CUKRZYCA A ZDROWIEcukrzycaazdrowie.pl/Files/file/25/CaZ nr 25 Final - mała...Redakcja Magazynu...

CUKRZYCAA ZDROWIE

MAGAZYN MEDYCZNY P6/25/8PA

Cukrzyca a Zdrowie 1

4 - 7 Postępy terapii w cukrzycy - leki inkretynowe

8 - 9 Hipoglikemia - jak sobie radzić?

10 - 11 Zagram rolę, jaką mi napiszesz

12 - 13 Depresja i cukrzyca

14 - 15 Z Ameryki...

16 - 17 Tłuszcz nie taki zły

18 - 20 Siemie lniane

22 - 25 Obiady u diabetyków

S P I S T R E Ś C I

T E M A T N U M E R U

W A R T O W I E D Z I E Ć

O NAS

str. 14-15

str. 4 - 7

str. 18-20 26 - 27 Gdy nodze zagraża stopa

28 List do redakcji

30 Diabetycy, bardziej narażeni na choroby wątroby 30 Na wysokie ciśnienie - sok z buraka 31 Uzdrawiająca moc glinki zielonej 32 Liście curry pomagają w zapobieganiu cukrzycy 32 Cynamon obniża poziom cukru we krwi 33 Ilu polaków nie wie, że choruje na cukrzycę? 34 Zakłócenia zegara biologicznego mogą wywołać cukrzycę

S T R O N Y C Z Y T E L N I K Ó W

N A S Z E S P O T K A N I A

Z D R O W O Ż Y Ć

V A D E M E C U M D I A B E T Y K A

str. 10-11

str. 8-9

str. 26-27

50 - 51 Stevia

52 Anioły dla Aniołów

53 Diabetica Expo 2010

54 - 55 Zwiedzamy i odkrywamy

56 Flawonoidy

S P I S T R E Ś C I

2 Cukrzyca a Zdrowie

D L A C I E K A W Y C H Ś W I A T A

Ż Y C I E Z C U K R Z Y C Ą

Z O S T A L I Ś M Y D O C E N I E N I

A N I O Ł Y

str. 44-45

str. 36-39

str. 56

O K I E M T U R Y S T Y

R E C E P T A N A T U R A

36 - 39 Jak to z cukrem było...

40 Alfabet pamiętnika

42 Cukrzyca typu 2 zwiększa ryzyko choroby Alzheimera

43 Olejek z czosnku chroni serca diabetyków

44 - 45 Likopen

46 - 47 Minerały dla diabetyka - pierwiastki życia

48 Kwas alfa liponowy

P O M Y S Ł N A Z D R O W I E


str. 46-47

str. 50-51

str. 53

str. 52


Umiem cieszyć się samym faktem istnie-nia, być dynamicz-nym, otwartym… jak stuprocentowy czło-wiek. Gdybyśmy ze-

chcieli spróbować tak żyć, to już byłby sukces. Do tego potrzeba nam wiary, że samo działanie przynosi dobro. I nie trzeba zastanawiać się długo nad efektami. Wtedy nie bez zdumienia odkryjemy pomyślny rezultat zarów-no w sprawach małych, jak i poważnych i nie tylko swo-ich; wszak nie żyjemy na pustyni. Ale też nie w dżungli.

Faktem jest, że nasza współczesność – z gwał-townym wzrostem agresji, z niezaspokajaniem po-trzeb materialnych, brakiem poczucia bezpieczeń-stwa – nie zapowiada tak oczekiwanej perspekty-wy „pogody dla bogaczy” i ogólnej szczęśliwości.

Jednak powszechne narzekanie albo zasłania-nie się stereotypami typu: każdy z biznesu to zło-dziej, lekarze to łapówkarze, zaś dziennikarze to sami kłamcy, tylko z pozoru tłumaczy naszą rzeczywi-stość i nie zwalnia od wysiłku pokonywania trudności.

Może gdybyśmy zrozumieli, że zaspokajanie po-trzeb materialnych – bez wątpienia ważnych – nie daje automatycznie poczucia szczęścia, nie hodo-walibyśmy w sobie frustracji sprzyjającej agresji.

Każdy z nas otrzymuje od losu porcje dobra, radości i smutku. Jak sobie z tym poradzimy, tak będzie wyglą-dać życie nasze oraz naszych najbliższych.

Niech nie zabraknie w nim miłości, potrzebnej jak powietrze

- życzę tego Państwu i sobie.

Danuta Maria Roszkowska

Redakcja Magazynu „cukRzyca a zdRowie” wydawca: wszechnica diabetologiczna PSd ow w Białymstoku Adres redakcji: ul. warszawska 23, 15-062 Białystok tel. 85 741 57 01, tel./fax 85 732 99 74 e-mail: [email protected]

Redaktor naczelna: danuta Maria Roszkowska z Redakcją wSPółPRacują: mgr edyta adamskaprof. dr hab. Maria Borawska prof. dr hab. n. med. ewa otto-Buczkowska anna danilewiczMarek dolecki dr n. med. joanna Filipowska mgr Małgorzata Frąś dr n. med. Hanna Bachórzewska-gajewska prof. dr hab. n. med. Maria górska agnieszka kierznowska-Rurarzprof. dr hab. n. med. ida kinalska dr n. med. Małgorzata korolczuk-zarachowicz mgr Bogumiła ławniczak krzysztof Malinowskimgr jolanta obidzińskaRenata Saniewska prof. dr hab. n. med. jacek Sieradzki anastazja Szachowicz ewa SzarkowskaLucyna Szepielprof. dr hab. n. med. Małgorzata Szelachowska prof. dr hab. n. med. Mirosława urban wojciech wojszko anna worowska

Tłumaczenie z języka angielskiego: mgr Michał iwańczuk mgr urszula TarasewiczTłumaczenie z języka hiszpańskiego:Marcin Szachowicz

Na zdjęciu okładki:kazimierz Mieczysław Baszkoczłonek zarządu województwa Podlaskiegoi andrzej Beya zaborskiaktor filmowy i teatralny

fot.

Mar

ek D

olec

ki

zamieszczamy przedruki dla celów dydaktycznych i edukacyjnychw oparciu o przepisy art. 25, 26, 29, 33 i 49 ust. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dn. 4.02.1994 r. (dz. u. z dn. 23.02.1994 r. nr 24, poz. 83) i przyjęte zwyczaje edytorskie.

CUKRZYCAA ZDROWIE MAGAZYN MEDYCZNY P6/25/8PA



Postępy terapii w cukrzycy - leki inkretynowe

Szacuje się, że obecnie w Polsce na cukrzycę choruje 2760000 ludzi, około 800 tys. z nich nie wie o tym, że ma cukrzycę i nie jest leczonych. Liczba osób wysokiego ry-zyka rozwoju cukrzycy typu 2 ze stanami przedcukrzycowymi (prediabetes), do któ-rych zalicza się podwyższoną glikemię na czczo i zaburzenia tolerancji glukozy prze-kroczyła w Polsce 4 miliony. W raporcie przygotowanym pod patronatem Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego alarmuje się, że za 20 lat liczba chorych na cukrzycę w naszym kraju osiągnie 3,2 miliona osób.

Częstość występowania cukrzycy rośnie z wiekiem i u osób powyżej 65 roku życia sięga nawet 25-30 proc., u podob-nego odsetka pacjentów w tej populacji stwierdza się stany przedcukrzycowe. U ponad 50 proc. chorych na cukrzycę typu 2 stwierdza się chorobę niedokrwienną serca a u prawie 80 proc. współistnieje nadciśnienie tętnicze. Z powodu cukrzycowej choroby nerek (nefropatia cukrzycowa) dializowanych jest przewlekle kilka tysięcy pacjentów, corocznie wykonywanych jest prawie 15 tys. amputacji stóp z powodu zespołu stopy cukrzycowej.

Cukrzyca powoduje istotne pogorszenie jakości życia i skrócenie czasu przeżycia. Ocenia się, że choroba ta powodu-je ponad 2-5-krotne zwiększenie ryzyka rozwoju powikłań sercowo-naczyniowych, będących główną przyczyną nad-umieralności w tej populacji, szczególnie z powodu wystąpienia zawału serca lub udaru mózgu.

Celem terapii cukrzycy typu 2 jest utrzymywanie poziomu hemoglobiny glikowanej (HbA1c) poniżej 7 proc., a w cukrzycy typu 1 i u osób z krótko trwającą cukrzycą typu 2 poniżej 6,5%. Obecnie w Polsce cele te osiąga około 25 proc. chorych na cukrzycę typu 2 i około 5 proc. chorych na cukrzycę typu 1. W klasyfikacji pod względem jakości opieki diabetologicznej Pol-ska znalazła się na 25 miejscu na 30 ocenianych krajów a średnie roczne wydatki na leczenie jednego chorego na cukrzycę typu 2 były trzykrotnie mniejsze niż w Euro-pie Zachodniej. Istnieje pilna potrzeba intensyfikacji działań prewencyjnych i leczni-czych u chorych na cukrzycę w naszym kraju.

Rys historyczny

Cukrzyca jest schorzeniem znanym już od czasów starożytnych. Należy do nie-wielu chorób, których pierwsze opisy objawów podkreślające słodki smak moczu i obecność wielomoczu zachowały się na papirusie znalezionym przez Ebersa, pocho-dzącym z około 1550 roku p.n.e. W około 150 roku n.e. Areteusz z Kapadocji przedsta-wił szczegółową charakterystykę cukrzycy (diabetes), jako dziwnej choroby, niezbyt często spotykanej u ludzi, charakteryzującej się uszkodzeniem nerek oraz pęcherza moczowego i prowadzącej do nadmiernego picia płynów z powodu pragnienia, ich ucieczki z ustroju, ogólnego wyniszczenia organizmu prowadzącego do zgonu.

Przez długi okres czasu nie udawało się określić przyczyny słodkiego smaku mo-czu. Dopiero w XIX wieku zaobserwowano, że osoby zmarłe na cukrzycę mają uszko-dzoną trzustkę. Po raz pierwszy obecność wysp w trzustce wykazał w 1869 roku

Dr hab. n. med. Mariusz Jasik

Dr hab. n. med. Mariusz Jasik z Katedry i Kliniki Gastroenterologiii Chorób Przemiany Materii Warszawskiego Uniwersytetu MedycznegoKierownik: Prof. dr hab. n. med. Waldemar Karnafel


Paracelsus1493 - 1541


Oskar Minkowski1858-1931

Paul Langerhans1847-1888

Paul Langerhans a w roku 1889 Oskar Minkowski stwierdził, że wycięcie tego na-rządu powoduje cukrzycę u psów. Wkrótce ustalono, że insulinę wytwarzają komór-ki, położone w wysepkach Langerhansa. Przez wiele lat cukrzycę rozpoznawano na podstawie obecności cukru w moczu a jedynym sposobem leczenia tej choroby była restrykcyjna dieta bezwęglowodanowa, jednakże schorzenie to prowadziło do wy-niszczenia i śmierci.

Odkrycie insuliny i nowoczesna insulinoterapia

Odkrycie insuliny na Uniwersytecie w Toronto w latach 1921-1922 było jednym z najbardziej sensacyjnych wydarzeń w całej historii medycyny i stanowiło olbrzymi krok w kierunku skutecznej terapii cukrzycy, dotychczas śmiertelnej choroby. Odtąd skrajnie wyniszczeni, zapadający w śpiączkę i umierający chorzy po zastosowaniu insuliny szybko powracali do życia. Młody chirurg Friderick Banting wspólnie ze studentem medycyny Charlesem Bestem zrealizował własny pomysł eksperymentu, polegający na wykorzystaniu wyciągu z trzustki psów z podwiązanymi przewoda-mi trzustkowymi, który następnie podawał chorym na cukrzycę. Profesor fizjologii J.J.R. Mcleod udostępnił młodym niedoświadczonym badaczom laboratorium i kilka psów celem wykonania doświadczeń. Rezultaty badań przeszły najśmielsze oczeki-wania, odtąd insulina stała się lekiem ratującym życie. W roku 1923 odkrycie insuli-ny uhonorowane zostało Nagrodą Nobla, którą otrzymali Banting i Macleod...

Odkrycie insuliny stanowiło prawdziwą rewolucję, odtąd mamy do czynienia już tylko z ewolucją w farmakoterapii cukrzycy, która w ostatnich latach przyśpieszyła umożliwiając istotną poprawę jakości i wydłużenie czasu życia chorych zarówno na cukrzycę typu 1 jak i cukrzycę typu 2. Od odkrycia i wprowadzenia insulin w tera-pii cukrzycy minęło prawie 90 lat. Wieloletnie badania kliniczne koncentrowały się na dążeniu do odtworzenia fizjologicznej sekrecji insuliny. Jednym z istotniejszych osiągnięć w doskonaleniu terapii chorych na cukrzycę było zastosowanie analogów insuliny. Obecnie dysponujemy pięcioma analogami insuliny, w tym trzema o szyb-kim działaniu (aspart, glulisina, lispro) oraz dwoma długo działającymi analogami (detemir, glargina). Skuteczną opcję terapii stanowią mieszanki analogowe (analogi dwufazowe). Wyrażany jest pogląd, że zastosowanie insulin analogowych wpływa na poprawę wyrównania metabolicznego cukrzycy, poprzez skuteczną redukcję gli-kemii poposiłkowej z ograniczeniem ryzyka wystąpienia późniejszej hipoglikemii. W związku z sugestiami, że glargina może zwiększać ryzyko wystąpienia nowo-tworów, wiele towarzystw naukowych stanęło na stanowisku, że nie przedstawiono jednoznacznych dowodów w tej kwestii. W opinii Polskiego Towarzystwa Diabeto-logicznego analogi długo działające insuliny stanowią element nowoczesnej terapii i istnieje pilna potrzeba większej dostępności tych preparatów w procesie leczenia.

Dotychczasowe leczenie cukrzycy typu 2

Chociaż insulina z powodzeniem znalazła zastosowanie w terapii cukrzycy typu 2, ze względu na towarzyszącą hiperinsulinemię, insulinooporność i otyłość nie sta-nowi leczenia z wyboru w tej jednostce chorobowej. Dlatego od wielu lat trwają nie-ustanne poszukiwania nowych rozwiązań terapeutycznych. Z perspektywy minio-nego czasu należy stwierdzić, że poszukiwania skutecznego, bezpiecznego i dobrze tolerowanego leku okazały się niezwykle trudne. Pomimo upływu wielu lat, aktual-nie lekiem pierwszego wyboru w terapii cukrzycy typu 2 są biguanidy (metformina), które wprowadzono na rynek przed ponad 50 laty. W terapii skojarzonej z metformi-ną stosowane są zazwyczaj pochodne sulfonylomocznika, które znalazły zastosowa-


nie jeszcze w latach 50 ubiegłego stulecia. W minionym okresie wprowadzono wprawdzie wiele modyfikacji, wycofano fenforminę i zastosowano wykazującą więk-sze bezpieczeństwo podczas leczenia metforminę, w tym preparaty o przedłużonym uwalnianiu. Wprowa-dzono także kilka pochodnych sulfonylomocznika no-wych generacji, charakteryzujących się dobrą skutecz-nością, wykazujących jednak ryzyko wystąpienia hipo-glikemii i sprzyjających przyrostowi masy ciała.

Od połowy lat 90-tych ubiegłego stulecia nastąpił dy-namiczny rozwój nowych grup leków, takich jak in-hibitory alfa-glukozydazy, tiazolidinediony czy glini-dy, które dały nadzieję na dalszą poprawę skuteczności terapii i poprawę jakości opieki diabetologicznej cho-rych na cukrzycę typu 2. Inhibitory alfa-glukozydazy mimo, że działają dość łagodnie są pomocne zwłaszcza u osób w podeszłym wieku, wymagają jednak od pacjentów przestrzegania diety z uwagi na ryzyko wystąpienia wie-lu uciążliwych działań niepożądanych ze strony układu pokarmowego. Z tiazolidinedionami wiązano ogromne na-dzieje, gdyż wywierają wpływ na jeden z najważniejszych czynników patofizjologicznych cukrzycy typu 2 jakim jest insulinooporność. Najnowsze doniesienia wykazały jednak, że rozyglitazon powodować może zwiększenie ryzy-ka wystąpienia powikłań sercowo-naczyniowych. Należący do glinidów repaglinid stanowi korzystną alternatywę dla pochodnych sulfonylomocznika a jego głównym walorem jest możliwość stosowania każdorazowo, bezpośrednio przed posiłkami. Repaglinid i rozyglitazon nie są lekami refundowanymi, koszty terapii tymi preparatami są wyso-kie (Rycina 1).

Nowoczesna farmakoterapia cukrzycy

typu 2 - leki i8nkretynowe

Pogarszające się wyrównanie metaboliczne cukrzycy typu 2 jest następstwem postępującego ograniczania zdolności komórek beta trzustki do wydzielania odpo-wiednich ilości insuliny i narastającej insulinooporno-ści, najbardziej zaawansowanej u chorych z nadwagąi otyłością.

W ostatnim okresie szczegółowe poznanie patoge-nezy cukrzycy typu 2 umożliwiło ustalenie, że istotne znaczenie w przebiegu tego schorzenia mają również współistniejące zaburzenia efektu inkretynowego, co pozwoliło na zastosowanie w terapii nowej grupy le-ków inkretynowych.

Dotychczas wiadomo było, że wydzielanie insuli-ny i glukagonu (hormonu działającego antagonistycz-

nie do insuliny) reguluje poziom glukozy we krwi. Ostatnio wykazano, że istotną rolę w kontroli stężenia glukozy we krwi odgrywają także hormony nazwane inkretynami, które uwalniane są przez komórki L w obrębie jelit. Inkrety-ny wykazują swój udział w regulacji uwalniania insuliny i glukagonu poprzez trzustkę w sposób zależny od wartości glikemii, umożliwiając w ten sposób uzyskanie optymalnego poziomu cukru we krwi. Wzrost stężenia inkretyn pod-czas spożywanych posiłków pobudza wydzielanie insuliny oraz hamuje wydzielanie glukagonu i jest ściśle powią-zany z aktualnym poziomem glikemii. Hiperglikemia stymuluje zatem nasilenie działania inkretyn, a hipoglikemia prowadzi do zahamowania działania glukagonopodobnego peptydu 1 (GLP 1), przeciwdziałając w ten sposób dalsze-mu obniżaniu glikemii. Wykazano, że w cukrzycy typu 2 sekrecja i aktywność inkretyn są zaburzone, co prowadzi w efekcie do ograniczenia wydzielania GLP 1. Następstwem pogarszającego się działania GLP-1 jest osłabiona i spo-



wolniona reakcja komórek beta trzustki na zmiany glikemii powodując, że w dalszych etapach choro-by przebieg cukrzycy typu 2 staje się coraz bardziej niewyrównany.

Leki inkretynowe działają analogicznie jak in-kretyny, czyli hormony wytwarzane w jelicie, zwiększając ilość insuliny uwalnianej przez trzust-kę w reakcji na posiłek, co umożliwia skuteczną kontrolę glikemii.

Wykazano, że leki inkretynowe bezpośrednio wpływają na zwiększenie stężenia hormonów in-kretynowych, w szczególności glukagonopodob-nego peptydu-1 (GLP-1) produkowanego przez ko-mórki L jelita cienkiego, który stymuluje wydziela-nie insuliny uwalnianej przez trzustkę w reakcji na posiłek, hamuje wydzielanie glukagonu, sprzyja poprawie wrażliwości na insulinę, opóźnia opróż-nianie żołądka, zmniejsza zapotrzebowanie na po-karm, zwiększa masę komórek beta trzustki i prze-dłuża ich funkcjonowanie.

Jak wspomniano, ponieważ w populacji chorych na cukrzycę typu 2 aktywność własnych inkretyn jest istotnie zmniejszona, dlatego w terapii cukrzy-cy typu 2 znalazły z powodzeniem zastosowanie leki inkretynowe. Do leków inkretynowych zali-czani są agoniści receptora GLP-1 (eksenatyd i lira-glutyd) wpływający na poprawę efektu inkretyno-wego przez stymulację receptora GLP-1. Podobnie jak endogenny GLP-1, również agoniści receptora GLP-1 łączą się ze specyficznym receptorem GLP-1, którego stymulacja prowadzi do aktywacji szla-ków metabolicznych powodujących zależne od gli-kemii wydzielanie insuliny.

Kolejną grupę leków inkretynowych stanowią inhibitory dipeptydylopeptydazy-4 (DPP-IV) (saksagliptyna, sitagliptyna, wildaglip-tyna), które hamując szybką degradację wła-snych inkretyn, powodują wydłużenie czasu ich działania.

Leki inkretynowe wykazują dobrą skutecz-ność w terapii cukrzycy typu 2, w szczegól-ności u chorych z nadwagą lub otyłych, z nie-zadowalająco kontrolowaną farmakologicz-nie cukrzycą przy poziomie HbA1c powyżej 8%, po dotychczasowym niepowodzeniu tera-pii doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi, zwykle metforminą. Do najważniejszych ko-rzyści klinicznych wynikających ze stosowa-nia leków inkretynowych należy skuteczna kontrola glikemii, brak występowania hipo-glikemii, znaczna redukcja masy ciała (ago-

niści receptora GLP-1) lub brak wpływu na masę cia-ła (inhibitory DPP-4), niewielka redukcja skurczowe-go ciśnienia tętniczego krwi, poprawa funkcji komó-rek beta trzustki prowadząca do zwiększenia wydzie-lania insuliny.

Stosowanie leków inkretynowych zaleca się jako wczesną opcję farmakoterapii z metforminą po okre-sie nieskutecznego leczenia metforminą w monotera-pii. W przypadkach złej kontroli metabolicznej cukrzy-cy typu 2 rozważane jest połączenie z metforminą i po-chodną sulfonylomocznika lub metforminą i tiazolidy-nedionem.

Zakłada się dalszy, dynamiczny rozwój w zakresie grupy leków inkretynowych. Stanowią one nową i bar-dzo obiecującą opcję terapeutyczną. Stosowanie tej gru-py preparatów sprzyja przestrzeganiu stosowania za-leceń przez chorych, wywiera korzystne efekty w po-staci poprawy kontroli glikemii i umożliwia uniknię-cie niekorzystnego wpływu na masę ciała, wpływa na polepszenie satysfakcji z leczenia i poprawę jakości ży-cia, ogranicza występowanie czynników ryzyka serco-wo-naczyniowego. Dotychczas nie stwierdzono prze-ciwwskazań do podawania tej grupy leków u osób w podeszłym wieku. Ograniczenie do stosowania analo-gów receptora GLP-1 stanowić mogą dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (nudności, wymioty, biegunki) oraz bóle i zawroty głowy. Pewne utrudnie-nie stanowić może także konieczność podawania pod-skórnego. Inhibitory DPP-4 są zazwyczaj dobrze tolero-wane, podawane doustnie jeden raz dziennie. W chwi-li obecnej dostępność, zwłaszcza analogów receptora GLP-1 jest znacznie ograniczona, ze względu na wyso-kie koszty terapii. Analizowane są odległe efekty dzia-łania i bezpieczeństwo tej grupy leków (Rycina 2)


O NAS

HIPOGLIKEMIA - jak sobie radzić?Rodzaje hipoglikemii1. Hipoglikemia bezobjawowa - niski poziom glukozy bez objawów2. Hipoglikemia średnia - pojawiają się alarmowe objawy ze strony układu autonomicznego3. Hipoglikemia nieuświadomiona - objawy pochodzenia mózgowego (neuroglikopenii) są zauważalne dla osoby obserwującej chorego4. Hipoglikemia ciężka - objawy wymagają pomocy drugiej osoby (wstrzyknięcie glukagonu)5. Nocna hipoglikemia - Występuje często, epizody przedłużają się, są zwykle bezobjawowe i mogą nie zaburzać snu.

