CENNIK I INFORMACJE: Świat w pełnej harmonii · • Gamy, pasaże i wprawki. • Wskazówki...
Transcript of CENNIK I INFORMACJE: Świat w pełnej harmonii · • Gamy, pasaże i wprawki. • Wskazówki...
Wydawnictwo Helion ul. Kościuszki 1c 44-100 Gliwice tel. 032 230 98 63 e-mail: [email protected]
e-mail: [email protected] redakcja: [email protected] informacje: o księgarni septem.pl
do koszyka
IDŹ DO: Spis treści Przykładowy rozdział
KATALOG KSIĄŻEK: Katalog online Bestsellery Nowe książki Zapowiedzi
CENNIK I INFORMACJE: Zamów informacje
o nowościach Zamów cennik
CZYTELNIA: Fragmenty książek
online
do przechowalni
do koszyka
NOWOŚĆ BESTSELLER
…Po radę do ksiązki
Instrumenty klawiszowe dla bystrzaków. Wydanie IIAutor: Blake NeelyTłumaczenie: Magda WitkowskaISBN: 978-83-246-3008-0Tytuł oryginału: Piano For DummiesFormat: 170 × 230, stron: 352
Świat w pełnej harmonii:
• Wybór odpowiedniego instrumentu• Czytanie zapisu nutowego• Optymalne wykorzystanie czasu przeznaczonego na ćwiczenia• Popisywanie się talentem przed publicznością• Płyta CD z utworami omawianymi w książce
Spacer po białych i czarnych klawiszach
Instrumenty klawiszowe mają w sobie siłę i delikatność. Są w stanie najsubtelniej przekazywać uniwersalne prawdy za pomocą drewna, metalu i wibracji powietrza. Jeśli na dźwięk fortepianu coś się w Tobie budzi i myślisz: „Ach, gdybym ja też tak potrafił…”, koniecznie sięgnij po tę książkę. Dowiesz się z niej, jak ujarzmić bestię i skłonić ją do wydobywania z siebie pięknej muzyki. Zaczniesz zaklinać pianina, fortepiany, organy i keyboardy. Jednak nim podniesiesz klapę instrumentu…
• rozejrzyj się po sklepie – poznaj różnice i podobieństwa między akustycznymi i elektrycznymi instrumentami klawiszowymi;
• sięgnij po zapiski – naucz się interpretować różne symbole, linie i kropki, które składają się na zapis nutowy;
• przygotuj się do rozgrzewki i skorzystaj ze wskazówek dotyczących grania – najpierw tylko prawą ręką, następnie obiema, a w końcu także przy użyciu stóp;
• ciesz się życiem w pełnej harmonii – dowiedz się, co to jest harmonia i jak można za jej pomocą wzbogacić utwór.
Jak z nut:
• Praktyczne podpowiedzi, techniki ćwiczeń i przykłady.• Gamy, pasaże i wprawki.• Wskazówki pomagające w utrzymywaniu rytmu.• Ćwiczenia na palce, prawą i lewą rękę, postawę ciała oraz użycie stóp.• Sztuczki i ozdobniki stylistyczne, wzbogacające Twoje wykonanie.• Gamy i akordy durowe oraz molowe.• Przydatne schematy akompaniamentu, ciekawe wstępy i finały.
Spis tre�ci
O autorze .......................................................................................................................13
Podzi�kowania od autora ..............................................................................................15
Wprowadzenie ...............................................................................................................17O ksi��ce .........................................................................................................................................17
Konwencje zastosowane w ksi��ce ......................................................................................................18
Naiwne za�o�enia ..............................................................................................................................18
Czego nie czyta� ...............................................................................................................................19
Jak podzielona jest ksi��ka .................................................................................................................19
Cz��� I: Rozgrzewka .....................................................................................................................19
Cz��� II: Utrwali� d�wi�k na papierze ...........................................................................................20
Cz��� III: Najpierw jedna r�ka, potem druga ..................................................................................20
Cz��� IV: ycie w pe�nej harmonii ................................................................................................20
Cz��� V: Bez techniki si� nie da ....................................................................................................20
Cz��� VI: Dekalogi ......................................................................................................................20
Ikony wykorzystane w ksi��ce .............................................................................................................21
Co dalej ...........................................................................................................................................21
Cz��� I: Rozgrzewka .............................................. 23Rozdzia� 1: Kocham fortepian .......................................................................................25
Co takiego szczególnego ma w sobie fortepian? ...................................................................................25
Zalety gry na fortepianie ...............................................................................................................26
Zalety nauki muzyki na fortepianie ................................................................................................26
Technika a sztuka .........................................................................................................................26
Dlaczego ludzie ucz� si� gra� na fortepianie (i dlaczego cz�sto rezygnuj�)? ..................................................27
Poznaj swój instrument ......................................................................................................................29
Zrozumie� j�zyk muzyki ....................................................................................................................30
S�uchanie muzyki w uj�ciu poziomym i pionowym .........................................................................31
Style i formy muzyczne ..................................................................................................................31
Jak najlepiej gra�? .............................................................................................................................32
Co ju� wiesz na temat gry na fortepianie? ...............................................................................................32
6 Instrumenty klawiszowe dla bystrzaków
Rozdzia� 2: Spotkanie z rodzin� instrumentów klawiszowych ..................................... 35Instrumenty akustyczne ......................................................................................................................35
Fortepian i pianino .......................................................................................................................36
Klawesyn .....................................................................................................................................39
Organy ........................................................................................................................................41
Instrumenty elektryczne .....................................................................................................................43
Szczegó�y brzmienia elektrycznego .................................................................................................43
Syntezatory ..................................................................................................................................43
Cyfrowe instrumenty klawiszowe ....................................................................................................44
Rozdzia� 3: Poszukiwanie odpowiedniego instrumentu ............................................... 47Bucze� czy nie bucze�: instrument elektryczny czy akustyczny (a mo�e oba?) ........................................48
Zakup instrumentu akustycznego ...................................................................................................49
Zakup instrumentu cyfrowego .......................................................................................................50
Zakup instrumentu hybrydowego ...................................................................................................51
Wybór optymalnego instrumentu akustycznego ....................................................................................52
Lokalizacja ma znaczenie ..............................................................................................................52
Nie daj si� pozbawi� peda�ów ........................................................................................................53
Poszukiwanie dobrej oferty (i unikanie naci�gaczy) .........................................................................53
Jeden egzemplarz nie jest miarodajny .............................................................................................54
Poszukiwanie fortepianu konkretnej marki ......................................................................................55
Wybór cyfrowego instrumentu, który b�dzie pe�ni� swoj� funkcj� przez d�u�szy czas ...............................56
Cyfrowe pianina, fortepiany i organy ..............................................................................................57
Aran�ery ......................................................................................................................................58
Instrumenty typu stage piano .........................................................................................................58
Stacje robocze ..............................................................................................................................58
Syntezatory ..................................................................................................................................58
eby instrument zbyt szybko si� nie starza�… .................................................................................58
Na jakich cechach instrumentu cyfrowego najbardziej Ci zale�y? ......................................................59
Poszukiwanie instrumentu cyfrowego konkretnej marki ....................................................................61
Inne elektryczne instrumenty klawiszowe .........................................................................................62
Zanim wyjedziesz z salonu, czyli jak dokona� zakupu ..........................................................................63
Jazda próbna ................................................................................................................................63
Pokochaj go i porzu� ....................................................................................................................64
Nigdy nie p�a� tyle, ile widzisz na metce .........................................................................................64
Zakupy w internecie .....................................................................................................................65
Szerokie mo�liwo�ci MIDI ................................................................................................................65
Minielementarz MIDI ..................................................................................................................66
Po��czenie instrument – komputer .................................................................................................66
Po��czenie instrument – instrument ................................................................................................67
MIDI a zapis nutowy ....................................................................................................................68
Rozdzia� 4: Jak dba� o instrument? ............................................................................. 69Odpowiednie miejsce do �ycia ...........................................................................................................69
Na wysoki po�ysk ..............................................................................................................................70
Kiedy wezwa� specjalist� w celu dokonania przegl�du lub powa�nej naprawy instrumentu? ....................71
Strojenie fortepianu czy pianina akustycznego .................................................................................72
Spis tre�ci 7
Szcz��liwy instrument cyfrowy .......................................................................................................73
Powa�ne problemy z instrumentem ................................................................................................74
Jak transportowa� akustyczny fortepian bez obaw? ...............................................................................75
Rozdzia� 5: Osiemdziesi�t osiem klawiszy, trzy peda�y, dziesi�� palców i dwie stopy ........77Wyszukiwanie klawiszy metod� Blake’a ...............................................................................................77
Bia�e klawisze ...............................................................................................................................78
Czarne klawisze ............................................................................................................................79
Czego rodzice nigdy nie nauczyli Ci� na temat pozycji cia�a .................................................................81
Siedzie� czy nie siedzie� ................................................................................................................81
Krzes�o czy �awka .........................................................................................................................81
Statywy i skrzynki na efekty ...........................................................................................................84
D�onie to podstawa ...........................................................................................................................84
D�onie i palce w �uku ....................................................................................................................85
Palcowanie ...................................................................................................................................86
Kiedy da� d�oniom i palcom odpocz��? ..........................................................................................86
Moc peda�ów — stopy w akcji ...........................................................................................................87
Peda�y fortepianowe .....................................................................................................................88
Peda�y instrumentów cyfrowych .....................................................................................................89
Cz��� II: Utrwali� d�wi�k na papierze ..................... 91Rozdzia� 6: Linie i pola ..................................................................................................93
Twój przewodnik po nutach fortepianowych .......................................................................................93
Korzystanie z pi�ciolinii ................................................................................................................95
