chemia_pr_2012_123

16
Centralna Komisja Egzaminacyjna Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu. Układ graficzny © CKE 2010 Miejsce na naklejkę z kodem WPISUJE ZDAJĄCY KOD PESEL EGZAMIN MATURALNY Z CHEMII POZIOM ROZSZERZONY Instrukcja dla zdającego 1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 16 stron (zadania 1 – 37). Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu nadzorującego egzamin. 2. Rozwiązania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy każdym zadaniu. 3. W rozwiązaniach zadań rachunkowych przedstaw tok rozumowania prowadzący do ostatecznego wyniku oraz pamiętaj o jednostkach. 4. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem. 5. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraźnie przekreśl. 6. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie będą oceniane. 7. Możesz korzystać z karty wybranych tablic chemicznych, linijki oraz kalkulatora. 8. Na tej stronie oraz na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej naklejkę z kodem. 9. Nie wpisuj żadnych znaków w części przeznaczonej dla egzaminatora. CZERWIEC 2012 Czas pracy: 150 minut Liczba punktów do uzyskania: 60 MCH-R1_1P-123

Transcript of chemia_pr_2012_123

  • Centralna Komisja Egzaminacyjna

    Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczcia egzaminu.

    Uka

    d gr

    afic

    zny

    C

    KE

    2010

    Miejsce na naklejk

    z kodem

    WPISUJE ZDAJCY KOD PESEL

    EGZAMIN MATURALNY Z CHEMII

    POZIOM ROZSZERZONY

    Instrukcja dla zdajcego

    1. Sprawd, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 16 stron (zadania 1 37). Ewentualny brak zgo przewodniczcemu zespou nadzorujcego egzamin.

    2. Rozwizania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy kadym zadaniu.

    3. W rozwizaniach zada rachunkowych przedstaw tok rozumowania prowadzcy do ostatecznego wyniku oraz pamitaj o jednostkach.

    4. Pisz czytelnie. Uywaj dugopisu/pira tylko z czarnym tuszem/atramentem.

    5. Nie uywaj korektora, a bdne zapisy wyranie przekrel. 6. Pamitaj, e zapisy w brudnopisie nie bd oceniane. 7. Moesz korzysta z karty wybranych tablic chemicznych,

    linijki oraz kalkulatora. 8. Na tej stronie oraz na karcie odpowiedzi wpisz swj

    numer PESEL i przyklej naklejk z kodem. 9. Nie wpisuj adnych znakw w czci przeznaczonej

    dla egzaminatora.

    CZERWIEC 2012

    Czas pracy: 150 minut

    Liczba punktw do uzyskania: 60

    MCH-R1_1P-123

  • Egzamin maturalny z chemii Poziom rozszerzony

    2

    Zadanie 1. (1 pkt) Rozszczepienie radioizotopu 235 U przebiega zgodnie ze schematem:

    23592 U +

    10 n 9236 Kr + AZ E + 3 10 n

    Podaj symbol oraz liczb atomow i liczb masow nuklidu AZ E. Zadanie 2. (1 pkt)Poniej podano konfiguracje elektronowe atomw trzech pierwiastkw.

    Cu: 1s2 2s22p6 3s23p6 4s13d10

    C: 1s2 2s12p3

    Cr: 1s2 2s22p6 3s23p6 4s13d5 Podaj symbol pierwiastka, dla ktrego przedstawiono konfiguracj elektronow atomu w stanie wzbudzonym. ....................................................................................................................................................... Zadanie 3. (2 pkt) a) Uzupenij ponisze zdanie, podkrelajc waciwe okrelenia w kadym nawiasie. Fluorowodr ma ( wysz / nisz ) temperatur wrzenia ni chlorowodr, poniewa pomidzy czsteczkami fluorowodoru ( tworz si / nie tworz si ) wizania wodorowe, a midzy czsteczkami chlorowodoru ( tworz si / nie tworz si ) wizania wodorowe. b) Uzupenij ponisze zdanie, wpisujc wzory wybrane z poniszego zestawu.

