Doktryny polityczno-prawne Zajcia nr 7 Liberalizm i jego ewolucja w XIX i XX wieku. Od klasycznego hasa pastwa stra nocnego" do liberalizmu socjalnego

Doktryny polityczno-prawneZajcia nr 7

Liberalizm i jego ewolucja w XIX i XX wieku. Od klasycznego hasa pastwa stra nocnego" do liberalizmu socjalnegodr Micha UrbaczykKatedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii WPiA UAM Pozna

Liberalizm i jego ewolucja w XIX i XX wiekuBenjamin ConstantJeremy Bentham, Alexis de Tocqueville, John Stuart Mill, Leonard Hobhouse, Libertarianizm a komunitarianizmLiberalna doktryna pastwa prawnego.

Benjamin Constant (1767-1830)O monarchii konstytucyjnej i rkojmi wadz publicznychWykad polityki konstytucyjnej,O wolnoci staroytnych w porwnaniu z wolnoci wspczesnychLiberalizm i jego ewolucja w XIX i XX wieku

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/15/Benjamin_Constant.jpg Liberalizm i jego ewolucja w XIX i XX wiekuMyliciel i polityk francuski,Pochodzi z francuskiej rodziny osiadej w Szwajcarii,Deputowany z okresu restauracji monarchii we Francji,Autor niezwykle popularnej we Francji romantycznej powieci Adolf.

Liberalizm i jego ewolucja w XIX i XX wiekuConstant popiera rewolucyjne hasa wolnoci politycznej i ekonomicznej (prawa jednostki, wybieralno wadz, poszanowanie wasnoci),Jednoczenie krytykowa praktyk wadz rewolucyjnych, ktra w rzeczywistoci negowaa te wolnoci.

Liberalizm i jego ewolucja w XIX i XX wiekuKoncepcja wolnoci,Krytyka demokratycznej koncepcji suwerennoci ludu autorstwa J.J. Rousseau jako negacji nowoytnej wolnoci,Wola powszechna to abstrakcja, ktra faktycznie ogranicza wolno jednostek,Constant popiera ide suwerennoci ludu, ale nie w jej bezwzgldnej formule Rousseau,Rewolucjonici bdnie utosamili haso wolnoci z abstrakcyjn deklaracj suwerennoci ludu, co byo charakterystyczne dla czasw staroytnych

Liberalizm i jego ewolucja w XIX i XX wiekuWolno staroytnych kolektywny i publiczny charakter,Przejawiaa si w moliwoci penienia funkcji publicznych, a nie w sferze prywatnej,Wolno nowoytnych to obok moliwoci udziau w sprawowaniu wadzy (j.w.) przede wszystkim wolno osobista (prawa osobiste)

Liberalizm i jego ewolucja w XIX i XX wieku Wolno polega na tym, e kady czowiek podlega jedynie prawu, nie moe by aresztowany, sdzony i skazany na mier, ani te przeladowany w jakikolwiek inny sposb w rezultacie kaprysu jakiego czowieka czy grupy ludzi.

Jest to prawo do wyraania swoich pogldw, do postpowania wedle wasnej woli, do podrowania i do stowarzyszania si z innymi.

Jest to wreszcie prawo do wywierania wpywu na rzdzenie krajem, albo przez wybieranie swoich przedstawicieli, albo te prze udzielanie rad, pisanie petycji, ktre wadze musz w mniejszym lub wikszym stopniu uwzgldni

Liberalizm i jego ewolucja w XIX i XX wiekurdem rnic w tych dwch wolnociach byy warunki zewntrzne: w czasach staroytnych funkcjonowa system niewolniczy, rozwj gospodarki, niewielki obszar polis, liczba ludnoci, permamentne zagroenie wojn,

Liberalizm i jego ewolucja w XIX i XX wiekuNa wolno wspczesnych skadaa si take:Prawo do przyjemnoci i do szczcia, denie do indywidualnej satysfakcji,Wolno ekonomiczna i uznanie wasnoci prywatnej,Swoboda wypowiedzi, Constant nie zgadza si z Monteskiuszem, i wolno to moliwo robienia tego, na co prawo pozwala podstawowe wolnoci nie mog by ograniczane przez prawo,