Nocną hipoglikemię należy podejrze-wać jeśli stężenie glukozy we krwi przed śniadaniem jest małe, obserwuje się sta-ny lękowe, koszmary senne, drgawki podczas snu lub po przebudzeniu, upo-śledzona jest zdolność do logicznego myślenia, albo występuje senność, za-burzenia nastroju lub ból głowy. Rozpo-znanie można ustalić tylko na podsta-wie badania glikemii w regularnych od-stępach czasu w nocy.

Nocnej hipoglikemii nie można prze-widzieć na podstawie wyniku pomiaru stężenia glukozy we krwi przed snem (większą wartość ma badanie wykonane około północy)

Leczenie hipoglikemiiPodstawową zasada, którą powinny przestrzegać osoby zagrożone hipoglikemią jest konieczność ciągłego posiadania przy sobie czegoś słodkiego: glukozy, cukru, soków, lub np. czekoladowego batonu „ExtendBar”.

Hipoglikemia rozwija się szybko, zwykle w ciągu kilku minut, ale równie szybko przemija po spożyciu słodkich produktów. W ten sposób najłatwiej poradzić sobie z hipoglikemią o umiarkowanym przebiegu. Częstym błędem podczas ataku hipoglikemii jest spożywanie pieczywa, ciasta (z tych produktów glukoza uwalnia się wolniej, dlatego spożycie dużych ilości tych produktów podczas trudnego do opanowania głodu, może doprowadzić do wielogodzin-nej hiperglikemii). Dlatego warto mieć przy sobie produkt, który jest środkiem spożywczym specjalnego przeznacze-nia np. czekoladowy baton „ExtendBar”.

Dla osób z otoczenia pacjenta lub osób zupełnie przypadkowych, które zetknęły się z chorym podczas ataku hipo-glikemii, najprostszym sposobem podniesienia poziomu glukozy we krwi jest podanie słodkiego produktu.


9

O NAS

na zmiejszeniu dawki leku hipoglikemizujacego przyj-mowanego na noc lub zjedzeniu przed snem posiłku za-wierającego wolno wchłanialne węglowodany (np. twa-róg, chude mięso z chlebem, baton czekoladowy). Hipo-glikemii można również przeciwdziałać odpowiednio modyfikując leczenie farmakologiczne.

Główną rolę w profilaktyce i leczeniu hipoglikemii od-grywa edukacja pacjenta. Typowe objawy niedocukrze-nia oraz umiejętności udzielenia pomocy powinny być dobrze znane rodzinie i najbliższemu otoczeniu chore-go. Wiedzę taką można pozyskać od lekarzy i fachowe-go personelu medycznego. Wiele niezbędnych informacji w zakresie edukacji cukrzycowej chorzy mogą otrzymać uczestnicząc w spotkaniach lokalnych stowarzyszeń dia-betologicznych współpracujących ze szpitalami, przy-chodniami i aptekami. Do najważniejszych zasad nale-żą: umiejętność posługiwania się glukometrem i stała kontrola poziomu cukru we krwi, przestrzeganie zasad dietetycznych, posiadanie przy sobie produktów zawie-rających dużo cukru lub środek spozywczy specjalne-go przeznaczenia jakim jest baton czekoladowy „Extend-Bar,” oraz zestawu do wstrzyknięć glukagonu.

oprac. Agnieszka Kierznowska-Rurarz

Może zdarzyć się jednak sytuacja, kiedy pomoc taka nie będzie możliwa ze względu na zaawansowane już zmia-ny w zachowaniu chorego (agresja, jadłowstręt). W takim przypadku niezbędne będzie wykonanie wstrzyknięcia 1,0 mg glukagonu (najlepiej w tkankę mięśniową uda), a po uzyskaniu lepszego kontaktu z chorym doustne po-danie glukozy. Dlatego w imię dobrze pojętej profilaktyki hipoglikemii, każdy chory powinien posiadać przy sobie zestaw do wstrzyknięć glukagonu, a osoby z najbliższe-go otoczenia chorego bezwzględnie powinny opanować umiejętność samodzielnego dokonywania wstrzyknięć.

Znacznie trudniejsze jest postępowanie z chorym nie-przytomnym. W takiej sytuacji istnieje już spore praw-dopodobieństwo wystąpienia śpiączki hipoglikemicznej. Chorego należy ułożyć na boku z niżej opuszczoną gło-wą. Nieprzytomnemu pacjentowi nie wolno podawać nic doustnie, można jedynie włożyć kostkę cukru pomiędzy zęby a policzek. Następnie należy wykonać domięśniowe wstrzyknięcie 1,0 mg glukagonu. W wypadku hipoglike-mii polekowej lub kiedy chory nie odzyskał świadomości w ciągu 10 minut po wstrzyknięciu glukagonu, pacjenta należy przekazać do szpitala.

Często obserwuje się tzw. hipoglikemię nocną. Zniwe-lowanie objawów tak powstałego niedocukrzenia polega


Zagram rolę, jaką mi napiszeszczyli o tym jak oczekiwania stają się rzeczywistością

Pigmalion, król Cypru, zakochał się w wyrzeźbionym przez siebie posagu kobiety. Tak bardzo pragnął, aby rzeźba ożyła, że w rezultacie stało się zadość jego oczekiwaniom. Rzeźba o imieniu Galatea przemieniła

się w kobietę, którą Pigmalion wkrótce poślubił. To oczywiście tylko piękny mit, który w rzeczywistości przejawia się w postaci samospełniającego się proroctwa. Ma ono swoje dobre i złe strony.

Samospełniające się proroctwo, zwane tez efektem Pigmaliona (dla oczekiwań pozytywnych) lub Golema (dla oczekiwań negatyw-

nych), polega na tym, że nasze nastawienie, co do przebiegu zdarzeń wpływa istotnie na ich bieg. Dzieje się tak poprzez system subtelnych sygnałów wysyłanych do otoczenia. Np. spodziewamy się, że ktoś grzecznie i miło nas potraktuje. Nieświadomie robimy odpowiednią minę, mówimy określonym tonem głosu i często (choć nie zawsze) do-stajemy to, czego oczekiwaliśmy – uśmiech po stronie rozmówcy. Albo jesteśmy przekonani, ze przełożony nie ceni naszych kompetencji. My-ślimy o tym, zastanawiamy się co złego szef „na pewno” o nas myśli. I wreszcie, kiedy z nim rozmawiamy tracimy pewność siebie, mówimy cicho, niezdecydowanym głosem, wzrok wbijamy w podłogę. Szef to widzi, słyszy i rzeczywiście zaczyna zastanawiać się, czy aby na pew-no mamy odpowiednie kompetencje. Wątpliwości pokazuje w gestach, słowach, tonie głosu, postawie ciała. Odczytujemy te sygnały i koło się zamyka. Otrzymujemy potwierdzenie tego, co sobie założyliśmy. Inny przykład: idziemy do urzędu z przekonaniem, że nie uzyskamy tam informacji. Z dużym prawdopodobieństwem możemy oczekiwać, że tak się stanie. Zupełnie nieświadomie postawą ciała, zniechęceniem w głosie, nieprecyzyjnymi pytaniami sprawiamy, że urzędnik nie będzie miał podstaw, by udzielić rzetelnych informacji. Chyba że, świadom różnych zachowań klientów oraz pułapek związanych z oczekiwania-mi, dotrze do sedna sprawy, mimo naszego nastawienia.

EKSPERYMENT LABORATORYJNY

Jednym z badaczy, który zajmował się samospełniającym się proroc-twem był Robert Rosenthal, psycholog zagłębiający procesy uczenia

się. W latach 60. ubiegłego wieku przeprowadził on szereg ekspery-mentów, najpierw w laboratorium, później w naturalnym środowisku, które pokazały, ze możemy wpływać na wyniki uczenia się zwierząt i ludzi, niezależnie od ich predyspozycji. Dowiódł on, że oczekiwania nauczycieli mogą mieć duży wpływ na poziom inteligencji i wyniki osiągane przez uczniów, zwłaszcza w młodszych klasach szkoły pod-stawowej, niezależnie od początkowych umiejętności dzieci. W jed-nym z pierwszych eksperymentów Rosenthal pozornie badał szczu-ry – w rzeczywistości badanymi zostali jego studenci. Poprosił ich, aby nauczyli szczury poruszania się w labiryncie. Poinformował, ze zwie-rzęta były odpowiednio hodowane – jedną grupę stanowiły osobniki inteligentne, drugą - uznane za tępe. Szczury z grupy zdolnych istot-

Samospełniające się proroctwo, zwane też efektem Pigmaliona(dla oczekiwań pozytywnych)lub Golema (dla oczekiwań

negatywnych), polega na tym,żenasze nastawienie, co do przebiegu zdarzeń wpływa istotnie na ich bieg.

Ernest Normand, Pygmalion i Galatea, 1886



nie szybciej nauczyły się wymaganej umiejętności, ze nie były specjalnie hodowane, a do grup przydzielono je losowo. Róż-nica tkwiła w informacji jaką uzyskali studenci. Powodem od-miennych wyników ni były więc cechy zwierząt, ale tendencyj-ne oczekiwania ich opiekunów.

PRAKTYKA SZKOLNA

Rosenthal postanowił wyjść z eksperymentem poza laborato-rium. Wraz ze swoim współpracownikiem Jacobsonem udał

się do jednej ze szkół podstawowych. Przypuszczał, że oczeki-wania nauczycieli w stosunku do uczniów mogą mieć wpływ na osiągane wyniki. Powszechną bowiem praktyką w Stanach Zjednoczonych było przeprowadzenie testów inteligencji na po-czątku edukacji, których rezultaty przedstawiane były nauczy-cielom. Wszystkim dzieciom w szkole rzeczywiście zbadano ilo-raz inteligencji. Nauczyciele dostali jednak informację, że zasto-sowano test, który prognozował przyszłe sukcesy. Otrzymali oni listę uczniów ze swoich klas, którzy (rzekomo) uzyskali bar-dzo wysokie wyniki. Na zakończenie roku szkolnego ponownie zmierzono dzieciom poziom inteligencji. Średnio, dzieci wobec których nauczyciele mieli wyższe oczekiwania związane z roz-wojem intelektualnym, uzyskały istotnie większy wzrost ilora-zu inteligencji, niż te, którym (rzekomo) nie wróżono wielu suk-cesów. W rzeczywistości nazwiska na liście były dobrane loso-wo. Początkowo predyspozycje dzieci w każdej grupie nie mia-ły takiego znaczenia, jak postawa nauczycieli. Efekt oczekiwań zaznaczył się szczególnie wyraźnie w młodszych klasach. War-to dodać, ze pierwsze lata szkoły podstawowej to czas, w którym w dziecku kształtuje się poczucie kompetencji. Dziecko nabie-ra przekonania, że warto pracować i że sukces jest możliwy lub wzrasta w nim poczucie niższości.

W jednym z dalszych badań psychologowie próbowali do-ciec, w jaki sposób nauczyciele przekazują dzieciom swoje

wyobrażenia o ich większych zdolnościach. Ponownie nauczy-cielom powiedziano, że niektóre dzieci są bardziej błyskotliwe, chociaż w rzeczywistości były wytypowane losowo. Zarejestro-wane nagrania pozwoliły dostrzec pewne subtelności w zacho-waniu. Nauczyciele częściej uśmiechali się do uczniów „błysko-tliwych”, nawiązywali z nimi kontakt wzrokowy, przychylniej reagowali na uwagi. Jak się później okazało ci właśnie ucznio-wie, od których więcej oczekiwano, bardziej lubili szkołę, czę-ściej otrzymywali konstruktywne uwagi, gdy popełniali błędy i więcej pracowali od innych uczniów, aby osiągnąć lepsze wy-niki. Oczekiwanie stało się rzeczywistością. Badania Rosentha-la, aczkolwiek kontrowersyjne pod względem etycznym, mają olbrzymie znaczenie dla rozumienia procesów edukacyjnych i działań wychowawczych. Myliłby się jednak ten, kto uznałby że rzecz dotyczy tylko nauczycieli. Nikt z nas nie jest wolny od tego mechanizmu.

PRAKTYKA CODZIENNA

Jako rodzice również prezentujemy określone postawy wobec dzieci, faworyzujemy jedne,

mniej uwagi zwracamy na inne. Wspieramy je w rozwoju, albo w pośpiechu zamykamy w cia-snych schematach: zdolnych, ale leniwych, bar-dzo odpowiedzialnych lub ignorantów, wybit-nie inteligentnych lub ograniczonych. Zamiast udzielania informacji opartych na faktach, przy-klejamy etykiety, które zaczynają funkcjono-wać jak samospełniające się proroctwo. Tym go-rzej, gdy nasze oczekiwania są negatywne. Jeże-li dziecko często słyszy, że jest leniwe i ograni-czone, to po pewnym czasie nawet nie próbuje podjąć wysiłku i co więcej, zaczyna tak o sobie myśleć i robi wszystko, aby to przekonanie po-twierdzić – traci motywację do jakiegokolwiek działania i rzeczywiście pracuje mniej. Prze-rysowując w druga stronę – rodzinny geniusz może w rezultacie mieć problem z udźwignię-ciem roli i nadziei w nim pokładanych.

Samospełniającego się proroctwa doświadcza-my też w wielu innych sytuacjach w domu,

w pracy, w sklepie, w autobusie, w różnych in-stytucjach. Często wpisujemy innych w okre-ślone role lub sami gramy takie, jakich oczeku-ją od nas inni: pojętnych lub nierozgarniętych, grzecznych lub niegrzecznych, zręcznych lub niezdarnych, pracowitych lub leniwych, atrak-cyjnych lub nie, chorych i słabowitych lub bar-dzo silnych i zdrowych, kompetentnych lub nie – niezależnie od tego jaki poziom umiejętności w istocie prezentujemy.

PRAKTYKA DOBREJ WOLI

Chociaż nie wszystko podlega naszej woli, warto być świadomym swojego wpływu na

bieg zdarzeń. Z jednej strony, poprzez system przekonań i wynikające z nich zachowanie sami przyczyniamy się do tego co nas spotyka, z dru-giej - podlegamy wpływom innych osób, które też mają pewne przekonania i oczekiwania wo-bec nas, a swoim zachowaniem powodują, że gramy role jakie nam przydzielą. Odrobina woli i wiedzy, trochę refleksji i ciekawości pozwoli przełamywać schematy, lepiej rozumieć zacho-wanie swoje i innych osób oraz częściej osiągać zamierzone cele.

Jolanta Obidzińska, psycholog



Na powyższe pytanie nie można jeszcze udzielić jednoznacznej odpowiedzi, ale na-ukowcy trafiają na coraz więcej tropów, któ-re mogą doprowadzić do wynalezienia metod leczenia obu chorób.

Problemy, jakie stawia przed chorym cu-krzyca, prowadzą często do depresji. W takim stanie bardzo trudno jest stosować się do wy-mogów diety, do systematycznych ćwiczeń, a nawet zażywania leków służących do kontro-lowania przebiegu choroby. Powstała w efek-cie tego wszystkiego samonakręcająca się spi-rala prowadzi do pogłębienia się choroby, roz-woju powikłań cukrzycowych, a także – jak wynika z najnowszych badań – dwukrotnie zwiększa ryzyko śmierci.

– Z powodu depresji ledwie mogłam funkcjonować” – mówi Anna, lat 64. – Byłam strasznie zła. Leżałam tylkoi patrzyłam na rybki w akwarium. Nic innego nie chciało mi się robić. Anna przez długie miesiące nie sprawdzała po-ziomu cukru we krwi i jadła tylko słodycze, przyjmując leki, dzięki którym jej ciało mogło poradzić sobie z cukrem. Tak jak w przypadku wielu chorych na cukrzycę, jej depresja pozostawała niezdiagnozowana. Ukrywała ją podczas wizyt u lekarza i nikomu nie przyszło do głowy, by zapytać ją, czy nie czuje się zanadto przygnębiona. Ponieważ wie-lu pacjentów cierpi jednocześnie na cukrzycę oraz depresję, naukowcy szukają wspólnych powodów ich występowa-nia i badają, czy depresja może stanowić czynnik predestynujący do cukrzycy. Oprócz tego testowane są metody le-czenia, które pozwoliłyby zwalczać obie choroby jednocześnie.

Związki pomiędzy cukrzycą i depresją zostały po raz pierwszy opisane w XVII wieku, gdy Thomas Willis, wybitny angielski lekarz, zauważył, że cukrzyca częściej występuje u ludzi ciągle przygnębionych.

– U wielu cukrzyków depresja pozostaje nieleczona. Ale też wiele osób nie reaguje odpowiednio na leki antydepre-syjne – mówi Frans Pouwer z Uniwersyteckiego Centrum Medycznego w Amsterdamie. – Szukamy skuteczniejszych metod leczenia. Musimy lepiej poznać mechanizmy stojące za pojawianiem się depresji u chorych na cukrzycę i cu-krzycy u cierpiących na depresję.

Z najnowszych badań wynika, że na depresję cierpi do 15 procent osób z cukrzycą, a u 25 procent spośród nich pojawiają się w pewnych okresach życia symptomy tej choroby. Jest to odsetek

znacząco wyższy niż w przypadku ludzi zdrowych.

Naukowcy nie mają pewności, co pojawia się jako pierwsze – cukrzyca czy depresja – ani czy kolejność jest inna w przypadku cierpiących na cukrzycę typu 1 i typu 2. Cukrzyca typu 1 pojawia się zwykle w młodym wieku i niszczy komórki odpowiadające za produkcję insuliny. Cukrzyca typu 2 jest bardziej rozpowszechniona i występuje zwykle u starszych ludzi z nadwagą, z powodu której ich organizm w nieodpowiedni sposób reaguje na działanie insuliny.

Ponieważ często się zdarza, że cukrzyca i depresja przez wiele lat nie zostają zdiagnozowane, odpowiedź na pyta-nie typu: „co było pierwsze – jajko czy kura” bywa bardzo skomplikowana. Wspomniana wcześniej Anna przez wie-le lat słyszała od lekarzy, że w jej przypadku istnieje poważne ryzyko zachorowania, ale diagnozę usłyszała dopiero parę lat później. Kobieta miała skłonność do popadania w nastroje depresyjne – szczególnie, gdy pojawiały się proble-my w życiu osobistym – ale prawdziwa depresja dopadła ją, kiedy okazało się, że jest chora.

DEPRESJA I CUKRZYCA


Chorzy na cukrzycę często cierpiąna depresję, a cierpiący na depresję

często zapadają na cukrzycę.Dlaczego tak się dzieje?


Wiosną 2006 Frans Pouwer wraz ze współpracownikami postanowili poddać ocenie dowody wskazujące na to, że pierwsza pojawia się depresja. Doszli do wniosku, że chroniczna depresja zwiększa ryzyko pojawienia się cu-krzycy o 37 proc., a więc w stopniu podobnym, jak palenie czy zaniechanie ćwiczeń fizycznych. Choć dowodówz roku na rok przybywa, oznajmili, że nie można jeszcze z całą pewnością dowieść, iż depresja prowadzi do poja-wienia się cukrzycy. Nie można również jednoznacznie stwierdzić, w jaki sposób choroby te łączą się ze sobą. Za-czynają się jednak pojawiać pewne wskazówki. Wieloletnie badania pokazują, że mózg osoby cierpiącej na cu-krzycę typu 1 różni się od mózgu osoby zdrowej. Jest mniej gęsty i zbity, a także mniej wrażliwy w obszarze kory przedczołowej, która odpowiada za kontrolę nad emocjami oraz – jak się uważa – ma wpływ na rozwijanie się de-presji. Planowane są dalsze badania nad tym, jak te zmiany wpływają na zachowanie chorych oraz czy ich efekty stają się z czasem coraz groźniejsze.

Inni naukowcy prowadzą badania nad hormonem stresu, kortyzolem, który w nadmiarze gromadzi się w ciałach osób cierpiących na depresję. Kortyzol zmniejsza produkcję insuliny i ogranicza reakcje

na jej działanie – są to przecież podstawowe cechy cukrzycy. Gdy brak insuliny, ciało nie jest w stanie przetworzyć pożywienia na „paliwo” niezbędne do codziennej aktywności.

Pat Lustman, psychiatra z Uniwersytetu Waszyngtona w St. Louis, prowadził badania nad tym, czy dieta, ćwi-czenia oraz leki podnoszące wrażliwość ciała ludzkiego na działanie insuliny, zwiększają także skuteczność anty-depresantów. Inne badania dowiodły już, że ograniczenie depresji daje chorym na cukrzycę lepszą kontrolę nad poziomem cukru we krwi. Niektóre z opracowań sugerują, że łącznikiem pomiędzy depresją a cukrzycą mogą być leki antydepresyjne. Na potwierdzenie tej tezy podano, że ryzyko pojawienia się cukrzycy u pacjentów, zgłaszają-cych symptomy depresji na początku trwającego trzy lata okresu badań, okazało się wyższe u tych, którzy stosowa-li antydepresanty. Badania miały na celu zapobieżenie pojawienia się cukrzycy u 3 tys. osób z grupy podwyższo-nego ryzyka (wysoki poziom cukru we krwi). Co ciekawe, pacjenci stosujący leki antydepresyjne oraz metforminę (lek obniżający poziom cukru we krwi) nie zapadali na cukrzycę, co może wskazywać na to, że działanie ochronne metforminy było silniejsze od potencjalnie szkodliwych efektów działania antydepresantów.

Badacze nie umieją jeszcze wyjaśnić tych zagadkowych rezultatów, ale Richard Rubin z UniwersytetuJohna Hopkinsa, kierownik projektu badawczego, namawia pacjentów, by nie odstawiali leków

antydepresyjnych, gdyż badania nie dowiodły, że wywołują one cukrzycę.

Innym fragmentem układanki mogą być zakłócenia w pracy systemu odpornościowego, które prowadzą do za-paleń. Tak cukrzyca typu 2, jak i depresja, charakteryzują się podwyższonym poziomem cytokin, białek układu od-pornościowego, które przenoszą informacje do podwzgórza, czyli części mózgu odpowiadającej za nastrój oraz po-ziom cukru we krwi. Naukowcy szukają sposobów na ograniczenie zapaleń.

Grupa holenderskich naukowców pracujących nad związkami depresji oraz cukrzycy poszła w podobnym kie-runku i zajęła się kwasami tłuszczowymi omega-3. Substancje te, obecne w niektórych gatunkach ryb oraz olejach roślinnych, wspomagają komunikację pomiędzy komórkami mózgu i ograniczają zapalenia. Niski poziom kwa-sów tłuszczowych omega-3 łączy się z depresją i może ograniczać zdolność organizmu do kontrolowania poziomu cukru we krwi. Naukowcy badają, czy wyższe poziomy obecności kwasów tłuszczowych omega-3 mogą prowa-dzić do polepszenia nastroju oraz ograniczać oporność na działanie insuliny u cierpiących na depresję cukrzyków.