    NH3, CO, HNO3, CaF2 Wizanie koordynacyjne, nazywane te wizaniem donorowo-akceptorowym, wystpuje w czsteczkach: .......................................................................................................................... .

  • Egzamin maturalny z chemii Poziom rozszerzony

    3

    Zadanie 4. (1 pkt) Poniej przedstawiono wzory wybranych tlenkw metali i niemetali.

    Al2O3 CaO SiO2 SO2 CO Na2O NO P4O10 Z powyszego zbioru wybierz i wpisz do tabeli wzory tych tlenkw, ktre reaguj z wod w temperaturze pokojowej, tworzc zasady lub kwasy.

    Wzory tlenkw, ktre w reakcji z wod tworz zasady kwasy

    Zadanie 5. (1 pkt) Pewien metal ma barw srebrzystobia, wysok temperatur topnienia i wrzenia, nie reaguje z kwasami nieutleniajcymi, ulega dziaaniu kwasu azotowego(V), reaguje ze stonym, gorcym kwasem siarkowym(VI). Chlorek, bromek i jodek tego metalu s wiatoczue i rozkadaj si na pierwiastki pod wpywem wiata sonecznego.

    Na podstawie: Encyklopedia szkolna. Chemia, Krakw 2005

    Podaj symbol lub nazw tego metalu.

    ................................................................... Zadanie 6. (2 pkt) Wodorotlenek glinu roztwarza si zarwno w kwasach, jak i w zasadach. W tych ostatnich przechodzi w tetrahydroksoglinian lub, przy duym nadmiarze jonw OH , w heksahydroksoglinian. Procesy te mona zilustrowa nastpujcym schematem:

    Al(OH)3 A B Na podstawie: A. Bielaski, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2004

    a) Uzupenij powyszy schemat, podajc wzory jonw oznaczonych literami A i B. Wzr jonu A: ................................................................................................................................ Wzr jonu B: ................................................................................................................................ b) Napisz w formie czsteczkowej rwnanie reakcji wodorotlenku glinu z kwasem

    siarkowym(VI). .......................................................................................................................................................

    +2OH-

    +OH-

  • Egzamin maturalny z chemii Poziom rozszerzony

    4

    Zadanie 7. (2 pkt) Wykonano dwa dowiadczenia, ktrych przebieg zilustrowano na poniszym schemacie. a) Napisz, co zaobserwowano podczas reakcji zachodzcych w probwkach I i II. Probwka I: ..................................................................................................................................

    ....................................................................................................................................................... Probwka II: .................................................................................................................................

    ....................................................................................................................................................... b) Napisz w formie jonowej skrconej rwnanie reakcji przebiegajcej w probwce II. ....................................................................................................................................................... Zadanie 8. (3 pkt) Dysponujesz nastpujcymi odczynnikami:

    Cu NaOH (aq) HCl (aq) CuSO4 (aq) H2O

    a) Wybierz odczynniki spord podanych powyej i opisz kolejne czynnoci, ktre naley wykona w celu otrzymania roztworu chlorku miedzi(II).

    .......................................................................................................................................................

    .......................................................................................................................................................

    ....................................................................................................................................................... b) Napisz w formie jonowej skrconej rwnania reakcji zachodzcych podczas tego

    dowiadczenia. .......................................................................................................................................................

    .......................................................................................................................................................

    Na2CO3 (aq)

    HCl (st.)

    I

    NaOH (st.)