Podzia wadzy wg Constanta:Wyrnia 6 wadz

reprezentacyjna trwaareprezentacyjna opiniiwykonawcza, sdowakrlewska,municypalna Liberalizm i jego ewolucja w XIX i XX wiekuLiberalizm i jego ewolucja w XIX i XX wiekuWadza reprezentacyjna opinii liczna izba nisza parlamentu pochodzca z wikszociowych wyborw cenzusowych, bdca elementem nowoci i chci zmiany

Wadza reprezentacji trwaej - izba wysza, delegaci pochodzcy z arystokracji i nominowani przez monarch, ostoja rozsdku i dowiadczenia, ma za zadanie korygowa decyzji izby mniejszej i przeciwdziaa tyrani wikszoci i zagroeniom praw znajdujcych si w mniejszoci;

Liberalizm i jego ewolucja w XIX i XX wiekuWadza krlewska wadza neutralna, monarcha pozbawiony (przez instytucje kontrasygnaty) istotnych uprawnie ma by arbitrem rozsdzajcym spory, jego niezaleno gwarantuje dziedziczno tronuWadza municypalna wadza lokalna (samorzdowa), ogranicza moliwo odrodzenia si absolutyzmu ktrejkolwiek z wadz oraz aktywizuje spoeczestwo obywatelskie (rola patriotyzmu lokalnego).

Wprowadzenie do zasad moralnoci i prawodawstwa,Uznawany przez wspczesnych za geniusza, Nazywany prawodawc wiata, honorowy obywatel Francji,

Liberalizm i jego ewolucja w XIX i XX wiekuJeremy Bentham (1748-1832)

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c8/Jeremy_Bentham_by_Henry_William_Pickersgill_detail.jpg Przekonanie o nieuchronnoci i akceptacji systemu demokratycznego, teoria etyczna oparta na sensualistycznych, hedonistycznych i utylitarystycznych zaoeniach,Wszystkie informacje o wiecie docieraj do nas za pomoc zmysw,Pojcia oglne powstaj przez kojarzenie wrae (asocjacjonizm)

Liberalizm i jego ewolucja w XIX i XX wieku

Podstawowe znaczenie maj uczucia przyjemnoci i przykrociPrzyjemno to kategoria etyczna, przyjemne tosame jest z dobrym, a co za tym idzie uytecznym,Denie do przyjemnoci jest nakazem etycznym,Uniwersalna zasada powszechnego szczcia ludzkoci najwiksza ilo szczcia najwikszej iloci ludzi,Liberalizm i jego ewolucja w XIX i XX wieku

Nie ma sprzecznoci midzy interesem jednostkowym a spoecznym,Teoria moralna odwouje si do skutkw dziaa, a nie do intencji,Hedonizm Benthama nie jest hedonizmem egoistycznym !!!,Charakter ascetyczny, samodyscyplina, przewidywanie przyszych skutkw, a nie natychmiastowa przyjemno !!!,

Liberalizm i jego ewolucja w XIX i XX wieku

Zupena autonomia jednostki,Atomistyczna wizja spoeczestwa,Demokratyczna formua pastwa zabezpiecza przed konfliktem interesw pastwa i jednostek,Dziaanie pastwa te jest oparte na odczuciach przyjemnoci i przykroci, naley to wykorzystywa np. przy systemie kar,Rzd jest instytucj wiadczc usugi w kwestiach przerastajcych moliwoci pojedynczych obywateli,

Liberalizm i jego ewolucja w XIX i XX wiekuPostulowa przyznanie praw wyborczych kobietom,Prekursor koncepcji pastwa opiekuczego akceptacja dziaa pastwa z powodu ochrony ycia i mienia obywateli, ukierunkowanych na likwidacj dysproporcji majtkowych miedzy obywatelami, Zwolennik pozytywizmu prawniczego, przeciwnik praw naturalnych, koncepcji stanu natury, idei umowy spoecznej,

Liberalizm i jego ewolucja w XIX i XX wieku That which has no existence cannot be destroyed that which cannot be destroyed cannot require anything to preserve it from destruction. Natural rights is simple nonsense: natural and imprescriptible rights, rhetorical nonsense nonsense upon stilts.Anarchical Fallacies; Being an Examination of the Declarations of Rights Issued During the French Revolution http://english.duke.edu/uploads/media_items/bentham-anarchical-fallacies.original.pdf

