Dr Andrzej Zbonikowski

Akademia Hum.-Ekon. w Łodzi

Łódzkie Forum Doradztwa Kariery

W perspektywie całożyciowej/rozwojowej:

Zjawisko definiujące przełomowe momenty

życiowe (transition points), mające

właściwość punktów zwrotnych (turning

points)

Decyzja jako proces, a nie jednorazowe

zdarzenie

Decyzja jako wyłanianie się podmiotu w

relacji: uczeń - dorośli

Brak pełnej dojrzałości struktur mózgowych

odpowiedzialnych za planowanie, wartościowanie

i ocenę konsekwencji decyzji (kora przedczołowa)

Bunt młodzieńczy, weryfikowanie/

kwestionowanie wartości świata dorosłych i

poszukiwanie własnej wizji świata

Polaryzacja postaw wobec poszukiwania własnej

drogi edukacyjno-zawodowej (radość vs.

zagubienie)

Wybór szkoły/zawodu to decyzja zawsze

związana z RYZYKIEM:

- niepełna samowiedza, koncepcja Ja,

- zmienność realiów rynku pracy,

- subiektywna ocena rzeczywistości: zawodów,

rynku pracy,

- ograniczona zdolność tworzenia wizji „Ja w

zawodzie”

Płynna przestrzeń decyzyjna – aż do etapu

matury / trudność w szacowaniu ryzyka

Decyzja edukacyjno-zawodowa wiąże się ze

stresem ryzyka, co może prowokować

tendencję ucieczkową (czasem stymulowanie

się ryzykiem)

niedocenianie ryzyka w działaniach, których

skutki są odroczone w czasie

subiektywne poczucie, że dokonywany wybór

przyniesie nieodwracalne skutki i na zawsze

zamknie alternatywne możliwości wyboru;

wahanie postdecyzyjne

Heurystyka dostępności psychicznej

Złudzenie walentne - nadmierne wartościowanie celów trudno dostępnych

Tendencja optymistyczna

Efekt aureoli

Orientacja autoprestiżowa – np. efekt biletu wstępu

SAMOOCENA

nieadekwatna adekwatna

zawyżona zaniżona

Drogi kształtowania:

- ja a inni,

- ja realne vs ja idealne

Zawsze należy równać w górę (np.: po maturze

– studia); dostrzeżenie własnych ograniczeń

traktowane jako porażka

Dobry uczeń ma adekwatną ocenę swoich

możliwości

Duże miasto zapewnia wszelkie potrzebne

opcje kontynuowania nauki

Sesje doradcze to droga prosto do celu

(niedocenianie znaczenia aktów

dezintegracyjnych)

Dane diagnostyczne to pewnik (brak

probabilizmu w ocenie danych – np. wyników

testu diagnostycznego)

Chcieć znaczy móc

Projektowane wybory wynikają z

zainteresowań/zdolności/ predyspozycji

(pominięcie potrzeb i nieświadomej

motywacji)

Ryzyko pseudosamorealizacji

Doświadczenie życiowe, mądrość pragmatyczna, osobista

dojrzałość, refleksyjność,

Zdrowy rozsądek

Metaświadomość związana z pracą doradczą

(np. świadomość własnej orientacji teoretycznej jej

konsekwencji, znajomość preferencji modelu pracy

doradczej)

Podejście do procesu decyzyjnego w kategorii

egzystencjalnej, a nie tylko instrumentalnej.

Orientacja zawodowa, budowanie samowiedzy.

Wsparcie uczniów w harmonijnym zaspokojeniu

potrzeb psychicznych.

Poszerzenie świadomego pola decyzyjnego.

Demaskowanie złudzeń i zniekształceń

decyzyjnych.

Racjonalna ocena ryzyka.

Akceptacja lęku i niepewności decyzyjnej.

Obalenie mitu o nieodwracalnych skutkach

wyboru.

ZADANIE RODZICA/NAUCZYCIELA/DORADCY:

przyjęcie postawy respektującej

podmiotowość nastolatka i wspierającej

dobrą decyzję.

Dziękuję za uwagę.