W przypadku wspomnianej wcześniej pani Anny, leczenie depresji pomogło jej także w radzeniu sobie z cukrzycą. Przyjaciele namówili ją, by zwróciła się do specjalisty. Ten udzielił jej niezbędnych

porad oraz przepisał leki antydepresyjne, które poprawiły nastrój chorej. Anna zaczęła więcej ćwiczyć,zadbała o dietę, zrzuciła w ciągu kilku lat 30 kilogramów wagi i nie musi już brać leków cukrzycowych.

– Gdy minęła depresja, zdołałam wreszcie wziąć się w garść – mówi. – Moja cukrzyca jest w tej chwili pod kon-trolą, a leki antydepresyjne przyjmuję w małych dawkach.

Oprac. M. Iwańczuk; Foto: Marek Dolecki




Z AMERYKI...Na jednym ze skrzyżowań w Nowym Jorku blokada. Pogotowie, straż pożarna i policja na sygnałach. Wygląda to

na spory wypadek. Podchodzę. Nic podobnego. Wyjeżdżająca z bocznej ulicy pani lekko wgniotła bok wielkiego Lin-colna. Kobieta to mocno przygarbiona chudziutka staruszka. Na oko ma 80 lat. Jest zdenerwowana, ręce jej się trzęsą. Zapomniała, że samochód z automatyczną skrzynią biegów po zdjęciu nogi z hamulca, jedzie sam.

Jadę autostradą. Przede mną bardzo wolno poruszający się Ford. Zmie-niam pas, wyprzedzam i spoglądam w bok. Za kierownicą Forda bardzo wiekowy mężczyzna. Na nosie okulary ze szkłami chyba od lornetki. Fo-tel maksymalnie dosunięty do kierownicy. Twarz przy przedniej szybie.

Parking przed sklepem w Chicago. Na wózku inwalidzkim wyjeżdża pomarszczona babcia. Za nią pracownik sklepu z wózkiem z zakupami. Pakuje zakupy do bagażnika auta, następnie pomaga babci przesiąść się z wózka inwalidzkiego za kierownicę. Kobieta zakłada wiszące na łań-cuszku okulary i bardzo wolno rusza ogromnym, wiekowym krążowni-kiem szos.

U nas, w Polsce, takie obrazki wywołują komentarze w rodzaju: „w kapcie i na fotel, nie za kierownicę”. Tam – w Ameryce – jest to całkiem naturalną codziennością. Starości nie traktuje się jak kalectwa, a kalec-twa jak czegoś nienormalnego. Starość jest po prostu okresem wymaga-jącym życzliwości otoczenia, zrozumienia i ewentualnej pomocy. W ni-czym natomiast nie ogranicza praw obywatelskich. Stary człowiek ma ta-kie same prawa jak młody. Może więc jeździć autem, latać samolotem i ni-kogo to nie dziwi.

Samochód w Stanach Zjednoczonych jest podstawowym środkiem komunikacji. Ludzie pozbawieni tej możliwości, często nie mogliby do-trzeć do sklepu, do lekarza, do kościoła. Nie mogliby odwiedzić rodzi-ców, znajomych. Odległości są duże, a komunikacja publiczna najczęściej marna i uciążliwa.


Konstytucja mówi, że wszyscy mają takie same prawa i jest to przestrzegane. Na początku pobytu w USA byłem za-skoczony ilością inwalidów spotkanych na każdym kroku. Przesadą byłoby mówienie o tłumach inwalidów, ale są wi-doczni. Myślałem nawet o Ameryce jako o kraju ludzi oty-łych i niepełnosprawnych. Nic bardziej mylnego. Jest ich sta-tystycznie tyle samo, jak w każdym innym kraju na świe-cie. W Polsce możemy pomyśleć, że to kraj wyjątkowy, pra-wie pozbawiony inwalidów. Różni nas sposób podejścia do tego problemu.

Sklep Giant w Westchester w Pensylwanii. Robię zakupy późnym wieczorem. Prawie nie ma klientów. Między półkami kręci się kilku młodych ludzi układa-jących towar. Wydają się dziwni; jacyś milcząco odda-leni, przytłumieni. Pytam o nich managera. Okazuje się, że pod jego opieką pracują ludzie opóźnieni w roz-woju psychicznym.

Sklep w Jewell-Osco w Chicago. Zasadniczo kasy w sklepach spożywczych obsługiwane są przez dwie osoby – kasjerkę i pakowacza. Tutaj także. Towar paku-ją ludzie w lekkim stopniu niedorozwoju umysłowego lub uczniowie szkół dorabiający po lekcjach. Wszędzie przy koszykach na zakupy parkują wózki inwalidzkie elektryczne, a w mniejszych sklepach z napędem ręcz-nym. Przy sklepach, restauracjach i urzędach najbliż-sze wejść miejsca parkingowe przeznaczone są dla in-walidów. Zaparkowanie w takim miejscu przez nie-uprawnionego to mandat 375 dolarów..

Niedawno oglądałem w TVP reportaż o wyproszeniu z restauracji osoby tańczącej na wózku inwalidzkim. W Ameryce za coś takiego grozi proces i wysokie odszko-dowanie. Nieumiejętność współżycia, brak tolerancji, barie-ry architektoniczne i chyba nie najlepsze przepisy. To – moim zdaniem – jest przyczyną, że widzimy wokół nas tak niewie-lu inwalidów. Oni po prostu siedzą w domach. Często braku-je im technicznej możliwości poruszania się. Bywa też, że nie chcą być obiektem szczególnego zainteresowania i komenta-rzy przechodniów.

Szkoła w Wheaton pod Chicago. Odwiedzam pracują-cych tam kolegów. Jest późne popołudnie, uczniowie SA już w domach. Na korytarzu jednak gwar, trwają jakieś prace budowlane. Mój przyjaciel Zibi wyjaśnia, że do szkoły przy-jęto dwoje niepełnosprawnych dzieci. To specjalnie dla nich budowana jest winda na drugie piętro.

Chicago. Przedszkole obok mojego domu. Mama popy-cha wózek inwalidzki z dzieckiem. Podjazd jest dość stromy.

Słyszę, jak uprzejmie zwraca na to uwagę pracow-nicy otwierającej drzwi. Tydzień później już schnie beton na wydłużonym, łagodniejszym podjeździe.

Sklep „Sears”. Człowiek w średnim wieku podpie-rający się trójnogą laską waha się przed wejściem na ruchome schody. Natomiast przez głośniki rozlega się wezwanie pracownika do pomocy. Po chwili zjawia się uśmiechnięta meksykanka i prowadzi klienta do windy.

Jakikolwiek kłopot człowieka niepełno-sprawnego wywołuje natychmiastową reakcję kogoś obok. Dotyczy to zresztą nie tylko ludzi z widocznym kalectwem.

Obrazu dopełnia-ją miejskie autobusy ze specjalnie opuszczo-nymi platformami dla wózków oraz ogólna dostępność aut do trans-portu niepełnospraw-nych. Cała ta technika i infrastruktura w połą-czeniu z mentalnością społeczeństwa tworzy przyjazny świat.

Przepisy podatkowe są tak skonstruowane, że opłaca się zatrudniać inwalidów. Uzyskuje się duże dopłaty do stanowisk pracy i ulgi w podatkach. Su-rowo przestrzegana konstytucyjna zasada równo-ści obywateli bez względu na rasę, wyznanie, poglą-dy polityczne czy stan zdrowia, pozwala ludziom nie-pełnosprawnym na równorzędną konkurencję przy ubieganiu się o prace.

Można powiedzieć, że to bogaty kraj i stać go na takie udogodnienia. Kiedy jestem w kraju myślę, że u nas trzeba zaczynać od zmiany myślenia; a to nie dzieje się natychmiast, nie da się zadekretować. Kiedy rano usiłuję przebrnąć przez zwały śniegu na moim osiedlu, myślę o niepełnosprawnych, którzy nie mają szans wychodzenia z domu w takim czasie. A w nocy i weekendy panuje błogi spokój i cisza. Nikt nie pracu-je. Więc może już jesteśmy bogaci?

Casey Kozłowski



TŁUSZCZ NIE TAKI ZŁYZamiast ubolewać, że właśnie zjedliśmy gęsią wątróbkę, lepiej więcej czasu poświęcić na aktywność fizyczną.

O naszej wadze decyduje bowiem nie tylko przyjmowana dziennie dawka kalorii, lecz również dziesiątki nie-uświadomionych nawyków - twierdzi francuski lekarz, profesor, specjalista od żywienia i zdrowej żywności

Xavier Leverve z Uniwersytetu im. Josepha Fouriera oraz National Institute of Agronomical Research.

Le Monde: Jakie produkty spożywcze powinniśmy wybierać, jeśli chcemy poprawić nasz sposób odżywiania się? Jakie pozycje z naszego menu trzeba zdecydowanie skreślić?

Xavier Leverve: Dobra die-ta powinna być przede wszyst-kim różnorodna. Wbrew temu, co czasami sugerują nam re-klamy, nie jest tak łatwo zmienić swój sposób odżywiania, jeść mniej tłusto, mniej słodko czy mniej słono. Tak jak wszystkie nawyki ważne dla za-chowania gatunku, przyzwyczajenia żywie-niowe bywają silne, a ich powód jest niebagatelny. Lu-bimy cukier, tłuszcz i słone potrawy, ponieważ takie są bio-logiczne potrzeby naszego organizmu.

Co więc zrobić, by skutecznie walczyć z epidemią otyło-ści, która szerzy się na całym świecie?

Zjawisko otyłości, z jakim mamy obecnie do czynienia, jest niewątpliwie precedensem w dziejach ludzkości, choć w tej historii zdarzały się już okresy obfitości żywieniowej. Okazuje się, że dostępność towarów spożywczych nie wy-jaśnia wszystkiego. Nadwaga, na jaką cierpią społeczeń-stwa, wynika również ze zmian w naszym trybie życia. Są one zresztą przyczyną innych przypadłości zdrowotnych: cukrzycy, chorób serca i układu krążenia, nowotworów. O częstszym niż kiedyś występowaniu tych schorzeń decydu-je także pogarszający się stan naszego środowiska.

Zatem Pańskim zdaniem nie wystarczy zmienić dietę, trzeba również zmodyfikować tryb życia?

Właśnie. Na masę naszego ciała taki sam wpływ ma to, co robimy przy stole, jak i to, czym się zajmujemy poza nim. Przywykliśmy sądzić, że gęsia wątróbka jest niezdro-wa, ale jeśli będziecie się nią raczyć trzy albo cztery razy w roku, nic się nie stanie. W każdym razie konsekwencje

zdrowotne tej przyjemności będą mniejsze niż w przypadku co-

dziennego spożywania po-karmu „zdrowego”, takie-

go jak chleb, ale wzbo-gaconego o tłuszcz, ser, wędliny, itp. Uważam, że demonizowanie jed-nych pokarmów, a bez-

krytyczne zachwalanie drugich jest działaniem

niewłaściwym. Zależności między zdrowiem i odżywia-

niem się należy rozpatrywać w szerszym kontekście. Najlepszym spo-

sobem na spalanie tłuszczów nie jest wyrze-czenie się ich w ogóle, lecz przedłużone skurcze mię-śniowe, czyli mówiąc prościej, stała aktywność fizycz-na. Ma ona tym większe znaczenie, że wpływa na inne nawyki. Na przykład jeśli uprawiacie sport, zmieni-cie automatycznie niektóre zachowania: przestaniecie tak dużo palić, będziecie odżywiać się w inny sposób... W społeczeństwie, które coraz wyżej ceni sobie kom-fort i ułatwienia życiowe, musimy najpierw przyjrzeć się naszym przyzwyczajeniom. Dopiero później przyj-dzie pora na wypracowanie zasad prawidłowego od-żywiania się.

Na przykład?

Na tym etapie rozwoju społecznego, na jakim się znajdujemy, zmierzamy do wydłużenia czasu wolne-go i skrócenia czasu pracy. W tej sytuacji głównym po-siłkiem dnia stała się kolacja. Z punktu widzenia bio-logii korzystniej byłoby powrócić do obyczaju hiszpań-skiego: na Półwyspie Iberyjskim najobfitsze danie jada się w południe, a później organizm odpoczywa pod-czas sjesty. Dobrze byłoby inaczej zorganizować czas posiłków dzieci: pracujący rodzice przywiązują wiel-ką wagę do porannego śniadania, podczas gdy wiado-mo, że z przyczyn fizjologicznych małe dzieci odczu-



wają głód później, lepsza dla nich byłaby więc prze-kąska około dziesiątej. Warto też wspomnieć o stwo-rzeniu warunkówdla aktywności sportowej w mie-ście. Jeśli chcemy pogodzić sposób naszego odżywia-nia się ze zdrowiem, powin-niśmy zmienić naszą wi-zję społeczeń-stwa. Bez tego nie na wiele zda się po-szukiwanie pokarmów rzekomo „odchudzających” czy zmniejszenie spożycia tłuszczów.

W dziedzinie odżywiania się „podziały socjalne” wciąż się pogłębiają. Jak sprawić, aby wszystkich było stać w przyszłości na jedzenie kilka razy dzien-nie owoców i jarzyn?

Wzbogacenie naszych posiłków o owoce i jarzy-ny jest bezdyskusyjnie korzystne, chociażby z tego względu, że zastępują one inne pokarmy. I prawdą jest, że te produkty są coraz droższe. Aby wyzwolić się od ograniczeń finansowych, warto powrócić do przy-zwyczajeń związanych z porami roku. Przed globali-zacją jadało się to, co rosło blisko nas: jabłka i gruszki w zimie, inne owoce na wiosnę. Aby zachować zdro-wie, nie musimy dostarczać naszemu organizmowi bez przerwy wszystkich potrzebnych mu składni-ków. On potrafi robić zapasy, magazynować to, co jest mu niezbędne. Ponadto warto wiedzieć, że warzywa mają takie same właściwości, niezależnie od tego, czy są świeże, czy mrożone lub zakonserwowane

Czy w dobie globalizacji sposób odżywiania się ujednolici się na całej naszej planecie?

Prawdopodobnie tak. Przy rosnącej dynamice wszelkiego rodzaju wymian, problemy lokalne szyb-ko stają się międzynarodowe. Otyłość, która pojawi-ła się najpierw w Stanach Zjednoczonych, później w Europie, teraz ogarnia Azję. Z wyjątkiem Korei Po-łudniowej i Japonii, gdzie żywność zawiera bardzo mało tłuszczu, większość krajów azjatyckich jest w trakcie zmian w jadłospisach. Ta ewolucja zmierza wszędzie w tym samym kierunku: kiedy poziom ży-cia społeczeństwa wzrasta, ludzie zaczynają jeść wię-cej niż potrzebują; z czasem w ich diecie zwiększa się udział produktów pochodzenia zwierzęcego. W dzi-siejszych Chinach do eleganckich zwyczajów nale-ży zaproponowanie szklanki mleka w ramach aperi-tifu... Problem w tym, że tradycją u Azjatów jest do-jadanie przez cały dzień, co wobec obfitości produk-tów, szybko okazuje się zgubne. Stąd wzrost otyłości w Państwie Środka.

Jak Pańskim zdaniem będzie się zmieniał nasz stosunek do żywności?

Jeżeli żywność zdrożeje, będziemy przeznaczać na nią znacznie większą część naszego budżetu. Jeśli łakomstwo okaże się zbyt szkodliwe dla naszego zdrowia, powró-ci nam rozsądek i poszukamy przyjemności gdzie indziej. Już dziś środowisko, w którym żyjemy i marna jakość nie-których pokarmów, przyczyniają się do powstawania wie-lu schorzeń, w tym głównie cukrzycy. Ale mogę się zało-żyć, że spontanicznie przyjmiemy inny sposób odżywia-nia się, bardziej zrównoważony... Ludzie umieją przysto-sować się do sytuacji. Eskimosi jedzą wyłącznie proteiny zwierzęce i tłuszcz, a bardzo mało owoców i jarzyn. Nato-miast mieszkańcom biednych regionów Azji wystarczają ryż i warzywa - białek zwierzęcych w zasadzie nie przyj-mują. Tak jest od tysiącleci. Oto dowód na to, że nasz orga-nizm umie znaleźć kompromis metaboliczny między swy-mi potrzebami a tym, czym dysponuje w swoim środowi-sku. Odżywianie się jest ważnym zagadnieniem zdrowo-nym, ale także elementarną funkcją życiową. Dlatego pew-ne modyfikacje w sposobie wybierania pokarmów nie wy-wołują mojego niepokoju. Z czasem w sposób naturalny przejdziemy na właściwą dla nas dietę.

A co z kulinarnymi przyjemnościami?

To, że odżywiamy się zdrowo i w sposób zrównowa-żony, wcale nie stoi w sprzeczności z kieliszkiem koniaku od czasu do czasu, albo ze sporadycznym wielkim uczto-waniem. Badania z zakresu gastronomii prowadzone we francuskich ośrodkach naukowych też przyczyniają się do zwalczania otyłości. Te poszukiwania mogą nam do-starczyć wielu niespodzianek. Być może pozwolą odna-leźć inne smaki lub odmienić nasze zdolności czuciowe. Bo niby dlaczego nie zmutować na przykład genu odpowia-dającego za naszą słabość do słodyczy, by łatwiej było nam zrezygnować z cukru?

Laetitia Clavreul, Catherine Vincent (Le Monde) - Opr. J.N.



SIEMIE LNIANE

Olej lniany jest unikalnym bio-olejem, zawierającym kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6 w idealnej proporcji

Siemię lniane to nasiona lnu zwyczajnego nazy-wane tak, gdy są używane jako zielarski środek lecz-niczy. Jest to bardzo niedoceniany produkt spożyw-czy, który jest pożywny, a zarazem leczniczy. Cie-kawy i niezwykły jest skład nasion lnu zwyczajne-go. Należą one do produktów roślinnych, a zawiera-ją bardzo dużo wielonienasyconych kwasów tłusz-czowych z rodziny omega 3. Zawartość tych kwa-sów w nasionach lnu jest podobna do ich zawarto-ści w rybach.

Siemię lniane jest bogate w składniki, które po-magają obniżyć poziom cholesterolu. Są to nasio-na płaskie, barwy szarobrązowej. Po zalaniu wodą nabierają barwy ciemnobrązowej i kilkakrotnie po-większają swoja objętość, otaczając się jednocześnie dużą ilością śluzu. Te drobne nasionka, są bogate w takie składniki jak: witaminę E, która jak wiadomo jest przeciwutleniaczem, a więc chroni komórki or-ganizmu przed niekorzystnym wpływem wolnych rodników. W siemieniu są też obecne: cynk, wita-mina B1 i B6, kwas foliowy, magnez i żelazo. Siemie lniane zawiera też fitosteryny, a także flawonoidy,

które wywierają ochron-ny wpływ na serce, prze-ciwdziałają zaćmie, miaż-dżycy, udarowi mózgu, pomagają obniżyć wy-sokie ciśnienie krwi. Sie-mię jest też bogate w fi-toestrogeny, które blokują receptory estrogenowe, co przyczynia się do zmniej-szenia podatności na no-wotwory takie jak rak piersi, macicy, prostaty. Ta właściwość może być wy-

korzystywana do zmniejszenia niektórych skutków ubocz-nych występujących podczas leczenia sterydami. Dodatko-wo fitoestrogeny w pewnym stopniu mogą przeciwdziałać niektórym niekorzystnym skutkom menopauzy.

Uwagę należy zwrócić jednak na formę w jakiej przyjmu-je się siemię lniane. Najlepiej jeśli jest ono zmielone. Dzięki temu składniki w nim zawarte są łatwo dostępne dla organi-zmu. Siemię lniane możemy kupić w aptece lub sklepie spo-żywczym, na stoisku ze zdrową żywnością i samemu zmie-lić np. w młynku do kawy i zamknąć do szczelnego słoika (dobre zamknięcie jest bardzo ważne, ponieważ olej zawar-ty w nasionach łatwo się utlenia).

1-2 łyżeczki zmielonego siemienia zalać gorącą wodą. Otrzymany napar ma właściwości osłaniające błonę ślu-zową przewodu pokarmowego.

Można też wykonać „sezamki siemieniowe”.Do podprażonego na patelni siemienia (przykryć pokryw-ką) dodać małą ilość miodu. Smaczne i zdrowe!

Niestety nasiona lnu mają też wady, bowiem zawierają sporo kalorii: 1 łyżeczka (9 g) nasion dostarcza 46 kcal. Ko-lejną wadą jest dość krótki okres przydatności do spożycia, a to z powodu wysokiej zawartości wielonienasyconych kwa-sów tłuszczowych.

Picie wywaru z siemienia lnianego poleca się przy nieży-cie żołądka, jelit, dwunastnicy, przy nadkwasocie i biegun-ce, a także przy wrzodach. Nasiona lnu - namoczone w wo-dzie, a następnie rozgniecione, zażywane po łyżce stołowej rano i wieczorem - pomagają przy zaparciach. Siemię lnia-ne można wykorzystać także do robienia gorących okładów zmiękczających skórę. Można nimi leczyć oparzenia, od-mrożenia, trudno gojące się rany. Lniane okłady stosuje się również w kosmetyce - przy suchej skórze ze skłonnością do



łuszczenia się i pękania naskór-ka, a także przy trądziku mło-dzieńczym, wysypkach alergicz-nych, swędzeniu skóry i odleży-nach. Zielone siemię lniane moż-na dodawać do sałatek, mieszać z mąką i panierką albo posypywać nim kanapki.

Siemię lniane posiada sporo białka w bardzo korzystnym ze-stawie aminokwasów i wiele mi-kroelementów. Siemię posiada działanie osłonowe oraz stabilizu-jące. Roślina ta zmniejsza krzepli-wość krwi i może pomóc w ochro-nie serca przed chorobą wieńcową i zawałem. Spożywane jest także w celu dostarczania organizmowi wielu cennych substan-cji, jak cholina, znajdująca się w lecytynie. Siemię usuwa nadmiar tzw. złego cholesterolu z organizmu. Jest również bogate w łatwo przyswajalne białka, a szczególnie w egzo-genne. Siemię spożywane jest również w celu zwiększenia wilgotności śluzówki, stosowane jest przy suchym kasz-lu. Nasiona lnu mogą być używane także jako odżywka do włosów ponieważ wydzielany przez nasiona śluz skutecz-nie nawilża suche i zniszczone włosy.

Siemię lniane to idealny produkt zarówno dla tych któ-rzy chcą schudnąć jak i utrzymać już osiągnięty efekt. Na-siona siemienia są ubogie w węglowodany ale za to bogate w zdrowy tłuszcz i błonnik. Siemię lniane charakteryzuje się bardzo wysoką wartością odżywczą. Przede wszystkim warto zwrócić uwagę na następujące składniki:- kwasy tłuszczowe omega-3 - stanowią silną oręż prze-ciwko stanom zapalnym w naszym organizmie. Badania wskazują, że procesy zapalne mają istotne znaczenie w przebiegu wielu chorób przewlekłych włączając w to cho-roby serca, artretyzm, cukrzycę a nawet pewne rodzaje no-wotworów. Głównym kwasem tłuszczowym omega-3 za-wartym w siemieniu lnianym jest kwas alfa linolenowy (ALA). Jest on prekursorem kwasów tłuszczowych zawar-tych m.in. w tłuszczu z łososia (EPA i DHA). Mimo wszyst-ko nie należy jednak polegać na siemieniu lnianym jako je-dynym źródle kwasów omega-3. Ryby także są niezbęd-nym składnikiem dobrze zbilansowanej diety. Siemie lnia-ne pomaga znacząco w zachowaniu równowagi między kwasami omega-3 i omega-6.- błonnik - rozpuszczalny i nierozpuszczalny. Wysokiej zawartości włókna nasiona siemienia zawdzięczają m.in. swoją zdolność obniżania stężenia cholesterolu.

