Charakterystyka współpracy Narodowego Banku - Aktualności · PRACA DYPLOMOWA Charakterystyka...

WYŻSZA SZKOŁA FINANSÓW I PRAWA

W BIELSKU-BIAŁEJ

STUDIA PODYPLOMOWE: MECHANIZMY FUNKCJONOWANIA

STREFY EURO

Projekt realizowany z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu

edukacji ekonomicznej

PRACA DYPLOMOWA

Charakterystyka współpracy Narodowego Banku

Polskiego z Europejskim Bankiem Centralnym obecnie i

po wejściu Polski do strefy euro

Autor: Promotor:

Tomasz Stanaszek Prof. nadzw. dr hab. Jan Ostoj

Bielsko-Biała, rok 2015

Charakterystyka współpracy Narodowego Banku Polskiego z Europejskim Bankiem Centralnym obecnie i po wejściu Polski do strefy euro

2

Spis treści

Wprowadzenie .................................................................................................. 3

I. Narodowy Bank Polski ............................................................................. 5

1.1 Zarys historyczny – od powstania NBP do przemian w roku 1989 ............................ 5

1.2 Zarys historyczny - od przemian w roku 1989 do wejścia Polski do UE ................... 8

1.3 Zadania i funkcje NBP ........................................................................................... 14

1.3.1 Wyznaczanie i realizacja polityki pieniężnej ............................................................................... 15

1.3.2 Działalność emisyjna NBP ......................................................................................................... 18

1.3.3 Zarządzanie rezerwami dewizowymi .......................................................................................... 20

1.3.4 Działalność statystyczna NBP..................................................................................................... 22

1.3.5 Działalność edukacyjna i informacyjna NBP ............................................................................... 23

1.3.6 Obsługa skarbu państwa przez NBP ............................................................................................ 24

1.3.7 Współpraca NBP z międzynarodowymi instytucjami finansowymi.............................................. 25

1.4 Struktura organizacyjna NBP ................................................................................. 26

II. Europejski Bank Centralny w systemie narodowych banków

centralnych ..................................................................................................... 28

2.1 Zarys historyczny powstania Unii Gospodarczej i Walutowej................................. 28

2.2 Europejski Bank Centralny ..................................................................................... 31

2.3 Europejski System Banków Centralnych ................................................................ 33

2.4 Eurosystem ............................................................................................................ 35

III. Obecna współpraca Narodowego Banku Polskiego z Europejskim

Bankiem Centralnym ..................................................................................... 36

Zakończenie .................................................................................................... 60

Literatura ....................................................................................................... 61

Wykaz tabel .................................................................................................... 64

Wykaz schematów .......................................................................................... 64

Wykaz wykresów ............................................................................................ 64

Wykaz skrótów ............................................................................................... 65


3

Wprowadzenie

W dniu 1 maja 2004 roku Polska wraz z dziewięcioma innymi krajami dołączyła

do struktur Unii Europejskiej stając się jej pełnoprawnym członkiem, co było poprzedzone

wieloma negocjacjami i stało się to 15 lat po historycznych przemianach roku 1989.

Jednocześnie Polska weszła w skład Europejskiego Systemu Banków Centralnych, do

którego obecnie należy 28 państw członkowskich UE oraz stała się członkiem Unii

Gospodarczej i Walutowej, lecz do tej pory ma status państwa objętego tymczasową

derogacją* w obszarze przyjęcia waluty euro stanowiącego kolejny etap naszej integracji z

Unią Europejską.

Niniejsza praca stara się przybliżyć mały wycinek ogólnoeuropejskich zmian obecnie

zachodzących i mających dalekosiężny skutek dla kolejnych pokoleń, dlatego podjęty temat

„Charakterystyka współpracy Narodowego Banku Polskiego z Europejskim Bankiem

Centralnym obecnie i po wejściu Polski do strefy euro” wydawał się na tyle zajmujący, że

warto go bardziej zgłębić. Struktura pracy wynika z podjętego tematu. Chcąc bowiem

prawidłowo scharakteryzować współpracę Narodowego Banku Polskiego z Europejskim

Bankiem Centralnym, należy najpierw rozpoznać charakter współpracujących podmiotów

oraz struktury, w ramach których współpraca ta się odbywa uwzględniając przy tym

uwarunkowania gospodarcze badanego procesu. Stanowi to warunek prawidłowego opisu

relacji powstających w ramach współpracy NBP i EBC, stanowiącego cel niniejszej pracy.

Dlatego praca została podzielona na trzy rozdziały:

Pierwszy rozdział poświecono charakterystyce Narodowego Banku Polskiego od

jego powstania w 1945 roku po czasy współczesne, czyli przez okres 70 lat, jego

zadania, funkcje i strukturę organizacyjną.

Drugi rozdział zawiera charakterystykę Europejskiego Banku Centralnego,

Europejskiego Systemu Banków Centralnych oraz Eurosystemu.

Trzeci rozdział zawiera opis współpracy pomiędzy Narodowym Bankiem Polskim,

a Europejskim Bankiem Centralnym.

*derogacja to czasowe lub trwałe wyłączenie państwa członkowskiego Unii Europejskiej z obowiązku wypełniania zobowiązań płynących z traktatów i prawa wspólnotowego


4

Celem badawczym niniejszej pracy jest próba przedstawienia zakresu obecnej

oraz przyszłej współpracy pomiędzy Narodowym Bankiem Polskim, a Europejskim

Bankiem Centralnym. W pracy posłużono się głównie metodą obserwacji i badania

literaturowego, w tym polegającego na analizie i porównaniach w czasie i przestrzeni aktów

prawnych regulujących rolę, cele, i instrumenty oddziaływania na gospodarkę Narodowego

Banku Polskiego, Europejskiego Banku Centralnego oraz aktów prawnych konstytuujących

funkcjonowanie Unii Europejskiej. Porównanie to zostało oparte w szczególności o zapisy

w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 roku, zwanej dalej Ustawą o NBP1 oraz zapisy w

Traktacie o Unii Europejskiej i Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej2 wraz z

dołączonym protokołem numer 43, który stanowi statut Europejskiego Systemu Banków

Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego. Oprócz tych aktów prawnych, różnego

rodzaju dane statystyczne czy liczbowe potrzebne do zobrazowania opisywanej kwestii były

pobierane z oficjalnej strony internetowej Narodowego Banku Polskiego4 oraz

Europejskiego Banku Centralnego5. Uzyskane rezultaty zestawiono w formie tabelarycznej

pozwalającej na dokonanie syntezy, dzięki wizualizacji uzyskanych rezultatów badania.

Problematyka która została podjęta w niniejszej pracy miała za zadanie nakreślić ogólny

zarys problemu, jednak ze względu na objętość zostały scharakteryzowane najistotniejsze

wątki. Jednak już teraz można zauważyć złożoność tematu, a będzie on dalej ewoluował

gdyż Polska jako kraj nadal jest poza strefą euro. Nasuwa się więc pytanie, kiedy Polska ma

przystąpić do Eurosystemu, a także na jakich zasadach? Jest to problem z którym musimy

się zmierzyć, przy czym - jak się wydaje - nie należy odkładać tego zbytnio w czasie, gdyż

może się okazać, że zostaniemy sami z naszą walutą pośród innych europejskich państw.

1http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19971400938 - Dz. U. 1997, nr 140, poz. 938 – ustawa z dnia

29 sierpnia 1997 roku o Narodowym Banku Polskim (tekst jednolity Dz. U. 2013, nr 0, poz. 908 z dnia 9

sierpnia 2013 roku z późniejszymi zmianami), zwana dalej „Ustawą o NBP” 2http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:12012E/TXT - Dz. Urzędowy Unii Europejskiej,

nr C 326 z dnia 26 października 2012 roku - Traktat o Unii Europejskiej i Traktat o funkcjonowaniu Unii

Europejskiej - wersja skonsolidowana, zwany dalej „Traktatem o UE i Traktatem o funkcjonowaniu UE”

https://www.ecb.europa.eu/ecb/legal/pdf/c_32620121026pl.pdf - traktat o UE i traktat funkcjonowaniu UE

(wersja pdf) 3http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:12012E/TXT - Dz. Urzędowy Unii Europejskiej,

nr C 326 z dnia 26 października 2012 roku - Traktat o Unii Europejskiej i Traktat o funkcjonowaniu Unii

Europejskiej - wersja skonsolidowana – protokół nr 4 w sprawie statutu Europejskiego Systemu Banków

Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego, zwany dalej „Statutem ESBC i EBC”

https://www.ecb.europa.eu/ecb/legal/pdf/pl_statute_from_c_11520080509pl02010328.pdf - protokół nr 4

(wersja pdf) 4http://www.nbp.pl

5https://www.ecb.europa.eu

http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19971400938

http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:12012E/TXT

https://www.ecb.europa.eu/ecb/legal/pdf/c_32620121026pl.pdf


https://www.ecb.europa.eu/ecb/legal/pdf/pl_statute_from_c_11520080509pl02010328.pdf

http://www.nbp.pl/

https://www.ecb.europa.eu/


5

I. Narodowy Bank Polski

1.1 Zarys historyczny – od powstania NBP do przemian w roku 1989

Narodowy Bank Polski powstał w trudnych czasach po zakończeniu II wojny

światowej na mocy dekretu z dnia 15 stycznia 1945 roku, jako instytucja państwowa.

Posiadał on wtedy wyłączne prawo emisyjne na obszarze całego kraju, a jej wysokość jest

określana przez Radę Ministrów na wniosek Ministra Skarbu i zabezpieczona całym

majątkiem państwowym i wszystkimi dochodami Skarbu Państwa6. Zgodnie z przyjętym

statusem zakładano, że będzie to bank emisyjny nieangażujący się w finansowanie

odradzającego się przemysłu, jednak prowadzona przez państwo polityka centralnego

planowania szybko zweryfikowała ten stan. W roku 1946 powierzono NBP „kontrolę

finansową oraz bezpośrednie kredytowanie przedsiębiorstw w górnictwie węglowym, a także

w przemyśle hutniczym i włókienniczym”7.

W gospodarce socjalistycznej, która nie opierała się o zasady wolnorynkowe

działalność NBP była podporządkowana decyzjom politycznym i znacząco odbiegała od

obecnej definicji banku centralnego. „Działalność kredytowa i emisyjna banku centralnego

podporządkowana była celom ogólnogospodarczym, w praktyce – wytycznym ministra

finansów, z tego względu NBP przypominał agendę Ministerstwa Finansów niż normalny

bank centralny”8. Zakres emisji oparty był na relacji dochodów pieniężnych i wydatków

ludności, jednak taka polityka miała swoje konsekwencje, a skutkiem tego była wymiana

pieniądza. W dniu 28 października 1950 roku sejm uchwalił ustawę o zmianie systemu

pieniężnego9, która określała zasady wymiany. Ceny, płace i emerytury według relacji 100

starych złotych = 3 nowe złote, natomiast zasoby gotówkowe 100 złotych = 1 złoty. Złoty,

który był emitowany przez NBP miał parytet i kurs taki sam jak rubel rosyjski - 0,222 grama

czystego złota i stanowił równowartość

dolara, czyli relacja wynosiła 1 dolar = 4 złote, co

było przez ponad 20 lat podstawowym kursem złotego w rozrachunkach z zagranicą.

6http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19450040014 - Dz. U. 1945, nr 4, poz. 14 – dekret z dnia 15

stycznia 1945 roku o Narodowym Banku Polskim 7http://www.nbp.pl/publikacje/historia/rzut.pdf - Leszczyńska C.: „Zarys historii polskiej bankowości

centralnej”, Warszawa 2010, str. 42 8Leszczyńska C.: Zarys historii polskiej… op. cit., str. 47 9http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19500500459 - Dz. U. 1950, nr 50, poz. 459 – ustawa z dnia

28 października 1950 roku o zmianie systemu pieniężnego


http://www.nbp.pl/publikacje/historia/rzut.pdf



6

Dla przeciętnego obywatela nie miało to jednak większego znaczenia, w tym okresie polski

złoty był wyłącznie walutą wewnętrzną, niewymienialną na inne waluty, wypieranym w

szczególności przez dolara. „Sytuacja nieco zmieniła się po 1956 roku, kiedy prawo

dewizowe zostało zliberalizowane, od tego momentu można było posiadać waluty obce,

natomiast handel nimi był zakazany (istniał czarny rynek walutowy)”10

.

Na skutek różnych decyzji politycznych w okresie powojennym NBP

sukcesywnie przejmował funkcje innych istniejących instytucji finansowych, co

doprowadziło do sytuacji powstania pełnego monopolu w zakresie bankowości w ówczesnej

Polsce jednak bardzo uzależnionym od decyzji politycznych i administracyjnych. W dniu 13

kwietnia 1960 roku została wydana ustawa prawo bankowe11

, która określała zasady

funkcjonowania i organizację systemu bankowego w Polsce. System ten tworzyły NBP,

Bank Inwestycyjny, Bank Rolny który w późniejszym czasie zmienił nazwę na Bank

Gospodarki Żywnościowej, Powszechna Kasa Oszczędności, Bank Handlowy w Warszawie,

Bank Polska Kasa Opieki. W tym też okresie przez NBP została przekazana na rzecz Banku

Handlowego obsługa płatności z tytułu obrotów z zagranicą, a także kredytowanie i

prowadzenie rachunków przedsiębiorstw uczestniczących w handlu zagranicznym. Bank

Inwestycyjny został zlikwidowany na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23

października 1969 roku12

, a jego kompetencje zostały przekazane pozostałym bankom.

Zmiany te miały na celu koncentrację wszystkich czynności bankowych w kilku

instytucjach, które miały ściśle określony zakres działalności.

W roku 1975 do struktur NBP włączono Powszechną Kasę Oszczędności, której

głównym zadaniem było gromadzenie wkładów pieniężnych i udzielanie kredytów ludności

i ten stan trwał do roku 1987 kiedy to wydzielono PKO ze struktur NBP. W latach 80 polska

bankowość ograniczała się do czterech instytucji i były to NBP, Bank Gospodarki

Żywnościowej, Bank Handlowy oraz Bank Polska Kasa Opieki. W tym też okresie zaczęły

powstawać nowe podmioty w sektorze bankowym, które zwiastowały nadejście

rewolucyjnych zmian w całym sektorze finansowym.

10Leszczyńska C.: Zarys historii polskiej… op. cit., str. 48 11http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19600200121 - Dz. U. 1960, nr 20, poz. 121 – ustawa z dnia

13 kwietnia 1960 roku o prawie bankowym 12http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19690310252 - Dz. U. 1969, nr 31, poz. 252 – rozporządzenie

Rady Ministrów z dnia 23 października 1969 roku w sprawie zasad i trybu likwidacji Banku Inwestycyjnego




7

Burzliwe lata 80 XX wieku przyniosły wiele zmian zarówno ustrojowych jak i społecznych,

był to czas strajków i stanu wojennego, a objawem tego były braki w zaopatrzeniu,

reglamentacja podstawowych produktów żywnościowych, wprowadzenie systemu

kartkowego, ukryte i jawne podwyżki cen co w końcu doprowadziło do szybkiego wzrostu

inflacji. W okresie tym zaczęto wprowadzać reformy „wprowadzono ograniczoną

liberalizację rynku, w 1982 roku ustanowiono trzy kategorie cen w zależności od stopnia ich

kontroli przez państwo - umowne, urzędowe i regulowane. Wszystkie te posunięcia

przyniosły przejściowe uspokojenie sytuacji, ale nie rozwiązały zasadniczych problemów

związanych z niewydolnością systemu”13

.

26 lutego 1982 roku weszła w życie nowa ustawa zawierająca zapis, że „NBP

jest centralnym bankiem państwa, bankiem emisyjnym oraz centralną instytucją kredytową,

oszczędnościową, rozliczeniową i dewizową”14

. W myśl tej ustawy NBP miał jednak ściśle

współpracować z administracją państwową w ustalaniu i realizowaniu polityki gospodarczej

państwa, a w szczególności w kształtowaniu polityki pieniężno-kredytowej. Oznaczało to

zatem zależność od państwa i wpływ państwa na działalność emisyjną oraz kredytową NBP,

w tym również - na finansowanie deficytu budżetowego. Również w 1982 roku na mocy

ustawy z dnia 26 lutego, uchylono zasadę parytetu złotego w złocie, która obowiązywała od

1950 roku, zlikwidowano kursy podstawowe oraz wycofano złotego dewizowego15

. W roku

1988 zapadła decyzja o wyłączeniu z NBP działalności depozytowo-kredytowej, oraz

utworzeniu nowych banków komercyjnych na bazie oddziałów operacyjnych rozsianych po

całym kraju. „Nowo utworzone banki - było ich dziewięć rozpoczęły działalność z dniem 1

lutego 1989 roku, tworząc trzon bankowości komercyjnej”16

.

Rok 1989 to pierwsze wybory i dokonana zmiana systemu politycznego. Spowodowało to

wymuszenie budowy nowej gospodarki wolnorynkowej, niemniej jednak wdrażając nowe

wolnorynkowe rozwiązania trzeba było zmierzyć się z wieloma trudnościami. Główne

problemy tamtego okresu - to mała efektywność przedsiębiorstw w większości

państwowych, wysokie zadłużenie zagraniczne, zacofanie technologiczne oraz

niedostosowanie rynku do aktualnych potrzeb społeczeństwa.

13Leszczyńska C.: Zarys historii polskiej… op. cit., str. 51 14http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19820070057 - Dz. U. 1982, nr 7, poz. 57 – ustawa z dnia 26

lutego 1982 roku o statucie Narodowego Banku Polskiego, art. 2 15http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19820070056 - Dz. U. 1982, nr 7, poz. 56 – ustawa z dnia 26

lutego 1982 roku – Prawo bankowe 16Leszczyńska C.: Zarys historii polskiej… op. cit. str. 55




8

1.2 Zarys historyczny - od przemian w roku 1989 do wejścia Polski do UE

Początek lat dziewięćdziesiątych to szereg reform po zmianach ustrojowych,

które dokonały się w Polsce i całkowicie zmieniły obraz zarówno polityczny jak i

społeczny. Problemem był wysoki stopień „dolaryzacji”, oraz odziedziczenie wielkiego

deficytu, co miało związek z odgórną polityką nakazową i niedostosowanie podaży do

popytu, co doprowadziło do hiperinflacji. W zachodzących zmianach uczestniczył NBP,

którego głównym zadaniem miało być systematyczne obniżanie inflacji oraz przywrócenie

równowagi pieniężnej, a także budowa dwupoziomowego systemu bankowego co wiązało

się z koniecznością zmiany statutu i zakresu działalności. Uchwalona ustawa z 31 stycznia

1989 roku stanowiła, że „NBP jest bankiem emisyjnym państwa oraz centralną instytucją

kredytową, rozliczeniową i centralną bankową instytucją dewizową”17

. Jest to powtórzenie

zapisu ustawy z 1982 roku, a w artykule numer 5 czytamy, że NBP w „ma na celu w

szczególności umacnianie pieniądza polskiego oraz współdziała w realizacji polityki

gospodarczej państwa”18

.

W maju 1989 roku utworzono Departament Nadzoru Bankowego, który został

przekształcony w Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego. Również w styczniu tego

roku weszła w życie ustawa prawo bankowe19

, która zakładała powstanie nowych

podmiotów bankowych, także z kapitałem zagranicznym, w formie spółek czy banków

spółdzielczych. W roku 1992 powołano do życia Krajową Izbę Rozliczeniową z inicjatywy

Związku Banków Polskich, 16 największych banków oraz NBP. Obecnie KIR „pełniąc

kluczową rolę w obszarze rozliczeń międzybankowych, jest odpowiedzialna za bezpieczny i

prawidłowy ich przebieg oraz za niezawodną elektroniczną wymianę informacji w tym

obszarze”20

. Całkowite zaprzestanie usług dla klientów poza bankami i jednostkami

budżetowymi nastąpiło w roku 1993, w którym to roku „wydzielono z NBP Polski Bank

Inwestycyjny, który przejął przede wszystkim depozyty walutowe ludności przechowywane w

NBP”21

.

17http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19890040022 - Dz. U. 1989, nr 4, poz. 22 – ustawa z dnia 31

stycznia 1989 roku o Narodowym Banku Polskim, art. 2 18Ustawa o Narodowym Banku Polskim – z dnia 31 stycznia 1989 roku - Dz. U. 1989, nr 4, poz. 22, art. 5 19http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19890040021 - Dz. U. 1989, nr 4, poz. 21 – ustawa z dnia 31

stycznia 1989 roku prawo bankowe 20http://www.kir.pl/o-nas/o-firmie/o-kir/ 21Leszczyńska C.: Zarys historii polskiej… op. cit., str. 55



http://www.kir.pl/o-nas/o-firmie/o-kir/


9

Wyhamowanie inflacji pozwoliło na unormowanie sytuacji płatniczej i pozwoliło

zapoczątkować kształtowanie kursu złotego na rynku walutowym, co w konsekwencji

doprowadziło do zapewnienia złotemu statusu waluty wymienialnej. W lipcu 1994 Sejm

uchwalił ustawę o denominacji złotego22

, a wykonanie tej operacji powierzył Narodowemu

Bankowi Polskiemu, a cała operacja została przeprowadzona w roku 1995. Denominacja

polegała na „skreśleniu” czterech zer i w ten sposób 10 000 to 1 złoty, a 1 000 000 to 100

złotych i według tej relacji były przeliczane wszystkie ceny, płace, zobowiązania czy

należności, a banknotami i monetami z tej wymiany posługujemy się do dzisiejszego dnia.

