CXO ERS Ryzyko Walutowe 10062010

Hedging pod kontroląNajlepsze praktyki w zarządzaniu

ryzykiem walutowym

Radosław WojtasikRobert Karczmarczyk

Dział Zarządzania Ryzykiem Deloitte10 czerwca 2010 r.

Kluczowe zagadnienia

• Identyfikacja czynników i źródeł ryzyka walutowego

• Wiarygodna mapa ekspozycji na ryzyko walutowe

• Strategia zarządzania ryzykiem walutowym

- cel zarządzania ryzykiem walutowym

- wpływ charakteru ekspozycji na wybór strategii zabezpieczającej

- dopuszczalne instrumenty pochodne

- poziom i horyzont zabezpieczenia

- konsekwencje i ocena sytuacji over- i underhedge

- hedging a spekulacja – zagrożenia finansowania się na rynku instrumentów pochodnych

- limity i ograniczenia w zawieraniu transakcji pochodnych

• Organizacja procesu zarządzania ryzykiem walutowym

- podział obowiązków i struktura organizacyjna

- formalna dokumentacja hedgingu

• Pomiar ryzyka walutowego

• Zarządzanie efektem prezentacyjnym w sprawozdaniach finansowych- typy rachunkowości zabezpieczeń

- skutki stosowania zasad rachunkowości zabezpieczeń

Identyfikacja czynników i źródeł ryzyka walutowego

Pod koniec III kwartału 2008 r. rozpoczął się silny trend deprecjacyjny złotego względem EUR i USD.

Jednocześnie istotnie wzrosła zmienność na parach EUR/PLN i USD/PLN.

W II kwartale 2009 obserwowaliśmy wzrost wartości złotego względem walut EUR, USD. Pod koniec

roku 2009 i w pierwszych miesiącach 2010 roku kurs EUR/PLN i USD/PLN ustabilizował się.

Zaobserwowane w ostatnich latach gwałtowne zmiany kursów na rynkach walut zwróciły uwagę przedsiębiorstw

i opinii publicznej na zagadnienia związane z zarządzaniem ryzykiem walutowym, potencjalnymi konsekwencjami

wynikającymi ze zmian kursów walutowych, skutków nieprawidłowego zarządzania tym ryzykiem oraz zagrożeń

związanych z podejmowaniem działalności o charakterze spekulacyjnym.

Spowodowało to wzrost zainteresowania najlepszymi praktykami w procesie zarządzania ryzykiem walutowym.

1,9000

2,4000

2,9000

3,4000

3,9000

1/2/2008 7/16/2008 1/30/2009 8/14/2009 2/26/2010

USD/PLN

3,0000

3,5000

4,0000

4,5000

5,0000

1/2/2008 7/16/2008 1/30/2009 8/14/2009 2/26/2010

EUR/PLN

0

5

10

15

20

25

30

35

1/1/2008 7/15/2008 1/27/2009 8/11/2009 2/23/2010

%

USD/PLN 1 Year Volatility

0

5

10

15

20

25

30

1/1/2008 7/15/2008 1/27/2009 8/11/2009 2/23/2010

%

EUR/PLN 1 Year Volatility

Identyfikacja czynników i źródeł ryzyka walutowego

Ekspozycja na ryzyko walutowe – pozycja narażona na ryzyko zmiany kursów walut (np. ujęty w

bilansie składnik aktywów/zobowiązań lub przyszła planowana transakcja, których wartość uzależniona

jest od ceny kursów walutowych).

Źródła ryzyka walutowego

• kontrakty handlowe denominowane w walutach obcych lub indeksowane do kursów walut obcych

(np. zakup/sprzedaż produktów bądź surowców na rynkach zagranicznych)

• kredyty walutowe i instrumenty dłużne denominowane w walutach obcych

• lokaty i inwestycje finansowe w walutach obcych

• nakłady inwestycyjne w walutach obcych

• inne przychody i koszty walutowe (np. czynsze, licencje, transfery wewnątrzgrupowe)

Mapa ekspozycji na ryzyko walutowe – relacja pomiędzy kursem walutowym i określonymi pozycjami

finansowymi (tj. zysk netto, przepływy pieniężne) w danym okresie, z uwzględnieniem transakcji i

kontraktów wrażliwych na ryzyko, wynikających z nich aktywów i zobowiązań oraz modelu finansowego

działalności przedsiębiorstwa.

