Dekonstrukcja studiów nad pokrewieństwem

dr Agata Stanisz. Wykład monograficzny: antropologia pokrewieństwa. Zajęcia nr 5_31.03.2011

Dekonstrukcja studiów nad pokrewieństwem

Od lat 50 XX wieku do ostatnich dziesięciu lat, nastąpiło znaczne ochłodzenie relacje antropologii i pokrewieństwa. To także czas, w którym ambiwalencja tej relacji (o której mówiłam na poprzednich zajęciach – cztery czynniki ugruntowane w ewolucjonizmie, formalizacji i braku wiodącej teorii) została wyrażona w bardziej dobitny sposób. Niektórzy twierdzili, że kinship studies upadły. Była to oczywiście przesada, ale twierdzenia o końcu kinship studies odzwierciedlały inne zmiany, jakie zaszły na przełomie lat 60/70 XX wieku:

- debaty oraz teorie dotyczące tego, co stanowi podstawowy budulec pokrewieństwa straciły swoją centralność, co w dużym stopniu wywołane zostało krytyką tradycyjnych studiów nad pokrewieństwem, jakiej dokonali Edmund Leach, Needham oraz Schneider (lata 60.); na bardziej ogólnym poziomie wiązało się to ze zmniejszającym się znaczeniem funkcjonalizmu strukturalnego jako paradygmatu (aż do całkowitego odejścia od niego); w końcu zaś krytyka doprowadziła do stwierdzenia, że pokrewieństwo, jak i inne kluczowe dla ówczesnej antropologii fenomeny, nie może być analizowane jako izolaty ani wyjaśniane jako funkcjonalnie odrębne instytucje

- kinship studies zostały zrekonstruowane i częściowo podciągnięte pod inne wyjaśnienia (także problematyczne i kwestionowane w tamtym czasie) takie jak: historia społeczna, antropologia prawa, antropologia polityki czy antropologia feministyczna (Rubin, Weiner, Ortner, Whitehead, Rapp, Gailey, Strathern, Collier, Weston); jednak tylko ta ostatnia- antropologia feministyczna natchnęła kinship studies nowym entuzjazmem (zwłaszcza Collier i Yanagisako – kinship studies wymieszane z gender studies)

1. POKREWIEŃSTWO JAKO SYSTEM SYMBOLICZNY

„American Kinship” Davida Schneidera jest postrzegane jako przykład antropologii interpretatorskiej, inspirowanej bardzo silnie Parsonsem, skoncentrowanej na symbolach oraz znaczeniach. Schneider poczynił dystynkcję między systemami kulturowymi oraz społecznymi czy psychologicznymi. Zaproponował, by pokrewieństwo amerykańskie potraktować jako system symboli i znaczeń, a nie skupiać się na statusach, rolach i instytucjach.

antropologia symboliczna: traktuje kulturę jako system semiotyczny (system symboli), który stanowi podstawy konstruowania rzeczywistości. Kultura jest efektem ciągłego napięcia między indywidualnym doświadczeniem a społecznie ustalonymi formami wyjaśniania tego doświadczenia

Schneider twierdził, że nie chodzi o to, co Amerykanie mówią, kiedy rozmawiają o pokrewieństwie ani nawet to, co o nim myślą. Nie chodzi o opis ról i relacji, w jakie wchodzą Amerykanie. Tu chodzi o symbole, symbole, które stanowią amerykańskie pokrewieństwo. W tym stwierdzeniu

1


spoczywa zarówno scheda po Schneiderze jak i wady jego podejścia.

