s i e d 1 e

i e s z k a n i e

1 . 5

w n u m e r z e : mae mieszkanie

konkurs wntrze" instytutu propagandy sztuki, (reprodukcje prac na

grodzonych).

i e c i e i

1 9 3 2

r o k 4

T R E N r . 4-go DOM, O S I E D L E M I E S Z K A N I E ' "

Mebel dla czowieka, nie czowiek dla mebla . . . . T. T. Mae mieszkanie Andrzej Pronaszko Z wystawy Wntrze" (prace nagrodzone na konkursie Instytutu Propagandy Sztuki).

K R O N I K A

P R E N U M E R A T A M I E S I C Z N I K A DOM, O S I E D L E , M I E S Z K A N I E " w kraju : 15 z. rocznic, 1! z procznie , za {jranicii: 20 z . rocznie

Cena pojedynczego numeru z. 1.50

C E N Y O G O S Z E : C a a strona 300 z. P str. 150 z: wiar tka str. 80 z. s e m k a str. 45 z. za okrelenie miejsca dopaca si 20%.

A D R E S Y : rocznie z l . 6o; procznie zt. 30; cznie z prenumerat.

P L A C E i P A R C E L E : rocznie z l . 60; procznie z. 30 za ogoszenie wielkoci 4 wierszy; za kady wiersz dodatkowy 10 z. rocznie i 5 z. procznie.

A D R E S R E D A K C J I I A D M I N I S T R A C J I : W A R S Z A W A , K R A K O W S K I E - P R Z E D M I E C I E 5 m. 5.

T E L . 202-05. K O N T O C Z E K O W E P. K. O. 23.D8H

proj . in. arch. Karo l Kocimski Lww.

ZARZD DOBR i ZAKADW PRZEMYSOWYCH

D r . S T A N I S A W A H O F M O K L A

Zarzecze k. Niska Maopolska p. telegr. i te. na miejscu

w y k o n u j e p a t e n t o w a n e

domy drewniane, o g n i o t r w a e

Y - G O - D A Domy rozmaitych typw pokoju z kuchni do 6 pokoi

z wszelkiemi wygodami wykacza si w cigu 2 mie

sicy od .zamwienia po cenach ryczatowych, oddaje

,,pod k l u c z " zupenie suche, wygldajce jak murowane,

lecz

3 r a z y o d n i c h cieplejsze

Biuro w Warszawie:

Nowy w i a t 23 p a s a Ita'ia m. 5 tel . 744-28

godz. II I 2 . 3 0

N O W O W pierwszych dniach maja r. b. ukae si w handlu ksigarskim ksika p. t

SZTUCZNY KAMIE" w opracowaniu in. MIKOAJA MASOWSKIEGO

)

W ten sposb zostanie zaspokojony cddawna [odczuwany brak fachowych wska

zwek z [dziedziny 'sztucznego kamienia, terazzo, lastrico i t. p. materjalw,

z tak wielkim [powodzeniem zastpujcych naturalne kamienie w budownictwie

Wszyscy zatem fachowcy bd mogli nareszcie naby tak cenne dla nich wskazwki w jzyku polskim bez potrzeby posugiwania si ksikami w jzykach ob-cych^czsto niedostpnych dla czytelnikw

Ksiqk t wydaje Zwiqzek Fabryk Ce

mentu, Warszawa, ul. Czackiego Nr! 1.

CENfl Z. 2 . - za egzemplarz.

D O N A B Y C I A WE W S Z Y S T K I C H W I K S Z Y C H K S I G A R N I A C H

Tables des matires et illustrations. Meubles pour l 'homme, mais non point l 'homme pour les meubles... T. T .

53 Petit secrtaire, projet de 1831, ayant un aspect presque moderne.

Logements petit, par. A . Pronaszko 54 55 Tableaux dans le petit legement.

Concours pour les Interieurs". Par intermdiaire de l'Association des Architectes Polonais, Institut de Pro-pagande de l 'Art Varsovie a publi, un concours pour l 'amnagement des Interieurs. Les travaux prims sont reproduits dans le n u m r o prsent.

56 66 Projet de l ' A r c h . B. Brukalska, prix ZI. 1.000. 67 76 Projet de l 'Arch . N . Jankowska, prix Z . 500,. 77 86 Projet M . Bielska i H . Karpiska, prix Z . 500,. 87 88 Projet J. Dumnicki , et J. Juraszyski et B. Szmidt, prix Z . 500,. 89 91 Projet Przemysaw Kocowski, prix Z . 500,. 92 98 Projet H . Milej prix Z . 500,. 99 100 Projet St. Marzyski , prix Z . 500,. 101 103 Projet de T A r c h . S. Sienicki, prix Z . 500,.

Chronique A d o l f Suligowski.

Chronique des livres et priodiques. Sur la couverture rue perspectivique proj. de l ' A r c h . B. Brukalska.

OD A D M I N I S T R A C J I

Przypominamy naszym czytelnikom, e czas odnowi prenumerat za r. 1 9 3 2 .

ROCZNIKI M I E S I C Z N I K A

Do nabycia w administracji:

D O M O S I E D L E M I E S Z K A N I E r, 1929 oprawiony w cenie z. 20 (na wyczerpaniu)

r. 1930 16

r. 1931 ,, ,, ,, 30 (na wyczerpaniu)

Warszawa, Krak. Przedmiecie 5 m. 5. Tel. 202-05.

Dom Osiedle Mieszkanie Miesicznik pod redakcj: Jzefa Jankowskiego i Teodora Toeplitza

R o k I V Kwiecie 1932 N r . 4

Mebel dla czowieka nie czowiek dla mebla...

Zaopatrzenie maego mieszkania w meble, ktreby zadouczyniy wszystkim potrzebom mieszkacw, zostawiajc jednoczenie z mieszkania dosy miejsca dla swobodnego ruchu, jest cigle jeszcze zagadnieniem, wymagajcem studjw i dowiadcze.

W m a e m mieszkaniu niema miejsca ani na wielkie szafy trema czy gbokie komody, ktrych cika szuflada nigdy wycign si nie da. T e meble o ktrych Loos susznie mwi , e nie s meblami, gdy z przeznaczenia s nieruchome, powinny b y zastpione przez szafy cienne, stanowice istotn cz nieruchomoci . Pozo

staj meble do spania, ka, tapczany, meble do siedzenia krzesa, stoki i fotele, stoy przy ktrych si jada, pracuje, bawi.

Meble te przedewszystkiem powinny odpowiada cakowicie celowi dla ktrego s przeznaczone; wyranie t omaczce si linje ich budowy, wynikajce ze zmagania si celu uytkowego z materjaem stanowi bd o ich piknie.

W a r t o uytkowa, atwo uytkowania, wynikajca z dobrego materjau i piknych form spowoduj, e meble te w miar jak bd uytkowane nabior dodatkowej wartoci czowiek zywa si z meblami i meble zywaj si z czowiekiem. Dlatego jednak nie m o g mu zawadza, nie mog b y przedmiotem nadmiernego szacunku czy obawy. N i e tylko meble z Saskiej porcelany obstalowane przez Augusta Mocnego dla hrabiny Cosel, nietylko cienkie nki stylowych ludwikw" i atwo obtukujce si ozdoby s z a f g d a skich" mog nas przeraa.

Przesadnie politurowany fornier palisandru, czy cytryny, nie na miejscu zastosowany, atwa do zbicia tafla szklana najbardziej m o d n e g o " sprztu, m o e go uczyni tak samo obcym czowiekowi.

W maem mieszkaniu, bardziej jeszcze ni w innych nie wolno mie zimnych martwych ktw, ktre si obchodzi z daleka, mebli na ktrych si z namaszczeniem w dzie witeczny siada.

I naprawd wszystko jedno, czy meble te skoncypowane s w stylu L u d w i k a " , czy s niemi uroczyste siedziska" czy nabieraj form najbardziej,, modern konstruktywi-wistycznych" i funkcjonalnych" . _

Prosty, dobry, uytkowy, tani mebel ze zwykych krajowych gatunkw drzewa lub stali, oto czego nam trzeba, co powinno i m o e b y pikne.

3

Andrzej Pronaszko

Mae mieszkanie nio mi si, e staem na globie ziem

skim, sam jeden w straszliwej, bezkresnej przestrzeni midzyplanetarnej , a przedemn roztaczao si cae morze olbrzymie planet rzuconych w odmt nieskoczonoci. A c h ! J a k e m si sobie wydawa niky, samotny, bezradny i zagubiony w tej upiornej, nigdzie nie zaczynajcej si i nigdzie nie koczcej si przestrzeni.

Obudzi em si drcy z przeraenia, a myl moja dugo jeszcze nie moga si oderwa od tej sennej zjawy i bdzia dalej, lizgajc si jak promie reflektora po brunatno wieccych cielskach gwiazd.

0 jake okropn jest rzecz pustka i o g r o m n o ! T o te ten malutki przedzia wagonu kolejowego wyda mi si nagle rajem utraconym.

T a wiadomo, e mog dotkn rk przeciwleg cian, e znajd tam oparcie, daa mi to kojce zudzenie, e nie jestem zawieszony w przestrzeni midzyplanetarnej , a otacza mnie nieskomplikowana, uchwytna, bo miniaturowa rzeczywisto.

Poczuem, e ta malutka przestrze powiksza mj wasny wymiar i byem jej za to wdziczny.

T o przyjemnie c z u swj ciar wasny, swoj w a k o ! " . M a m wraenie, e to ostatnie zdanie nietylko sobie pomylaem, ale i powiedziaem dosy gono, gdy jaki pan siedzcy naprzeciwko umiechn si nagle zowrogo i natychmiast wypali ze siebie ca G r u b Ber t sw, rzucajc mi na kolana wspaniae wydawnictwo 11 'archi-tecture d'aujourdhui.

Jestem malarzem, hiszpanem, i oto rzucam Panu na kolana zwarjowanych francuzw wraz z ca ich mao co wart kom-panj !

Prosz , niech Pan czyta ! Mieszkanie kurnik, doskonaa rzecz

dla dindons communs, ale nie dla ludzi ! c i a n y niskie, ciana-ko, ciana-okno, ciana-szafa, ale ciany dla obrazu niema!

1 jeeli tak dalej pjdzie, o ile caa rzesza malarzy niema co zreszt na nich liczy, idjote, o ile kto temu si nie przeciwstawi,, to malarstwo zginie. Nie bdzie poco i dlaj

kogo malowa. I ginie ju ono, ginie w naszych oczach".

Ale Panie skde ! U n moment ! Zaraz wyjani ! Kryzys

ekonomiczny, czy inny djabe, doprowadzi do tego, e architekci buduj miniaturowe mieszkanka !

Ale cudownie ! U n moment! jest to tylko takie cudowne

dla kapitalisty, ktry za swoje pienidze uzyskuje mas mieszka, gdzie kae si gniedzi ludziom, ktrzy si mog tam tyle rusza co motyle przypite szpilk do pudeka.

rys. 54

rys. 55

Mieszkania mae, mieszkania seryjne, ciasne, duszne, pfu !

