2„Bezprawny nacisk” oznacza „wykorzystywanieprzewagi względem konsumenta w celu wywarcia naniego presji, również bez użycia siły fizycznej lub groźbyjej użycia, w sposób znacznie ograniczający zdolnośćkonsumenta do podjęcia świadomej decyzji.”

Rozpoznawanie nieuczciwych praktykhandlowych

Klauzula generalna w Dyrektywie zastąpi istniejąceobecnie, często rozbieżne i ogólne przepisy stosowane w Państwach Członkowskich i usprawni działanie rynkuwewnętrznego.W przyszłości mogą pojawić się praktyki, które, pomimoże nieuczciwe, nie będą kwalifikowane zgodnie z uprzednio opisanymi kryteriami jako praktyki

„wprowadzające w błąd” lub „agresywne”. Klauzulageneralna Dyrektywy zapewni, że nowe przepisy będąmogły być z powodzeniem stosowane równieżw przyszłości.

Do zidentyfikowania nieuczciwych praktyk handlowych,które nie zaliczają się do praktyk określonych jakowprowadzające w błąd lub agresywne zostałyzastosowane dwa kryteria definiujące. W pierwszymrzędzie praktyka handlowa jest postrzegana jakonieuczciwa – i zakazana, jeśli spełnia dwa poniższe,łączne kryteria:

1. Praktyka jest sprzeczna z wymogami starannościzawodowej.

Staranność zawodowa oznacza „standardy dotycząceszczególnej wiedzy i staranności, których można w racjonalny sposób oczekiwać od przedsiębiorcyw jego relacjach z konsumentami, zgodnie z uczciwymi praktykami rynkowymi i/lub ogólnązasadą dobrej wiary w zakresie jego działalności.”

To pojęcie odpowiada kodeksowi dobrego biznesu, który jest częścią wielu systemów prawnych w PaństwachCzłonkowskich. Koncepcja staranności zawodowejodzwierciedla koncepcję uczciwej praktyki rynkowej i dobrej wiary.

B e z p r a w n y n a c i s k ?TAK: W sytuacji gdy konsument jest już zadłużony u przedsiębiorcyi zalega z płatnościami, przedsiębiorca użyje bezprawnego nacisku,jeśli zaoferuje zmianę harmonogramu spłat pod warunkiem że konsument dokona zakupu kolejnego produktu.

NIE: Oferowanie zachęty konsumentowi, takiej jak na przykładdarmowy autobus do i ze sklepu znajdującego się poza miastem,napoje orzeźwiające podczas robienia zakupów, nie jest bezprawnymnaciskiem. Możliwość podjęcia przez konsumenta świadomej decyzjidotyczącej transakcji nie zostanie ograniczona. Na tej samej zasadzieakceptowane są promocje sprzedaży.

Page 15: Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych

15

22. Praktyka w sposób istotny zniekształca

lub może w sposób istotny zniekształcićzachowanie gospodarcze przeciętnegokonsumenta względem produktu.

Kryterium „istotnego zniekształcenia zachowaniagospodarczego konsumentów” oznaczawykorzystanie praktyki handlowej w celu znacznego

ograniczenia zdolności konsumenta do podjęciaświadomej decyzji i skłonienia go tym samym do podjęcia decyzji dotyczącej transakcji, którejinaczej by nie podjął.

A g r e s y w n y h y d r a u l i k

Pan Sepe zatrudnił hydraulika, aby naprawił zepsuty kaloryfer. Na wstępie hydraulik zapowiedział, że ta usługa będzie kosztować €80.Jednak rachunek wyniósł ogółem €450.90. Kiedy pan Sepe odmówił zapłaty dodatkowych pieniędzy, hydraulik odciął dopływciepłej wody.

D y r e k t y w a w d z i a ł a n i uDyrektywa zakwalifikowałaby to zachowanie do agresywnych praktyk. Hydraulik zastosował bezprawny nacisk wykorzystującpozycję siły wobec konsumenta.

F a ł s z y w e z d r a p k iPaństwo Rosenow byli na zagranicznej wycieczce podczas której dostali zdrapki, z których wynikało, że wygrali nagrodę. Następnie zgodzili się pojechać z przedsiębiorcą w celu jej odebrania, po czym zawieziono ich do odległego budynku, skąd nie mielimożliwości powrotu do miasta w którym się zatrzymali. Zaprezentowano im ośrodek wypoczynkowy i nalegano, aby wpłacili zastaw.Dopiero potem zostali odwiezieni do apartamentu.