W połowie lat 90 XX wieku zaczęto coraz bardziej realniej myśleć o przystąpieniu Polski do

struktur Unii Europejskiej i w lutym 1994 roku wszedł w życie układ stowarzyszeniowy, był

on przewidziany na okres 10 lat i miał się zakończyć pełnym członkostwem. W okresie tym

„Polska miała wprowadzić niezbędne dostosowania umożliwiające spełnienie określonych

warunków ekonomicznych i prawnych - ugruntowanie gospodarki rynkowej, spełnienie

norm dotyczących m.in. swobodnego przepływu towarów, zbliżenie przepisów prawnych

itp.”23

.

Do przygotowań przedakcesyjnych należało również spełnienie wymagań dotyczących NBP

jako banku centralnego co zostało wypełnione poprzez zapisy w Konstytucji RP z 2

kwietnia 1997 roku uchwalonej przez Zgromadzenie Narodowe, gdzie w rozdziale X o

nazwie Finanse Publiczne w artykule 227, punkt 1 jest zapis, że „centralnym bankiem

państwa jest Narodowy Banko Polski. Przysługuje mu wyłączne prawo emisji pieniądza oraz

ustalania i realizowania polityki pieniężnej”24

. Z kolei w dniu 29 sierpnia 1997 roku została

uchwalona Ustawa o Narodowym Banku Polskim25

. Ustawa ta dała, w rozumieniu

standardów europejskich, pełną niezależność Narodowemu Bankowi Polskiemu,

wprowadzono w niej zakaz finansowania deficytu budżetowego. Nadzór nad działalnością

banków powierzono utworzonej Komisji Nadzoru Bankowego, a decyzje i zadania

określone przez Komisję realizuje Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego.

22http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19940840386 - Dz. U. 1994, nr 84, poz. 386 – ustawa z dnia 7

lipca 1994 roku o denominacji złotego 23Leszczyńska C.: Zarys historii polskiej… op. cit., str. 66 24http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19970780483 - Dz. U. 1997, nr 78, poz. 483 - Konstytucja

Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2

kwietnia 1997 roku, przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 roku,

podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 roku, art. 227, pkt. 1 25Ustawa o NBP z dnia 29 sierpnia 1997r (tekst jednolity Dz. U. 2013, nr 0, poz. 908 z dnia 9 sierpnia 2013r z

późn. zm.)




10

Również w tej ustawie powołano do życia Radę Polityki Pieniężnej, która corocznie ustala

założenia polityki pieniężnej, ustala wysokość stóp procentowych, zasady i stopy rezerwy

obowiązkowej banków czy ustala zasady operacji otwartego rynku. RPP jako organ NBP

opracowała „Średniookresową strategię polityki pieniężnej na lata 1998-2003”26

oraz

„Strategię polityki pieniężnej po 2003 roku”27

. Podpisany 16 kwietnia 2003 roku w Atenach

Traktat o przystąpieniu Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej stanowi zaś prawną

podstawę określającą warunki przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, a w artykule

numer 2 tego traktatu jest zapis, że „od dnia przystąpienia nowe Państwa Członkowskie są

związane postanowieniami Traktatów założycielskich i aktów przyjętych przez instytucje

Wspólnot i Europejski Bank Centralny przed dniem przystąpienia”28

.

Oba te akty prawne, czyli Konstytucja RP i Ustawa o NBP gwarantują niezależność, a

obecna sytuacja Narodowego Banku Polskiego, jako banku centralnego jest stabilna i istotna

dla Polski, jako kraju będącego członkiem UE, a jednocześnie krajem mającym przyjąć

wspólną walutę euro. W kwietniu 2000 roku nastąpiło upłynnienie kursu złotego i w ten

sposób polska waluta miała być kształtowana przez rynek.

Dzień 1 maja 2004 roku to historyczna data przystąpienia Polski do struktur Unii

Europejskiej, w tym też dniu Polska stała się pełnoprawnym członkiem Europejskiego

Systemu Banków Centralnych, który obecnie zrzesza 28 państw Unii Europejskiej (stan na

rok 2015), z perspektywą wejścia (nie ma ustalonej konkretnej daty) do struktur

Eurosystemu zrzeszającego 19 państw (stan na rok 2015) w których walutą jest euro.

Obecność Polski w strukturach Unii Europejskiej, a tym samym w Europejskim Systemie

Banków Centralnych, jest wynikiem realizacji wielu kryteriów i warunków które należało

spełnić, aby 1 maja 2004 roku zostać pełnoprawnym członkiem.

Najważniejsze etapy integracji Polski z Unią Europejską przedstawia poniższa tabela.

26https://www.nbp.pl/polityka_pieniezna/dokumenty/strategia/strategia_1999_2003.pdf

dokument - „Średniookresowa strategia polityki pieniężnej na lata 1999 - 2003”, Warszawa, wrzesień 1998 27https://www.nbp.pl/polityka_pieniezna/dokumenty/strategia/strategia_2003.pdf

dokument - „Strategia polityki pieniężnej po 2003 roku”, Warszawa, luty 2003 28http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20040900864 - Dz. U. 2004, nr 90, poz. 864 - Traktat

dotyczący przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej – część pierwsza, art. 2

https://www.nbp.pl/polityka_pieniezna/dokumenty/strategia/strategia_1999_2003.pdf

https://www.nbp.pl/polityka_pieniezna/dokumenty/strategia/strategia_2003.pdf



11

Tabela nr 1. Najważniejsze etapy integracji Polski z UE

Rok Wydarzenie

1988

nawiązanie stosunków dyplomatycznych między Polską, a Europejską Wspólnotą

Gospodarczą

początek zmian ustrojowo-gospodarczych w Polsce

1990 złożenie przez Polskę oficjalnego wniosku o stowarzyszenie ze Wspólnotami

Europejskimi

1991 podpisanie „Układu Europejskiego” ustanawiającego stowarzyszenie między RP, a

Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi

1992 zaczyna obowiązywać pierwsza część „Układu Europejskiego” dotycząca współpracy

handlowej, zwana umową przejściową

1993

uzgodnienie przez Radę Europejską w Kopenhadze możliwości członkostwa w UE krajów

stowarzyszonych po spełnieniu kryteriów politycznych i ekonomicznych, nazwanych

„kryteriami kopenhaskimi”

1994

złożenie w Atenach przez Polskę wniosku o członkostwo w UE

przyjęcie przez Rada Europejska w Essen strategii przygotowania państw z Europy

Środkowej i Wschodniej do członkostwa w UE, zwaną „strategią przed członkowską

1995

przyjęcie w Cannes przez Radę Europejską „Białej księgi” w sprawie przygotowania

krajów stowarzyszonych Europy Środkowej i Wschodniej do integracji z jednolitym

rynkiem UE

1996 uchwała w sprawie przygotowania Polski do członkostwa w Unii Europejskiej

rozpoczęcie działalności Urząd Komitetu Integracji Europejskiej (UKIE)

1997

podjęcie przez Rada Europejska decyzji o rozpoczęciu procesu rozszerzania Unii

Europejskiej o wszystkie ubiegające się o członkostwo państwa z Europy Środkowej i Wschodniej

1998

ustanowienie urzędu Pełnomocnika Rządu do Spraw Negocjacji o Członkostwo Polski w

Unii Europejskiej

przyjęcie Narodowego Programu Przygotowania do Członkostwa w Unii Europejskiej

1999 tymczasowe zamknięcia negocjacji w obszarze negocjacyjnym "Unia Gospodarcza i

Walutowa"

2000

powołanie Komisji Prawa Europejskiego dla rozpatrywania projektów ustaw

dostosowujących polskie prawo do prawa Unii Europejskiej

podpisanie traktatu w Nicei zawierającego między innymi szczegóły dotyczące zmian

instytucjonalnych w Unii Europejskiej

2001 opublikowanie przez KE raportu w którym wskazano przewidywane rozszerzenie UE w

2004 roku

2002

rozpoczęcie prac przygotowawczych nad tekstem Traktatu Akcesyjnego

zatwierdzenie przez Radę Europejską w Kopenhadze wyniku rokowań akcesyjnych z 10

państwami kandydującymi i zamknięcia negocjacji we wszystkich obszarach

negocjacyjnych

2003

zatwierdzenie w Brukseli przez Radę Unii Europejskiej projektu Traktatu Akcesyjnego

podpisanie w Atenach Traktatu Akcesyjnego będącego prawną podstawą przystąpienia

(akcesji) 10 krajów Europy Środkowej i Wschodniej do struktur Unii Europejskiej

ogólnokrajowe referendum w sprawie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej

2004 Polska zostaje pełnoprawnym członkiem Unii Europejskiej

źródło: opracowanie własne na podstawie:

https://polskawue.gov.pl/Glowne,wydarzenia,procesu,integracyjnego,479.html

https://polskawue.gov.pl/Glowne,wydarzenia,procesu,integracyjnego,479.html


12

Aktualna strategia integracji Polski ze strefą euro jest sprecyzowana w dokumencie Rady

Ministrów „Program Konwergencji - aktualizacja 2014”29

który jest opracowywany i

aktualizowany od 2004 roku. Dokument ten przedstawia prognozę sytuacji gospodarczej

naszego kraju i finansów publicznych zgodnie z wytycznymi dotyczącymi programów

stabilności i konwergencji innych państw Unii Europejskiej. Strategia integracji została

oparta na czterech filarach które zostały krótko scharakteryzowane w poniższej tabeli.

Tabela nr 2. Filary strategii integracji Polski ze strefą euro

Filar Charakterystyka

1

Ukierunkowanie polityki gospodarczej Polski na trwałe wypełnienie kryteriów konwergencji, a w

szczególności dotyczących dyscypliny fiskalnej oraz spełnienie wymogów uczestnictwa w ramach

struktury „ERM II” czyli europejskiego systemu regulowania kursów walutowych przez okres 2 lat, a

także osiągnięcie porozumienia politycznego niezbędnego do wprowadzenia odpowiednich zmian prawnych niezbędnych do przyjęcia wspólnej waluty. Warunki te zostały sformułowane przez rząd w

2010 roku w dokumencie „Uwarunkowania realizacji kolejnych etapów Mapy Drogowej Przyjęcia

Euro przez Polskę”30.

2

Podjęcie dodatkowych działań wzmacniających potencjał polskiej gospodarki, gdyż brak

odpowiedniego przygotowania przed przyjęciem euro do funkcjonowania w warunkach wspólnej

polityki pieniężnej i kursowej może przynieść negatywne efekty, które wystąpiły w niektórych innych

państwach strefy euro.

3

Gruntowne przygotowanie techniczno-organizacyjnej strony procesu. W tym celu został opracowany

dokument „Ramy Strategiczne Narodowego Planu Wprowadzenia Euro”31 z roku 2010. W związku z

intensywnością zachodzących zmian w UE uznano konieczność aktualizacji tego dokumentu w

zakresie konsekwencji ww. zmian dla strategii przygotowań do wprowadzenia euro w Polsce.

4 Ustabilizowanie sytuacji w strefie euro, a w szczególności jej wzmocnienie instytucjonalne w tym

utworzenie systemu zarządzania kryzysowego oraz mechanizmów zapobiegających powstawaniu

kryzysów w przyszłości


http://ec.europa.eu/europe2020/pdf/csr2014/cp2014_poland_pl.pdf

W przyszłości czeka nas proces integracji ze strefą euro jednak przedtem musimy spełniać

kryteria konwergencji (zbieżności) czyli wymogów dotyczących gospodarki, a które zostały

określone w artykule 140 Traktatu o funkcjonowaniu UE i załączonym protokole numer

1332

. Kryteria konwergencji według podziału na dwie kategorię z krótką charakterystyką

przedstawia tabela numer 3.

29


dokument - „Program Konwergencji - aktualizacja 2014”, Warszawa, kwiecień 2014 30https://polskawue.gov.pl/files/polska_w_ue/Euro/Uwarunkownia_kolejnych_etapow_przyjecia_euro.pdf

dokument - „Uwarunkowania realizacji kolejnych etapów Mapy Drogowej Przyjęcia Euro przez Polskę”,

Warszawa, kwiecień 2009 31https://polskawue.gov.pl/files/polska_w_ue/Euro/Ramy_strategiczne_10_2010.pdf

dokument - „Ramy Strategiczne Narodowego Planu Wprowadzenia Euro”, Warszawa, październik 2010 32http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:12012E/TXT - Dz. Urzędowy Unii

Europejskiej, nr C326 z dnia 26 października 2012 roku – wersja skonsolidowana traktatu o funkcjonowaniu

Unii Europejskiej – protokół nr 13 w sprawie kryteriów konwergencji



https://polskawue.gov.pl/files/polska_w_ue/Euro/Uwarunkownia_kolejnych_etapow_przyjecia_euro.pdf

https://polskawue.gov.pl/files/polska_w_ue/Euro/Ramy_strategiczne_10_2010.pdf



13

Tabela nr 3. Kryteria konwergencji

Nazwa Charakterystyka

kate

gori

e m

on

etarn

e

kryterium

stabilności cen

średnia stopa inflacji w kraju aspirującym do strefy euro odnotowana

w ciągu jednego roku poprzedzającego badania nie może przekraczać

o więcej niż o 1,5 punktu procentowego inflacji w 3 krajach UE o

najbardziej zbliżonym poziomie cen, a inflacja ta jest mierzona przy

pomocy 12-miesięcznej średniej wartości zharmonizowanego indeksu

cen konsumpcyjnych (HICP)

kryterium

stóp procentowych

średnie stopy procentowe w kraju aspirującym do strefy euro

odnotowane w ciągu jednego roku poprzedzającego badania nie może

przekraczać o więcej niż o 2 punkty procentowe średniego poziomu cen w 3 krajach UE o najbardziej zbliżonym poziomie cen

kryterium

kursu walutowego

wymaga uczestnictwa złotego w Europejskim Mechanizmie

Kursowym (ERM II) przez okres minimum 2 lat i jest związane z

utrzymaniem wahań kursowych złotego względem euro w przedziale

+/-15%, w tym czasie nie może być dokonywana dewaluacja. Przy

parytecie ustalonym pomiędzy Ministerstwem Finansów i NBP

z jednej strony, a Komitetem ERM II złożonym z przedstawicieli

ministrów finansów i banków centralnych państw członkowskich oraz

Komisji Europejskiej i EBC z drugiej strony. Przy ustalonym

poziomie 4 zł za 1 euro, polski złoty musiałby się utrzymywać

w przedziale 3,40-4,60 zł za euro. Istnieje możliwość wynegocjowania

zmiany parytetu centralnego w trakcie pobytu w ERM II

kate

gori

e fi

skaln

e kryterium

długu publicznego

dług publiczny kraju aspirującego do strefy euro nie powinien

przekroczyć 60% produktu krajowego brutto (PKB). Określana jest

skuteczność spełniania tych założeń i w przypadku przekroczenia jest

oceniane czy przekroczenie ma charakter tymczasowy

kryterium

deficytu

budżetowego

deficyt budżetowy kraju aspirującego do strefy euro nie powinien być

wyższe niż 3% produktu krajowego brutto (PKB). Określana jest

skuteczność spełniania tych założeń i w przypadku przekroczenia jest

oceniane czy tempo zbliżania się do wyznaczonego progu jest w pełni

zadawalające


http://europa.eu/legislation_summaries/economic_and_monetary_affairs/institutional_and_economic_framework/ec0013_pl.htm

Okres siedemdziesięciu lat istnienia NBP pokazał całe spektrum zmian jakie ten bank

przeszedł od jego powstania, przez okres socjalizmu, aż po dzień dzisiejszy, gdzie

uczestniczy na szczeblu międzynarodowym w podejmowaniu kluczowych decyzji. Jako

jedna z najważniejszych instytucji państwa z szeroko zapewnioną autonomią działania i

może prowadzić rozsądną politykę pieniężną, a równocześnie zapewniać prawidłowy

rozwój i funkcjonowanie całego systemu bankowego. Obecny okres to ścisła współpraca

NBP z EBC i dlatego warto bliżej przyjrzeć się zadaniom, funkcjom, celom oraz

instrumentom ich osiągania co starano się przybliżyć w kolejnych rozdziałach niniejszej

pracy.




14

1.3 Zadania i funkcje NBP

Narodowy Bank Polski wypełnia zadania zawarte w Konstytucji

Rzeczypospolitej Polskiej oraz określone w „Ustawie o NBP” z dnia 29 sierpnia 1997 roku

przy jednoczesnym zagwarantowaniu jego niezależności od innych organów państwa czy

też wahań nastrojów społeczno-politycznych. W artykule numer 3 tejże ustawy jest zapis, że

„podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy

jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego

celu NBP”33

.

Poglądowo strukturę najważniejszych zadań NBP przedstawiono na schemacie numer 1.

Schemat 1. Najważniejsze zadania realizowane przez NBP

źródło: opracowanie własne na podstawie: http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/o_nbp/o_nbp.html

33Ustawa o NBP z dnia 29 sierpnia 1997r (tekst jednolity Dz. U. 2013, nr 0, poz. 908 z dnia 9 sierpnia 2013r z

późn. zm.), art. 3

ZADANIA NBP

1. wyznaczanie i realizacja polityki

pieniężnej

2. działalność emisyjna

4. działalność statystyczna

6. obsługa skarbu państwa 7. współpraca z

międzynarodowymi instytucjami finansowymi

5. działalność edukacyjna i informacyjna

3. zarządzanie rezerwami

dewizowymi

http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/o_nbp/o_nbp.html


15

1.3.1 Wyznaczanie i realizacja polityki pieniężnej

Wyznaczanie i realizacja polityki pieniężnej - to główne zadanie realizowane przez

Narodowy Bank Polski. Zadanie to jest możliwe do realizacji dzięki posiadanej przez NBP

niezależności funkcjonalnej, a ma źródło w artykule numer 12, pkt. 1 ustawy o Narodowym

Banku Polskim, gdzie jest zapis, że ”Rada Polityki Pieniężnej, zwana dalej „Radą”, ustala

corocznie założenia polityki pieniężnej i przedkłada je do wiadomości Sejmowi

równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej. Rada

składa Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od

zakończenia roku budżetowego”34

.

Obecnie w realizacji polityki pieniężnej jest wykorzystywana strategia

bezpośredniego celu inflacyjnego, który został określony w uchwale Rady Polityki

Pieniężnej z dnia 30 września 2003 roku. W uchwale tej określono iż „od stycznia 2004r.

będzie realizowany ciągły cel inflacyjny na poziomie 2,5% w ujęciu rok do roku, z

dopuszczalnym przedziałem wahań +/-1 punkt procentowy”35

.

W ramach tej strategii Rada Polityki Pieniężnej zgodnie z artykułem numer 12, ust.2, pkt.1

ustawy o Narodowym Banku Polskim „określa poziom stóp procentowych”36

. Wysokość

obecnie obowiązujących stóp procentowych w Polsce zostały ustalone przez Radę Polityki

Pieniężnej w dniu 5 marca 2015 roku i opublikowane w Dzienniku Urzędowym

Narodowego Banku Polskiego w uchwale nr 1/201537

. Na ostatnim posiedzeniu RPP, które

odbyło się w dniach 5-6 maja 2015 roku podjęto decyzję o utrzymaniu wielkości stóp

procentowych na niezmienionym poziomie38

.

Wysokość aktualnie obowiązujących stóp procentowych przedstawia poniższa tabela.


późn. zm.), art.12, pkt. 1 35http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WMP20030480736 - Monitor Polski 2003, nr 48, poz. 736 -

uchwała RPP z dnia 30 września 2003 roku w sprawie ustalenia założeń polityki pieniężnej na rok 2004,

pkt.I 36Ustawa o NBP z dnia 29 sierpnia 1997r (tekst jednolity Dz. U. 2013, nr 0, poz. 908 z dnia 9 sierpnia 2013r z

późn. zm.), art. 12, ust. 2, pkt. 1 37http://dzu.nbp.pl/eDziennik/DU_NBP/2015/2/akt.pdf - Dziennik Urzędowy NBP 2015, poz. 2 - uchwała nr

1/2015 Rady Polityki Pieniężnej z dnia z 4 marca 2015 roku w sprawie stopy referencyjnej, oprocentowania

kredytów refinansowych, oprocentowania lokaty terminowej oraz stopy redyskontowej weksli w NBP 38http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/aktualnosci/wiadomosci_2015/rpp_2015_05_06.html

http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WMP20030480736

http://dzu.nbp.pl/eDziennik/DU_NBP/2015/2/akt.pdf

http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/aktualnosci/wiadomosci_2015/rpp_2015_05_06.html


16

Tabela nr 4. Podstawowe stopy procentowe NBP

Stopa procentowa: Oprocentowanie w

skali rocznej Obowiązuje od

referencyjna

określająca oprocentowanie podstawowych operacji

otwartego rynku prowadzonych przez NBP 1,50% 05.03.2015

lombardowa

udzielany pod zastaw papierów wartościowych 2,50% 05.03.2015

depozytowa

przyjmowana od banków przez NBP 0,50% 05.03.2015

redyskonta weksli

przyjmowana od banków do redyskonta przez NBP 1,75% 05.03.2015

źródło: http://dzu.nbp.pl/eDziennik/DU_NBP/2015/2/akt.pdf (dostęp dn. 4 marca 2015 roku)

Wykres numer 1 przedstawia wysokość czterech podstawowych stóp procentowych na

przestrzeni lat 2012-2015 i dla każdej z analizowanych stóp zauważyć można wyraźną

tendencję spadkową. Ostatnia zmiana dokonana w marcu 2015 roku jest pierwszą w historii

gdzie Rada Polityki Pieniężnej zdecydowała się na uchwalenie stóp na tak niskim poziomie.