Schneider analizował dane mające związek z dystynktywnymi cechami, które definiują daną osobę jako spokrewnioną. Przyglądał się symbolom i znaczeniom pokrewieństwa przez krew, jako opozycyjny do pokrewieństwa przez małżeństwo – czynił to w odniesieniu do bardziej konceptualnej domeny symbolicznej takiej jak: natura-kultura. Analizował takie symbole jak dom, rodzina, stosunek płciowy i miłość, którą określał jako rozproszoną trwałą solidarność. Jednak prezentował swoje dane oraz konkluzje w sposób sformalizowany, abstrakcyjny i totalizujący. Poddaje się dziś pod wątpliwość stwierdzenie Schneidera, że na pewnych poziomach Ameryka posiada jeden system pokrewieństwa, którego symbole są mniej więcej takie same dla mężczyzn i kobiet, członków wszystkich grup etnicznych, klas społecznych i regionów geograficznych. Pomimo tego teoria Schneider pozostaje znacząca dla kinship studies nie tylko w kontekście Ameryki Pn, ale także UK, dostarczyła także istotnych twierdzeń na temat pokrewieństwa wśród Nawaho, Malajczyków, Balijczyków i innych grup Pd Azji oraz Pacyfiku.

Twierdzi się, że wiele niepewnych stwierdzeń Schneidera spoczywa w kłopotliwym pytaniu, które uznawano za kulturowo neutralne: „kim są ludzie, których uznajesz za krewnych?” Tego typu pytanie wywołuje niekiedy poważne problemy metodologiczne, np. drugie pokolenie Japońskich emigrantów (nisei) w USA, dla których rodziny to kulturowe jednostki użyteczne dla oszacowywania pokrewieństwa w odniesieniu do np. rytuałów pogrzebowych oraz dawaniu pieniędzy z okazji czyjejś śmierci. Yanagisako twierdziła, że analiza nisei trzyma się kupy tylko jeśli wyizolujemy definicję krewnych oraz zasady, na jakich dana osoba jest uznawana za spokrewnioną od korpusu innych znaczących działań i twierdzeń, które podejmują nisei.

W konsekwencji zauważono potrzebę bliższego przyglądania się wariacjom zarówno tego, czemu przyglądał się Schneider (dystynktywnym cechom osób uznawanym za krewnych), jak i takich konstruktów kulturowych jak: seksualność, małżeństwo, wychowywanie dzieci, rodzina, gospodarstwo domowe, rozwody etc. (wszystko to było ignorowane przez Schneidera).

Problematyczne było też u Schneidera użycie przez niego Parsonsowskiej wizji kultury jako gładkie całości charakteryzujące się wysokim poziomem uniformizacji oraz wewnętrznej koherencji. W efekcie podchwycił także inne stwierdzenia:

• symbole i znaczenia są mniej zróżnicowane kontekstualnie niż normatywne reguły działań

• można wyodrębnić czyste systemy symboliczne

Jeśli celem antropologii, w szerokim sensie, jest pokazanie jak symboliczne systemy wyrażają aktualne życie ludzi, to podejście Schneidera staje się mało wartościowe i staje się sterylnym ćwiczeniem nieuzasadnionej konkretności, podobnie jak większość metod bazujących na analizach

2


genealogicznych.

Niezależnie jednak od tego, że Schneider mylił się w większości spraw, nie da się mu odmówić tego, że dokonał istotnego „przewrotu” w kinship studies: dokonał denaturalizacji kinship studies i odciął się od stwierdzeń eurocentrycznych dotyczących pokrewieństwa, odrzucił eurocentryczne fakty dotyczące np. seksu czy reprodukcji. Do tego momentu kinship studies znajdowały się pod przemożnym wpływem twierdzeń Morgana (system pokrewieństwa jest wszędzie wybudowany na genealogii). Przy czym denaturalizacja studiów nad pokrewieństwem polegała w tym wypadku na decentralizacji biologii.

Decentralizacja biologii z kinship studies zdecydowanie przysłużyła się ich rewitalizacji dokonanej przez teorie feministyczne. Ale sprawa także nie jest prosta: twierdzenia feministek, że ks powinny być wolne od biologii wcale nie wskazały na to, jak pokrewieństwo całkowicie od niej odcięte miałoby wyglądać. Można tu wskazać na dwa przykłady:

– czysto hipotetyczna teoria Cucchiari'ego dotycząca prepaleolitycznej społeczności łowców i zbieraczy, które nie posiada ani pokrewieństwa ani gender

– rodziny tworzone przez lesbijki i gejów, które bazują na wyborze a nie krwi; (problem polega na tym, że rodziny wyboru są i tak konceptualizowane w relacji czy opozycji do rodzin bazujących na krwi – zatem rodziny takie choć nie są ugruntowane w biologii, to są definiowane w relacji do niej)

