Co to znaczy przetłumaczyć tekst? - polskamacierz.org„ska... · Nauczanie tłumaczenia- Jak...
Transcript of Co to znaczy przetłumaczyć tekst? - polskamacierz.org„ska... · Nauczanie tłumaczenia- Jak...
[email protected] | Maksi Kozińska
Nauczanie tłumaczenia- Jak pracować z
kandydatami do egzaminu A-level z języka
polskiego ?
Maksi Kozińska
Dwa sposoby przeprowadzenia zajęć:
1. Cała lekcja ćwiczeniowa- polegająca na
ćwiczeniach leksykalno-
gramatycznych przygotowujących do
tłumaczenia.
2. Lekcja, w której tematyka jest
powiązana z tematem tekstu do
tłumaczenia. Innymi słowy, lekcja
językowa na określony temat
angażująca sprawność tłumaczeniową.
Lekcję tłumaczeniową możemy podzielić na
trzy podstawowe części.
1. Ćwiczenia przed tłumaczeniem tekstu
– przygotowujące do tłumaczenia.
Wzbogacają zasób leksykalny
ucznia , rozwijają podsystem
gramatyczny w danych
językach. Zachodzi nabywanie
wiedzy związanej z np.
konwencją zapisu w danych
językach, itd.
Służą ku temu tzw. ćwiczenia
wprowadzające , ćwiczenia
rozwijające sprawność
rozumienia tekstu pisanego,
ćwiczenia leksykalno-
gramatyczne itd.
2. Właściwe tłumaczenie.
3. Przełożenie zdobytej wiedzy na innym
polu językowym. NIGDY LEKCJA Z
ELEMENTAMI TŁUMACZENIA , NIE
KOŃCZY SIĘ NA SAMYM
PRZETŁUMACZENIU TEKSTU!
Tłumaczenie czynność przeniesienia
tekstu w inny język traktuję jako
czynność jego „wyjaśniania’’,
wyjaśnieniu opartego na
„rozumieniu’’ i
„rozstrzyganiu’’(…)Gotowe
tłumaczenie jest jak gdyby
namacalnym, wymiernym
dowodem, że się idealnie zrozumiało
oryginał.
S. Barańczak
Przetłumaczyć tekst, to znaczy
znaleźć optymalne ekwiwalenty w
każdym z tych obszarów, jak
najbliższe rozwiązaniom użytym w
oryginale, ale zarazem nierażące
polskiego odbiorcy obcością i
nienaruszające reguł gramatycznych
ani tradycji stylistycznych języka
polskiego. Innymi słowy, chodzi o to,
by odgadnąć, jak
najprawdopodobniej wyglądałby
tekst, gdyby autor napisał go od razu
po polsku.
A. Belczyk
Jakikolwiek język docelowy.
Co to znaczy Co to znaczy
przetłumaczyć tekst?
Przetłumaczyć tekst, to znaczy
znaleźć optymalne ekwiwalenty w
każdym z tych obszarów, jak
najbliższe rozwiązaniom użytym w
oryginale, ale zarazem nierażące
polskiego odbiorcy obcością i
nienaruszające reguł gramatycznych
ani tradycji stylistycznych języka
polskiego. Innymi słowy, chodzi o to,
by odgadnąć, jak
najprawdopodobniej wyglądałby
tekst, gdyby autor napisał go od razu
po polsku.
A. Belczyk
Jakikolwiek język docelowy.
Co to znaczy przetłumaczyć tekst?
[email protected] | Maksi Kozińska
Przykłady ćwiczeń (niewymagających
produkcji językowej)
Kategoryzacyjne – odnajdywanie
niepasującego wyrazu.
Przyporządkowywanie słów do
określonej kategorii./
Uzupełnianie luk, tabel,
diagramów podanymi
słowami/wyrażeniami.
Opisywanie ilustracji podanymi
słowami/wyrażeniami.
Podporządkowywanie wyrazów
według określonego kryterium.
Dopasowywanie słów i wyrażeń w
jednym języku do ich
odpowiedników w drugim języku.
Wybór poprawnej w danym
kontekście formy
leksykalnej/gramatycznej.
Ćwiczenia wymagające produkcji
językowej.
Podpisywanie ilustracji.
Uzupełnianie luk, tabel,
diagramów.
Układanie zdań z podanymi
słowami/wyrażeniami (tzw.
tłumaczenie sterowane).
Parafrazowanie i streszczanie
zdań lub fragmentów tekstu.
Ćwiczenia typu odszukaj i
popraw błędy.
WSKAZÓWKI DLA UCZNIÓW
1. Przeczytaj uważnie CAŁY tekst oraz
jego tytuł i wszelkie dopiski, znajdujące się
przy tekście. Czasami uwagi i dopiski
znajdujące się w pobliżu tekstu mogą być
źródłem ważnych informacji. Upewnij się,
że wiesz, o czym poddawany tłumaczeniom
tekst traktuje.
2. Podkreśl wyrazy kluczowe. Jeśli nie
znasz ich znaczeń zastanów się nad
możliwościami znaczenia słowa
wynikającymi z kontekstu. Pomyśl nad ich
synonimami.