Mapa ekspozycji często konstruowana jest w oparciu o sprawozdanie finansowe pro forma, obrazując

relacje pomiędzy kursem walutowym a określonymi pozycjami sprawozdania finansowego (np. zysk

netto).

Wiarygodna mapa ekspozycji na ryzyko walutowe

Istotne elementy

w wyznaczaniu

mapy ekspozycji na

ryzyko walutowe

!

• Pełna identyfikacja pozycji

narażonych na ryzyko walutowe

(wpływ bezpośredni i pośredni)

• Jednolite podejście do prezentacji

poszczególnych elementów

ekspozycji na ryzyko, np: wolumen,

horyzont, kurs budżetowy

• Poprawne określenie momentu

powstania i ustania ryzyka

• Okresowa aktualizacja danych o

ekspozycji walutowej

Niepoprawnie skonstruowana mapa ekspozycji walutowej może wpłynąć

na podjęcie niewłaściwych decyzji odnośnie strategii zabezpieczających.

Strategia zarządzania

ryzykiem walutowym

Cel zarządzania ryzykiem walutowym

• Transakcje pochodne (opcje, forwardy, swapy) zostały stworzone, aby

umożliwić zabezpieczenie przed zmiennością rynkowych czynników ryzyka (np.

kursów walut).

• Hedging (zabezpieczanie) ryzyka walutowego jest dobrą praktyką świadczącą o

dojrzałym podejściu do zarządzania finansami przedsiębiorstw. Polega on na

dopasowaniu zawieranych transakcji do wpływów i wypływów walutowych

spółki.

• Stosowanie instrumentów pochodnych przez przedsiębiorstwa w celu spekulacji

– czyli bez związku z ich indywidualną ekspozycją na ryzyko walutowe jest

ryzykowne i niewskazane.

Cele przedsiębiorstw w zarządzania ryzykiem walutowym

• Cele wykorzystania instrumentów pochodnych w przedsiębiorstwach:

– Ograniczenie ryzyka przy założonym poziomie zysku?

– Maksymalizacja zysku przy założonym poziomie ryzyka?

– Maksymalizacja zysku?

• Dobre praktyki w zarządzaniu ryzykiem walutowym:

– Koncentracja na działalności podstawowej – spółka chce być wynagradzana przede wszystkim za

podejmowane ryzyko biznesowe

– Konieczność ograniczenia innych, towarzyszących działalności podstawowej ryzyk, w tym ryzyka

rynkowego

– Określenie poziomu zabezpieczenia ekspozycji netto na ryzyko walutowe

– Ograniczenie zmienności przyszłych przepływów pieniężnych – zapewnienie stabilnego wzrostu

wartości spółki w długim okresie

– Wypracowanie zakładanych wyników księgowych oraz osiągnięcie wymaganego poziomu

wskaźników finansowych w krótkim okresie

• Określenie apetytu na ryzyko walutowe:

– Właściciel

– Kadra zarządzająca

Wybór strategii zabezpieczającej

• Portfel czynników ryzyka:

– hedging naturalny

• Konieczność zarządzania pozycją zajętą w

instrumentach pochodnych po wdrożeniu strategii:

– under / over hedge

– zmiana charakterystyki pozycji zabezpieczanych

– sytuacja rynkowa

– wycena derywatów

• Strategie na rynku pochodnych instrumentów

finansowych:

– hedging operacyjny

– hedging strategiczny

Rodzaje instrumentów pochodnych

• Kontrakt forward – zobowiązanie dwóch stron do wymiany określonej kwoty waluty w ustalonym w kontrakcie terminie po ustalonym w dniu zawarcia kursie.

• Opcja walutowa – kontrakt o niezerowej wartości początkowej, dający prawo nabycia (opcja call) lub sprzedaży (opcja put) określonego aktywa po ustalonej cenie w określonym terminie.

• Struktura opcyjna – złożenie kupna i sprzedaży dwóch lub większej ilości instrumentów opcyjnych pozwalające generować niestandardowe profile wypłaty w celu czerpania korzyści z przewidywanych scenariuszy rynkowych.

• Cross Currency Interest Rate Swap – rodzaj kontraktu swap, w którym kwoty odsetek naliczane są od wartości kapitału wyrażonej w różnych walutach przy użyciu odpowiednich dla tych walut stóp procentowych.