- siemię lniane jest bogate w fitoskładn-ki włączając w to substancje antyoksy-dacyjne. Jest jednym z lepszych źródeł li-gnanów. Lignany w jelicie cienkim ulega-ją konwersji do związków mających zdol-ność do utrzymywania równowagi hor-monalnej u kobiet. Istnieją dowody, że li-gnany zwiększają płodność, zmniejsza-ją objawy menopauzy i prawdopodobnie chronią przed nowotworami gruczołu piersiowego. Związki te pełnią także rolę w prewencji cukrzycy typu 2.

Siemię lniane nie jest wolne od kon-trowersji. Wątpliwości budzą zagadnie-nia z nim związane, m in.:• siemię lniane zawiera spore ilości błon-nika pokarmowego, najlepiej na początku

przyjmowanie zacząć od niewielkich ilości i stopniowo je zwiększać. W innym razie może mieć działanie prze-czyszczające. Szczególnie silne reakcje mogą pojawić się u osób z zespołem jelita drażliwego.• tłuszcz zawarty w siemieniu lnianym zawiera głów-nie nienasycone kwasy tłuszczowe co czyni go bardzo podatnym na jełczenie, zwłaszcza jeśli jest przechowy-wany w niewłaściwy sposób. Najlepiej siemię lniane przechowywać w jego naturalnej formie, czyli w posta-ci niezmielonych nasion. Okres przechowywania na-sion jest znacznie dłuższy niż zmielonego siemienia czy oleju i wynosi odpowiednio rok, kilka miesięcy i kilka tygodni. Należy przy tym chronić siemię przed działa-niem ciepła i światła. • podobnie jak wiele in-nych produktów natural-nych, siemię lniane sta-nowi źródło niewielkich dawek związków cyja-nowych, szczególnie je-śli spożywa się je na su-rowo. Organizm ludz-ki jednak posiada zdol-ność neutralizacji pew-nych dawek związków cyjanowych – 3 łyżecz-ki mielonego siemienia lnianego dziennie są zu-pełnie bezpieczne, a rów-nocześnie stanowią daw-kę efektywną, jeśli cho-dzi o korzystne działanie na zdrowie.



BUŁECZKI Z SIEMIENIEM LNIANYM

* ½ - ¾ szklanki mleka* pół szklanki wody* 1 łyżka miodu* 1 duże jajko* 1,5 łyżki oleju z orzechów laskowych lub roztopionego masła* 2 i ¼ szklanki mąki pszennej* 1 i ¼ szklanki mąki pszennej razowej* pół szklanki ziarenek siemienia lnianego (zmielonego)* 1 łyżeczka soli* 1 i 1/3 łyżeczki suszonych drożdży

Drożdże rozpuścić w 1/3 szklanki ciepłego mleka, wymieszać z miodem i 2 łyżkami mąki. Odstawić na 15 minut. Wsypać do miski resztę mąki, zmielone siemię lniane, drożdże, ciepłą wodę, resztę mleka, sól, jajko. Wyrobić ciasto, pod koniec wyrabiania dodać tłuszcz, odstawić w ciepłe miejsce do wyrośnięcia (do po-dwojenia objętości).

Podzielić ciasto na 16 równych kawałków, uformować z nich kulki. Poukładać na blaszce oprószonej mąką lub wyłożonej pa-pierem do pieczenia. Przykryć ściereczką i pozostawić do wy-rośnięcia na pół godziny. Posmarować roztrzepanym jajkiem, posypać wymieszanymi ziarnami. Piec w temperaturze 180ºC przez około 20 minut.

oprac. Antonina Niekrasz

Wskazówki do stosowania siemienia lnianego:• Początkowa dawka siemienia powinna być niewielka i stopniowo ulegać zwiększeniu.• Siemię bywa używane jako substytut jajka w wypie-kach dla osób nie mogących spożywać jaj.

Siemie lniane działa dobroczynnie na cerę suchą i po-drażnioną. Ożywiaja ją, upiększa, łagodzi niebezpieczne uczulenia.

WYGŁADZAJĄCA MASECZKA Z SIEMIENIA LNIANEGO:

Niewielką ilością destylowanej wody zalej 2 łyżki siemie-nia lnianego, a gdy spęcznieje, nałóż na twarz i przykryj gazą,

zwilżoną naparem ze stokrotki. Po 15-20 minutach zdejmij kompres i zmyj letnią wodą. Maseczkę moż-na również zrobić z zagotowane-go siemienia - łyżka na szklankę wody.

CIASTECZKA Z SIEMIENIEM

* 250g mąki* 100g mielonego siemienia lnianego* 25g siemienia w ziarenkach* 25g płatków owsianych * 100g brązowego cukru* 2 łyżeczki kakao* szczypta soli* 250g masła* 4 żółtka* 50g czekolady deserowej* brązowy cukier i siemię do obtoczenia

Wymieszaj wszystkie suche składniki z siemieniem lnianym. Szybko połącz mieszankę z masłem, dodaj żółtka i wyrób na spój-ne ciasto. Na końcu dodaj posiekaną czekoladę. Z ciasta uformuj wa-łeczki średnicy ok 4 cm i obtocz je w brązowym cukrze lub ziarnach siemienia. Zawiń szczelnie w folię spożywczą i wstaw na 40 minut do zamrażarki.

Rozgrzej piekarnik do 180ºC i wyłóż blachy papierem do piecze-nia. Zmrożone ciasto pokrój na ok 1cm grubości plasterki i układaj na blasze. Piecz ok 12-14 minut. Studź na kratce. Gotowe ciasteczka można przechowywać w puszce, ale niezbyt długo.



Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe „Szarłat” s.c.

ul. Wyszyńskiego 2/2, 18 - 400 Łomża, POLSKAtel./fax +48 86 218 67 87 tel. +48 86 218 02 91

[email protected] www.szarlat.com.pl

PPHU „Szar łat” s.c zo sta ła po wo ła na w 1993 rokuw celu wdro że nia do pro duk cji i or ga ni za cji ryn ku ama ran tu sa

w Pol sce. Przy jej udzia le w 1993 roku zo sta ły za ło żo ne pierw sze plan ta cje w kra ju.

W cią gu mi nio nych lat w ści słej współ pra cy z wie lo mapla ców ka mi na uko wo -ba daw czy mi, Firma „Szarłat” wdro ży ła tech no lo gię pro duk cji ama ran tu sa umoż li wia ją cą po zy ska nie

su row ca bar dzo do brej ja ko ści.

Przed mio tem współ pra cy fir my z jed nost ka mi ba daw czy mi by ło rów nieżopra co wa nie i wdro że nie wzor co wych re cep tur wy ko rzy sta nia

na sion ama ran tu sa, mą ki, płat ków, na sion eks pan do wa nych (Pop pin gu)a od 2006 roku rów nież ole ju ama ran tu so we go.

W ko lej nych la tach fir ma wpro wa dzi ła na ry nek na stę pu ją ce pro duk ty :

Rok 1999 POPPING (ek span do wa ne na sio na ama ran tu sa )

Rok 2005 PŁAT KI z na sion ama ran tu sa i OLEJ LNIANY

Rok 2006 OLEJ AMARANTUSOWY

Rok 2007 Proz dro wot ne Mie szan ki Pie kar skie i O LEJ z pe stek DY NI

Od roku 2005 PPHU „Szar łat” s.c po sia da w swo jej ofer cie rów nież pro duk ty eko lo gicz ne.


Czwartkowe Obiady u DiabetykówN A S Z E S P O T K A N I A

Pomidory i papryka w roli głównejCzwartek – dzień tradycyjnych Obiadów u Diabetyków. Pierwsza dekada jesieni jakby narzuci-

ła temat, zadany mistrzom kuchni, którzy przygotowywali czwartkowe menu. „Adiòs pomidory” – to hasło doskonale oddawało nastrój jesiennego wieczoru. Starsi uczestnicy spotkania na pewno oczami wyobraźni widzieli smutną twarz Wiesława Michnikowskiego, niezrównanego wykonawcy piosenki pod tym samym tytułem z Kabaretu Starszych Panów.

I chociaż dożyliśmy takich czasów, że pomidory są w sklepach przez okrągły rok, to nie da się ukryć, że tylko te letnie są naprawdę pachnące i smaczne.

Ci wszyscy, którzy regularnie bywają na Czwartkowych Obiadach u Diabety-ków, doskonale wiedzą, że pomidor zaj-muje czołowe miejsce na liście warzyw szczególnie polecanych i osobom cho-rym na cukrzycę i wszystkim pozosta-łym konsumentom. To źródło minera-łów, witamin i mikroelementów, którego nie zastąpią żadne suplementy diety.

A że czwartkowe spotkania mają na celu lansowanie zdro-wego stylu życia – co wcale nie musi polegać na wyrzeczeniachi odmawianiu sobie wszystkie-go, co smaczne – więc obok po-gadanek związanych bezpośred-nio z profilaktyką, bądź właści-wym postępowaniem w cukrzy-cy, sporo miejsca zajmują tematy kulinarne. Bo po pierwsze: któż z nas nie lubi dobrze i smacznie zjeść, a po drugie: co to byłby za obiad, gdyby jedzenie nie wystę-powało w roli głównej.

O skutecznej samokontroli w wiekszym gronie rozmawia sie łatwiej

Szacowni goście Czwartkowych spotkań


Czwartkowe Obiady u DiabetykówN A S Z E S P O T K A N I A

Przed obiadem deser...To już taka tradycja, do której zdążyliśmy się przyzwycza-

ić: Czwartkowe Obiady u Diabetyków zaczynają się od dese-ru. Artystycznego. Chciałoby się powiedzieć: „cudze chwali-cie, swego nie znacie”. Na Czwartkowych Obiadach u Diabe-tyków pojawiają się bowiem wykonawcy często zupełnie nie-znani, a z całą pewnością zasługujący na uwagę i promocję przez lokalne media. Tak było i tym razem.

Młodziutka Joanna Niewińska z Łap, laureatka Szansy na sukces, wystąpiła z krótkim recitalem. Wykonała kilka pio-senek z repertuaru Renaty Przemyk – drapieżnych, z pod-tekstami erotycznymi, nieraz bardzo „dorosłych”. Te utwory brzmiały wręcz niepokojąco, na pewno intrygująco, wykony-wane niemal dziecinnym głosem przez młodziutką piosen-karkę o wyglądzie gimnazjalistki.

Porcja wiedzyNie pierwszy to obiad, podczas którego tematem pogadanki była

stopa cukrzycowa. Tylko diabetycy wiedzą, że nigdy za wiele roz-mów o tym problemie. Niestety, nie wszyscy chorzy zdają sobie spra-wę z konsekwencji płynących z niewiedzy czy z zaniedbania.

Dr hab. n. med. Beata Telejko przypomniała w krótkiej pogadance o tym, jakich zasad należy przestrzegać, aby zminimalizować ryzy-ko wystąpienia stopy cukrzycowej. Pani doktor namawiała do korzy-stania z prostych testów, które pozwalają stwierdzić, czy diabetyk jest już narażony na powikłania, których rezultatem może być amputacja stopy lub jej części.

Joanna Niewińska

dr hab. n.med. Beata Telejko

Edukacja z humorem Z prawej: prof. dr hab.n.med. Maria Górska, Konsultant Wojewódzki w Dziedzinie Diabetolo-gii, ks. Jarosław Chojnowski oraz Danuta Roszkowska, Redaktor Naczelna „Cukrzyca a Zdrowie”



Adiòs pomidoryMieczysław Kazimierz Baszko z Zarządu Województwa Podlaskiego już ma doświadczenie w przygoto-

wywaniu dania głównego na Czwartkowy Obiad u Diabetyków. Za to Andrzej Beya Zaborski debiutował w tej roli – ale to przecież dla aktora teatralnego, filmowego i telewizyjnego nie nowina.

Obaj panowie mogą się pochwalić postu-rą, która sugeruje, że sekrety kuchni nie są im obce. Kto lubi dobrze zjeść, zazwyczaj prędzej czy później staje się świetnym ku-charzem. Wiadomo przecież, że najlepiej jest liczyć pod tym względem na siebie.

Pod hasłem „Adiòs pomidory” ukry-ło się danie niezwykle proste w wykona-niu – i niezwykle smaczne w degustacji. Leczo nieco zmodyfikowane w porówna-niu z tym oryginalnym, węgierskim, było naprawdę bardzo dobre. Główne składni-ki: pomidory, czerwona papryka i cukinia.

Wzbogacała danie i smaczku mu dodawała pokrojona w kostkę kiełbasa. Ziołowe, naturalne przyprawy spra-wiły, iż leczo miało zdecydowany, jak na węgierską po-trawę przystało nawet dość ostry smak.

Zanim panowie uporali się z gotowaniem, a kelnerki z Elidy zaserwowały porcje leczo wszystkim biesiad-nikom, mogliśmy degustować kilka rodzajów oleju ja-

Mieczysław Kazimierz Baszko, i Andrzej Beya Zaborski

Gotowanie w blasku jupiterów - przez żołądek do świadomości...

Wspaniale przyrządzone potrawy wszystkim smakowały



dalnego – między innymi tak rzadko spotykany jak olej makowy czy z pestek dyni. Te bardzo zdrowe produkty przywiózł na ostatni Czwartkowy Obiad u Diabetyków własciciel firmy Szarłat z Łomży.

Od kilku miesięcy na Czwartkowych Obia-dach u Diabetyków gościmy przyjaciół z róż-nych miast województwa podlaskiego. Nie inaczej było i tym razem: przyjechali reprezen-tanci środowiska diabetyków m.in. z Hajnów-ki, Siemiatycz, Sokółki.

Janina Werpachowska

Ola Maj, aktorka śpiewająca

Od lewej: Zbigniew Karwowski - Burmistrz Moniek, Wiesława Kitlas - Wójt Gminy Jasionówka, Lila Micun - Naczelnik Wydziału Zdrowia,

Opieki Społecznej i Spraw Obywatelskich Starostwa Powiatowegow Sokółce, Krystyna Korolkiewicz Dyrektor Samodzielnego Publicznego-

Zakładu Pielęgnacyjno-Opiekuńczego w Krynkach, Danuta Roszkowska - Redaktor Naczelna „Cukrzyca a Zdrowie”, Mieczysław Kazimierz Baszko -

Członek Zarządu Województwa Podlaskiego, Witold Łapiński -Wójt Gminy Poświętne, Tadeusz Kulikowski - Burmistrz Goniądza.

Bawiąc - uczymy...!

Degustacja wspaniałych, zdrowych produktów firmy „Szarłat”


Gdy nodze zagraża stopa

Panie doktorze, określenie „stopa cu-krzycowa” nie brzmi groźnie, kryje się za nim jednak jedno z najniebezpieczniej-szych powikłań. Cóż to zatem takiego?

- U osoby chorej na cukrzycę jaką-kolwiek patologię w obrębie stopy, bez względu na to, jak powstała, na-zywamy „stopą cukrzycową”.

Zaczyna się rzeczywiście niewin-nie - od drobnego skaleczenia, otar-cia, uderzenia, na ogół wywołanego przez pacjenta. Rana nie chce się jed-nak zagoić...U diabetyków wszystko goi się trudniej.

- Tak. Im dłużej trwa choroba i im gorsze jest wyrównanie, tym ryzyko utrudnionego gojenia większe.Stopa cukrzycowa nie pojawia się więc nieoczekiwanie u osoby, która niczego nie podejrzewa?

- Cukrzyca jest wyjątkowo podstęp-na, wiele lat może przebiegać bez wie-dzy chorego i zdarza się, że pacjent trafia do nas po prostu z powodu owrzodzenia na palcu. U ludzi star-szych współistnieje zresztą wiele in-nych dolegliwości, co utrudnia rozpo-znanie.Gdzie zatem tkwią źródła choroby?

- Przede wszystkim w neuropatii, czyli wywołanym cukrzycą uszko-dzeniu włókien układu nerwowe-go obwodowego. Pojawiają się zabu-rzenia czucia. A skoro chory stopy nie czuje, łatwiej o wszelkiego rodza-ju urazy. Nie wyjmie od razu kamy-

ka z buta i chodzi pokrwawiony, na plaży nie zauważy, że kamienie pa-rzą i mają ostre krawędzie. Na sku-tek zmian w układzie wegetatyw-nym taka stopa staje się też sucha i zaczerwieniona. Do tego dochodzą wszelkiego rodzaju deformacje.

Inną przyczyną, rzadszą lecz trudniejszą w leczeniu, jest niedo-krwienie stopy. Dochodzi do ma-kroangiopatii, czyli zmian miaż-dżycowych w dużych naczyniach i mikroangiopatii, zmian w krążeniu obwodowym. W cukrzycy uszko-dzone zostają przede wszystkim drobne naczynia obwodowe, pod-czas gdy miażdżyca dotyka głów-nie większe. Zdarza się również sto-pa cukrzycowa mieszana, neuropa-tyczno-niedokrwienna.Powiedział Pan, że im wyrównanie cu-krzycy gorsze, tym ryzyko powikłania większe. Czy można się przed nim cał-kowicie ustrzec?

- Początkiem wszelkich proble-mów jest uraz stopy. Za wszelką cenę należy do niego nie dopuścić. Znaczenie ma i właściwa pielęgna-cja - codzienne mycie mydłem w letniej wodzie (temperaturę war-to sprawdzić termometrem, prawi-dłowe odczucie ciepła-zimna przy neuropatii może być zniesione, ła-two więc np. o oparzenie), a potem staranne, zwłaszcza między palca-mi, osuszenie, używanie, jeśli za-

nadto się pocą, talku czy innego pu-dru lub kremu, albo zwyczajnej wa-zeliny, jeżeli są zbyt suche, i wła-ściwy dobór - bardzo wygodnego i o numer większego obuwia. Kry-te buty (ponieważ o sandałach przy cukrzycy trzeba zapomnieć) warto nosić także po domu. Skarpetki tyl-ko z naturalnych włókien. Boso nie wolno chodzić nigdzie, nawet po nadmorskim piaseczku. Paznokci lepiej nie obcinać - wystarczy syste-matyczne szlifowanie, bez zaokrą-glania. I nie ogrzewać stóp - po-duszki elektryczne są niepotrzebne. Regularnie trzeba też stopy, używa-jąc lusterka, oglądać. Można prze-cież nie czuć, że dzieje się z nimi coś niedobrego.Stopa cukrzycowa to jednak nie wyrok.

- Tak, dysponujemy już gamą środków i metod, które potrafią bar-dzo pomóc pacjentowi. Zaczynamy oczywiście od wyrównania cukrzy-cy. Przy stopie niedokrwiennej, gdy doszło do zmian w dużych naczy-niach - zwężenia lub niedrożności aorty, tętnicy biodrowej czy pod-kolanowej, potrzebna jest przede wszystkim rewaskularyzacja, czy-li poprawa krążenia. Pomostowa-niem tętnic zajmuje się właśnie Kli-nika Chirurgii Naczyniowej, w któ-rej pracuję. Na lepiej ukrwionej no-dze łatwiej goją się owrzodzenia. W


Z dr n. med. Bogusławem Pankiemz Kliniki Chirurgii Naczyń i TransplantacjiAkademii Medycznej w Białymstokurozmawia Dorota Wysocka

Dr hab. n. med. Bogusław Panek



stopie neuropatycznej problemem jest mikrokrążenie oraz ne uropatia obwodowa. Na szczęście nowe leki, typu kwas alfa-liponowy, Benfotia-mina, znacznie zmniejszają objawy neuropatii.Leczeniem stopy cukrzycowejzajmują się głównie chirurdzy?

- O, nie. Stopa cukrzycowa po-trzebuje gry zespołowej, współ-działania nie jednego, a grupy specjalistów. W większych ośrod-kach istnieją poradnie stopy cu-krzycowej, w których zajmują się nią diabetolog, chirurg naczynio-wy, ogólny, ortopeda i podiatra.Podiatra to specjalista od...

- zmian w obrębie stopy. To wbrew pozorom bardzo skompli-kowany narząd, w ruchu przyj-mujący wielkie obciążenia, nawet pięciuset kilogramów na centy-metr kwadratowy. Kiedy z czasem dochodzi do deformacji, palce za-ginają się młoteczkowato, przy-kurczają, kości śródstopia usta-wiają się do dołu i przez to zmie-niają się punkty ucisku. Urządze-nia pedobarograficzne są w stanie precyzyjnie te punkty określić, dzięki czemu można korygować wady przez dobór odpowiednich wkładek. Coraz dostępniejsze są

również tzw. buty pneumatycz-ne, w których nacisk kierowany jest na golenie. Stopa, odciążona, wisi jakby w powietrzu i rana może się goić. Niestety, takiego buta nie można zastosować przy stopie niedokrwiennej.Poradni stopy cukrzycowej jest w kraju tylko kilka. Gdzie są zatemleczeni chorzy?

- Leczenie na ogół jest ambula-toryjne, choć wielokrotnie pacjen-ci w początkowych etapach lecze-nia muszą być hospitalizowani. Po ustaleniu diagnozy i strategii po-stępowania chory kierowany jest do poradni, którą przez wiele mie-sięcy, czasem lat, regularnie od-wiedza co tydzień, dwa, trzy.Rokowania nie są złe...

- I znów wyjątkowo wiele zależy od pacjenta, jego zdyscyplinowa-nia i drobiazgowego przestrzegania instrukcji, jakie od nas otrzymuje, chociażby w sprawie opatrunków, które muszą być przecież zmienia-ne raz, dwa razy na dobę. Na pozy-tywne efekty trzeba cierpliwie cze-kać, a zaniedbania prowadzą do dramatycznych skutków - amputa-cji. Czasem małej, w obrębie palca, ale bywa że powyżej kolana.Stopa cukrzycowa to podobno naj-

częstsza przyczyna amputa-cji kończyn.

- Tak. Często jednak jest to koniec koszmaru. Po dobrze przeprowadzonej amputacji i prawidłowym dobraniu protez życie pa-cjenta staje się o wiele ła-twiejsze niż z wiecznie niewygojoną nogą.Swego czasu głośno było o wykorzystywaniu przez le-karzy larw pewnego gatun-ku much. Wprowadzone do rany, oczyszczały ją z tkanki martwiczej.

- Wypróbowaliśmy te metodę także u nas, z nie-

złym efektem, i zapewne będzie-my do niej wracać. Staramy się po-magać naszym pacjentom w najróż-niejszy sposób.

W tej chorobie nie ma jednej, na-dającej się dla każdego, drogi postę-powania. Dobór metody zależy nie tylko od tego, czy jest to stopa neu-ropatyczna, niedokrwienna, czy neuropatyczno-niedokrwienna - a te ostatnie trudniej poddają się le-czeniu - ale i od wielu indywidual-nych cech.Cukrzyca staje się problemem co raz większej liczby ludzi, chorych ze sto-pą cukrzycową przybywa więc chyba równie szybko?

- U około 20 proc. diabetyków pojawia się owrzodzenie. Czę-ściej u osób starszych, z cukrzy-cą typu 2, ale tak naprawdę zagro-żony jest każdy chory, nawet ten z doskonałym wyrównaniem. Dlate-go, podkreślam, niczego, co dzieje się ze stopami, lekceważyć nie wol-no. Trzeba je pielęgnować, chronić i wciąż kontrolować. Zdrowie stopy leży bowiem przede wszystkim w rękach pacjenta.

