12

2.2.6. Flora

Szata ro�linna gminy to przede wszystkim zwarte kompleksy le�ne Puszczy Drawskiej.

Lasy i tereny zadrzewione to ok. 65% powierzchni gminy. Przewa�aj� lasy iglaste. Lasy

Puszczy Drawskiej przedstawiaj� du�� warto�� gospodarcz�, rekreacyjn� i ekologiczn�.

Najwi�ksze bogactwo gatunkowe ro�lin skupia si� w Drawie�skim Parku Narodowym.

Bogactwo florystyczne uwarunkowane jest zró�nicowaniem siedlisk: torfy, jeziora, rzeki,

szuwary, rozległe kompleksy le�ne, murawy napiaskowe. W Puszczy wyst�puje ponad 50

gatunków drzew, ale przewa�aj� sosna, buk, d�b szypułkowy, grab, brzoza, olsza czarna i

jesion. Do najpospolitszych krzewów nale�� jałowce i �arnowce. Na �y�niejszych glebach

spotyka si� leszczyny. W lasach spotka� mo�na maliny, je�yny, a na obrze�ach bez czarny,

głóg, tarnin�. Na uwag� zasługuje wyst�powanie gatunków zagro�onych wygini�ciem m.in.

ba�yna czarna, �urawina drobnolistkowa, jarz�b brekinia, a tak�e porosty, których 20

gatunków jest obj�tych całkowit� ochron�.

Buczyny Olszyny

2.2.7. Fauna

Bogactwo fauny (podobnie jak flory) gminy skupia si� w Drawie�skim Parku

Narodowym. Lasy Parku to ostoja zwierzyny – jelenie, sarny, dziki, lisy, borsuki, kuny. Na

szczególn� uwag� zasługuj� dwa gatunki ssaków zwi�zanych z wod�: wydra i bóbr. W

okolicach cieków wodnych obfituj�cych w ryby wydry znalazły bardzo dobre warunki

bytowania. Bóbr, zagro�ony wygini�ciem, był tak skutecznie chroniony, �e teraz jest

pospolitym zwierz�ciem Puszczy Drawskiej. Nietrudno napotka� �lady działalno�ci bobrów –

�ci�te i „zatemperowane” drzewa.

13

Bardzo bogaty jest równie� �wiat ptaków: jastrz�b, zimorodek, pliszka, rybołów. Na terenie

gminy wyst�puje równie� pi�kny orzeł bielik. Nad jeziorami licznie wyst�puj� kormorany.

Cz�stym go�ciem w gminie s� równie� �urawie, czaple, myszołowy, puchacze.

Czysto�� wód w rzekach i jeziorach sprawia, �e wyst�puje tu wiele gatunków ryb: lin, leszcz,

sieja, sielawa. W rzekach DPN – Drawie i Płocicznej wyst�puj� tak rzadkie gatunki ryb jak:

minóg rzeczny i strumieniowy, tro� w�drowna i certa, zachowały si� te� jeszcze liczne i

stosunkowo stabilne populacje gatunków rzadkich w skali kraju - pstr�ga potokowego,

lipienia, strzebli potokowej i głowacza białopłetwego

Wyj�tkowa ró�norodno�� gatunków zwierz�t stanowi olbrzymi walor turystyczny Gminy

Dobiegniew.

Sarna Zaj�c

14

2.3. Walory krajobrazowe

2.3.1. Walory przyrodnicze

Gmina Dobiegniew jest obszarem o stosunkowo niskim uprzemysłowieniu i du�ym

zalesieniu, co w kontek�cie mo�liwo�ci rozwoju turystyki stanowi ogromny walor. Ciekawe

urozmaicenie rze�by terenu (równiny, pagórki, jeziora, rzeki) to atut turystyczny.

Dobiegniew z lotu ptaka

Około 65% terenu stanowi� lasy i tereny zadrzewione, ok.8% akweny i cieki wodne, a około

25% uprawy rolne. Jedn� z cech stanowi�cych o atrakcyjno�ci terenu jest du�a ilo�� jezior,

których główne skupisko znajduje si� w północnej i południowo–zachodniej cz��ci gminy.

Jeziora te s� pochodzenia polodowcowego i posiadaj� znaczn� gł�boko��. Do najwi�kszych

jezior nale�y zaliczy�: jezioro Osiek (5 km2, gł�boko�� 48 m), jezioro Ostrowieckie (4 km

2,

gł�boko�� 28,5 m), jezioro Wielgie (1,5 km2). W jeziorach tych wyst�puje: szczupak, lin,

leszcz, pło�, karp, sandacz, sieja. Powy�sze jeziora stanowi� atut turystyczny gminy i s�

prawdziwym rajem dla w�dkarzy i osób pragn�cych wypocz�� w bezpo�rednim kontakcie z

przyrod�. Cz��� jezior znajduje si� na obszarze Drawie�skiego Parku Narodowego, co

pozwala cieszy� si� ich naturalnym, nieskazitelnym pi�knem.