    NH4Cl (aq)

    II

  • Egzamin maturalny z chemii Poziom rozszerzony

    5

    Zadanie 9. (2 pkt) W dwch reaktorach przebiegay reakcje:

    1) H2 (g) + I2 (g) 2HI (g) H = 53 kJ 2) 3H2 (g) + N2 (g) 2NH3 (g) H = 92 kJ

    Po pewnym czasie w obu reaktorach ustali si stan rwnowagi. Okrel, jak zmieni si wydajno reakcji otrzymywania jodowodoru oraz otrzymywania amoniaku (wzronie, zmaleje, nie ulegnie zmianie), jeeli a) po ustaleniu stanu rwnowagi zostanie zwikszone cinienie w warunkach

    izotermicznych.

    Wydajno reakcji 1) ................................................................................................................... Wydajno reakcji 2) ................................................................................................................... b) po ustaleniu stanu rwnowagi zwikszona zostanie temperatura w warunkach

    izobarycznych. Wydajno reakcji 1) ................................................................................................................... Wydajno reakcji 2) ................................................................................................................... Zadanie 10. (2 pkt) Poniej przedstawiono wzory wybranych jonw i czsteczek.

    HSO 4 OH NH 4 CO

    23 H2O H3O

    HCl

    a) Wybierz i wpisz do tabeli wzory czsteczek i jonw, ktre zgodnie z teori Brnsteda s w roztworach wodnych wycznie kwasami, oraz te, ktre s wycznie zasadami.

    Kwasy Zasady

    b) Spord wymienionych wyej drobin wybierz te, ktre tworz sprzone pary kwas-

    zasada. Napisz ich wzory w tabeli.

    Wzr kwasu Wzr zasady

    Sprzona para I Sprzona para II

  • Egzamin maturalny z chemii Poziom rozszerzony

    6

    Zadanie 11. (2 pkt) Do 120,00 cm3 wodnego roztworu azotanu(V) srebra o gstoci 1,10 g cm3 o nieznanym steniu dodano wod i otrzymano 500 cm3 roztworu o steniu 0,13 mol dm3.

    Oblicz stenie procentowe (w procentach masowych) roztworu azotanu(V) srebra przed rozcieczeniem wod. Wynik podaj z dokadnoci do pierwszego miejsca po przecinku.

    Obliczenia:

    Odpowied: Zadanie 12. (1 pkt) Ortofosforan(V) baru mona wytrci, mieszajc roztwory: chlorku baru i wodoroortofosforanu(V) sodu (Na2HPO4).

    Napisz w formie jonowej skrconej rwnanie reakcji otrzymywania ortofosforanu(V) baru przedstawion metod. ....................................................................................................................................................... Zadanie 13. (3 pkt) Do roztworu zawierajcego 2 mole azotanu(V) srebra(I) dodano rozcieczony roztwr zawierajcy 4 mole kwasu chlorowodorowego (reakcja I). Powstay osad odsczono, a do przesczu dodano roztwr zawierajcy 1 mol wodorotlenku wapnia (reakcja II).

    a) Napisz w formie czsteczkowej rwnanie reakcji I i w formie jonowej skrconej rwnanie reakcji II.

    Rwnanie reakcji I: ...................................................................................................................... Rwnanie reakcji II: ..................................................................................................................... b) Okrel pH roztworu otrzymanego w reakcji przesczu z wodorotlenkiem wapnia,

    stosujc zapis: pH=7 lub pH7. Roztwr ma pH .............................

  • Egzamin maturalny z chemii Poziom rozszerzony

    7

    Zadanie 14. (1 pkt) Fenoloftaleina zmienia barw w roztworze wodnym o 8,3 pH 10,0.

    Z roztworw I i II o podanych steniach jonw wodorotlenkowych wybierz ten, w ktrym fenoloftaleina zabarwi si na kolor malinowy.