Ale ! U n moment! Duszne i ciasne! Ale

od czego spekulacja ! O d razu znajduje si taki pan, hygienista, hahaha i mwi : w mieszkaniu nowoczesnem jest miejsce (brak jest wogle miejsca) tylko na rzeczy niezbdne, konieczne, hygieniczne t. zn. dajce si atwo czyci, przewietrza i przedewszyst-kiem takie, ktre nie wytwarzaj kurzu. A obraz wedug nich jest rozsadnikiem kurzu, ju nie mwic o tern, e niema go gdzie powiesi i e nikomu ju dzi nie jest wogle potrzebny!

Wystarczy wedug tych idjotw, gadka kolorowa ciana i najwyej lustro w ktrym si odbija kartoflana twarz waciciela. Precz z obrazem ! to ostatnie sowo dnia !

U n moment ! Nie jest tak le, nie jest tak okropnie jak si to Panu wydaje. Mae

mieszkania nie wykluczaj bynajmniej powieszenia w niem obrazu. Wprost przeciwnie ! obraz staje si w niem nieodzowny !

To prawda! dzi przechodzimy szalony kryzys, nietylko w yciu, ale i w sztuce. S tacy, ktrzy twierdz jak Pan, e malarstwo ginie i podaj przy tem do nieprzekonywujce argumenty jak np. e kryzys dotyczy nietylko marchand'w ale i samych twrcw, w ktrych przerost indywidualizmu, a wic tem samem wzajemne zdawaoby si zaprzeczanie sobie, staje si punktem wyjcia dla tej nieufnoci. Ale to godzi tylko w marchand'w i w interesy malarzy, nie w ich twrczo ! Wprost przeciwnie, dla twrczoci ten rozwj wypadkw jest wanie dodatni. Niech Pan nie zapomina, e malarstwo jest nieodczn i to ogromnie wan czstk ycia i zgin moe tylko razem z caem yciem.

Ale uporzdkujmy nasz dyskusj. > Postawi Pan nastpujce zarzuty: mieszkanie mae jest duszne, mieszkanie mae krpuje ruchy, w mieszkaniu maem niema miejsca na obraz wogle mieszkanie mae jest nieodpowiedniem pomieszczeniem dla czowieka, gdy majc wady niema wcale zalet. Wszystko to jest niezgodne z istot rzeczy. Zaraz ! un moment ! Niech Pan poczeka. Ot mieszkanie mae, tak samo zreszt jak i due jest wtedy tylko duszne, kiedy niema dobrej wentylacji. Zaraz chwileczka. Otwieranie okien w zimie lub puszczanie strug zimnego powietrza przez warczcy wentylator nie jest rodkiem odpowiednim. Z tem si zgadzam. Ale s to tylko sposoby istotnie troch zacofane, nie speniajce swego zadania, ktrym nie jest gwatowna zmiana powietrza w mieszkaniu i de facto chwilowe, lecz stae utrzymywanie czystego powietrza przez jego pynno. Pynne powietrze, oto.

- A c h , merci, przecig, ordynarny przecig i to ma by...

Zaraz, chwileczka ! Pomidzy przecigiem, a pynnoci powietrza jest dua rnica, taka sama jak jest walka z kim na pici a spacerem, gdy si z kim idzie pod rami. W zaplombowanym pokoju, wszystko jedno, podkrelam, duym czy maym, powietrze bdc nieruchomem, atwo bardzo ulega przesyceniu, zanieczyszczeniu. Bezwzgldn zasad kadego mieszka-

nia powinna by: pynno powietrza. Inna historja czem to uzyska. W kadym razie wietrzenie mieszkania oknami dobre jest w lecie, wentylatorami : nigdy. T pynno' powietrza monaby byo uzyska przez u-mieszczanie w cianie okiennej u gry: f i l trw wprowadzajcych stale, a spokojnie zimne powietrze z z zewntrz, ktre by si jednoczenie ogrzewao kaloryferem umieszczonym we wnce ciany na caej jej szerokoci. Zyskao by si w ten sposb rzecz zasadnicz, a oprcz tego i wicej miejsca. Przestrze maa jest pojciem wzgldnem. Jest ona wiksza lub mniejsza, zalenie od tego, jak si z ni obej. Dziki celowoci w ustawieniu mebli, mona dwukrotnie powikszy swoj swobod poruszania si po mieszkaniu. Mimo to rozstawienie mebli jest spraw dodatkow, gdy gwn rzecz jest praca architekta, ktry rozwizujc wntrze w/g zasad funkcjonalizmu stwarza t zasadnicz swobod ruchw.

A mieszkanie mae nie majc z tego tytuu adnych wad, ma jedn ogromn zalet: przytulnoci. Nic niema przyjemniejszego, jak przyj do mieszkania i czu si w niem jakby otulonym kodr, lub jeeli to okrelenie nie bardzo si Panu podoba, to czu si w niem tak bezpiecznie i intymnie jak np. list w kopercie.

Mieszkanie wielkie, wysokie, tego poczucia ciepa, intymnoci nigdy nie da.

Niech Pan nie wymiewa szaf, ek, stow w cianie, bo to wcale nie jest smiesz-niejsze od: rozsuwanych drzwi w cianie. 0 jedno bowiem tu tylko chodzi, mianowicie, aby drog odebrania przedmiotowi jego zasigu w przestrzeni (przy zachowaniu, a nawet pogbieniu jego uytecznoci) udogodni przestrze przeznaczon dla czowieka. Obraz w mieszkaniu by i pozostanie staym towarzyszem czowieka kulturalnego. 1 tu jest wanie caa trudno i zawio sprawy, e dzisiaj notujemy duy spadek obnienia si kultury, przy jednoczesnem jej bardziej szerokiem rozlaniu si, obejmu-jcem prawie wszystkie warstwy spoeczestwa. Ale jej obnienie si jest ogromne. Tak jednak jak dzieciom narzuca si szko powszechn i zmusza si je do zaznajomienia si w niej, do zreszt pobienego z A , B, C, kultury wypracowanej przez dugie szeregi owieconych warstw, tak

i w tym wypadku mieszkanie wraz z obrazem, z caem urzdzeniem powinno by narzucone przyszemu wacicielowi. Jeeli kto dzisiaj oponuje przeciwko obrazom w mieszkaniu, to tylko i jedynie przeciw zawieszeniu obrazami caych cian, a nie przeciw obrazowi jako takiemu. Rzeczywicie, ciana zawieszona od gry do dou obrazami jest z punktu estetyki mieszkania koszmarem, a z punktu hygjeny rzecz niedopuszczaln. Natomiast par obrazw w pokoju wcale si nie sprzeciwia zasadom hygjeny mieszkaniowej, a z punktu estetyki wntrza jest rzecz konieczn.

Obraz w wntrzu podkrela jego przy-tulno, jego zamieszkalo i jego indywidualno i staje si wiernym towarzyszem przy ktrym czowiek jest w stanie cho na chwil zapomnie o swych codziennych troskach i kopotach.

Zjawia si tu jeszcze sprawa, jakie obrazy mog wisie w nowoczesnem wntrzu i dobrze si z niem komponowa, a jakie nie.

Jest rzecz wiadom, e malarstwo szo zawsze cile z architektur. Nic dziwnego. I jedno i drugie robili ludzie tej samej epoki. Tak byo podczas gotyku, renesansu, baroku, na dugo jeszcze przedtem i zawsze stale po tem. Impresjonizm rozpylajcy form znalaz odpowiedni architektur,, gdzie ornamenty zostay zastpione przestrzenn kompozycj bryy. Secesja bawica si giciem elaza miaa swych malarzy, ktrzy w poszukiwaniu zagubionej formy zamknli j w sie wygitych linij. I tak samo dzisiejsza architektura ma swoje malarstwo lub odwrotnie, dzisiejsze malarstwo ma swoj architektur.

Architektura obecnej epoki poszukuje zasadniczo trzech rzeczy: przestrzennej kompozycji bryy, wiata i materjaw konstrukcyjnych. T e m i samemi drogami idzie malarstwo, ktre, czy to abstrakcyjne, czy to przedmiotowe szuka wyranej kompozycji formy wyraonej barw, buduje j, konstruuje, zespala i rwnoczenie uwydatnia rno materjaw przez odrbno traktowania go w fakturze. Cechuje je organizacja wewntrzna sensu malarskiego, plastycznego, a nie literackiego t. z. fabuy". Poszukuje wiata.. Te nie potrzebuj tu dodawa, e odznaczaj si one zawsze czystoci koloru, co nie oznacza surowoci ko-

6

loru. Obrazy niezorganizowane, chaotyczne, brudne; po ktrych zdawaoby si pluskwy a, nie maj oczywicie miejsca w nowo-czesnem mieszkaniu, gdy wogle nie s dzieami sztuki i nie nale ani do adnej epoki ani wogle do malarstwa.

Tak wic... Niema nic bardziej zabawnego, jak za

pa si nate m, e si ma dug i wyczerpujc przemow do: samego siebie. Moje

vis--vis, od duszego ju zdaje si czasu spao snem sprawiedliwego, z bogim umiechem na ustach. Widocznie nio mu si, e indyki pospolite, te ,,dindons comuns" jak mwi, zamieszkiway zamiast ludzi nasze mae nowoczesne mieszkanka, a ludzie rozpoczli budow mieszka tak ogromnych, e si przesuway w nich jak duchy, olbrzymie, brunatne wiecce planety zabkane w przestworzach midzyplanetarnych.

L o t . 1 h. 50' do Krakowa 2 h. 15' do Lwowa 2 h. 10' ,, Gdaska 4 h. 20' ,, Gzerniowiec 2 h. ,, Katowic 5 h- 5 ' Brna 2 h. 10' ,, Gdaska, Gdyni lub Po- 6 h. 25' Wiednia

znania 7 5' Bukaresztu

a kilkanacie godz. do Sofji lub Salonik trwa podr z Warszawy samolotami P . L . L . L O T " Ruch codzienny.

Informacje i bilety: Tel. 547-60, 808-50 i biura podry.

Konkurs Wntrze" Za porednictwem Zwizku Stowarzyszenia Architektw Polskich, Insty

tut Propagandy Sztuki ogosi Konkurs na projekt urzdzenia wntrza. Wntrze miao by pomylane da rednio zamonej rodziny, Prace nagrodzone reprodukujemy w niniejszym numerze.

- Nowa architektura jest zespoleniem wntrza i zewntrza. Projektowanie budynku jedynie dla celw reprezentacyjnych, bez pomylenia o wntrzu, jako terenie, na ktrym odbywa si codzienne ycie, naley do przeszoci. Obecnie architekt naprzd ukada cisy program wntrza, ustala wymiary sprztw, liczc si z potrzebami ycia i z materjaami, ktremi przemys dysponuje i tak uzbrojony przystpuje do projektowania. Ten powany i sumienny stosunek do zagadnie wntrza znalaz swj wyraz w pracach nadesanych na konkurs ogoszony

) przez Instytut Propagandy Sztuki. W wikszoci prac, a jest ich 107 daje si zauway denie do rozwizania wntrza jako przestrzeni i przystosowanie wntrza do rozmiarw poszczeglnych sprztw i naod-wrt zrozumienie zada mebli jako ele

mentw wntrza. Wida analizowanie ksztatw i wymiarw mebli w zwizku z ich przeznaczeniem, wida swobodne operowanie materjaami i barwami. Drzewo, metal, trzcina, jako zasadniczy materja; tkaniny, skra, soma, szko, galalit i d. t., jako materjay dodatkowe, wystpuj w zupenej zgodzie bez obawy naruszenia harmonji garnituru". M a jc specjalne przeznaczenie, poszczeglne sprzty posiadaj du indywidualno; jednoczenie podporzdkowuj si gromadzie pamitajc o sueniu oglnemu celowi caoci wntrza.