O kluczach s�ów kilka ...................................................................................................................95
Podwójna pi�ciolinia, podwójna rozrywka ..............................................................................................99
Podwójna pi�ciolinia i linie dodane ................................................................................................99
Daleko, daleko poza pi�ciolini� ....................................................................................................101
Oktaw� wy�ej, oktaw� ni�ej .........................................................................................................101
Muzyczne znaki przestankowe — kreski taktowe ...............................................................................102
Nigdy nie przestawaj czyta�! ............................................................................................................103
Rozdzia� 7: Trzymaj rytm .............................................................................................105Nie�miertelny rytm ..........................................................................................................................105
Tempo miar� rytmu ....................................................................................................................105
Odliczanie taktów .......................................................................................................................107
Podstawowe warto�ci rytmiczne nut, czyli muzyczne ciasto podano! ....................................................108
wier�nuta, czyli jeden kawa�ek ciasta ..........................................................................................108
Pó�nuty, czyli pó� ciasta ...............................................................................................................109
Ca�e nuty, czyli ca�e ciasto ...........................................................................................................110
Zliczanie wszystkich kawa�ków ....................................................................................................110
Szybszy rytm w tym samym tempie ...................................................................................................110
Ósemki ......................................................................................................................................111
Szesnastki i reszta .......................................................................................................................112
Pauzy, czyli cichosza .......................................................................................................................113
Pauza ca�onutowa i pó�nutowa ....................................................................................................113
Pauzy �wier�nutowe i krótsze ......................................................................................................114
8 Instrumenty klawiszowe dla bystrzaków
Jak wylicza� metrum — typowe przypadki ........................................................................................116
Typowe metrum: 4/4 ..................................................................................................................116
Metrum walca: 3/4 .....................................................................................................................117
Metrum marszowe: 2/4 ...............................................................................................................118
Metrum 6/8 ...............................................................................................................................118
Gramy utwory o typowym metrum ....................................................................................................119
Rozdzia� 8: Poza rytmicznym szlakiem ....................................................................... 125Ma�e odst�pstwo od regu�y na samym pocz�tku, czyli przedtakty ........................................................125
Wyd�u�anie warto�ci rytmicznej nut za pomoc� �uków i kropek ...........................................................126
��czenie nut za pomoc� �uków ....................................................................................................126
Wyd�u�anie d�wi�ków za pomoc� kropek .....................................................................................127
Modyfikacje rytmu ..........................................................................................................................129
Triole ........................................................................................................................................130
Rytm swingowy ..........................................................................................................................131
Rytm synkopowy ........................................................................................................................133
Gramy utwory o nietypowym rytmie .................................................................................................134
Cz��� III: Najpierw jedna r�ka, potem druga ..........143Rozdzia� 9: Gramy melodi� ......................................................................................... 145
Palce chodz� po klawiaturze ............................................................................................................145
Zajmujemy pozycje .........................................................................................................................146
Pozycja C ..................................................................................................................................147
Pozycja G ..................................................................................................................................150
Zmiana pozycji w trakcie grania ..................................................................................................152
Sztuczki z palcami ..........................................................................................................................152
Przek�adanie palców nad kciukiem .............................................................................................153
Podk�adanie kciuka .....................................................................................................................154
Gramy melodie praw� r�k� ..............................................................................................................155
Rozdzia� 10: Przez gamy na nowe terytoria ................................................................ 161Budowa gamy krok po kroku ............................................................................................................162
Królestwo gam durowych .................................................................................................................163
Zrozumie� gamy durowe .............................................................................................................163
wiczenie na gamy durowe .........................................................................................................165
�wiat gam molowych .......................................................................................................................166
Gama molowa naturalna .............................................................................................................166
Gama molowa harmoniczna ........................................................................................................167
Gamy molowe melodyczne ..........................................................................................................168
wiczenie na gamy molowe .........................................................................................................169
Skala bluesowa ...............................................................................................................................170
Gramy melodie zbudowane z gam ....................................................................................................171
Rozdzia� 11: Nie zapomnij o lewej r�ce! .................................................................... 175Dziki Zachód klawiatury .................................................................................................................175
Czas zaj�� pozycj� .....................................................................................................................176
Czas pozna� nowych s�siadów .....................................................................................................176
Spis tre�ci 9
Melodie na lew� r�k� ......................................................................................................................178
Gamy na lew� r�k� ..........................................................................................................................178
Gamy C-dur, G-dur i F-dur ........................................................................................................179
Naturalne gamy a-moll, e-moll, d-moll ..........................................................................................179
Gamy molowe harmoniczne i melodyczne .....................................................................................180
Schematy akompaniamentu ..............................................................................................................181
Schemat z u�yciem trzech d�wi�ków .............................................................................................181
Akompaniament z u�yciem czterech d�wi�ków ..............................................................................183
Po��czenie prawej i lewej r�ki ...........................................................................................................185
Wspólna melodia wygrywana przez dwie r�ce ...............................................................................186
Melodia plus jeden d�wi�k ..........................................................................................................187
Melodia z akompaniamentem opartym na trzech d�wi�kach ...........................................................187
Oktawowe unisono .....................................................................................................................187
Gramy utwory na dwie r�ce .............................................................................................................188
Cz��� IV: �ycie w pe�nej harmonii ......................... 195Rozdzia� 12: Fundamenty harmonii .............................................................................197
Pomiary interwa�ów ........................................................................................................................197
Interwa�y w skrócie ......................................................................................................................198
Sekundy .....................................................................................................................................200
Tercje ........................................................................................................................................201
Kwarta i kwinta ..........................................................................................................................201
Seksta i septyma .........................................................................................................................204
Oktawa ......................................................................................................................................204
��czenie d�wi�ków w interwa�ach harmonicznych .............................................................................205
Gramy dwa d�wi�ki jednocze�nie .................................................................................................205
Wzbogacanie melodii za pomoc� interwa�ów ................................................................................206
Harmonijna praca lewej r�ki ........................................................................................................207
Gramy bardziej harmonicznie ..........................................................................................................208
Rozdzia� 13: Tonacje bez tajemnic .............................................................................215Tonacja jako klucz do utworu ..........................................................................................................215
Ca�y wachlarz tonacji ..................................................................................................................216
Zastosowanie tonacji w muzyce ...................................................................................................217
Interpretacja oznaczenia tonacji ...................................................................................................218
Ma�y skok w bok i powrót do „domowej” tonacji .........................................................................222
Gramy utwory w innej tonacji ..........................................................................................................223
Rozdzia� 14: Akordy jako dope�nienie brzmienia ........................................................227Pot�ga akordów ..............................................................................................................................227
Anatomia trójd�wi�ku .....................................................................................................................228
Na pierwszy ogie — akordy durowe ...............................................................................................229
Na dok�adk� — akordy molowe .......................................................................................................230
Inne rodzaje akordów ......................................................................................................................230
Podrasowana kwinta — akordy zwi�kszone i zmniejszone .............................................................231
W oczekiwaniu na rozwi�zanie — akordy zawieszone ...................................................................232
10 Instrumenty klawiszowe dla bystrzaków
Dodatkowa septyma w akordach czterod�wi�kowych .........................................................................233
Odczytywanie symboli akordów .......................................................................................................234
Stosowanie przewrotów ...................................................................................................................237
Przewroty w praktyce ..................................................................................................................237
Odwracamy d�wi�ki ...................................................................................................................238
Gramy utwory z akordami ...............................................................................................................239