My body I give to my dear friend Doctor Southwood Smith to be disposed of in a manner hereinafter mentioned, and I direct ... he will take my body under his charge and take the requisite and appropriate measures for the disposal and preservation of the several parts of my bodily frame in the manner expressed in the paper annexed to this my will and at the top of which I have written Auto Icon. The skeleton he will cause to be put together in such a manner as that the whole figure may be seated in a chair usually occupied by me when living, in the attitude in which I am sitting when engaged in thought in the course of time employed in writing. I direct that the body thus prepared shall be transferred to my executor. He will cause the skeleton to be clad in one of the suits of black occasionally worn by me. The body so clothed, together with the chair and the staff in the my later years bourne by me, he will take charge of and for containing the whole apparatus he will cause to be prepared an appropriate box or case and will cause to be engraved in conspicuous characters on a plate to be affixed thereon and also on the labels on the glass cases in which the preparations of the soft parts of my body shall be contained ... my name at length with the letters ob: followed by the day of my decease. If it should so happen that my personal friends and other disciples should be disposed to meet together on some day or days of the year for the purpose of commemorating the founder of the greatest happiness system of morals and legislation my executor will from time to time cause to be conveyed to the room in which they meet the said box or case with the contents therein to be stationed in such part of the room as to the assembled company shall seem meet .Queens Square Place, Westminster, Wednesday 30th May, 1832.

http://www.ucl.ac.uk/Bentham-Project/who/autoicon/will Liberalizm i jego ewolucja w XIX i XX wieku

W swoim testamencie Bentham odda swe zwoki nauce. Z jego szkieletu zbudowano tzw. auto-ikon, ktra ubrana w prawdziw odzie filozofa i posiadajca woskow gow, jest wystawiona na publiczny widok w University College w Londynie. Wedug jednej z akademickich legend, wol Benthama bya obecno przy waniejszych uroczystociach akademickich w przyszoci. Podobno jego mumia jest wynoszona na sal posiedze Senatu, a podczas sprawdzania kworum odczytywano formuk Jeremy Bentham, obecny, bez prawa gosu ;-)Liberalizm i jego ewolucja w XIX i XX wieku

http://www.ucl.ac.uk/Bentham-Project/who/autoicon Liberalizm i jego ewolucja w XIX i XX wieku

http://www.cultofweird.com/wp-content/uploads/2013/02/jeremy-bentham-auto-icon.jpg

http://tinkeranniebelle.blogspot.com/2011/01/bloomsbury-walk.html Alexis de Tocqueville (1805-1859)O demokracji w Ameryce (wczesny europejski bestseller),Dawny ustrj i rewolucja,Od 1849 minister spraw zagranicznych; czonek Akademii Francuskiej; prekursor socjologii polityki; Potomek XIII-wiecznej szlachty normandzkiej,http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Alexis_de_tocqueville.jpg

Najbardziej niebezpieczna chwila dla zego rzdu nastpuje wwczas, gdy podejmuje on prby reform,Ameryk obserwowa w czasie swej podry i gocinie w amerykaskich wizieniach (na polecenie MSZ bada system penitencjarny), Liberalizm arystokratyczny (szczeglna rola arystokracji)

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/57/Alexis_de_Tocqueville.jpg Arystokracja wniosa do ycia zbiorowego i indywidualnego szczeglne wartoci,Tworzyli struktury wadz, normy obyczajowe i moralne, dbali o kultur, wspierali religi i Koci,Nawet poczucie dumy narodowej wyrasta z arystokratycznego systemu wartoci,Tocqueville chwali ycie we wsplnocie i hierarchii spoecznej opartej na autorytecie,

Jednak rewolucja przyniosa zmiany, ktre s nieodwracalne i nieuchronne,Ludzie z natury chc by rwni,Demokracja jest przyszoci cywilizacji europejskiej,Widzia zalety i wady ycia w spoeczestwie urzdzonym w sposb demokratyczny,

W demokracji zanika denie do gwatownych zmian hamuj je grupy spoeczne, ktre doszy do wadzy,Najbardziej konserwatywna i obawiajca si ryzyka jest klasa rednia,Demokracja niosc rwno moliwoci przyniosa jednak zerwanie wizi wsplnotowych i izolacj jednostki,

Zasady moralne wyznacza opinia publiczna,Zatracona jest osobowo i indywidualno jednostek, Ludzie trac zdolno kreatywnego mylenia, upada sztuka wszyscy chc by tacy sami,Stracone zostaje poczucie autorytetu (wszyscy s rwni), ludzie trac w ten sposb drogowskazy postpowania,