D y r e k t y w a w d z i a ł a n i uIstniejąca Dyrektywa o timesharingu chroni przede wszystkim konsumentów, którzy kupują timesharing, ale nie obejmuje „ośrodkówwypoczynkowych”. Według Dyrektywy o nieuczciwych praktykach konsumenckich, ta praktyka jest agresywna, i w związku z tymnieuczciwa, nawet jeśli pan i pani Rosenow nie poddali się presji i nie wpłacili pieniędzy.

Page 16: Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych

16

Kogo dotyczy?3Dyrektywa ma zostać wdrożona we wszystkichPaństwach Członkowskich w całej UniiEuropejskiej. Jej celem jest uregulowanie praktykhandlowych i istotna poprawa jakości życiaobywateli. Kogo jednak konkretnie będziedotyczyć nowe prawo i jakie przyniesie korzyści?

Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych,dotyczy praktycznie wszystkich, z wyjątkiem kilku ściśleokreślonych sektorów. Jest technicznie neutralna i w związku z tym odnosi się do nieuczciwej reklamywe wszystkich mediach. Jednak w sytuacji, gdy określoneaspekty nieuczciwej praktyki handlowej są regulowane innymi przepisami wspólnotowymi, wówczasobowiązują te specyficzne uregulowania sektorowe.(3)

Jakie będą korzyści dla różnych grup?Konsumenci będą czuli się pewniej dokonując zakupówpoza granicami swojego kraju wiedząc, że obejmuje ich ten sam poziom ochrony w całej UE.

Przedsiębiorcy skorzystają na uproszczeniu jaki wiążesię ze wspólnym europejskim zestawem zasad,

podczas gdy do tej pory musieli brać pod uwagę 25 różnych krajowych systemów prawnych.Harmonizacja znacznie podniesie poziom pewnościprawnej i obniży koszty działalności gospodarczej.

Ponadto, skuteczna kontrola nieuczciwychprzedsiębiorców będzie działała na korzyść uczciwychprzedsiębiorstw.

Ochrona konsumentów podatnych na nieuczciwe praktyki

Dyrektywa zawiera postanowienia mające na celuzapobieganie wykorzystywaniu konsumentówpodatnych na nieuczciwe praktyki.

(3) Na przykład, Dyrektywa o etykietowaniu zawiera właściwe przepisy dotyczące wprowadzającej w błąd reklamy środków spożywczych. Dyrektywa 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej z 20 marca 2000 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskichodnoszących się do etykietowania, prezentacji i reklamy środków spożywczych, OJ L 109, 6.5.2000, s. 29.

Page 17: Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych

17

3

produktów („pester power”, czyli siła wpływu dziecina decyzje zakupowe rodziców).

W Dyrektywie została umieszczona „klauzulazabezpieczająca”, która ma na celu zapewnienie ochronynajbardziej podatnym konsumentom: przedsiębiorcy niemogą uchylać się od zasad uczciwości stosując określonepraktyki, które zmyliłyby tylko wyjątkowo podatnychkonsumentów nawet, jeśli nie można udowodnić, że praktyki te były skierowane do tej właśnie grupy.

Podatni konsumenci mogą skorzystać z testuprzeciętnego konsumenta. Praktyki handlowe, któremogą w sposób istotny zniekształcić zachowaniegospodarcze wyłącznie dającej się jednoznaczniezidentyfikować grupy konsumentów szczególniepodatnej na tą praktykę lub na produkt ze względu na niepełnosprawność fizyczną lub umysłową, wiek lub łatwowierność, w sposób racjonalnie możliwydo przewidzenia przez przedsiębiorcę, oceniane

W p ł y w n a o s o b y p o d a t n e„Przekręty loteryjne” są kierowane do konsumentów w sposób ogólny, ale w praktyce dotyczą tylko grupypodatnych konsumentów.

Reklamy bransoletek magnetycznych, które są w stanie zmniejszyć ból, mogą być skierowane do ogółu, ale zareagują na nie tylko podatni konsumenci.

Definicja konsumenta „podatnego na nieuczciwepraktyki” zależy od tego, o której praktyce handlowej jestmowa. Konsumenci mogą być podatni na działanie danejpraktyki ze względu na niepełnosprawność fizyczną lubumysłową, wiek lub łatwowierność, w sposób racjonalniemożliwy do przewidzenia przez przedsiębiorcę.