Dla referencyjnej stopy procentowej to spadek w porównaniu z majem 2012 roku o 3,25

pkt. proc., lombardowej 3,75 pkt. proc., depozytowej 2,75 pkt. proc., a dla redyskonta

weksli to 3,25 pkt. proc. Zmienność stóp procentowych przedstawia wykres numer 1.

Wykres nr 1. Wysokość stóp procentowych w latach 2012-2015


http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/dzienne/stopy_archiwum.htm

2012 V

2012 XI

2012 XII

2013 I

2013 II

2013 III

2013 V

2013 VI

2013 VII

2014 X

2015 III

referencyjna 4,75 4,5 4,25 4 3,75 3,25 3 2,75 2,5 2 1,5

lombardowa 6,25 6 5,75 5,5 5,25 4,75 4,5 4,25 4 3 2,5

depozytowa 3,25 3 2,75 2,5 2,25 1,75 1,5 1,25 1 1 0,5

redyskonta weksli 5 4,75 4,5 4,25 4 3,5 3,25 3 2,75 2,25 1,75

0

1

2

3

4

5

6

7

rodzaj stopy procentowej

Stopy procentowe w latach 2012-2015


http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/dzienne/stopy_archiwum.htm


17

Narodowy Bank Polski utrzymuje odpowiedni poziom stóp procentowych który jest

jednocześnie spójny z realizowanym celem inflacyjnym. W konsekwencji prowadzi to do

zbudowania trwałego wzrostu gospodarczego oraz ustabilizowania inflacji i w tym celu

wykorzystywane są nowoczesne instrumenty polityki pieniężnej, które zostały krótko

scharakteryzowane w tabeli numer 5.

Tabela nr 5. Instrumenty polityki pieniężnej

lp. Nazwa Krótka charakterystyka

1 operacje otwartego

rynku

Transakcje dokonywane z inicjatywy banku centralnego z bankami komercyjnymi i polegają na sprzedaży lub kupnie

papierów wartościowych lub dewiz oraz emisji własnych

papierów dłużnych banku centralnego. Operacje te mają zrównoważyć popyt i podaż środków utrzymywanych przez

banki komercyjne w banku centralnym co skutkuje wpływem

banku centralnego na poziom krótkoterminowych stóp

procentowych na rynku międzybankowym. Obecnie operacje otwartego rynku przeprowadzane przez NBP polegają na emisji

własnych papierów dłużnych (7-dniowych bonów pieniężnych),

których minimalna rentowność jest równa stopie referencyjnej wyznaczonej przez Radę Polityki Pieniężnej.

2 operacje depozytowo-

kredytowe

Mają służyć łagodzeniu wahań związanych z prowadzeniem

przez NBP operacji otwartego rynku poprzez kredyt lombardowy

czy lokatę terminową banków w NBP jako depozyt na koniec dnia co pozwala na zagospodarowanie nadwyżek finansowych.

Operacje kredytowo-depozytowe NBP wpływają na wysokość

stóp procentowych na rynku pieniężnym, których górną granicę stanowi oprocentowanie kredytu lombardowego, a dolną

oprocentowanie depozytu w NBP. Bank centralny może udzielić

bankowi komercyjnemu kredytu lombardowego pod zastaw skarbowych papierów wartościowych, a jego wysokość nie może

przekroczyć 80% ich wartości nominalnej i ma na celu pokrycie

krótkookresowych niedoborów płynności finansowej.

3 rezerwa obowiązkowa

Jej celem jest łagodzenie wpływu bieżących zmian w płynności sektora bankowego na stopy procentowe rynku

międzybankowego oraz służy do ograniczenia nadpłynności

banków. NBP, jako bank centralny nakłada na banki obowiązek utrzymywania rezerwy obowiązkowej, a jej wysokość jest

ustalana przez RPP i od 31 grudnia 2010 roku wynosi 3,5%.

Rezerwa obowiązkowa jest utrzymywana na rachunkach w NBP

i jest oprocentowane na poziomie 0,9 stopy referencyjnej, określającej oprocentowanie podstawowych operacji otwartego

rynku prowadzonych przez Narodowy Bank Polski.


http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/o_nbp/informacje/polityka_pieniezna.html



18

1.3.2 Działalność emisyjna NBP

Jest realizowana przez Narodowy Bank Polski na podstawie zapisu w artykule numer 4

ustawy o Narodowym Banku Polskim, który mówi o tym, że „NBP przysługuje wyłączne

prawo emitowania znaków pieniężnych Rzeczypospolitej Polskiej”39

, a rozdział 5 tejże

ustawy określa szczegółowe zasady emisji znaków pieniężnych. Oznacza to, że NBP jest

jedyną instytucją uprawnioną do wprowadzania do obiegu pieniężnego złotych i groszy w

formie banknotów i monet, które stanowią prawny środek płatniczy na obszarze

Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie a artykułem 33 ustawy „wzory i wartość nominalną

banknotów oraz wzory, wartość nominalną, stop, próbę i masę monet oraz wielkość emisji

znaków pieniężnych, jak również terminy wprowadzenia ich do obiegu ustala Prezes NBP w

drodze zarządzenia”40

.

Na podstawie dwóch zarządzeń prezesa NBP, którym była w tym okresie Hanna

Gronkiewicz-Waltz z 29 listopada 1994 roku41

wprowadzono do obiegu 9 monet o nominale

1, 2, 5, 10, 20, 50 - groszy i 1, 2, 5 - złoty oraz 3 banknoty o nominale 10, 20, 50 złotych i z

12 maja 1995 roku42

gdzie wprowadzono 2 banknoty o nominale 100 i 200 złotych.

Wszystkimi wówczas wprowadzonymi monetami i banknotami posługujemy się do

dzisiejszego dnia. Od marca 2014 roku do obiegu zostały wprowadzone nowe wzory monet

o nominałach 1, 2 i 5 groszy, natomiast w kwietniu tego samego roku zostały wprowadzone

nowe, zmodernizowane i lepiej zabezpieczone banknoty (za wyjątkiem banknotu 200

złotowego). Zarówno nowo wprowadzone monety jak i banknoty będą funkcjonowały

równocześnie z już będącymi w powszechnym obiegu. Również wycofywanie z obiegu

znaków pieniężnych odbywa się na mocy zarządzenia prezesa NBP i po upływie

określonego terminu przestają być środkiem płatniczym. Również zużyte lub uszkodzone

znaki pieniężne przestają być prawnym środkiem płatniczym i podlegają wymianie,

natomiast fałszywe znaki pieniężne podlegają zatrzymaniu, bez prawa do zwrotu ich

równowartości.


późn. zm.), art. 4 40Ustawa o NBP z dnia 29 sierpnia 1997r (tekst jednolity Dz. U. 2013, nr 0, poz. 908 z dnia 9 sierpnia 2013r z

późn. zm.), art. 33 41http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WMP19940640575&min=1 Monitor Polski 1994, nr 64, poz. 575 -

zarządzenia prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 29 listopada 1994 roku w sprawie ustalenia

wzorów banknotów nominalnej wartości 10zł, 20zl i 50zł oraz wzorów, stopu i masy (wagi) monet o

nominalnej wartości 1gr, 2gr, 5gr, 10gr, 20gr, 50gr, 1zł, 2zł, 5zł oraz terminu wprowadzenia ich do obiegu 42

http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WMP19950250306&min=1 Monitor Polski 1995, nr 25, poz. 306 -

zarządzenie Prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 12 maja 1995 roku w sprawie ustalenia wzorów

banknotów nominalnej wartości 100 zł i 200 zł oraz terminu wprowadzenia ich do obiegu.

http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WMP19940640575&min=1



19

Oprócz monet i banknotów, które są w powszechnym użytku, zgodnie z artykułem 36

ustawy o Narodowym Banku Polskim jest mowa o tym, że „NBP może prowadzić w kraju i

za granicą sprzedaż monet, banknotów i numizmatów przeznaczonych na cele

kolekcjonerskie”43

. Stanowią one prawny środek płatniczy, a ich siła nabywcza jest

określona na awersie, jednak wartość jest o wiele wyższa od wartości nominalnej i stanowić

może formę lokaty kapitału dla jej posiadacza, a realną wartość określa rynek

numizmatyczny. Obecnie NBP emituje:

obiegowe monety o nominale 5 zł

srebrne lub złote monety kolekcjonerskie o nominale 10, 20, 50, 100, 200 i 500 zł

banknoty kolekcjonerskie44

o nominale 10, 20 i 50 zł (pierwszy został wyemitowany

w 2006 roku i do tej pory ukazało się 6 takich banknotów)

złote monety uncjowe* „Orzeł Bielik”

o nominale 50 zł – zawierający 1/10 uncję czystego złota – 3,10 g



o nominale 500 zł – zawierający 1 uncję czystego złota – 31,10 g

Monety i banknoty kolekcjonerskie upamiętniają ważne wydarzenia historyczne, społeczne

czy sportowe, wybitne postacie i są emitowane pojedynczo lub w seriach tematycznych:45

Dzieje Złotego

Herby Województw Historia Jazdy Polskiej

Historia monety polskiej

Historia polskiej muzyki rozrywkowej Historyczne Miasta w Polsce

Miasta w Polsce

Odkryj Polskę

Polscy Malarze XIX/XX wieku Polscy Podróżnicy i Badacze

Polska droga do wolności

Polski Rok Obrzędowy Polskie Kluby Piłkarskie

Polskie Okręty

Skarby Stanisława Augusta

Wielkie bitwy Zabytki Kultury Materialnej w Polsce

Zamki i pałace w Polsce

Zwierzęta świata

*uncja, oz. to międzynarodowa jednostka masy lub objętości, uncja handlowa=28,34g, uncja

jubilerska=31,10g


późn. zm.), art. 36 44http://nbpniewyklucza.eu/home.aspx?f=/banknoty_i_monety/banknoty_kolekcjonerskie.html 45http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/banknoty_i_monety/monety_okolicznosciowe/serie.html

http://nbpniewyklucza.eu/home.aspx?f=/banknoty_i_monety/banknoty_kolekcjonerskie.html

http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/banknoty_i_monety/monety_okolicznosciowe/serie.html


20

1.3.3 Zarządzanie rezerwami dewizowymi

Zadanie to jest realizowane przez Narodowy Bank Polski na podstawie art.3, ust.2, pkt.2

ustawy o NBP, który określa, że do zadań NBP należy „prowadzenie gospodarki rezerwami

dewizowymi”46 oraz na podstawie rozdziału numer 8 tejże ustawy. Artykuł numer 52, pkt.1

precyzuje, że „NBP realizuje funkcje centralnej bankowej instytucji dewizowej poprzez

gromadzenie rezerw dewizowych, zarządzanie rezerwami dewizowymi oraz podejmowanie

czynności bankowych i innych mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa obrotu

dewizowego i płynności płatniczej kraju”47

.

Na podstawie tego zapisu NBP gromadzi dewizy (w tym waluty obce) oraz zarządza nimi, a

ich posiadanie wzmacnia wiarygodność finansową Polski, jako państwa, obniża zmienność

kursu złotego i koszt finansowania na rynkach globalnych, a także ma wpływ na ryzyko

gwałtownego odpływu kapitału. Chcąc osiągnąć jak najwyższy stopień dochodowości z

zarządzania rezerwami przy jednoczesnym zapewnieniu maksymalnego bezpieczeństwa

oraz płynności środków, NBP planuje dywersyfikację zarówno walutową, czyli rozważa

gromadzenie nowych walut oraz instrumentalną w sposób niezależny i autonomiczny.

Dlatego w strukturze NBP funkcjonuje Departament Zarządzania Ryzykiem Finansowym,

którego jednym z zadań jest „działalność kontrolna w zakresie ponoszonego przez NBP

ryzyka finansowego, związanego z działalnością inwestycyjną i realizacją polityki pieniężnej

oraz opracowywanie zasad zarządzania rezerwami dewizowymi”48

.

Największa część rezerw dewizowych jest inwestowana w rządowe papiery wartościowe

krajów o wysokim ratingu co jest spowodowane wysokim bezpieczeństwem i płynnością.

Obecne aktywa rezerwowe zarządzane przez NBP obejmują49

:

złoto monetarne

specjalne prawa ciągnienia (SDR)

transzę rezerwową (w MFW)

należności w walutach wymienialnych

inne należności


późn. zm.), art. 3, ust. 2, pkt. 2 47Ustawa o NBP z dnia 29 sierpnia 1997r (tekst jednolity Dz. U. 2013, nr 0, poz. 908 z dnia 9 sierpnia 2013r z

późn. zm.), art. 52, pkt. 1 48http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/o_nbp/struktura/departamenty/zarzadzania_ryzykiem.html 49http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/statystyka/aktywa_rezerwowe.html

http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/o_nbp/struktura/departamenty/zarzadzania_ryzykiem.html

http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/statystyka/aktywa_rezerwowe.html


21

Wykres numer 2 przedstawia stan rezerw walutowych zgromadzonych przez Narodowy

Bank Polski na przestrzeni ponad 15 lat od roku 2000 do roku 2015 (stan na kwiecień) który

według danych na 30 kwiecień 2015 roku, wynosi 370 370,7 mln zł50

.

Co daje w przeliczeniu:

na dolary - 102 917,9 mln$

przy średnim kursie za dolara 3,5987

na euro - 91 819,1 mln€

przy średnim kursie za euro 4,033751

Wykres nr 2. Stan oficjalnych aktywów rezerwowych

*stan na grudzień **stan na 30 kwiecień

źródło: opracowanie własne schematów na podstawie:


Na wykresie widać zdecydowane zwiększenie posiadanych rezerw, ze 113 mld zł w roku

2000 do ponad 370 mld zł w roku 2015 czyli o 257 mld zł, co w przeliczeniu daje wzrost o

327% w analizowanym okresie czasu.

Oprócz euro i dolara Narodowy Bank Polski inwestuje w inne waluty i są to m. in.: funt

brytyjski, korona norweska, dolar australijski, dolar nowozelandzki.

50http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/statystyka/aktywa_rezerwowe.html 51http://www.nbp.pl/home.aspx?navid=archa&c=/ascx/tabarch.ascx&n=a083z150430

Tabela nr 083/A/NBP/2015 z dnia 2015-04-30

2000*

2001*

2002*

2003*

2004*

2005*

2006*

2007*

2008*

2009*

2010*

2011*

2012*

2013*

2014*

2015 **

Stan 113 105 114 127 109 138 141 160 184 226 277 334 337 319 352 370

0

50

100

150

200

250

300

350

400

Stan oficjalnych aktywów rezerwowych w PLN w latach 2000-2015 w mld. zł



http://www.nbp.pl/home.aspx?navid=archa&c=/ascx/tabarch.ascx&n=a083z150430


22

1.3.4 Działalność statystyczna NBP

Działalność statystyczna jest realizowana na podstawie artykułu 3, ust.2, pkt.7 ustawy o

NBP, który określa, że do zadań Narodowego Banku Polskiego należy „opracowywanie

statystyki pieniężnej i bankowej, bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji

inwestycyjnej”52

. Podstawowe zadania, jakie realizuje NBP w ramach tej działalności bazują

na gromadzeniu i przetwarzaniu danych oraz ich bieżącej analizy, a także prace związane z

metodyką ich opracowywania i prezentacji, a dotyczą one:53

bilansu płatniczego,

zadłużenia zagranicznego,

międzynarodowej pozycji inwestycyjnej,

informacji zawartych w bilansach banków, (wykorzystywanych w prowadzeniu

polityki pieniężnej oraz nadzorze nad bankami),

stóp procentowych stosowanych przez banki,

sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstw, (w tym koniunktury gospodarczej i

mechanizmów transmisji polityki pieniężnej).

Dane po odpowiednim przetworzeniu i opracowaniu są udostępniane podmiotom i

instytucjom krajowym, takim jak54

:

Sejm RP,

Rada Ministrów,

Główny Urząd Statystyczny,

Bankowy Fundusz Gwarancyjny,

Komisja Nadzoru Finansowego,

Związek Banków Polskich,

oraz organizacjom międzynarodowym, takim jak:

Międzynarodowy Fundusz Walutowy,

Bank Światowy,

Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju,

Bank Rozrachunków Międzynarodowych,

Europejski Bank Centralny,

Eurostat.


późn. zm.), art. 3, ust. 2, pkt. 7 53http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/o_nbp/informacje/dzialalnosc_statystyczna.html 54http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/statystyka/statystyka.html

http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/o_nbp/informacje/dzialalnosc_statystyczna.html

http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/statystyka/statystyka.html


23

1.3.5 Działalność edukacyjna i informacyjna NBP

Działalność edukacyjna i informacyjna jako kolejne zadanie jest realizowana na podstawie

artykułu 59 ustawy o Narodowym Banku Polskim który mówi, iż „NBP może inicjować i

organizować badania naukowe, jak również prowadzić działalność wydawniczą i

promocyjną”55

. Ma ona na celu upowszechnienie ogólnej wiedzy dotyczącej

funkcjonowania banku jako instytucji i popularyzowanie wiedzy ekonomicznej wśród

społeczeństwa, a w szczególności w środowiskach szkolnych i akademickich.

Do najważniejszych inicjatyw edukacyjno-informacyjnych, które obecnie prowadzi

Narodowy Bank Polski zaliczamy56

:

Portal Edukacji Ekonomicznej www.nbportal.pl,

ogólnopolski konkurs na pracę pisemną o tematyce ekonomicznej,

konkurs „Z ekonomią na ty”,

program „Ekonomia na co dzień”,

nagroda im. Władysława Grabskiego,

konkurs grantowy na dofinansowanie projektów z zakresu edukacji ekonomicznej,

program Stypendiów Pomostowych,

działalność wydawniczą.

Działalność edukacyjna i informacyjna realizowana przez Narodowy Bank Polski objawia

się poprzez różnego rodzaju raporty, publikacje naukowe oraz publikacje ukazujące się w

prasie specjalistycznej i ogólnej, wystawy, audycje radiowe oraz telewizyjne, takie jak

„Wielki Test Wiedzy Ekonomicznej”, który został przeprowadzony we współpracy z TVP, a

który oglądało 1,5 mln widzów, a także często aktualizowana strona internetowa

www.nbp.pl. Corocznie organizowane są Dni Otwarte NBP. Również w ramach tej

działalności możemy przywołać współorganizowanie ze szkołami wyższymi studiów

podyplomowych o nazwie „Mechanizmy funkcjonowania strefy euro”, na których powstaje

niniejsza praca.


późn. zm.), art. 59 56http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/o_nbp/informacje/dzialalnosc_edukacyjna.html

http://www.nbportal.pl/

https://www.nbportal.pl/

http://www.nbp.pl/

http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/o_nbp/informacje/dzialalnosc_edukacyjna.html


24

1.3.6 Obsługa skarbu państwa przez NBP

Zadania realizowane w ramach obsługi skarbu państwa są realizowane przez Narodowy

Bank Polski na podstawie art.3, ust.2, pkt.4 ustawy o NBP gdzie do zadań należy

„prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa”57

, a artykuł numer 51, ust.1, pkt.2

stanowi, że „NBP prowadzi rachunki budżetu państwa”58

. Zakres tej obsługi obejmuje

obsługę bankową rachunków budżetu państwa, obsługę zobowiązań i należności

zagranicznych, a także obrót skarbowymi papierami wartościowymi.

Od roku, 2004 kiedy Polska jest członkiem Unii Europejskiej NBP prowadzi rachunki

bankowe, które są przeznaczone do obsługi środków finansowych przekazywanych w

ramach funduszy unijnych, a także środków związanych ze składką członkowską Polski.

Narodowy Bank Polski prowadzi rachunki zarówno w złotych jak i w walutach obcych i

„obsługuje około 3 530 posiadaczy rachunków, dla których prowadzi około 15 730

rachunków, w tym około 970 rachunków związanych z redystrybucją środków pochodzących

z Unii Europejskiej”59

.