2. POKREWIEŃSTWO JAKO STRUKTURY (KRYTYKA LEVI-STRAUSSA)

Badania dotyczące struktur pokrewieństwa przywodzi na myśl C. Levi-Straussa. Współcześnie wersję levi-straussiego strukturalizmu uprawia jedynie garstka antropologów. Z drugiej strony badania dotyczące regionalnych wzorów dualnej organizacji społecznej, dualnych sposobów myślenia oraz klasyfikacji binarnych nadal są żywe. Strukturalizm był i nadal pozostaje orientacją teoretyczną używaną przez antropologów, którzy prowadzą badania na terenach Indonezji, Nowej Gwinei, Andów i Amazonii. Częściowo jest to powodowane tym, że materiał zbierany wśród społeczności żyjących w tych regionach świetnie nadaje się do analiz w duchu strukturalistycznym, częściowo zaś jest to efekt reprodukcji akademickiego porządku.

Najbardziej innowacyjnym posunięciem L-S było przejście od analizy zawartości oraz funkcjonowania relacji pokrewieństwa do relacji pomiędzy stałymi elementami tworzącymi pokrewieństwo. Równie ważne w jego rozważaniach dotyczących pokrewieństwa był nacisk położony na strukturalne znaczenie więzi małżeńskiej oraz aliansów, zwłaszcza sposobów na jakie łączą one różne jednostki pochodzenia. Przejście od pochodzenia do aliansu spowodowało reorientację studiów nad pokrewieństwem (w tym w szczególności nad małżeństwem) – krytyczna

3


reewaluacja długo uprawianej refleksji nad pochodzeniem i rożnych aspektów spajających grupy unilinearne.

Wbrew pozorom strukturalizm L-S w odniesieniu do ks, wcale nie był tak rewolucyjny jak to się zazwyczaj twierdzi. Nadal koncentrował się na grupach unilinearnych oraz ich wewnętrznych relacjach i reprodukcji w czasie. Dokładnie to samo czynili zwolennicy teorii pochodzeniowej. Oba te stanowiska pomijały inne relacje pokrewieństwa, które można uznać za strukturalnie istotne:

rodzeństwo: jako zasada ustanawiająca porządek społeczny – będąca współmierną z zasadami pochodzenia, filiacji i powinowactwa; po raz pierwszy zajął się nim Rymond Kelly (1985), który prowadził badania wśród Etoro – wskazał na analityczny problem wówczas używanego pojęcia luźnej struktury; współcześnie relacją pokrewieństwa zajmują się badacze Oceanii, traktując je w terminach paraleli, ekwiwalentu, czy komplementarnych praw, obowiązków.

– najpierw koncentracja na relacjach między żywymi

– mierzymy w więzy łączące osoby z tej samej generacji – co konstytuuje rdzeń relacji społecznych

Poświęcenie uwagi tym, w jaki sposób relacja rodzeństwa służy jako kluczowy symbol oraz centralna zasada organizacji relacji międzygeneracyjnych, pozwala na reorientację i rewitalizację studiów nad pokrewieństwem. Studia nad pokrewieństwem zawsze dotyczyły relacji międzypokoleniowych. Feministki krytykowały L-S za polityczność spojrzenia na wymianę kobiet. Najbardziej znamienną krytyką wymiany i wzajemności jest krytyka wystosowane przez A. Weiner, która bada wymianę nie tylko jako środek, poprzez który dokonujemy mediacji między konceptualną opozycją ja-inny, ale także jako sposób na kontrolę społeczną.

Współcześnie wiemy, że statyczne i wysoce abstrakcyjne sformułowania oraz modele oficjalnych reguł i zasad struktury społecznej, dzięki którym L-S jest tak sławny, nie prowadzą nas do lepszego zrozumienia aktorów społecznych czy ogromnej różnorodności kontekstów, w których ludzie organizują się i działają. Dzisiaj przyjmujemy to niemal za pewnik, co jest zasługą P. Bourdieu, że aby można było zrozumieć aktorów i kontekst, należy zwrócić uwagę na strategie zachowaniowe, zwłaszcza zaś na codzienne praktyki, które są dostosowaniem, adaptacją do nabytych, lokalnie zdefiniowanych systemów wartości. Owe strategie są regulowane oficjalnymi regułami i zasadami, które są nie tylko uwarunkowane kulturowo, ale także przez dyspozycje oraz materialne bądź symboliczne interesy.