Instytutowi Propagandy Sztuki naley si due uznanie za zwrcenie uwagi pizez ogoszenie konkursu na tak donios dziedzin w projektowaniu, jak jest projektowanie wntrz i mebli

N. J.

7

rys.

\l\l\U

P R A C A Nr. 12 nagroda 1.000 z. proj. arch. Barbary Brukalskiej. (Poradnia D o m i Ogrd).

Tematem projektu s mieszkania prywatne z usug hotelow na korytarzu, w domu wielopitrowym. Zaprojektowane s 2 mieszkania: i i 2 osobowe, w ktrych pokj mieszkalny jest prawie identyczny. Rnica w wiclkosci'dotyczy kuchni i wnki, sypialnej. Oba mieszkania posiadaj due balkony ew. tarasy. ciany wyoone s boazerj z drzewa czereniowego. W kcie do pracy grzejniki s osonite pasem z czarnego marblitu i pasem ceramicznym z otworami. Owietlenie stanowi rura wietlna ukryta, biegnca wzdu ciany nad map i oran-erja owietlona od wewntrz. Po-zatem owietl, lampami ruchomemi.

rys. 58

PRACA Nr. 50

Nagroda z. 500 proj. arch. Nina Jankowska. (Poradnia Dom i Ogrd). [Projekt przedstawia: wnk do spania przy pokoju do pracy.

W pokoju sypialnym lko-tapczan, szafa do pocieli, szafa na bielizn i ubranie, stolik nocny rozkadany, moe suy do jedzenia w ku lub w dzie by uywany do pracy. W pokoju do pracy biurko, bibljotek skadajca si ze skrzynek na metalowej podstawie, fotel kryty granatowym zamszem. W rogu skrzane poduszki; podnek obity wen w kraty.

13

rys. 7

15

P R A C A Nr . 223 i 22-2. r y s . 87 i 88 Nagrody po 500 z. proj. J. Dumnicki , J. Juraszyski, B. Schmidt; stud. wydz. archit. W-wa, Lwowska 5 m . 2.

rys. 89

U S

rys. 90

P R A C A Nr . 63.

Nagroda z. 500. Projektowa P r z e m y s a w Kocow-ski. (Lublin, ul . Zamoyska 4).

/ W /

rys. 91

W ukadzie mieszkania rodzinnego ciana rozsuwana czy pokj z pracowni msk.

17

r 1 mv H 1 ' ml

n r - " "

19

krzeso przed buifko.

(l'

1/5.

szafa

1S

l/IO

2 * .

biurko i/3

P R A C N r . 55. rys. cg Nagroda JiOO; z. proj. in. arch. Stanisaw Marzyski (Sekcja wntrz S. A . P.) ul . Jakubowska 16, Warszawa.

Pokj Pana w mieszkaniu 3 pokojowem.

Wykonanie :

a) mebli: 1) jesion, kanty z orzechu i impregnowanej czarno

gruszki. 2) orzech, kanty z mazeru (orzech w poprzek pnia) i

ry. b) obicia: 1) ryps lub barwiona juta, 2) skra. c) ciany: 1) malowanie

klejowe na chropowatym

tynku. 2) tapeta

,,ingren".

rvs. 100 muf.

Nagroda 500 z. proj. in. arch. S. Sienicki (Sekcja w n t r z t S , A. P.). Warszawa, Marszakowska 25.

U W A G A : Dalszy cig prac p. in. S. Sienickiego z powodw technicznych przeniesiono na str. 38.

21

rys. 103 Rzut pracy Nr. 20-b. Proj. arch. S. Sienickiego.

S. P. Adolf Sulikowski.

,,Zniky ciemne wizienia, zniky dawne lochy kryminalne, ktremi straszono zbrodniarzy,

K R O N I K A ale nie zniky ciemne, zimne i podziemne mieszkania dla ludzi mozou i trudu, ktrym los od koyski odmwi wszelkiego u-miechu. Mamy te siedziby, tu w tem miecie, do gsto naokoo siebie, bliej nieraz niby przypuci byo mona, niekiedy tu w niedalekim od nas ssiedztwie, lub na najbliszej ulicy. Nie wiele wiemy tylko, co si w nich dzieje i nie chcemy wiedzie, jakie przeznaczenia zapdzaj ludzi w te podziemne kty".

(Adolf Suligowski Kwestja mieszka", Warszawa i88q).

Zasug . p. Adolfa Suligowskie-go zmarego niedawno, po dugiem pracowitem yciu, byo, e przed pl wiekiem prawie zwrci uwag na stan sprawy mieszkaniowej w Warszawie, na niedostateczn ilo

i jako mieszka dla warstw pracujcych, na zupen niewsplmierno produkcji mieszka do potrzeb tych warstw. Suligowski zapozna spoeczestwo polskie z rezultatami spisu 1882 r. spowodowa ankiet mieszkaniow 1891, podkreli! znaczenie droyzny mieszka i wpywy spelkuacji i stara si, szukajc wzorw na zachodzie, wskaza drogi dla poprawy warunkw mieszkaniowych u nas.

Oddajc hod pamici pierwszego badacza sprawy mieszkaniowej w Polsce, redakcja nie moe si powstrzyma od zacytowania dwuch liczb:

w 1882 r. o ktrym pisze Suligowski w Warszawie na jedn izb przypadao 1,88 osb, w 1932 r. przypada na jedn izb 2,41) osb.

Czyby wszelka praca nad polepszeniem warunkw mieszkaniowych miaa by beznadziejn?

22

Z K S I E K I P I S M Moderne Bauformen. Rocz

nik X X X I . Zeszyt 3. Marzec 1932. D o m Starych Kobiet w Kassel, fundacji Marie von Bo-schauAschrott architekci Otto Haesler i Karl Vlker, Celle.

Punktem wyjcia dla architektw Haeslera i Vlkcra jest w danym wypadku stworzenie zdrowego, wygodnego i dobrze funkcjonujcego oyska dla ycia stu starych kobiet, ktre przebywa maj w Schronisku Aschrott.

Zdrowie i wygoda, potrzeby mieszkaniowe i yciowe starej kobiety s najwaniejszym celem budowli. Dom jako cao i kada jego cz zosobna podporzdkowuj si temu gwnemu celowi.

Wiec przedewszystkiem jednostka mieszkaniowa. Jest ona, jak wida z planu, opracowana starannie i rzeczowo. A e wszystkie mieszkanki schroniska s rwnouprawnione pod wzgldem mieszkaniowym, wic standaryzowana k o m r k a , jak stanowi jednoosobowe mieszkanie,

powtarza si sto razy, bez adnych odchyle od przyjtego moduu.

To uwielokrotnienie standardu nadaje caemu planowi zdecydowanie nowoczesny charakter.

Wszystkie jednostki mieszkaniowe skierowane s na poudnie, poniewa higjena da takiej wanie orjentacji dla pokojw, przeznaczonych dla starych ludzi, a Haesler nie ustpuje nigdy od swojej zasady. Jtder Raum besonntzur rich-tigen Zeit kade pomieszczenie musi by nasonecznione o odpowiedniej porze".

Ta sama zasada kieruje orientacj funkcjonalnego acucha pomieszcze oglnego przebywania, ubikacyj gospodarczych, mieszka dla personelu i t. p., ktrych ukad stosuje si jaknajcilej do wygody kadej z mieszkanek schroniska wygody i zadowolenia, ktre s, jak mwiem, wytyczn planu i realizacji tej budowy.y p

Haeslerowskie kanony projektowania, wypywajce z obliczeniowego podejcia do pracy architekto

nicznej, kazay mu i w tym rwnie wypadku nie l iczy si z przypadkowym kierunkiem ulic oraz wtpliw estetyk" zamknitych zwar-tem zabudowaniem gbokich ku-rytnrzy ulicznych. Jak wida z panu sytuacyjnego, kompleks budynkw Schroniska Aschrott ustawiony jest tak, jak gdyby otaczajce go ulice wogle nie istniay.

Fotografja skrzyde mieszkalnych, na ktrej wida cakowicie otwarte na soce ciany poudniowe, wskazuje wyranie, e Haesler i Vlker zastosowali, jak zwykle, szkieletowy system budowy, o ktrym obszernie pisaem w N-rze D. O . M . , omawiajc osiedla w Kassel i w Celle. Wypenienie szkieletu stalowego stanowi cega dziurawka ' i tekton do izolacji stropw i na cianki dziaowe uyto solomitu. Ciekawi jestemy praktycznych rezultatw zastosowania en masse tego materjau w budynku o charakterze bd co bd sanatoryjnym.

S. Syrkus.

23

Studio. Projekt i wykonanie Fabryki Mebli Artystycznych O T T O P F E F F E R K O R N , Bydgoszcz. (Oddzia w Warszawie: Bielaska 4).

R E N I E T Y L K O P A C H N , ale przynosz pokany dochd wacicielowi ogrdka ranego. Kwiat city znajduje nabywcw. Zasadcie silne, zdrowe krzewy r w ogrdku przy domu. Kilkaset odmian, kwitncych od wiosny do mrozw. Ceny najtasze od i z. dajcie prospektu.

K W I E T N I C A , Warszawa, Zota, 3, tel. 670-75. Plantacje r i krzeww D-ra Cz . Stankiewicza.

24

SPRAWOZD ANSE z dziaalnoci Polskiego Towarzystwa Reformy Mieszkaniowej

za czas od 31 grudnia 1930 r. do dnia 31 grudnia 1931 r.

Stosunek do Midzynarodowego Zwizku dla Spraw Mieszkaniowych w Frankfur

cie nad M . Stosunek do Miedz. Zwizku dla Spraw

Mieszkaniowych w Frankfurcie zmieni si na skutek uchway powzitej na Walnem Zgromadzeniu P. T . R. M . , a mianowicie Towarzystwo przestao by sekcj Zwizku, a zostao jego czonkiem. Jednake czonkowie P. T . R. M . w dalszym cigu korzystaj ze wszystkich przywilejw nalenych czonkom Midzynarodowego Zwizku.

Zarzd. W skad Zarzdu naskutek wyborw na

poprzedniem Walnem Zgromadzeniu weszli pp. : Garbusiski Tadeusz Gutt Romuald Inlender Henryk (Zw. Rewiz. Spdz.

Wojsk.) Jankowski Jzef (Tow. Urb. Polsk.) Jurkiewicz Stanisaw Ponikiewski Marjan (Stow. Bud. Mieszk.

Z . U . P . U . ) Porowski Marceli (Zwizek Miast Pols.), Strzelecki Jan (Warsz. Spdz. Mieszk.), Teoplitz Teodor (Spol. Przeds. Budowl.), Wroczyski Czesaw. W skad Komisji Rewizyjnej weszli pp. : Gajewski Wacaw, Porbski Jzef (Bank Gosp. Kraj.), Gandecki Antoni (Zwizek Rew. Spdz. Mieszk. i Bud. Mieszk. w Polsce). N a pierwszem Zebraniu Zarzd ukonsty

tuowa si w nastpujcy sposb: Prezesem zosta p. Dr. Stanisaw Jar

ki ewicz, Viceprezesem p. Teodor Toeplitz, Skarbnikiem p. Dr . Tadeusz Garbusi

ski, Sekretarzem p. Micha Kaczorowski. Zarzd odby w tym okresie n posiedze,

na ktrych obecni byli : i czonek zarzdu n razy 3 czonkw zarzdu io ,, i czonek zarzdu 8 ,,

2 czonkw zarzdu y ,, i czonek zarzdu 6 ,, 1 czonek zarzdu 5 2 czonkw zarzdu 4 ,,

Kontakt z wadzami publ. i instytucjami spoecznemi.