• Interest Rate Swap – umowa wymiany strumieni płatności odsetkowych naliczanych od umownej kwoty kapitału, opartych o odmienne stopy procentowe w określonym horyzoncie czasowym.

Opcja europejska a opcja amerykańska

• Opcja europejska

– Europejska opcja kupna (call option) umożliwia nabycie waluty po ustalonej

wcześniej cenie umownej X (strike price) w wyznaczonym dniu wygaśnięcia T.

– Europejska opcja sprzedaży (put option) umożliwia sprzedaż waluty po cenie

umownej X w wyznaczonym dniu wygaśnięcia T.

• Opcja amerykańska

– Amerykańska opcja kupna umożliwia nabycie waluty po cenie umownej X w

dowolnej chwili przed wyznaczonym dniem wygaśnięcia T.

– Amerykańska opcja sprzedaży umożliwia sprzedaż waluty po cenie umownej

X w dowolnej chwili przed wyznaczonym dniem wygaśnięcia T.

• Rodzaje barier dla opcji walutowych (ze względu na termin aktywacji

bariery):

– Bariera typu europejskiego

– Bariera typu amerykańskiego

Zabezpieczenie przyszłych wpływów pieniężnych realizowanych w EUR nabytą

opcją sprzedaży

Profil ryzyka a profil wypłaty instrumentów pochodnych

kurs bieżący

EUR/PLN

3,50

kurs bieżący

EUR/PLN

Premia {

Zysk /

strata

Kurs wykonania

3,60

+

=

kurs bieżący

EUR/PLN

Premia {

Zysk /

strata

Kurs wykonania

3,60

Czy wystawiona opcja może być zabezpieczeniem?

Wystawienie opcji kupna przez eksportera

kurs bieżący

EUR/PLN

3,50

kurs bieżący

EUR/PLNPremia {

Zysk /

strata

Kurs wykonania

3,60

+

=

kurs bieżący

EUR/PLN

Premia {

Zysk /

strata

Kurs wykonania

3,60

Najczęściej spotykane struktury opcyjne

1. Kupno opcji sprzedaży – prawo do sprzedaży określonego nominału waluty w ustalonej dacie w przyszłości. Z jej

nabyciem wiąże się koszt początkowy – premia opcyjna.

bieżący kurs

walutowy

Premia {

Zysk /

strata

Kurs wykonania

Zysk /

strata

Premia {

Kurs wykonania 2

bieżący kurs

walutowy

+ =

Kurs

wykonania 1

Kurs

wykonania 2

bieżący kurs

walutowy

Premia {

Zysk /

strata

Kurs wykonania 1

Zysk /

strata

2. Poszczególne opcje złożone ze sobą tworzą strategie opcyjne o pożądanych profilach wypłaty. Złożenie nabytej opcji

sprzedaży z wystawioną opcją zakupu pozwala na uzyskanie, tzw. strategii collar (korytarza). Koszt początkowy związany z

nabyciem opcji finansowany jest premią uzyskaną z wystawionej opcji.

bieżący kurs

walutowy

+ =

Kurs

wykonania 1

Kurs

wykonania 2

bieżący kurs

walutowy

Premia {

Zysk /

strata

Kurs wykonania 1

Zysk /

strata bieżący kurs

walutowy

Zysk /

strata

Premia {

Kurs wykonania 2

bieżący kurs

walutowy

Zysk /

strata

Premia {

Kurs wykonania 2

bieżący kurs

walutowy

3. Złożenie nabytej opcji sprzedaży z wystawioną opcją zakupu na większy nominał niż opcja sprzedaży (np. 2x) pozwala

zarówno na rozszerzenie korytarza jak i pełne sfinansowanie nabytej opcji.

Efekt wykorzystania opcji

kurs bieżący

EUR/PLN

3,50

1. Zabezpieczenie przyszłych wpływów pieniężnych realizowanych w EUR nabytą opcją sprzedaży.

kurs bieżący

EUR/PLN

Premia {

Zysk /

strata

Kurs

wykonania

3,60

+ =

kurs bieżący

EUR/PLN

Premia {

Zysk /

strata

Kurs

wykonania

3,60

2. Zabezpieczenie przyszłych wpływów pieniężnych realizowanych w EUR strukturą opcyjną collar.

kurs bieżący

EUR/PLN

3,50

+

3.50 3.70

Zysk /

strata kurs bieżący

EUR/PLN

=

3.50 3.70

Zysk /

strata

kurs bieżący

EUR/PLN

3. „Zabezpieczenie” przyszłych wpływów pieniężnych realizowanych w EUR strukturą opcyjną z elementem

spekulacyjnym (nominał wystawionej opcji jest 2x większy od nominału opcji nabytej).