Bourdieu: prowadził badania dotyczące małżeństwa pomiędzy kuzynami paralelnymi w Pn Afryce. Zastosował teorię praktyki.

4


3. STRUKTURA I HISTORIA

Odwrót od iluzorycznych, statycznych i abstrakcyjnych modeli pokrewieństwa nastąpił wraz z tzw. zwrotem historycznym, który dokonał się nie tylko w obrębie ks, ale całej antropologii. Wiązało się to rzecz jasna z odejściem od paradygmatu strukturalno-funkcjonalnego, który był ahistoryczny. Ten trend reprezentuje chyba najlepiej prace takich antropologów jak:

- Jack Goody, Joan Thirsk, E.P. Thompson (Family and Inheritance: Rural Society in Western Europe 1200-1800 z 1976): zmiana pokrewieństwa i reguł dziedziczenia w Europie Zachodniej

– J. Goody (The Development of theFamily and Marriage in Europe z 1983): kształtowanie się rodziny i małżeństwa w Europie od IV wieku po czasy współczesne

– E. Le Roy Ladurie (Montaillou: The Promised Land of Error z 1979): małżeństwo, podział pracy według płci, ciało i libido w europejskich społecznościach pasterskich (użycie materiałów archiwalnych, aktów prawnych, aktów zawarcia małżeństwa etc.)

Odkryto pokrewieństwo w procesie wytwarzania historii społecznej. Zainteresowanie historią społeczną pozwoliło także na zastosowanie jeszcze innej perspektywy w rozważaniach nad starymi, tradycyjnymi problemami, np. nad społeczną organizacją społeczeństw plemiennych:

– historyczny rozwój segmentarnej organizacji społecznej Nuerów i ekspansja terytorium oraz ludzi w czasie

– reprodukcja i transformacja stożkowych klanów, lineaży statusowych u Tonga

– ewolucja andyjskich ayllus (rozszerzonych rodzin terytorialnych) w czasie panowania inkaskiego i potem hiszpańskiego

Generalnie większość badczy podkreślała dwuznaczność i strukturalną sprzeczność zmiany historycznej.

4. GENDER, WŁADZA I ZRÓŻNICOWANIE

Powyższe zagadnienia towarzyszyły studiom nad pokrewieństwem od samego początku. W rozważaniach ewolucjonistów (począwszy od Bachofena i Morgana) pojawiało się zagadnienie

5


relacji pomiędzy matriarchatem a patriarchatem. Zainteresowanie to w jakimś stopniu ukształtowało się pod wpływem: rozważań Engelsa na temat statusu irokeskich kobiet w porównaniu do Europejek; obalenia matriarchatu i upadku statusu kobiet w kontekście zanikania społeczeństw bazujących na pokrewieństwie i pojawiania się społeczeństw bazujących na klasach społecznych i instytucjach państwowych.

A. lineażowy sposób produkcji

W latach 60. Meillassoux prowadził badania wśród Guro na Wybrzeżu Kości Słoniowej:

– inspirował się antropologią francuską i angielską, w której często pojawiało się zagadnienie lineażowego sposobu produkcji

– zauważył, że w społeczeństwach charakteryzowanych jako segmentarne, lineaże i pokrewieństwo działają zarówno jako infrastruktura oraz superstruktura: a wobec tego relacje pokrewieństwa służą zarówno relacjom produkcji jak i konstytuują podstawy systemów ideologicznych oraz normatywnych

– w społeczeństwach bez klas czy kast, pokrewieństwo organizuje nierówność w odniesieniu do wieku oraz płci (zachodnia perspektywa narzucona na te społeczności; Meiassoux zastosował dystynkcję między dominacją a determinacją Althusser; podobnie czynił Godelier i inni, którzy wskazywali na to, że podczas gdy pokrewieństwo jest dominującym sposobem produkcji w społeczeństwach segmentarnych, to w ostatecznej instancji jest to sposób determinowany przez ekonomię; wielu badaczy uznało wyjaśnienia Meillasoux za redukcjonistyczne)