Zarzd w okresie sprawozdawczym korzysta z kadej okazji dla podkrelenia wobec wadz publicznych zagadnienia mieszkaniowego. Wystpowa z inicjatyw skadajc szereg memorjaw a mianowicie: 1. Memorja w sprawie popierania budow

nictwa mieszka robotniczych w zwizku z przygotowanym przez Rzd projektem ustawy o popieraniu budownictwa. Memorja ten dorczono Panu Prezesowi Rady Ministrw, Panom Ministrom: Spraw Wewntrznych, Robt Publicznych, Pracy i Opieki Spoecznej, oraz Min is t rowi i Viceministrowi Skarbu,

2. Tezy w sprawie budownictwa drewnianego, ktre zostay dorczone powyej wymienionym osobom,

3. Memorandum w sprawie budownictwa mieszkaniowego, ktre zostao zoone na rce Pana Ministra Robt Publicznych z prob o przekazanie go do Midzynarodowej Komisji Robt Publicznych w Genewie.

W ostatnim czasie P. T . R. M . wsppracuje z wadzami pastwowemi w zakresie uruchomienia akcji budowy domw drewnianych.

Ponadto Towarzystwo stara si utrzymywa cisy kontakt ze wszystkiemi instytucjami spoecznemi pracujcemu w zakresie sprawy mieszkaniowej. Midzy innemi u-trzymuje ywy kontakt z Sekcj Mieszkaniow Warszawskiego Towarzystwa Hygie-nicznego. W wykadach na kursach mieszkaniowych organizowanych przez Warsz. Tow. Hyg. brao udzia czterech czonkw P. T . R. M . , w tem dwuch czonkw Zarzdu. W obradach Komisji Planu Regjo-nalnego m. st. Warszawy bierze rwnie udzia przedstawiciel Towarzystwa.

25

Udzia w Midzyn. Kongresie Mieszk. organizowanym przez Miedz. Zwizek dla Spr.

Mieszk. Berlin czerwiec 1931 r.

P r z e d s t a w i c i e l a m i P . T . R . M . n a K o n gres ie b y l i p p . : V i c e p r e z e s T e o d o r T o e p l i t z , S k a r b n i k T a d e u s z G a r b u s i s k i i cz onek Z a r z d u M a r j a n P o n i k i e w s k i . W z i l i o n i udz ia w o b r a d a c h K o n g r e s u . P o z a t e m n a K o n g r e s i e b y a o b e c n a w y c i e c z k a p o l s k a z o o n a z 2 i o s b .

S p r a w o z d a n i e ze s tanu s p r a w y m i e s z k a n iowe j w Po l sce d o r c z o n e jeszcze w r o k u 1930 M i d z y n . Z w i z k o w i d l a Spr . M i e s z k . zosta o u m i e s z c z o n e w j e d n e m z w y d a w n i c t w k o n g r e s o w y c h M i e d z . Z w i z k u , a m i a n o w i c i e " L ' i m p o r t a n c e actuel le et future d u p r o b l m e c o n o m i q u e de l ' h a b i t a t i o n " .

Z r a m i e n i a P . T . R . M . w d y s k u s j i b r a udzia V i c e p r e z e s T e o d o r T o e p l i t z . P o d k r e l i o n og ln i sta rozb ieno p o m i d z y k o m o r n e m i p a c a m i , ktre j p o d w y szenie w y n a g r o d z e b y n a j m n i e j zapobiec n i e zdoa .

M i n i m u m m i e s z k a n i o w e jest rne w r o z m a i t y c h kra jach , lecz c z y n s z za m i e s z k a n i e jest zawsze w y s z y n i cz w y n a g r o d z e n i a ktr p r a c o w n i k m o e n a k o m o r n e p r z e z n a c z y .

Jest to istot s p r a w y m i e s z k a n i o w e j , z ktre j w y n i k a , e b u d o w a m i e s z k a d l a t y c h , k t r z y w a c i w e g o k o m o r n e g o nie s w stan i e op ac i , m u s i b y oparta o f u n d u s z e p u b l i c z n e . D o m y te przeds tawia j w i c d o b r o spo eczne , a a d m i n i s t r a c j a i c h p o w i n n a b y s k u t e c z n a i a twa d o s k o n t r o l o w a n i a . I s tnie j c z t e r y f o r m y tej a d m i n i s t r a c j i : a d m i n i s t r a c j a b e z p o r e d n i a p r z e z p a s t w o , g m i n , ins ty tuc je specjalne, l u b te przez organ izac j s a m y c h lokatorw. T a ostatnia f o r m a m i m o w i e l u t rudnoc i , k tre p r z e d stawia , na jbardz ie j zbl ia si d o idea lne j . Jest b o w i e m oszczdn , r o z w i j a p o c z u c i e o d p o w i e d z i a l n o c i i daje szerokie pole k o n t r o l i . W r e s z c i e r o z w i j a w cz onkach p o c z u cie w s p l n e j wasnoc i i s p r z y j a r o z w o j o w i y c i a spo e cz nego . T o te nawet w kra jach , w k t r y c h a d m i n i s t r a c j a d o m w jest pas t w o w a , l u b m i e j s k a ( U R S R , W i e d e , F i n -landja) p o w o u j e si lokatorw d o p o m o c y w zarzdzie d o m w . W F i n l a n d j i nawet w d o m a c h b u d o w a n y c h bez p o m o c y r o d k w p u b l i c z n y c h t w o r z si n o w e f o r m y zarz

d u w a s n o c i mieszka ln . (Spki akcy jne wac ic ie l i d o m w , k t r y c h akc jonar juszam i m o g b y t y l k o lokatorzy) . N a ; c a y m wiec ie daje si z a u w a y w y r a n tendenc j d o z m i a n y c h a r a k t e r u p r a w a lokatora .

Jak j u to p o w i e d z i e l i , n iezalenie o d s iebie p a n o w i e M u l e r t i Se l l ier , j u par lat t e m u , m i e s z k a n i e przesta o b y (zagadnien i e m p r y w a t n e m . T w o r z y si n o w e p r a w o p r a w o s p o e c z n e lokatora , a sp dz ie ln ia m i e s z k a n i o w a kszta tu je jego zasady i daje d o w o d y jego y w o t n o c i .

J e d n o c z e n i e z K o n g r e s e m o r g a n i z o w a n y m p r z e z M i e d z . Z w i z e k d l a S p r a w | M i e s z k . o d b y w a si w B e r l i n i e K o n g r e s L o n d y s k i e j F e d e r a c j i F d r a t i o n Internat iona le de l ' H a b i t a t i o n et de l ' A m n a g e m e n t des V i l l e s , p o w i c o n y w wiksze j m i e r z e z a g a d n i e n i u u r b a n i z a c j i ( p l a n o w a n i u miast) . T o n ieco j e d n o s t r o n n e nastawienie F e d e r a c j i b y o , jak w i a d o m o , p r z y c z y n p o w s t a n i a M i d z y n a r o d o w e g o Z w i z k u z s iedz ib zarzdu we F r a n k f u r c i e n / M . p o w i c a j c e g o si przedew s z y s t k i e m b a d a n i u s p r a w y m i e s z k a n i o w e j . P o n i e w a wys i k i dce d o u t w o r z e n i a p r z y F e d e r a c j i Sekc j i M i e s z k a n i o w e j ( o d p o w i e d nie w n i o s k i b y y u c h w a l o n e n a K o n g r e s i e W i e d e s k i m 1926, i na K o n f e r e n c j i w L u -x e m b u r g u 1927) n i e d a y rezu l ta tu , w y b i t n i dz ia acze mieszkaniowi Francji , B e l g j i , H o -l a n d j i , N i e m i e c i i n n y c h k r a j w u t w o r z y l i samodzieln p l a c w k pracy . O d samego pocztku i s t n i e n i a Z w i z e k d y d o p o r o z u m i e n i a z F e d e r a c j . P i e r w s z y m k r o kiem w t e m b y o w y z n a c z e n i e w s p l n e j daty K o n g r e s w w B e r l i n i e i j ednoczesne i c h otwarc ie i zamknic ie .

Wydawnictwa.

W y d a n o cz te ry b r o s z u r k i Ser j i I I : 1. C z y dzis ie jsze p r z e p i s y p r a w n e o p o

p i e r a n i u b u d o w y m i e s z k a pozwala j na real izacj b u d o w y m i e s z k a r o b o t n i c z y c h " streszczenie o d c z y t u w y g o szonego na W a l n e m Z g r o m a d z e n i u w d n i u 20 lutego 1931 r. p r z e z p. Jana Strze leckiego .

2. F i n a n s o w a n i e i k o m o r n e na j taszych k r a j w E u r o p y " ( u l o t k a t a d r u k o w a n a by a i w j z y k u f r a n c u s k i m , d o s t a r c z o n o j n a K o n g r e s M i e s z k . w B e r l i n i e ) .

3. M i a s t o J u t r a " opis f i l m u u r b a n i s t y c z nego.

26

. Tezy w sprawie budownictwa drewnianego".

Bibljoteka.

Bibljoteka powikszya si w ostatnim okresie o 250 ksiek i broszur i posiada o-becnie 1 050 tomw. Pozatem jak w roku ubiegym Towarzystwo prenumeruje pewn ilo pism z dziedziny mieszkaniowej, budownictwa, architektury, urbanistyki spoecznej, oraz opaca pewn ilo prenumerat miesicznika Dom Osiedle Mieszkanie" za pisma otrzymywane przez ten miesicznik w drodze wymiany. W ten sposb Towarzystwo posiada obecnie :

35 pism polskich, 20 pism w jzyku niemieckim, w tem

3 wydawane w Austrji, reszta w Niemczech, 10 pism w jzyku francuskim, w tem 6

wydawanych we Francji, 2 w Algierze, 2 w Belgji,

4 pisma w jzyku angielskim w tem 3 wydawane w Anglji a 1 w Ameryce,

3 pisma czeskie, 3 ,, szwedzkie, 2 woskie, 1 pismo hiszpaskie, 2 pisma portugalskie, 1 pismo wgierskie, 1 pismo fiskie, 1 japoskie, 1 wydawane w Brazylji, 1 w Argentynie.

* Pisma i ksiki s do dyspozycji czonkw bezpatnie. Z Bibljoteki w roku 1931 korzystao 29 osb w tem 8 z ramienia instytucji (czonkowie osoby prawne), reszta za czonkowie osoby fizyczne.

Wycieczka na Kongres Mieszkaniowy w Berlinie, czerwiec 1931 r.

Zorganizowano wycieczk na Kongres celem uatwienia czonkom Towarzystwa u-dziau w tyme Kongresie. W wycieczce tej brao udzia dwadziecia jeden osb, z tego czternacie osb pojechao na dalsz okrn naukow wycieczk do Dresna, Pragi Czeskiej, Lipska organizowan przez Midzynarodowy Zw. dla Spr. Mieszk.