kurs bieżący

EUR/PLN

3,50

+

3.50 3.80

Zysk /


EUR/PLN

3.50 3.80

Zysk /

strata

=

kurs bieżący

EUR/PLN

Element spekulacyjny w transakcji strukturyzowanej

• Istnieją bardziej złożone,

egzotyczne struktury,

w szczególności

wykorzystujące tzw. opcje

barierowe

3.50 3.80

Zysk /


EUR/PLN

W przypadku wzrostu kursu EUR/PLN

spółka nie jest zabezpieczona –

ponosi stratę

Hedging a spekulacja

Hedging

• Polega na ograniczeniu wpływu

niepożądanych zmian cen aktywów

finansowych na generowane wyniki

finansowe przy wykorzystaniu transakcji na

rynku kasowym lub terminowym

Cel: ograniczenie ryzyka do

wymaganego poziomu

Spekulacja

• Spekulujący utrzymuje otwarte pozycje na

takich instrumentach finansowych rynku

terminowego, na których dostrzega

korzystne dla siebie trendy cenowe i w

odpowiednim dla siebie czasie zamierza

zlikwidować pozycję z istotnym zyskiem

Cel: osiągnięcie ponadprzeciętnych

zysków za cenę wysokiego ryzyka

Organizacja procesu

zarządzania ryzykiem

walutowym

Nazwa firmy Rok PrzyczynyInstrument

bazowySkutki

Metallgesellschaft 1993 • Strategia hedgingowa niedostosowana do profilu ryzyka

• Długoterminowe kontrakty zabezpieczane krótkoterminowymi

instrumentami pochodnymi (swap, futures)

Ropa naftowa

Olej opałowy

• 1,5 mld USD straty

Procter & Gamble 1994 • Niewłaściwe stosowanie instrumentów pochodnych Stopa

procentowa

• 0,2 mld USD straty (po

wygranym procesie

0,035 mld USD)

Sumitomo 1995 • Uchybienia w procesie handlowym (kontrakty forward)

• Brak właściwego podziału obowiązków i odpowiedzialności

• Brak odpowiedniego systemu nadzoru

Miedź • 2,6 mld USD straty

Barings Bank 1995 • Błędnie skonstruowany proces zawierania transakcji

• Próby odrobienia strat inwestycjami obarczonymi dużym ryzykiem

(kontrakty futures)

Indeks giełdowy • 1,3 mld USD straty

• Bankructwo (przejęty

przez ING za 1 funta)

Long-Term

Capital

Management

1998 • Niezabezpieczone krótkoterminowe pożyczki na znaczne sumy

• Niewłaściwa kontrola procesu zawierania transakcji

Stopa

procentowa


Amaranth

Advisors LLC

2006 • Zbyt duża koncentracja inwestycji w niebezpiecznym sektorze (opcje

na gaz ziemny)

• Proces decyzyjny skupiony w rękach jednej osoby

Gaz ziemny • 6 mld USD straty

AIG 2007 • Zbyt duża ekspozycja na ryzyko kredytowe (wystawienie Credit

Default Swap na łączną wartość 447 mld USD)

Ryzyko

kredytowe


• Bankructwo

Société Générale 2008 • Brak przejrzystości procedur i dostatecznej kontroli zawierania

transakcji (kontrakty futures, opcje)

Akcje • 4,9 mld EUR straty

Kontrola nad procesem zarządzania ryzykiem walutowym

W ciągu ostatnich dekad byliśmy świadkami spektakularnych strat i skandali w największych spółkach i

instytucjach finansowych na świecie w związku z niewłaściwym zarządzaniem ryzykiem rynkowym (lub

podejmowaniem tego ryzyka) oraz działalności w obszarze instrumentów pochodnych.