Dyrektywa zabrania stosowania praktyk handlowych,które są uznawane za nieuczciwe i mogą oddziaływaćna konsumentów szczególnie podatnych w danejsytuacji. Przykładami takich praktyk są:

• Twierdzenie, że produkty mogą zwiększyć szansę nawygraną w grach losowych;

• Fałszywe twierdzenie, że produkt jest w stanie leczyćchoroby, zaburzenia i wady rozwojowe;

• Umieszczanie w reklamie bezpośredniego wezwaniazachęcającego dzieci do nabycia reklamowanychproduktów lub nakłaniającego rodziców bądź inneosoby dorosłe do kupienia im reklamowanych

Page 18: Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych

18

są z perspektywy przeciętnego członka takiej grupy.Pozostaje to bez uszczerbku dla powszechnej i zgodnej z prawem praktyki reklamowej polegającej nawygłaszaniu przesadnych twierdzeń lub twierdzeń,których nie należy rozumieć dosłownie(„wyolbrzymianie”).

Zakres ochronyDyrektywa chroni jedynie interes ekonomicznykonsumenta, natomiast nie chroni żadnych innychdóbr, takich jak jego zdrowie czy bezpieczeństwo.Dodatkowo Dyrektywa nie odnosi się do poczuciaprzyzwoitości i dobrego smaku.

Działania, które są przedmiotem nieuczciwejkonkurencji w jednym z Państw Członkowskich, alejednak nie krzywdzą bezpośrednio interesów

ekonomicznych konsumentów, jak na przykładdosłowna imitacja (kopiowanie bezprawdopodobieństwa zmylenia konsumenta) czy szkalowanie konkurenta są poza zakresem tejDyrektywy. Są one regulowane Dyrektywą o reklamiewprowadzającej w błąd i reklamie porównawczej.Jednakże praktyki handlowe, które naruszają interesyekonomiczne konsumenta, jak marketing mającyna celu wprowadzenie w błąd, wchodzą w zakresdziałania Dyrektywy.

Dyrektywa nie zajmuje się prawem konkurencji,obejmującym umowy monopolistyczne, nadużywaniepozycji dominującej, przejęcia i fuzje.Prawo zobowiązań jest również poza zakresem działaniaDyrektywy i w związku z tym Dyrektywa nie ma wpływuna treść, ważność i moc obowiązującą umów.

3

A s p e k t y z d r o w i a p u b l i c z n e g oDyrektywa nie liberalizuje przepisów krajowych dotyczących reklamy napojów alkoholowych, które odnosząsię do aspektów zdrowotnych i są proporcjonalne. Dotyczy to również restrykcji odnośnie skierowanych do dziecireklam żywności o dużej zawartości tłuszczu, cukru lub soli.

Page 19: Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych

19

Dyrektywa odnosi się wyłącznie do praktyk handlowych– pomiędzy przedsiębiorstwami a końcowymkonsumentem (B2C) – i w związku z tym nie obejmujepraktyk handlowych między przedsiębiorstwami, takichjak bojkot czy odmowa dostawy.

Dyrektywa będzie miała zastosowanie w tychdziedzinach, dla których brak jest jednoznacznychprzepisów regulujących nieuczciwe praktyki handlowew ramach ustawodawstwa właściwego dla danegosektora. W przypadku, gdy takie przepisy istnieją będąmiały one pierwszeństwo w stosunku do Dyrektywy.

3Jeśli prawo właściwe dla danego sektora regulujejedynie niektóre aspekty praktyki handlowej, na przykład zakres wymaganych informacji, Dyrektywabędzie miała zastosowanie dla pozostałych elementów,na przykład w sytuacji, gdy informacja wymagana przezprzepisy regulujące dany sektor jest przedstawiona w sposób wprowadzający w błąd.

D o b r y s m a k i p r z y z w o i t o ś ćReklamy pokazujące kobiety w stroju topless mogą być zakazane w niektórych krajach z powodów innych niż ochrona interesów ekonomicznych konsumenta (ze względu na ochronę ludzkiej godności, dobrego smaku i przyzwoitości). Ta kwestia nie wchodzi w zakres działania Dyrektywy. Wobec tego takie reklamy mogą byćzakazane w jednym Państwie Członkowskim, a dozwolone w innym. Kwestie dobrego smaku i przyzwoitości nie są harmonizowane w UE i mogą tu występować znaczne różnice.