Cz��� V: Bez techniki si� nie da .............................247Rozdzia� 15: Jak nada� muzyce pi�kno? ................................................................... 249
Dynamicznie rzecz ujmuj�c… ..........................................................................................................249
Zacznijmy od oznacze podstawowych… ....................................................................................250
…i poszerzmy nieco wachlarz mo�liwo�ci .....................................................................................250
Stopniowe zmiany nat��enia d�wi�ku ...........................................................................................251
Nale�y akcentowa� to, co dobre .......................................................................................................252
Interpretacja oznacze artykulacji .................................................................................................252
Artykulacja na pot�g� .................................................................................................................253
Kontrola tempa ...............................................................................................................................254
Korzystanie z peda�ów ....................................................................................................................255
Do czego s�u�y prawy peda�? .......................................................................................................255
Jakie mo�liwo�ci daje lewy peda�? ................................................................................................256
Peda� �rodkowy ..........................................................................................................................257
Kilka s�ów o przednutkach ...............................................................................................................257
Urok tryli .......................................................................................................................................258
Nie ma jak �lizganie si� ...................................................................................................................260
Dr�enie tremolando .........................................................................................................................262
Ozdabiamy muzyk� .........................................................................................................................263
Rozdzia� 16: �wietne brzmienia ................................................................................. 271�wietne schematy akompaniamentu na lew� r�k� ...............................................................................271
Akordy w ca�o�ci i w kawa�kach ...................................................................................................272
Dobieranie d�wi�ków ..................................................................................................................273
Uderzenia oktawowe ...................................................................................................................275
Spr��ysty schemat rockandrollowy ...............................................................................................276
Melodyczna linia basowa ............................................................................................................278
�wietne wst�py i fina�y ....................................................................................................................279
Wej�cie w wielkim stylu ...............................................................................................................281
Udane zako czenie .....................................................................................................................284
Gramy utwory z klimatyczn� lew� r�k� .............................................................................................286
Rozdzia� 17: Bogaty wachlarz stylów ........................................................................ 289Wykszta�cenie klasyczne ..................................................................................................................289
Gramy bluesa .................................................................................................................................291
Przepis na bluesa ........................................................................................................................291
W 12 taktach .............................................................................................................................292
Modyfikacje ...............................................................................................................................293
Spis tre�ci 11
Rock na klawiszach .........................................................................................................................294
Przepis na rocka .........................................................................................................................294
Wal�c w klawisze ........................................................................................................................295
Odrobina country ...........................................................................................................................296
Gotowanie w stylu country ..........................................................................................................296
Warto troch� podrobi� ................................................................................................................296
Fortepian popularny ........................................................................................................................297
Charakterystyka muzyki pop ........................................................................................................297
Jak trafi� na szczyt listy przebojów? ..............................................................................................298
W poszukiwaniu duszy ....................................................................................................................298
Ocali� dusz� ..............................................................................................................................299
Brzmienie Motown .....................................................................................................................299
Brzmienie funkowe .....................................................................................................................299
Ca�y ten jazz… ...............................................................................................................................301
Szczypta jazzowo�ci ....................................................................................................................301
Wszystko w Twoich r�kach .........................................................................................................301
Zamiana akordów ......................................................................................................................302
Gramy utwory w ulubionym stylu .....................................................................................................304
Cz��� VI: Dekalogi ............................................... 311Rozdzia� 18: Dziesi�� sposobów na udoskonalenie w�asnej gry i wyst�pów ............313
Przede wszystkim wygoda ................................................................................................................313
Eliminacja zb�dnych bod�ców ..........................................................................................................314
Harmonogram i lista .......................................................................................................................314
Dekonstrukcja .................................................................................................................................314
Korzystanie z metronomu ................................................................................................................315
Próba generalna ..............................................................................................................................315
Wyst�p na cudzym instrumencie .......................................................................................................315
Wystarczy zapami�ta�… .................................................................................................................316
Jak unikn�� rozczarowania po wyst�pie? ...........................................................................................316
U�miech i uk�on ..............................................................................................................................316
Rozdzia� 19: Dziesi�� sposobów na poszerzanie wiedzy zdobytej dzi�ki tej ksi��ce ....317Korzystanie ze szkó� gry ..................................................................................................................317
Korzystanie z opracowa .................................................................................................................318
Gdzie kupi� nuty? ...........................................................................................................................319
Rodzaje wydawnictw nutowych ...................................................................................................319
Aran�acje i transkrypcje ..............................................................................................................319
Fakebooki ..................................................................................................................................320
Gdzie kupowa� nuty? .................................................................................................................321
Wspólne wyst�py z innymi ...............................................................................................................322
Duety fortepianowe .....................................................................................................................322
Grupy kameralne ........................................................................................................................322
Wi�ksze zespo�y .........................................................................................................................323
12 Instrumenty klawiszowe dla bystrzaków
�ladami mistrzów ............................................................................................................................323
Jan Sebastian Bach .....................................................................................................................323
Ludwig van Beethoven .................................................................................................................323
Jan Brahms ................................................................................................................................324
Fryderyk Chopin ........................................................................................................................324
Franciszek Liszt .........................................................................................................................324
Wolfgang Amadeusz Mozart .......................................................................................................324
Sergiusz Rachmaninow ...............................................................................................................325
Udzia� w koncertach na �ywo ...........................................................................................................325
S�uchanie nagra ............................................................................................................................325
Buszowanie w�ród p�yt ................................................................................................................326
Zakupy w sieci ...........................................................................................................................326
Wizyta w bibliotece .....................................................................................................................327
Wymiana ze znajomymi ..............................................................................................................327
Fortepianowe strony w internecie .....................................................................................................327
Muzyka fortepianowa na srebrnym ekranie ......................................................................................328
Pami�taj, �e nie jeste� sam ...............................................................................................................329
Rozdzia� 20: Dziesi�� pyta, które zdaniem Blake’anale�y zada� potencjalnemu nauczycielowi ............................................................... 331
Kogo pan wcze�niej uczy�? ..............................................................................................................331
Od jak dawna pan uczy i gra? .........................................................................................................332
Jak du�o powinienem �wiczy�? .........................................................................................................332
Czy móg�by pan co� dla mnie zagra�? ...............................................................................................333
Jakiego rodzaju utworów pan uczy? ..................................................................................................333
Jaki ma pan stosunek do fa�szowania, b��dów i ludzi, którzy ucz� si� powoli? ......................................334
Jakimi metodami uczy pan gry? ........................................................................................................334
Gdzie b�d� si� odbywa� lekcje? .......................................................................................................335
Ile kosztuje lekcja? ...........................................................................................................................335
Czy organizuje pan recitale dla swoich uczniów? ...............................................................................336
Dodatek A O p�ycie CD ............................................................................................... 337Co znajdziesz na p�ycie ...................................................................................................................337
Skorowidz .................................................................................................................. 341
Rozdzia� 18: Dziesi�� sposobów na udoskonalenie w�asnej gry i wyst�pów 313
Rozdzia� 18
Dziesi�� sposobówna udoskonalenie
w�asnej gry i wyst�pówW tym rozdziale:� Tworzenie optymalnych warunków do �wicze.� Planowanie czasu, który mo�na by po�wi�ci� na granie.� Jak zorganizowa� prób�?� Jak si� psychicznie przygotowa� do dobrego wyst�pu?