Kiedy prbuj sobie wyobrazi ten nowy rodzaj despotyzmu zagraajcy wiatu widz nieprzebrane rzesze identycznych i rwnych ludzi, nieustannie krccych si w kko w poszukiwaniu maych i pospolitych wzrusze, ktrymi zaspakajaj potrzeby swego ducha

Konieczne zatem jest wychowanie jednostek do ycia w wolnoci,Wychowanie demokracji,Wolno pozytywna, aktywizujca jednostk, Sie wielu kolektyww (stowarzyszenia, zrzeszenia) poredniczcych midzy jednostk a pastwem,Wolno powinna by traktowana jako przywilej

John Stuarta Mill (1806-1873) Najwaniejsze dziea:Utylitaryzm. O wolnociSystem logiki dedukcyjnej i indukcyjnejZasady ekonomii politycznejO rzdzie reprezentatywnym. Poddastwo kobiet, http://www.biography.com/imported/images/Biography/Images/Profiles/M/John-Stuart-Mill-9408210-1-402.jpg

Dla Milla wolno bya brakiem zewntrznego przymusu czowiek jest wolny w swoim dziaaniu, jeeli adna inna jednostka lub grupa nie moe go w tym ogranicza.

Uznaje si, e jego pojmowanie wolnoci jest klasycznym dla liberalizmu do koca XIX wieku pojmowaniem wolnoci jako wolnoci negatywnej, rozumianej jako niezaleno od wadzy, spoeczestwa oraz innych jednostek.

Ponadto Mill zajmowa si wolnoci, ktr obdarza przymiotnikami obywatelska i spoecznaSfera ta bya wyznaczona przede wszystkim przez zakres politycznych swobd i praw, ktrych przestrzeganie musi by obowizkiem wadzy, a ktrych przekroczenie usprawiedliwia opr wobec niej.

Dwa zadania wadzy:

obowizek nieingerencji, cicy na pastwie negatywny obowizek powstrzymywania si od dziaania.

pastwo musi uzyska akceptacj spoecznoci lub jej reprezentanta dla swoich dziaa obowizek podjcia przez pastwo pewnych dziaa.

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/43/John_Stuart_Mill_by_John_Watkins%2C_1865.jpg

35Jak sam Mill przyznawa, nawet gdyby wadza pochodzia bezporednio od ludu bd bya tylko przed nim odpowiedzialna, jej ograniczenia odgrywaj niezwykle istotn rol. Zabezpieczaj bowiem lud i wolno jednostek przed tyrani wikszoci.

Dlatego ochrona wolnej sfery jednostki nie moe ogranicza si do ochrony przed dziaajcym w imieniu pastwa urzdnikiem. Musz istnie take mechanizmy ochrony przed tyrani panujcej opinii i nastroju. Wolno moe by naruszana przez tych, dla ktrych jest ustanowiona przez lud. Co ciekawe Mill przyznawa, e pewne naruszenia w tym wzgldzie s uzasadnione: istnieje granica uprawnionego naruszania niezalenoci jednostki przez opini ogu i znalezienie tej granicy oraz utrzymanie jej wbrew wszelkim zakusom jest rwnie koniecznym warunkiem naleytego ukadu stosunkw ludzkich, co ochrona przed politycznym despotyzmem Granice wolnoci sowa w filozofii Johna Stuarta Milla (1806-1873)

http://markyoungtrainingsystems.com/wp-content/uploads/2009/09/mob.bmp Punktem wyjcia bya dla Milla zasada krzywdy: jedynym celem usprawiedliwiajcym ograniczenie przez ludzko, indywidualnie lub zbiorowo, swobody dziaania jakiegokolwiek czowieka jest samoobrona (), jest zapobieenie krzywdzie innych.Granice wolnoci sowa w filozofii Johna Stuarta Milla (1806-1873)