S T R O N Y C Z Y T E L N I K Ó W

Aktywny wypoczynek z cukrzycą

Niezależnie od tego czym się zajmujemy na co dzień, na każdego przy-chodzi pora, aby odpowiedzieć sobie na pytania: gdzie spędzić urlop, jak zor-ganizować sobie wypoczynek, w jaki sposób zregenerować siły, aby spro-stać kolejnej porcji czekających nas obowiązków? Dotyczy to nas wszyst-kich, a więc: osób czynnych zawodowo, uczących się, ale również tych, któ-rzy na co dzień z różnych powodów pozostają w domu. Zwłaszcza dla tych ostatnich bardzo ważne jest, aby raz na jakiś czas, tak jak ci, którzy biorą urlopy, mogli oni zorganizować sobie „urlop” od codziennej rutyny, odświe-żyć się psychicznie i rzecz jasna, wspomóc swoje zdrowie fizyczne.

Przed osobami chorymi na cukrzycę, pojawia się specyficzne wyzwanie. Ich dzień powszedni, to często oprócz obowiązków zawodowych – ciężka praca (i to na pełny etat) w utrzymaniu prawidłowej glikemii: stała pamięć o lekach/insulinie, troska o właściwą dietę, niezapominanie o odpowiedniej porcji ruchu. Świadomy, mądry odpoczynek, jest niejako wpisany w listę niezbędnych działań, mających na celu wyrównanie poziomu cukru.

Ale czy to znaczy, ze diabetycy muszą być pozbawienie spontaniczności, radości jaką daje relaks? Traktowanie aktywności ruchowej w kategoriach lekarstwa przypisanego na receptę, szybko staje się jeszcze jedną powinno-ścią, przypominającą o chorobie, o braku pełnej sprawności.

Aby móc w pełni korzystać z wolnego czasu, najlepiej byłoby myśleć o sobie, jako o człowieku zdrowym. To prawda, że trzeba realizować wyzna-czony przez lekarza harmonogram działań. Ale słońce świeci dla wszystkich tak samo. Góry, lasy, jeziora – przyciągają swym pięknem każdego, nieza-leżnie od stanu zdrowia. Tak się składa, że zalecenia dla osób chorujących na cukrzyce, pokrywają się z zaleceniami dla wszystkich, którzy chcą o sie-bie zadbać.

Nie warto więc tracić czasu na rozpamiętywanie o własnych ogranicze-niach. Diabetycy też jeżdżą na rowerach, chodzą po górach, biwakują pod namiotami. W końcu każdy człowiek: czy zdrowy, czy cierpiący na różne dolegliwości, potrzebuje tego samego, podstawowego lekarstwa, dostępnego bez recepty: pozytywnego nastawienia.

Turystka

L ist

do

reda

kcji

Strona Czytelnika Redakcja „Cukrzyca a Zdrowie” ul. Warszawska 23 15-062 Białystok


SMOOTH - Miedziak Barbara62-020 Swarzędz, os. Raczyńskiego 4/19

tel./fax:(061)8175495, gsm +48 601711004http://www.smooth.pl [email protected]

Firma Kosmetyki Naturalne SMOOTH powstała w 1991r. Jej założycielem

i właścicielem jest pani Barbara Miedziak.

Firma prowadzi działalność w zakresieprodukcji i handlu kosmetykami

z zielonej glinki i rokitnika.

Produkcja kosmetyków firmy SMOOTH oparta jest wyłącznie na naturalnych

komponentach. Dowodem tego są liczne nagrody i wyróżnienia na branżowychtargach, np.:

Złoty Medal Międzynarodowych Targów Poznańskich za maseczkę z zielonej glinki.


Dorośli, u których zdiagnozowano cukrzycę, mają podwyższone ryzyko zachorowania na poważne choroby wątroby, w tym marskość i niewydol-ność tego ważnego narządu.

Od wielu lat wiadomo, że cukrzyca szkodzi oczom, nerkom i naczyniom krwionośnym, nie jest natomiast jasne jak wpływa na pracę wątroby.

Żeby to sprawdzić naukowcy z St. Michael & Hospital, University of To-ronto oraz Institute for Clinical Evaluative Sciences w Toronto przez po-nad 13 lat badali grupę ponad 438 tys. osób dorosłych (w wieku od 30 do 75 lat), u których po raz pierwszy stwierdzono cukrzycę i liczącą ponad 2 mln uczestników grupę kontrolną (osoby dorosłe bez cukrzycy). Okazało się, że diabetycy dwa razy częściej chorują na poważne schorzenia wątroby, niż osoby z grupy kontrolnej.

Ponadto, badacze stwierdzili, że najwyższym ryzykiem chorób wątro-by są obarczone osoby chore na cukrzycę i jednocześnie otyłe lub cierpiące na nadciśnienie. Ich zdaniem diabetycy mogą mieć nie tylko podwyższony poziom cukru we krwi, ale również tzw. stłuszczenie wątroby, co prowadzi do zaburzenia prawidłowego działania jej komórek (hepatocytów).

Zdaniem naukowców teraz należy zbadać, jak na ryzyko chorób wątro-by wpływa odchudzanie chorych na cukrzycę oraz regularne kontrole po-ziomu cukru i lipidów we krwi chorych.

Źródło: Rynek Zdrowia

Diabetycy, bardziej narażeni na choroby wątroby

Sok z buraków, dzięki zawartym w nim azotanach, pomaga obniżyć ciśnienie tętnicze.

Naukowcy z Uniwersytetu Królowej Marii w Londynie zaobserwowa-li, że zarówno u pacjentów, którzy pili sok z buraków, jak i u tych, któ-rzy przyjmowali tabletki zawierające azotany, wartość ciśnienia tętnicze-go obniżyła się w ciągu 24 godzin. To dobra wiadomość dla osób walczą-cych z nadciśnieniem, które mogą w naturalny sposób redukować jeden z głównych czynników ryzyka chorób serca. Azotany są bowiem obecne w wielu warzywach. Korzystny wpływ soku z buraków na obniżenie ciśnie-nia tętniczego naukowcy wykazali już dwa lata temu. Obecnie znana jest przyczyna. Jak wyjaśnia autorka badań, prof. Amrita Ahluwalia, azotany obecne w soku z buraków podnoszą stężenie regulującego ciśnienie tlen-ku azotu (II) we krwi. Badacze zauważyli ponadto, że im wyższe było ci-śnienie pacjentów, tym silniejsze okazywało się działanie azotanów.

Naukowcy podkreślają, że ryzyko zawału i ataku serca może zostać znacznie zredukowane, jeśli włączymy do swojej diety sok z buraków (jego działanie widoczne jest już po wypiciu 250 mililitrów), a także inne warzywa bogate w azotany, takie jak sałata, szpinak czy kapusta.

Nadciśnienie tętnicze jest problemem dotykającym ponad 25 proc. do-rosłej populacji. Szacuje się, że do 2025 roku odsetek ten będzie wynosił 30 proc.

Źródło: PAP

Z D R O W O Ż Y Ć

Na wysokie ciśnienie - sok z buraka


UZDRAWIAJACA MOC GLIKI ZIELONEJ

Z D R O W O Ż Y Ć

Produkty na bazie glinki (zwanej także „bentonitem”) są obecnie jednymi z najbardziej wartościowych suplementów wykorzystywanych w leczeniu

wielu schorzeń, od zaburzeń czynności przewodu pokarmowegopo przewlekłe schorzenia skóry.

Glinka zielona, znana i używana jest od czasu kultur pierwotnych, po-przez starożytny Egipt, kraje arabskie, jej lecznicze właściwości opisane są w Biblii. Chińczycy stosują ją na co dzień, a w krajach Wchodu oraz w Ame-ryce Południowej i Afryce, nadal istnieje zwyczaj spożywania glinki.

Zielona glinka ze względu na zawartość biologicznie aktywnych związ-ków jest wykorzystywana w celach kosmetycznych: dla zachowania uro-dy, opóźnienia procesów starzenia się skóry, jak i leczniczych – dla korek-cji nieprawidłowych stanów cery i całego ciała. Używana w leczeniu znacz-nie uaktywnia pracę organów wewnętrznych, wspomaga funkcjonowanie całego organizmu. Glinka pomaga zachować prawidłowe pH krwi. Kąpie-le w glince są szczególnie wskazane i bardzo efektywne w przypadku cho-rób reumatycznych, chorób układu kostnego, artretyzmu oraz w niektó-rych przypadkach chorób krwi. Ten sposób terapii jest powszechnie prak-tykowany w licznych sanatoriach i uzdrowiskach.

W glinkę możemy zaopatrzyć się w sklepach zielarskich, medycznych, ze zdrową żywnością, aptekach, gabinetach kosmetycznych, klinikach zdro-wia, u producenta i wysyłkowo. Najlepsza jest glinka zielona, a następnie kolejno – biała, czerwona i żółta. Różnią się one m.in. zawartością mikro-elementów, np. jedna ma więcej krzemu, druga magnezu i wapnia. Każda z nich posiada inne właściwości, jednakże wszystkie posiadają wspólna ce-chę – rozpuszczają się w olejach, pomnażając tym wielokrotnie swoje lecz-nicze działanie. Wybór odpowiedniego rodzaju glinki zależy od potrzeb stosowania wewnętrznego i zewnętrznego.

GLINKA ZIELONA – jest najszlachetniejsza, ma ona największą ilość związków mineralnych i wszechstronne zastosowanie. Z zielonej glinki sporządzane są różnego rodzaju leki: roztwór do picia, maści. Na jej ba-zie powstały liczne kosmetyki, m.in. maseczki, kremy, toniki, pasty do zę-bów (poprawiają ukrwienie dziąseł). Najbardziej popularne jest stosowanie glinki do usuwania różnego rodzaju typu zmian skórnych (trądzik). Glinka zapobiega pękaniu naczyń krwionośnych oraz likwiduje zmarszczki. Przy-gotowane z glinki zielonej maseczki doskonale oczyszczają, łagodzą i od-truwają. Stosowania glinki w charakterze leczniczym i profilaktycznym, nie należy sie obawiać, gdyż nie przyniesie ona żadnych szkód naszemu organizmowi, a może tylko pomóc. Glinka nie jest jednak panaceum na wszystkie choroby. Dobroczynne właściwości glinki nie muszą się uaktyw-nić w każdym przypadku. Jednak jest ona jednym z leków, które nie moż-na pominąć i należy poznać.

Oprac. Aniela Szymańskana podstawie książki: Barbara Miedziak, Uzdrawiająca moc glinki zielonej, Swarzędz 2003


Naukowcy amerykańscy odkryli, że aromatyczne liście występującego na Cejlonie i w Indiach drzewa Bergera ko-enigii obniżają poziom cukru we krwi będący jednym z objawów cukrzycy.

Liście curry jest to przyprawa używa-na w kuchni indyjskiej, będąca suszony-mi liśćmi drzewa (często są składnikiem potrawy curry). Przyprawę można na-być w postaci sproszkowanych lub ca-łych liści.

Badania na zwierzętach prowadzone na uniwersytecie w Chicago wykaza-ły również, że liście curry obniżają po-ziom cholesterolu we krwi. Dobroczyn-

ne działanie składnika tej popularnej przyprawy to zasługa związków, które kontrolują poziom glukozy przenikającej do krwi, co z kolei sprzyja obniżeniu poziomu cholesterolu.

www.mojacukrzyca.org

Liście curry pomagają w zapobieganiu cukrzycy

Z D R O W O Ż Y Ć

Cynamon, o słodkawo-korzennym, lekko piekącym smaku i silnym aromacie ma duże właściwości zdrowotne. Naukow-cy donoszą, że rozpuszczalny w wodzie wyciąg z cynamo-nu zawiera przeciwutleniacze, obniżające ryzyko cukrzycy i chorób serca.

Dwudziestu dwóch otyłych uczestników badania, z zabu-rzeniami stężenia glukozy we krwi, było obserwowanych przez 12 tygodni. Stan zdrowotny, w którym się znajdowa-li nazywany jest przedcukrzycowym - informuje EurekAlert. Uczestnicy zostali podzieleni losowo na dwie grupy, które dwa razy dziennie, przy zachowaniu swojej dotychczasowej diety, otrzymywali: pierwsza placebo, a druga 250 mg suszo-nego, rozpuszczalnego w wodzie cynamonu. Krew pobiera-no na czczo na początku badania, po 6 tygodniach i po 12 ty-godniach, w celu zmierzenia zmian stężenia glukozy i prze-ciwutleniaczy. Badanie, przeprowadzone przez amerykań-skie Ministerstwo Rolnictwa i chemika, Richarda Anderso-na, pokazało, że rozpuszczalny w wodzie ekstrakt cynamonu zwiększa liczbę przeciwutleniaczy od 13 do 23 proc., co wią-że się ze spadkiem stężenia glukozy

Źródło: PAP - Nauka w Polsce

Cynamon obniża poziom cukru we krwi

Na cukrzycę w naszym kraju choruje około 2,5 mln osób, ponad 750 tys. z nich o tym nie wie i w związku z tym, nie są leczeni - wynika z raportu przygotowanego pod patronatem Polskiego Towa-rzystwa Diabetologicznego.

W raporcie czytamy, że według szacunków w 2030 r. będzie w Polsce 3,2 mln chorych na cukrzycę. Częstość występowania tej choroby rośnie wraz z wiekiem. Ponad 20 proc. osób powyżej 60. roku ży-cia choruje na cukrzycę, a kolejne 20 proc. ma upo-śledzoną tolerancję glukozy. U 50 proc. cukrzyków występuje choroba niedokrwienna serca. Dodatko-wo 77 proc. chorych w Polsce ma podwyższone ci-śnienie tętnicze krwi.

W naszym kraju w programach leczenia prze-wlekłego dializami znajduje się na stałe ponad3 tys. chorych na cukrzycę. Co roku przeprowadza się 14 tys. amputacji stóp. W 2007 r. cukrzyca była raportowana jako przyczyna ponad 6,3 tys. zgonów w Polsce. Szacuje się, że w 2010 r. cukrzyca będzie przyczyną ponad 29 tys. zgonów - podkreślają au-torzy raportu.

Osoby z cukrzycą wymagają leczenia farmako-logicznego przez całe życie i są zagrożone wyso-kim ryzykiem groźnych powikłań, takich jak: za-wał serca, udar mózgu, niewydolność nerek, ślepo-ta i owrzodzenia prowadzące do amputacji stopy.

Celem leczenia cukrzycy jest utrzymywanie stę-żenia glukozy we krwi na poziomie poniżej 7 proc., a w niektórych grupach chorych poniżej 6,5 proc. Szacuje się, że w Polsce jedynie 26 proc. pacjentów z cukrzycą typu 2 i mniej niż 6 proc. pacjentów z cu-krzycą typu 1 osiąga ten cel.

Jak podkreślają autorzy raportu leczenie cu-krzycy w Polsce pochłania około 2,5 mld zł rocznie ze środków NFZ. Według szacunków Międzynaro-dowej Federacji Diabetologicznej w 2010 r. wydat-ki na cukrzycę w Europie doszły do 105,5 mld dola-rów, a do 2025 r. średni udział kosztów opieki zdro-wotnej w budżecie może przekroczyć 10 proc.

Ilu Polaków nie wie, że choruje

na cukrzycę ?

W raporcie czytamy, że w 2002 r. średnie roczne wydatki na leczenie jednego pacjenta z rozpoznaniem cukrzycy typu 2 wy-niosły w Polsce 2429 zł i były trzykrotnie mniejsze niż w Eu-ropie Zachodniej. W rankingu Euro Consumer Diabetes Index, edycja 2008, Polska znajduje się na 25. miejscu (na 30 ocenia-nych krajów) pod względem jakości opieki diabetologicznej.Od 2002 r. nie przeprowadzono w Polsce żadnego badania na temat kosztów leczenia cukrzycy i jej powikłań.

Cukrzyca jest przewlekłą chorobą. Występuje w dwóch pod-stawowych postaciach: jako cukrzyca typu 1 lub cukrzyca typu 2. W każdej z tych postaci chorzy przez całe życie wymagają le-czenia i są zagrożeni istotnie większym ryzykiem groźnych po-wikłań, takich jak zawał serca, udar mózgu, niewydolność ne-rek, ślepota i owrzodzenia prowadzące do amputacji stopy.

Raport „Cukrzyca. Ukryta pandemia. Sytuacja w Polsce” zo-stał przygotowany przez duńską firmę Novo Nordisk, działa-jącą w sektorze ochrony zdrowia. W pracach nad dokumentem uczestniczyli: dr hab. Leszek Czupryniak z Kliniki Chorób We-wnętrznych i Diabetologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, prof. Władysław Grzeszczak z Kliniki Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Nefrologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego oraz prof. Krzysztof Strojek z Kliniki Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Nefrologii ŚUM. Patronat objęło Polskie Towarzy-stwo Diabetologiczne.

www.interia.pl

Z D R O W O Ż Y Ć



Z D R O W O Ż Y Ć

Niezdrowa dieta nie musi być główną przyczy-ną cukrzycy, choroby co-raz częściej występującej w krajach uprzemysłowio-nych. Najnowsze badania międzynarodowego zespo-łu naukowców pokazują, że choroba może mieć zwią-zek z naszym coraz bardziej nieregularnym trybem ży-cia. Jak pisze na swojej stro-nie internetowej czasopi-smo „Nature Medicine”, za-kłócenia gospodarki cukra-mi mogą być skutkiem za-burzeń naszego zegara bio-logicznego.

Ogłoszone przez naukow-ców z University of Califor-nia San Diego, The Salk In-stitute i Chinese Academy of Sciences wyniki badań pokazują, że kryptochrom, białko, o którym wiadomo, że reguluje zegar biologicz-ny ssaków, ma także istotne znaczenie dla procesu pro-dukcji glukozy w wątrobie. Udało się nawet potwier-dzić, że zmiany poziomu tego białka mogą znaczą-co poprawić stan cierpiącej na cukrzycę myszy. Kryp-tochrom „informuje” orga-nizm, kiedy przypada pora aktywności i są szanse na jakiś posiłek, a kiedy pora udać się na spoczynek i po-trzebną glukozę trzeba wy-twarzać ze zmagazynowa-nego w wątrobie glikogenu.

Zakłócenia zegara biologicznego mogą wywoływać cukrzycę

To odkrycie może dać medycynie zupełnie nowy oręż w walce i z cukrzy-cą i z epidemią otyłości. Wygląda bowiem na to, że cierpimy na nie, bo nasz tryb życia, praca na zmiany, aktywność niemal 24 godziny na dobę, znaczą-co odbiega od niegdysiejszego zwyczaju „chodzenia spać z kurami”. A wła-śnie to pozwalało naszemu organizmowi poprawnie regulować gospodarkę cukrami. Ta rola kryptochromu jest całkowitą niespodzianką, jej odkrycie może prowadzić do prawdziwego przełomu w diabetologii. Nie jest to abso-lutnie sygnał, że oto można się do woli przejadać. Ale tak poważną sugestią, że trzeba się porządnie wysypiać, też trudno pogardzić.

Źródło: RMF.FM

KULE WELLOSKule do prania WELLOS są skuteczne! Dzięki swoim uni-

kalnym właściwościom fizykochemicznym, kula zastępuje proszek, wybielacz, zmiękczacz i antyseptyk. Przede wszyst-kim nie wywołuje alergii. Kule posiadają także właściwości antybakteryjne i antygrzybiczne co sprawia, że są bezpieczne nawet dla skóry niemowląt. Uprane tkaniny stają się delikat-ne i nie powodują podrażnień.

Kule do prania WELLOS mogą być stosowane do prania odzieży białej i kolorowej. Są przeznaczone do efektywne-go i ekonomicznego prania, nie wywierając przy tym nega-tywnych skutków na środowisko naturalne. Projektując kule WELLOS wykorzystano silne pole magnetyczne oraz zna-ne zasady hydrodynamiki celem zmiany struktury moleku-larnej wody przy zastosowaniu tylko i wyłącznie specyficz-nych procesów fizycznych. Dodatkowo kule do prania posia-dają cztery rodzaje naukowo opracowanych, naturalnych ku-lek ceramicznych. Zastosowane elementy regulują poziom pH wody, jej twardość, obniżają poziom zawartości chloruw wodzie, sterylizują i dezynfekują praną odzież. Silne pro-mieniowanie dalekiej podczerwieni uwalniane podczas pra-nia przez kule WELLOS, rozbija molekuły wody na mniejsze cząsteczki, które wnikając lepiej w praną odzież zwiększają siłę czyszczenia.

Dzięki zastosowaniu kul do prania WELLOS usuwane są z pralki i odzieży: pleśń, grzyby oraz wszelkiego rodzaju mi-kroorganizmy chorobotwórcze szkodzące naszemu zdrowiu.

Dzięki zastosowaniu kul do prania WELLOS obniża się wydatki o 90 proc. kosztów prania z zastosowaniem trady-cyjnych środków piorących. Żywotność kul została obliczo-na na około 1200 prań, co w przeliczeniu daje okres około3 lat zakładając jedno pranie dziennie. Stosując kule do praniaWELLOS nie musimy już używać dodatkowo płynów do zmiękczania, wybielaczy itp. Wyprana odzież jest bardziej puszysta i nie podlega tak silnym procesom tarcia, dzięki cze-mu w naturalny sposób zwiększa się trwałość pranych rze-czy. Proces suszenia jest krótszy, i w dużej mierze nie ma ko-nieczności prasowania upranych ubrań.

Kule do prania WELLOS przeszły bardzo rygorystyczne badania w Instytucie Badań i Testów w Korei oraz w Kore-ańskim Stowarzyszeniu IR. Kule posiadają certyfikaty jakości europejskiego instytutu SGS i TUV Rheinland.

Wellos Korea jest szybko rozwijającą się firmą od-noszącą liczne sukcesy i pionierem w branży ekolo-gicznych produktów przemysłowych. Podstawą li-nii technologicznej jest wykorzystanie materiałów i wiedzy dla stworzenia wielu produktów ekolo-gicznych. Firma Wellos Korea przywiązuje wielką wagę do rozwoju nowych technologii w celu popra-wienia jakości życia. Firmowe produkty są dostęp-ne na rynkach Unii Europejskiej, Ameryki Północ-nej, Azji, Afryki i krajów Bliskiego Wschodu.

Sztandarowym produktem firmy Wellos Korea jest pierwsza generacja kul do prania.

Jestem młodym mężczyzną, u którego problem alergiczny skóry pojawił się trzy lata temu. Skóra na moich dłoniach łuszczy się. Wizyty u lekarza dermatologa, nie wyjaśniły

przyczyny mojej choroby. Stałem się królikiem doświadczalnym sprawdzającym skuteczność działania

maści, kremów i tabletek - ale to nie przynosiło pożądanego efektu. Po wielu badaniach i testach wyszło,

iż przyczyną mojej alergii są detergenty. Proszki, stały się przyczyną mojego nieszczęścia. Będąc coraz bardziej

zdesperowany, zacząłem poszukiwać dla siebie pomocyw Internecie, i tak znalazłem hipoalergiczne kuledo prania, których producentem jest firma z Korei Południowej. Chcąc dowiedzieć się czegoś więcej

na temat ich produktu skontaktowałem się bezpośrednioz firmą. Otrzymane wiadomości bardzo mnie zainteresowały i wzbudziły we mnie nadzieję.