Lp. Branża PrzyczynyInstrument

pochodnySkutki

1 Budowlana • nominały transakcji zabezpieczających

niedopasowane do nominałów pozycji

zabezpieczanych

• niedostosowanie instrumentów pochodnych do

profilu ryzyka

• brak odpowiedniej kontroli działalności w obszarze

instrumentów pochodnych

• nieuwzględnienie ryzyka płynności w hedgingu

•brak właściwego podziału obowiązków

• Niesymetryczne

struktury opcyjne

• 50 mln PLN straty

2 Maszynowa • Barierowe opcje

walutowe połączone z

dźwignią finansową


• Bankructwo

• Opcje walutowe

• CIRS


• Utrata płynności

• Groźba bankructwa

3 Restauracyjna

Również w Polsce liczne spółki zanotowały istotne straty w związku z zawieraniem transakcji pochodnych

o charakterze spekulacyjnym. W stosunku do struktur opcyjnych przyjęto określenie „toksyczne opcje”.


• Spółki zawierały transakcje pochodne niedopasowane do właściwego profilu

ryzyka, m.in. ze względu na:

– Brak świadomości, że w rzeczywistości podejmują się spekulacji – niski poziom wiedzy o instrumentach pochodnych, brak umiejętności oceny ryzyka i analizy własnej ekspozycji oraz niewiedza na temat potencjalnych skutków zawartych transakcji w różnych scenariuszach rynkowych

– Brak kontroli – możliwe są przypadki, w których transakcje zostały zawarte bez odpowiedniej autoryzacji, czy świadomości kierownictwa

• Spółki, które zawierały tzw. „toksyczne opcje” często mają nieuregulowany

obszar zarządzania ryzykiem walutowym. Zgodnie z najlepszymi praktykami

przedsiębiorstwa przed rozpoczęciem zarządzania ryzykiem powinny

opracować, m.in.:

– Podział kompetencji pomiędzy jednostkami organizacyjnymi biorącymi udział w zarządzaniu ryzykiem walutowym

– Cel i politykę zarządzania ryzykiem walutowym

– Strategię zarządzania ryzykiem walutowym

– Procedurę zarządzania ryzykiem walutowym

Struktura organizacyjna wspomagająca zarządzanie

ryzykiem walutowym – wybrane funkcje

8

7

1, 4

Zarząd

Front Office

Komitet Ryzyka

Middle / Back

Office

Bank / Broker

3 , 5

2 , 6

2, 9

Przebieg procesu zarządzania ryzykiem walutowym:

1. Polityka zarządzania ryzykiem walutowym / uchwała zatwierdzająca strategie zabezpieczające,

2. Propozycja strategii zabezpieczającej,

3. Ocena propozycji strategii zabezpieczającej,

4. Rekomendacja Komitetu Ryzyka odnośnie do propozycji strategii zabezpieczającej ,

5. Współpraca przy weryfikacji działań w ramach procesu zarządzania ryzykiem walutowym i ocenie strategii,

6. Współpraca przy konstrukcji propozycji strategii,

7. Zawarcie transakcji zabezpieczających,

8. Niezależna weryfikacja potwierdzeń bankowych,

9. Weryfikacja sposobu realizacji wyznaczonych przez Zarząd strategii zabezpieczających, pomiar i analiza wpływu

ryzyka walutowego na wyniki finansowe.

Kluczowe elementy Polityki zarządzania ryzykiem walutowym

Przed rozpoczęciem zarządzania ryzykiem walutowym spółka powinnaokreślić i potwierdzić kompetencje poszczególnych jednostekorganizacyjnych, w tym Zarządu i Rady Nadzorczej.

Proces zarządzania ryzykiem walutowym – wymogi

formalne

Określenie strategii


walutowym

Określenie zasad

raportowania

działalności

hedgingowej

Określenie limitów

i horyzontu

zabezpieczenia oraz

podejścia do ryzyka

kredytowego

Polityka zarządzania ryzykiem walutowym

Określenie celu


walutowym

Identyfikacja i opis

ekspozycji na ryzyko

walutowe

Określenie rodzajów

instrumentów

pochodnych i technik


Etapy procesu zarządzania ryzykiem walutowym

Pro

ces z

arz

ąd

zan

ia ry

zykie

m w

alu

tow

ym

Określenie wolumenów zabezpieczenia, akceptowalnych instrumentów

pochodnych oraz horyzontu potencjalnej strategii zabezpieczającej

Identyfikacja ekspozycji spółki na ryzyko walutowe

Analiza sytuacji finansowej spółki oraz warunków rynkowych

Analiza potencjalnego wpływu strategii

zabezpieczającej na wyniki finansowe spółki

Rozliczenie zawartych transakcji zabezpieczających

Raportowanie zarządcze

Ewidencja wyceny instrumentów

pochodnych w księgach rachunkowych

Zawarcie i monitorowanie strategii zabezpieczających

Proces zarządzania ryzykiem walutowym – wymogi

formalne

Pomiar ryzyka walutowego

Pomiar i apetyt na ryzyko walutowe

Apetyt na ryzyko

• poziom ryzyka, które spółka jest gotowa zaakceptować biorąc pod uwagę skalę i rentowność jej