Takim powodem do ingerencji nigdy nie moe by wasne dobro czowieka. Jak twierdzi Mill () nie mona go zmusi do uczynienia lub zaniechania czego, poniewa tak bdzie dla niego lepiej, poniewa go to uszczliwi, poniewa zdaniem innych osb bdzie to mdrym lub nawet susznym postpkiem. S to powane powody, by go napomina, przemawia mu do rozumu, przekonywa go lub prosi, lecz nie, by go zmusza lub kara w razie, gdyby nas nie sucha .Granice wolnoci sowa w filozofii Johna Stuarta Milla (1806-1873)Tak wic angielski filozof odrzuca pogld, wedug ktrego wadza publiczna moe ogranicza wolno obywatela, tumaczc to koniecznoci ochrony przed jego wasnymi dziaaniami. Jednostka jest bowiem wolna, gdy jej dziaania dotycz tylko jej samej bez wzgldu na to, czy wasnymi czynami wyrzdza sobie krzywd. Taki pogld wydaje si wynika z generalnych zaoe liberalizmu, zgodnie z ktrymi jednostka z natury swojej jest dobra i rozumna, kieruje si wic w swych dziaaniach rozumem i dy do osignicia szczcia. Ingerencja moe nastpi wtedy, gdy jest naruszane dobro innych jednostek. Mill odrzuca wic jakiekolwiek formy paternalistycznych dziaa spoeczestwa wobec jednostki. LibertarianizmDoktryna skrajnego i radykalnego liberalizmu,Powrt do rde klasycznego liberalizmu,Idea jak najszerszej wolnoci jednostki,Kada instytucja ograniczajca wolno jest zbdna, jednostki nie powinny by poddane kontroli, zwaszcza ze strony pastwa, pastwo absolutnie minimalne (postulat prywatyzacji sdownictwa, wojska czy wizie), W sferze ekonomicznej postulat prawdziwie wolnego rynku i swobody umw,Pochwaa egoizmu jednostki, Ayn Rand, urodzona jako Alissa Zinowiewna Rosenbaum (ur. 2 lutego 1905 w Sankt Petersburgu, zm. 6 marca 1982 w Nowym Jorku) - amerykaska pisarka i filozof pochodzca z rodziny rosyjskich ydw, najbardziej znana dziki swojej filozofii obiektywistycznej. Ayn Rand

Autorka powieci, w ktrych staym wtkiem jest obraz bohatera - pogardzanego przez otoczenie geniusza, ktremu udaje si osign sukces. Ayn Rand uwaaa prezentacj pozytywnych wzorcw obiektywizmu za gwny cel swojej literatury.W Polsce ukazay si drukiem: "Hymn" (Anthem), "rdo" (The Fountainhead), "Cnota egoizmu" (The Virtue of Selfishness), "Powrt czowieka pierwotnego" (The Return of the Primitive) i "Atlas Zbuntowany" (Atlas Shrugged).

Filozofia Rand, ktr sama autorka okrelaa jako; obiektywizm, wyznaczaa sobie wyrany cel polityczny. Celem tym bya obrona kapitalizmu. Nie pojmowaa go jednak autorka w sposb historyczny, jako jeden z etapw rozwoju cywilizacji Zachodu, lecz czynia z niego uniwersalny i ponadczasowy utopijny idea. Obiektywizm i egoizm

http://biz.blox.pl/2011/08/Atlas-zbuntowany.html Bronia zaciekle racjonalnych mechanizmw wolnej konkurencji, nie tylko jako najbardziej obiektywnych zasad prowadzcych do osigania sukcesu przez jednostki, ale rwnie jako mechanizmu pozwalajcego na wyonienie nowej elity, rozumianej w sposb nietzschaaski.

Na istnieniu tej elity skorzysta mog rwnie wszyscy inni ludzie, pozostajcy w cieniu wybitnych jednostek, ktre j tworz.

Obiektywizm Ayn Rand by filozofi walczc z tradycyjnymi systemami doktrynalnymi (szczeglnie z socjalistycznym egalitaryzmem), etycznymi i z religi, jako doktrynami sucymi wycznie okamywaniu i samookamywaniu si ludzi.

Szczeglnie silny atak skierowany zosta przeciw tradycyjnie goszonym w tych doktrynach postawom altruistycznym, zalecajcym ludziom powicanie si dziaaniu na rzecz dobra innych. Jak bowiem pisaa Ayn Rand, altruizm dopuszcza wizerunek czowieka jedynie jako zwierzcia ofiarnego i yjcego z. ofiar jako ofiary i pasoyta; nie dopuszcza pojcia dobrowolnej koegzystencji i nie dopuszcza pojcia sprawiedliwoci.

Atak na egoizm, to atak na godno czowieka pisaa Ayn Rand. We wspczesnych realiach sukces jednostki uniemoliwiaj roszczenia innych ludzi, ktrzy, wykorzystujc sil pastwa i znajdujc oparcie w irracjonalnych systemach filozoficznych, a przede wszystkim w religii, mno wobec nich dania, dopominajc si udzia w ich dobrach. Taki obraz rzeczywistoci uznaje autorka za wysoce patologiczny.