Page 20: Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych

20

Czarna lista4Dyrektywa całkowicie zakazuje stosowania niektórychpraktyk handlowych na obszarze Wspólnoty. Aby mieć pewność, że przedsiębiorcy, osoby zajmujące się marketingiem oraz konsumenci są w pełni świadomico jest zakazane, przygotowano „Czarną listę”nieuczciwych praktyk. Jakie praktyki handlowe się na niej znajdują?

Praktyki handlowe wymienione na „Czarnej liście” są nieuczciwe w każdych okolicznościach i nie jestwymagana jakakolwiek ocena indywidualnychprzypadków w stosunku do innych przepisówDyrektywy. Lista może zostać zmodyfikowana jedyniena poziomie wspólnotowym, poprzez rewizję Dyrektywyprzy udziale Parlamentu Europejskiego i Rady UniiEuropejskiej (przedstawicieli Państw Członkowskich).

Co ta lista obejmuje?

• Znaki i kodeksy zaufania „Podawanie się przez przedsiębiorcę za sygnatariusza kodeksu postępowania, gdy jestto niezgodne z rzeczywistością.”

„Posługiwanie się znakiem zaufania, znakiemjakości lub równorzędnym oznaczeniem bez odpowiedniego zezwolenia.”

„Twierdzenie, że kodeks postępowania zostałzatwierdzony przez organ publiczny lub inny organ,gdy jest to niezgodne z rzeczywistością.”

„Twierdzenie, że przedsiębiorca (w tym jego praktykihandlowe) lub produkt został zatwierdzony,zaaprobowany lub otrzymał zezwolenie od organupublicznego lub prywatnego, gdy jest to niezgodne z rzeczywistością, oraz wysuwanie takiegotwierdzenia przy jednoczesnym niespełnianiuwarunków zatwierdzenia, aprobaty lub zezwolenia.”

• Reklama-przynęta„Zaproszenie do dokonania zakupu produktów pookreślonej cenie bez ujawniania, że przedsiębiorcama uzasadnione podstawy, aby sądzić, że niebędzie w stanie zaoferować dostawy lub zamówiću innego przedsiębiorcy dostawy tych lubrównorzędnych produktów po takiej cenie, przeztaki okres i w takich ilościach, jakie są uzasadnione,biorąc pod uwagę produkt, zakres reklamy produktui oferowaną cenę („reklama-przynęta”).”

Page 21: Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych

21

4Z a p a s y n i e w y s t a r c z ąReklamowanie telefonu komórkowego po bardzoniskiej cenie w porównaniu z innymi ofertami narynku, bez zapewnienia odpowiedniej ilości towaru,biorąc pod uwagę wysoki popyt, którego należyoczekiwać po publikacji reklamy.

• Przynęta i zamiana„Zaproszenie do dokonania zakupu produktów pookreślonej cenie, a następnie:

a) odmowa pokazania konsumentomreklamowanego produktu;

lubb) odmowa przyjęcia zamówień na artykuł lub

dostarczenia go w racjonalnym terminie; lubc) demonstrowanie wadliwej próbki produktu,

z zamiarem promowania innego produktu.”

• Ograniczone oferty: Oferta specjalna, tylko dzisiaj!

„Fałszywe twierdzenie, że produkt będzie dostępnyjedynie przez ograniczony czas lub, że będzie ondostępny na określonych warunkach przez bardzoograniczony czas, w celu nakłonienia konsumentówdo podjęcia natychmiastowej decyzji i pozbawieniaich możliwości świadomego wyboru lub czasupotrzebnego do jego dokonania.”

• Język usług po sprzedaży: Marketing po polsku, serwis po szwedzku

„Zobowiązanie się do zapewnienia usług posprzedaży konsumentom, z którymi przedsiębiorcaprzed transakcją komunikował się w języku niebędącym językiem urzędowym PaństwaCzłonkowskiego, na którego terytoriumprzedsiębiorca ma swoją siedzibę, a następnieudostępnienie takiego serwisu jedynie w innymjęzyku, bez wyraźnego poinformowania o tymkonsumenta przed zawarciem przez niego transakcji.”

• Reklamowanie produktów, których nie możnalegalnie sprzedawać

„Twierdzenie lub stwarzanie w inny sposóbwrażenia, że sprzedaż produktu jest zgodna z prawem, w sytuacji, gdy jest to niezgodne z rzeczywistością.”