Oprócz tego zgodnie z zapisem w artykule numer 51, ust.1, pkt.4 ustawy „NBP prowadzi

rachunki innych osób prawnych, za zgodą Prezesa NBP”60

i jest to, między innymi:

Agencja Rynku Rolnego61

Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego62

Korporacja Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych63

Zakład Ubezpieczeń Społecznych64


późn. zm.), art. 3, ust. 2, pkt. 4 58Ustawa o NBP z dnia 29 sierpnia 1997r (tekst jednolity Dz. U. 2013, nr 0, poz. 908 z dnia 9 sierpnia 2013r z

późn. zm.), art. 51, ust. 1, pkt. 2 59http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/o_nbp/informacje/obsluga_skarbu_panstwa.html 60Ustawa o NBP z dnia 29 sierpnia 1997r (tekst jednolity Dz. U. 2013, nr 0, poz. 908 z dnia 9 sierpnia 2013r z

późn. zm.), art. 51, ust. 1, pkt. 4 61

http://www.arr.gov.pl 62

http://www.krus.gov.pl 63

http://www.kuke.com.pl 64

http://www.zus.pl

http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/o_nbp/informacje/obsluga_skarbu_panstwa.html

http://www.arr.gov.pl/

http://www.krus.gov.pl/

http://www.kuke.com.pl/

http://www.zus.pl/


25

1.3.7 Współpraca NBP z międzynarodowymi instytucjami finansowymi

Współpraca Narodowego Banku Polskiego jest oparta na artykule numer 5, pkt.1 ustawy o

Narodowym Banku Polskim gdzie jest zapis, iż „NBP może być członkiem

międzynarodowych instytucji finansowych i bankowych”65

. Natomiast w artykule numer 11,

pkt.3 czytamy, że „Prezes NBP reprezentuje interesy Rzeczypospolitej Polskiej w

międzynarodowych instytucjach bankowych oraz, o ile Rada Ministrów nie postanowi

inaczej, w międzynarodowych instytucjach finansowych”66

. W ramach współpracy NBP

współdziała z następującymi międzynarodowymi instytucjami finansowymi67

:

Bankiem Rozrachunków Międzynarodowych68

który odgrywa ważną rolę w organizowaniu

współpracy banków centralnych, a Narodowy Bank Polski jest jednym z akcjonariuszy i

utrzymuje stałe kontakty robocze w zakresie nowych instrumentów finansowych oraz oferty

depozytowej tego banku, z kolei prezes NBP uczestniczy w posiedzeniach Gubernatorów

BRM;

Bankiem Światowym69

i Europejskim Bankiem Odbudowy i Rozwoju70

w których prezes

NBP formułuje stanowisko Polski dotyczące najważniejszych kwestii na dorocznym

posiedzeniu Rady Gubernatorów BŚ i dorocznym posiedzeniu Rady Gubernatorów EBOR;

Międzynarodowym Funduszem Walutowym71

w którym współpraca koncentruje się na

opracowywaniu stanowiska Polski na temat najważniejszych kwestii związanych z

członkostwem w Funduszu, a NBP współdziała w tym zakresie z Ministerstwem Finansów;

Europejskim Bankiem Centralnym72

do którego należy Polska w związku z członkostwem

w Unii Europejskiej, a prezes NBP bierze udział w posiedzeniach Rady Ogólnej EBC, z kolei

eksperci NBP biorą udział w pracach komitetów i grup roboczych EBC, które przygotowują

stanowiska merytoryczne w kwestiach dotyczących działalności EBC, np. w zakresie emisji

waluty euro, statystyki bankowej i regulacji prawnych. NBP przekazuje EBC dane

statystyczne w zakresie finansów i bankowości, umożliwiające ocenę sytuacji gospodarczej w

skali Unii Europejskiej.

Szerzej temat współpracy pomiędzy Narodowym Bankiem Polskim, a Europejskim

Bankiem Centralnym został podjęty w rozdziale 3 niniejszej pracy.


późn. zm.), art. 5, pkt. 1 66Ustawa o NBP z dnia 29 sierpnia 1997r (tekst jednolity Dz. U. 2013, nr 0, poz. 908 z dnia 9 sierpnia 2013r z

późn. zm.), art. 11, pkt. 3 67http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/o_nbp/informacje/mif.html 68

https://www.bis.org 69

http://www.worldbank.org 70

http://www.ebrd.com 71

http://www.imf.org 72

https://www.ecb.europa.eu

http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/o_nbp/informacje/mif.html

https://www.bis.org/index.htm

http://www.worldbank.org/

http://www.ebrd.com/home

http://www.imf.org/external/index.htm

https://www.ecb.europa.eu/


26

1.4 Struktura organizacyjna NBP

Struktura Narodowego Banku Polskiego jest określona w ustawie o NBP z 29

sierpnia 1997 roku w artykule numer 6 i stanowi, że „organami NBP są Prezes, Rada

Polityki Pieniężnej i Zarząd”73

:

Prezes74

- jest powoływany i odwoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta RP na

okres 6 lat i maksymalnie dwie kadencje, jest odpowiedzialny za organizację i

sprawne funkcjonowanie banku centralnego, przewodniczy Radzie Polityki

Pieniężnej, Zarządowi oraz reprezentuje NBP na zewnątrz. Może również

reprezentować nasz kraj w międzynarodowych instytucjach bankowych i

finansowych. Prezes nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego czy

prowadzić działalności publicznej. Obecnie od 11 czerwca 2010 roku prezesem NBP

jest profesor Marek Belka.

Rada Polityki Pieniężnej75

- jako organ NBP corocznie ustala założenia polityki

pieniężnej oraz zasady jej realizacji, ustala wysokość stóp procentowych, zasady

realizacji operacji otwartego rynku, stopy rezerwy obowiązkowej banków, zatwierdza

plan finansowy oraz sprawozdanie z działalności NBP. Skład RPP tworzą prezes NBP

jako jej przewodniczący oraz 9 członków powoływanych po 3 przez Prezydenta RP,

Sejm i Senat na okres 6 lat.

Zarząd76

- kieruje działalnością NBP i realizuje uchwały RPP. W jego skład wchodzą

prezes jako przewodniczący oraz od 6 do 8 członków, w tym 2 wiceprezesów.

Członków Zarządu powołuje i odwołuje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na

wniosek Prezesa NBP na okres 6 lat i w tym czasie nie mogą oni zajmować żadnych

innych stanowisk i podejmować działalności zarobkowej lub publicznej.



późn. zm.), art. 9-11 75Ustawa o NBP z dnia 29 sierpnia 1997r (tekst jednolity Dz. U. 2013, nr 0, poz. 908 z dnia 9 sierpnia 2013r z

późn. zm.), art. 12-16 76Ustawa o NBP z dnia 29 sierpnia 1997r (tekst jednolity Dz. U. 2013, nr 0, poz. 908 z dnia 9 sierpnia 2013r z

późn. zm.), art. 17-20


27

Schemat nr 2. Skład osobowy RPP i Zarządu*

*stan na 1 maj 2015rok

źródło: opracowanie na podstawie:

http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/polityka_pieniezna/rada.html

http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/o_nbp/zarzad.html

W celu sprawnego funkcjonowania bankowości centralnej działa 16 oddziałów Narodowego

Banku Polskiego w większych miastach Polski z centralą w Warszawie. NBP zatrudniał na

dzień 31 grudnia 2013 roku 3 642 osoby77

.

Schemat nr 3. Oddziały NBP

źródło: http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/o_nbp/struktura/oddzialy.html

77http://www.nbp.pl/publikacje/raport_roczny/raport_2013.pdf

dokument - „Narodowy Bank Polski. Raport roczny 2013”, Warszawa 2014, str. 112

Rada Polityki Pieniężnej

przewodniczący Marek Belka

1. Andrzej Bratkowski 2. Elżbieta Chojna-Duch

3. Adam Glapiński 4. Jerzy Hausner

5. Andrzej Kaźmierczak 6. Jerzy Osiatyński 7. Andrzej Rzońca

8. Jan Winiecki 9. Anna Zielińska-Głębocka

Zarząd

przewodniczący Marek Belka

1. Piotr Wiesiołek - v-ce prezes NBP

2. Anna Trzecińska - v-ce prezes NBP

3. Jacek Bartkiewicz

4. Eugeniusz Gatnar

5. Andrzej Raczko

6. Paweł Samecki

7. Katarzyna Zajdel-Kurowska

8. Małgorzata Zaleska

http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/polityka_pieniezna/rada.html

http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/o_nbp/zarzad.html

http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/o_nbp/struktura/oddzialy.html

http://www.nbp.pl/publikacje/raport_roczny/raport_2013.pdf


28

II. Europejski Bank Centralny w systemie narodowych

banków centralnych

2.1 Zarys historyczny powstania Unii Gospodarczej i Walutowej

Unia Europejska powstała na mocy traktatu z Maastricht (Holandia) oficjalnie

nazwanego jako Traktat o UE, podpisanego 7 lutego 1992 roku, który wszedł w życie 1

listopada 1993 roku i jest efektem wieloletniego procesu integracyjnego. Jednak początki

UE datuje się na rok 1952 w którym to roku została utworzona przez 6 europejskich państw

(Belgia, Niemcy, Francja, Włochy, Luksemburg, Holandia) organizacja gospodarcza o

nazwie Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWS) na mocy podpisanego traktatu

paryskiego zawarta na okres 50 lat. W wyniku dobrej współpracy kraje te postanowiły o

kontynuacji dalszej integracji i na mocy traktatu rzymskiego w roku 1958 powstała

Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG) i Europejska Wspólnota Energii Atomowej

(EWEA, Euroatom). Obecnie w strukturach Unii Europejskiej jest 28 państw, które są

pełnoprawnymi członkami, oprócz nich jest sześć krajów kandydujących i są to Albania,

Macedonia, Czarnogóra, Islandia, Serbia, Turcja oraz potencjalni kandydaci do członkostwa

i są nimi Bośnia i Hercegowina oraz Kosowo.

Schemat nr 4. Państwa należące do UE z podziałem na rok przystąpienia

źródło: https://www.ecb.europa.eu/ecb/educational/facts/shared/img/slides//slide_ei_002.pl.png

https://www.ecb.europa.eu/ecb/educational/facts/shared/img/slides/slide_ei_002.pl.png


29

Jednym z głównych celów i postanowień zawartych w traktacie z Maastricht było

utworzenie Unii Gospodarczej i Walutowej, a sam proces jej rozwoju został podzielony na

trzy etapy. Pierwsze dwa etapy funkcjonowania Unii Gospodarczej i Walutowej zostały

zakończone i obecnie jest realizowany 3 etap w ramach którego wszystkie kraje

członkowskie Unii Europejskiej powinny wejść do strefy euro, z chwilą spełnienia

wszystkich kryteriów konwergencji, a wynika to z artykułu 119, punkt 2 Traktatu o

funkcjonowaniu UE, który mówi, że „równolegle, na warunkach i zgodnie z procedurami

przewidzianymi w Traktatach, działania te obejmują jedną walutę, euro, jak również

określenie oraz prowadzenie jednolitej polityki pieniężnej i polityki wymiany walut, których

głównym celem jest utrzymanie stabilności cen, oraz, bez uszczerbku dla tego celu,

wspieranie ogólnych polityk gospodarczych w Unii, zgodnie z zasadą otwartej gospodarki

rynkowej z wolną konkurencją”78

. Obecnie jest 9 państw poza strefą euro, w tym Polska,

ponadto dwa kraje Dania i Wielka Brytania wynegocjowały klauzulę opt-out, wyłączające te

państwa z obowiązku zamiany swojej waluty czyli korony duńskiej i funta brytyjskiego na

euro, a uzgodnienia te załączono jako protokoły do traktatów założycielskich. Dania, która

uczestniczy w systemie ERM II od stycznia 1999 roku i spełnia wszystkie nominalne

kryteria konwergencji nadal pozostaje poza strefą euro.

Trzy etapy rozwoju Unii Gospodarczej i Walutowej zapoczątkowane 1 lipca 1990 roku z ich

krótką charakterystyką przedstawia poniższa tabela.

Tabela nr 6. Etapy rozwoju Unii Gospodarczej i Walutowej

Etap Okres

trwania Charakterystyka

I

1 lipca 1990

–

31 grudnia

1993

utworzenie jednolitego rynku wewnętrznego opartego na czterech

swobodach (swobodzie przepływu ludzi, towarów, usług i kapitału)

zacieśnienie współpracy między bankami centralnymi oraz wzmocnienie

koordynacji polityk gospodarczych państw członkowskich

podpisany w Maastricht 7 lutego 1992 roku Traktat z Maastricht

powoływał Unię Europejską i ustanawiał nowe obszary wspólnego

działania, w tym rozszerzał zakres prowadzonych polityk o Unię

Gospodarczą i Walutową,

zastępowanie walut krajowych wspólną walutą europejską, przy

założeniu, że poszczególne kraje spełnią pewne kryteria ekonomiczne,

zwane kryteriami konwergencji

78Traktat o UE i Traktat o funkcjonowaniu UE z dnia 26 października 2012 roku (Dz. Urzędowy Unii

Europejskiej, nr C 326), art. 119, pkt. 2


30

II

1 stycznia

1994 –

31 grudnia

1998

powstanie Europejskiego Instytutu Walutowego, którego zadaniem było

zacieśnianie współpracy banków centralnych i koordynacja polityki

pieniężnej oraz przeprowadzenie przygotowań do ustanowienia

Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC) i utworzenia

wspólnej waluty na obszarze UE

uzgodnienie przez Radę Europejską (RE) nazwy nowej waluty

europejskiej "EURO" i potwierdzenie jej wprowadzenie z dniem 1

stycznia 1999 roku

uruchomienie systemu płatniczego TARGET, umożliwiającego

automatyczne przeliczanie walut narodowych na euro

przyjęcie przez RE Paktu Stabilności i Wzrostu, mającego gwarantować

utrzymanie dyscypliny budżetowej w ramach Unii Gospodarczej i

Walutowej

powstanie 1 czerwca 1998 roku w drodze porozumienia między

krajowymi bankami centralnymi Europejskiego Banku Centralnego

(EBC)

spełnienie przez 11 państw: Austrię, Belgię, Finlandię, Francję,

Hiszpanię, Holandię, Irlandię, Luksemburg, Niemcy, Portugalię, Włochy

warunków uczestnictwa w 3 etapie UGW i wprowadzenie wspólnej

waluty - euro

III

1 stycznia

1999 -

nadal

przekazanie kompetencji w zakresie prowadzenia wspólnej polityki

pieniężnej Europejskiemu Bankowi Centralnemu

wprowadzenie 1 stycznia 1999 roku wspólnej waluty euro, najpierw w

systemie płatności bezgotówkowych, a od 2002 roku do ogólnego

obiegu

zainicjowanie Mechanizmu Kursów Walutowych ERM II, zgodnie z

którym ustalane są kursy pomiędzy euro a walutami krajów UE

niebędącymi członkami unii walutowej. Maksymalne dopuszczalne

odchylenia kursów walut w ramach ERM II wynoszą +/- 15% w

stosunku do kursu centralnego euro

uczestnictwo w mechanizmie kursowym ERM II przez okres co

najmniej dwóch lat jest jednym z kryteriów konwergencji, jakie kraje

pozostające poza strefą euro muszą spełnić, by stać się pełnym

członkiem Unii Gospodarczej i Walutowej

rok 2001 - przystąpienie Grecji do strefy euro

rok 2007 - przystąpienie Słowenii do strefy euro

rok 2008 - przystąpienie Cypru i Malty do strefy euro

rok 2009 - przystąpienie Słowacji do strefy euro

rok 2011 - przystąpienie Estonii do strefy euro

rok 2014 - przystąpienie Łotwy do strefy euro

rok 2015 - przystąpienie Litwy do strefy euro


https://polskawue.gov.pl/Historia,integracji,gospodarczej,i,walutowej,2101.html

https://www.ecb.europa.eu/ecb/history/emu/html/index.pl.html

https://polskawue.gov.pl/Historia,integracji,gospodarczej,i,walutowej,2101.html

https://www.ecb.europa.eu/ecb/history/emu/html/index.pl.html


31

2.2 Europejski Bank Centralny

Europejski Bank Centralny rozpoczął działalność 1 czerwca 1998 roku, pół roku

przed początkiem funkcjonowania Europejskiego Systemu Banków Centralnych, zastępując

Europejski Instytut Walutowy, który był instytucją tymczasową powstałą 1 stycznia 1994

roku i jest jednym z ważniejszych instytucji Unii Europejskiej. Siedziba EBC znajduje się

we Frankfurcie nad Menem i wg stanu na 31 grudnia 2014 roku zatrudniał 2 577 osób79

. EBC

posiada osobowość prawną, może być stroną w postępowaniu sądowym i reprezentować

ESBC na forum międzynarodowym. Jest niezależny w wykonywaniu swoich zadań oraz

zarządzaniu swoimi finansami, a podstawa prawna jego funkcjonowania jest określona

podobnie jak ESBC w „Traktacie o Unii Europejskiej i Traktacie o funkcjonowaniu Unii

Europejskiej”80

oraz dołączonym „protokole numer 4”81

który jest równocześnie statutem

ESBC i EBC. Europejskiemu Bankowi Centralnemu do prawidłowego wypełniania zadań

zagwarantowano szeroki zakres niezależności, jej główne elementy były wzorowanie na

banku narodowym Niemiec.

Zakres tej niezależności został przedstawiony w poniższej tabeli.

Tabela nr 7. Zakres niezależności EBC

Typ niezależności Charakterystyka

instytucjonalna zakazuje zwracania się i przyjmowania wytycznych, instrukcji,

sugestii od organów krajowych oraz unijnych przy wykonywaniu

nałożonych zadań

personalna jest związana z trybem powoływania i odwoływania członków

kierownictwa banku oraz długością kadencji

finansowa polega na trwałym określeniu zasad tworzenia i podziału funduszy

banku i wyklucza możliwość wywierania „nacisku” na decyzje

banku w kwestiach finansowych

funkcjonalna uprawnienie i zdolność do kształtowana polityki pieniężnej oraz

samodzielnego podejmowania decyzji

źródło: opracowanie własne na podstawie: http://www.nbp.pl/publikacje/esbc/esbc.pdf - „Europejski System Banków Centralnych”, praca zbiorowa pod redakcją Górskiej Anny, Warszawa 2004, str. 5-6

79https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/annrep/ar2014pl.pdf

dokument - „Europejski Bank Centralny. Raport roczny 2014”, Frankfurt nad Menem 2015, str. 181 80Traktat o UE i Traktat o funkcjonowaniu UE z dnia 26 października 2012 roku (Dz. Urzędowy Unii

Europejskiej, nr C 326) 81Statut ESBC i EBC – protokół nr 4 z dnia 26 października 2012 roku (Dz. Urzędowy Unii Europejskiej, nr C

326)

http://www.nbp.pl/publikacje/esbc/esbc.pdf

https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/annrep/ar2014pl.pdf


32

Organami decyzyjnymi EBC są Rada Prezesów nazywana też Radą Zarządzającą lub Radą

Naczelną, Zarząd i Rada Ogólna nazywana również Radą Generalną, która jest organem

tymczasowym i zgodnie z postanowieniami traktatowymi zostanie rozwiązana, gdy

wszystkie państwa członkowskie UE wprowadzą wspólna walutę czyli euro. Organy te

równocześnie są władzami dla Europejskiego Systemu Banków Centralnych oraz

Eurosystemu.

Zakres ich zadań oraz skład został przedstawiony w tabeli numer 8.

Tabela nr 8. Charakterystyka i skład organów EBC

Organ Charakterystyka Skład

Rada

Prezesów

to najwyższy organ decyzyjny EBC

prowadzenie polityki pieniężnej dla strefy euro

określanie strategii polityki monetarnej

ustalanie wysokości stóp procentowych

uchwalanie wytycznych dla narodowych banków

centralnych dotyczących przeprowadzanych operacji

zatwierdzanie wielkości emisji banknotów i monet euro

przydzielanie środków finansowych dla EBC

dokonywanie podziału wyniku finansowego i dochodu

pieniężnego pomiędzy narodowe banki centralne

ustalanie budżetu EBC

zatwierdzanie sprawozdań finansowych i raportów EBC

6 członków Zarządu EBC

prezesi banków centralnych

19 państw strefy euro

Zarząd

realizowanie polityki pieniężnej ustalonej przez Radę

Prezesów

przygotowywanie posiedzeń Rady Prezesów

odpowiada za bieżące funkcjonowanie EBC

prezes EBC

wiceprezes EBC 4 członków*

Rada

Ogólna

to organ wiążący EBC z narodowymi bankami

centralnymi państw spoza strefy euro

pełnienie funkcji doradczej związanej z przygotowaniami

do uchylenia derogacji w stosunku do państw, które

spełniły kryteria konwergencji i są gotowe do przyjęcia

euro

wspomaganie przygotowań koniecznych do ustalenia

kursów wymiany walut narodowych na euro w państwach

objętych derogacją

wspomaganie działalności sprawozdawczej oraz

statystycznej

prezes EBC

wiceprezes EBC

prezesi banków centralnych

28 państw członkowskich

UE

*są nominowani przez Radę Europejską po konsultacji z Parlamentem Europejskim oraz Radą Prezesów EBC na okres 8 lat bez możliwości reelekcji, muszą być obywatelami państw

członkowskich strefy euro oraz posiadać szeroką wiedzę i doświadczenie w zakresie ekonomii lub

bankowości


http://www.uniaeuropejska.org/europejski-bank-centralny-ebc

http://www.uniaeuropejska.org/europejski-bank-centralny-ebc


33

2.3 Europejski System Banków Centralnych

Instytucja jaką jest obecnie Europejski System Banków Centralnych powstała 1

stycznia 1999 roku, co było ściśle związane z rozpoczęciem trzeciego etapu tworzenia Unii

Gospodarczej i Walutowej. ESBC został utworzony na podstawie „Traktacie o Unii

Europejskiej i Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej”82

jako organ sprawujący

zadania z zakresu bankowości centralnej, a zakres kompetencji, zadań i celów jest ściśle

określony w „protokole nr 4”83

, który został dołączony do tego traktatu.

W skład ESBC wchodzi Europejski Bank Centralny oraz wszystkie narodowe banki

centralne państw członkowskich Unii Europejskiej i jest ich obecnie 28, w tym od 2004 roku

Narodowy Bank Polski. Głównym celem statutowym ESBC jest utrzymywanie stabilności

cen w Unii Europejskiej, wspieranie ogólnej polityki gospodarczej UE oraz określenie

strategii i sposobu prowadzenia polityki pieniężnej.

W artykule 3, pkt. 1 protokołu nr 4 są zawarte podstawowe zadania ESBC84

:

definiowanie i urzeczywistnianie polityki pieniężnej Unii,

przeprowadzanie operacji walutowych,

utrzymywanie i zarządzanie oficjalnymi rezerwami walutowymi,

popieranie sprawnego funkcjonowania systemów płatniczych.

Oprócz podstawowych zadań ESBC, wypełnia dodatkowe zadania85

gromadzenie danych i informacji statystycznych,

działalność analityczno-badawcza,

działalność nadzorcza,

działalność prawotwórcza,

pełnienie funkcji doradczych,

współpraca na forum międzynarodowym.