3. Tłumacz zdanie po zdaniu. Nie
tłumacz słowa po słowie. Twoim zadaniem
jest oddać sens tłumaczonego tekstu, a nie
podawać odpowiedniki pojedynczych słów
w języku docelowym.
4. Zmieniaj struktury, nie obawiaj się
zamieniać dwóch zdań w jedno lub jednego
w dwa i więcej. Ważne, by całość brzmiała
naturalnie dla odbiorców tekstu w danym
języku.
5. Przeczytaj uważnie swoje
tłumaczenie, czy brzmi ono
naturalnie/poprawnie w danym języku.
6. Czy w tekście występują
stwierdzenia, które po dosłownym
przetłumaczeniu na drugi język brzmią
bezsensu? Może to wyrażenia idiomatyczne
i nie należy ich tłumaczyć dosłownie.
7. Jeszcze raz przeczytaj uważnie
przetłumaczony tekst w poszukiwaniu
wszelkiej natury błędów – ortograficznych,
gramatycznych, stylistycznych.
[email protected] | Maksi Kozińska
Ćwiczenie
Zidentyfikuj i popraw błędy w
tłumaczeniach.
1. Masz przed sobą całe swoje życie.
/fragment dialogów filmowych/
……………………………………
……………………………….
2. Nie posługują się ani nie mają
dostępu do internetu.
……………………………………
……………………………….
3. Ta wiadomość nie posiada tematu./
komunikat w programie
pocztowym/
…………………………………………
…………………………………………
.
4. Przez całe wieki byli królami
rzeki./mowa o przewoźnikach,
którzy zmonopolizowali przeprawy
przez Tamizę/
……………………………………
…………………………………….
.
5. To było jak uderzenie młotkiem z
noskiem kulistym między oczy.
……………………………………
……………………………………
…
6. Firma Microsoft ogłosiła, że ma
zamiar sprzedawać nowe , a
zarazem większe karty pamięci dla
swojej konsoli XBOX 360.
……………………………………
……………………………………
……………………………………
……………………………………
………………………………
7. Sygnał dźwiękowy z wyjścia musi
zostać podłączony do wejścia karty
dźwiękowej wykorzystując
dodatkowy kabelek.
……………………………………
……………………………………
……………………………………
……………………………………
……………………………..
Ćwiczenie pochodzi z książki
Arkadiusza Belczyka, Poradnik
tłumacza.
Wskazówki
Bardzo ciekawym rozwiązaniem jest użycie języka
mówionego. Wykorzystać można audycje radiowe
lub lubiane przez uczniów krótkometrażowe filmy
pochodzący z YouTube. Nie więcej niż 5 do max. 10
minut filmu!!!
Zwracamy uwagę na szybkość mowy oraz na to,
czy monolog lub dialog jest wygłaszany
zrozumiale.
Zadaniem jest stworzenie napisów w języku
docelowym. Monolog jest lepszy do pracy
indywidualnej , a dialog do pracy grupowej (każdy
uczeń może otrzymać/ wybrać rozmówcę, którego
wypowiedzi będzie tłumaczył).
[email protected] | Maksi Kozińska
Tekst do tłumaczenia na egzaminie A2 w 2014 roku.
Ćwiczenie
Który z wyrazów nie pasuje? Skreśl niepasujący wyraz. Pierwszy punkt jest przykładem.
1. to divert - odwrócić, przewracać, zmieniać kierunek, przełączyć
2. to change- zmienić, przesiąść się, odwrócić, zmieniać się
3. to know- zaznać, poznać, wiedzieć , odgadywać
4. to believe- sądzić, wierzyć, uważać, nawracać
5. to remain- pozostawać, odczekiwać, przetrwać, zostać
6. to revolve (around)- ewoluować, obracać się, obiegać, kręcić się wokół
7. to affect- popierać, dotyczyć, wpływać, oddziaływać
Ćwiczenie
Uzupełnij kategorie podanymi wyrażeniami z ramki.
destiny , fate, workshop, apprentice, to divert, typewriter, to decide, training period, decydować, zawracać, staż, praktykant/ka, warsztat, los , przeznaczenie
[email protected] | Maksi Kozińska
Odpowiedz, na pytania.
Opowiedz, o czym jest przeczytany przez Ciebie fragment tekstu?
1. Jak nieobecność ojca bohaterki wpłynęła na nią samą?
2. Co zdaniem bohaterki tekstu zmieniło jej życie?
3. Dlaczego ojciec bohaterki nie mieszkał z nią?
4. Kim była matka bohaterki i z jaką klientelą miała do czynienia?
5. Czy matka była ważna dla bohaterki? Swoją wypowiedź uzasadnij.
Ciekawe pozycje książkowe:
Arkadiusz Belczyk, Poradnik tłumacza ,Wydawnictwo Idea.
Robin Macperson, English for Writers and Translators, Wydawnictwo naukowe PWN.
Stanisław Barańczak , Ocalone w tłumaczeniu, Wydawnictwo A5
.