działalności, skłonność do podejmowania ryzyka w celu osiągania zysków z tytułu korzystnych

ruchów walutowych, itp.

Czym jest pomiar ryzyka?

• określenie skali ryzyka i wrażliwości poszczególnych pozycji na dany rodzaj ryzyka

Czemu służy pomiar ryzyka?

• określenie poziomu ryzyka oraz analiza jego źródeł

• określenie podejścia do zarządzania danym ryzykiem – bierne / aktywne zarządzanie ryzykiem

• analiza potencjalnych strategii zabezpieczających i ich efektów ekonomicznych

• wybór strategii zabezpieczających

• aktywne zarządzanie pozycją w instrumentach zabezpieczających (w tym instrumentach pochodnych)

• ocena efektów działalności operacyjnej w odniesieniu do miar ryzyka

Miary ryzyka

• miary zmienności (np. odchylenie standardowe)

• miary wrażliwości

• miary zagrożenia (np. VaR, CFaR, EaR)

Miary zagrożenia - pomiar ryzyka na bazie koncepcji VaR

Statystyka ryzyka Opis

Odchylenie standardowe Symetryczna miara odchylenia od oczekiwanej (lub średniej) danej wartości zmiennej finansowej.

Poziom ufności

Wartość progowa odzwierciedlająca prawdopodobieństwo, że dana zmienna nie spadnie poniżej określonego

poziomu. Dla przykładu, prawdopodobieństwo, że przepływ środków pieniężnych nie spadnie poniżej 95 poziomu

ufności wynosi z 95%.

Maksymalna różnica w stosunku do wartości

oczekiwanej dla określonego poziomu ufności

Wielkość odpowiadająca maksymalnej wartości, o jaką dana zmienna finansowa może się różnić od wartości

oczekiwanej ze względu na zmienność danego czynnika ryzyka rynkowego, przy przyjętym poziomie ufności.

Wśród zaawansowanych metod pomiaru ryzyka VaR (wartość

narażona na ryzyko) jest podstawową miarą ryzyka rynkowego.

VaR rozumiany jest jako maksymalna kwota, którą jednostka

można stracić w wyniku inwestycji w portfel instrumentów

finansowych lub niefinansowych w określonym horyzoncie

czasowym i przy założonym poziomie ufności. VaR zakłada

występowanie normalnych warunków rynkowych.

Przykładowo, jednodniowy VaR w wysokości 1 mln PLN, przy

poziomie ufności wynoszącym 95%, oznacza, że z 95-cio

procentowym prawdopodobieństwem Spółka nie powinna stracić

więcej niż 1 mln PLN w horyzoncie jednego dnia z tytułu zmian

wartości czynników rynkowych, dla których dokonano pomiaru (np.

cen towarów, kursów walutowych, stóp procentowych).

Interpretacja graficzna VaR – rozkład stóp zwrotu dla

przykładowego portfela

5%

Strata

VaR

Zysk

95%

Podstawowe statystyki ryzyka w koncepcji VaR

Źródło: Opracowanie własne

Miary oparte na koncepcji VaR - EaR i CFaRNa bazie koncepcji wartości narażonej na ryzyko powstały inne miary ryzyka, w tym m.in. EaR (Earnings at Risk) i

CFaR (Cash Flow at Risk), określane jako miary typu VaR.

• służy do pomiaru ryzyka

spadku wartości rynkowej

portfela (MtM) w krótkim

horyzoncie czasu

• służą do pomiaru ryzyka spadku wartości bardziej złożonych i zagregowanych zmiennych

finansowych, tj. zysku netto i przepływów pieniężnych netto w średnim i długim horyzoncie

czasu.

Earnings at Risk (EaR)

Value at Risk Earnings at Risk & Cash Flow at Risk

EaR (Earnings at Risk) określa maksymalne

odchylenie zysku netto od założonego w

danym okresie celu, przy zadanym poziomie

ufności. Celem tym może być np. zysk

budżetowany lub planowany.