tym rozdziale zach�cam do spojrzenia na kwesti� �wiczenia z odpowiednimdystansem. Co mo�esz zrobi�, �eby lepiej wykorzysta� czas, jaki przeznaczasz
na granie? W jaki sposób mo�esz uczyni� do�wiadczenie zdobywania i doskonaleniaumiej�tno�ci muzycznych przyjemniejszym? Za chwil� odpowiem na te i kilka innychpyta. Je�eli odczuwasz potrzeb� organizacji wyst�pów dla swoich znajomych i najbli�szychalbo wr�cz dla szerokiej publiczno�ci, w tym rozdziale znajdziesz kilka uwag na tematprzygotowania si� do wyst�pienia w blasku fleszy.
Przede wszystkim wygodaZanim przyst�pisz do �wicze, upewnij si�, �e wszystko jest tak, jak by� powinno.Wyreguluj wysoko�� krzes�a czy �awki — tak, �eby Ci by�o wygodnie i �eby� siedzia�w odpowiedniej pozycji. Upewnij si� równie�, �e masz wokó� siebie dostatecznie du�omiejsca, by� móg� wykonywa� swobodne ruchy r�kami. Sprawd, czy o�wietlenie jestw�a�ciwe, w szczególno�ci za� czy dobrze widzisz nuty (lub t� ksi��k�). Zadbaj te� o ró�neinne szczegó�y, �eby zapewni� sobie wygod� podczas �wicze. Je�eli grasz na instrumenciecyfrowym, ustaw poziom g�o�no�ci tak, aby odpowiada� po��danemu brzmieniuakustycznego fortepianu.
Czytanie nut, podobnie zreszt� jak pilnowanie palców i ruchów d�oni, wymaga sporejkoncentracji. Jest to na tyle wymagaj�ce zadanie, �e z czasem mo�esz zaobserwowa�u siebie narastaj�ce napi�cie. W trakcie �wicze zwracaj uwag� na to, jak si� czujesz.Czy nic Ci� nie boli? Nie czujesz �adnego napi�cia? Cz�sto rób sobie przerwy — wstawajod klawiatury i rób kilka kroków. Porozci�gaj si� troch� i daj swojemu cia�u odpocz��od pozycji, jak� zajmujesz przy klawiaturze fortepianu.
W
314 Cz��� VI: Dekalogi
Eliminacja zb�dnych bod�ców�yjemy w czasach, w których cz�owiek nieustannie styka si� z wieloma ró�nymi bodcami.To oznacza, �e prawdopodobnie nauczy�e� si� doskonale radzi� sobie z wieloma zadaniamijednocze�nie. Zrób sobie jednak przys�ug� i znajd czas i miejsce, w których móg�by�si� skupi� wy��cznie na muzyce — i na niczym innym. W gr� na fortepianie anga�ujswój mózg, oczy, uszy, d�onie i stopy… a oprócz tego oczywi�cie równie� serce i dusz�.
Je�eli ród�em rozpraszaj�cych Ci� bodców s� pewne zjawiska zewn�trzne (na przyk�adwspó�lokatorzy, s�siedzi, niedaleka linia tramwajowa czy irytuj�ce owady), poszukajsposobu na minimalizacj� ich wp�ywu na Twoje �wiczenie. By� mo�e móg�by�gra� o takiej porze dnia, gdy Twoich wspó�lokatorów nie ma i gdy s�siedzi s� pozadomem. By� mo�e na rynku pojawi� si� jaki� nowy preparat owadobójczy.
Harmonogram i listaGdy ju� uda Ci si� znale� najlepszy czas na �wiczenia, uwzgl�dnij go w swoim planietygodnia — tak �eby� nie przeznaczy� go ostatecznie na wykonywanie ró�nychnieprzewidzianych prac i obowi�zków. B�d samolubny: ten czas jest dla Ciebie.
Zrób list� uwzgl�dniaj�c� wszystko to, nad czym pracujesz podczas grania i co chcia�by�osi�gn��. Podziel czas w taki sposób, �eby� zdo�a� zaj�� si� poszczególnymi elementamizamieszczonymi na li�cie. Zadbaj przy tym o wyznaczenie pewnych rezerw czasowych,�eby� nie musia� si� zbyt �ci�le trzyma� przyj�tych za�o�e. B�dziesz zapewne zaskoczony,jak wiele pianista mo�e osi�gn�� w krótkim czasie, je�li tylko koncentruje si� nakonkretnych umiej�tno�ciach i utworach.
wiczenie tej samej rzeczy w kó�ko to nie zawsze najlepsze rozwi�zanie. Wielokrotnepowtarzanie tego samego b��du prowadzi do jego utrwalenia — do jego silniejszegozakorzenienia w mózgu i w mi��niach. Dlatego te� powiniene� �wiczy� ró�ne rzeczyi zmienia� charakter �wiczenia, gdy si� znudzisz lub gdy zaczniesz pope�nia� b��dywynikaj�ce z nieuwagi. Przecie� jutro te� jest dzie.
DekonstrukcjaJe�eli w pewnym momencie stwierdzisz, �e przesta�e� robi� post�py w pracy naddanym utworem, zrób sobie chwil� przerwy i przejrzyj go uwa�nie. Spróbuj wydzieli�poszczególne fragmenty utworu; rozpocz�cie nowego fragmentu sygnalizuje cz�stopodwójna kreska taktowa, znak repetycji albo zmiana tonacji. Wska� powtarzaj�ce si�fragmenty i zastanów si� nad tym, jakie modyfikacje móg�by� w nich wprowadzi�,�eby nada� utworowi bardziej osobisty charakter. Zwró� uwag� na wa�niejsze zmianytempa i dynamiki, które móg�by� podkre�li� lub uwydatni�.