Europejskiej, nr C 326) 83Statut ESBC i EBC – protokół nr 4 z dnia 26 października 2012 roku (Dz. Urzędowy Unii Europejskiej, nr C

326) 84Statut ESBC i EBC – protokół nr 4 z dnia 26 października 2012 roku (Dz. Urzędowy Unii Europejskiej, nr C

326), art. 3, pkt. 1 85http://www.nbp.pl/publikacje/esbc/esbc.pdf - „Europejski System Banków Centralnych”, praca zbiorowa

pod redakcją Górskiej Anny, Warszawa 2004, str. 5



34

ESBC nie posiada osobowości prawnej i w związku z tym wszystkie zadania nałożone

ustawowo realizowane są przez Europejski Bank Centralny oraz narodowe banki centralne.

Schemat numer 5 przedstawia wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej, które

jednocześnie wchodzą w skład Europejskiego Systemu Banków Centralnych w tym

Narodowy Bank Polski.

Schemat nr 5. Państwa należące do ESBC

źródło: https://www.ecb.europa.eu/ecb/educational/facts/shared/img/slides//slide_or_001.pl.png

https://www.ecb.europa.eu/ecb/educational/facts/shared/img/slides/slide_or_001.pl.png


35

2.4 Eurosystem

Europejski System Banków Centralnych oraz Eurosystem funkcjonują

równolegle, należy jednak pamiętać, że będzie się zmieniał skład państw należących do tych

systemów, co spowodowane jest zarówno przyjęciem kolejnych krajów do struktur UE, ale

również przyjęciem przez już będące kraje członkowskie wspólnej waluty euro. Dlatego

zaistniała potrzeba wydzielenia spójnej struktury, w ramach której możliwa jest do

prowadzenia polityka pieniężna w obszarze wspólnej waluty, czyli euro. Została ona

sprecyzowana w artykule 282, pkt.1 „Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej”, który

mówi, że ”Europejski Bank Centralny i krajowe banki centralne Państw Członkowskich,

których walutą jest euro, tworzące Eurosystem, prowadzą politykę pieniężną Unii”86

. W

traktacie jest zwykle mowa o ESBC i EBC ponieważ założono, że docelowo wszystkie

państwa wchodzące w skład Unii Europejskiej wprowadzą wspólną walutę euro. Jednak

dopóki tak się nie stanie, nadal będzie istniał podział na ESBC i Eurosystem. Wprowadzenie

wspólnej waluty przez wszystkie kraje UE spowoduje, że Eurosystem przestanie istnieć, a

jego miejsce zajmie ESBC.

Obecnie państw członkowskich UE należących do Eurosystemu jest 19. Należy

jednak wskazać, że oprócz tych 19 państw jest 6 państw europejskich (Andora, Czarnogóra,

Kosowo, Monako, San Marino i Watykan), które dokonały jednostronnej euroizacji* mimo,

że nie należą do UE. Tego rodzaju krok jest niezgodny z ogólną przyjętą koncepcją Unii

Gospodarczej i Walutowej oraz ze stanowiskiem EBC o konieczności wcześniejszego

pozytywnego przejścia procesu konwergencji. Tym samym kraje te nie weszły w skład

Eurosystemu. Polska przystępując do struktur UE zobowiązała się wprowadzić euro, jednak

nie ma konkretnej daty przystąpienia do Eurosystemu i obecnie jest państwem objętym

tymczasową derogacją. Warunkiem przystąpienia do strefy euro jest spełnienie kryteriów

konwergencji czyli grupy wymogów jakie muszą zostać spełnione i są to kryteria

monetarne, fiskalne czy też prawne. Oprócz tego dochodzi kwestia kosztów które będzie

trzeba ponieść przy zmianie złotego na euro, jednak trzeba równocześnie wyważyć korzyści

płynące z tego faktu dla państwa, ale też dla przeciętnego obywatela.

*Euroizacja – jednostronne przyjęcie euro przez dane państwo w miejsce waluty krajowej


Europejskiej, nr C 326), art. 282, pkt. 1


36

III. Obecna współpraca Narodowego Banku Polskiego z

Europejskim Bankiem Centralnym

Obecnie Polska jest krajem należącym do Unii Europejskiej, Europejskiego Systemu

Banków Centralnych oraz jest członkiem Unii Gospodarczej i Walutowej ze statusem

państwa z tymczasową derogacją w obszarze przyjęcia waluty euro. Równocześnie

współpracuje z Europejskim Bankiem Centralnym i innymi bankami centralnymi

pozostałych krajów Unii Europejskiej. Obecnie NBP ma prawo do prowadzenia

samodzielnej polityki pieniężnej, działalności emisyjnej czy zarządzania rezerwami

dewizowymi Polski.

Główne zadanie realizowane zarówno przez NBP jak i EBC to wytyczanie i prowadzenie

polityki pieniężnej co wynika z posiadanej niezależności funkcjonalnej obu banków.

Obecnie to RPP jako organ NBP ustala „ustala corocznie założenia polityki pieniężnej i

przedkłada je do wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów

projektu ustawy budżetowej. Rada składa Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń

polityki pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego” co wynika

bezpośrednio z zapisu w artykule 12 ustawy o NBP87

.

Przystąpienie Polski do strefy euro (choć nie ma określonej daty) spowoduje utratę statusu

samodzielnego decydowania o polityce pieniężnej dla Polski, a zadanie to będzie

realizowane przez Europejski Bank Centralny poprzez decyzje podejmowane przez Radę

Prezesów jako najwyższego, decyzyjnego organu EBC. Obecnie Polska nie jest w strefie

euro i z tego powodu obowiązuje polityka pieniężna, która jest wytyczana przez RPP. Do

zadań które zostaną w gestii Narodowego Banku Polskiego w ramach prowadzonej polityki

pieniężnej pozostaną operacje otwartego rynku czyli transakcje dokonywane z bankami

komercyjnymi polegające na sprzedaży lub kupnie papierów wartościowych lub dewiz oraz

emisji własnych papierów dłużnych banku centralnego88

. Obecnie operacje otwartego rynku

przeprowadzane przez Narodowy Bank Polski polegają na emisji własnych papierów

dłużnych (7-dniowych bonów pieniężnych).


późn. zm.), art. 12, pkt. 1 88http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/o_nbp/informacje/polityka_pieniezna.html

http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/o_nbp/informacje/rezerwy_dewizowe.html

http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/o_nbp/informacje/rezerwy_dewizowe.html



37

Zniknie także ustalana przez Radę Polityki Pieniężnej wielkość stopy rezerwy

obowiązkowej89

jako jednego z instrumentów polityki pieniężnej służącego do ograniczenia

nadpłynności banków oraz łagodzenie wpływu bieżących zmian w płynności sektora

bankowego na stopy procentowe rynku międzybankowego.

Obecnie wysokość tej rezerwy wynosi od 31 grudnia 2010 roku 3,5%, a oprocentowanie

wynosi 0,9 stopy referencyjnej90

i obowiązuje od 9 października 2014 roku. Z kolei w

statucie ESBC i EBC w artykule 19 jest zapis o tym, że „EBC ma prawo żądać od instytucji

kredytowych ustanowionych w Państwach Członkowskich utrzymywania obowiązkowych

rezerw na rachunkach EBC i krajowych banków centralnych. Zasady dotyczące obliczania i

określania wymaganych rezerw obowiązkowych mogą być ustalane przez Radę

Prezesów”91

.

Wysokość stopy rezerw obowiązkowych (reserve ratio) obowiązujących w UE określa

dokument „The Monetary Policy of the ECB 2011” w którym czytamy, że “The ECB

applies a uniform positive reserve ratio to most of the items included in the reserve base.

This reserve ratio was set at 2% at the start of Stage Three of EMU. Most of the short term

liabilities on credit institutions’ balance sheets are subject to a positive reserve ratio”92

-

czyli stopa ta została ustalona na poziomie 2%. Ponadto na posiedzeniu w dniu 8 grudnia

2011 roku Rada Prezesów EBC czasowo zmieniła stopę rezerw obowiązkowych (reserve

ratio) “In order to reduce the banking system’s need for liquidity and support activity in the

euro area money market, the Governing Council decided to temporarily reduce the positive

minimum reserve ratio from 2% to 1%”93

- czyli stopa rezerwy powinna się mieścić w

granicach 2 do 1%. Z kolei od roku 2014 obowiązuje zasada, że od kwoty zobowiązań

krótkoterminowych należy utrzymywać 2% w formie rezerwy, natomiast długoterminowe

zobowiązania banków komercyjnych objęte są stawką 0%.

89http://dzu.nbp.pl/eDziennik/DU_NBP/2013/20/akt.pdf - Dziennik Urzędowy NBP 2013, poz. 20 - uchwała nr

15/2013 Rady Polityki Pieniężnej z dnia z 5 listopada 2013 roku w sprawie stóp rezerwy obowiązkowej

banków, spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych i Krajowej Spółdzielczej Kasy

Oszczędnościowo-Kredytowej oraz wysokości oprocentowania rezerwy obowiązkowej 90http://dzu.nbp.pl/eDziennik/DU_NBP/2014/12/akt.pdf - Dziennik Urzędowy NBP 2014, poz. 12 - uchwała nr

7/2014 Rady Polityki Pieniężnej z dnia z 8 października 2014 roku zmieniająca uchwałę w sprawie stóp

rezerwy obowiązkowej banków, spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych i Krajowej Spółdzielczej

Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej oraz wysokości oprocentowania rezerwy obowiązkowej 91Statut ESBC i EBC – protokół nr 4 z dnia 26 października 2012 roku (Dz. Urzędowy Unii Europejskiej, nr C

326), art. 19 92https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/monetarypolicy2011en.pdf

dokument „The Monetary Policy of the ECB 2011” Frankfurt am Main 2011, str. 101 93http://www.ecb.europa.eu/mopo/pdf/mb201202en_box2.pdf?2f1bde007ecadde1bbb5f18c605981c0



https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/monetarypolicy2011en.pdf

http://www.ecb.europa.eu/mopo/pdf/mb201202en_box2.pdf?2f1bde007ecadde1bbb5f18c605981c0


38

Również zaniechana zostanie realizacja bezpośredniego celu inflacyjnego określona przez

Radę Polityki Pieniężnej, a która jest obecnie utrzymywana „na poziomie 2,5% w ujęciu rok

do roku z dopuszczalnym przedziałem wahań +/-1 punkt procentowy”94

, na rzecz celu

inflacyjnego ustalanego przez Radę Prezesów EBC. Z kolei w krajach UE „the primary

objective of the ECB’s monetary policy is to maintain price stability. The ECB aims at

inflation rates of below, but close to, 2% over the medium term”95

- czyli cel inflacyjny

kszałtuje się poniżej, ale blisko 2%.

Nastąpi także utrata niezależności w kwestii wielkości stóp procentowych, które są ustalane

przez Radę Polityki Pieniężnej i stanowią tzw. „parametry obiegu pieniężnego”. Po naszym

wejściu do strefy euro będą obowiązywać wartości stóp procentowych ustalane przez EBC,

a obecne działania Europejskiego Banku Centralnego i Narodowego Banku Polskiego w tym

obszarze są niezależne. Obecnie:

wysokość stóp procentowych obowiązujących w Polsce została zmieniona przez

Radę Polityki Pieniężnej 5 marca 2015 roku i opublikowana w Dzienniku Urzędowym

NBP w uchwale nr 1/201596

. W dniach 5-6 maja 2015 roku RPP postanowiła utrzymać

stopy procentowe na niezmienionym poziomie w stosunku do decyzji z 5 marca 2015

roku97

.

wysokość stóp procentowych obowiązujących w strefie euro została zmieniona

przez Radę Prezesów EBC 4 września 2014 roku, a zaczęła obowiązywać od 10

września98

. Na posiedzeniu Rady Prezesów, które odbyło się w stolicy Cypru, Nikozji

5 marca 2015 roku zadecydowano o utrzymaniu wysokości stóp na aktualnym

poziomie w stosunku do decyzji z 4 września 2014 roku99

. W dniu 15 kwietnia Rada

Prezesów ponownie postanowiła o pozostawieniu wysokości obowiązujących stóp

procentowych na niezmienionym poziomie100

.

94http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WMP20030480736 - Monitor Polski 2003, nr 48, poz. 736 –

uchwała RPP z dnia 30 września 2003 roku w sprawie ustalenia założeń polit. pieniężnej na rok 2004, pkt. I 95http://www.ecb.europa.eu/mopo/html/index.en.html (dostęp dn. 15 kwietnia 2015 roku) 96http://dzu.nbp.pl/eDziennik/DU_NBP/2015/2/akt.pdf - Dziennik Urzędowy NBP 2015, poz. 2 - uchwała nr

1/2015 Rady Polityki Pieniężnej z dnia z 4 marca 2015 roku w sprawie stopy referencyjnej, oprocentowania

kredytów refinansowych, oprocentowania lokaty terminowej oraz stopy redyskontowej weksli w NBP 97

http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/aktualnosci/wiadomosci_2015/rpp_2015_05_06.html 98

http://www.ecb.europa.eu/press/pr/date/2014/html/pr140904.pl.html 99http://www.ecb.europa.eu/press/pr/date/2015/html/pr150305.pl.html 100

http://www.ecb.europa.eu/press/pr/date/2015/html/pr150415.pl.html


http://www.ecb.europa.eu/mopo/html/index.en.html







39

Aktualnie obowiązujące podstawowe stopy procentowe Narodowego Banku Polskiego i ich

odpowiedniki wyznaczone przez Europejski Bank Centralny przedstawia poniższa tabela.

Tabela nr 9. Podstawowe stopy procentowe NBP i ich odpowiedniki w EBC

NBP* EBC**

nazwa stopy oprocentowanie nazwa stopy

Referencyjna 1,50% 0,05%

Main refinancing

operations

(fixed rate)

(stopa procentowa podstawowych

operacji refinansujących)

Lombardowa 2,50% 0,30%

Marginal lending

facility

(stopa kredytu w banku

centralnym)

Depozytowa 0,50% - 0,20% Deposit facility

(stopa depozytu w banku

centralnym na koniec dnia)


*http://dzu.nbp.pl/eDziennik/DU_NBP/2015/2/akt.pdf

*http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/aktualnosci/wiadomosci_2015/rpp_2015_05_06.html

(dostęp dn. 6 maj 2015 roku)

**http://www.ecb.europa.eu/press/pr/date/2015/html/pr150415.pl.html

(dostęp dn. 15 kwiecień 2015 roku)

Kolejną płaszczyzną współpracy pomiędzy Narodowym Bankiem Polskim, a Europejskim

Bankiem Centralnym to szeroko rozumiana działalność emisyjna. Zgodnie z zapisami w

ustawie o NBP, „Narodowemu Bankowi Polskiemu przysługuje wyłączne prawo emitowania

znaków pieniężnych Rzeczypospolitej Polskiej”101

, a „znakami pieniężnymi Rzeczpospolitej

Polskiej są banknoty i monety opiewające na złote i grosze”102

, które stanowią prawny

środek płatniczy na obszarze RP. Równocześnie NBP jest jedyną instytucją uprawnioną do

wprowadzania do obiegu pieniężnego „złotych” i „groszy”, a oprócz monet i banknotów,

które są w powszechnym obiegu NBP „może prowadzić w kraju i za granicą sprzedaż

monet, banknotów i numizmatów przeznaczonych na cele kolekcjonerskie”103

.




późn. zm.), art. 36





40

Natomiast zgodnie z artykułem 128 Traktatu o funkcjonowaniu UE „Europejski Bank

Centralny ma wyłączne prawo do upoważniania do emisji banknotów euro w Unii. Banknoty

takie mogą emitować Europejski Bank Centralny i krajowe banki centralne. Banknoty

emitowane przez EBC i krajowe banki centralne są jedynym legalnym środkiem płatniczym

w Unii”104

. Z kolei w kwestii monet to „Państwa Członkowskie mogą emitować monety

euro, z zastrzeżeniem zgody Europejskiego Banku Centralnego co do wielkości emisji”105

.

Istniejąca obecnie ustawa o NBP ulegnie zapewne modyfikacjom i zmianom po wejściu

Polski do Eurosystemu i przyjęciu euro jako obowiązującej waluty. Będzie nas wtedy

obowiązywał zapis z artykułu 128 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, który

określa ogólne zasady dotyczące emisji banknotów i monet euro, jednocześnie zgodnie z

artykułem 16 statutu ESBC i EBC „EBC respektuje, w miarę możliwości, istniejące praktyki

związane z emisją i projektowaniem banknotów”106

.

Polska przystępując do UE zobowiązała się do przyjęcia euro, a NBP i jako bank

centralny jest odpowiedzialny za przygotowanie i przeprowadzenie tego skomplikowanego

zadania bez względu na nieokreśloną datę tej operacji. Przedstawiciele NBP uczestniczą w

posiedzeniach Komitetu ds. Banknotów, który działa w strukturach ESBC oraz Podkomitetu

ds. Monet Euro, a udział w tych gremiach pozwala na dostęp do informacji, m.in.:107

nowoczesnych zabezpieczeń banknotów przed fałszerstwami,

metod szacowania zapotrzebowania rynku na gotówkę euro,

procesu sortowania banknotów i monet według jakości obiegowej,

organizacji systemu bicia monet euro,

transportu banknotów euro, w tym transgranicznych,

wielkości emisji i zapasów banknotów i monet euro.

Uzyskane informacje dotyczące najnowocześniejszych zabezpieczeń obecnie stosowanych

zostały wykorzystane przy projektowaniu wszystkich polskich banknotów (za wyjątkiem

banknotu 200 złotowego) które trafiły do obiegu w kwietniu 2014 roku, czyli mamy do

czynienia z wymierną korzyścią w związku z naszym uczestnictwem w strukturach

Europejskiego Systemu Banków Centralnych.


Europejskiej, nr C 326), art. 128, pkt. 1 105Traktat o UE i Traktat o funkcjonowaniu UE z dnia 26 października 2012 roku (Dz. Urzędowy Unii

Europejskiej, nr C 326), art. 128, pkt. 2 106Statut ESBC i EBC – protokół nr 4 z dnia 26 października 2012 roku (Dz. Urzędowy Unii Europejskiej, nr C

326), art. 16 107http://www.nbp.pl/publikacje/dekada/dekada-nbp.pdf - „Europejska dekada NBP, 10 lat członkostwa w

ESBC”, praca zbiorowa pod redakcją Marnic Antoniny, Warszawa 2014, str. 34

http://www.nbp.pl/publikacje/dekada/dekada-nbp.pdf


41

Oprócz tego w strukturach NBP zostały utworzone nowe jednostki organizacyjne zajmujące

się szeroko rozumianą polityką ochrony euro przed fałszowaniem i są to Krajowe Centrum

ds. Fałszerstw którego zadaniem jest administracja Systemem Monitorowania Fałszerstw,

którego zarządcą jest Europejski Bank Centralny i jest systemem informatycznym

gromadzącym dane o fałszywych banknotach i monetach euro. Powołano również na

podstawie rozporządzenia nr 1338/2001108

z 28 czerwca 2001 roku Krajowe Centrum Analiz

Banknotów (KCA) i Krajowe Centrum Analiz Monet (KCAM) które zajmują się analizą

wszystkich fałszerstw i wydawaniem odpowiednich ekspertyz.

Kolejna kwestią którą należałoby przedstawić w kontekście zadań

realizowanych przez NBP to zarządzanie rezerwami dewizowymi, które obecnie są

prowadzone na podstawie artykułu 3, ust.2, pkt.2 ustawy o NBP który mówi o „prowadzeniu

gospodarki rezerwami dewizowymi”109

, a celem gromadzenia dewiz jest szeroko rozumiana

funkcja bezpieczeństwa i wzmocnienie wiarygodności finansowej Polski wśród państw UE

oraz na arenie międzynarodowej co jest obecnie bardzo istotne przy ogólnoświatowej

globalizacji sektora finansowego. Stan rezerw zgromadzonych przez NBP według danych na

30 kwiecień 2015 roku wynosi 370 370,7 mln zł (91 819,1 mln€)110

.

Rezerwy walutowe są gromadzone przez EBC na podstawie artykułu 30, pkt. 1 statutu

ESBC i EBC, który mówi, że „EBC jest wyposażony przez krajowe banki centralne w

rezerwowe aktywa walutowe inne niż waluty Państw Członkowskich, euro, pozycje

rezerwowe w MFW i specjalne prawa ciągnienia (SDR), do kwoty stanowiącej

równowartość 50 miliardów euro”111

. Wg stanu na dzień 1 styczeń 2014 roku wysokość

tych rezerw wynosiła 40 553 154 708€112

. Obecnie Polska będąc poza strefą euro „nie wnosi

wkładu do rezerw dewizowych EBC ani nie uczestniczy w procesie zarządzania nimi. Stąd

przystąpienie do ESCB nie oddziałuje bezpośrednio na zarządzanie polskimi rezerwami

dewizowymi”113

.

108http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:32001R1338 - Dziennik Urzędowy Unii

Europejskiej L 181 z 4 lipca 2001 roku - Rozporządzenie Rady (WE) nr 1338/2001 z dnia 28 czerwca 2001 roku ustanawiające środki niezbędne dla ochrony euro przed fałszowaniem


późn. zm.), art. 3, ust. 2, pkt. 2 110http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/statystyka/aktywa_rezerwowe.html 111Statut ESBC i EBC – protokół nr 4 z dnia 26 października 2012 roku (Dz. Urzędowy Unii Europejskiej, nr C

326), art. 30, pkt.1 112


dokument - „Europejski Bank Centralny. Raport roczny 2014”, Frankfurt nad Menem 2015, str. 147 113Marnic A.: Europejska dekada NBP… op. cit., str. 37

http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:32001R1338




42

Po wejściu do strefy euro Polska będzie zobowiązana do przekazania części zgromadzonych

przez NBP rezerw dewizowych na rzecz EBC, które szacunkowo wyniosłyby 2 968 mln€;

jednak przy obecnej wielkości, która wynosi 91 819 mln€ nie wpłynie to znacząco na

uszczuplenie tychże rezerw. Udział aktywów z rozbiciem na kwoty, które nadal będą

zarządzane przez NBP oraz oddane na rzecz EBC, przedstawia poniższy schemat.