15

To poło�enie naszej gminy sprawia, i� Dobiegniew staje si� malowniczym, atrakcyjnym

turystycznie terenem. Przebieg wa�nych dróg o znaczeniu krajowym z Kostrzyna do

Gda�ska, w�zła kolejowego Szczecin – Pozna� oraz niewielka odległo�� od granicy z

Niemcami stanowi� ogromne mo�liwo�ci rozwoju w zakresie turystyki i rekreacji.

2.3.2. Drawie�ski Park Narodowy

Drawie�ski Park Narodowy został utworzony 1 maja 1990r. na podstawie

rozporz�dzenia Rady Ministrów z dnia 10 kwietnia 1990r. Park poło�ony jest na granicy

województw zachodniopomorskiego i lubuskiego. Jego powierzchnia to 11107,58 ha (w

zarz�dzie DPN), z czego 569,36 ha obj�to ochron� �cisł�. Wokół Parku wyznaczono otulin�

o powierzchni 40896 ha. Park obejmuje fragment Puszczy Drawskiej i poło�ony jest w

widłach rzek Drawy i Płocicznej. Ochron� obj�to zachowane w stanie naturalnym fragmenty

borów sosnowych Puszczy Drawskiej oraz głównie na zachodzie lasy bukowe i grabowe z

domieszk� d�bu. redni wiek lasów to 120 lat, z licznymi okazami pomnikowych (450

letnich) d�bów i (330 letnich) buków. Lasy zajmuj� 78% powierzchni Parku. Ukształtowanie

terenu jest równinne lub lekko pagórkowate. Pozornie płaski i monotonny krajobraz nale�y

jednak do najciekawszych przyrodniczo obszarów. Atrakcj� parku s� rzeki Drawa i Płociczna,

których gł�boko wci�te koryta, tworz� malowniczo meandruj�ce zakola. Wysoko�� stromych

nadrzecznych zboczy dochodzi do 35 m. Rze�ba parku jest zró�nicowana. Przewa�aj� jednak

tereny równinne. Utwory moreny czołowej wyst�puj� wzdłu� Drawy. Najwy�sze wzniesienie

znajduje si� w północnej cz��ci parku (105,5 m n.p.m.). W cz��ci południowej teren obni�a

si� do 70 m n.p.m.

Jednym z głównych motywów utworzenia parku była potrzeba ochrony szczególnie cennych

odcinków rzek Drawy i Płocicznej wraz z otaczaj�cymi je lasami. Drawa (40 km w parku) na

całej długo�ci tworzy efektowne w�wozy i przełomy. Posiada szybki nurt, wartko�ci� i

kształtem koryta upodabnia si� do rzek górskich. Jest to jeden z najpi�kniejszych szlaków

kajakowych w Polsce. Drugie, wschodnie rami� parku wytycza, charakterem zbli�ona do

Drawy, rzeka Płociczna. Fragmenty obu rzek obj�te s� ochron� �cisł�.

Wa�nym elementem w pejza�u parku jest ci�g jezior rynnowych, poło�onych we wschodniej

cz��ci parku, w zlewni rzeki Płocicznej. Charakteryzuj� si� one znaczn� gł�boko�ci�,

wydłu�onym kształtem i stromymi zboczami. Jeziora te s� bardzo zró�nicowane pod

wzgl�dem trofii i wielko�ci. Najwi�kszym jest jezioro Ostrowiec. Urokliwe s� tak�e

16

niewielkie, �ródle�ne oczka podlegaj�ce �cisłej ochronie zwane "Głodnymi jeziorkami".

Wody parku utrzymuj� si� w pierwszej lub drugiej klasie czysto�ci. Drawa obfituje w

masowo porastaj�cy kamienie glon z grupy krasnorostów Hildebrandtia rivularis, co �wiadczy

o wysokiej klasie czysto�ci wód tej rzeki.