Dobr� zabaw� mo�e by� identyfikacja formy utworu. W tym celu mo�esz oznaczy�poszczególne fragmenty literami, cyframi lub w dowolny inny sposób, aby móc potemzdefiniowa� struktur� kompozycji muzycznej. Po tego typu zabiegach postaraj si�odegra� utwór w g�owie, �eby w tym czasie Twoje d�onie mog�y odpocz�� i �eby� móg�na nowo nabra� ochoty do grania.
Rozdzia� 18: Dziesi�� sposobów na udoskonalenie w�asnej gry i wyst�pów 315
Korzystanie z metronomuTo do�� oczywista wskazówka, której udzieli Ci ka�dy nauczyciel. Okazuje si�bowiem, �e niemal wszyscy ludzie maj� sk�onno�� b�d to do przyspieszania, b�ddo zwalniania tempa podczas nauki gry szczególnie trudnych fragmentów utworu.Korzystanie z metronomu pomaga zachowa� odpowiedni rytm. Podczas wykonywaniautworu w takt uderze metronomu postaraj si� zaobserwowa�, w których momentachpojawia si� problem z utrzymaniem tempa — tym fragmentom musisz po�wi�ci� niecowi�cej uwagi.
Korzystaj z metronomu w sposób kreatywny. Niech nie b�dzie w��czony przez ca�yczas; nie graj wy��cznie z metronomem. Na pocz�tku ustaw metronom w taki sposób,aby wyznacza� tempo odpowiednie dla ca�ego utworu lub danego fragmentu. Potemzmie ustawienia na nieco szybsze lub wolniejsze, w ten sposób rzucaj�c sobie wyzwanie.Graj na zmian� z metronomem i bez. Metronom to naprawd� fajne narz�dzie.
Próba generalnaJe�eli planujesz wyst�p, koniecznie zorganizuj sobie prób� generaln� — nawet je�liTwój koncert ma mie� zupe�nie nieformalny charakter. Przegranie ca�ego programupozwala przemy�le� ca�o�� wyst�pu od pocz�tku do koca i u�wiadomi� sobie pewnerzeczy, z których podczas prób nie zdawa�e� sobie sprawy. Na etapie przygotowazastanów si� nad tym, w czym zamierzasz wyst�pi� — we przy tym pod uwag�temperatur�, w jakiej przyjdzie Ci gra�, charakter miejsca oraz w�asn� wygod�.Upewnij si�, �e nie zabraknie Ci energii, i przygotuj sobie troch� wody na wypadek,gdyby zachcia�o Ci si� pi�. Prze�wicz wej�cie na scen� i odej�cie od fortepianu,prze�wicz k�anianie si� publiczno�ci.
Przegraj kolejne utwory w takiej kolejno�ci, w jakiej zamierzasz je wykonywa� podczaswyst�pu. Mo�esz stwierdzi�, �e niektóre utwory pasuj� obok siebie lepiej, a innegorzej. Nie �a�uj czasu na reorganizacj� swojego programu. Je�eli to mo�liwe, znajdkogo�, kto móg�by przys�ucha� si� Twojej próbie i przedstawi� Ci swoje uwagi.
Wyst�p na cudzym instrumencieJe�eli podczas wyst�pu b�dziesz gra� na cudzym instrumencie, postaraj si� o mo�liwo��przegrania swojego programu na tym egzemplarzu, przy którym zasi�dziesz podczaskoncertu. Odmienne brzmienie, odmienna praca klawiszy, inna �awka i inne otoczenie— to wszystko mo�e okaza� si� problemem, gdy b�dziesz si� stara� za wszelk� cen�skoncentrowa� i zaprezentowa� z jak najlepszej strony.
Je�eli grasz na instrumencie cyfrowym, przetestuj dwi�k. Zadbaj o odpowiednieustawienie ca�ego sprz�tu. Upewnij si�, �e wszystkie przewody, wzmacniacze i g�o�nikipracuj� poprawnie. Popro� te� kogo�, by usiad� na widowni, �eby� móg� odpowiedniowyregulowa� poziom g�o�no�ci i brzmienie instrumentu. Zadbaj o wszystkie szczegó�ytechniczne, jeszcze zanim wyst�p si� rozpocznie, �eby mie� pewno��, �e podczas samegokoncertu sprz�t b�dzie si� sprawowa� nale�ycie.
316 Cz��� VI: Dekalogi
Wystarczy zapami�ta�…Nie ma sensu uczy� si� utworów na pami��, je�li si� nie ma na to ochoty. Wi�kszo��s�uchaczy i tak b�dzie Ci� podziwia� za to, �e potrafisz czyta� nuty i z nich gra�.Je�eli jednak zdecydujesz si� gra� bez nut, wystawiaj swoj� pami�� na cz�ste próby.Wi�kszo�� wykonawców twierdzi, �e nag�e za�mienia pami�ci to jedna z najgorszychrzeczy, jakie mog� si� im przydarzy�. Dlatego te� korzystaj z ka�dej nadarzaj�cej si�okazji, �eby zagra� zapami�tany utwór — graj go w ró�nych miejscach, na ró�nychinstrumentach. Graj nieco wolniej i nieco szybciej, ni� robi�by� to podczas wyst�pu.Je�eli zaobserwujesz jakie� wady swojego wykonania, przed kolejnym koncertemznajd troch� czasu na prze�wiczenie odpowiednich fragmentów.
Jak unikn�� rozczarowania po wyst�pie?Zas�ugujesz na to, by po wyst�pie by� z siebie dumnym i zadowolonym. �ebyzapewni� sobie to poczucie, musisz si� odpowiednio nastawi�. Wyznacz granicepoziomu wyst�pu (wskazuj�c najni�szy i najwy�szy poziom) i uwierz w to, �e uda Cisi� w nich utrzyma�. Najprawdopodobniej trafisz gdzie� w okolice �rodka tego przedzia�u— i to powinno stanowi� dla Ciebie powód do zadowolenia. wicz�c i organizuj�cpróby generalne, unikniesz najgorszych mo�liwych scenariuszy, poniewa� ju�z wyprzedzeniem wyeliminujesz potencjalne problemy.
Niewykluczone, �e podczas �wiczenia zdarza Ci si� pomy�le�, i� utwór w Twoimwykonaniu brzmi naprawd� �wietnie. Pogód si� z my�l�, �e po koncercie mo�eszwcale nie czu� si� tak wspaniale. Przygotuj si� na realistyczny scenariusz, �eby� pozakoczeniu wyst�pu móg� by� dumny z siebie i spokojnie wróci� do doskonaleniaswoich umiej�tno�ci pianistycznych.
U�miech i uk�onGratulacje! Uda�o Ci si� co�, o czym wi�kszo�� ludzi mo�e tylko pomarzy�. Podarowa�e�swoim s�uchaczom dar w postaci muzyki. U�miechnij si� sam do siebie i do swojejpubliczno�ci. Uk�o si�, a nast�pnie energicznie si� wyprostuj i triumfalnie unie�r�k� w gór�. Przedstaw reszt� zespo�u, rzu� publiczno�ci szalik lub zniknij ze scenyw k��bach dymu, zje�d�aj�c na ruchomej platformie. Jeste� przecie� wielk� gwiazd�fortepianu!