Utopijna wizja Atlasa, zrzucajcego z ramion ciar kuli ziemskiej, symbolicznie wyraa gwne przesanie Rand o koniecznoci zbudowania przez przedsibiorcw nowego, racjonalnego wiata wolnej konkurencji, wiata etycznego i sprawiedliwego.

Robert Nozick (ur. 16 listopada 1938, zm. 23 stycznia 2002) Amerykanin, profesor Uniwersytetu Harvarda, przedstawiciel radykalnego liberalizmu, autor ksiki "Anarchia, pastwo, utopia". Naley do czoowych filozofw politycznych XX w.

Jego stanowisko byo skrajnie indywidualistyczne, prezentowao w stosunku do zbiorowoci pogld, okrelany jako atomizm spoeczny, kwestionujcy realne znaczenie wszelkich bytw ponadindywidualnych.

Liczy si tylko jednostka, albowiem tylko ona dysponuje naturalnymi, absolutnymi uprawnieniami.

Podstawowym uprawnieniem jest oczywicie, obok prawa do ycia i wolnoci, prawo do posiadania wasnoci prywatnej, ktra jest, wedug klasycznych regu liberalnych, nienaruszalna. Jedyny warunek tej nienaruszalnoci stanowi fakt sprawiedliwego jej nabycia, w drodze zawierania swobodnych umw, i dalszego posiadania wasnoci, bez pogwacenia czyichkolwiek praw.

Tak zwana teoria uprawnie lub teoria udziaw, goszona przez Nozicka, sprowadza si do twierdzenia, e jeeli uznamy prawo czowieka do posiadania jakich dbr, to sprawiedliwe jest aby tylko on dokonywa ich dystrybucji na drodze swobodnej wymiany.

W ten sposb znajdowa Nozick usprawiedliwienie dla istniejcych nierwnoci spoecznych.

Krytyk idei dystrybutywizmu (w odrnieniu od Dworkina i Rawlsa)

Uwaa, e wszelki podzia cho w zaoeniu jego skutkiem miaoby by dokonanie dziea sprawiedliwego podziau w imi ideau rwnoci ludzi, u swoich podstaw ma dziaania z gruntu niesprawiedliwe, bo naruszajce czyje uprawnienie do posiadania wasnoci.Nozick okrela jako kraje socjalistyczne wszystkie te, w ktrych panuje reim sprawiedliwoci dystrybutywnej czyli rozdzielanie dbr pomidzy obywateli przez pastwo, w odrnieniu od pastw kapitalistycznych, ktrych istot jest dominacja sprawiedliwoci komutatywnej (wyrwnawczej) w stosunkach pomidzy obywatelami, a wic dziaanie praw wolnego rynku.

Zanegowana zostaa w ten sposb przez Nozicka jakakolwiek pozytywna wymowa zasady sprawiedliwoci spoecznej.Pozbawiajc pastwo wszelkich zada majcych na celu dystrybucj dbr, wysun Nozick haso pastwa minimalnego, koncentrujcego si wycznie na ochronie uprawnie jednostki.

Jest to najbardziej rozbudowane pastwo, jakie mona usprawiedliwi. Kade bardziej rozbudowane pastwo narusza ludzkie prawa. W swojej najwaniejszej pracy "Anarchia, pastwo, utopia (tekst polemiczny z teori Johna Rawlsa) jedynego sensu a zarazem koniecznoci istnienia pastwa upatrywa, w jego roli zwizanej z ochron obywateli.

Z teorii Johna Locka stanu natury, porwnujcej okolicznoci powstania pastwa do konkurencji pomidzy agencjami ochrony, z ktrych jedna zdobya monopol i tym samym staa si pastwem.

Robert Nozick poddaje krytyce wszelkie bardziej rozwinite struktury pastwowe wybiegajce poza funkcje ochronne ycia i wasnoci (pastwa minimalnego).

Nie zatrzymuj si przed postulatami zniesienia pastwowego szkolnictwa i suby zdrowia, lecz nie widz take powodu, dla ktrego nie mona by sprywatyzowa funkcji zwizanych z obronnoci kraju i z wymiarem sprawiedliwoci.