Dawid Moskalik



Trudno dziś sobie wyobrazić świat bez cu-kru i jego pochodnych. Ta wszechobecność wy-daje się tak naturalna i oczywista, że z trudem przychodzi uwierzyć, iż dawniej cukier trakto-wany był jak lekarstwo i spożywany w bardzo małych ilościach. W porównaniu z innymi pro-duktami, takimi jak mąka czy sól, pojawił się w Europie stosunkowo późno wypierając używany wcześniej miód. Za to jego obecność zmieniła na dobre zwyczaje kulinarne na całej kuli ziemskiej.

Na początku był sok z trzciny cukrowej

Historia cukru liczy sobie 3 tys. lat i w więk-szości jest historią trzciny cukrowej. Ta gigan-tyczna trawa pochodząca z Nowej Gwinei, o fa-chowej nazwie cukrowiec lekarski (Saccharum officinarum), to jedna z nielicznych roślin wy-twarzających naturalnie sacharozę, powszechnie uprawiana w strefie tropikalnej. Inne rośliny bo-gate w sacharozę to daktyle, figi czy klony, lecz żadna z nich, poza burakiem, nie może równać się z trzciną pod względem wydajności i łatwości uprawy. Choć dzisiaj cukier kojarzy się z białym (najczęściej) kryształem, trzeba pamiętać, że pod-stawą jego produkcji jest sok (z trzciny cukrowej lub buraka), a pierwsi amatorzy słodyczy żuli po prostu kawałki tej rośliny.

Według starożytnych źródeł trzcina cukrowa występowała powszechnie w Indiach, zwłaszcza w dolinie Gangesu, gdzie w prymitywny sposób pozyskiwano z niej substancję słodzącą. Sok go-towano aż do uzyskania syropu, a potem dopro-wadzano do stwardnienia i suszono, uzyskując kryształki podobne do soli. Tam odkryli ją Per-sowie podczas swoich wojennych wypraw. Za-intrygowani rośliną, “która daje miód bez udzia-łu pszczół” i wytwarza coś na kształt soli, tyle że słodkiej (starożytni dość długo używali okre-ślenia “sól indyjska”), przewieźli ją na Bliski Wschód, skąd dzięki licznym najazdom i karawa-nom dotarła ona także do starożytnych Greków.

Arabowie i inni

Jednak dopiero podboje arabskie w VII w. n.e. rozpoczę-ły wielką, nieprzerwaną karierę cukru. I to w znaczeniu za-równo terytorialnym (rozszerzanie obszarów upraw: od Ira-nu poprzez Syrię i Egipt, aż po południowe regiony Hisz-panii oraz wyspy: Cypr, Kreta, Malta, Sycylia), jak i jakościo-wym. Dzięki swojej wiedzy i umiejętnościom Arabowie szyb-ko wypracowali metody pozyskiwania cukru na większą skalę. Ok. 1000 r. założyli na Krecie pierwszą przemysłową rafinerię cukru, a ich kulinarna finezja przełożyła się na wielką rozma-itość słodkich przysmaków. To im zawdzięczamy min. karmel.

Od XI w. cukier pojawia się coraz częściej w krajach euro-pejskich. Uczestnicy wypraw krzyżowych przywożą jako część

Jak to z cukrem było...“(...) smak cukru i innych artykułów egzotycznych zmienił oblicze planety o wiele bardziej

niż całe wieki historii i podbojów.” Maguelonne Toussaint-Samat

Rycina: „Produkcja cukru”, Jan Van der Straat, 1584



łupu niewielkie ilości tej egzotycznej przyprawy. Jak każ-da nowość, nie od razu zdobywa ona serca i podniebienia Europejczyków. Dość długo pozostaje kosztownym lekar-stwem, sprzedawanym w aptekach, a każda szanująca się (i dodajmy - zamożna) pani domu dba o to, by odrobina tej słodkiej substancji znalazła się w jej domowej apteczce.

Dość szybko monopol Arabów zostaje rozbity. Holen-drzy, Portugalczycy i Francuzi zakładają plantacje trzci-ny cukrowej w zamorskich koloniach, wykorzystując nie-wolników jako tanią siłę roboczą. Również Wenecjanie próbują sił w produkcji, choć głównie pośredniczą w han-dlu. Rosnąca konkurencja powoduje spadek cen cukru na rynku, a co za tym idzie - większe spożycie. Cukier tanie-je i ze środka leczniczego staje się pospolitym przysma-kiem, choć dość długo jeszcze niedostępnym dla najuboż-szych. W XIX w. wpływ na dalszy spadek cen i większą dostępność ma rozwijająca się produkcja cukru z bura-ków.

Cukier buraczany to stosunkowo późne odkrycie. W roku 1745 niemiecki chemik Andreas S. Marggraf pozy-skuje pierwszy cukier z buraka, ale na dobre jego produk-cja rusza dopiero w następnym stuleciu. Ok. 1900 r. sta-nowi ona 53 proc. światowej produkcji. Wydaje się, że Eu-ropa znalazła nowe, tańsze od trzciny cukrowej źródło pozyskiwania cennej substancji. Niestety, kolejne wojny światowe powodują spadek produkcji, która nigdy nie od-zyska już poprzedniej dynamiki. Taka sytuacja utrzymu-je się do dzisiaj: cukier trzcinowy stanowi 70 proc. świa-towej produkcji, buraczany – zaledwie 30 proc. Ogółem produkowany jest w ilości ponad 130 mln ton rocznie.

Kartka pocztowa przedstawiająca plantację trzciny cukrowej na Haiti w XIX w

Młody mężczyzna na ciężarówce pełnej cukrowych buraków w Północnym Kolorado, 1915

Odkrywanie uroków

Od XVI w. rośnie w Europie spożycie cukru, aż do potrojenia konsumpcji w XVIII w. Wpływa na to coraz większa popularność egzotycznych napojów: czekola-dy, kawy, herbaty, które nasi przodkowie piją mocno słodzone. Na przykład filozofowie oświecenia gustują w kawie tak słodkiej, że bardziej przypomina ona czar-ny syrop aniżeli napój, który znamy dzisiaj.

Cukru używa się do przyrządzania konfitur, konser-wowania owoców (kandyzowanie), sporządzania aro-matyzowanych syropów z owoców, ziół, korzeni i kwia-tów. Karmelizuje się goździki, imbir, ziarna anyżku i ja-łowca, migdały oraz nasiona szyszki sosnowej, otrzymu-jąc pierwsze niby-cukierki. Wśród zamożnych modne sta-ją się cukry stołowe – olbrzymie figury i rzeźby z cukru lodowego utrwalonego gumą, tzw. draganty. Cukiernicy rzeźbią z nich baszty, cyfry, herby, domy i urozmaicają je o gipsowe figury ludzi i zwierząt tak, by całość naślado-wała miejską ulicę lub ogród. Cukry stołowe podawane na szklanych lub drewnianych taflach służą jako ozdoba stołów podczas przyjęć. Cukier sypki podaje się osobno w małych srebrnych cukierniczkach, po przyjęciu zamyka-nych na kluczyk.

O dużej popularności cukru decyduje jego wielofunk-cyjność: słodzi, konserwuje, nadaje kolor (karmel), utwar-dza teksturę, powoduje fermentację drożdży (co wykorzy-stał przemysł alkoholowy). Jest podstawą dań słodkich, ale w niewielkich ilościach bywa dodawany także do sosów, potraw mięsnych, marynat, musztardy, majonezu itp. Z powodzeniem wykorzystuje go przemysł farmaceutycz-ny, jako środek konserwujący i wzmacniający smak leków i witamin. Od najdawniejszych czasów stosowany jest też w kosmetyce jako jedna z metod depilacji. Bywa też składnikiem peelingu. Nasze pomysłowe babki używają go nawet do krochmalenia halek bądź utrwalania fryzur.

W każdej epoce cukrowe słodkości są cenionym upo-minkiem, nawet na królewskich dworach. A już zupełnie wyjątkowe są czasy kolonialne, kiedy syrop z trzciny cu-krowej funkcjonował, obok tytoniu, jako międzynarodo-wy środek płatniczy. Za towary z Europy płaciło się becz-kami słodkiego soku.

Biały czy brązowy?

Dziś możemy wybierać między cukrem białym, brązowym lub nierafinowanym. W każdym przypad-ku głównym składnikiem jest sacharoza, a kolor cu-kru zależy od stopnia oczyszczenia, a nie od tego, z ja-kiej rośliny pochodzi. Cukier biały to produkt najbar-dziej oczyszczony, pozbawiony koloru wskutek usunię-cia brunatnego syropu zw. melasą. Cukier brązowy róż-ni się od niego jedynie barwą. Proces jego produkcji jest taki sam, a brązowy kolor nadaje mu się przez dodanie usuniętej wcześniej melasy i ponowne osuszenie krysz-tałów. Cukier nierafinowany, jak sama nazwa wskazu-je, nie podlega procesowi rafinacji czyli oczyszczania. Dzięki temu posiada brązowy kolor oraz śladowe ilo-ści minerałów (żelazo, wapń, magnez, potas), które nie mają jednak większego wpływu na nasze zdrowie.

Słodki czy słodszy?

Mimo powszechnego uznania dla cukru, istnieją od-mienne zwyczaje smakowe w różnych częściach świa-ta. I tak np. Azjaci preferują dania mniej słodkie niż na Zachodzie. Przekonał się o tym amerykański koncern Kraft chcąc wprowadzić na chiński rynek popularne w Ameryce ciasteczka Oreo. Przez kilka lat ich sprzedaż stała w miejscu, aż ktoś wpadł na pomysł, by wypro-dukować ich mniej słodką wersję. Okazało się, że był to strzał w dziesiątkę i sprzedaż zaczęła rosnąć. Świat arab-ski lubi słodycz mocną, skondensowaną, za to serwowa-ną w małych porcjach. Stąd całe mnóstwo wymyślnych, miniaturowych łakoci. Zachodni rynek słodyczy, zdo-





minowany przez kilka dużych koncernów, to smak przeciętny, który ma odpowiadać jak największej liczbie konsumentów. W tej prze-ciętności giną lokalne przysmaki lub produk-ty z małych cukierni.

Dlatego niektóre kraje europejskie, takie jak Belgia, Francja czy Szwajcaria, świado-mie kultywują rodzime tradycje wyrobu sło-dyczy. We Francji każdy region chwali się lo-kalnymi przysmakami na specjalnej stronie internetowej poświęconej słodyczom. Organi-zuje też doroczne “słodkie” święta, min.: Fête de la mirabelle (Święto Mirabelki), Fête de la myrtille (Święto Czarnej Jagody), czy Fête du pain d’epice (Święto Piernika). Tym, których taka feta ominie, pozostaje do obejrzenia Muzeum Cukierka (Le Musée du bonbon) lub liczne mniejsze muzea lokalnych specialité.

Jakby nie patrzeć, cukier zrobił na przestrzeni wieków oszałamiającą

karierę, uzależniając od siebie sporą część społeczeństwa.

Ewa Szarkowska

CZKOLADOWE CIASTECZKA DIABETYKA

150 g gorzkiej czekolady80 g masła80 g syropu klonowego (można zastąpić go syropem buraczanym lub cukrem)1 łyżeczka słodziku w płynie120 g mąki z amarantusa1 łyżeczka kakao¼ łyżeczki sody oczyszczonejszczypta soli jodowanej1 jajo4 łyżki mleka (30 sztuk – czas przygotowania: ok. 30 min. – czas pieczenia : 25-30 min. 1 sztuka zawiera ok. 70 kcal, 1g b, 4 g tł., 7 g w., 0,5 p.w.)W garnku rozpuścić czekoladę i 75 g masła. Wlać do

miski i dodać syrop klonowy i słodzik. Piekarnik roz-grzać do temperatury 180oC. Najlepiej kwadratową formę do ciasta (20x20 cm) nasmarować pozosta-łym masłem. Mąkę wymieszać z kakao, sodą i solą. Do masy czekoladowo-maślanej wbić jajo, a następnie stale mieszając dodawać po łyżce mąki. Całość ucierać tak długo, aż powstanie gładkie ciasto. Na końcu dolać mleko, by ciasto nie było zbyt gęste. Ciasto przenieść do formy. Piec ok. 25-30 minut na średnim poziomie piekarnika. Gotowe ciasto pokroić na kwadraty.


Alfabet pamiętnika Ż Y C I E Z C U K R Z Y C Ą

Zieleń

Przeglądam się w wiosennym liściu. W zielonych gałęzi ramionach ma dusza odpoczywa. Konary otulajac mnie zielenią sprawiają, że znikam, a jednocześnie jestem intensywniej i naprawdę. Otoczenie wokół mnie otwiera się zielenią. Miejska struktura wypełnia się nią, przeistaczając się w krajobraz. Zie-leń drzew, krzewów i traw znosi znużenie zabudowań i ulic łagodnością dopełnienia i otwiera je na prze-strzeń. Widzę dalej niż sięga spojrzenie mych oczu i posuwam się o krok, nieodmierzany odległością ani czasem.

Barwa zielona jest zwizualizowaną tajemnicą wiecznej sławy szerokich pól nadziei, przebudzenia, nowej jakości życia. Posiada możliwość stawania się samowystarczalną oazą wschodów i zachodów. Ogrzewa i chłodzi, płonie i marznie. W osobie i czasie me życie tworzy obrazy – zwyczajne i magiczne, oczywiste i niepojęte – w widzialności i ukryciu. Idę w życia płynną energię odległości wąwozem i wra-cam doliną perspektywy niezaspokojonego do końca pragnienia.

Życie jest zawsze nadzieją - na ocalenie czegoś, na to, że minie ból, zagrożenie, złe samopoczucie, dra-matyczna sytuacja, na sens wszystkiego, pomimo wszystko.

Zielone szkło pamięci ukazuje mi jakby odnowioną mą istotę – w innych asymetrycznych sferach. W pamięci idę powrotnie zieloną aleją niuansów, poprzez seledyn do malachitu. W jasności i ciemnym to-nie mieści się wszystko co poznane, lecz co bolało – nie zna bólu, a co złe było – zła się wyrzekło.To zaś co piękne, radosne – melancholia wplata w kwiaty, trawy i gałęzie, by dotknąć przestrzeni, firmamen-tu i tego, co potem, a równie ważne i piękne. Tchnienie, przestronność zieleni czyni mnie immanentną z wielką naturą stworzenia. Uczy czułości ogrodów, lasów, łąk i tego, że są prawdą.

Pamięcią - me życie jest stanem wielkiego przebywania, nie ograniczonego mieszkania. Mieszkanie bowiem zdeterminowane jest posiadaniem do nieuniknionego końca. Przebywanie natomiast, rację bytu zyskuje niespodziewanie i na stałe. Wewnętrzność jest czymś trwałym, bo to, co zewnętrzne, jest nabyte. Zieleń jest trwała, trwalsza nawet od samej pamięci, która ją eksponuje. Spaja wewnętrzność z zewnętrz-nością tak, iż nawet zgaszona, pozostaje siłą w świecie i czyni rzeczywistością pamięć. Odradza się od-wiecznie na obszarach przemian, a nawet zniszczenia. Niweluje światowe różnice, podziały, braki i prze-syty. Jak szkło, za którym wszystko jest inaczej. W wymiarowości istoty pamięć – lustrzana, szklista - od-bija, utrwala to, co zaistniało w przemijalnej naturze, odwrotnością duchowej rzeczywistości. Pochłania słońce i cień. Czas zapada w westchnienie i zmróżenie oczu.

Aranże pamięci przełamują nietrwałość. Zieleń chroni mnie przed przewrotnością personalnej natu-ry, własnym niepokojem. Ta barwa zawiera w sobie wyzwalającą z miazmatów i realiów prawdę, że po-zostanę duszą na wieczność, nawet gdy ma osoba przeminie, a sytuacje świata utracą jakiekolwiek zna-czenie. Mogę żyć wieczną młodością, siłą długich spojrzeń, małych kroków. Pamięć zieleni poszerza mą świadomość zamknięcia spraw i rzeczy. Wskazuje, iż owo zamknięcie to tylko iluzja człowieka dysponu-jącego ograniczoną zdolnością poznania.

W zieleni, choroba komponuje się ze zdrowiem, smutek z radością, słabość z siłą. Niczym zieleń z czer-wienią. Zieleń pamięci jest zawsze na szczęście, że można pamiętać, to, czego się pragnie i pragnąć pa-miętać. Pamięć bowiem jest perspektywą i retrospekcją we mnie. - prywatną, a przywraca mnie korze-niom, ogrodom, pełni. Istnieję w tle, kreuję je pragnieniem, marzeniem, żarem duszy. To tło jest pomi-janą w świecie lecz konieczną dla jego istnienia alternatywą, tchnieniem w przemijającej postaci ziemi.

Żyć w tle, to jak przypominać światu ducha i sumienie, uszlachetniać jego mentalność i być przystan-kiem w pośpiechu. To dobra rola i warta przeżycia – artysta przestrzeni...

Autor : Lila

Woda, która leczy Zastosowanie zjonizowanej wody zasadowej i kwaśnej jako podstawy medycyny przyszłości.

becnie lista chorób, w których zastosowanie wody zjonizowanej pomaga organizmowi usunąć je lub znacznie złagodzić objawy, składa się z ponad 35 nazw, wśród których znajdują się: przewlekłe zapalenie wątroby, cukrzyca, gruczolak

prostaty, odmiedniczkowe zapalenie nerek, zapalenie pęcherza moczowego, zapalenia i zwyrodnienia stawów, alergiczne zapalenia skóry, wrzody żołądka, zapalenia żołądka i jelita grubego, wrzody troficzne, ropiejące rany, złamania związane z podeszłym wiekiem, odleżyny, oparzenia, paradontozę i inne. W trakcie wielu lat stosowania wody zjonizowanej dzisiaj już wiemy, dlaczego żywa woda pomaga przy tak wielu i to tak różnych chorobach.

Woda kwaśna niszczy bakterie i wiele wirusów, grzyby, posiada właściwości przeciwzapalne, przeciwalergiczne i przeciwobrzękowe. Woda zasadowa ma właściwości immunostymulujące i antyoksydacyjne, przyśpiesza gojenie tkanek, pomaga przy łagodzeniu objawów cukrzycy, nadciśnienia, osteoporozy i innych chorób.

I najważniejsze:

Mówiąc o wodnych roztworach aktywowanych, mówimy o preparatach wspomagających leczenie, których mechanizm działania ma zdecydowanie nową jakość – nie chemiczną, jak zwykłe środki lecznicze, ale elektrochemiczną, bardziej odpowiadającą reakcjom utleniająco-redukcyjnym, stale przebiegającym w żywym organizmie.

Człowiek będąc swego rodzaju „żywym” wodnym roztworem, „żywym” zbiorem utleniaczy i reduktorów, stale współredagujących ze sobą, podlega tym samym prawom, co pozostała część Przyrody. Oznacza to, że potencjał redoks, określający szybkość i kierunek wszystkich reakcji elektrochemicznych określa szybkość i kierunek, a często i w ogóle możliwość, przebiegania tych reakcji. A czym w ogóle są reakcje utleniająco-redukcyjne w naszym organizmie? To proces oddychania, przetwarzania energii, zachowania homeostazy (stałego składu i właściwości środowiska wewnętrznego), to proces starzenia, obrona organizmu przed drobnoustrojami, tworzenie wolnych rodników, praca enzymów. Dlaczego ulegamy zakwaszeniu? Teoria zakwaszania organizmu lub egzogennej acydozy wyjaśnia przyczyny i powikłania wielu chorób i z tego powodu szeroko rozpowszechniła się ostatnio na Zachodzie. Zgodnie z tą teorią ponad 70% ludności w dzisiejszych czasach cierpi z powodu zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej, przy czym chodzi o przesunięcie pH w stronę kwasową. Winowajcą są tu w pierwszym rzędzie stres oraz produkty żywnościowe i metody ich przetwarzania. Prawie 80% produktów spożywczych, które zjadamy, zaliczanych jest do kwasotwórczych. I nie chodzi tu bynajmniej o to, jaki mają smak. Po prostu podczas ich rozkładu w organizmie tworzy się więcej kwasów niż zasad. Do produktów kwasotwórczych należy wołowina, wieprzowina, baranina, mięso kurze, kiełbasa, produkty z białej mąki, cukier,

kawa, czarna herbata, wszystkie napoje alkoholowe, soki pasteryzowane, ryba i owoce morza, twaróg, ser, orzechy i pestki, zboża, chleb, bułki i torty, lody, jajka, słodkie napoje gazowane, Coca Cola. Listę można by przedłużyć, ale i tak jest ona wystarczająco przekonująca i smutna. A co zalicza się do zasadotwórczych produktów żywnościowych? Owoce (za wyjątkiem konserwowanych), warzywa, zielone części roślin, naturalny jogurt, kasza jaglana, mineralna woda niegazowana, ziemniaki. Już na pierwszy rzut oka widać przewagę produktów kwaśnych. Nasuwa się wniosek, że podtrzymywanie równowagi kwasowo-zasadowej wyłącznie przy pomocy odżywiania jest w przypadku wielu osób niemożliwe – ze zbyt wielu rzeczy trzeba by zrezygnować. Większość ludzi praktycznie nie jest w stanie jeść w ciągu dnia 3 kg warzyw i owoców i wyłączyć z menu produkty kwasotwórcze takie jak mięso, ser, kiełbasa, cukier, kawa. A co z napojami, które pijemy? Jakie napoje dominują w naszej diecie? Kwaśne czy zasadowe?

Rozwiązanie polegające na wprowadzeniu do diety oraz do przygotowywania posiłków zjonizowanej wody zasadowej jest najbardziej praktycznym sposobem zabezpieczenia się przed zakwaszeniem organizmu.

Stacjonarny jonizator z wymiennymi przegrodami półprzepuszczalnymi.

Picie żywej wody (zjonizowanej, zrestrukturyzowanej, zasadowej):

• Wspomaga leczenie cukrzycy • Reguluje poziom cholesterolu • Wpływa na poprawę ciśnienia tętniczego • Wpływa na poprawę pracy systemu odpornościowego • Wspomaga leczenie guzów złośliwych (raka) • Pomaga organizmowi podczas radioterapii

Firma DORSIM sp. z o.o. Tel/Fax: 22 403 6355 Strona edukacyjna: www.orsi.pl Strona handlowa: www.dorsim.pl, [email protected]

Konsultacje: Inż. Chemik Marek Królikowski Tel. 885 560 375, 605 080 896, email: [email protected]

O


C O Ś O Z D R O W I U

Osoby z cukrzycą typu 2 mają podwyższone ryzyko pojawienia się w mó-zgu zmian typowych dla choroby Alzheimera - wynika z pracy opublikowanej na łamach pisma „Neurology”.

Cukrzyca typu 2 zwiększa ryzyko choroby Alzheimera

Naukowcy z Uniwersytetu Kiusiu w Fukoka w Japonii sprawdzali czy cukrzyca typu 2 może mieć wpływ na pojawienie się w mózgu zmian typo-wych dla choroby Alzheimera. Chodzi o płytki amyloidalne i sploty neuro-fibrylarne. Badania dowodzą, że płytki będące złogami beta-amyloidu po-wodują uszkodzenie neuronów, co w konse-kwencji prowadzi do wystąpienia takich ob-jawów, jak zaburzenia pamięci i zachowania oraz zmiany osobowości.