Towarzystwo starao si uprzystpni udzia w tej wycieczce przez obnienie jej kosztw. Zaatwiono dla wyjedajcych, spraw paszportw ulgowych, oraz zniek

na P. K. P., w okrnej wycieczce naukowej uzyskano znik udziaw, w Berlinie zapewniono tanie noclegi, oraz podano adresy tanich punktw ywnociowych.

Udzia Polski w Midzynarodowej Wystawie Budowy Miast i Mieszkaniowej w Berlinie

9.V2.VIII 1931 r.

Udzia Polski w Midzynarodowej W y stawie Budowy Miast i Mieszkaniowej w Berlinie organizowao Towarzystwo wsplnie z Ministerstwem Robt Publicznych, M a gistratem m. st. Warszawy, Towarzystwem Urbanistw Polskich, oraz Stowarzyszeniem Architektw Polskich.

P. T . R. M . uwaao za swj obowizek skoordynowa wysiki majce na celu zebranie i przygotowanie eksponatw odpowiadajcych tematowi Wystawy. Do pracy moga si Towarzystwo zabra dopiero dnia 30 marca, kiedy okazao si, e istnieje jedno tylko zgoszenie indywidualne polskie i nikt si caoci pracy nie zajmuje a miarodajne czynniki uznay, e obecno Polski na Wystawie jest wskazan. Eksponaty przedstawia miay w przekroju dorobek Polski w dziedzinie problematw regulacyjnych i mieszkaniowych, jak tego wymaga waciwy temat i zakres Wystawy, ktra w dziale midzynarodowym nie bya wystaw przemysu budowlanego.

Polska otrzymaa jedn sal, ktr zajli wystawcy i ich eksponaty: 1. Magistrat m. st. Warszawy oglny

plan zabudowania, komunikacja dalekobiena, regjonalna i miejska i midzy-dzielnicami, parki i tereny sportowe, podzia terenw i rozmieszczenie przemysu.

2. Ministerstwo Komunikacji Model Dworca Gwnego.

3. Politechnika Warszawska prace stu- dentw VI , VII, VIII kursu dotyczce

studjw urbanistycznych, bloku mieszkaniowego, dzielnic i caoci miasta.

4. Zwizek Stow. Arch. Polskich zbir fotograf ij.

5. Stow. Bud. Mieszk. Z. U . S. zakres dziaalnoci w 1930/31 r plany i typy mieszka.

6. Fundusz Kwaterunku Wojskowego Domy oficerskie i podoficerskie w Gdyni, Warszawie, Bielsku i Lublinie.

27

y. Warszawska Spdzielnia Mieszkaniowa, Osiedle na oliborzu plany mieszka, fotografje, Osiedle na Rakowcu plan.

8. Syndykat Polskich H u t elaznych domy jednorodzinne i domy wysokie, plany i detale konstrukcji.

9. Pierwsza Spdzielnia Mieszkaniowa,, J e d n o " sytuacja i typowe rzuty.

10. Spdzielnia Mieszk. U r z d n . Banku Polskiego typowe rzuty i fotografje.

11. Spdzielnia Mieszkaniowa czonkw, S. U . P. sytuacja, rzuty i fotografje.

Pokaz Mieszkaniowy w Stanisawowie Padziernik KJ31 r.

N a pokaz ten urzdzany przez Spdzielni Mieszk. N o w e D o m y " w Stanisawowie Towarzystwo przygotowao 12 tablic dydaktycznych, dotyczcych sprawy mieszkaniowej. N a uroczysto pokazu delegowao Towarzystwo arch. L . Tomaszewskiego. Pokaz obudzi wielkie zainteresowanie, odwiedzio go okoo 2 600 osb.

Po zamkniciu pokazu w Stanisawowie cz eksponatw, w tem tablice P. T . R. M . zostay przewiezione do Lwowa, gdzie M i e j skie M u z e u m Przem. Artystycznego zorganizowao pokaz mieszkaniowy.;

Pokaz Mieszkaniowy p. n. Sprawa Mieszkaniowa" na Wydziale Architektury Politech

niki Warszawskiej.[

Pokaz ten organizowany by przez Zwizek Suchaczy Architektury przy wspudziale P. T . R. M . Obejmowa tablice dydaktyczne P. T . R. M . , plany polskie z Midzynar . Wystawy Budowy Miast i Mieszkaniowej w Berlinie, wystaw objazdow D a s Neue Frankfurt", oraz tablice W i e deskiego M u z e u m Spoeczno-Ekonomicznego.

Wystawa Mieszkaniowa na oliborzu. W lipcu 1931 r. rozesano do f i r m za

interesowanych zawiadomienia o majcej si organizowa wystawie na oliborzu. N a deszo kilkanacie odpowiedzi, przewanie wyraajcych zgod na wzicie udziau w

Wystawie. Jednake z powodu kryzysu gospodarczego zaniechano w 1931 r. projektu urzdzenia tej wystawy.

Staa Wystawa Budowlano - Mieszkaniowa przy Muzeum Pastw. Zak. Hyg.

Komitet organizacyjny w skad ktrego wchodz przedstawiciele P. T . R. M . i Pastw. Zakadu Hygieny odby w biecym okresie kilkanacie posiedze opracowujc oglny plan wystawy. Wystawa dzieli si na dwie czci :

1. C z oglna, w ktrej znajdowa si bd tablice dydaktyczne dotyczce sprawy mieszkaniowej, modele i wzory wielkoci naturalnej i t. p.

Program tej czci obejmuje zagadnienie zego mieszkania, jego skutkw, wyboru mieszkania, wyboru i rozplanowania dziaki, warunkw zdrowego mieszkania i t. d.

2. C z wystawowa obejmowa bdzie eksponaty poszczeglnych firm.

Sala przeznaczona na W y s t a w a mieszczca si w suterenach Pastw. Zak. H y gieny zostaa ju zaprojektowana i czciowo wykonana.

Film Miasto Jutra".

Towarzystwo nabyo na wasno f i l m urbanistyczny wytwrni Svend N o l d a n " p. n. M i a s t o Jutra". F i l m ten posiada du warto naukow i P. T . R. M . przez nabycie go pragnie umoliwi obejrzenie go przez zainteresowanych.

F i l m ten wzbudzi wielkie zainteresowanie. Zosta on wywietlony pora pierwszy przez Towarzystwo w padzierniku 1931 r. dla t umnie zgromadzonych czonkw, oraz zaproszonych goci. Pokaz f i lmu zosta u-zupeniony przez obszerne objanienie opracowane przez Towarzystwo.

Po pokazie cay szereg instytucyj nau-wych i samorzdowych zwrci si z prob o wypoyczenie f i lmu. Dotychczas f i lm zosta wywietlony: dwukrotnie w Warszawie, dwukrotnie we Lwowie, w odzi , Stanisawowie, Bielsku i Poznaniu.

28

B I L A N S POLSKIEGO TOWARZYSTWA REFORMY MIESZKANIOWEJ

za czas od 31. XII. 1930 r. do 31. XII. 1931 r.

Kasa 883,00 Bank Gosp. Kraj 353.54 Poczt. Kasa Oszczdn 466,43 Dunicy 2.081,53 Ruchomoci 1.553,12 Bibljoteka 1,00 Wydawnictwa ( 1 6 ) . . . . 6,00 Tablice dydakt. w spr. mieszk. . 100,00 Fi lm 1,00

5-445,62

Wierzyciele 2 .765,00 Straty i nadw. 1930 r 1 .098,62 Nadwyka 1931 1.582,00

5.445,62

STRATY i NADWYKI.

Amortyzacja nieruch 388,28 Wydatki na Bibljotek . . . . 2.162,02 Wydatki na wydawnictwa . . . 1.281,67 Skadka cz. do M i e d z . Zw. dla

Spraw Mieszkaniowych . . . 3 .316,80 Koszty utrzymania sekretarjatu

i adm gospodarcze 6.779,92 Koszty urzdzenia wystaw . . 10.810,67 Koszty urzdzenia wycieczek . 4.091,96 Koszta nabycia i uyw. filmu . 1.836,46 Nadwyka 1.582,00

32.249,78

Sprzedane wydawn. Kongres Wpywy z wydawnictw . , Wpywy ze skadek czonk Subwencje Wpywy z wystaw . . . Wpywy z wycieczki . . Wpywy z filmu . . . .

10,00 13,00

11.014,50 4.150,00

10.779,19 4-235,34 2-047,75

32.249,78

BLACHA CYNKOWA Najpraktyczniejszy, najlejszy, najtrwalszy materja do krycia dachw i ozdoby wntrz.

CENA ZNACZNIE Z N I O N A !

Wszelkich wyjanie i instrukcji technicznych u d z i e l a b e z p a t n i e :

B L A C H A C Y N K O W A " Biuro sprzeday polskich walcowni cynku K>atowice, ul . M a r j a c k a Nr. 11.

Archi tekc i P R Z E W O D N I K I N F O R M A C Y J N Y

IMI N A Z W I S K O A D R E S Telefon

Brukalska Barbara Brukalski Stanisaw Buckiewiczwna Marja Bujnowski Zygmunt Celarski Zdzisaw Szczsny Czerwiski Jzef Napoleon Dobrzyska Jadwiga Filipkowski Stanisaw Gdzikiewicz Stanisaw Goldberg Maksymiljan Grochowicz Stanisaw Gutt Romuald Gunath W a d y s a w Jankowska N i n a Jankowski Jzef Jasieski Henryk Jawornicki Antoni Kos Konrad Kopkowicz Franciszek Kranz Waldemar Kurkiewiczwna Helena Lachert Bohdan Leszczyski Stanisaw L i l p o p Franciszek o b o d a Zygmunt okcikowski Mieczysaw Maciejewski Eugenjusz Manasterski Stefan Michejda Tadeusz Mischel Z .

Nowakowski Tadeusz Neufeld Mieczysaw Oderfeld Henryk Paprocki A d a m Pillar Jan Pitak E d m u n d Pachecki Bolesaw Poznaska Janina Poznaski Jerzy Raski Stanisaw Rudzki Tadeusz Rutkowski Hipolit Seydenbeutel Edward Syrkus Helena Syrkus Szymon Stefanowicz Jan Szabuniewicz Mirosaw Szanajca Jzef Szczygliski Bronisaw Szperling Jan

Warszawa, ul. Niegolewskiego 8

,, Raszyska 50 u Duga u

Krzemieniec, Zarzd Liceum, architekt rejonowy Warszawa, ul. Wsplna 5 m. 5

Krakowskie Przedmiecie 79 ul. Mokotowska 51/53 m. 20 ,, Kozietulskiego 6

,, ,, Nowogrodzka 18 ,, Mokotowska 45

,1 u Wroskiego 5 ,, ,, Ursynowska 44

oliborz, ul. Kochowskiego 2

Krakw, ul. Studencka 19 Warszawa, ul. Myliwiecka 16

,, ,, Sewerynw 5 Zakopane, willa Boryna" Zamo, ul. Nowa 4 Warszawa, ul. Marszakowska 36 m. 3

Katowicka 9 Wilcza 43 Aleja R 10 Krakowskie Przedmiecie 79 Elektoralna 28 m. 15

Gdynia, Szosa Gdaska, Gdyska Spdz. Mieszk. Warszawa, oliborz, ul. Krasiskiego 21 m. 12 Katowice, ul. Poniatowskiego 19

Warszawa, ul.