• Przedstawienie praw konsumenta w sposóbmylący: „Specjalnie dla ciebie”

„Prezentowanie praw przysługującychkonsumentom na mocy obowiązujących przepisówprawnych jako cechy wyróżniającej ofertęprzedsiębiorcy.”

O f e r t a „ n i e z b y t ” s p e c j a l n aReklamowanie produktu w internecie i twierdzenie,że: „jeśli kupisz od United Trade, zapewnimyci naszą specjalną ofertę United Trade, zgodnie z którą możesz oddać produkt w ciągu 10 dni odjego dostawy i otrzymać z powrotem pieniądze.”Reklamy tego rodzaju są zakazane, jeśli takie prawoprzysługuje konsumentowi zgodnie z obwiązującymiprzepisami.

Page 22: Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych

22

4• Kryptoreklama: „Mieszane przesłanie”„Wykorzystywanie treści publicystycznej w środkach masowego przekazu w celu promocjiproduktu w sytuacji, gdy przedsiębiorca zapłaciłza tę promocję, a nie wynika to wyraźnie z treści lub z obrazów bądź dźwięków łatwo rozpoznawalnychprzez konsumenta (kryptoreklama).” Pozostaje tobez uszczerbku dla Dyrektywy Rady 89/552/EWG.

U k r y t a r e k l a m aArtykuł w magazynie turystycznym o trekkingu wNorwegii opisujący wspaniałe zalety pewnej markisprzętu turystycznego idealnego na tego typuwycieczkę, sponsorowany przez producenta tegosprzętu turystycznego, jeśli czytelnicy nie zostali o tym poinformowani.

• Bezpieczeństwo jako argument marketingowy:Nieuzasadnione odwoływanie się do strachuprzed zagrożeniami bezpieczeństwa

„Przedstawianie rzeczowo nieścisłych twierdzeńdotyczących rodzaju i stopnia ryzyka, na jakiebędzie narażone bezpieczeństwo osobistekonsumenta lub jego rodziny w przypadku, gdy nie nabędzie produktu.”

• Przynęta: „Znana marka, a może wcale nie?”„Reklamowanie produktu podobnego do produktuokreślonego producenta w sposób umyślniesugerujący konsumentowi, że produkt ten zostałwykonany przez tego producenta, gdy jest toniezgodne z rzeczywistością.”

• Systemy typu „piramida”„Zakładanie, prowadzenie lub propagowaniesystemów promocyjnych typu „piramida”, w ramachktórych konsument wykonuje świadczenie w zamianza możliwość otrzymania wynagrodzenia, które jestuzależnione przede wszystkim od wprowadzeniainnych konsumentów do systemu, a nie od sprzedaży lub konsumpcji produktów.”

N i e u c z c i w a s i e ćProwadzenie sieciowego marketingu sprzedażykosmetyków, gdzie osoba, która chce włączyć się do sieci jako dystrybutor, musi wpłacić kaucjęnieproporcjonaną do wartości otrzymanychmateriałów edukacyjnych (np. informacji o produktach) lub kosztów administracyjnychzwiązanych z włączeniem do sieci, i gdzie głównymźródłem osiąganego wynagrodzenia jestrekrutowanie innych osób do sieci.

• Nieprawdziwe twierdzenia odnośnie zmianysiedziby lub zakończenia działalnościprzedsiębiorcy: „Likwidacja sklepu! Wyprzedaż całego towaru!”

„Twierdzenie, że przedsiębiorca wkrótce zakończydziałalność handlową lub zmieni siedzibę, gdy jestto niezgodne z rzeczywistością.”

S k l e p z d y w a n a m i z o s t a j eSklep sprzedający dywany zamieścił w swoichwitrynach wielkie informacje o treści „Końcówkatowaru”, „Wyprzedaż z powodu likwidacji”, „Koniecdzierżawy- wszystko musi zostać sprzedane”, a w rzeczywistości przedsiębiorca ani nie zmieniasiedziby, ani nie jest to końcówka towaru.

Page 23: Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych

23

4• Nagrody: „Gratulujemy! Wygrałeś nagrodꔄTwierdzenie w ramach praktyki handlowej, że organizowany jest konkurs lub promocja z nagrodami, a następnie nieprzyznanie opisanychnagród lub ich odpowiedniego ekwiwalentu.”

• Wywoływanie fałszywego wrażenia lubbezpłatne oferty: „Bezpłatne okularyprzeciwsłoneczne”

„Opisywanie produktu jako „gratis”, „darmowy”,„bezpłatny” lub w podobny sposób, jeżelikonsument musi uiścić jakąkolwiek inną należnośćniż nieunikniony koszt związany z odpowiedzią na praktykę handlową, odbiorem lub dostarczeniemproduktu.”