    I c OH = 10-9 mol dm 3

    II c OH = 10-5 mol dm 3

    Fenoloftaleina zabarwi si na kolor malinowy w roztworze .............................. Zadanie 15. (2 pkt) Synteza amoniaku przebiega w fazie gazowej zgodnie z rwnaniem: 3H2 + N2 2NH3. Rwnanie kinetyczne opisujce zaleno szybkoci tej reakcji od ste substratw ma posta: v = k (c

    2H)3 c

    2N

    Wykonaj odpowiednie obliczenia i okrel, jak zmieni si (wzronie czy zmaleje i ile razy) szybko tej reakcji, jeeli przy niezmienionej iloci reagentw i niezmienionej temperaturze cinienie reagujcych gazw zmaleje dwukrotnie. Obliczenia: Odpowied:

    Zadanie16. (1 pkt)W trzech nieoznakowanych probwkach znajdoway si: stony kwas siarkowy(VI), rozcieczony kwas azotowy(V) i stony kwas azotowy(V). W celu identyfikacji zawartoci probwek przeprowadzono reakcje tych kwasw z miedzi i zanotowano obserwacje.

    Probwka I Probwka II Probwka III Zaobserwowano intensywne wydzielanie si brunatnego gazu.

    Wydziela si bezbarwny gaz o ostrym, duszcym zapachu.

    Po delikatnym ogrzaniu zawartoci probwki stwierdzono wydzielanie si bezbarwnego gazu, ktry po zetkniciu z powietrzem stawa si brunatny.

    Wpisz do poniszej tabeli wzory kwasw znajdujcych si w probwkach I, II i III,

    uwzgldniajc, czy kwas by stony, czy rozcieczony.

    Probwka I Probwka II Probwka III

    Wzr kwasu

  • Egzamin maturalny z chemii Poziom rozszerzony

    8

    Zadanie 17. (2 pkt) W 3 dm3 wodnego roztworu kwasu o wzorze oglnym HY w pewnej temperaturze znajduje si 5,4181023 jonw Y i 4,50 mola niezdysocjowanych czsteczek HY. Oblicz sta dysocjacji kwasu HY. Wynik podaj z dokadnoci do drugiego miejsca po przecinku. Obliczenia: Odpowied:

    Zadanie 18. (1 pkt) Nadtlenek wodoru moe wykazywa w reakcjach waciwoci redukujce lub utleniajce. Podaj, w ktrej reakcji (1. czy 2.) nadtlenek wodoru peni rol reduktora.

    1) 2I- + H2O2 + 2H+ I2 + 2H2O 2) 2MnO4

    - + 5H2O2 + 6H+ 2Mn2+ + 5O2 + 8H2O Rol reduktora nadtlenek wodoru peni w reakcji ..................... Zadanie 19. (3 pkt) Poniej przedstawiony jest schemat reakcji:

    Cr(OH)3 (s) + IO 3 + OH CrO 24 + I + H2O

    a) Napisz w formie jonowej z uwzgldnieniem pobieranych lub oddawanych elektronw (zapis jonowo-elektronowy) rwnania procesw utleniania i redukcji zachodzcych podczas tej reakcji.

    Rwnanie procesu utleniania:

    .......................................................................................................................................................

    Rwnanie procesu redukcji:

    ....................................................................................................................................................... b) Dobierz i uzupenij wspczynniki stechiometryczne w poniszym schemacie.

    ...... Cr(OH)3 (s) + ...... IO 3 + ...... OH ...... CrO 24 + I + H2O

  • Egzamin maturalny z chemii Poziom rozszerzony

    9

    Zadanie 20. (2 pkt) Trzy pytki metalowe o znanych masach zanurzono do roztworu siarczanu(VI) miedzi(II) zgodnie z poniszym rysunkiem.

    Po pewnym czasie pytki wyjto z roztworu, osuszono i zwaono. Okazao si, e masa pytki kadmowej zmalaa.

    a) Okrel, jak zmieniy si (wzrosy, nie ulegy zmianie, zmalay) masy pozostaych pytek.

    Masa pytki glinowej ..................................................................................... Masa pytki srebrnej ...................................................................................... b) Uzasadnij, dlaczego masa pytki kadmowej zmalaa. .......................................................................................................................................................