Schemat nr 6. Symulacja maksymalnej wartość aktywów rezerwowych do

przekazania na rzecz EBC po wejściu Polski do strefy euro

ogółem rezerwy dewizowe EBC* 40 553 154 708€

ogółem rezerwy dewizowe NBP** 91 819 100 000€

udział NBP w kapitale EBC*** 5,1230%

udział w kluczu kapitałowym państw

strefy euro 69,9783%

kwota do przekazania przez NBP po

wejściu Polski do strefy euro na rzecz

EBC

2 968 831 931€ (40 553 154 708x5,1230/69,9783)

*w wyliczeniach nie uwzględniono Litwy, która przystąpiła do strefy euro 1 stycznia 2015 roku

** stan na 30 kwiecień 2015 roku

*** stan na 1 styczeń 2015 roku

źródło: opracowanie i wyliczenia własne na podstawie:

https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/annrep/ar2014pl.pdf „Europejski Bank Centralny. Raport roczny 2014”, Frankfurt nad Menem 2015, str. 147 i 155


Oprócz wniesienia części zgromadzonych przez NBP rezerw dewizowych na rzecz EBC

Polska zobowiązana będzie do wniesienia odpowiedniej kwoty na poczet rezerw

kapitałowych. Rezerwy te, które są w posiadaniu EBC tworzone są w celu pokrycia

ewentualnych strat z tytułu ryzyka kursowego, stopy procentowej i zmian ceny złota, a

poziom tej rezerwy jest corocznie weryfikowana. Szacunkowa wartość tej rezerwy do

przekazania przez NBP to 2 585 mln€.

100% 96,76%

3,24% 0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

91 819 € 88 851 € 2 968 €

obecny stan rezerw NBP rezerwy pozostające w zarządzaniu przez NBP

rezerwy do przekazania na rzecz EBC




43

ogółem rezerwy kapitałowe EBC* 35 323 667 670€

udział NBP w kapitale EBC** 5,1230%

udział w kluczu kapitałowym państw

strefy euro 69,9783%

kwota należności do przekazania przez

NBP po wejściu Polski do strefy euro na

rzecz EBC

2 585 989 506€

(35 323 667 670x5,1230/69,9783)

*rezerwy celowe + różnice z wyceny + kapitał i rezerwy kapitałowe

** stan na 1 styczeń 2015 roku

źródło: opracowanie i wyliczenia własne na podstawie: https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/annrep/ar2014pl.pdf

„Europejski Bank Centralny. Raport roczny 2014”, Frankfurt nad Menem 2015, str. 128

Poza wniesieniem należności na poczet udział w rezerwach dewizowych i

rezerwach kapitałowych Polska jest zobowiązana do uzupełnienia wpłaty w kapitale EBC.

Kapitał Europejskiego Banku Centralnego, który pochodzi od wszystkich 28 banków

centralnych państw członkowskich UE i wynosi obecnie 10 825 007 069,61€114

. Od 1

stycznia 2014 roku115

Polska jako kraj spoza strefy euro ma 5,1230% wartości w kluczu

kapitałowym co odpowiada kwocie 554 565 112€ i jest zobowiązana do wpłaty niewielkiej

części subskrybowanego przez siebie kapitału, który z kolei wynosi 3,75% co odpowiada

kwocie 20 796 192€116

. Jednak po wejściu do Eurosystemu z tytułu nieopłaconego kapitału

pozostanie do wpłaty kwota 533 768 920€. Jednocześnie Polska będąc poza strefą euro nie

ma prawa udziału w podziale wypracowanego zysku przez EBC, ale także nie jest

zobowiązana do pokrywania ewentualnych strat.

Klucz subskrypcji kapitału Europejskiego Banku Centralnego został określony w momencie

powstawania ESBC poprzez przypisanie każdemu państwu Unii Europejskiej odpowiedniej

wagi w tym kluczu. Zgodnie ze statutem ESBC i EBC zawartym w protokole numer 4,

artykule 29, pkt. 1 który mówi nam o następującym podziale117

:

50 % udziału danego Państwa Członkowskiego w ludności Unii w przedostatnim

roku poprzedzającym ustanowienie ESBC,

50 % udziału danego Państwa Członkowskiego w produkcie wewnętrznym brutto

Unii w cenach rynkowych, stwierdzonego w trakcie pięciu lat poprzedzających

przedostatni rok przed ustanowieniem ESBC.

114https://www.ecb.europa.eu/ecb/orga/capital/html/index.pl.html 115https://www.ecb.europa.eu/press/pr/date/2014/html/pr140101_1.pl.html 116EBC. Raport roczny 2014, op. cit., str. 155 117Statut ESBC i EBC – protokół nr 4 z dnia 26 października 2012 roku (Dz. Urzędowy Unii Europejskiej, nr C

326), art. 29, pkt. 1


https://www.ecb.europa.eu/ecb/orga/capital/html/index.pl.html

https://www.ecb.europa.eu/press/pr/date/2014/html/pr140101_1.pl.html


44

Wkłady są korygowane przez Europejski Bank Centralny co pięć lat lub każdorazowo po

rozszerzeniu Unii Europejskiej i od stycznia 1999 roku, czyli od momentu rozpoczęcia

trzeciego etapu unii gospodarczej i walutowej nastąpiło sześć zmian w kluczu kapitałowym

co było spowodowane między innymi przyjęciem nowych członków do struktur UE:

1 stycznia 2004 rok – okresowa pięcioletnia aktualizacja

1 maja 2004 rok – zmiana w związku z przystąpieniem do UE Czech, Estonii, Cypru,

Łotwy, Litwy, Węgier, Malty, Polski, Słowenii i Słowacji

1 stycznia 2007 – zmiana w związku z przystąpieniem do UE Bułgarii i Rumunii


1 lipca 2013 rok – zmiana w związku z przystąpieniem do UE Chorwacji


Szacunkowy podział kapitału NBP z rozbiciem na kapitał opłacony i do wpłacenia na rzez

EBC po wejściu Polski do strefy euro przedstawia poniższy schemat.

Schemat nr 7. Udział NBP w kapitale EBC (w mln€)

kapitał EBC* 10 825 007 069,61€

udział NBP w kapitale EBC** 5,1230%

kwotowy udział NBP w kapitale EBC 554 565 112€ (10 825 007 069,61x5,1230%)

kapitał opłacony 3,75%

ogółem kapitał opłacony 20 796 192€ (554 565 112x3,75%)

kwota należności do przekazania przez

NBP po wejściu Polski do strefy euro na

rzecz EBC

533 768 920€ (554 565 112-20 796 192)

* stan na 1 styczeń 2015 roku

** stan na 1 styczeń 2015 roku

źródło: opracowanie i wyliczenia własne na podstawie: https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/annrep/ar2014pl.pdf

„Europejski Bank Centralny. Raport roczny 2014”, Frankfurt nad Menem 2015, str. 155


100% 96,25%

3,75%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

554 565 € 533 768 € 20 796 €

ogólna kwota udziałów NBP w kapitale EBC

kapitał nieopłacony kapitał opłacony




45

Schemat numer 8 przedstawia kalkulację całkowitych zobowiązań, które będą przekazane na

rzecz EBC po wejściu Polski do strefy euro. Wielkość ta zapewne ulegnie zmianie, gdyż

zmieni się wartość rezerw dewizowych gromadzonych przez NBP czy też wartość w kluczu

subskrypcji kapitału. Jednak według własnych obliczeń na dzień dzisiejszy kwota ta wynosi

6 088 mln€, a w przeliczeniu procentowym w stosunku do zgromadzonych rezerw to 6,63%.

Schemat nr 8. Kalkulacja całkowitych zobowiązań NBP wobec EBC po

wejściu Polski do strefy euro (w mln€)

kwota do przekazania jako wkład w rezerwy dewizowe 2 968 831 931€

kwota do przekazania jako wkład w rezerwy kapitałowe 2 585 989 506€

uzupełnienie wpłaty na poczet udziału w kapitale EBC 533 768 920€

całkowita szacunkowa wartość do przekazania przez

NBP na rzecz EBC po wejściu Polski do strefy euro 6 088 590 357€

6,63%

93,37%

Podział aktywów rezerwowych zarządzanych przez NBP

Udział kwotowy w

rozbiciu na %

stan obecny rezerw 91 819 mln€ - 100%

przekazanie do EBC 6 088 mln€ - 6,63%

pozostaje w NBP 85 731 mln€ - 93,37%

6 088 mln€

85 731 mln€


46

Po przystąpieniu do Unii Walutowej zmianie ulegnie rola prezesa NBP jako

przedstawiciela naszego kraju, który obecnie bierze udział w posiedzeniach Rady Ogólnej,

organu Europejskiego Banku Centralnego do której należy m.in. pełnienie funkcji

doradczych, sporządzanie Rocznego Raportu EBC czy Raportu dotyczącego spełnienia

kryteriów konwergencji przez poszczególne państwa chcące przyjąć wspólną walutę euro.

W przyszłości prezes NBP wejdzie do grona Rady Prezesów, jako najistotniejszego,

decyzyjnego organu EBC z prawem głosu podczas jej posiedzeń, co jest równoznaczne z

możliwością współdecydowania o polityce pieniężnej dla wszystkich państw strefy euro, a

wynika to z artykułu 283 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, który mówi, że

„Rada Prezesów Europejskiego Banku Centralnego składa się z członków Zarządu

Europejskiego Banku Centralnego i prezesów krajowych banków centralnych Państw

Członkowskich, których walutą jest euro”118

.

1 stycznia 2015 roku Litwa jako 19 kraj członkowski Unii Europejskiej został po spełnieniu

wszystkich kryteriów konwergencji i zrealizowaniu wymogów prawnych przyjęty w poczet

państw Eurosystemu. W związku z rozszerzeniem strefy euro nastąpiło równocześnie

zwiększenie liczby członków Rady Prezesów i obecnie jest to 25 osób - 6 członków Zarządu

EBC i 19 prezesów krajowych banków centralnych. Zaczął też obowiązywać nowy

rotacyjny system dotyczący prawa głosu członków Rady Prezesów, a który został

sprecyzowany w statucie ESBC i EBC w artykule numer 10, pkt. 2 który mówi, że „od dnia,

w którym liczba członków Rady Prezesów przekroczy 15, do chwili gdy osiągnie 22, prezesi

zostają przydzieleni do dwóch grup, zgodnie z uszeregowaniem wielkości udziału Państwa

Członkowskiego danego KBC w całkowitym produkcie krajowym brutto w cenach

rynkowych oraz w łącznym zagregowanym bilansie monetarnych instytucji finansowych

Państw Członkowskich, których walutą jest euro” i dalej „pierwszej grupie zostają

przydzielone cztery prawa do głosowania, a drugiej grupie jedenaście praw do

głosowania”119. Do pierwszej grupy należą „Niemcy, Francja, Włochy, Hiszpania i

Holandia - dysponują 4 głosami. Wszystkim pozostałym, a jest ich 14 przysługuje 11 głosów.

Poszczególni prezesi korzystają z prawa głosu na zmianę, każdorazowo przez miesiąc”120

.


Europejskiej, nr C 326), art. 283 119Statut ESBC i EBC – protokół nr 4 z dnia 26 października 2012 roku (Dz. Urzędowy Unii Europejskiej, nr C

326), art. 10, pkt. 2 120https://www.ecb.europa.eu/ecb/orga/decisions/govc/html/faqvotingrights.pl.html

https://www.ecb.europa.eu/ecb/orga/decisions/govc/html/faqvotingrights.pl.html


47

Podział poszczególnych państw oraz Zarządu EBC podczas głosowań Rady Prezesów

przedstawia poniższy schemat.

Schemat nr 9. Podział głosów podczas głosowań Rady Prezesów EBC



Istotną kwestią przy omawianiu współpracy pomiędzy Narodowym Bankiem Polskim, a

Europejskim Bankiem Centralnym jest udział ekspertów NBP w pracach komitetów

Eurosystemu i ESBC oraz funkcjonujących w ich ramach grup roboczych które

przygotowują stanowiska merytoryczne w kwestiach dotyczących działalności ESBC, np.

w zakresie emisji waluty euro, statystyki bankowej i regulacji prawnych co służy wymianie

informacji, pogłębianiu wiedzy czy też w lepszym zapoznaniu się w problematyce ESBC i

Eurosystemu. Na dzień 1 stycznia 2015 roku działało 17 komitetów Eurosystemu i ESBC121

,

które są powoływane lub rozwiązywane przez Radę Prezesów na mocy Decyzji EBCz dnia

19 lutego 2004 roku zwanej „Regulaminem EBC”122

i mają za zadanie wspierać pracę

organów EBC.

121https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/annrep/ar2014pl.pdf

dokument - „Europejski Bank Centralny. Raport roczny 2014”, Frankfurt nad Menem 2015, str. 178-179 122http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=OJ:L:2004:080:TOC - Dz. Urzędowy Unii Europejskiej,

nr L 80 z dnia 18 marca 2004 roku - Decyzja EBC z dnia 19 lutego 2004 roku przyjmująca Regulamin

Europejskiego Banku Centralnego (ECB/2004/2), zwana dalej „Regulaminem EBC”

21 głosów

Prezes EBC

Wiceprezes EBC

4 członków Zarządu EBC

6 stałych głosów

II grupa

11 głosów

1. Austria

2. Belgia

3. Cypr

4. Estonia

5. Finlandia

6. Grecja

7. Irlandia

8. Litwa

9. Luksemburg

10. Łotwa

11. Malta

12. Portugalia

13. Słowacja

14. Słowenia

I grupa

4 głosy

1. Niemcy

2. Francja

3.Włochy

4. Hiszpania

5. Holandia



http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=OJ:L:2004:080:TOC


48

Na podstawie zapisu w artykule numer 9, pkt. 2 niniejszego Regulaminu „Komitety składają

się z maksymalnie dwóch członków każdego z krajowych banków centralnych Eurosystemu

oraz EBC, wyznaczonych odpowiednio przez właściwego Prezesa oraz Zarząd”123

, a

przewodniczącym danego Komitetu zostaje osoba zatrudniona w EBC. Ze względu na

wynikające różnego rodzaju kwestie dotyczące zagadnień ESBC czy strefy euro, zgodnie z

artykułem 9a „Rada Prezesów może decydować o powoływaniu komitetów ad hoc

zajmujących się wskazanymi zadaniami doradczymi”124

.

Z kolei w stosunku do państw niebędących w strefie euro, czyli m. in. dla Polski ma

zastosowanie artykuł 9, pkt. 3 Regulaminu, który mówi, że „krajowy bank centralny

każdego z nieuczestniczących Państw Członkowskich może powołać maksymalnie dwóch

swoich pracowników do uczestniczenia w posiedzeniach komitetu w każdym przypadku,

kiedy komitet zajmuje się sprawami podlegającymi kompetencji Rady Ogólnej i w każdym

przypadku, kiedy przewodniczący komitetu oraz Zarząd uważają to za stosowne”125

.

Wykaz funkcjonujących komitetów ESBC z ich z krótką charakterystyką działalności został

przedstawiony w poniższej tabeli.

Tabela nr 10. Lista komitetów ESBC*

Lp. Nazwa komitetu Skrót Charakterystyka działalności

1 ds. Audytu

Wewnętrznego IAC

Wg źródła [4] IAC „przyczynia się do wzmacniania

zarządzania wewnętrznego w EBC i w całym

Eurosystemie. Komitet wspomaga Radę Prezesów

poprzez udzielanie porad i formułowanie opinii w

sprawach należących do jej kompetencji,

dotyczących:

rzetelności informacji finansowych,

nadzoru nad mechanizmami kontroli

wewnętrznej,

zgodności z obowiązującymi przepisami

ustawowymi i wykonawczymi oraz kodeksami postępowania,

wykonywania zadań w zakresie audytu” Raport roczny EBC - 2013r, str. 192

2 ds. Banknotów BANCO

Wg źródła [1] BANCO „zajmuje się współpracą w

ramach Eurosystemu w zakresie produkcji, emisji i

obsługi poemisyjnej banknotów euro” „EBC. Historia…”, str. 67

123Regulamin EBC z dnia 19 lutego 2004 roku (Dz. Urzędowy Unii Europejskiej, nr L 80), art. 9, pkt. 2 124Regulamin EBC z dnia 19 lutego 2004 roku (Dz. Urzędowy Unii Europejskiej, nr L 80), art. 9a 125Regulamin EBC z dnia 19 lutego 2004 roku (Dz. Urzędowy Unii Europejskiej, nr L 80), art. 9, pkt. 3


49

3 ds. Informatyki ITC

Wg źródła [1] ITC „zapewnia wsparcie w tworzeniu,

wdrażaniu i utrzymaniu sieci informatycznych oraz

infrastruktury komunikacyjnej, wykorzystywanych

przez wspólne systemy operacyjne” „EBC. Historia…”, str. 67

4 ds. Komunikacji

Eurosystemu i ESBC ECCO

Wg źródła [1] ECCO „wspomaga politykę

komunikacyjną EBC, zwłaszcza w sprawach

dotyczących publikacji wielojęzycznych” „EBC. Historia…”, str. 67

5 ds. Controlingu COMCO

Wg źródła [3] COMCO „udziela wsparcia w

zakresie kontrolingu finansowego przy

przygotowaniu i realizacji projektów Eurosystemu” Raport roczny EBC - 2012r, str. 173

6 ds. Operacji

Rynkowych MOC

Wg źródła [1] MOC „wspiera Eurosystem w

realizacji operacji polityki pieniężnej i transakcji

walutowych w zarządzaniu rezerwami walutowymi

oraz w sprawach dotyczących działania systemu

ERM II” „EBC. Historia…”, str. 68

7 ds. Polityki Pieniężnej MPC

Wg źródła [1] MPC „ma głos doradczy w kwestiach

strategii oraz innych długoterminowych zagadnień

związanych z formułowaniem polityki pieniężnej i

kursowej. Komitet odpowiada również za regularne

projekcje rozwoju sytuacji makroekonomicznej w

strefie euro opracowywane przez ekspertów

Eurosystemu” „EBC. Historia…”, str. 68

8 ds. Prawnych LEGCO

Wg źródła [1] LEGCO „udziela porad we wszelkich

kwestiach prawnych dotyczących statutowych zadań EBC”

„EBC. Historia…”, str. 68

9 ds. Rachunkowości i

Dochodów Pieniężnych AMICO

Wg źródła [1] AMICO „doradza we wszelkich

sprawach wewnętrznych Eurosystemu dotyczących

rachunkowości, sprawozdawczości finansowej i

podziału dochodu pieniężnego” „EBC. Historia…”, str. 67

10 ds. Rozwoju

Organizacyjnego ODC

Wg źródła [4] ODC „doradza Radzie Prezesów w

planowaniu działań dotyczących Eurosystemu i Jednolitego Mechanizmu Nadzorczego oraz ich

funkcji, jak również pomaga w kierowaniu pracami

Biura Koordynacji Zamówień Eurosystemu (EPCO) i

opracowaniu ramowych zasad zarządzania ryzykiem

operacyjnym i ciągłością działania Eurosystemu i

ESBC” Raport roczny EBC - 2013r, str. 191

11 ds. Stabilności

Finansowej

FSC

Wg źródła [2] FSC „identyfikuje ryzyka systemowe,

na które narażona jest stabilność systemu

finansowego w strefie euro, analizowanie projektów regulacyjnych oraz wzmacnianie nadzoru

ostrożnościowego i zarządzania kryzysowego” Europejska dekada NBP…, str. 26

12 ds. Statystyki STC

Wg źródła [1] STC „ma głos doradczy w sprawach

definiowania i zestawiania informacji statystycznych

przez EBC i krajowe banki centralne” „EBC. Historia…”, str. 68

13 ds. Stosunków

Międzynarodowych

IRC

Wg źródła [1] IRC „pomaga EBC w wykonywaniu

statutowych zadań związanych ze współpracą

międzynarodową oraz stanowi forum wymiany poglądów w sprawach będących przedmiotem

wspólnego zainteresowania w tej dziedzinie” „EBC. Historia…”, str. 68


50

14 ds. Systemów Płatności

i Rozrachunku PSSC

Wg źródła [1] PSSC „ma głos doradczy w sprawach

funkcjonowania i konserwacji systemu TARGET,

ogólnej polityki w zakresie systemów płatniczych i

nadzoru ogólnego oraz tych zagadnień z dziedziny

rozliczania i rozrachunku papierów wartościowych,

które są przedmiotem zainteresowania banków

centralnych” „EBC. Historia…”, str. 68

15 ds. Zarządzania

Ryzykiem

RMC

Wg źródła [5] RMC „pomaga organom decyzyjnym

w zapewnieniu Eurosystemowi odpowiedniej ochrony przez zarządzanie ryzykiem finansowym

wynikającym z prowadzonych operacji rynkowych i

kontrolowanie tego ryzyka, zarówno w kontekście

operacji polityki pieniężnej Eurosystemu, jak i

portfela rezerw dewizowych EBC” Raport roczny EBC - 2014r, str. 113

16 Komitet Budżetowy BUCOM

Wg źródła [4] BUCOM „ocenia przekazane przez

Zarząd sprawozdania z planowania i monitorowania

budżetu oraz przedstawia wyniki tej oceny Radzie

Prezesów. Komitet ten pomaga także Radzie ocenić

opracowany przez Zarząd projekt budżetu rocznego przed jego zatwierdzeniem oraz przeprowadza ocenę

sprawozdań z monitorowania budżetu i informuje o

nich Radę” Raport roczny EBC - 2013r, str. 193

17

Komitet Sterujący

Eurosystemu ds.