Naukowcy sprawdzali czy cukrzyca typu 2 może mieć wpływ na pojawienie się w mó-zgu zmian typowych dla choroby alzheime-ra. Badaniami objęto 135 osób w starszym wieku (średnia 67 lat). Wszyscy przeszli kil-ka testów pomocnych w diagnozowaniu cu-krzycy typu 2 i insulinooporności. Były to pomiary poziomu glukozy na czczo, test ob-ciążenia glukozą, który polega na mierzeniu poziomu glukozy w dwie godziny po spoży-ciu 75 gram tego cukru, stężenie insuliny na czczo oraz badanie pozwalające wykryć in-sulinooporność tkanek. Przez kolejne 10-15 lat śledzono stan zdrowia badanych osób. Objawy alzheimera pojawiły się u 16 proc. z nich. Po śmierci pacjentów, zbadano wycinki pobrane z ich mózgów pod kątem obecności zmian typowych dla alzheimera. Płytki były obecne łącznie u 65 proc. osób. Analiza wykazała, że podwyższony po-ziom glukozy w dwie godziny po jej podaniu, wysoki poziom insuliny na czczo oraz oporność na ten hormon potwierdzona testem były związane z wyższym ryzykiem obecności płytek. Struktury te występowały u 72 proc. osób z insulinoopornością i u 62 proc. osób bez tego zaburzenia. Związek był szczególnie widoczny u pacjentów posiadających wariant genu APOE zwiększający ryzyko choroby Alzheimera.

Nie stwierdzono natomiast, by zaburzenia w metabolizmie glukozy był związane z występowaniem splotów neurofibrylarnych w mózgach bada-nych. W analizie uwzględniono wiek i płeć pacjentów, ciśnienie skurczowe krwi, poziom cholesterolu, wskaźnik masy ciała (BMI), nałóg palenia, ak-tywność fizyczną i zaburzenia krążenia mózgowego

Zdaniem autorów pracy, przyszłe badania pozwolą określić, czy insuli-nooporność jest przyczyną powstawania płytek amyloidalnych w mózgu. „Jeśli tak, to zapobiegając lub dobrze kontrolując cukrzycę typu 2 można by prze-ciwdziałać rozwojowi alzheimera” - komentuje główny autor badań dr Sasaki.

Liczba osób chorych na cukrzycę rośnie na świecie w zastraszającym tempie, dlatego Światowa Organiza-cja Zdrowia (WHO) uznała ją za nie-zakaźną epidemię XXI wieku

Wraz ze starzeniem się społe-czeństw rośnie też częstość zachoro-wań na Alzheimera, najpoważniejszą odmianę demencji. Dlatego dalsze badania nad związkiem między tymi dwoma schorzeniami są bardzo istot-ne, podsumowują naukowcy.

Źródło: Onet.pl

Olejek z czosnku chroni serca diabetykówCzosnek może zapobiegać kardiomiopatii, czyli uszkodzeniu mię-

śnia sercowego u chorych na cukrzycę - wynika z pracy, którą publiku-je pismo „Journal of Agricultural and Food Chemistry”. Choroby ukła-du krążenia są jednym z głównych powikłań cukrzycy i odpowiada-ją za 80 proc. zgonów cierpiących na nią osób. Szacuje się, że śmiertelność z powodu chorób układu sercowo-naczyniowego jest wśród cukrzyków 2-4 razy wyższa niż wśród osób z ogólnej populacji.

Za poważne upośledzenie funkcji mięśnia sercowego u chorych na cukrzycę może odpowiadać kilka pro-cesów, m.in: zbyt wysoki poziom glukozy we krwi prowadzi do nadprodukcji wolnych rodników, któ-re uszkadzają komórki mięśnia sercowego. Z drugiej strony, w sercu cukrzyków spada poziom enzymów neutralizujących te związki. W rezultacie, wiele ko-mórek mięśniowych obumiera w procesie samobójczej śmierci, a funkcjonowanie serca systematycznie się pogarsza.

Naukowcy z Chińskiego Uniwersytetu Medyczne-go w Tajwanie sprawdzali, czy takie ochronne dzia-łanie mogą mieć przeciwutleniacze zawarte w olejku czosnkowym. Już wcześniej obserwowano, że czosnek korzystnie wpływa na układ krążenia - m.in. hamu-je enzymy zaangażowane w syntezę tłuszczów, może przeciwdziałać powstawaniu zakrzepów, obniżać ci-śnienie krwi, a także neutralizuje wolne rodniki mogą-ce uszkadzać naczynia krwionośne. Pojawiały się też doniesienia, że zawarte w nim związki mogą pomóc w regulacji poziomu glukozy we krwi, co byłoby szcze-gólnie korzystne u cukrzyków.

Najnowsze doświadczenia prowadzono na szczu-rach, u których eksperymentalnie wywołano cukrzy-cę. Podzielono je na cztery grupy, z czego w trzech co drugi dzień podawano wraz ze zwykłą karmą olejek czosnkowy w różnych dawkach - 10, 50 i 100 mg na kg masy ciała. Czwartej grupie podawano w ramach kontroli olej kukurydziany. Test trwał 16 dni. Okaza-ło się, że olejek czosnkowy łagodził, zależnie od daw-ki, niekorzystne zmiany w komórkach mięśnia serco-wego związane z cukrzycą, chroniąc je zarazem przed uszkodzeniem.

W badaniu echokardiograficznym naukowcy zaob-serwowali poprawę czynności skurczowej serca u gry-

zoni otrzymujących olejek z czosnku. W komór-kach mięśnia sercowego wzrosła również pro-dukcja enzymu neutralizującego wolne rodniki (dysmutazy nadtlenkowej 1), co dodatkowo po-mogło zwalczać nadmiar tych cząsteczek. W re-zultacie, mniej komórek serca ginęło w procesie samobójczej śmierci (apoptozy).

Zdaniem autorów pracy, korzystny wpływ olejku czosnkowego na serce jest związany z za-wartymi w nich organicznymi związkami siar-ki, które mają własności przeciwutleniające. Na-ukowcy wykryli, że jest ich ponad 20, z czego naj-ważniejsze znaczenie mają dwusiarczek i trój-siarczek diallylu.

Jak podsumowują badacze, wyniki te do-wodzą, że czosnek może odegrać istotną rolę w ochronie serc cukrzyków przed uszkodzeniem. Dlatego warto prowadzić dalsze prace nad tym zagadnieniem.

Źródło: PAP





Organizm ludzki nie jest zdolny samodzielnie wytwarzać karetenoidów, cząsteczki te muszą być pozyskiwane z wa-rzyw i owoców obecnych w naszej diecie. Niektóre karetono-idy, takie jak beta karoten i beta-kryptoksantyna są prowita-minami witaminy A, o znaczeniu podstawowym dla wzro-stu. Rola likopenu pozostaje na razie nie dokońca określona, ale liczne obserwacje wykazują, że odgrywa on ze wszyst-kich karetonoidów największą rolę w profilaktyce raka.

Likopen wystepuje, oprócz pomidorów (85 proc.) tak-że (ok. 15 proc.) w arbuzach, gujawach, papajach, rózowym grejpfrucie. Zawartośc likopenu w pomidorach szklarnio-wych lub uprawnych jest znacznie niższa. Szczególnie bo-gate w likopen są potrawy z gotowanych lub suszonych po-midorów; co ważniejsze rozbijanie komórek pod wpływem ciepła umożliwia lepszą ekstrakcję tego związku i powodu-je zmiany jego budowy, dzięki czemu jest lepiej przyswajalny przez organizm. Przyswajalność likopenu podnoszą także tłuszcze (nie przetworzone), dlatego duszenie pomidorów w oliwie z oliwek pozwala maksymalizować jego ilość możliwą do przyswojenia. Chętnie spożywajmy keczup, ma dużo zawartości likopenu, ale trzeba uważać na obecność znacznej ilości cukru.

Badania potwierdzają istotną rolę likopenu w profilaktyce przeciwmiażdżycowej, korzystnie wpływa na gęstość mineralną kości, zmniejsza ryzy-ko rozwoju osteroporozy.

Istotne i ważne podkreślenia są przeciwnowotwo-rowe właściwości likopenu. Pozytywne działanie wi-dać w przypadkach raka prostaty, trzustki, piersi, szyjki macicy i przewodu pokarmowego.

Naukowcy z uniwersytetów w Manchesterze i New-castle dowiedli, że pomidory zwiększają zdolność skó-ry do ochrony przed światłem ultrafioletowym. Obecnie próbują stwierdzić, czy spożywanie tych warzyw chroni również przed groźniejszymi chorobami, takimi jak rak skóry. Są również doniesienia, że pomidory, dzięki likope-nowi chronią oczy przed degeneracją plamki żółtej. Likopen pomidorów ponadto pomaga zachować dłużej aktywność osobom starszym.

Wystarczą tylko dwa posiłki tygodniowo z dodatkiem sosu pomidorowego, pomidorów pieczonych w oliwie, aby ograniczyć ryzyko wystąpienia raka prostaty aż o 1/4. Zupę pomidorową starajcie się przyrządzać ze świeżo wyciśniętych pomidorów a nie z koncen-tratu (w którym jest cukier).

L I K O P E N

Pomidory czerwień swą zawdzięczają chemicznemu związkowi - likopenowi. Są jego naturalnym, najbogatszym źródłem. Likopen należy do wielkiej rodziny

karetenoidów – niezwykle zróżnicowanej klasy związków fitochemicznych nadających także żółtą i pomarańczową barwę licznym warzywom i owocom.



A co do pomidora - zawierają m.in.: sód, potas, magnez, wapń, man-gan, żelazo, kobalt, miedź, cynk, fosfor, fluor, chlor, jod, karoten, witami-ny: K, B1, B2, B6, C, PP; kwasy: pantotenowy, foliowy, szczawiowy; bio-tynę. Początkowo przez wielu Europejczyków pomidor był uważany za roślinę trującą. Hodowano go w ogrodach w celach dekoracyjnych... W 1893 r. Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych - porządkując kwestię zróżnicowania ceł na warzywa i owoce - dla celów podatkowych uznał pomidor za warzywo (na podstawie jego zastosowań kulinarnych), nie wyrokując jednak w kwestii jego klasyfikacji botanicznej. Z naukowego punktu widzenia pomidor pozostaje owocem!

oprac. Zofia Zaremba

KOKTAJL POMIDOROWO-MARCHEWKOWY

Składniki: czosnek, płatki owsiane, sok pomi-dorowy, sok z marchwi, natka pietruszki.Zmiksować 3 łyżki płatków owsianych, 1/2 szklanki soku pomidorowego, 1/4 szklan-ki soku marchwiowego, pół pęczka natki pie-truszki oraz ząbek czosnku.

WITAMINY DOPRAWIONE PIEPRZEM

Składniki: 1/2 kg dojrzałych pomidorów,mały seler korzeniowy (ok. 20 dag),0,5 l przegotowanej wody,posiekany koperek,sól, pieprz Warzywa umyć (seler obrać ze skórki), pokro-ić na małe kawałki i wycisnąć z nich sok w sokowirówce. Przegotować wodę z solą i pie-przem, ostudzoną rozcieńczyć sok. Po schło-dzeniu w lodówce podawać z dodatkiem po-siekanego koperku.

Nowe badania pokazu-ją, że pomidory mogą być używane w profilaktyce raka płuc. Dwa składniki pomidorów: kwas kuma-rynowy oraz kwas chloro-genowy najprawdopodob-niej blokują skutki działa-nia nitrozoamin, które są produkowane przez nasz organizm oraz są najsil-niejszym czynnikiem rako-twórczym w dymie papie-rosowym. Poprzez bloko-wanie nitrozoamin pomi-dory redukują ryzyko za-chorowania na raka płuc.

Pomidory można nazwać dietetyczną gwiazdą wśród warzyw. Są one po-lecane wszystkim, a szczególnie osobom z cukrzycą. Pomidory dostarczają bardzo mało kalorii. 100 g pomidorów to jedynie 15 kcal, czyli jeden średni pomidor (ważący 150 g) wzbogaca naszą dietę tylko o 23 kcal, o 4 g węglowo-danów przyswajalnych, czyli o 0,4 wymiennika węglowodanowego (WW). Pomidory są więc wymarzonym warzywem dla osób z cukrzycą zwłaszcza tych, którym lekarz zaleca zmniejszenie masy ciała.


MINERAŁY DLA DIABETYKA - PIERWIASTKI ŻYCIA

W przypadku cukrzycy często dochodzi do stresu oksydacyjnego, czyli nagromadzenia w komórkach wolnych rodników, które może prowadzić do uszkodzeń naczyń krwiono-śnych i nerwów. Chrom, magnez, cynk i selen są silnymi antyoksydantami i odgrywają ważną role w gospodarce węglowodanowej organizmu. Te 4 istotne pierwiastki pomagają

w syntezie i uwalnianiu insuliny. Dlatego należy je uzupełniać w naszej diecie.CHROM

Chrom jest niezwykłym pierwiastkiem. Najważniejszą jego funkcją jest pobudzanie trzustki do produkcji insuliny oraz uczestniczenie w przemianie węglowodanów i białek. Pierwiastek ten czuwa nad pozio-mem cholesterolu, łagodzi bóle głowy, ukoi nam nerwy, nie będziemy drażliwi i zmęczeni. Chrom w połączeniu z właściwą dietą i aktywno-ścią fizyczną pomoże nam pozbyć się nadwagi - przyspieszy spalanie tłuszczów. Przyswajalność chromu jest najlepsza w towarzystwie wi-taminy C. Natomiast utratę chromu (z moczem) powoduje dieta boga-ta w wapń i cukry proste (np. sacharoza).

Najbogatszym źródłem chromu są: drożdże piwne, wątroba, ku-rze udka, mięso konserwowane, gruboziarniste kasze i płatki, jajka i jabłka. Warto jeść też grzyby, suszone śliwki, orzechy, kiełki pszenicy, ziemniaki gotowane w mundurkach, owoce morza, ryby, świeże wa-rzywa np. brokuły, zielony groszek i przyprawy (głównie pieprz).

MAGNEZRozdrażnienie, nerwowość, kołatanie serca, bezsenność, zmęczenie oraz po-

wtarzające się skurcze mięśni lub drganie powieki – w ten sposób organizm może sygnalizować, że brakuje mu magnezu. Życie w pośpiechu i stresie oraz przetworzone jedzenie, obniża ilość tego pierwiastka. Magnez stabilizuje funk-cje układu nerwowego. Bierze udział w przemianie węglowodanów, białek oraz tłuszczów. Zmniejsza też nadpobudliwość, działając na organizm uspokajają-co. Poprawia pamięć i myślenie. Magnez jest także odpowiedzialny za spraw-ne działanie układu naczyniowo-sercowego. Pierwiastek ten w połączeniu z wapniem i witaminą D buduje kości i zęby, zapobiegając osteoporozie. Magnez poprawia trawienie, przeciwdziała tworzeniu się kamieni w nerkach, reguluje pracę tarczycy oraz rozszerza drogi oddechowe, wspomagając leczenie astmy i zapalenia oskrzeli. Chroni też organizm przed pierwiastkami toksycznymi (np. ołów, kadm, rtęć). Reguluje on także napięcie mięśni, pomaga w leczeniu kontu-zji. Łagodzi dolegliwości związane z zespołem napięcia przedmiesiączkowego i bóle menstruacyjne. Może również zapobiegać migrenom oraz cukrzycy typu II i chronić przed powikłaniami tej choroby.

Głównym źródłem magnezu są produkty zbożowe, zwłaszcza kasza grycza-na i jęczmienna oraz płatki owsiane. Dużo go w warzywach strączkowych, orzechach, owocach morza, kakao i czekoladzie. Sporo magnezu zawierają ciemne pieczywo, szpinak, ryby, żółte sery i banany.



MINERAŁY DLA DIABETYKA - PIERWIASTKI ŻYCIA

SELEN

Selen jest prawdopodobnie najważniejszym mikroele-mentem naszej diety. Ma szeroki zakres działania ochron-nego i współdziała z wieloma witaminami i minerałami: beta caroten, B6, C, E i cynk. Sygnałami niedoboru tego pierwiastka jest ciągłe zmęczenie, osłabienie mięśni, czę-ste przeziębienia, opryszczka i stany zapalne skóry. Selen chroni nasz układ odpornościowy. Wspomaga leczenie ta-kich przewlekłych schorzeń, jak reumatoidalne zapalenie stawów czy toczeń. Selen ma dobroczynny wpływ na na-czynia krwionośne i chroni przed miażdżycą. Zapobie-ga zaćmie oraz zwyrodnieniu plamki żółtej. Jest niezbęd-ny do właściwego metabolizmu hormonu tarczycy. Łago-dzi dolegliwości związane z menopauzą, dodaje energii i podnosi libido. Mężczyźni bardziej niż panie potrzebu-ją tego mikroelementu, ponieważ w ich organizmach se-len gromadzi się w jądrach i wraz ze spermą jest wyda-lany z organizmu. Ponadto selen chroni skórę przed słoń-cem i pomaga usuwać z organizmu pierwiastki toksycz-ne np. ołów. Pierwiastek ten zmniejsza ryzyko zachorowa-nia na raka np. prostaty, odbytu, płuc, szyjki macicy i jajni-ków. Korzystne działanie pierwiastka zwiększa witamina E. Natomiast cukry proste i nadmierna ilość witaminy C obniżają wchłanianie selenu.

Bogatym źródłem tego pierwiastka jest cebula, czosnek, ziarno sezamowe, kiełki pszenicy, otręby pszenne, ziarna kukurydzy, pomidory, czerwone winogrona, żółtka jajek, grzyby, sól morska i kamienna, ziarna z pełnego przemia-łu oraz pieczywo razowe, owoce morza, ryby (tuńczyk, śle-dzie), drób.

CYNK

Cynk znajduje się we wszystkich komórkach ciała, a w szczególności w komórkach oczu, wątroby, mó-zgu, mięśni oraz organów rozrodczych. Badania do-wodzą, że cynk pomaga aktywować te części mózgu, które odpowiedzialne są za przetwarzanie informa-cji o smaku i zapachu. Pierwiastek ten jest także od-powiedzialny za powstawanie wspomnień - zwiek-sza sprawność umysłową. Cynk jest pierwiastkiem, który stymuluje do działania system odpornościo-wy. Odgrywa niezwykle istotną rolę w prawidłowej pracy siatkówki oka, a dokładniej jej centralnej czę-ści - plamki żółtej. Jest także bezsprzecznie „minera-łem piękna”. Poprawia wygląd i koloryt skóry, a tak-że bierze czynny udział w przetwarzaniu kwasów tłuszczowych. Dodatkowo pierwiastek reguluje go-spodarkę hormonalną oraz produkcję łoju wewnątrz skóry, co sprawia, że jest jednym z podstawowych składników maści przeciwtrądzikowych. Aby oce-nić, czy poziom cynku w organizmie jest odpowied-ni wystarczy spojrzeć na dłonie i włosy. Oznaką jego niedoboru są bowiem łamiące się i rozdwajające pa-znokcie oraz wypadanie i matowienie włosów. Go-rączkowe tempo życia sprawia, że pokarm, jaki spo-żywamy nie zaspokaja zapotrzebowania organizmu na cynk. Odpowiednio dobrana dieta jest podstawo-wym źródłem tego pierwiastka.

Najbogatsze w cynk są ostrygi zawierające 10 razy więcej pierwiastka niż inne źródła. Bogate w cynk są: wątróbka, szampan, ryby z puszek, pełnoziarni-ste pieczywo, musztarda ziarnista. Znacznie mniej łatwo wchłaniającego się cynku znajdziemy w wa-rzywach, dlatego wegetarianie powinni zwracać szczególną uwagę na takie dobranie diety, która jest bogata w sery, jajka oraz pieczywo pełnoziarniste, a nawet rozważyć zażywanie suplementów.

oprac. Antonina Niekrasz



- silny przeciwutleniacz, który naprawia uszkodzone nerwy i jest

uzupełnieniem diety dla diabetykówKwas liponowy jako ALA jest doskonałym antyoksydantem

(przeciwutleniaczem) nawet 100 razy silniejszym niż witaminy C czy E. W skojarzeniu z witaminami z grupy B wpływa na meta-bolizm w komórkach nerwowych, ma działanie neuroprotekcyj-ne (neuroochronne). Zwiększa stężenie glikogenu w wątrobie co z kolei działa ochronnie na wątrobę. oraz neutralizuje wolne rod-niki. Dzięki temu suplementy diety zawierające kwas alfa lipono-wy wspomagają odchudzanie, usprawniają pracę układu krąże-nia oraz zwiększają wydolność organizmu.

Organizm ludzi sam wytwarza niewielkie ilości kwasu lipo-nowego. Można go także znaleźć pożywieniu, np. w: szpinaku, brokułach, grochu, drożdżach piwnych, brukselce, otrębach ry-żowe i w wątróbce.

Głównymi wskazaniami do stosowania kwasu alfa liponowego są schorzenia takie jak: • cukrzyca - zwiększa wrażliwość tkanek na insulinę• choroby serca• miażdżyca• przeciwdziała polineuropatii cukrzycowej• pomaga przy zaburzeniach koncentracji• choroby wątroby (hepatopatie) - usprawnia pracę wątroby, prze-

ciwdziała kamicy żółciowej• problemy ze wzrokiem - wspomaga prawidłowe czynności na-

rządu wzroku, przeciwdziała katarakcie, zaćmie i jaskrze• prawdopodobnie wspomaga leczenie stwardnienia rozsianego, • wspomaga pamięć - może łagodzić objawy choroby Alzheime-

ra i udar mózgu• nadwaga, otyłość - pobudza metabolizm, • palenie tytoniu - jako antyoksydant neutralizuje szkodliwe

działanie tytoniu, • podeszły wiek - działanie przeciwutleniające hamuje procesy

starzenia się komórek, • ma właściwości moczopędne• wspomaga układ krążenia i wydolności, zwiększa siłę mięśni,

ich wytrzymałość i strukturę• wspomaga organizm przy zatruciach grzybami

• może być pomocny przy nadciśnieniu tętni-czym i chorobach autoimmunologicznych

• zapobiega nowotworom i łagodzi skutki che-mioterapii

Nazywany jest uniwersalnym antyoksydan-tem z uwagi na właściwości: - neutralizuje wolne rodniki, jest jednym z naj-bardziej wszechstronnych antyoksydantów (spo-walnia proces starzenia się)- umożliwia regenerację uszkodzonych struktur DNA, lipidów i protein - wiąże toksyczne związki metali obecne w or-ganizmie i pozwala w ten sposób na usunięcie ich w bezpieczny sposób z organizmu człowie-ka, co zapobiega uszkodzeniom spowodowanym toksycznością związków takich jak: kadm, rtęć, ołów, arsen - pozwala regenerować się innym antyoksydan-tom w organizmie ludzkim – wit. C, E, koenzy-mowi Q10 - wykazuje działanie w środowisku wodnym i tłuszczowym (jest rozpuszczalny w wodzie i w tłuszczach), co zwiększa spektrum jego działania w organizmie człowieka.

oprac. Karol Łyczkowski

Kwas alfa liponowy



MODLITWA Świętego Tomasza z Akwinu

Panie, ty wiesz lepiej aniżeli ja sam, że sie starzeje i pewnego dnia będe stary.