Starogard Bydgoszcz, Warszawa,

Sosnowiec, Warszawa,

Leszczyska 8 Polna 52 Szopena 4 m. Bagatela 15 Sucha 18

Zduny 18 ul. Wiicza 9

,, Sdziowska 7

., Filtrowa Si m. 1 ,, Kaliska 3 a ,, Polna 52 m. 3 ,, Marszakowska 63 ,, Senatorska 38

,, Akademicka 1 ,, Polna 64 m. 33 ,, Glogiera 5 ., Suewska 3 m. 3 ,, Pankiewicza 4

11-15-

30

I M I i N A Z W I S K O A D R E S Telefon

wierczyski Rudolf prof Pol . To oczko Kazimierz Towiski Tadeusz prof. Polit. Tokar Ludwik Tomaszewski Leonard Tomaszewski W a c a w Ulatowski Kazimierz Weker W a c a w Wondrausch Bronisaw Witkowski Tadeusz Woyciechowski S. Zborowski Bruno Asfalty

Warszawa, ul. Myliwiecka 12 ,, ,, Myliwiecka 14

,, Stuewska 3 ,, ,, Nowogrodzka 3

,, Korzeniowskiego 6 Gdynia, ul. Abrahama Toru, ul. Legjonw 2 Warszawa, ul. Soneczna 50, rg Spacerowej Wocawek, ul. gska 2 + Lublin, ul. Zielna 4 m. 9 Warszawa, ul. Filtrowa 67 m. 40

,, ,, Korzeniowskiego 6

762-62 268-26

8-28-65

433-9 8-26-05

12-51 889

S-88-00

8-43-64 8-18-36

F I R M A A D R E S Telefon Uwagi

Jan Andrzej Wrablik Warszawa, Karolkowa 86 534-57 specjalnoe : asfalty

wszelkiego rodzaju oraz krycie d a c h w

Architektoniczne biura

Micha Szachowskibudowniczy Warszawa, ul. Kopernika 33 334-30 Szkice, projekty, plany, kosztorysy, d o z r tech

niczny

Blacha

D / H A . Gepner Warszawa, ul. Grzybowska 27 655-25 690-27

Blacha cynkowa i pocyn-kowana, mosidz, mied , aluminjum, ow i t. p. w surowcach i pfabry

katach.

Blacha cynkowa

D / H Herman Meyer, Sp. A k c . Warszawa, ul. Traugutta 2 603-84

Blacharskie Zakady

Zakady Blacharskie G R Y F F "

w. A . Jurewicz Warszawa, ul. Pikna 30 8-35-56

ornamentacje, krycie dachw, wszelkie roboty w c h o d z c e w zakres b u dowlanego blacharstwa,

remont, konserwacja.

Betonowe Wyroby

W y t w r n i a W y r b . Betonowych

Henryk Googowski Warszawa, A l . Jerozolimskie 21 219-74

432-83

Krgi studzienne, rury 1 5 1 2 0 rednicy , pyty , supy, krawniki, cega pustaki, tarasy, balkony,

pergole i t. d.

E d m u n d Schmidt Wytw. Wyrobw Beton, i Ksylolitowych Warszawa, ul. Grjecka 56 328-39

stopnie, parapety, posadzka i rne wyroby

..sztuczny k a m i e "

Budowlane Materjay

T o w . dla Handlu Mat . Bud. D O S T A W A "

Warszawa, biuro u!. Krucza 38 skad ul. Targowa 12

8-92-28 10-12-28

Budowlane materjay zastpcze i-a Krajowa Wytwrnia

Nowoczesnych Materjaw Budowlanych GRODZISK-MAZOWIECKI sp. z 0. 0.

Warszawa, ul. Ordynacka 5 m. 1 706-36 774-85

Ciepchrnne materjay budowlane . .Mastewal"

Budowlane Materjay Zastpcze

Zagajski Mieczysaw sp. akc. Warszawa, ul. rawia 3 550-20 Heraklit

Zak. Przem. C E L O L I T sp. akc. Warszawa, ul. Ordynacka 5 420-05 celolit, materjal budowla

ny, izolacje termiczne i dwikowe

I Z O B E T " in. Dyonizy Popawski

Warszawa, ul. Karowa 5 m. 12 539-80 N o w y sposb budowy

cian i s t ropw z betonu izolowanego .,

Budowlane przedsibiorstwa

Banasiak J. i Kasperski T . Biuro Techniczno-Budowlane Warszawa, ul. Emilji Plater 35

448-27

Przeds. In.-Budowlane arch. Jzef Drecki

Warszawa, ul. Marszakowska 15a S-85-77

Spoeczne Przeds. Budowlane spdzielnia z ogr. odp. Warszawa-oliborz, Ustronie 2

11-45-40 11-45-13

Przdsib. I n . - B u d . ,,Zjednoczeni Inynierowie"

sp. z 0. o. Warszawa, ul. Uniwersytecka 4

899-26 894-71

Przdsib. Rob. Bud. Edward Klein

Warszawa, A l . Jerozolimskie 19 260-60

Kalinowski N . i Syn sp. z o. o. Gdynia, Skwer Kociuszki 18-29

Kleiber A . i Jeewski W . Przdsib. Robt Budowlanych Warszawa, ul. Ordynacka 8

688-11 542-70

Saski Jerzy Kielce, ul. Sienkiewicza 57 490

Przdsib. R o b t Budowl. i Kanalizac. I. Tyller

d, ul. Trbacka 18 162-09 171-38

W . Markusfeld d, ul. Ceglana 114 213-15

T . R. B. T o w . Rob. Bud. in. Bogusaw Lencki i S-ka

sp. z ogr. odp.

Warszawa, ul. Miodowa 21 Oddzia w B r z e c i u n/Bugiem,

ul. Zygmuntowska 36

664-11

B. Missir i S-ka Przeds. In. Budw. Sp. z o. o. Sosnowiec, ul. Dbliska 7 133

Terrabona Sp. z o. o. Warszawa, ul. Korzeniowskiego 6 918-12 Roboty budowlane Szlachetne wyprawy

fasadowe T e r r a b o n a " Roboty lastrikowe

C e r a m i k a

In. cer. Cieszewski Jzef Warszawa, ul. Kopernika 30 607-49 cega stropowa

In. Albert Karp biuro t e c h n i c z n e

Warszawa, ul. Wilcza 54 8-72-47

Pomorskie Zakady Ceramiczne tow. akc.

Grudzidz D a c h w k i (karpiwka obiona, holenderka

i rzymska)

J. Kulesza i S-ka H A L I S"

Warszawa, ul. Warecka 14 646-62

Kafle majolikowe, biae. Budowa piecw i kuchen.

Terrakota i pytki cienne, piece kaflowe

przenone

32

C e m e n t

D / H Herman Meyer Sp. A k c . | Warszawa, ul. Traugutta 2 I 602-84

Centralne Ogrzewanie Wodocigi

Jan Raski Zakady Urzdze Zdrowotnych

Toru, ul. Sowackiego 26 264 Kanalizacje, ogrzewania

centr. wodocigi wentylacyjne

Domy gotowe

K . Rudzki i S-ka sp. akc. Warszawa, ul. Fabryczna 3 692-16 600-87

domy stalowe

M . Kamiski i T . Starczyski sp. z ogr. odp.

Warszawa, ul. N . wiat 30 m. s S40-97 domy drewniane

Drzewka i roliny ozdobne

Stanisaw Przedpeski Pock, ul. Tumska 6 320 i 172 R n e cebulki kwiatowe, wszelkie nasiona

Elektryczne aparaty i armatury

Bracia Borkowscy Zakady Elektrotechniczne sp. akc.

Warszawa, A l . Jerozolimskie 6 642-79 684-66

T o w . Elektr. R A N D E M " sp. z ogr. odp. w Katowicach,

ul. Pisudskiego 32

w Warszawie ul. Krlewska 18/8 686-63 Fabryka racjonalnych

opraw wiet lnych. Biuro projektw.

Elektryczne owietlenie

Nowik i Serejski Fabryka yrandoli

Warszawa, ul. Elektoralna 20 670-89 istnieje od r. 1 9 0 6

E L E K T R O S " Sp. z o. o. Warszawa, ul. Marszakowska 151 705-69

Racjonalne i nowoczesne yrandole elektryczne.

elazka, grzejniki, oraz wszelkie artykuy

elektryczne.

Gazowe piecyki kpielowe

Stanisaw C o h n Warszawa, ul. Senatorska 36 641-61 641-62

G r z e j n i k i

Sp. A k c . J. John d, ul. Piotrkowska 213221 centr. : 196-28

Radjatory jedno dwu i cz terosupkowe. 1

Stowarzyszenie Mechanikw Polskich z Ameryki

Warszawa, ul. Marszakowska 46 8-06-99

T o w . Starachowickich Zakadw G r n i c z o - H u t n i c z y c h sP. akc.

Warszawa, ul. Warecka 15 270-09

Koty do ogrzewa centralnych

Sp. A k c . J. John d, ul. Piotrkowska 213221 centr. : 196-28

Oryginalne koty Stre-bel - a

Fabryka wyrobw szamotowych i fajansowych S. A . Skawina

Skawina k. Krakowa Krakw 110-80

Najlepsze szamotowe kafle biae i kolorowe.

33

L i n y

F. Piernikarz Warszawa, ul. Graniczna 1 610-88 298-01

L i n y konopne do budowy sznur konopny biay i smoowy do uszczelnienia rur' kanalizacyjnych oraz ko -nopie do rur wodocig .

Sznury

F. Piernikarz Warszawa, ul. Graniczna 1 610-88 298-01

Sznur konopny biay i smoowy do uszczelnienia rur kanalizacyjnych i dachwek, oraz konopie do

rur wodocigowych

Izolacje

O R O R G "

dawn. Orowski, Rogowicz i S-ka Warszawa, ul. Krlewska 8 701-23

Fabryka izolacji korkowej, Bituminy, A q u i s o -lu, Impregnoliny. Z a bezpieczenie budowli od wilgoci. Krycie i

izolacja dachw. Roboty asfaltowe. W s z e l

kie materjay izolacyjne.

Biuro Techniczne Stankiewicz i S-ka

inynierowie Warszawa, ul. Widok 23 304-88

Conco, materjay az-bestowo-wkniste, wo-dochronne, do izolacji, oraz wykonywanie ro

bt , izolacje ciepo i zimnochronne

In. Albert Karpbiuro techn. Warszawa, ul. Wilcza 54 8-72-47 Bezbarwna lituryna, do

chem. zabezpieczenia fasad od deszczu oraz do wzmacniania podug cementowych.

Bezbarwna lituryna, do chem. zabezpieczenia fasad od deszczu oraz do wzmacniania podug cementowych.

GUDRONIT"W. Ciszewski ' S p e c j a l n a fabryka materjaw

izolacyjnych

egz. od r. 1875

Warszawa, ul. Krak. Przedm. 17 611-45 10-10-45

Zabezpieczenie budowli od wilgoci.

Niszczenie grzyba drzewnego w budowlach.

Krycie dachw. Roboty asfaltowe.