M. Bloch: także pracował w oparciu o tradycję marksistowską; twierdził, że pokrewieństwo jest systemem znaków, które nie tylko organizują produkcję i reprodukcję, ale także przekazują nadwyżkę ludzi z jednej kategorii do drugiej; uważał, że zwiera systemy idei, które istnieją niezależnie od ekonomii, ponieważ posiada własną mistyczną racjonalność; zajmował się sprzecznymi reprezentacjami pokrewieństwa i gender wskazując, jak obie te kategorie są kontekstualnie posegmentowane.

B. pokrewieństwo, klasa i państwo

Francuscy i brytyjscy badacze (Afryki) koncentrowali się na społecznościach plemiennych oraz wodzostwach. Często podkreślali to, jak struktury pokrewieństwa i domen domowych znajdowały się pod wpływem oddziaływania polityki państwowej, handlu i kolonializmu. Bardziej aktualnie antropolodzy zwrócili się ku społecznościom wiejskim oraz miejskim w kontekście społeczeństw państwowych, zwłaszcza w Europie, Andach oraz Chinach.

6


– Rayana Reiter (Men and women in thesouth of France: public and private domains z 1975): pionierska praca dotycząca zagadnienia pracy w sferze publicznej oraz domowej na wsi francuskiej; pokazała jak segregacja płci jest wymuszana przez państwo, którego ideologie przypisują kobietom prace związane z reprodukcją oraz obsługą sieci krewnych; państwa zwłaszcza te bazujące na industrialnym kapitalizmie potrzebują podatków i siły roboczej – potrzebni są zatem ludzie, których reprodukcja dokonywana jest w kontekście pokrewieństwa; ponieważ tylko kobiety mogę dosłownie zagwarantować reprodukcję ludzi państwo zaczyna interweniować w życie kobiet na wiele różnych sposobów i wpływać na tworzenie się wyraźnej dystynkcji pomiędzy sferą publiczną a prywatną

– Irene Silverblatt (Moon, Sun, and Witches: Gender Ideologies and Class in Inca and Colonial Peru z 1987): według niej w czasach preinkaskich tzw. ayllusy (rodziny rozszerzone) działały w połączeniu z pochodzeniem i dziedziczeniem i generowały podział pracy , który można by określić jako komplementarny; w czasie konsolidacji państwa Inkaskiego w Andach rozpoczął się proces formacji klas społecznych; Inca popierali dziedziczenie patrylinearne członków ayllu, co podważyło dotychczasowe więzi łączące kobiety; nacisk jaki kładziono na reprezentacje pokrewieństwa, rewizja historii genealogicznej legitymizowała i maskowała relacje klasowe – kamuflowało to politycyzację relacji pokrewieństwa;

– Rubie Watson (Inequality Among Brothers:Class and Kinship in South China z 1985): Chiny – także są znane z instytucjonalizacji różnych form nierówności, ale także z istnienie egalitarnych ideologii ugruntowanych w pokrewieństwie; Chiny przez długi czas były zamknięte dla badaczy, którzy musieli zadowolić się badaniami prowadzonymi w Hong Kongu oraz na Tajwanie. Sytuacja ta zaczęła się zmieniać w latach 80. Watson pokazała, że rozwój silnych, lokalnych patrylineaży były oczywiście nieuniknionym produktem porządku patrylinearnego, ale w dużej mierze pojawiły się w momencie silnej politycznej centralizacji i ekonomicznej nierówności. Wskazała na to, że społeczne relacje produkcji były wyrażane w idiomie pokrewieństwa podkreślającym jedność i równość pośród braci, co dawało świetne pole dla reprodukcji nierówności klasowej i nierówności płci.

C. ponowne przemyślenie zróżnicowania W latach 80/90. studia nad pokrewieństwem zainteresowały się różnicami i podobieństwami w tzw. zachodnich i wschodnich systemach pokrewieństwa. Można powiedzieć, że są to jedne z najbardziej ambitnych ks w późnych latach XX wieku.