Rozdzia� 19
Dziesi�� sposobówna poszerzanie wiedzy
zdobytej dzi�ki tej ksi��ceW tym rozdziale:� Przegl�d szkó� gry i opracowa.� Jak wspó�gra� z innymi?� S�uchamy ró�nego rodzaju muzyki — na �ywo i z nagra.� Bogaty �wiat fortepianu.
hocia� niniejsza ksi��ka dostarcza wszystkich podstawowych informacji na tematfunkcjonowania fortepianu oraz zdobywania pierwszych umiej�tno�ci w zakresie
grania, przyznaj� otwarcie, �e nie jestem w stanie przedstawi� tu absolutnie wszystkichinformacji, których móg�by� potrzebowa� jako pianista.
Jako wykonawca wiecznie d���cy do doskonalenia w�asnych umiej�tno�ci mo�eszzada� sobie pytanie: „Co dalej?”. W tym rozdziale znajdziesz kilka wskazówekdotycz�cych dalszych kroków. Poszukiwanie dobrego nauczyciela gry to tak wa�nasprawa, �e postanowi�em po�wi�ci� jej ca�y rozdzia� — rozdzia� 20.
Korzystanie ze szkó� gryJe�eli nie masz na razie ochoty korzysta� z pomocy nauczyciela, jako pocz�tkuj�cymuzyk mo�esz si�gn�� po tak zwan� szko�� gry.
Szko�a gry to podr�cznik lub seria podr�czników, które maj� na celu wspomaga�kszta�towanie Twoich umiej�tno�ci muzycznych zgodnie z pewn� okre�lon� i sprawdzon�w praktyce strategi�, czyli metodyk�. Na rynku dost�pnych jest wiele ró�nych wydawnictwtego typu i wszystkie ho�duj� przekonaniu, �e „w tym szalestwie jest metoda”— czy to tradycyjna, czy nowa i ulepszona.
Podobnie jak wszystkie inne opracowania o charakterze poradnikowym, równie� szko�ygry na fortepianie wyst�puj� w ró�nych formach i postaciach. Na rynku znale� mo�namateria�y dla pianistów reprezentuj�cych ró�ne poziomy umiej�tno�ci — zarówno dla
C
318 Cz��� VI: Dekalogi
pocz�tkuj�cych, jak i dla zaawansowanych. Po przeczytaniu niniejszej ksi��ki mo�eszspokojnie si�gn�� po wydawnictwo dla pianistów na poziomie �redniozaawansowanym.
W�ród propozycji wydawniczych znajdziesz szko�y gry rockowej, klasycznej, jazzowej,a nawet country — na tym oczywi�cie lista si� nie koczy. Wybierz sobie to, co Cinajbardziej odpowiada, co wydaje Ci si� interesuj�ce i co ma szans� sprawia� Ciprzyjemno�� (te dwa ostatnie elementy s� szczególnie istotne).
Chocia� �adna ksi��ka nie jest w stanie zast�pi� nauczyciela z krwi i ko�ci, gor�copolecam korzystanie ze szkó� gry, które stanowi� niedrog�, ale interesuj�c� opcj�,je�eli chodzi o dalsze rozwijanie umiej�tno�ci pianistycznych. Na pocz�tek polecamnast�puj�ce szko�y gry i zestawy �wicze:
� FastTrack Keyboard Songbook 1 oraz 2, Blake Neely (to ja) i Gary Meisner(wyd. Hal Leonard);
� Francis Clark Library for Piano Students, Francis Clark (wyd. Warner Bros.);
� Hal Leonard Student Piano Library, Barbara Kreader, Fred Kern, Phillip Keveren,Mona Rejino (wyd. Hal Leonard);
� The Jazz Piano Book, Mark Levine (wyd. Sher Music Co.);
� Piano Exercises For Dummies, David Pearl (wyd. Wiley);
� You Can Teach Yourself Piano, Matt Dennis (wyd. Mel Bay).
Korzystanie z opracowa W sklepach muzycznych, bibliotekach i w sieci znale� mo�na dos�ownie tysi�ceopracowa muzycznych, promowanych równie� niekiedy jako materia�y edukacyjne.Na rynku dost�pne s� wydawnictwa po�wi�cone szerokiemu wachlarzowi zagadnie,od historii muzyki pocz�wszy, a na budowaniu w�asnego fortepianu skoczywszy(powodzenia w tej dziedzinie!).
Nie daj si� zwie��. Z tego typu ksi��ek nie nauczysz si� gra�. Nale�y traktowa� je raczejjako uzupe�nienie, a nie jako alternatyw� dla szko�y gry b�d wsparcia nauczyciela.Korzystanie z tego typu opracowa pomaga lepiej zrozumie� zagadnienia prezentowanew materia�ach szkoleniowych lub omawiane przez nauczyciela. Na przyk�ad gdyzaczniesz gra� akordy (por. rozdzia� 14.), mo�esz zechcie� kupi� sobie zbiór akordów.
Na rynku dost�pne s� opracowania po�wi�cone teorii muzyki, harmonii, akordom,gamom, kompozycji, a tak�e �yciu wielkich kompozytorów, terminologii muzycznej,orkiestracji, ró�nym stylom muzycznym i wielu innym kwestiom. W sk�ad mojejw�asnej biblioteczki wchodz� poni�sze pozycje, które zreszt� gor�co wszystkim polecam:
� 1000 Keyboard Ideas, red. Ronald Herder (wyd. Ekay Music, Inc.);
� The Art of the Piano, David Dubal (wyd. Amadeus Press);
� The A to Z of Foreign Musical Terms, Christine Ammer (wyd. E.C.S. Publishing);
� Blues Riffs for Piano, Ed Baker (wyd. Cherry Lane Music);
� Chord Voicing Handbook, Matt Harris i Jeff Jarvis (wyd. Kendor Music, Inc.);
Rozdzia� 19: Dziesi�� sposobów na poszerzanie wiedzy zdobytej dzi�ki tej ksi��ce 319
� Color Your Chords, David Pearl (wyd. Cherry Lane Music);
� Complete Book of Modulations for the Pianist, Gail Smith (wyd. Mel Bay);
� Keyboard Chords & Scales Book (seria „FastTrack”), Blake Neely i Gary Meisner(wyd. Hal Leonard);
� Five Centuries of Keyboard Music, John Gillespie (wyd. Dover);
� The Great Pianists: From Mozart to the Present, Harold C. Schonberg (wyd. Simon& Schuster);
� Guide to the Pianist’s Repertoire, Maurice Hinson (wyd. Indiana University Press);
� Pocket Music Dictionary (wyd. Hal Leonard).
Gdzie kupi� nuty?Uczysz si� gra� na fortepianie z jednego prostego powodu: �eby gra�. By� mo�e uczyszsi� te� po to, �eby zaimponowa� znajomym, ale przecie� osi�gni�cie pierwszego celuautomatycznie poci�ga za sob� realizacj� tego drugiego.
Tylko nieliczni graj� tylko i wy��cznie ze s�uchu, reszta korzysta z nut. W ten sposóbwchodzimy w �wiat wydawnictw nutowych.
Rodzaje wydawnictw nutowychDzi�ki wysi�kom kompozytorów w ci�gu ostatnich pi�ciuset lat uda�o si� stworzy�bogate zbiory utworów muzycznych, spo�ród których mo�esz wybra� co� dla siebie.Najogólniej rzecz bior�c, wyró�ni� mo�na trzy rodzaje tego typu opracowa:
� Pojedyncze utwory. Wydawnictwa obejmuj�ce zwykle od 2 do 12 stron,drukowane na z�o�onych lub spi�tych arkuszach.