Zachowaj mnie od zgubnego nawyku mniemania, że muszę coś powiedzieć na każdy temat i przy każdej okazji.Odbierz mi chęć prostowania każdemu jego ścieżek.

Uczyń mnie poważnym, lecz nie ponurym,czynnym, lecz nie narzucającym się. Szkoda mi nie spozytkować wielkich zasobów madrości,jakie posiadam, ale Ty, Panie, wiesz, ze chciałbym zachować do końca paru przyjaciół.

Wyzwól mój umysł od niekończącego brnięciaw szczegóły i dodaj mi skrzydeł, bym w lot przechodził do rzeczy.

Zamknij mi usta w przedmiocie mych niedomagań i cierpień,w miare jak ich przybywa, a chęć wyliczania ichstaje się z upływem lat coraz słodsza. Nie proszę o łaskę rozkoszowania sieopowieściami o cudzych cierpieniach, ale daj mi cierpliwość wysłuchania ich.

Nie śmiem Cię prosić o lepszą pamięć,ale proszę Cię o większą pokorę i mniej niezachwianą pewność,gdy moje wspomnienia wydaja się sprzeczne z cudzymi.Użycz mi chwalebnego poczucia, ze czasami moge się mylić.

Zachowaj mnie miłym dla ludzi,choć z niektórymi z nich doprawdytrudno wytrzymać! Nie chcę być świętym,ale zgryźliwi starcy - to jeden ze szczytów osiągnięć szatana.

Daj mi zdolność dostrzegania dobrych rzeczyw nieoczekiwanych miejscach i niespodziewanych zalet w ludziach.

Daj mi, Panie, łaskę mówienia im o tym.

Tekst modlitwy znajduje się przy grobie Świętego w Tuluzie


R E C E P T A A N A T U R A

STEWIAMam w doniczce pewną roślinę. Liście z niedużego kwitnącego na biało krzewu przepełnione są słodyczą.

Wystarczy zalać je wrzątkiem, by uzyskać bardzo słodki ekstrakt. Kilka kropli osłodzi dzbanek herbaty. Co to?

To roślina zwana stewią (łac. Stevia rebaudiana) od wieków znana w Ameryce Południowej. Plemiona Guaraní w Paragwaju, Boliwii i Brazylii od stuleci wykorzystują stewię, którą nazywają ka’a he’ê („słodkie zioło”), do

słodzenia yerba mate i herbatek leczniczych na zgagę i inne dolegliwości. Indianie słodzili potrawy oraz żuli liście (dziś fakt używania stewii przez tak długi czas jest argumentem w rękach jej zwolenników, potwierdzającym, że nie wywołuje ona jakichkolwiek negatywnych skutków). Już w XVI w. była ona tak znana do słodzenia potraw, że nawet hiszpańscy konkwistadorzy nauczyli się ją rozpoznawać i stosować.

Medycyna ludowa Indian poleca ją szczególnie jako środek wzmacniający serce, układ krążenia, regulujący ci-śnienie krwi. Stewie stosuje się w schorzeniach wątroby, bólach żołądka i nadkwasocie. Sprawdza się również

jako łagodny środek stymulujący układ nerwowy i naturalny „antydepresant”. Z pewnością herbatka z melisą, posłodzona liśćmi stewii byłaby wspaniałym antidotum na szaroburą, deszczową pogodę. Zasobna w witaminę C, selen i cynk – stewia wzmacnia układ odpornościowy, zmniejsza częstotliwość przeziębień i grypowych infekcji. Ma zastosowanie w medycynie dentystycznej. Paradoksem wydaje się to, że ta bardzo słodka roślina jest skutecznym środkiem w leczeniu paradontozy i próchnicy zębów, czego nie można powiedzieć o słodzikach chemicznych i o cukrze rafinowanym. Natomiast regularne płukanie jamy ustnej naparem z liści zapobiega tworzeniu się kamienia i osadu na zębach. Dzięki silnym właściwościom antybakteryjnym sprawdza się doskonale w leczeniu oparzeń, ska-leczeń i trudno gojących się ran. Od dawna stewia zalecana jest do pielęgnacji skóry. Indianki np. stosują maseczki i okłady ze sproszkowanych liści, ujędrniają cerę, poprawiają koloryt, wygładzają zmarszczki, szczególnie w okoli-cach oczu. Podobno stewia pomocna jest także w ograniczeniu uzależnienia od papierosów i alkoholu.

Stewia jest rośliną wyjątkowo szczodrze obdarowaną przez naturę. Posiada intensywny smak, bogaty asortyment cennych minerałów i mikroelementów takich jak: wapń, potas, magnez, żelazo, chrom, mangan, selen, krzem,

kobalt, cynk. W jej skład wchodzi również szereg witamin z grupy B, witamina C, beta-karoten, itp.. A co ważne dla diabetyków, to wyciągi ze stewii:

- mają zero węglowodanów, zero cukru, zero tłuszczu i zero cholesterolu.- minimalizują łaknienie cukru

- są 250-300 krotnie słodsze od sacharozy- są stabilne do temperatury 198-200°C co umożliwia stosowanie stewii do wypieków

- nie ulegają fermentacji - nie posiadają praktycznie żadnej wartości kalorycznej

- są stabilne w środowisku kwaśnym, co pozwala na stosowanie ich również do marynat

Można używać liści świeżych, suszonych w całości lub sproszkowanych. Najwartościowsze są jasnozielone, zbierane przed kwitnieniem. Co najważniejsze stewia ma właściwości bakteriobójcze, przeciwgrzybiczne i

obniżające ciśnienie. Szwajcarski botanik Bertoni opisał stewię pod koniec XIX wieku, ale w Europie nie jest nadal zbyt popularna. Za to w Japonii moda na stewię nie słabnie od lat 70 tych. Dodawana jest do konserw, marynat, pasztetów, lodów i gumy do żucia. Japoński przemysł używa stewii zamiast sztucznych słodzików od 36 lat, a mimo to nie było żadnych doniesień na temat zaburzeń zdrowotnych wywołanych przez stewię. Susz stewiowy zużywany jest tam na tony. Firmy takie jak Sunkist i Nestle stosują stewię jako substancję słodzącą, a Coca-Cola używa stewii w swojej Diet Coce. Jest też masowo używana do słodzenia sosu sojowego i marynowanych warzyw. Stewia może być wykorzystywana w leczeniu raka skóry i leczeniu kandydiozy.


Stewie obecnie uprawiana jest w Chinach, Japonii, Kanadzie, Korei, Indonezji, Izraelu, Tajlandii i Brazylii. Ciekawostką jest fakt, iż Brytyjczycy w 1941 roku rozważali zastosowanie stewii wobec niewystarczających

rezerw cukru. Już w niedalekiej przyszłości produkty otrzymywane na bazie stewii staną się obiecującą alter-natywą dla syntetycznych substancji słodzących. Staną się powszechne.

Stewia jest substancją naturalną, niewymagającą jakiegokolwiek patentu na produkcję. W 1995 roku dopusz-cza się stewię do obrotu jako suplement diety, choć nie jako dodatek do żywności. Zwolennicy stewii wska-

zują na wewnętrzną sprzeczność tego rozwiązania.

Prawdopodobnie ekstrakty z liści stewii zmniejszają ryzyko nowotworów, gdyż są bogate w polifenole (m.in. kwercetynę i kempferol), które działają antyoksydacyjnie i chronią DNA przed uszkodzeniami. Niedawne

badania wykazały potencjalne zastosowanie stewi w leczeniu otyłości i nadciśnienia. W przeciwieństwie do niektórych leków stosowanych w leczeniu nadciśnienia użycie stewii nie wpływa negatywnie na sprawność seksualną.

Zasygnalizowano również możliwość wykorzystania liści stewii w leczeniu osteoporozy, co sugeruje wnio-sek patentowy, w którym stwierdzono, że kruchość skorupki jajka można zredukować o 75 proc. dodając

niewielką ilość sproszkowanych liści stewii do karmy dla kur. Pojawiły się również sygnały, że zwierzęta kar-mione ekstraktem ze stewii wykazują dwukrotnie wyższą ilość wapnia w mięsie, jednakże informacje te wciąż czekają na weryfikację.

Należy jednak pamiętać, że w przypadku hipoglikemii stewia lub stewiozyd nie są w staniezastąpić cukru. W takim przypadku należy się skonsultować z lekarzem. Roślina przepełniona

słodyczą czeka na swoja szansę, warto jej właściwości rozpowszechnić i stosować w codziennejdiecie. Stewia, roślina słodsza niż cukier...

oprac. Agnieszka Kierznowska-Rurarz

R E C E P T A A N A T U R A


NagrodyRedakcji

1. Główną ideą nagrody „Anioły dla Aniołów” jest wyróżnienie osób, firm i instytucji, które w sposób szczególny przyczyniły się do poprawy jakości życia chorych na cukrzycę, podnoszenia społecznej wiedzy na temat tej choroby oraz budowania atmosfery zrozumienia, akceptacji i solidarności z osobami cierpiącymi na cukrzycę.2. Nagrodę przyznaje Redakcja magazynu medycznego „Cukrzyca a Zdrowie”3. Nagroda przyznawana jest w następujących kategoriach:

a) FIRMY i INSTYTUCJE, które szczególnie wspierają ludzi z cukrzycą b) PRACOWNICY SŁUŻBY ZDROWIA, którzy z pasją realizujący misję na rzecz chorych na cukrzycę c) MEDIA i DZIENNIKARZE, promujący edukację zdrowotną i społeczną w zakresie cukrzycy d) OSOBY PUBLICZNE, za szczególną wrażliwość na cierpienie chorych na cukrzycę, osobisty wkład i zaangażowanie na rzecz poprawy ich sytuacji

4. Redakcja może też przyznać Nagrodę Specjalną, poza wymienionymi kategoriami, dla wyróżnienia wybitnych zdaniem Redakcji zasług na rzecz chorych na cukrzycę5. Nagroda ma formę statuetki „Anioła z Energią”, której twórcą jest Aleksander Grzybek6. Nagrody przyznawane są 1 raz w roku7. Sylwetki nagrodzonych zaprezentujemy w magazynie medycznym „Cukrzyca a Zdrowie”

A N I O Ł Y

ANIOŁYdla

ANIOŁÓW

Obdarowywanie jest wartością samą w sobie. Mówi się, że obdarowani napełniają kieszenie, a obdarowujący

napełniają serca. Obdarowywanie oczyszcza i daje radość. Dając komuś Anioła z Energią obdarowujemy podwójnie - dajemy dodatkową ochronę, inspirację i skrzydła...

Redakcja magazynu medycznego„Cukrzyca a Zdrowie” ustanowiła stałe

wyróżnienie dla osób lub instytucji szczególnie wspierających ludzi z cukrzycą. Będą to Anioły...


ó

XIV Ogólnopolskie Sympozjum Diabetologiczne

„Diabetica Expo 2010”VIII Ogólnopolskie Forum Profilaktyki i Leczenia Otyłosci

„Cukrzyca a Zdrowie” redakcja magazy-nu medycznego miała zaszczyt objąć patro-natem prasowym XIV Ogólnopolskie Sympo-zjum Diabetologiczne „Diabetica Expo 2010” oraz VIII Ogólnopolskie Forum Profilaktyki i Leczenia Otyłości, w Toruniu.

Piękne, zabytkowe miasto ugościło nas wspaniale. Uczestniczyliśmy w wielu sesjach, prezentacjach oraz konferencji. Profilaktyka i bezpieczeństwo, innowacyjność i skutecz-ność – to priorytety w dzisiejszych czasach kiedy cukrzyca stała się globalnym proble-mem mającym ogromny wpływ na całe spo-łeczeństwo. Dzięki działalności wielu firm

oraz dostępności ich produktów poprawia się jakość życia diabetyka, dlatego też prezentacja stoisk zaproszonych firm, wystawy medyczne, były ciekawym dopełnieniem informacji przekazywanych podczas wy-kładów przez lekarzy.

Miłym akcentem końca konferencji było wyróżnienie na-szego tytułu „Cukrzyca a Zdrowie”, za „Edukację prozdro-wotną chorych na cukrzycę oraz promocję Sympozjum i Forum w środowisku diabetologicznym”. Jesteśmy dumni i cieszy-my się z docenienia naszych starań w propagowaniu zdrowia oraz wspierania osób chorych na cukrzycę w codziennym życiu.

Od prawej, Henryk Zamorski - Dyrektor Centrum Konferencji i Wystaw Expo-Andre, prof. dr hab. med. Irena Ponikowska - Konsultant Krajowy w dziedzinie balneologii i medycyny fizykalnej z Byd-goszczy, Łukasz Wojnowski - Prezes Kujawsko-Pomorskiej Okręgowej Izby Lekarskiej, Andrzej Bauman - Prezes PSD, Alicja Kolańska - Sekretarz Miasta Torunia, Piotr Kryn - Urząd Marszał-kowski woj. kujawsko-pomorskiego w Toruniu, Departament Zdrowia i Nadzoru Właścicielskiego - ogłoszenie wyników konkursu na Najlepszy Produkt Targów.

konferencja, sesje, wykłady...

wystawcy, zwiedzający - Foyer Auli UMK

Z O S T A L I Ś M Y D O C E N I E N I



Zwiedzamy i odkrywamy...

Jeśli zdarzy się nam, że koleje losu (czytaj: plany urlopowe), skierują nas w rejon Polski północno

– wschodniej, możemy być pewni, że czeka tam na nas wiele ciekawych terenów. Obok słynnych w ca-łym kraju ośrodków turystycznych, takich jak: Bia-łowieża czy Augustów, wędrówka po tych okoli-cach zaprowadzi nas do miejsc jeszcze nie odkry-tych, urzekających pięknem, oferujących odpoczy-nek, zapadających w pamięć na długo.

Jadąc drogą łączącą Suchą Rzeczkę nad jeziorem Serwy, w kierunku miejscowości Płaska, skręca-

my wzdłuż Kanału Augustowskiego. Zatrzymuje-my się na malowniczym mostku, żeby zrobić sobie zdjęcia na tle słynnego szlaku wodnego, prowadzą-cego w kierunku Białorusi i dalej, aż do Niemna.

Spośród lasu wyłania się coś na kształt wieży obserwacyjnej. Przekonajmy się. Jedziemy na

wszelki wypadek wzdłuż Kanału, traktując go jako swoisty drogowskaz. Trafiamy na coś zaska-kującego: park w środku lasu? Nowoczesne za-budowania obok, wyjaśniają nam wszystko: tra-filiśmy do siedziby Nadleśnictwa Płaska w Ży-linach. Wieża, a jakże – obserwacyjna, służy do wypatrywania zagrożeń w terenie. Jej wysokość każe przypuszczać, że zasięg obserwacji jest cał-kiem spory.

To, co naiwnie wzięliśmy za miejskie planty z ławeczkami, okazuje się dopracowaną w

szczegółach, pięknie wkomponowaną w tern le-śny, ścieżką dydaktyczną.

A więc relaks, ale połączony ze zdobywaniem ciekawych informacji na temat przyrody.

Kto by przypuszczał, że wiedzę można zdoby-wać w tak przyjemny sposób? Nie zdawaliśmy

Foto: Dorota Andrzejewska


sobie sprawy, że zainteresuje nas długowieczność zwykłej lipy, która może osiągać słuszny wiek ok. 200 lat. Osoby bardziej dociekliwe, dowiedzą się na przy-kład, że przez Polskę przebiega wschodnia granica zasięgu buka zwyczajnego. Ale nas urzekła przede wszystkim możliwość obejrzenia wszystkich tych drzew w naturze. Chociaż teren jest spory, idziemy od jednego drzewa do drugiego, sprawdzając swoją wiedzę w rozpoznawaniu kolejnych gatunków, kon-frontując ją z tabliczkami umieszczonymi przy każ-dym z nich. Niezła zabawa dla dzieci i dla dorosłych.

Ale to przecież nie wszystko. Trafiamy na stanowi-sko, demonstrujące przekroje pni drzew. Każdy

można obejrzeć, dotknąć.

Na całym terenie widzimy bogato ilustrowane ta-blice, na których każdy znajdzie coś dla siebie.

Wiedza dla ciekawych: co to jest biocenoza, cykl ży-ciowy drzewostanu, miejsca i pory śpiewu ptaków. Ale jest też coś, co każdy wiedzieć powinien: dlacze-go las jest ważny, ochrona lasu, zagrożenia ze stro-ny ognia.

Poważny nastrój nie utrzymuje się długo. Przed nami ogromne, zadaszone miejsce na ognisko,

grilla – ogólnie: centrum rozrywki. Obok stanowisko muzyczne – cymbałki, drewniane oczywiście. Zapro-szenie do wypoczynku. Wypróbowawszy nasze zdol-ności kompozytorskie, skupiamy się raczej na podzi-wianiu otoczenia. Wszystko dookoła pięknie kompo-nuje się ze scenerią drewnianych rzeźb, poidełek dla ptaków, wszechobecnej rozmaitości krzewów, kwia-tów. Gratulujemy sobie, że przezornie zadbaliśmy o nowe baterie w aparacie fotograficznym. Dobrze, że chociaż cząstkę tego, co nas tu otacza, możemy zabrać ze sobą w postaci zdjęć.

Zanim opuścimy to miejsce, nieodparta refleksja: pracownicy tutejszego Nadleśnictwa, to wybrań-

cy losu. My możemy tylko sobie obiecać – jeszcze tu wrócimy…

Andrea

neurotest DO NABYCIA:

Sklep GAJA15-085 Białystok ul Branickiego 1

tel. 85 741 37 71

RÓWNIEŻ SPRZEDAŻ WYSYŁKOWA

DOSTĘPNY W APTEKACH

FLAWONOIDYFlawonoidy są grupą organicznych związków chemicz-

nych, które powszechnie występują w wielu roślinach. U ro-ślin pełnią funkcję barwników, przeciwutleniaczy i chronią przed atakiem ze strony owadów i grzybów, natomiast w or-ganizmie człowieka ich rola jest podobna do witamin.

Są obecnie przedmiotem szerokiego zainteresowania na-uki, gdyż wykazują korzystne działanie przeciwwirusowe, antyalergiczne, przeciwzapalne, przeciwutleniające oraz anty-nowotworowe.

Dotąd poznano ponad 7000 różnych flawonoidów. Wystę-pują one m.in. w owocach (szczególnie w grepfruitach), wa-rzywach (np. pomidorach, brokułach, papryce, sałacie), kaszy gryczanej, roślinach strączkowych (głównie soi), zielonej her-bacie, czerwonym winie, piwie, młodym pieprzu, czekoladzie, kakao oraz oliwie z oliwek. Są także składnikami ziół (rozma-ryn), które od dawna wykorzystywano do leczenia wielu cho-rób. Najbardziej popularne i najlepiej poznane flawonoidy to kwercetyna i rutyna, które działają podobnie jak witamina C, wzmacniając naczynia krwionośne.

Flawonoidy chronią nasze serca. Przeciwdziałają miażdży-cy oraz ograniczają tworzenie się zakrzepów krwi prowadzą-cych do udarów mózgu. Wzmacniają naszą odporność, np. czosnek, który jest najlepszym przykładem leczniczego dzia-łania flawonoidów. Zażywanie go zapobiega nie tylko choro-bom serca i nowotworom, ale również przeziębieniom i innym infekcjom. Ponadto uszczelnia naczynia krwionośne, chroniąc je przed uszkodzeniami oraz atakiem wirusów i bakterii.

Flawonoidy należą także do nielicznych substancji, które wiążą toksyczne pierwiastki, takie jak miedź, ołów i znoszą ich szkodliwe działanie.

Codziennie człowiek spożywa z dietą ok. 50 – 800 mg fla-wonoidów, i wartość ta jest ściśle związana z ilością zjedzo-nych warzyw i owoców oraz wypitego czerwonego wina i her-baty. Związek o nazwie sulforafen, zawarty w brokułach, ob-niża ryzyko wystąpienia raka piersi oraz jelita grubego.

Kwas p-kumarowy, kwas chlorogenowy i likopen, obec-ne w pomidorach, hamują powstawanie komórek nowotwo-rowych w jelicie grubym i wątrobie. Także znaleziony w ka-puście izotiocyjanian fenetylowy powstrzymuje powstawanie raka płuc. Kwas elagowy występujący w truskawkach, wino-gronach, jeżynach i jagodach neutralizuje czynniki rakotwór-cze powodujące zwyrodnienie DNA w komórkach, zapobiega tym samym powstawaniu raka wątroby, przełyku i skóry. An-tyrakotwórcze (rak piersi i jelita grubego) działanie ma także soja dzięki obecności genisteiny.

Sitosterol i stigmasterol występujące także w soi i nazywane są hormonami roślinnymi (fitoestroge-nami). Wykorzystywane są do produkcji prepara-tów łagodzących skutki menopauzy, stosowanych niekiedy zamiast hormonalnej terapii zastępczej.

Flawonoidy podtrzymują działanie adrenaliny, która działa mobilizująco i stymulująco. Dlatego też warto w naszej codziennej diecie uwzglednić dużo warzyw oraz nasiona roślin strączkowych.

Obecnie aktywne biologiczne połączenia flawo-noidów określa się jako bioflowonoidy. Ich niedo-bór w organizmie przejawia się najczęściej skłon-nością do pękania naczynek włosowatych (pod-skórne mikrowylewy, siniaki, krwawienia z dzią-seł, rozszerzone naczynka na twarzy, nogach idt.). W tych przypadkach stosuje się najczęściej rutynę, oraz zespół flawonoidów wydzielanych z owoców cytrusowych, a także herbatki bogate w te związ-ki (ziele ruty, ziele fiołka trójbarwnego, kwiaty gło-gu, świeża cytryna).

Flawonoidy są także obecne w ziołach, np. wy-ciąg z korzenia lukrecji ma działanie antyoksyda-cyjne i antybakteryjne, i produkuje się z niego leki mające działanie przeciwzapalne, przeciwwrzodo-we, rozkurczające, wykrztuśne oraz przeciwaler-giczne. Także w zielu nasturcji stwierdzono obec-ność flawonoidów. Hamują one rozwój bakterii a także wirusów i grzybów (w tym szczepów odpor-nych na antybiotyki). Oczyszcza ona i dezynfekuje drogi moczowe i oddechowe - zwalcza zakażenia bakteryjne, wirusowe, grzybicze tych okolic, za-palenie pęcherza moczowego, miedniczek nerko-wych, a także gruczołu krokowego. Wzmaga reak-cje odpornościowe, więc stosowana jest w leczeniu grypy. Preparaty z nasturcji poleca się przy chro-nicznych stanach zapalnych oskrzeli, rozedmie płuc, w stanach zapalnych gardła i migdałków, a także przy ranach i ropniach. Nasturcja może być także stosowana zewnętrznie, działa zapobiegaw-czo przeciw wypadaniu włosów i wpływa na ich wzrost.

Warto zadbać aby nasz organizm był „uzbrojo-ny” we flawonoidy. Warto zaopatrzyć sie w suple-menty diety oraz preparaty, które posiadają te or-ganiczne związki chemiczne.

Mariusz Gładysz

P O M Y S Ł N A Z D R O W I E


CUKRZYCA A ZDROWIEcukrzycaazdrowie.pl/Files/file/25/CaZ nr 25 Final - mała...Redakcja Magazynu...

Documents

Transcript of CUKRZYCA A ZDROWIEcukrzycaazdrowie.pl/Files/file/25/CaZ nr 25 Final - mała...Redakcja Magazynu...