Dostawa wszelkich materiaw izolacyjnych

wasnej produkcji

Polska Fabryka Chemiczna Materjaw Budowlanych in. OROWSKI i S-ka

Warszawa, ul. Marszakowska 97a 692-29

Wilgocio-chronny, , , M u -rosan*', , , B " i usu

waj wilgo, tamuj wodv zaskorne , , A z b e l -toP* izoluje dachy i tarasy. , ,Xylosan'* niszczy grzyb, impregnuje drze-

wo. ., it u mol tt bez -smoowe pokrycie dacho

we, posadzki Ksylolitowe.

Kasy Stalobetonowc

Fabrvka Kas Panc. i stalobet. H E N R Y K J A R D E L Warszawa, ul. Miodowa 14 737-99

Konstrukcje zabezpieczeniowe. Kasy do

wmurowania.

Konstrukcje dachowe

Biuro Inynier.-Budow. uk*' L . Paradistal i SynInynierowie

Warszawa, ul. Hoa 49 310-48

Specjalno : : nowoczesn^ drewniane konstrukcj-e

dachowe i inne, dla bud. p r z e m y s o w y c h , sportowych, gospod,

wiejskiego i t. p.

34

Obicia Papierowe

u d z i e l a m y p i s e m n e j g w a r a n c j i , i e o b i c i a Jener. przedst. na Rzplit Polsk i w. m. Gdask

HENRYK M E N D E L S S O H N W A R S Z A W A

d a j si m y i n i e p o w i e j Jerozolimska 17. Telefon 607-21.

1 lekko Satura Pakuy

F. Piernikarz Warszawa, ul. Grani-zna i 610-88 298-01 Pakuy do uszczelnienia

cian i futryn

Posadzki

Edmund Szmidt Wytw. Wyrobw Be.on. i Ksylolitowych

Warszawa, ul. Grjecka 56 328-39 stopnie, parapety, posadzka i rne wyroby

,,sztuczny k a m i e "

Krlikiewicz Tadeusz przemys drzewny

Warszawa, ul Nowogrodzka 7 287-44

Pow. Tow. Parkietowe sp. z o. o. Warszawa, ul. Miska 8 10-26-40

Posadzki jednolite

in. Zygmunt ada i S-ka sp z o. o.

Warszawa, ul. Traugutta 2 601-84 603-84

Linotol Lastrico

Poradnia, Dom i Ogrd

Barbara Brukalska Nina Jankowska

Jadwiga Toeplitzwna

Warszawa, Niegolewskiego 8 ,, Niegolewskiego 24

11-15-88 11-67-48

Porady we wszystkich sprawach d o t y c z c y c h u -

rzdze mieszka i o-g r d k w

Porady bezpatne dla Przemysu Drzewnego

Tow. Akc. Zakadw elaznych i Stalowych

dawniej Georg Fischer Fabryka maszyn Rauchenbach. Schaff-

hausen (Szwajcarja).

Warszawa, Sienkiewicza 4 282-22

Porady techniczne i nowoczesna organizacja pracy dla przemysu drzewnego, stolarskiego i t. d . oparta na nowoczesnych zasadacd zagranicznych

Piece Szrajbera

Karol Szraiber sp. z ogr. odp. Warszawa, ul. Grjecka 33 320-33

Pralnie i Kuchnie Mechaniczne

Stanisaw Cohn Warszawa, ul. Senatorska 36 641-61 641-62 przedstawicielstwo sp.

akc. Senking

Rysunkowe Artykuy

Albin Zaborski Warszawa, ul. Widok 22 405-09 Zakad wywietlania rysunkw i skad przybo

rw rysunkowych

35

Malarskie Zakady

Przeds. Malarsko-Dekoracyjne T . Jamiokowski i S. Jarzcki

Warszawa, ul. Sosnowa i 310-48 malowanie aparatami pneumatycznemi

Marmury sztuczne

Iin. Zygmunt a d a i S-ka sp. 2 0. 0.

Warszawa, ul. Traugutta 2 601-84 marmury sztuczne

M e b l e

Otto Pfefferkorn Bydgoszcz

Skad fabryczny Warszawa, ul. Bielaska 4 688-72 M e b l e artystyczne

Ogrzewania Centralne, Wodocigi i Kanalizacja

Biuro in. T E R M O T E C H N I K A "

sp. Z 0. o. Warszawa, ul. Twarda 50 632-05

Stolarskie Zakady

Zakady Parowe Przemysu Drzewnego sp. z. o. o.

Warszawa, ul. Gsia 69 1 505-8 listwy, kielsztosy, drzwi,

okna, schody, bramy, okadziny, listew, podug.

M e c h . Zakady Stolarskie A d a m Zagrabski i S-ka

Jabonna Legjonowa Jagieloska 33

tel. 11 p o d miejska

J a b o n n a -G u c i n Nr. 18

S p e c j a l n o : w d z i a l e b u d o w l a n y m :

okna szwedzkie, zawiasowe i przesuwne.

D r z w i pene klejone. U r z d z e n i e w n t r z z

wasnych modeli i w/g dostarczonych projekt.

W d z i a l e s p o r t o w y m : Drewniane obrcze do

kl rowerowych nagrodzone zotym medalem na wystawie P r z e m y s .

Sport w 1 9 2 G r.

Siatki i poty druciane

Bronisaw Paruszewski Mechaniczna Fabryka Siatek Drucianych

Bydgoszcz, Zbo. Rynek 9 adr. telegr. Eksimport

2-70 Wszelkiego rodzaju siatki ogrodzeniowe supki, furtki i t. p.

Szklarskie roboty

Zrzeszenie Szklarzy Sp. z o. o. Warszawa, ul. Nowowiejska 26 8-44-44 Przedsibiorstwo robt

szklarskich. Szyby i lustra na skadzie.

W i t r a e

T . Biakowski i S-ka Warszawa, ul, Stpiska 42 629-55 Zakad W i t r a y i M o z a i k i

artystycznych.

P o l i c h r o m j a" Pozna, Dbrowskiego 27 78-64

Poznaskie Zakady Artystyczne W i t r a w

art. polichromji kocielnej i wntrz , restauracja

starych obrazw.

Wodocigi i kanalizacje

Fabryka Wyrobw Betonowych ,,151 O S" sp. z ogr. Warszawa, ul. Poznaska 13

osadniki systemu , , B i o s " do w d

ciekowych

Wytwrnie Papieru wiatoczuego

St. Juracki i St. Chemicki Sp. z 0. 0.

Warszawa, ul. Zielna 15 Pozna, ul. Maeckiego 6

639-29 73-20

Papiery wiatoczue, negatywne, niebieskie, sepia i pozytywne.

Krzewy, kcza, kwiaty

Zak. ogr. M . Reicherowej Oarw pod Warszaw podm. 2 Oarw 3 bzy pienne, krzaczaste re pnce, kcze, konwalje

D O M 4 Izbowy m u r o w a n y kryty b l a c h z , 8.000

D r e w n i a n e od z . 1.000 za izb

w y k o n u j e

J f l N G R A L , budowniczy W a r s z a w a , Traugutta 3, tel . 753-22

D o g o d n e w a r u n k i k r e d y t o w e

P L A N Y n a n a m m B U D O W D O M W podmiejskich; drewnianych K - S " z pustaKw u l o - w i r o - b e t o n o -wych oraz murowanych wyKonnje: Biuro Budowlane In .ArchiteKton. M KAMISKI i T . STARCZYSKI W - w a . N. wiat 30 m. 5, tel, 540-97

Z A K A D Y P R Z E M Y S O W O H A N D L O W E

Z. S Z C Z E R B I S K I S A . W A R S Z A W A , PL. MAACHOWSKIEGO 2

M e L l e

D y w a n y J r o k r y c i a o w e

S t o l a r k a b u d o w l a n a

w najlepszym gatunku wykonanie solidne

dostawa punktualna ceny przystpne

Jezdnie ulic,;v dzielnicy mieszkaniowej -to zo konieczne zmniejszmy ich ilo i szeroko.

Vu

T A B L I C E D Y D A K

T Y C Z N E P O L S K I E

G O T O W A R Z Y S T W A

R E F O R M Y M I E S Z

K A N I O W E J

Owietlajce spraw ur

banistyczn i mieszka

niow, komplet tablic 12,

w tem 5 urbanistycznych

i 7 mieszkaniowych.

C e n a :

za komplet

wym. 25x34 cm. = 50'z.

, r 30x42 = 75 ,,

. 45x63 =150

90x65 =300 ,,

A d r e s S e k r e t a r j a t u

P. T . R. M . :

W A R S Z A W A , Krak.

P r z e d m i e c i e Nr . 5.

Tel. 202-05.

P I E N I D Z E W Z I E M I ] O G R O D U . . .

Zasadcie w waszym ogrdku krzewy r! Bukiety citych kwiatw znajduj nabywcw i p r z y n o s z s t a y d o c h d od wiosny do mrozw. Sprowadcie "silne krzewy r, kilkaset odmian po cenach najtaszych od i z. d a j c i e p r o s p e k t u .

K W I E T N I C A , Warszawa, Zota 3, tel. 670-75. Plantacje r i krzeww D-ra Cz. Stankiewicza.

O T T T > | Y Y T 1 Z A K A D Y O G R O D N I C Z E *J JLJ J - V J L V - y X l S P . A K C . Z A . 1 8 0 5 R . C E N T R A L A - C E G L A N A 11, T E L . 0 9 - 2 5 F I L J E : SIEJNKIEWICZA 11, T E L . 609-28 I II-GA H A L A MIROWSKA, T E L . 241-83

N A S I O N A wsze Ikie D R Z E W K A i K R Z E W Y O W O C O W E i O Z D O B N E NARZDZIA O G R O D N I C Z E

SPECJALNE DOBORY D L A OGRDKW. CENNIKI NA DANIE

K W I A T Y K A K T U S Y

IN. S. F U C H S Z A K A D Y O G R O D N I C Z E

U L . K R L E W S K A U , T E L . 7 2 6 - 7 6

Kwiaty i roliny w wielkim wyborze. Kaktusy w tysicznych, niewidz. dotd odmian.

W I E C E , W I Z A N K I i K O S Z Y K I bezpatna poradnia hodowli kaktusw.

Cenniki wysyamy gratis.

ZAGADNIENIA URBANISTYKI W POLSCE

Sprawozdanie z I-ej Konferencji Towarzystw Urbanistw Polskich KrakwKatowice 2,3,4 padz. 1931 r.

CENA Z. 6.00 Do nabycia we w s z y s t k i c h k s i g a r n i a c h . S K A D G W N Y D . O . M . W A R S Z A W A , K R A K . P R Z E D M I E C I E 5, T E L E F . 202-05

M E B L E Z R U R S T A L O W Y C H po cenach konkurencyjnych

wyrabia

J . N E U F E L D W A R S Z A W A P R A G A

U L . B R U K O W A 4 G

tel. 10-14-66

U

P L A C E I P A R C E L E P O M I A R Y P L A N Y B U D O W A

Mierniczowie Przysigli In. A. Sadowski i K. Napicrkowski Warszawa, Ogrodowa 56 m. 11, tel. 226-00. Pomiary, podziay placw, parcelacje, plany, hipoteka i plany zabudowania.

Pomiary, parcelacje, plany. Mierniczy przysigy Jadwiga Jakubowska. Grjecka 40, tel. 9-16-31. ,

Plany domw, willi, kosztorysy, nadzr, czynnoci przy zatwierdzaniu, wykazy materjalw. Mokotowska 42 m. 2, godz. do i-ej i od S i pl do 8-ej, tel. 8-07-24.