– J. Goody (The Oriental, the Ancient,and the Primitive: Systems of Marriage and the Family in the Pre-Industriat Societies of Eurasia z 1990): mierzy się z systemami pokrewieństwa i małżeństwa w przedindustrialnej Eurazji i wypracowuje transdyscyplinarny model badań bazujący na marksizmie i tradycji weberowskiej.

Wskazał na konwencjonalną wiedzę dotyczącą systemów pokrewieństwa: w Oriencie (Chiny, Indie, Tybet, Sri Lanka, Środkowy Wschód); społeczństw prymitywnych (Tallinesi, australijscy Aborygeni) oraz Zachodu (Grecja, Rzym, współczesna Europa).Centralna tezą Goodiego jest to, że powszechna XIX oraz XX wieczna tendencja do rozszerzania prymitywnych modeli pokrewieństwa

7


i społecznej organizacji na wielkie cywilizacje Azji dokonują swoistej prymitywizacji Orientu i wzmacnia eurocentryczną opozycje pomiędzy Zachodem a resztą świata.

Między innymi zastanawia się na tym, do jakiego stopnia małżeństwo w społęczeństwach rolniczych w Azji wywoływało transfer, sprzedaż oraz inkorporację kobiet, które często są uważane za czynnik różnicujący małżeństwo azjatyckie i przedindustrialne na zachodzie. Śledzi historię wymiany kobiet oraz aliansu. Według Goodiego koncepcje te w sposób bardzo poważny wpłynęły na nasze rozumienie praktykowania pokrewieństwa, ponieważ niesie ze sobą wniosek, że polega ono na całkowitym wchłonięciu kobiet do grupy krewniaczej męża i jej oderwaniu od jej pierwotnej grupy. Obala takie myślenie powołując się na przykłady, w których obligacje kobiet wobec ich krewnych są ewidentne. Wskazuje, że idea totalnego wchłonięcia kobiet do grupy krewniaczej męża jest fikcją.

D. modelowanie nierówności

Nierówność i zróżnicowanie w kontekście relacji pomiędzy pokrewieństwem a innymi instytucjami w społeczeństwach państwowych.

– J. Collier (Marriage and Inequality in Classless Societies z 1988): mieszanka perspektywy feministycznej z marksistowską; zaprezentowała trzy idealne modele analizowania nierówności gender i wieku wśród XIX wiecznych grup Wielkich Równin w USA i innych grup, w których brakuje stratyfikacji (plemion, wodzostw etc.); modele te odnosiły się do posagu. W każdym z tych modeli (brideservice, equal bridewealth, unequal bridewealth) łączy nierówność z określonymi formami poświadczania małżeństwa, produkcją i cyrkulacją pracy, statusów, darów, procesami politycznymi (konflikty, charakter dowodzenia, ludowe modele struktury społecznej, praktyczne działania, agency) oraz kulturowymi reprezentacjami (gender, rytuały);

– Raymond Kelly (Constructing Inequality: The Fabrication of a Hierarchy of Virtue Among the Etoro z 1993): odnosił się do powyżej pracy Collier – pokazał, że materiał zebrany wśród Etoro i innych grup z Bosavi (Papua Nowa Gwinea) nie nadaje się do zastosowania modeli zaproponowanych przez Collier, wobec czego rozwija swój własny alternatywny model; opisuje i analizuje wszystkie nierówności istniejące w badanych przez niego społecznościach; wskazuje na to jak elita składająca się z szamanów i innych gości od rytuałów wytwarza nierówność; pokazuje, że społeczna nierówność jest wzmacniana w małżeństwie i w podziale pracy.

W obu przypadkach system pokrewieństwa oraz gender dotyczą nierówności i zróżnicowania. Wobec tego stanowią analityczne komponenty znacznie szerszych systemów różnicujących i hierarchizujących, które różnorodnie są ugruntowane w kosmologiach i ekonomiach politycznych.