Informatyki**

EISC

Wg źródła [4] EISC „kieruje działaniami na rzecz

doskonalenia rozwiązań informatycznych

stosowanych

w Eurosystemie” Raport roczny EBC - 2013r, str. 192

18 Konferencja Działów

Kadr HRC

Wg źródła [4] HRC „stanowi dla banków

centralnych Eurosystemu i ESBC forum wymiany

doświadczeń, wiedzy i informacji w dziedzinie

zarządzania kadrami” Raport roczny EBC - 2013r, str. 192

uwagi: * stan na 1 styczeń 2015 rok

** komitet zawieszony w listopadzie 2014 roku, a jego zadania powierzono innym komitetom, tj. Komitetowi ds. Controlingu, Komitetowi ds. Informatyki i Komitetowi ds. Rozwoju Organizacyjnego


[1]https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/ecbhistoryrolefunctions2006pl.pdf?2f7a228e04ee584a5c3d8e637787a1f8 - publikacja: Hanspeter K. Scheller „Europejski Bank Centralny. Historia, rola i

funkcje”, Frankfurt nad Menem 2006, zwana dalej „EBC. Historia…”

[2]http://www.nbp.pl/publikacje/dekada/dekada-nbp.pdf - publikacja: „Europejska dekada NBP, 10 lat członkostwa w ESBC”, praca zbiorowa pod redakcją Marnic Antoniny, Warszawa 2014, zwany

dalej „Europejska dekada NBP…”

[3]http://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/annrep/ar2012pl.pdf - dokument - „Europejski Bank Centralny.

Raport roczny 2012”, Frankfurt nad Menem 2013, zwany dalej „Raportem rocznym EBC - 2012r” [4]http://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/annrep/ar2013pl.pdf - dokument - „Europejski Bank Centralny.

Raport roczny 2013”, Frankfurt nad Menem 2014, zwany dalej „Raportem rocznym EBC - 2013r”

[5]http://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/annrep/ar2014pl.pdf - dokument - „Europejski Bank Centralny. Raport roczny 2014”, Frankfurt nad Menem 2015, zwany dalej „Raportem rocznym EBC - 2014r”

https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/ecbhistoryrolefunctions2006pl.pdf?2f7a228e04ee584a5c3d8e637787a1f8



http://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/annrep/ar2012pl.pdf




51

NBP jako bank centralny jest również zaangażowany w działania EBC, które są

związane z ochroną stabilności systemu finansowego, poprzez uczestniczenie w pracach

Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego126

(ESRB), która funkcjonuje w ramach

Europejskiego Systemu Nadzoru Finansowego (ESNF) powołanej do życia na podstawie

rozporządzenia nr 1092/2010 z dnia 24 listopada 2010 roku jako niezależnego organu UE127

.

Głównym zadaniem ESRB jest sprawowanie nadzoru makroostrożnościowego nad

europejskim systemem finansowym oraz identyfikacja i przeciwdziałanie ryzykom

systemowym, które mogą wynikać z powiązań pomiędzy poszczególnymi instytucjami

finansowymi czy też z warunków ekonomicznych lub strukturalnych. W przypadku

wykrycia nieprawidłowości wydaje zalecenia i ostrzeżenia niezbędne do podjęcia działań

zaradczych, a ich adresatem mogą być państwa członkowskie UE, krajowe organy nadzoru

czy też trzy Europejskie Urzędy Nadzoru:

Europejski Urząd Nadzoru Bankowego128 (EBA) z siedzibą w Londynie, który ma

za zadanie zapewnienie skutecznej regulacji ostrożnościowej oraz nadzór w całym

europejskim sektorze bankowym, „do ogólnych celów działalności Urzędu należą

utrzymanie stabilności finansowej w Unii oraz zapewnienie integralności,

efektywności i prawidłowego funkcjonowania sektora bankowego”129

Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów

Emerytalnych130 (EIOPA) z siedzibą we Frankfurcie nad Menem, jest urzędem

który funkcjonuje podobnie jak EBA, jednak jego działalność jest związana z

zakładami ubezpieczeń

Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych131 (ESMA) z

siedzibą w Paryżu, którego działalność jest związana z rynkiem papierów

wartościowych i „ponosi wyłączną odpowiedzialność za rejestrację agencji

ratingowych i nadzór nad nimi”132

126

http://www.esrb.europa.eu 127


Dz. Urzędowy Unii Europejskiej, nr L 331/1 z dnia 24 listopada 2010 roku – rozporządzenie Parlamentu

Europejskiego i Rady (UE) nr 1092/2010 w sprawie unijnego nadzoru makroostrożnościowego nad

systemem finansowym i ustanowienia Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego 128

http://www.eba.europa.eu 129https://www.eba.europa.eu/languages/home_pl 130

https://eiopa.europa.eu 131

http://www.esma.europa.eu 132http://www.europarl.europa.eu/atyourservice/pl/displayFtu.html?ftuId=FTU_3.2.5.html

http://www.eba.europa.eu/languages/home_pl

http://www.eba.europa.eu/languages/home_pl

https://eiopa.europa.eu/


http://www.esma.europa.eu/

http://www.esrb.europa.eu/home/html/index.en.html


http://www.eba.europa.eu/

https://www.eba.europa.eu/languages/home_pl


http://www.esma.europa.eu/

http://www.europarl.europa.eu/atyourservice/pl/displayFtu.html?ftuId=FTU_3.2.5.html


52

Istotną rolę w działalności ESRB odgrywa Europejski Bank Centralny oraz

wszystkie krajowe banki centralne państw członkowskich UE. Wynika to z ich członkostwa

w Radzie Generalnej jako organu decyzyjnego, gdyż w jej składzie zasiadają prezes EBC

jako jej przewodniczący i wiceprezes EBC oraz prezesi tychże banków z prawem do

głosowania. Komitet Sterujący jako organ wspierający procesy decyzyjne poprzez

przygotowywanie posiedzeń Rady Generalnej składa się z 14 członków tejże Rady w tym

czterech prezesów krajowych banków centralnych. Jednym z nich był prezes NBP, prof.

Marek Belka który „został wybrany do składu Komitetu Sterującego jako reprezentant kraju

spoza strefy euro i jedyny przedstawiciel banków centralnych regionu Europy Środkowo-

Wschodniej”133

na trzyletnią kadencję (od stycznia 2011 roku). W skład ESRB wchodzi

Rada Generalna, Komitet Sterujący, Sekretariat, Doradczy Komitet Naukowy i Doradczy

Komitet Techniczny.

Struktura Europejskiego Systemu Nadzoru Finansowego (ESNF) została przedstawiona na

poniższym schemacie.

Schemat nr 10. Struktura ESNF i ESRB


https://www.knf.gov.pl/o_nas/wspolpraca_miedzynarodowa/unia/inf_ogol.html

133http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/systemfinansowy/esrb.html

Europejski System

Nadzoru Finansowego

(ESNF)

Europejska Rada ds. Ryzyka

Systemowego (ESRB)

Europejski Urząd Nadzoru Bankowego

(EBA)

Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i

Pracowniczych Programów

Emerytalnych (EIOPA)

Europejski Urząd Nadzoru Giełd i

Papierów Wartościowych (ESMA)

https://www.knf.gov.pl/o_nas/wspolpraca_miedzynarodowa/unia/inf_ogol.html

http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/systemfinansowy/esrb.html


53

Z dniem 1 maja 2004 roku Polska weszła w struktury Unii Europejskiej, a Narodowy Bank

Polski stał się częścią Europejskiego Systemu Banków Centralnych. W związku z tym

rozpoczęła się ścisłą współpraca z Europejskim Bankiem Centralnym i innymi bankami

centralnymi krajów Unii Europejskiej.

Poniższa tabela przedstawia zakres kompetencji i stanowi podsumowanie istniejących

zależności pomiędzy Narodowym Bankiem Polski i Europejskim Bankiem Centralnym,

które starałem się przeanalizować w niniejszej pracy. Wynikają one bezpośrednio z

uregulowań prawnych czyli „Konstytucji RP” i „Ustawy o NBP” oraz „Traktatu o UE i

Traktatu o funkcjonowaniu UE” wraz z dołączonym protokołem nr 4 który stanowi „Statut

ESBC i EBC”, jeżeli nie istnieją po temu inne przeszkody natury prawnej i organizacyjnej,

jednak ze względów objętościowych zostały one przedstawione w ogólnym zarysie.

Tabela nr 11. Porównanie zakresu współpracy i ramowych warunków

funkcjonowania Narodowego Banku Polskiego obecnie i po

wejściu Polski do strefy euro

Obecne kompetencje

NBP bezpośrednio

wynikające z „ustawy

o NBP”

Obecne

kompetencje

wynikające ze

współpracy NBP z

EBC

Przyszłe

kompetencje NBP

po wejściu Polski do

strefy euro

podstawa prawna

„Ustawa o NBP”

Dz. U. 1997, nr 140, poz. 938 – ustawa z dnia 29 sierpnia 1997

roku o Narodowym Banku

Polskim (tekst jednolity Dz. U.

2013, nr 0, poz. 908 z dnia 9

sierpnia 2013 roku z późniejszymi

zmianami)

„Traktat o UE i Traktat o

funkcjonowaniu UE” oraz

„Statut ESBC i EBC”

Dz. Urzędowy Unii Europejskiej,

nr C 326 z dnia 26 października

2012 roku - Traktat o Unii

Europejskiej i Traktat o

funkcjonowaniu Unii Europejskiej

„Traktat o UE i Traktat o

funkcjonowaniu UE” oraz

„Statut ESBC i EBC”

Dz. Urzędowy Unii Europejskiej,

nr C 326 z dnia 26 października

2012 roku - Traktat o Unii

Europejskiej i Traktat o

funkcjonowaniu Unii Europejskiej

Obecnie NBP funkcjonuje w oparciu o „Ustawę o NBP” oraz zapisy w „Traktacie o

EU i Traktacie o funkcjonowaniu UE” oraz dołączonym protokole nr 4, który stanowi

„Statut ESBC i EBC” w związku z członkostwem w Unii Europejskiej do której

Polska należy od 1 maja 2004 roku

Przed przystąpieniem Polski do strefy euro musi zostać zmieniona „Ustawa o

NBP”, aby w pełni dostosować się do wymagań prawnych EBC


54

wyznaczanie i realizacja polityki pieniężnej

”Rada Polityki Pieniężnej, zwana dalej

„Radą”, ustala corocznie założenia polityki

pieniężnej” Ustawa o NBP, art. 12, pkt. 1

„Kierując się założeniami polityki

pieniężnej Rada w szczególności:

1) ustala wysokość stóp procentowych NBP;

2) ustala stopy rezerwy obowiązkowej

banków oraz spółdzielczych kas

oszczędnościowo-kredytowych i wysokość

jej oprocentowania; 3) określa górne granice zobowiązań

wynikających z zaciągania przez NBP

pożyczek i kredytów w zagranicznych

instytucjach bankowych i finansowych;

4) zatwierdza plan finansowy NBP oraz

sprawozdanie z działalności NBP;

5) przyjmuje roczne sprawozdanie

finansowe NBP;

6) ustala zasady operacji otwartego rynku” Ustawa o NBP, art. 12, pkt. 2

„Posiedzenia Rady zwołuje Przewodniczący

co najmniej raz w miesiącu. Posiedzenie

Rady może być zwołane również na

pisemny wniosek co najmniej 3 członków

Rady” Ustawa o NBP, art. 16, pkt. 1

Bezpośrednio

nie dotyczy

Funkcje

konsultacyjne

wynikające z

uczestnictwa

Prezesa NBP

w Radzie

Ogólnej i ekspertów

NBP w

pracach

komitetów i

grup

roboczych

ESBC

„Podstawowe zadania ESBC polegają na:

definiowaniu i urzeczywistnianiu polityki

pieniężnej Unii” Traktat o UE i Traktat o funkcjonowaniu UE, art. 127,

pkt. 2

„Rada Prezesów ustala politykę pieniężną

Unii, włącznie z odpowiednimi decyzjami w

sprawach pośrednich celów pieniężnych,

podstawowych stóp procentowych i

wielkości rezerw w ESBC oraz określa

wytyczne konieczne do ich realizacji” Statut ESBC i EBC, art. 12, pkt. 1

„Rada Prezesów zbiera się przynajmniej 10

razy w roku” Statut ESBC i EBC, art. 10, pkt. 5

”Każdy członek Rady Prezesów ma jeden

głos. Od dnia, w którym liczba członków

Rady Prezesów przekroczy 21, każdy

członek Zarządu będzie miał jeden głos, a

liczba prezesów z prawem do głosowania

wynosić będzie 15” Statut ESBC i EBC, art. 10, pkt. 2

Obecnie to Rada Polityki Pieniężnej wyznacza politykę pieniężną oraz ustala

wysokość stóp procentowych, wielkość stopy rezerwowej czy też zasady operacji

otwartego rynku, które obowiązują w Polsce.

RPP składa się z 10 osób, które tworzą prezes NBP jako jej przewodniczący oraz 9

członków powoływanych po 3 przez Prezydenta RP, Sejm i Senat na okres 6 lat

Posiedzenia RPP odbywają się zgodnie z zapisami w „ustawie o NBP” co najmniej raz

na miesiąc na których obowiązuje zasada, że każdy członek Rady ma jeden głos.

Ostatnie posiedzenie RPP miało miejsce w dniach 5-6 maja na którym m. in.

postanowiono utrzymać wielkości stóp procentowych na dotychczasowym poziomie

Po przystąpieniu Polski do strefy euro NBP jako krajowy bank centralny będzie

reprezentowany poprzez uczestnictwo prezesa NBP w posiedzeniach Rady Prezesów.

Udział w Radzie Prezesów wiąże się bezpośrednio z wpływem na politykę pieniężną

obowiązującą we wszystkich państwach strefy euro w tym również dla Polski, jednak

obecnie przy zachowaniu rotacyjnego systemu głosowania, który musiał zostać

wprowadzony w związku z przekroczeniem liczby członków Rady Prezesów, których

jest 25 (6 członków Zarządu EBC + 19 prezesów krajowych banków centralnych

państw strefy euro)

Obecny rotacyjny system głosowań podczas posiedzeń Rady Prezesów powoduje, że

liczba głosów prezesów centralnych banków strefy euro została ograniczona do 21 co

oznacza, że prezes NBP nie mógłby uczestniczyć we wszystkich głosowaniach, jednak

zawsze miałby prawo uczestnictwa w posiedzeniu Rady

Posiedzenia Rady Prezesów odbywają się zgodnie z zapisami w „statucie ESBC i

EBC” przynajmniej 10 razy w roku


55

emisja banknotów i monet

„NBP przysługuje wyłączne prawo

emitowania znaków pieniężnych

Rzeczypospolitej Polskiej” Ustawa o NBP, art. 4

„Znakami pieniężnymi Rzeczypospolitej Polskiej są banknoty i monety opiewające

na złote i grosze” Ustawa o NBP, art. 31

„Znaki pieniężne emitowane przez NBP są

prawnymi środkami płatniczymi na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej”

Ustawa o NBP, art. 32

„Wzory i wartość nominalną banknotów

oraz wzory, wartość nominalną, stop, próbę

i masę monet oraz wielkość emisji znaków pieniężnych, jak również terminy

wprowadzenia ich do obiegu ustala Prezes

NBP w drodze zarządzenia” Ustawa o NBP, art. 33, pkt. 1

„NBP może prowadzić w kraju i za granicą

sprzedaż monet, banknotów i numizmatów przeznaczonych na cele kolekcjonerskie”

Ustawa o NBP, art. 36

Bezpośrednio

nie dotyczy

Funkcje konsultacyjne

wynikające z

uczestnictwa

Prezesa NBP

w Radzie

Ogólnej i

ekspertów

NBP w

pracach

komitetów i

grup roboczych

ESBC

„Europejski Bank Centralny ma wyłączne

prawo do upoważniania do emisji

banknotów euro w Unii. Banknoty takie

mogą emitować Europejski Bank

Centralny i krajowe banki centralne.

Banknoty emitowane przez Europejski Bank Centralny i krajowe banki centralne są

jedynym legalnym środkiem płatniczym w

Unii” Traktat o UE i Traktat o funkcjonowaniu UE, art. 128,

pkt. 1

„Państwa Członkowskie mogą emitować

monety euro, z zastrzeżeniem zgody

Europejskiego Banku Centralnego co do

wielkości emisji. Rada, na wniosek Komisji i

po konsultacji z Parlamentem Europejskim i

Europejskim Bankiem Centralnym, może

przyjąć środki w celu zharmonizowania

nominałów i specyfikacji technicznych

wszystkich monet przeznaczonych do obiegu,

w zakresie, w jakim jest to niezbędne do

zapewnienia należytego ich obiegu w Unii” Traktat o UE i Traktat o funkcjonowaniu UE, art. 128,

pkt. 2

„EBC respektuje, w miarę możliwości,

istniejące praktyki związane z emisją i

projektowaniem banknotów” Statut ESBC i EBC, art. 16

Obecnie NBP jako bank centralny ma wyłączne prawo do emisji banknotów i monet,

które stanowią prawny środek płatniczy na obszarze RP. W strukturach NBP działa

Krajowe Centrum ds. Fałszerstw którego zadaniem jest administracja Systemem

Monitorowania Fałszerstw, którego zarządcą jest EBC i jest to system informatyczny

gromadzący dane o fałszywych banknotach i monetach euro oraz Krajowe Centrum

Analiz Banknotów (KCA) i Krajowe Centrum Analiz Monet (KCAM) które zajmują

się analizą wszystkich fałszerstw i wydawaniem odpowiednich ekspertyz

Obecnie przedstawiciele NBP uczestniczą w posiedzeniach Komitetu ds. Banknotów,

który działa w strukturach ESBC oraz Podkomitetu ds. Monet Euro

Po przystąpieniu Polski do strefy euro NBP będzie mógł emitować banknoty euro

po otrzymaniu upoważnienia przez EBC

Po przystąpieniu Polski do strefy euro NBP będzie mógł emitować monety euro po

otrzymaniu zgody przez EBC w kwestii wielkości emisji

Wg stanu na 31 grudnia 2013 roku wartość pieniądza gotówkowego w obiegu

wyniosła 126 142,8 mln złotych, również w tym roku do NBP dostarczono 319,0 mln

sztuk banknotów i 799 693,8 mln sztuk monet. Banknoty stanowiły 97,1% a monety

2,9% wartości obiegu gotówkowego, a w ujęciu liczbowym banknoty stanowiły 9,2%,

a monety 90,8% znaków pieniężnych w obiegu*

Wg stanu na koniec grudnia 2014 roku w obiegu było 17,5 mld sztuk banknotów euro

o wartości 1 016, 5 mld euro. Produkcja banknotów euro jest dzielona między krajowe

banki centralne, które w 2014 roku odpowiedzialne były za wyprodukowanie 8,3 mld

banknotów. Z kolei monet euro wg stanu na koniec grudnia 2014 roku w obiegu było

110,9 mld sztuk o wartości 25,0 mld euro** *„NBP. Raport roczny 2013”, str. 52

**„EBC. Raport roczny 2014”, str. 81


56

zarządzanie rezerwami dewizowymi i zobowiązania wobec EBC

(przekazanie wkładów w rezerwy dewizowe i kapitałowe oraz uzupełnienie wpłaty na

poczet udziału w kapitale EBC)

„Do zadań NBP należy także:

prowadzenie gospodarki rezerwami

dewizowymi” Ustawa o NBP, art. 3, ust. 2, pkt. 10

„NBP realizuje funkcje centralnej

bankowej instytucji dewizowej poprzez

gromadzenie rezerw dewizowych,

zarządzanie rezerwami dewizowymi oraz podejmowanie czynności

bankowych i innych mających na celu

zapewnienie bezpieczeństwa obrotu

dewizowego i płynności płatniczej

kraju” Ustawa o NBP, art. 52, pkt. 1

„Wkład każdego

krajowego banku

centralnego jest

ustalony

proporcjonalnie do

jego udziału

w subskrybowanym

kapitale EBC” Statut ESBC i EBC, art. 30,

pkt. 2

„EBC ma pełne prawo do utrzymywania

i zarządzania

rezerwami walutowymi, które zostały

mu przekazane, i używania ich dla celów ustalonych

w niniejszym Statucie” Statut ESBC i EBC, art. 30, pkt. 1

„Krajowe banki centralne są

wyłącznymi subskrybentami i posiadaczami kapitału EBC”

Statut ESBC i EBC, art. 28, pkt. 2

Obecnie NBP gromadzi dewizy oraz zarządza nimi, a ich posiadanie wzmacnia

wiarygodność finansową Polski. Wkład każdego państwa członkowskiego UE jest

wyliczony na podstawie udziału w subskrybowanym kapitale EBC. Obecnie Polska

(wg stanu na 1 styczeń 2015 rok) ma 5,1230% wartości w kluczu kapitałowym, co

odpowiada kwocie 554 565 112€ i opłacony kapitał w wysokości 3,75% co odpowiada

kwocie 20 796 192€.

