Czy długoterminowe prognozy emerytalne mogą się gwałtownie zmieniać?

Czy długoterminowe prognozy emerytalne mogą się

gwałtownie zmieniać?

Analiza przyczyn zmian projekcji emerytalnych AWG w latach 2006-2015

Paweł Strzelecki Szkoła Główna Handlowa w Warszawie,

Narodowy Bank Polski

Konferencja naukowa „Długoterminowe oszczędzanie” , 20.06.2016.

Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Motywacja

Prognozowanie liczby ludności uchodzi za wiarygodne, ale dlaczego rzadko

przedstawiane są błędy ex post takich prognoz?

Czy małe zaufanie do długoterminowych projekcji makroekonomicznych po

kryzysie jest uzasadnione?

Systemy emerytalne (i nie tylko) podlegają zmianom w reakcji na

pojawiające się problemy. Jak duże skutki miały efekty zmian systemu

emerytalnego w ostatnich latach?

Literatura

Projekcje ludności – błędy w horyzoncie kilkudziesięciu lat mogą być

znaczące (Keilman, 1998). Stochastyczne prognozy dla Polski (Nowok,

Matysiak 2006) wskazują na dużą niepewność prognoz w horyzoncie

powyżej 25 lat.

Długoterminowe projekcje zmiennych makroekonomicznych (OECD 2012)

odzwierciedlają pewną wizje kluczowych czynników (np.: konwergencja,

zmiany demografii). Wartością dodaną jest powiązanie założeń za pomocą

zależności ekonomicznych ( np.: funkcja produkcji).

Kryzys ekonomiczno-finansowy z 2008 roku może być postrzegany jako

czynnik czysto cykliczny, ale może być uważany za objaw długoterminowego

spadku wydajności pracy (secular stagnation)

Liczne przykłady zmian reguł funkcjonowania systemów emerytalnych, ale

najczęściej nie wynikają jedynie z antycypowania przyszłości (prawa nabyte i

status quo).

Pytania badawcze

Czy zmiany prognoz demograficznych miały istotny wpływ na prognozy emerytalne?

Czy zmiany projekcji makroekonomicznych diametralnie zmieniały wnioski dotyczące przyszłości sytemu emerytalnego?

Czy reformy/ zmiany systemów emerytalnych były częste i zmieniały istotnie funkcjonowanie systemów emerytalnych?

Czy tendencje wskazywane przez długoterminowe projekcje realizują się w krótkim okresie?

Prognozy AWG (Aging Working Group KE)

Prognoza liczby ludności EUROSTAT

Prognoza podaży pracy

Prognoza profili współczynników

aktywności zawodowej

Prognozy bezrobocia

Prognozy produktywności

pracy / wynagrodzeń

Prognozy PKB

Prognoza systemu emerytlanego

Założenia dotyczące stóp procentowych,

inflacji, kursu walutowego itp.

Założenia demograficzne – przykład TFR

0

5

10

15

20

25

30

Milio

ny

Osoby żyjące w momencie projekcji

Osoby, których urodzneia są prognozowane

Wpływ prognoz dzietności na liczbę osób w wieku produkcyjnym (15-65 lat)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie założeń projekcji EUROSTAT i GUS

Zmiany założeń dotyczących dzietności (TFR) w projekcjach ludności Polski w latach 2006-2015

Liczba osób w wieku 15-64 lata Liczba osób w wieku 65+

Wpływ zmian założeń demograficznych

na projekcje liczby ludności

Źródło: Opracowanie własne na podstawie założeń projekcji AWG

Założenia – aktywność zawodowa

Współczynnik aktywności zawodowej osób w wieku 15-65 w kolejnych projekcjach


Założenia – wydajność/PKB

Dynamika wynagrodzeń / wydajności pracy


Zmiany założeń makroekonomicznych

Skumulowany wzrost PKB – rok 2002 =1


Analiza wrażliwości projekcji AWG 2015

Różnice w wydatkach do PKB w porównaniu do scenariusza BASELINE (in pp, of GDP)

-0.5%

-0.4%

-0.3%

-0.2%

-0.1%

0.0%

0.1%

0.2%

0.3%

0.4%

0.5%

HLE (e0: +1

year)

LMIG

(net_mig -

10%)

RISK (lower

productivity)

HPROD

(productivity

+0.25 pp.)

LPROD

(productivity:

-0.25 pp.)

HER (total

ER: +2 pp. )

HOER (ER

55-74: 10 pp.)

SHIFT

(additional

increase of

retirement

age)

in 2040 in 2060

Zmiany systemu a zmiany założeń (1)

Wydatki emerytalne 2005 2007 2010 2013 2020 2030 2040 2050 2060

AWG 2006 13.7 13.0 11.2 9.9 9.6 9.0 8.5 7.9

AWG 2009 11.6 10.8 9.7 9.6 9.1 8.7 8.5 8.0

Zmiany założeń i modelu -1.4 -0.4 -0.2 0.0 0.1 0.2 0.6

Efekty reform - - - - - - -

2006-2009:

MAKRO: Wyraźnie niższe bezrobocie, ale nieco niższa aktywność zawodowa i wzrost produktywności pracy

REFORMY: - Obniżenie składki rentowej o 2pp., przedłużanie uprawnień przedemerytalnych

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników projekcji AWG


AWG 2006 13.7 13.0 11.2 9.9 9.6 9.0 8.5 7.9

AWG 2009 11.6 10.8 9.7 9.6 9.1 8.7 8.5 8.0

AWG 2012 11.1 11.8 10.9 10.9 10.9 10.3 10.0 9.6

Zmiany założeń i modelu -0.4 1.0 1.2 1.4 1.8 1.6 1.5 1.6

Efekty reform - - - - 0.2 0.4 0.8 1.1


2009-2012:

MAKRO: Wyraźne pogorszenie prognoz makroekonomicznych po kryzysie

REFORMY: - 01.01.2009 wprowadzenie emerytur pomostowych/likwidacja wcześniejszych - Organicznie składek do OFE (początek 01.05.2011) do 2,3% - Zróżnicowanie składek do KRUS



AWG 2006 13.7 13.0 11.2 9.9 9.6 9.0 8.5 7.9

AWG 2009 11.6 10.8 9.7 9.6 9.1 8.7 8.5 8.0

AWG 2012 11.1 11.8 10.9 10.9 10.9 10.3 10.0 9.6

AWG 2013 11.8 10.9 10.3 10.3 9.6 9.7 9.8

Zmiany założeń i modelu - - - - - - -

Efekty reform - 0.0 -0.6 -0.6 -0.7 -0.3 0.2


2012-2013:

MAKRO: Brak aktualizacji projekcji

REFORMY: - Stopniowe podwyższanie wieku emerytalnego z 60K/65M na 67 do 2020/2040 roku - Podniesienie składki rentowej o 2pp. - Minimalny wiek emerytalny w służbach mundurowych



AWG 2006 13.7 13.0 11.2 9.9 9.6 9.0 8.5 7.9

AWG 2009 11.6 10.8 9.7 9.6 9.1 8.7 8.5 8.0

AWG 2012 11.1 11.8 10.9 10.9 10.9 10.3 10.0 9.6

AWG 2013 11.8 10.9 10.3 10.3 9.6 9.7 9.8

AWG 2015 11.7 11.5 10.8 10.5 10.1 10.6 10.8

Zmiany założeń i modelu 0.6 0.4 -0.1 -0.1 -0.1 -0.2

Efekty reform 0.0 0.1 0.3 0.6 1.0 1.2


2013-2015:

MAKRO: Słabsze prognozy wzrostu produktywności pracy po kryzysie

REFORMY: - Nowe składki do OFE przesyłane tylko po deklaracji dalszego uczestnictwa składka ustalona na 2,92% - ZUS instytucją wypłacającą emerytury z OFE, suwak na 10 lat przed emeryturą - Umorzenie obligacji skarbowych w OFE (51,5% aktywów) w zamian za zapisy na subkoncie NDC.


Całkowite wydatki w relacji do PKB Składki w relacji do PKB

Ścieżki projekcji wydatków i dochodów

Zmiany prognoz stóp zastąpienia

2013 2020 2030 2040 2050 2060

System publiczny (RR) 53.0 53.8 47.9 39.4 31.2 28.7

OFE (RR)

2005 2010 2013 2020 2030 2040 2050 2060

System publiczny (RR) 46,3 49.1 44.0 40.9 38.8 32.8 24.5 22.4

OFE (RR) :* 2.6 2.9 5.3 6.7 8.4 6.6 6.1

2015

2013

2005 2010 2013 2020 2030 2040 2050 2060

System publiczny (RR) 46.3 49.1 44.0 43.7 32 22.9 19.6 18.7

OFE (RR) : 2.6 2.9 4.8 5.5 5.7 4.9 4.8

2012

2005 2007 2013 2020 2030 2040 2050 2060

System publiczny (RR) 46.3 45.4 43.9 43.7 31.8 22.8 18.5 17.2

OFE (RR) : 0 3.2 5.1 7.3 9.4 10.3 10.5

2009

Wydatki emerytalne – zmiany projekcji

w różnych krajach


0

5

10

15

20R

O

LU

X LT ES

FR

MT FI

CZ

DK

SL SE BG IT EE

NO

R AT

BE IR LV

NED SK

GER

PT PL

Projekcja 2012 Projekcja 2015 Wydatki w 2013 roku

Rozlicznie przyczyn zmian prognoz

-6

-5

-4

-3

-2

-1

0

1

2

RO

LU

X

LT

ES

FR

MT

FI

CZ

DK

SL SE BG

IT EE

NO

R

AT

BE

IR LV

NED

SK GER

PT

PL

Zmiana systemu emerytlanegoZmiana modeluZmiana założeń makroekonomicznychZmiana całkowita

Zmiany prognoz w zależności od początkowej wysokości wydatków

Zmiany w polskim systemie emerytalnym przełożyły się na wahania projekcji przyszłych emerytur w przedziale <-0.6; +1,2>

Skalę zmian systemu ograniczało pozostawienie od 1999 roku w systemie DC

Większe znaczenie niż reformy w polskiego systemie emerytalnym w latach 2006-2014 miały zmiany założeń makroekonomicznych wynikające ze zmian koniunktury - wahania w przedziale <-1,4; +1,8>

Długoterminowe tendencje pozostawały niezmienione odwzorowując relatywnie mało zmieniające się prognozy demograficzne

Założenia projekcji demograficznych Eurostatu i ONZ mają dużą inercję (słabo uwzględniając historyczną zmienność TFR) w dużym stopniu niedoszacowują też przepływów migracyjnych.

Główną przyczyną największej zmienności założeń i projekcji są wahania produktywności pracy i przewidywań dotyczących jej dalszych zmian.

Zmiany oceny wpływu skutków starzenia się na systemy emerytalne w EU28 głównie zależne od zmian założeń makroekonomicznych

Podsumowanie

Dziękuję za uwagę

[email protected]

Czy długoterminowe prognozy emerytalne mogą się gwałtownie zmieniać?

Economy & Finance

Transcript of Czy długoterminowe prognozy emerytalne mogą się gwałtownie zmieniać?