5. SPRZECZNOŚĆ, PARADOKS I AMBIWALNECJA

Wiele współczesnych analiz pokrewieństwa oraz gender dotyczy sprzeczności, ambiwalencji oraz paradoksu. Tego typu badania pobudzane są przez próby zrozumienia konkretnych aktorów społecznych, kontekstów, w jakich działają, środków jakimi się posługują oraz sposobów tworzenia zanaczeń oraz porządków. Są to zazwyczaj badania, które koncentrują się na aspekcie codzienności.

8


Można powiedzieć, że tego typu refleksje są mieszanką: antropologii emocji, marksizmu (zwłaszcza w wersji proponowanej przez Bourdieu oraz Ortner), antropologii feministycznej oraz postmodernistycznej. Są to podejścia, które zajmują się hegemoniami, kontr-hegemoniami, dialogiem, poliwokalnością, dwuznacznością, ironią oraz ludycznością.

– Margaret Trawick (Notes on Love in a Tamil Family z 1990): jedna z najbardziej innowacyjnych i fascynujących pozycji dotyczących pokrewieństwa z końca XX wieku; posługuje się sporą ilością materiału empirycznego. Wskazuje na to, że znaczenie nigdy nie jest dokładne, że w zasadzie zawsze jest dwuznaczne. Uważa, że pokrewieństwo jest znacznie mniej stabilne niż nam się to wydaje. Jest czymś, co wytwarza tęsknoty, które nigdy nie mogą być spełnione. Jest to sieć podtrzymywana przez napięcia – architektura skonfliktowanych pragnień. W książce tej Trawick posługuje się licznymi przykładami z swojej współpracy z informatorem Themozhiyarem elokwentnym czytelnikiem poezji i poetą, który pomógł jej skumać dwuznaczne hinduskie koncepcje świętości, które przenikają dosłownie wszystko.

– Unni Wikan (Managing Turbulent Hearts: A Balinese Formula for Living z 1990): jej głónym celem była deegzotyzacja oraz deesencjalizacja Bali; zajęła się interpersonalnymi relacjami oraz doświadczeniami społecznymi, które zostały zaobserwowane przez zachodnich badaczy. Wskazuje na związek przyjaźni z pokrewieństwem (uważa, że odseparowywanie ich od siebie przez antropologów jest sztucznym zabiegiem; podobnie jak oddzielanie pokrewieństwa od innych relacji społecznych); koncentruje się na koncepcji powszedniości; Balijczycy wierzą, że żyją w panoptykonie, w którym wszystkie relacje społeczne, w tym pokrewieństwa są shierarchizowane i rzutują na wszystkie działania społeczne, które są nadzorowane przez intymnych lub nie-intymnych innych.

KONKLUZJE:

– podczas gdy badania pokrewieństwa jako systemu terminologii oraz systemu symbolicznego znacznie zmalały, to badania pokrewieństwa w odniesieniu do relacji społecznych w szerokim kontekście politycznym i ekonomicznym stały się w zasadzie jednym (ponownie) z centralnych w antropologii (bada się działania oraz praktykę aktorów społecznych)

– dokonano ponownej rewizji pokrewieństwa w kontekście produkcji i reprodukcji w kontekście historii społecznej

– współcześnie mamy do czynienia z globalnymi zmianami w relacjach pomiędzy politycznymi ekonomiami a gospodarstwem domowym, pokrewieństwem a małżeństwem – wskutek rozprzestrzeniania się kapitalizmu, transformacji środków produkcji i relacji zarówno produkcji jak i reprodukcji mamy do czynienia z procesami wytwarzającymi nexus: pokrewieństwo-gender-nierówność

– pojawiły się studia koncentrujące się na sprzeczności, paradoksie i ambiwalencji, które krytykują wszelkie totalizujące schematy rozumienia pokrewieństwa

– studia nad pokrewieństwem nadal są żywe i mają się świetnie, co dodatkowo zobaczymy w odniesieniu do kategorii pokrewieństwa zglobalizowanego, gdzie zahaczymy o zagadnienie nowych technologii reprodukcyjnych, transnacjonalizmu, czy postkolonalizmu.

9


10

Dekonstrukcja studiów nad pokrewieństwem

Documents

Transcript of Dekonstrukcja studiów nad pokrewieństwem