U k r y t e p o s t ę p o w a n i eReklama w katalogu zamówień stwierdzająca że konsument otrzyma prezent, np. okularyprzeciwsłoneczne, kiedy w rzeczywistości odnosi się to jedynie do osób, które dokonają zamówienia z danego katalogu.

• Produkty nie zamówione „Umieszczanie w materiałach marketingowychfaktury lub podobnego dokumentu żądającegozapłaty, który wywołuje u konsumenta wrażenie, że już zamówił reklamowany produkt, mimo iż tegonie zrobił.”

• Zwiększanie szans na wygraną: Jak wygrać na loterii

„Twierdzenie, że produkty są w stanie zwiększyćszanse na wygraną w grach losowych.”

• Fałszywe twierdzenie o zdolnościachleczniczych: „Trickium 24 wyleczy cię z choroby”

„Fałszywe twierdzenie, że produkt jest w stanieleczyć choroby, zaburzenia i wady rozwojowe.”

Z b y t p i ę k n e , a b y b y ł op r a w d z i w eTwierdzenie, że dany product może wyleczyćz alergii, gdy w rzeczywistości nie mam takichmożliwości.

• Informacje rynkowe„Przekazywanie rzeczowo nieścisłych informacjidotyczących warunków rynkowych lub możliwościznalezienia produktu, z zamiarem nakłonieniakonsumenta do zakupu produktu na warunkachmniej korzystnych niż normalne warunki rynkowe.”

P r a k t y k i m a j ą c e n a c e l uz a s t r a s z e n i ePrzedstawiciel handlowy sprzedający produktyzwiązane z ochroną: mienia, np. systemy alarmowe,prezentuje statystyki włamań dotyczące danejdzielnicy, wskazując, że w tej części miasta występujeszczególne zagrożenie, co nie jest prawdą.

Page 24: Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych

4

24

• Zawodowy sprzedawca udający klienta„Fałszywe twierdzenie lub stwarzanie wrażenia, że sprzedawca nie działa w celu związanym z jegodziałalnością handlową, gospodarczą, rzemieślnicząlub wolnym zawodem bądź fałszywe podawanie się za konsumenta.”

F a ł s z y w y s p r z e d a w c au ż y w a n y c h s a m o c h o d ó wSprzedawca sprzedaje używany samochód (którynie jest jego własnym prywatnym samochodem) za pośrednictwem ogłoszenia na tablicy ogłoszeń w miejscowym sklepie, zachowując w tajemnicy, że sprzedaż ta prowadzona jest w ramach jegodziałalności - handlu używanymi samochodami.

• Serwis po dokonaniu zakupu: „Gwarancja na terenie całej Europy”

„Wywoływanie u konsumenta fałszywego wrażenia,że serwis dotyczący danego produktu jest dostępnyw Państwie Członkowskim innym niż PaństwoCzłonkowskie, w którym produkt ten zostałsprzedany.”

• Sprzedaż pod presją: „Tak, może Pan(i) odejśćpo załatwieniu spraw papierkowych”

„Stwarzanie wrażenia, że konsument nie możeopuścić pomieszczeń przedsiębiorcy, dopóki nie zostanie zawarta umowa.”

• Agresywna sprzedaż akwizycyjna: „Tak, odejdępo załatwieniu spraw papierkowych”

„Składanie wizyt osobiście w domu konsumenta w celu wyegzekwowania zobowiązania umownego,

ignorując jego prośbę o opuszczenie domu lubzaprzestanie takich wizyt, z wyjątkiem przypadkówegzekwowana zobowiązań umownych, w zakresieuzasadnionym przez prawo krajowe.”

N i e u z n a j e m y o d p o w i e d z in e g a t y w n y c hSprzedawca odkurzaczy został wpuszczonydo domu konsumenta w celu przedstawieniasposobu działania produktu. Podczas prezentacjinalega na jej kontynuację, pomimo że konsumentstwierdził, że nie jest zainteresowany.

• Uporczywe i niechciane nagabywanie: „Może kiedy zadzwonię za trzecim razemzawrzemy umowę…”

„Uporczywe i niechciane namawianie do zakupuproduktów przez telefon, faks, pocztę elektronicznąlub inne środki komunikacji na odległość, z wyjątkiemprzypadków egzekwowania zobowiązań umownych, wzakresie uzasadnionym przez prawo krajowe.Pozostaje to bez uszczerbku dla art. 10 dyrektywy97/7/WE oraz dyrektyw 95/46/WE i 2002/58/EC.”