Przykład: W budżecie rocznym spółka

zakłada, że zysk netto wyniesie w roku 201X

120 mln PLN. Z wykorzystaniem metodologii

pomiaru ryzyka opartej na symulacji Monte

Carlo, spółka określiła, że poziom EaR w

horyzoncie roku 201X wynosi 30 mln PLN

przy poziomie ufności 95%. Oznacza to, że

z tytułu zmian czynników ryzyka rynkowego,

dla których dokonano pomiaru, zysk netto

spółki w roku 201X z prawdopodobieństwem

95% nie powinien być niższy od

zakładanego w budżecie o właśnie 30 mln

PLN.

CFaR (Cash Flow at Risk) określa

maksymalne odchylenie przepływów

pieniężnych od założonego

w danym okresie celu, przy zadanym

poziomie ufności. Celem tym mogą być np.

budżetowane lub planowane przepływy

pieniężne

Przykład: W budżecie rocznym spółka

zakłada, że przepływy pieniężne netto z

tytułu działalności operacyjnej, finansowej

i inwestycyjnej wyniosą w roku 201X 250

mln PLN. Z wykorzystaniem metodologii

pomiaru ryzyka opartej na symulacji Monte

Carlo, spółka określiła, że poziom CFaR w

horyzoncie roku 201X wynosi 40 mln PLN

przy poziomie ufności 95%. Oznacza to, że

z tytułu zmian czynników ryzyka rynkowego,

dla których dokonano pomiaru, przepływy

pieniężne netto spółki w roku 201X z

prawdopodobieństwem 95% nie powinny

być niższe od poziomu zakładanego w

budżecie o właśnie 40 mln PLN.

Cash Flow at Risk (CFaR)

Przykład zabezpieczenia ryzyka walutowego różnymi

instrumentami pochodnymi

Przychody walutowe denominowane w EUR

bez zabezpieczenia [PLN]

Kurs budżetowy: 4,20 EUR/PLN

Wartość oczekiwana: 22.927,49 PLN

Kwantyle 5% i 95%: 20.888,92 – 25.017,88 PLN


zabezpieczone transakcją forward [PLN]

Kurs walutowy transakcji zabezpieczającej: 4,10 EUR/PLN


Kwantyle 5% i 95%: 21.584,18 – 22.300,67 PLN


zabezpieczone nabytą opcja put [PLN]

Kupno opcji sprzedaży: cena wykonania 4,00 EUR/PLN


Kwantyle 5% i 95%: 20.903,93 – 23.422,57 PLN


zabezpieczone strategią collar [PLN]

Sprzedaż opcji kupna (4,30 EUR/PLN) i

kupno opcji sprzedaży (4,00 EUR/PLN)


Kwantyle 5% i 95%: 19.569,22 – 24.548,05 PLN

Zarządzanie efektem

prezentacyjnym

w sprawozdaniach finansowych

• Ujęcie księgowe instrumentów pochodnych na zasadach ogólnych wiąże się z koniecznością

okresowej wyceny i ujęcia skutków przeszacowania tej wyceny odpowiedniej pozycji

rachunku zysków i strat (jako przychody / koszty finansowe lub operacyjne).

Ustawa o rachunkowości (Rozporządzenie MF z 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych

zasad uznawania, metod wyceny, zakres ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów

finansowych)

MSR 39 „Instrumenty finansowe: ujmowanie i wycena”

FAS 133 „Accounting for Derivative Instruments and Hedging Activities”

• Jeżeli zawarte instrumenty pochodne stanowią zabezpieczenie planowanych transakcji

fizycznych (planowana sprzedaż/zakup), które będą realizowane w przyszłości to zgodnie z

ogólnymi zasadami rachunkowości zmiany wyceny tych instrumentów będą ujmowane w

przychodach / kosztach danego okresu, podczas gdy planowane transakcje będą ujmowane

w rachunku zysków i strat dopiero w momencie ich realizacji. Taka sytuacja może skutkować

zniekształceniem wyniku finansowego spółki, nie ukazując pełnego efektu ekonomicznego

zabezpieczenia.

• Potencjalnym rozwiązaniem tej kwestii jest wdrożenie zasad rachunkowości zabezpieczeń,

która pozwala na księgowe odzwierciedlenie efektu ekonomicznego zabezpieczenia.