    ....................................................................................................................................................... Zadanie 21. (2 pkt) Regenerowalnym ogniwem stosowanym w pojazdach mechanicznych jest akumulator oowiowy, zwany kwasowym, o schemacie:

    () Pb | H2SO4 (aq) | PbO2, Pb (+)

    Podczas rozadowywania zachodz w nim nastpujce reakcje: elektroda dodatnia: PbO2 + 4H+ + SO42- + 2e- PbSO4 + 2H2O elektroda ujemna: Pb + SO42- PbSO4 + 2e-

    Podczas adowania akumulatora zachodz reakcje odwrotne. a) Korzystajc z powyszych informacji, napisz w formie czsteczkowej sumaryczne

    rwnanie reakcji zachodzcej podczas adowania akumulatora. ....................................................................................................................................................... b) Uzupenij ponisze zdania. W zdaniu 1. podkrel jedno okrelenie w nawiasie,

    a w zdaniu 2. podaj wzr odpowiedniego zwizku.

    1. Podczas adowania akumulatora stenie kwasu siarkowego(VI) ( maleje / wzrasta ). 2. Podczas rozadowywania akumulatora obie elektrody oowiane pokrywaj si .....................

    CuSO4 (aq)

    Cd Al Ag

  • Egzamin maturalny z chemii Poziom rozszerzony

    10

    Zadanie 22. (2 pkt) Podczas elektrolizy wodnych roztworw niektrych soli kwasw beztlenowych na katodzie wydziela si gazowy produkt, a roztwr wok katody zmienia odczyn. a) Spord poniej przedstawionych wzorw soli i nazw wskanikw wybierz wzr

    soli, ktra ulega opisanej przemianie, oraz nazw wskanika, ktry potwierdzi zmian odczynu roztworu. roztwory soli: CuCl2, NaCl wskaniki: fenoloftaleina, oran metylowy

    Wzr soli: ............................................... Nazwa wskanika: ............................................... b) Okrel, jak zmieni si barwa wybranego wskanika w przestrzeni katodowej.

    Odpowied uzasadnij, piszc odpowiednie rwnanie reakcji elektrodowej. Wskanik zmieni barw na ........................................................................................ Rwnanie reakcji: ....................................................................................................................................................... Zadanie 23. (1 pkt) Pewien wglowodr ma wzr sumaryczny C5H10.

    Korzystajc z zawartych w tabeli informacji dotyczcych budowy czsteczki tego wglowodoru, przedstaw jego wzr pstrukturalny (grupowy).

    Liczba wiza Liczba atomw wgla I-rzdowych II-rzdowych III-rzdowych IV-rzdowych 15 0 1 3 1 0

    Zadanie 24. (1 pkt) Przedstaw wzr pstrukturalny (grupowy) powstaego gwnego produktu reakcji addycji dwch moli czsteczek bromowodoru do jednego mola czsteczek but-1-ynu zgodnie z regu Markownikowa.

    .......................................................................................................................................................

  • Egzamin maturalny z chemii Poziom rozszerzony

    11

    Zadanie 25. (2 pkt) Wanym monomerem do produkcji kauczuku syntetycznego jest 2-metylobuta-1,3-dien, zwany izoprenem. Mona go otrzyma z propenu w wieloetapowym procesie. W etapie I nastpuje dimeryzacja propenu na katalizatorze glinoorganicznym (AlR3). W etapie II nastpuje izomeryzacja 2-metylopent-1-enu, a w III piroliza (rozkad pod wpywem wysokiej temperatury) produktu izomeryzacji.

    Korzystajc z powyszej informacji i przedstawionego cigu przemian, napisz rwnania reakcji etapu I i III, stosujc wzory pstrukturalne (grupowe) zwizkw organicznych. Rwnania reakcji: Etap I: ........................................................................................................................................... Etap III: ........................................................................................................................................ Zadanie 26. (2 pkt) Poniej przedstawiono rwnania reakcji cakowitego spalania metanu i propanu.