Drawa w Drawie�skim Parku Narodowym

Na terenie parku wyst�puje około 1000 gatunków ro�lin naczyniowych, z których 50 podlega

ochronie gatunkowej. Do gatunków szczególnie cennych nale��: storczyki, �urawina

drobnolistkowa, rosiczki, turzyca bagienna, widłaki, wawrzynek wilczełyko, lilia złotogłów,

paj�cznica liliowata, bluszcz pospolity, widłaki. Osobliwo�ci� jest borealna krzewinka

chamedafne północna oraz wiele innych. W parku stwierdzono tak�e ponad 200 gatunków

mchów i 210 gatunków grzybów oraz wyst�puje ok. 140 zbiorowisk ro�linnych, w tym 18

le�nych i zaro�lowych. Najbardziej charakterystycznym zespołem jest buczyna pomorska.

Szczególn� opiek� otaczane s� wyj�tkowo pi�kne d�by i buki licz�ce ponad trzysta, a

niekiedy i czterysta lat. Najstarsze z nich znajduj� si� w obszarach ochrony �cisłej "Rad�cin" i

"D�bina". W dominuj�cych w parku ekosystemach le�nych panuj� siedliska borowe, a

17

gatunkiem głównym jest sosna. Wa�nym elementem parku s� liczne torfowiska, które s�

siedliskami wielu zbiorowisk szuwarowych i bagiennych.

Drawie�ski Park Narodowy to teren wyst�powania wielu gatunków Fauny:

• ryby: w wodach Parku utrzymuj�cych I klas� czysto�ci wyst�puj�: łoso� drawski, tro�

jeziorowa i w�drowna, pstr�g, lipie�, sieja, sielawa, brzana, w�gorz, �winka, szczupak,

szczebla potokowa, leszcz, głowacz białopłetwy oraz oko�

• 7 gatunków gadów, w tym: �ółw błotny,

• 154 gatunki ptaków m.in.: bocian czarny, g�goł, trzmielojad, kania rdzawa i czarna,

orzeł bielik, rybołów, orlik krzykliwy, cyraneczka, nurog��, puchacz, włochatka, pluszcz

• 33 gatunki ssaków, m.in.: bobry, wydry, kuna domowa, jele�, sarna, dzik, ło�, wilk,

borsuk, pi�mak, jenot.

Obszar parku w przeszło�ci był terenem mało sprzyjaj�cym osadnictwu. W zasadzie zawsze

były to tereny le�ne w ró�ny sposób zagospodarowane. Silniejsza eksploatacja lasów miała

miejsce w XVII-XVIII wieku, kiedy masowo wypalano w�giel drzewny. Na obszarze Parku

wyznaczono 60 km szlaków turystycznych. 40 kilometrowy spływ kajakowy rzek� Draw� jest

jedn� z najwi�kszych atrakcji Parku. Sezon kajakowy w parku trwa w okresie wiosenno–

letnim.

2.3.3. Lubuskie Mazury

Na szlaku „Lubuskich Mazur”

18

Maj�c w swoim zasobie turystycznym tak atrakcyjne walory �rodowiska naturalnego,

jakie znajduj� si� w Drawie�skim Parku Narodowym i którymi s� jeziora i lasy Pojezierza

Dobiegniewskiego powstał pomysł na stworzenie transgranicznego projektu pod nazw�

„Lubuskie Mazury”. Ma on na celu zintensyfikowanie rozwoju turystyki województwa

lubuskiego ze szczególnym uwzgl�dnieniem turystyki �eglarskiej i kajakowej, a tak�e

rowerowo-pieszej.

Szlaki kajakowe to przede wszystkim szlak tzw. tras� „Lubuskich Mazur”. Szlak przebiega od

jeziora Lipie w miejscowo�ci Długie (Gmina Strzelce Kraj.), poprzez jeziora Słowa, Osiek i

Wielgie i dalej Mierz�ck� Strug� ł�czy si� za szlakiem kajakowym na rzece Drawie,

zaliczanym do najbardziej malowniczych szlaków Polski. Kilkakrotnie spływał nim ksi�dz

Karol Wojtyła nasz były Papie�, dlatego te� szlak ten nazwany jest szlakiem Jana Pawła II.

Płyn�c tym szlakiem przez tereny Drawie�skiego Parku Narodowego mija si� liczne

rezerwaty przyrody nad rzek� Draw�. Dzi�ki transgranicznemu projektowi „Lubuskie

Mazury” nasze szlaki turystyczne s� cz��ci� mi�dzynarodowej drogi wodnej ł�cz�cej rzeki

woj. lubuskiego z Landem Brandenburgii. Malownicze, �ródle�ne meandry, liczne w�wozy i

przełomy dostarczaj� niezapomnianych wra�e� estetycznych.

Droga wodna województwo lubuskie – Brandenburgia

19

2.3.4. Natura 2000

Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody stanowi, �e obowi�zkiem

organów administracji publicznej, osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych oraz

osób fizycznych jest dbało�� o przyrod� b�d�c� dziedzictwem i bogactwem narodowym.