Polska jako kraj spoza strefy euro nie ma prawa do udziału w wypracowanym zysku,

ale też nie pokrywa poniesionych strat, jednak wg rocznego raportu EBC zysk netto za

2014 roku wyniósł 988 832 500 €*

Obecna wielkość rezerw dewizowych jakie zgromadził NBP to wg stanu na 30

kwiecień 2015 roku 91 819 100 000€ co po przeliczeniu odpowiada kwocie 370 370

700 000 złotych**

Po przystąpieniu Polski do strefy euro ulegnie zmianie wysokości udziału w kluczu

subskrypcji kapitału. Polska będzie zobligowana do wpłaty niepokrytej kwoty udziału

w kapitale EBC, czyli pozostałe 96,25% co odpowiada kwocie 533 768 920€ oraz

przekazania odpowiedniej kwoty rezerw dewizowych i wg szacunkowych wyliczeń

będzie to kwota 2 968 831 931€. Oprócz tych dwóch należności Polska zobowiązana

będzie do przekazania odpowiedniej kwoty jako wkład w rezerwy kapitałowe EBC,

które są tworzone w celu pokrycia ewentualnych strat z tytułu ryzyka kursowego,

stopy procentowej i zmian ceny złota, a poziom tej rezerwy jest corocznie

weryfikowana. Szacunkowa wartość tej rezerwy do przekazania przez NBP to

2 585 989 506€

Całkowita szacunkowa wartość do przekazania przez NBP na rzecz EBC po wejściu

Polski do strefy euro to 6 088 590 357€, w tym:

uzupełnienie wpłaty na poczet udziału w kapitale EBC - 533 768 920€

kwota do przekazania jako wkład w rezerwy dewizowe - 2 968 831 931€

kwota do przekazania jako wkład w rezerwy kapitałowe - 2 585 989 506€

Kwota do przekazania przez Polskę po wejściu do strefy euro w stosunku do

zgromadzonych rezerw szacunkowo stanowić będzie 6,63%, czyli jest to stosunkowo

mała kwota, która zasadniczo nie wpłynie na ogólną wielkość rezerw dewizowych

*„EBC. Raport roczny 2014”, str. 128

*www.nbp.pl/home.aspx?f=/statystyka/aktywa_rezerwowe.html



57

gromadzenie informacji statystycznych

„Do zadań NBP należy także:

opracowywanie statystyki pieniężnej i

bankowej, bilansu płatniczego oraz

międzynarodowej pozycji

inwestycyjnej” Ustawa o NBP, art. 3, ust. 2, pkt. 7

„Krajowe banki

centralne wykonują, w

miarę możliwości, zadania

określone w artykule 5.1” Statut ESBC i EBC, art. 5, pkt. 2

„W celu realizacji zadań ESBC,

EBC, wspomagany przez krajowe

banki centralne, gromadzi

niezbędne informacje statystyczne

bądź od właściwych władz krajowych, bądź bezpośrednio od

podmiotów gospodarczych” Statut ESBC i EBC, art. 5, pkt. 1

„EBC przyczynia się do

harmonizacji, w miarę potrzeb, reguł i praktyk rządzących gromadzeniem,

tworzeniem i upowszechnianiem

informacji statystycznej w dziedzinie

podlegającej jego

kompetencji” Statut ESBC i EBC, art. 5, pkt. 3

Obecnie NBP prowadzi działalność statystyczną do czego jest uprawniony poprzez

zapisy w „ustawie o NBP” i równocześnie współpracuje z EBC na tej płaszczyźnie.

NBP zbiera i opracowuje zestawienia statystyczne, a najważniejsze z nich to m. in.:

kwartalne dane dotyczące bilansu płatniczego

kwartalne dane dotyczące zadłużenia zagranicznego kraju oraz międzynarodowej

pozycji inwestycyjnej

kwartalne dane dotyczące rynku krajowych funduszy inwestycyjnych

kwartalne i roczne rachunki finansowe według sektorów instytucjonalnych

miesięczne dane dotyczące średniego oprocentowania depozytów i kredytów w

bankach

miesięczne dane finansowe sektora bankowego (należności, zobowiązania,

rachunek zysków i strat

Dane po odpowiednim przetworzeniu i opracowaniu są udostępniane podmiotom i

instytucjom krajowym, takim jak*:

Sejm RP

Rada Ministrów

Główny Urząd Statystyczny

Bankowy Fundusz Gwarancyjny

Komisja Nadzoru Finansowego

Związek Banków Polskich

oraz organizacjom międzynarodowym, takim jak:

Międzynarodowy Fundusz Walutowy

Bank Światowy

Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju

Bank Rozrachunków Międzynarodowych

Europejski Bank Centralny

Eurostat.

Po przystąpieniu Polski do strefy euro nadal będzie prowadzona działalność

statystyczna co jest wynikiem zapisów w „statucie ESBC i EBC” i jest związane z

przynależnością Polski do Unii Europejskiej

*http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/statystyka/statystyka.html

http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/statystyka/statystyka.html


58

rola prezesa NBP w organach decyzyjnych EBC

„Prezes NBP jest powoływany i odwoływany

przez Sejm na wniosek Prezydenta

Rzeczypospolitej Polskiej” Ustawa o NBP, art. 9, pkt. 1

„Kadencja Prezesa NBP wynosi 6 lat. Ta

sama osoba nie może być Prezesem NBP

dłużej niż przez dwie kolejne kadencje” Ustawa o NBP, art. 9, pkt. 2

„Prezes NBP reprezentuje interesy

Rzeczypospolitej Polskiej w

międzynarodowych instytucjach bankowych

oraz, o ile Rada Ministrów nie postanowi

inaczej, w międzynarodowych instytucjach

finansowych” Ustawa o NBP, art. 11, pkt. 3

„W skład Rady wchodzą Przewodniczący

Rady, którym jest Prezes NBP” Ustawa o NBP, art. 13, pkt. 1

„Działalnością NBP kieruje Zarząd: w skład

Zarządu NBP wchodzą: Prezes NBP - jako

przewodniczący” Ustawa o NBP, art. 17, pkt. 2

„Rada Ogólna

jest ustanowiona

jako trzeci organ

decyzyjny EBC” Statut ESBC i EBC, art.

44, pkt. 1

„Rada Ogólna

składa się z

prezesa i

wiceprezesa EBC

oraz prezesów

krajowych

banków

centralnych” Statut ESBC i EBC, art.

44, pkt. 2

„Rada Prezesów EBC składa się z

członków Zarządu EBC i prezesów

krajowych banków centralnych

Państw Członkowskich, których

walutą jest euro” Traktat o UE i Traktat o funkcjonowaniu UE,

art. 283, pkt. 1

Prezes NBP obecnie wraz z Radą Polityki Pieniężnej i Zarządem stanowi trzon

organizacyjny Narodowego Banku Polskiego, jest też przewodniczącym RPP i

Zarządu. Prezes jest powoływany i odwoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta

RP na kadencje trwającą 6 lat

Prezes NBP obecnie jest pełnoprawnym członkiem Rady Ogólnej w skład której

wchodzi prezes EBC, wiceprezes EBC oraz prezesi krajowych banków centralnych 28

państw Unii Europejskiej. Rada Ogólna jest organem tymczasowym, który będzie

istniał do czasu przyjęcia przez wszystkie kraje członkowskie Unii Europejskiej

wspólnej waluty euro i tak długo dopóki istnieją państwa objęte derogacją

Do głównych zadań Rady Ogólnej zaliczamy:

umacnianie współpracy między krajowymi bankami centralnymi wszystkich

państw Unii Europejskiej

doradztwo związane z przygotowaniami do uchylenia derogacji w państwach,

które spełniły kryteria konwergencji i są przygotowane do przyjęcia euro

wspomaganie przygotowań koniecznych do ustalenia kursów wymiany walut

narodowych na euro w państwach objętych derogacją

wspomaganie działalności sprawozdawczej oraz statystycznej

Prezes NBP po przystąpieniu Polski do strefy euro wejdzie w skład Rady

Prezesów jako najwyższego organu decyzyjnego EBC co jest równoznaczne z

prawem do głosowania na posiedzeniach tejże Rady jednak z zachowaniem

rotacyjnego systemu głosowania

Do głównych zadań Rady Prezesów zaliczamy:

prowadzenie polityki pieniężnej dla strefy euro

ustalanie wysokości podstawowych stóp procentowych i wielkości rezerw

zatwierdzanie wielkości emisji banknotów i monet euro

ustalanie budżetu EBC

zatwierdzanie sprawozdań finansowych i raportów EBC


59

Poniższy schemat przedstawia w graficzny sposób kompetencje które są realizowanie przez

NBP obecnie i zmianę tychże kompetencji po wejściu Polski do strefy euro.


http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19971400938 - Dz. U. 1997, nr 140, poz. 938 –

ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku o Narodowym Banku Polskim (tekst jednolity Dz. U. 2013, nr 0, poz. 908 z dnia 9 sierpnia 2013 roku z późniejszymi zmianami), zwana dalej „Ustawą o NBP”

http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:12012E/TXT - Dz. Urzędowy Unii

Europejskiej, nr C 326 z dnia 26 października 2012 roku - Traktat o Unii Europejskiej i Traktat o

funkcjonowaniu Unii Europejskiej - wersja skonsolidowana, zwany dalej „Traktatem o UE i Traktatem o funkcjonowaniu UE”

http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:12012E/TXT - Dz. Urzędowy Unii

Europejskiej, nr C 326 z dnia 26 października 2012 roku - Traktat o Unii Europejskiej i Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej - wersja skonsolidowana – protokół nr 4 w sprawie statutu

Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego, zwany dalej

„Statutem ESBC i EBC”

http://www.nbp.pl/publikacje/raport_roczny/raport_2013.pdf „Narodowy Bank Polski. Raport roczny 2013”, Warszawa 2014

http://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/annrep/ar2014pl.pdf „Europejski Bank Centralny. Raport roczny

2014”, Frankfurt nad Menem 2015

Obecne

kompetencje

NBP

bezpośrednio

wynikające z

„ustawy o

NBP”

Obecne

kompetencje

wynikające ze

współpracy NBP

z EBC

Przyszłe

kompetencje

NBP po

wejściu

Polski do

strefy euro

wyznaczanie i

realizacja polityki

pieniężnej

emisja banknotów

i monet

zarządzanie

rezerwami

dewizowymi i

zobowiązania

wobec EBC

gromadzenie

informacji

statystycznych

rola prezesa NBP

w organach

decyzyjnych EBC

TAK CZĘŚCIOWO NIE

TAK CZĘŚCIOWO CZĘŚCIOWO

TAK CZĘŚCIOWO TAK

TAK TAK TAK

TAK CZĘŚCIOWO TAK







60

Zakończenie

Niniejsza praca przybliża współpracę jaka jest obecnie realizowana pomiędzy Narodowym

Bankiem Polskim, a Europejskim Bankiem Centralnym gdy Polska jako kraj jest poza strefą

euro, jednak w związku z wejściem do UE jest obecnie członkiem Europejskiego Systemu

Banków Centralnych. Zajmującym aspektem podjętej tematyki jest kwestia obecnego

miejsca NBP jako banku centralnego, ale również w momencie przyjęcia euro i wejścia

Polski do Eurosystemu co jest oczywiście procesem długotrwałym i musi być poprzedzone

licznymi zmianami prawno-legislacyjnymi.

Część zadań które obecnie realizuje Narodowy Bank Polski, a wynikających bezpośrednio z

zapisów ustawowych jak realizacja polityki pieniężnej, którą wyznacza Rada Polityki

Pieniężnej czy też emisja banknotów i monet ulegną zasadniczym zmianom, jednak nadal w

gestii NBP pozostanie działalność statystyczna, edukacyjna czy badawcza. Częściowo też

NBP będzie musiał przekazać część zgromadzonych przez siebie aktywów rezerwowych,

dokonać wpłaty na poczet rezerw dewizowych czy też uzupełnić kwotę zobowiązań z tytułu

udziałów w kapitale EBC i dlatego mogą się pojawić głosy dotyczące utraty

autonomiczności jaką obecnie posiada NBP. Jednak jest to nieuniknione, gdyż po wejściu

do strefy euro część zadań będzie realizowana przez Europejski Bank Centralny co jest

zgodne z zapisami traktatowymi.

Jednak już teraz widać, że na obecnym etapie NBP jest dobrze przygotowany do

uczestnictwa, jako krajowy bank centralny w zadaniach które realizuje EBC co jest również

wynikiem działalności ekspertów NBP w różnego rodzaju działających komitetach ESBC

czy grupach roboczych, których szeroki wachlarz działalności może zostać wymiernie

wykorzystany do dalszego rozwoju uzgodnień, wymiany informacji czy też doskonalenia

funkcjonowania ESBC i Eurosystemu.

Zasadniczym problem wydaje się również szeroko rozumiane dotarcie do społeczeństwa,

gdyż większość obawia się o koszty, jak choćby podwyżki czy niekorzystne zaokrąglanie

cen i dlatego należy też mówić o korzyściach płynących z wejścia do strefy euro i czerpać z

doświadczeń państw które już są w Eurosystemie i mają wspólną walutę.


61

Literatura

Akty prawne

Dz. U. 1945, nr 4, poz. 14 – dekret z dnia 15 stycznia 1945 roku o Narodowym Banku Polskim


Dz. U. 1950, nr 50, poz. 459 – ustawa z dnia 28 października 1950 roku o zmianie systemu pieniężnego


Dz. U. 1960, nr 20, poz. 121 – ustawa z dnia 13 kwietnia 1960 roku o prawie bankowym


Dz. U. 1969, nr 31, poz. 252 – rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 października 1969 roku w sprawie

zasad i trybu likwidacji Banku Inwestycyjnego


Dz. U. 1982, nr 7, poz. 57 – ustawa z dnia 26 lutego 1982 roku o statucie Narodowego Banku Polskiego


Dz. U. 1982, nr 7, poz. 56 – ustawa z dnia 26 lutego 1982 roku - Prawo bankowe


Dz. U. 1989, nr 4, poz. 21 – ustawa z dnia 31 stycznia 1989 roku prawo bankowe


Dz. U. 1989, nr 4, poz. 22 – ustawa z dnia 31 stycznia 1989 roku o Narodowym Banku Polskim


Dz. U. 1994, nr 84, poz. 386 – ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku o denominacji złotego


Dz. U. 1997, nr 78, poz. 483 - Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku uchwalona

przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 roku, przyjęta przez Naród w referendum

konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 roku, podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16

lipca 1997 roku


Dz. U. 1997, nr 140, poz. 938 – ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku o Narodowym Banku Polskim (tekst

jednolity Dz. U. 2013, nr 0, poz. 908 z dnia 9 sierpnia 2013 roku z późniejszymi zmianami)


Dz. U. 2004, nr 90, poz. 864 - Traktat dotyczący przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20040900864

Monitor Polski 1994, nr 64, poz. 575 - zarządzenia prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 29 listopada

1994 roku w sprawie ustalenia wzorów banknotów nominalnej wartości 10zł, 20zl i 50zł oraz wzorów, stopu i

masy (wagi) monet o nominalnej wartości 1gr, 2gr, 5gr, 10gr, 20gr, 50gr, 1zł, 2zł, 5zł oraz terminu

wprowadzenia ich do obiegu


Monitor Polski 1995, nr 25, poz. 306 - zarządzenie Prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 12 maja 1995

roku w sprawie ustalenia wzorów banknotów nominalnej wartości 100 zł i 200 zł oraz terminu wprowadzenia ich do obiegu

















62

Monitor Polski 2003, nr 48, poz. 736 - uchwała RPP z dnia 30 września 2003 roku w sprawie ustalenia założeń

polityki pieniężnej na rok 2004


Dziennik Urzędowy NBP 2013, poz. 20 - uchwała nr 15/2013 Rady Polityki Pieniężnej z dnia z 5 listopada

2013 roku w sprawie stóp rezerwy obowiązkowej banków, spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych

i Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej oraz wysokości oprocentowania rezerwy obowiązkowej


Dziennik Urzędowy NBP 2014, poz. 12 - uchwała nr 7/2014 Rady Polityki Pieniężnej z dnia z 8 października

2014 roku zmieniająca uchwałę w sprawie stóp rezerwy obowiązkowej banków, spółdzielczych kas

oszczędnościowo-kredytowych i Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej oraz wysokości

oprocentowania rezerwy obowiązkowej


Dziennik Urzędowy NBP 2015, poz. 2 - uchwała nr 1/2015 Rady Polityki Pieniężnej z dnia z 4 marca 2015

roku w sprawie stopy referencyjnej, oprocentowania kredytów refinansowych, oprocentowania lokaty terminowej oraz stopy redyskontowej weksli w NBP


Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 181 z 4 lipca 2001 roku - Rozporządzenie Rady (WE) nr 1338/2001 z

dnia 28 czerwca 2001 roku ustanawiające środki niezbędne dla ochrony euro przed fałszowaniem


Dz. Urzędowy Unii Europejskiej nr L 80 z dnia 18 marca 2004 roku - Decyzja Europejskiego Banku

Centralnego z dnia 19 lutego 2004 roku przyjmująca Regulamin Europejskiego Banku Centralnego (ECB/2004/2)


Dz. Urzędowy Unii Europejskiej nr L 331/1 z dnia 24 listopada 2010 roku - rozporządzenie Parlamentu

Europejskiego i Rady (UE) nr 1092/2010 w sprawie unijnego nadzoru makroostrożnościowego nad systemem

finansowym i ustanowienia Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego


Dz. Urzędowy Unii Europejskiej nr C 326 z dnia 26 października 2012 roku - Traktat o Unii Europejskiej i

Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej



Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej - protokół nr 4 w sprawie statutu ESBC i EBC



Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej - protokół nr 13 w sprawie kryteriów konwergencji













63

Publikacje

„Europejska dekada NBP, 10 lat członkostwa w ESBC”, praca zbiorowa pod redakcją Marnic Antoniny,

Warszawa 2014


„Europejski Bank Centralny. Historia, rola i funkcje”, Hanspeter K. Scheller, Frankfurt nad Menem 2006

https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/ecbhistoryrolefunctions2006pl.pdf?2f7a228e04ee584a5c3d8e637787

a1f8

„Europejski System Banków Centralnych”, praca zbiorowa pod redakcją Górskiej Anny, Warszawa 2004


„Zarys historii polskiej bankowości centralnej”, Leszczyńska Cecylia, Warszawa 2010


Dokumenty

„Europejski Bank Centralny. Raport roczny 2012”, Frankfurt nad Menem 2013






„Narodowy Bank Polski. Raport roczny 2013”, Warszawa 2014


„Program Konwergencji - aktualizacja 2014”, Warszawa, kwiecień 2014


„Ramy Strategiczne Narodowego Planu Wprowadzenia Euro”, Warszawa, październik 2010


„Strategia polityki pieniężnej po 2003 roku”, Warszawa, luty 2003


„Średniookresowa strategia polityki pieniężnej na lata 1999 - 2003”, Warszawa, wrzesień 1998


„The Monetary Policy of the ECB 2011”, Frankfurt am Main 2011


„Uwarunkowania realizacji kolejnych etapów Mapy Drogowej Przyjęcia Euro przez Polskę”, Warszawa,

kwiecień 2009


















64

Wykaz tabel

Tabela nr 1. Najważniejsze etapy integracji Polski z UE

Tabela nr 2. Filary strategii integracji Polski ze strefą euro

Tabela nr 3. Kryteria konwergencji

Tabela nr 4. Podstawowe stopy procentowe NBP

Tabela nr 5. Instrumenty polityki pieniężnej

Tabela nr 6. Etapy rozwoju Unii Gospodarczej i Walutowej

Tabela nr 7. Zakres niezależności EBC

Tabela nr 8. Charakterystyka i skład organów EBC

Tabela nr 9. Podstawowe stopy procentowe NBP i ich odpowiedniki w EBC

Tabela nr 10. Lista komitetów ESBC

Tabela nr 11. Porównanie zakresu współpracy i ramowych warunków funkcjonowania

Narodowego Banku Polskiego obecnie i po wejściu Polski do strefy euro

Wykaz schematów

Schemat nr 1. Najważniejsze zadania realizowane przez NBP

Schemat nr 2. Skład osobowy RPP i Zarządu

Schemat nr 3. Oddziały NBP

Schemat nr 4. Państwa należące do UE z podziałem na rok przystąpienia

Schemat nr 5. Państwa należące do ESBC

Schemat nr 6. Symulacja maksymalnej wartość aktywów rezerwowych do przekazania na

rzecz EBC po wejściu Polski do strefy euro

Schemat nr 7. Udział NBP w kapitale EBC (w mln€)

Schemat nr 8. Kalkulacja całkowitych zobowiązań NBP wobec EBC po wejściu Polski do strefy

euro (w mln€)

Schemat nr 9. Podział głosów podczas głosowań Rady Prezesów EBC

Schemat nr 10. Struktura ESNF i ESRB

Wykaz wykresów

Wykres nr 1. Wysokość stóp procentowych w latach 2012-2015

Wykres nr 2. Stan oficjalnych aktywów rezerwowych


65

Wykaz skrótów

EBC – Europejski Bank Centralny

ESBC – Europejski System Banków Centralnych

ESFS – Europejski System Nadzoru Finansowego

ESRB – Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego

KNF – Komisja Nadzoru Finansowego

MFW – Międzynarodowy Fundusz Walutowy

NBP – Narodowy Bank Polski

RP – Rzeczpospolita Polska

RPP – Rada Polityki Pieniężnej

UE – Unia Europejska

UGW – Unia Gospodarcza i Walutowa

Charakterystyka współpracy Narodowego Banku - Aktualności · PRACA DYPLOMOWA Charakterystyka...

Documents

Transcript of Charakterystyka współpracy Narodowego Banku - Aktualności · PRACA DYPLOMOWA Charakterystyka...