Rachunkowość instrumentów pochodnych

Rodzaje rachunkowości zabezpieczeń

Zabezpieczenie wartości godziwej – ograniczenie zagrożenia wpływu na rachunek zysków i strat

zmian wartości godziwej ujętych aktywów, bądź zobowiązań lub ich części, wynikających z

konkretnego rodzaju ryzyka, np. zabezpieczenie należności walutowej – ryzyko zmiany

wartości godziwej z tytułu fluktuacji kursu walutowego

Zabezpieczenie przepływów pieniężnych – ograniczenie zagrożenia wpływu na rachunek zysków

i strat zmian przyszłych przepływów pieniężnych lub ich części, wynikających z konkretnego rodzaju

ryzyka, związanego z rozpoznanymi aktywami lub zobowiązaniami, przyszłymi uprawdopodobnionymi

zobowiązaniami, bądź planowanymi transakcjami, np. zabezpieczenie ryzyka zmian

przepływów pieniężnych z tytułu przyszłej sprzedaży denominowanej do lub w walucie obcej

Zabezpieczanie udziałów w aktywach netto jednostek zagranicznych, których działalność nie stanowi integralnej części działalności jednostki

Rachunkowość zabezpieczeń polega na proporcjonalnym kompensowaniu między sobą

wyników uzyskiwanych na skutek zmian wartości godziwej lub zmian przepływów środków

pieniężnych wynikających z instrumentu zabezpieczającego i pozycji zabezpieczanej.

Rachunkowość zabezpieczeń - porównanie

Zabezpieczenie wartości

godziwej

• Zabezpieczane aktywa i

zobowiązania ujęte w bilansie

• Zyski/straty z instrumentu

zabezpieczającego ujęte w

rachunku wyników

• Nieefektywna wartość

zabezpieczenia automatycznie

ujmowana w rachunku wyników

• Aktywa/zobowiązania wycenione

do wartości godziwej z punktu

widzenia zabezpieczonego ryzyka

Zabezpieczenie przepływów

pieniężnych

• Zabezpieczenie przyszłych przepływów

pieniężnych również dla pozycji nie

ujętych w bilansie

• Zyski/straty z instrumentu

zabezpieczającego w części skutecznej

ujęte w kapitale z aktualizacji wyceny

• Nieefektywna wartość zabezpieczenia

odnoszona do rachunku wyników

• Dołączenie do aktywów/pasywów

wartości kapitału z aktualizacji wyceny w

momencie zrealizowania zobowiązania

bądź prognozowanej transakcji

M

S

S

F

7

Nakłada obowiązek prezentowania analizy

wrażliwości wyników Spółki na zmiany

czynników rynkowych

Nakłada obowiązek publikowania w

sprawozdaniach finansowych informacji o

pomiarze i zarządzaniu ryzykami finansowymi

Dotyczy nawet najprostszych instrumentów

finansowych takich jak należności,

zobowiązania, środki pieniężne, pożyczki, itd.

Nawet ponad 60 nowych ujawnień w

sprawozdaniu finansowym

Obowiązuje w sprawozdaniach

jednostkowych, nie tylko w

skonsolidowanych

Ujawnienie informacji o instrumentach finansowych

Poprzez wprowadzenie MSSF 7 „Instrumenty finansowe: ujawnianie informacji”

spółki sektora niefinansowego zostały zobligowane do ujawniania szczegółowych

informacji dotyczących posiadanego portfela instrumentów finansowych, w tym

transakcji pochodnych

Wprowadza wiele nowych

wymogów, których

wcześniej nie pokrywał

MSR 32

Kontakt:Dział Zarządzania Ryzykiem Deloitte:

Radosław [email protected]

Robert [email protected]

Nazwa Deloitte odnosi się do Deloitte Touche Tohmatsu, podmiotu prawa szwajcarskiego

i jego firm członkowskich, które stanowią oddzielne i niezależne podmioty prawne. Dokładny

opis struktury prawnej Deloitte Touche Tohmatsu oraz jego firm członkowskich można

znaleźć na stronie www.deloitte.com/pl/onas

Member of Deloitte Touche Tohmatsu

© 2010 Deloitte Polska

CXO ERS Ryzyko Walutowe 10062010

Documents

Transcript of CXO ERS Ryzyko Walutowe 10062010