    CH4 + 2O2 CO2 + 2H2O C3H8 + 5O2 3CO2 + 4H2O

    Po cakowitym spaleniu 16,80 dm 3 mieszaniny gazw skadajcej si z metanu i propanu, zmierzonej w warunkach normalnych (p = 1013,25 hPa, T = 273,15 K) otrzymano 38,28 dm 3 tlenku wgla(IV) zmierzonego w temperaturze 373,15 K i pod cinieniem normalnym. Oblicz zawarto procentow (w % objtociowych) propanu w mieszaninie gazw. Staa gazowa R = 83,14 dm 3 hPa mol 1 K 1 . Wynik podaj z dokadnoci do drugiego miejsca po przecinku.

    Obliczenia: Odpowied:

    propen 2-metylopent-1-en 2-metylopent-2-en izopren + metan I II III

  • Egzamin maturalny z chemii Poziom rozszerzony

    12

    Informacja do zadania27. i 28. Benzenol (hydroksybenzen, fenol) jest siln trucizn. Obecno grupy hydroksylowej w czsteczce benzenolu sprzyja reakcjom podstawienia, grupa ta dziaa bowiem aktywujco. W niektrych przypadkach, ze wzgldu na du reaktywno benzenolu, trudno jest zatrzyma reakcj na etapie monopodstawienia. Przykadem jest reakcja benzenolu z bromem, ktra zachodzi w stosunku molowym n OHHC 56 : n 2Br = 1 : 3 i prowadzi do powstania trudno rozpuszczalnej tribromopochodnej. Reakcj bromowania benzenolu mona wykorzysta do oznaczania zawartoci tego zwizku w ciekach przemysowych. Zadanie 27. (3 pkt) a) Napisz, korzystajc z powyszej informacji, rwnanie reakcji benzenolu z bromem.

    Zwizki organiczne przedstaw za pomoc uproszczonych wzorw strukturalnych.

    b) Podaj nazw systematyczn organicznego produktu reakcji. .......................................................................................................................................................

    c) Okrel, wedug jakiego mechanizmu (rodnikowego, elektrofilowego czy nukleofilowego) zachodzi opisana reakcja.

    ....................................................................................................................................................... Zadanie 28. (2 pkt) Podczas badania prbki cieku fabrycznego stwierdzono, e benzenol (jedyny fenol w tym cieku) zawarty w 150 cm 3 tej prbki reaguje z 0,007665 g bromu. Graniczna warto stenia fenoli w wodzie podziemnej klasy IV wynosi 0,05 mg dm 3 .

    Oblicz, ile razy stenie benzenolu w prbce cieku fabrycznego jest wiksze od wartoci granicznej stenia fenoli dla wody podziemnej klasy IV. W obliczeniach przyjmij przyblione wartoci mas molowych: M Br = 80 g mol 1 , M C = 12 g mol 1 , M O = 16 g mol 1 , M H = 1 g mol 1 .

    Obliczenia : Odpowied :

  • Egzamin maturalny z chemii Poziom rozszerzony

    13

    Zadanie 29. (1 pkt) Podaj wzory pstrukturalne (grupowe) wszystkich aldehydw, ktre mona otrzyma w wyniku utlenienia alkoholi o wzorze C4H9OH.

    Zadanie 30. (2 pkt) Zaprojektuj dowiadczenie, ktrego przebieg pozwoli na potwierdzenie obecnoci etano-1,2-diolu w probwce I i benzenolu w probwce II. a) Wybierz odczynnik, ktry potwierdzi obecno etano-1,2-diolu w probwce I, oraz

    odczynnik, ktry potwierdzi obecno benzenolu w probwce II. Uzupenij schemat dowiadczenia, wpisujc nazwy lub wzory odczynnikw wybranych spord nastpujcych: wodny roztwr AgNO3 z dodatkiem wodnego roztworu NH3 zawiesina Cu(OH)2 wodny roztwr FeCl3

    b) Napisz, co potwierdzi obecno etano-1,2-diolu w probwce I oraz benzenolu

    w probwce II. Probwka I: ..................................................................................................................................