Plany willi 70 zl. kosztorysy i budowy wykonywa Biuro Architektoniczne, Wilcza 11 16.

Plany budowlane, kosztorysy, kierownictwo robt najtaniej. Kredytowa 10 1.

Place w rnych punktach Wielkiej Warszawy od 75 gr. okie. rawia 41 m. i,tel. 9-42-48. Biuro parcelacyjne.

Kolonja W y g o d a " (dziaki budowlane). Kilometr od tramwaju 24, tu pod lasem Rembertowskim. Pooenie bardzo adne. Nadaje si na letnisko i do staego zamieszkania. Czteroletnie spaty. Gotwk znaczne ustpstwo. Ceny bardzo nizkie. Warszawa, Nowy wiat 23 m. 6, godziny 5 6, lub na miejscu o-grodnik Lipski.

P a r c e l a c j , pomiary miejskie i podmiejskie, wykonuje Mierniczy Przysigy Ryszard Wiski. Warszawa, Miodowa 12, telef. 517-31.

Place: Ursus, Bonie, Otwock zalesione, najnisze ceny. Kredytowa 10 1.

Miasto Sad-Gobki (Grabkowo). Place obsadzone o w o c u j c e m i drzewkami. Sucha, zdrowa, adna okolica. Prd elektryczny. Kwan-drans kolej od Marszakowskiej. 34 pocigi dziennie. Trzyletnie spaty. Biuro parcelacyjne. Raszy-ska 50, tel. 8-90-37 lub na miejscu Zarzd Grabkowa.

D R R O W A L E N A pooona na szlaku Warszawa Bielany omianki 3 kim od granic Warszawy. Teren suchy, lesisty, pagrkowaty. Osiedle zelektryfikowane. Komunikacja kolejowa i autobusowa ze stacj Dbrowa Lena".Sprzeda dziaek od 30 gr. za okie kw. patnych w cigu 2 lat. Bliszych informacji udziela biuro Zarzdu w godz. 101 i 4 6 ppo. Warsza

wa, Mazowiecka 4 m . 2.

Obejm przedstawicielstwa budowlane na Warszaw majc dugoletni praktyk w dziedzinie budowlanej. Jan Kozowski. Warszawa, ul. Wybraska Nr. 18.

N O W E . G R O C H O L I C E

2 Kilometry od tramwaju

D Z I A K I 1 2 0 0 m t r . K w . Z o w o c o w e m i D R Z E W K A M I

S P E C J A L N I E D O G O D N E W A R U N K I S P A T

WkMZkWk N \ K Z C W | L a k 1 C W 4 3 0 6 3

P R Z E D S I B I O R S T W O I N S T A L A C Y J N E

I N . S T E F A N 8 K W A R E C K I W A R S Z A W A , MARSZAKOWSKA 2, T E L E F O N 8-00-70 I N S T A L A C J E : Ogrzewa centralnych, Kanalizacji, W o d o c i g w zwykych f p n e -

umatycznych, gazowe pralnie mechaniczne.

P R O J E K T Y i K O N S T R U K C J E

BABCOCK-ZIELEIIIEWSKI S. A. SOSNOWIEC Kocio Sekcyjny systemu Babcock & Wilcocx 238 m 3 pow. i 3% atm. cinienia roboczego dla centralnego ogrzewania wodnego domw Warszawskiej S p d z i e l n i Mieszkaniowej

Kocio ten wytwarza normalnie 2% mi l jona kalorji na godzin i suy do ogrzewania caego k o m p l e k s u domw.

Kocio zaopatrzony jest: w ruszt wdrowny, systemu Babcock & Wilcocx typu 28 S, dla spalania drobnych gatunkw wgla, w sztuczny cig z c y k l o n e m , uawiajcym sadze i py gazw spal inowych, sklepienie wiszce typu amerykaskiego, oraz w mechaniczne urzdzenie dla do

prowadzania paliwa do kotw.

SPOECZNE PRZEDSIBIORSTWO BUDOWLANE S R D Z I E L N I H Z O D P O W I E D Z . O G R R N I C Z O N

W WARSZAWIE OLIBORZ, ul. USTRONIE Nr. 2 m. 42

wybudowao w cigu 1931 roku:

d o m mieszkalny o 33 m i e s z k a n i a c h dla Spdzielni Mieszkaniowe j

Osiedle Skarbowcw", na oliborzu, przy u l . M a r y m o n c k i e j 3

d o m mieszkalny o 4 mieszkaniach dla Spdzielni Mieszkaniowe j

Strzecha Urzdnicza", na oliborzu, przy u l . K o c h o w s k i e g o 19

d o m mieszkalny o 40 mieszkaniach dla Powszechnej Robotniczej

Spdzielni Mieszkaniowej, na Sodowcu, przy u l . eromskiego 32

d o m y mieszkalne o 374 mieszkaniach dla Warszawskiej Spdzielni

Mieszkaniowej V i VIII kol. na oliborzu, przy u l . M a r y m o n c k i e j

centraln kotowni i pralni dla teje Spdzielni

d o m mieszkalny 46 rodzinny dla Mieszkaniowego Stowarzyszenia

Spdzielczego Oficerw na oliborzu, p l . Inwalidw, jak rwnie- 9

indywidualnych domw dla tego Stowarzyszenia

1932 r.

Obecnie S. P . B . przystpuje do budowy 2-ch domw m i e s z k a l n y c h d la

Warszawskiej Spdzielni Mieszkaniowej na oliborzu kolonja 4c i 7a

o 200 m i e s z k a n i a c h . , .

Z A K A D Y P R Z E M Y S O W E

C E L O L I T W A R S Z A W A ,

O R D Y N A C K A 5 M. 9, T E L . 420-05

IIIIILIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlillllllllllllllllllllllllllllllllllll

Izolacje rur centralnego ogrze

w a n i a , wodocigw, kotw,

aparatw chodniczych i t. p.

Najtasza izolacja zastpujca

w zupenoci korek. Poleca

si u w a d z e p .p. Instalatorw.

Izolacja celolitem r u r o c i g w parowych w rzeni w Lyonie Francja .

Izolacje budowlane, paskich dachw, cian,

stropw. Bloki izolacyjne licowane piaskowcem

do budowy cian.

C E G r pen, pustakow pojedyncz pot r j n, stopow, Kleina i Ackermanna pierwszorzdnego gatunku, ostrokan-tow, silnie wypalan bez marglu

poleca po cenach konkurencyjnych

C E G I E L N I A P A R O W A M . Koplowitz, Nowa Wie, pow. Katowice.

W A P N O z marmuru zawierajce 99% CaO nadzwyczaj tuste (przyjmuje 200% wody), tonna wapna suchego wydaje 3 m 8 ciasta wapiennego) kamie wapienny (marmur) w bryach i blokach oraz tucze do betonu i kamie mielony do asfaltu produkcji Zakadw Wapiennych

Kadzielni" pod Kielcami poleca

S-KA A K C . Z A K A D . P R Z E M Y S O W Y C H

K A D Z I E L N I " w Warszawie, ul. Boduena 1, tel. 661-051661-19

C E N N I K N A S I O N N A 1932 R O K

wysya bezpatnie, poza tem poleca rwnie

K A T A L O G - P R Z E W O D N I K P O P O L U i O G R O D Z I E

(336 stron druku i 425 klisz)

SKAD NASION I NARZDZI

W GARNUSZEWSKI W A R S Z A W A

H A L E M I R O W S K I E , T E L . b92-15 i 8-79-30

Z A K A D O G R O D N I C Z Y

E . O . V A N D E P U T T E , M e i r e l b e k e (Station) B e l g i q u e

C l i v i a b o u t o n n e (gatunek ulepszony o szerokich liciach). A r a u c a r i a - K e n t i a - C o c o s D r a c o e n a - A z a l e a i wszelkie roliny handlowe.

Wyjtkowo korzystna oferta. Towar pierwszorzdny. C E N Y N A DANIE. Korespondencja po francusku i po niemiecku.

BIURO 1NSTLACYJNO-TECHNICZNE

In. Cz. ZARZECKIEGO w Warszawie te . 8, 32-88. ul . Marszakowska 79

W Y K O N Y W A :

O G R Z E W A N I A C E N T R A L N E , W E N T Y L A C J E , WODOCIGI, K A N A L I Z A C J E , SUSZARNIE, PRALNIE M E C H A N I C Z N E , KUCHNIE P A R O W E , D E Z Y N F E K C J E .

PROJEKTY KOSZTORYSY

T O W A R Z Y S T W O UBEZPIECZE

P R Z E Z O R N O " SplHa Akcyjna, zaoona w 1891 r.

W A R S Z A W A , Plac Maachowskiego Nr. 4

naley do koncernu

THE PRUDENTIAL A S S U R A N C E C O M P A N Y LIMITED" w Londynie ktre te jest, gwnym akcjonariuszem Towarzystwa.

T o w a r z y s t w o U b e z p i e c z e P R Z E Z O R N O " zawiera ubezpieczenia; n a y c i e o d nieszczliwych wypadkw, odpowie-

dzialnoci cywilnej od ognia, kradziey i transportw

O D D Z I A Y T O W A R Z Y S T W A :

1. w Warszawie Pi . M a a c h o w s k i e g o 4 2. w o d z i , u l . Piotrkowska 102 3 w Krakowie, u l . Wolska 6 4. we Lwowie, ul . A k a d e m i c k a 7 5. w Poznaniu, Plac W o l n o c i 14 6. w Katowicach, P i sudskiego 25/27 7. w W i l n i e , u l . Mickiewicza 24

R E P R E Z E N T A C J E : 1. w Warszawie, ul , Krakowskie P r z e d m i e c i e 9 2. w Piotrkowie, u l . S o w a c k i e g o 12 3. w Radomiu, u l . Moniuszki 8 4 w Ka iszu , u l . G r n o l s k a 27 5. w C z s t o c h o w i e , ul . Waszyngtona 39 6. w Lublinie , ul , Krakowskie P r z e d m i e c i e 46

A J E N T U R Y W E W S Z Y S K I C H M I A S T A C H R Z E C Z Y P O S P O L I T E J .

P i Y M W E S O S I N W UJfFSZfllf U)f>fif Cfl ft 15

Drukarnia Techniczna, Sp. A k c , Warszawa, Czackiego 3/5.

dom32_ - 0151dom32_ - 0152dom32_ - 0153dom32_ - 0154dom32_ - 0155dom32_ - 0156dom32_ - 0157dom32_ - 0158dom32_ - 0159dom32_ - 0160dom32_ - 0161dom32_ - 0162dom32_ - 0163dom32_ - 0164dom32_ - 0165dom32_ - 0166dom32_ - 0167dom32_ - 0168dom32_ - 0169dom32_ - 0170dom32_ - 0171dom32_ - 0172dom32_ - 0173dom32_ - 0174dom32_ - 0175dom32_ - 0176dom32_ - 0177dom32_ - 0178dom32_ - 0179dom32_ - 0180dom32_ - 0181dom32_ - 0182dom32_ - 0183dom32_ - 0184dom32_ - 0185dom32_ - 0186dom32_ - 0187dom32_ - 0188dom32_ - 0189dom32_ - 0190dom32_ - 0191dom32_ - 0192dom32_ - 0193dom32_ - 0194dom32_ - 0195dom32_ - 0196dom32_ - 0197dom32_ - 0198