Organy administracji publicznej s� obowi�zane do zapewnienia warunków prawnych,

organizacyjnych i finansowych dla ochrony przyrody. Ochrona przyrody, w rozumieniu

ustawy, polega na zachowaniu, zrównowa�onym u�ytkowaniu oraz odnawianiu zasobów,

tworów i składników przyrody:

Ochronie podlegaj� obszary wytypowane do europejskiej sieci ekologicznej NATURA 2000.

Sie� obszarów Natura 2000 obejmuje:

1) obszary specjalnej ochrony ptaków,

2) specjalne obszary ochrony siedlisk.

Na podstawie rozporz�dzenia Ministra rodowiska z dnia 21 lipca 2004r. w sprawie obszarów

specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 wyznaczony został obszar specjalnej ochrony ptaków

pod nazw� Lasy Puszczy nad Draw�, w którego skład wchodzi powierzchnia 35 116,9 ha

Gminy Dobiegniew. Celem jest ochrona populacji dziko wyst�puj�cych ptaków oraz

utrzymanie ich siedlisk w niepogorszonym stanie.

W dniu 10 marca 2004 roku Rada Miejska w Dobiegniewie uchwał� nr XIII/118/2004

pozytywnie zaopiniowała projekt dotycz�cy wyznaczenia i funkcjonowania obszarów

projektowanych do europejskiej sieci ekologicznej Natura 2000 poło�onych na terenie Gminy

Dobiegniew, z czterema uwagami, z których pierwsza dotyczyła zmniejszenia obszaru

obj�tego programem. Niestety uwagi Rady Miejskiej w Dobiegniewie nie zostały

uwzgl�dnione, a do Natury 2000 został wł�czony prawie cały teren gminy. Wł�czenie prawie

całej gminy do obszaru specjalnej ochrony ptaków �wiadczy o unikalnych walorach

krajobrazowych, stwarza� mo�e jednak ograniczenia w przedsi�wzi�ciach o charakterze

inwestycyjnym. Wszelkie podejmowane na terenie miasta i gminy działania inwestycyjne

musz� spełnia� wymogi europejskiej sieci ekologicznej.

2.3.5. Zabytki architektury

Zabytki to rzeczy, które s� dziełem człowieka lub s� zwi�zane z jego działalno�ci� i

stanowi� �wiadectwo minionej epoki. Zachowane s� ze wzgl�du na swoj� warto��

artystyczn�, naukow� i historyczn�, a do nas nale�y dbało�� o spu�cizn� po naszych

przodkach.

20

Dobiegniew i okoliczne miejscowo�ci obfituj� w zabytki �wieckie i sakralne pocz�wszy od

XIV wieku:

- XIV wiek:

ko�ciół parafialny p.w. Chrystusa Króla w Dobiegniewie

Ko�ciół p.w. Chrystusa Króla w Dobiegniewie

baszta łupinowa z fragmentem muru obronnego w Dobiegniewie

fragment muru

- XV wiek: Spichlerz w Chom�towie

- XVI wiek: Ko�ciół filialny p.w. Wniebowzi�cia Naj�wi�tszej Marii Panny w Słowinie

(przebudowany w 1772r. i w ko�cu XIX w.)

- XVIII wiek:

ko�ciół filialny p.w. Wniebowzi�cia Naj�wi�tszej Marii Panny w Mierz�cinie,

wybudowany w 1715 r. (dawniej był to ko�ciół ewangelicki)

ko�ciół filialny p.w. Podwy�szenia Krzy�a w. w Wołogoszczy

- XIX wiek: zespół pałacowo-parkowy w Mierz�cinie

21

Pałac w Mierz�cinie

kaplica cmentarna w Dobiegniewie

spichlerz w Dobiegniewie

neogotycki ko�ciół filialny p.w. Dzieci�tka Jezus w Chom�towie (rok budowy 1899)

folwark w Chom�towie

ko�ciół filialny p.w. Matki Boskiej Cz�stochowskiej w Głusku (rok budowy 1820)

ko�ciół prawosławny p.w. Za�ni�cia Naj�wi�tszej Bogarodzicy w Ługach (rok budowy

1899)

ko�ciół filialny p.w. Niepokalanego Pocz�cia Naj�wi�tszej Marii Panny w Starym

Osiecznie

neogotycki ko�ciół parafialny p.w. w. Ap. Piotra i Pawła w Rad�cinie

neogotycki ko�ciół filialny p.w. Matki Boskiej Ró�a�cowej w Słonowie

elektrownia wodna „Kamienna”

Elektrownia wodna „Kamienna”