� Zbiory i albumy. Opracowania obejmuj�ce ró�ne utwory, zebrane w jednymwydawnictwie w pewnym okre�lonym celu marketingowym.
� Klasyki. Niektóre utwory klasyczne s� na tyle d�ugie, �e wymagaj� publikacjiw postaci odr�bnego opracowania.
Za�ó�my na przyk�ad, �e chcesz nauczy� si� gra� utwór Hallelujah, napisany przezLeonarda Cohena, a wykonywany póniej nie tylko przez autora, ale równie� przezJohna Cale’a (którego wersja znalaz�a si� na �cie�ce dwi�kowej filmu Shrek), k. d.lang, Jeffa Buckleya czy Rufusa Wainwrighta. Mo�esz wykupi� prawo do pobrania nutz internetu, naby� odpowiednie wydawnictwo w ksi�garni albo si�gn�� do zbioruutworów z filmu Shrek.
Aranacje i transkrypcjeW�ród opracowa nowych (dotyczy to w równej mierze wydawnictw obejmuj�cychpojedyncze utwory, jak i zbiorów) znale� mo�na szeroki wybór ró�nych aran�acji.Zastosowanie aran�acji umo�liwia wydanie tego samego utworu w opracowaniu dla
320 Cz��� VI: Dekalogi
pianistów o ró�nym poziomie umiej�tno�ci, a tak�e dla ró�nych rodzajów instrumentówklawiszowych. Utwór pozostaje ten sam, jednak wydawca zmienia nuty i akordy w takisposób, aby dostosowa� je do potrzeb wykonawcy.
Mo�esz na przyk�ad zechcie� zagra� bardzo prost� wersj� utworu na instrumenciecyfrowym, a mo�esz te� potrzebowa� pe�nej wersji solowej na fortepian. Na rynkuznajdziesz utwory w obu formatach. Oczywi�cie znajdziesz równie� aran�acje tegosamego utworu na ró�ne instrumenty i g�osy.
Gdy ju� opanujesz dany utwór, mo�esz si�gn�� po ró�ne jego aran�acje. Powinno Cito sprawia� rado�� (gra�em kiedy� osiemna�cie wersji Yankee Doodle — pocz�wszy odwersji oryginalnej, a na rockandrollowej skoczywszy. Na ca�e szcz��cie ochota natakie eksperymenty szybko mi przesz�a). Pracownik ksi�garni muzycznej z pewno�ci�pomo�e Ci wybra� opracowanie i styl pasuj�cy do Twoich upodoba.
FakebookiWbrew swojej nazwie fakebook to pe�noprawne opracowanie nutowe1. Tym poj�ciemokre�la si� niekiedy wydawnictwa muzyczne, w których wyst�puje tylko linia melodyczna,s�owa i oznaczenia akordów. W odró�nieniu od standardowych nut, w których napodwójnej pi�ciolinii zapisane zosta�y obie r�ce i pe�na harmonia, opracowania tegotypu zaledwie wyznaczaj� szlak. Dzi�ki nim wykonawca mo�e zagra� melodi� i za�piewa�s�owa, uzupe�niaj�c ca�o�� o dowolnie wybrany akompaniament na podstawie zapisanychakordów (sugestie dotycz�ce zasad akompaniowania lew� r�k� znajdziesz w rozdziale 16.).
Zawodowi piani�ci ch�tnie korzystaj� z tego rodzaju opracowa, poniewa� po przyj�ciuzamówienia na utwór mog� otworzy� w odpowiednim miejscu zbiór z nutami (ca�yutwór mie�ci si� wtedy na ogó� na jednej stronie) i zaimprowizowa� w�asn� wersj�.Takie opracowanie przydaje si� w szczególno�ci wtedy, gdy pianista akompaniujewokali�cie — prostota zapisu sprzyja bowiem transpozycji (czyli zmianie tonacji),co pozwala �atwo dostosowa� si� do skali wykonawcy. Takie opracowania u�atwiaj�równie� powtarzanie ca�o�ci lub cz��ci utworu. A dzi�ki temu mo�na ustawi� sobiena fortepianie kubek na napiwki.
Poni�ej wymieniam moje ulubione opracowania tego typu (przy wyborzeuwzgl�dnia�em zawarto��, u�yteczno�� i cen�):
� The Classical Fake Book (wyd. Hal Leonard);
� Fake Book of the World’s Favorite Songs (wyd. Hal Leonard);
� All the Right Changes, Dick Hyman (wyd. Ekay Music);
� The New Real Book Vol. 1 – 3 (wyd. Sher Music);
� The Real Little Ultimate Fake Book (wyd. Hal Leonard).
1 W dos�ownym t�umaczeniu „fakebook” oznacza „niby-ksi��ka”, „»podróbka« ksi��ki”, „udawana
ksi��ka” — przyp. t�um.
Rozdzia� 19: Dziesi�� sposobów na poszerzanie wiedzy zdobytej dzi�ki tej ksi��ce 321
Gdzie kupowa� nuty?Dawniej mo�na by�o bez problemu kupi� nuty w lokalnym sklepie muzycznym.Niestety cz��� tych sklepów znikn��a i teraz do najbli�szego sprzedawcy mo�esz mie�dalej ni� kiedy�. To smutna wiadomo��, w szczególno�ci dla tych, którzy mi�o wspominaj�przegl�danie stosów nut w lokalnym sklepie muzycznym. Dzisiaj coraz wi�cej ludzidecyduje si� korzysta� z wygody internetu.
Je�eli masz to szcz��cie, �e mieszkasz w pobli�u sklepu, który oferuje instrumentyi nuty, gor�co zach�cam do wspierania jego dzia�alno�ci — to skarb, o który warto dba�.
Internet oferuje nam dzi� szeroki wybór niemal wszystkiego. Znajdziesz tam darmowenuty do utworów, które nie s� ju� chronione prawami autorskimi; za po�rednictweminternetu mo�esz równie� kupi� interesuj�ce Ci� opracowanie. Wystarczy wpisa�w wyszukiwark� tytu� utworu lub nazwisko kompozytora wraz z has�em „nuty”, �ebyju� po kilku klikni�ciach mysz� znale� to, czego szuka�e�. Swoje poszukiwania mo�eszrozpocz�� od poni�szych serwisów2:
� 8notes: www.8notes.com;
� Burt & Company Music Supply: www.burtnco.com;
� Colony Music Center: www.colonymusic.com;
� Encore Music: www.encoremusic.com;
� Frank Music Company: www.frankmusiccompany.com;
� FreeHand Systems: www.freehandmusic.com;
� Musicnotes: www.musicnotes.com;
� Public Domain Music: www.pdinfo.com;
� The Sheet Music Archive: www.sheetmusicarchive.net;
� Sheet Music Direct: www.sheetmusicdirect.com;
� Sheet Music Plus: www.sheetmusicplus.com.
Mo�esz równie� skontaktowa� z wymienionymi poni�ej wydawcami, �eby poprosi�o przes�anie katalogu, lub zapozna� si� z ich ofert� za po�rednictwem internetu3:
� Alfred Publishing Co., Inc. Tel. (818) 892-2452; strona internetowa:www.alfred.com.
� Carl Fischer, Inc. Tel. (800) 762-2328; strona internetowa: www.carlfischer.com.
� Cherry Lane Music Company. Tel. (212) 561-3000; strona internetowa:www.cherrylane.com.
� Hal Leonard Corporation. Strona internetowa: www.halleonard.com.