Prywatyzacja oznacza oczywicie poddanie tych dziedzin reguom gry wolnorynkowej.Komunitarianizm (komunitaryzm)Komunitaryci s kontynuatorami wielowiekowej ju dyskusji dotyczcej liberalnego dziedzictwa myli Owiecenia i zagroe, jakie rodzi absolutyzacja racjonalizmu i indywidualizmu, urzdzania wiata pod ktem apriorycznie sformuowanych potrzeb czowieka jako takiego". Hasem komunitarian jest wsplnota, albowiem czowiek zawsze jest zakotwiczony w spoecznoci i nie jest w stanie oderwa si od niej, ocenia jej obiektywnie i z dystansu. Ujcie to zblia ich do teoretykw konserwatyzmu, cho nie jest to podobiestwo daleko idce.Komunitaryci nie wczaj bowiem do swojego instrumentarium pojciowego autorytetu, hierarchii, i jako teoretycy blisko zwizani z liberalizmem, gosz, aczkolwiek ograniczony, postulat tolerancji dla odmiennoci.

Wsplnota w ujciu komunitarystw nie jest take kolektywem, obecnym w systemach doktrynalnych .socjalistw, bo zbyt dua, zdaniem komunitarystw, rola w ksztatowaniu tej formy wsplnoty przypada pastwu, jednostka jest za w niej poddawana alienacji. Poszukujc wic waciwej formy wsplnoty, niezalenej od pastwa, gwarantujcej wolno jednostki, lecz i takiej, dziki ktrej jednostka uzyskuje sw tosamo, zwracaj si komunitaryci ku starej liberalnej konstrukcji spoeczestwa obywatelskiego.

Wsplnota jest dla jednostki rdem tosamoci, obron przed chaosem spoecznym i moralnym, drog do odnalezienia wsplnego dobra, powinna by aren aktywnoci jednostki i forum na ktrym przeprowadzane s dyskusje, majce na celu jak najlepsz realizacj dobra wsplnego. Alasdair MacIntyre (ur. 1929 w Glasgow) - historyk idei, etyk i filozof pochodzenia szkockiego. Twrca jednej z odmian komunitaryzmu.Hasem komunitarian jest wsplnota, albowiem czowiek zawsze jest zakotwiczony w spoecznoci i nie jest w stanie oderwa si od niej, ocenia jej obiektywnie i z dystansu.

We wspczesnym wiecie komunitarianie dostrzegaj niebezpieczestwa pynce ze strony powszechnego uznania relatywizmu moralnego i realizowania hase poprawnoci politycznej. Zasady moralne, wspierane we wsplnocie przez tradycj, dyscyplin i autorytet, zastpione zostay, zdaniem Maclntyre'a, przez preferencje lub skonnoci. W ten sposb nie mona ustali norm moralnych ycia wsplnoty - wszystko i w kadym czasie moe zosta zakwestionowane. Kady system wartoci moe znale zwolennikw, ktrzy uznaj wszystkie inne systemy za niesuszne ze swojego punktu widzenia, std dyskusje dotyczce problemw etycznych nie s w stanie w dzisiejszym wiecie doprowadzi do wypracowania jakiegokolwiek wsplnego stanowiska, jednolitej konkluzji. Dzieje si tak dlatego, e nie istnieje moliwo pokonania rywali za pomoc odwoania si do wzorcw, ktre musiaybv zosta uznane przez kad racjonaln osob za wzorzec racjonalnoci jako takiej. Takiego racjonalnego wzorca po prostu jak udowodnia trwajca od czasw Owiecenia dyskusja, ktra wykazaa, e zudzeniem by owieceniowy projekt sformuowania moralnoci powszechnej. Maclntyre ocenia ten stan rzeczy w kategoriach cywilizacyjnej katastrofy, goszc, e zatracone zostao Dziedzictwo cnoty (polski tytu ksiki z roku 1981 After Virtue. A Study in Moral Theory), kadc kres tradycji myli ludzkiej wywodzcej si od Arystotelesa i wielkich mylicieli Kocioa (w. Tomasz). Maclntyre wysuwa bezporednie oskarenie pod adresem Owiecenia i jego dziedzictwa, ktre doprowadzio do upadku tradycyjnej wsplnoty. Zanikowi cnt towarzyszy zagubienie przez wspczesnego czowieka tosamoci, rozam jego osobowoci, ycie czowieka utracio narracyjn jedno. Bez wsplnoty i jej instytucji cnota jest niemoliwa, uczymy si bowiem przestrzega- cnt zawsze w okrelonej wsplnocie i w jej poszczeglnych instytucjach.koniec