• Roszczenia z tytułu ubezpieczenia: Nikt nie podnosi słuchawki

„Żądanie od konsumenta zgłaszającego roszczeniena podstawie polisy ubezpieczeniowejprzedstawienia dokumentów, których w sposóbracjonalny nie można uznać za istotne dla ustaleniaważności roszczenia lub systematycznenieodpowiadanie na stosowną korespondencję, w celu odwiedzenia konsumenta od zamiaruwykonania jego praw umownych.”

Page 25: Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych

4

25

N i e r e a l i s t y c z n e ż ą d a n i aWymaganie od konsumenta, który zażądałrekompensaty za kradzież rzeczy osobistych z bagażu, by przedstawił dowody zakupu wszystkichrzeczy objętych roszczeniem.

• Bezpośrednie wezwanie skierowane do dzieci:„Idź kupić książkę!”„Umieszczanie w reklamie bezpośredniegowezwania dzieci do nabycia reklamowanychproduktów lub do nakłonienia rodziców lub innychosób dorosłych do kupienia im reklamowanychproduktów. Niniejsze postanowienie pozostaje bez uszczerbku dla art. 16 dyrektywy 89/552/EWG o prowadzeniu telewizyjnej działalnościtransmisyjnej.”

Ł a t w o ś ć m a n i p u l a c j iReklama kasety wideo z popularnym filmem dladzieci: „Alicja i magiczna książka od Fondiego” jestobecnie dostępna na wideo – powiedz mamie, abykupiła ci w najbliższym kiosku”

• Sprzedaż przy wykorzystaniu inercji„Żądanie natychmiastowej lub odroczonej zapłatyza produkty bądź zwrotu lub przechowaniaproduktów, które zostały dostarczone przezprzedsiębiorcę, ale nie zostały zamówione przezkonsumenta (dostawa niezamówiona), z wyjątkiem

sytuacji, gdy produkt jest produktem zastępczymdostarczonym zgodnie z art. 7 ust. 3 dyrektywy97/7/WE (sprzedaż przy wykorzystaniu inercji).”(4)

• Presja emocjonalna„Wyraźne informowanie konsumenta o tym, że jeżelinie nabędzie produktu lub usługi, przedsiębiorcymoże grozić utrata pracy lub środków do życia.”

• Wygranie nagrody„Stwarzanie fałszywego wrażenia, że konsumentjuż uzyskał, uzyska lub po wykonaniu określonejczynności uzyska nagrodę lub inną porównywalnąkorzyść, gdy w rzeczywistości nagroda lub innaporównywalna korzyść nie istnieje, lub możliwośćwykonania określonej czynności w związku z uzyskaniem nagrody lub innej porównywalnejkorzyści uzależniona jest od wpłacenia przezkonsumenta określonej kwoty pieniężnej lub poniesienia kosztów.”

N i c n i e p r z y c h o d z i z ad a r m oUlotka reklamowa dystrybuowana pocztąstwierdzająca: „Wygrałeś darmową płytę CD”, w przypadku gdy konsument musi dokonać zakupuproduktu, aby móc odebrać „nagrodę”.

(4) Żądanie od konsumenta zwrotu produktów pochodzących z dostawy niezamówionej implikuje koszty dla tego konsumenta i dlatego jest postrzeganejako agresywna praktyka handlowa. W branży sprzedaży na odległość katalogi obowiązują dla dość obszernego przedziału czasowego, i właśnie dlategoart. 7 (3) Dyrektywy w sprawie umów zawieranych na odległość tworzy wyjątek od zakazu w sprzedaży przy wykorzystaniu inercji.

Page 26: Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych

26

Wprowadzenie dyrektywy w życie5Dyrektywa może być skuteczna jedynie po efektywnymwdrożeniu i egzekwowaniu jej przepisów na obszarzeUnii Europejskiej. Pomimo, że przepisy zostały przyjęteprzez Parlament Europejski i Radę Unii Europejskiej(Państwa Członkowskie), to odpowiedzialność za jejwykonanie spoczywa na rządach poszczególnychpaństw. Jaka jest więc droga do sukcesu?

Wstępny projekt propozy

cji Komisji o

publikowany w dniu

18 cz

erwca

2003 r.