    .......................................................................................................................................................

    Probwka II: .................................................................................................................................

    ....................................................................................................................................................... Zadanie 31. (1 pkt) Spord poniszych wzorw wybierz wszystkie, ktre przedstawiaj zwizki mogce wykazywa czynno optyczn, i napisz ich numery.

    HOCH2CH(OH)CHO CH3CH(OH)CH3 CH3CH2CH(OH)COOH CH3CH2CH(OH)CH3 I II III IV Czynno optyczn mog wykazywa zwizki ......................................................

    I

    .........................

    etano-1,2-diol

    II

    .........................

    benzenol (aq)

  • Egzamin maturalny z chemii Poziom rozszerzony

    14

    Zadanie 32. (1 pkt) Moc acuchowych kwasw karboksylowych zaley midzy innymi od liczby atomw wgla w czsteczce, a take od obecnoci poczonych z atomami wgla atomw pierwiastkw o duej elektroujemnoci, np. chloru. Wpyw elektroujemnych atomw jest nastpujcy:

    im wiksza jest ich liczba w czsteczce, tym moc kwasu jest wiksza, im bardziej atomy te s oddalone od grupy karboksylowej, tym moc kwasu jest

    mniejsza. Uszereguj podane poniej kwasy zgodnie ze wzrostem ich mocy i napisz ich numery. CH3CH(Cl)CH2COOH C2H5C(Cl2)COOH C2H5CH2COOH C2H5CH(Cl)COOH I II III IV ....................................................................................................................................................... Zadanie 33. (1 pkt) Monohydroksylowe hydroksykwasy w odpowiednich warunkach ulegaj midzyczsteczkowej estryfikacji. Wizania estrowe mog tworzy si midzy wieloma czsteczkami hydroksykwasw, prowadzc do powstawania poliestrw. Napisz rwnanie reakcji powstawania acuchowego estru z trzech czsteczek kwasu 2-hydroksypropanowego (mlekowego), uzupeniajc poniszy schemat.

    3 CH COOHCH3

    OH +

    Zadanie 34. (1 pkt) Czsteczka aminokwasu o wzorze oglnym H2NCH(R)COOH w silnie kwasowym roztworze ma dwie grupy o charakterze kwasowym: (I) NH3+ i (II) COOH. Stae kwasowoci Ka (stae dysocjacji) dla obu grup wynosz: Ka(I)1010, Ka(II)103. Oce, ktra grupa kwasowa w pierwszej kolejnoci bdzie oddawaa proton, gdy do zakwaszonego roztworu aminokwasu doda si zasad. Odpowiedz i zilustruj zachodzcy proces, zapisujc w formie jonowej skrconej rwnanie reakcji tego aminokwasu (w formie wystpujcej w rodowisku kwasowym) z zasad. W pierwszej kolejnoci bdzie oddawaa proton grupa ............................................................... Rwnanie reakcji: .......................................................................................................................................................

  • Egzamin maturalny z chemii Poziom rozszerzony

    15

    Zadanie 35. (1 pkt) Przeprowadzono dowiadczenie, ktrego przebieg przedstawiono na poniszym schemacie.

    Podaj numery probwek, w ktrych biako jaja kurzego ulego odwracalnej koagulacji (wysoleniu). Biako ulego wysoleniu w probwkach ...................................................................................... Zadanie 36. (1 pkt) Oce prawdziwo poniszych zda. Wpisz liter P, jeeli zdanie jest prawdziwe, lub liter F, jeeli jest faszywe.