Pierwsz

e czytanie w

Parlamencie

Europejskim

i rozp

atrzenie prze

z Radę

Ministrów (P

rocedura w

spółdecydowania)

Tekst

Wspólnego Stanowiska

Drugie czytanie w

Parlamencie

Europejskim

i rozp

atrzenie prze

z

Radę Ministró

w

Podpisanie w

dniu 11 m

aja 2005 r.

Publikacja

w Dzie

nniku Urzędowym w

dniu 11 cz

erwca

2005 r. Dyrektywa w

chodzi

w życie

zdniem 12

czerw

ca 2005 r.

Transpozy

cja przy

jętej regulacji

na poziomie krajowym

najpóźniej d

o dnia 12 cz

erwca

2007 r.

Stosowanie na obszarze

całej U

E najpóźniej o

d dnia 12 grudnia 2007 r.

→ → → → → → →

Od koncepcji do realizacji

Page 27: Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych

27

5Europejskie wytyczne, działania na szczeblu krajowym

Obowiązkiem Państw Członkowskich jest skutecznewdrożenie Dyrektywy. Komisja współpracuje z Państwami Członkowskimi w celu zapewnieniaterminowego i precyzyjnego wprowadzenia Dyrektywydo przepisów krajowych. Komisja sprawdzi,czy środki implementacji na szczeblu krajowym sązgodne z Dyrektywą.

Komisja nie posiada uprawnień egzekucyjnych i niemoże interweniować w poszczególnych przypadkach.Egzekwowanie przepisów w praktyce pozostajezadaniem krajowych organów ochrony konsumentów i sądów. Dyrektywa zobowiązuje Państwa Członkowskiedo wprowadzenia skutecznych sankcji eliminującychnieuczciwe praktyki handlowe wobec przedsiębiorcównaruszających przepisy.

Egzekwowanie przepisówW celu wzmocnienia egzekucji przepisów w dziedzinieochrony konsumentów, rozporządzenie o współpracyegzekowania przepisów ustanawia siećodpowiedzialnych krajowych organów administracjipublicznej..(5) Sieć rozpocznie działanie w roku 2006.Taki system współpracy wzmocni transgraniczneegzekwowanie przepisów Dyrektywy o nieuczciwychpraktykach handlowych.

Znaczenie harmoniiPaństwa Członkowskie nie mogą wykraczać pozapoziom ochrony, który został zapewniony przezDyrektywę. W przeciwnym razie nie zostanie osiągniętypozytywny efekt wprowadzenia jednolitych przepisówna obszarze rynku wewnętrznego. Komisja będzieśledzić wszelkie odchylenia od kompletnychstandardów harmonizacyjnych zawartych w Dyrektywie,jakie mogą pojawić się na szczeblu krajowym.

Ponadto, istniejące różnice pomiędzy regulacjamikrajowymi w zakresie dziedziny określonej tą Dyrektywąnie mogą być wykorzystywane w celu utrudnianiaswobodnego przepływu towarów i usług. Zawarta w Dyrektywie klauzula o wzajemnym uznaniuuniemożliwi zastosowanie tego typu krajowychprzepisów prawnych przez narodowe organywykonawcze lub sądy, które mają na celu zakazstosowania zgodnej z Dyrektywą transgranicznejpraktyki handlowej przez podmiot z innego PaństwaCzłonkowskiego.

Takie mechanizmy zapewniają jednakowąimplementację i zastosowanie oraz pewność prawną– istotną zarówno dla przedsiębiorców jaki konsumentów.

(5) Rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 27 października 2004 r. o współpracy pomiędzy organami krajowymiodpowiedzialnymi za egzekwowanie przepisów prawa w dziedzinie ochrony konsumentów, OJ L 364, 9.12.2004, s.1.

Page 28: Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych

28

Więcej szczegółowych informacji podano na poniższej stronie internetowej:

http://europa.eu.int/comm/consumers/cons_int/safe_shop/fair_bus_pract/index_en.htm

Niniejsza broszura jest również dostępna na wspomnianej powyżej stronie w formie elektronicznej.

Page 29: Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych

Komisja Europejska

Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowychNowe przepisy mające na celu powstrzymanie nieuczciwych praktyk wobec konsumentów

Luksemburg: Urząd Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich

2006 — 32 str.— 17,6 x 25 cm

ISBN 92-79-02678-X

Page 30: Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych
Page 31: Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych
Page 32: Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych

ND

-76-06-080-PL-C