    Zdanie P/F 1. Reakcja ksantoproteinowa zachodzi podczas dziaania stonego kwasu

    azotowego(V) na biako i w jej wyniku pojawia si charakterystyczne pomaraczowe zabarwienie, ktre pod dziaaniem roztworu amoniaku zmienia si na te.

    2. Reakcja ksantoproteinowa polega na nitrowaniu reszt aminokwasowych wystpujcych w czsteczkach biaek i zawierajcych piercienie aromatyczne.

    3. Reakcja biuretowa zachodzi podczas dziaania siarczanu(VI) miedzi(II) na biako w rodowisku zasadowym, w wyniku czego powstaje zwizek kompleksowy o barwie zielonej.

    Zadanie 37. (1 pkt) Poniej przedstawiono wzr aspartamu (syntetycznego rodka sodzcego).

    CHCH2COOH

    NH2 C

    O

    NH CHCH2

    C O CH3

    O

    Podaj wzory pstrukturalne (grupowe) trzech zwizkw, ktre powstaj w wyniku cakowitej hydrolizy aspartamu.

    roztwr biaka jaja kurzego

    I

    Pb(NO3)2 (aq) NaCl (aq)

    II IV

    (NH4)2SO4 (aq)

    III

    H2SO4 (st.)

  • Egzamin maturalny z chemii Poziom rozszerzony

    16

    BRUDNOPIS

    /ColorImageDict > /JPEG2000ColorACSImageDict > /JPEG2000ColorImageDict > /AntiAliasGrayImages false /CropGrayImages true /GrayImageMinResolution 300 /GrayImageMinResolutionPolicy /OK /DownsampleGrayImages false /GrayImageDownsampleType /Bicubic /GrayImageResolution 300 /GrayImageDepth -1 /GrayImageMinDownsampleDepth 2 /GrayImageDownsampleThreshold 1.50000 /EncodeGrayImages false /GrayImageFilter /DCTEncode /AutoFilterGrayImages true /GrayImageAutoFilterStrategy /JPEG /GrayACSImageDict > /GrayImageDict > /JPEG2000GrayACSImageDict > /JPEG2000GrayImageDict > /AntiAliasMonoImages false /CropMonoImages true /MonoImageMinResolution 1200 /MonoImageMinResolutionPolicy /OK /DownsampleMonoImages false /MonoImageDownsampleType /Bicubic /MonoImageResolution 1200 /MonoImageDepth -1 /MonoImageDownsampleThreshold 1.50000 /EncodeMonoImages false /MonoImageFilter /CCITTFaxEncode /MonoImageDict > /AllowPSXObjects false /CheckCompliance [ /None ] /PDFX1aCheck false /PDFX3Check false /PDFXCompliantPDFOnly false /PDFXNoTrimBoxError true /PDFXTrimBoxToMediaBoxOffset [ 0.00000 0.00000 0.00000 0.00000 ] /PDFXSetBleedBoxToMediaBox true /PDFXBleedBoxToTrimBoxOffset [ 0.00000 0.00000 0.00000 0.00000 ] /PDFXOutputIntentProfile (None) /PDFXOutputConditionIdentifier () /PDFXOutputCondition () /PDFXRegistryName () /PDFXTrapped /False

    /CreateJDFFile false /Description > /Namespace [ (Adobe) (Common) (1.0) ] /OtherNamespaces [ > /FormElements false /GenerateStructure false /IncludeBookmarks false /IncludeHyperlinks false /IncludeInteractive false /IncludeLayers false /IncludeProfiles false /MultimediaHandling /UseObjectSettings /Namespace [ (Adobe) (CreativeSuite) (2.0) ] /PDFXOutputIntentProfileSelector /DocumentCMYK /PreserveEditing true /UntaggedCMYKHandling /LeaveUntagged /UntaggedRGBHandling /UseDocumentProfile /UseDocumentBleed false >> ]>> setdistillerparams> setpagedevice