2 Je�eli chodzi o polskie strony, poszukiwania mo�na rozpocz�� od serwisów takich jak nuty.pl,
alenuty.pl, nuteusz.pl — przyp. t�um.3 W Polsce nuty wydaj� mi�dzy innymi: Polskie Wydawnictwo Muzyczne (www.pwm.com.pl),
Contra (www.contra.waw.pl), Korn (www.korn.com.pl) — przyp. t�um.
322 Cz��� VI: Dekalogi
� Mel Bay Publishing, Inc. Tel. (800) 8-MEL-BAY (863-5229); stronainternetowa: www.melbay.com.
� Music Sales Corporation. Tel. (212) 254-2100; strona internetowa:www.musicsales.com.
� Sher Music Company. Tel. (800) 444-7437; strona internetowa:www.shermusic.com.
Wspólne wyst�py z innymiNie ma lepszego sposobu na zdobywanie umiej�tno�ci muzycznych ni� granie. Popewnym czasie mo�esz stwierdzi�, �e masz ochot� podj�� w tej dziedzinie wspó�prac�z innymi. Na ca�e szcz��cie kto� kiedy� stworzy� ide� duetów fortepianowych i ró�negorodzaju zespo�ów.
W ka�dym mie�cie i na ka�dej uczelni znajdzie si� z pewno�ci� grupa muzykówch�tnych do wspólnego grania — i nie mam tu na my�li gier wideo.
Duety fortepianoweNamów do wspó�pracy przyjaciela, brata lub siostr�, rodzica albo nauczyciela muzyki— usi�dcie razem przy jednej klawiaturze i podzielcie mi�dzy siebie cz��ci utworufortepianowego na cztery r�ce. Tego rodzaju utworów nie brakuje — ka�dy z wykonawcówma w�asne nuty, w których zapisana zosta�a jego partia. Pami�taj, �e gra na cztery r�ceto nie wy�cig — zaczyna si�, koczy i gra razem.
Gdy ju� znajdziesz partnera do gry na cztery r�ce, b�dziesz móg� poznawa� �wiatduetów fortepianowych. Wasz repertuar mo�e obejmowa� zarówno utwory Beethovena,Czajkowskiego, Schuberta czy Strawiskiego, jak i utwory ludowe i popularne.Niewykluczone, �e traficie na aran�acje baletów i symfonii. Z pewno�ci� znajdziecienuty odpowiadaj�ce Waszemu poziomowi umiej�tno�ci.
Grupy kameralneWiele zespo�ów potrzebuje pianisty. Je�eli chodzi o muzyk� klasyczn�, mamy cho�byprzyk�ad trio fortepianowego, w sk�ad którego wchodzi fortepian i dwa inne instrumenty,zwykle skrzypce i wiolonczela. Je�eli za� chodzi o jazz, cz�sto pojawiaj� si� kwartetyz�o�one z fortepianu, perkusji, basu i saksofonu. Skontaktuj si� z ludmi, którzyszukaj� w�a�nie trzeciego lub czwartego ko�a u wozu, i do dzie�a!
Trudno by�oby znale� w�ród wielkich kompozytorów takiego, który nigdy nie napisa�nic specjalnie z my�l� o trio, kwartecie lub innego rodzaju zespole. Zbiór utworów,o które Ty i Twoi przyjaciele mo�ecie wzbogaci� swój repertuar, jest zatem w zasadzienieograniczony.
Rozdzia� 19: Dziesi�� sposobów na poszerzanie wiedzy zdobytej dzi�ki tej ksi��ce 323
Wi�ksze zespo�ySkoro umiesz gra� na instrumentach klawiszowych, do stworzenia zespo�u potrzeba Ciju� tylko perkusisty, basisty, gitarzysty i by� mo�e jeszcze wokalisty. Bez wzgl�du na to,czy b�dziecie muzykowa� tylko dla siebie w zaciszu gara�u, czy te� zaczniecie wyst�powa�przed prawdziw� publiczno�ci�, granie w zespole daje du�o rado�ci i satysfakcji.
Wszyscy cz�onkowie zespo�u powinni prezentowa� zbli�ony poziom umiej�tno�ci.Tworzenie zespo�u z udzia�em osób posiadaj�cych podobne umiej�tno�ci jak Ty(ani znacznie wi�ksze, ani znacznie mniejsze) pozwala do minimum ograniczy�rywalizacj� wewn�trzzespo�ow�.
Gdy Twój zespó� zacznie robi� post�py, zapro� znajomych na prób�. Mo�ecie zagra�publiczno�ci to, czego b�dzie sobie �yczy�, ale mo�ecie te� pochwali� si� w�asnymidokonaniami. Je�eli dojdziesz do wniosku, �e zespó� prezentuje naprawd� dobrypoziom, mo�esz zacz�� zabiega� o uwag� ró�nych lokali (barów, restauracji, hoteli,klubów bryd�owych) i spróbowa� w ten sposób poszerzy� grono jego s�uchaczy.Stwórz stron� internetow� zespo�u. Nic nie stoi na przeszkodzie, by hobby sta�o si�sposobem na �ycie — trzeba tylko w�o�y� w to odpowiednio du�o pracy.
ladami mistrzówWielcy kompozytorzy epoki klasycznej i romantycznej byli cz�sto równie� pianistami— niektórzy s�yn� wr�cz przede wszystkim jako wykonawcy, a dopiero w drugiejkolejno�ci jako twórcy muzyki. Bez wzgl�du na to, czy zwykli grywa� na fortepianie,klawesynie, czy organach, ci mistrzowie potrafili doskonale pos�ugiwa� si� zestawembia�ych i czarnych klawiszy.
Jan Sebastian BachUwa�any przez wielu za duchowego ojca muzyki zachodniej (warto równie�doda�, �e by� równie� faktycznym ojcem wielu muzyków), ten niemiecki kompozytor(1685 – 1750) uczy� si� gra� na skrzypcach pod okiem swojego ojca. Po �miercirodziców Bach zamieszka� ze swoim starszym bratem, który przekaza� mu umiej�tno��gry na organach. W wieku osiemnastu lat dosta� prac� jako organista w ko�ciele. D�ugotam jednak nie pracowa�, poniewa� jego zwierzchnicy uznali, �e zbyt du�o improwizuje.Bach podj�� wtedy prac� w innym ko�ciele w Weimarze, gdzie mia� co miesi�ckomponowa� nowy utwór na chór i organy. Na szcz��cie w tej pracy nikt nie ogranicza�jego potencja�u w zakresie improwizacji — i dzi�ki temu �wiat wzbogaci� si� o jak�elubiane arcydzie�a. W�ród utworów napisanych przez Bacha znajduj� si� mi�dzyinnymi dwa tomy preludiów i fug, znane jako Das Wohltemperierte Klavier, które do dzi�uwa�a si� za wzorzec muzyki fortepianowej.
Ludwig van BeethovenJeden z najwi�kszych kompozytorów wszech czasów, urodzony w Niemczech Ludwig vanBeethoven (1770 – 1827), by� równie� cenionym pianist�. Jego wykonania i kompozycjewzbudza�y wielkie zainteresowanie przez ca�y okres trwania jego muzycznej kariery.
324 Cz��� VI: Dekalogi
W przeciwiestwie do wielu innych kompozytorów Beethoven zyska� s�aw� ju� za�ycia. Zmieni� podej�cie do muzyki i cz�sto szokowa� publiczno��, ale ludzie i takz niecierpliwo�ci� czekali na jego kolejne sonaty fortepianowe. Chocia� sam Beethovensprzeciwia� si� nadawaniu tytu�ów jego utworom, wydawca nalega�. Dzi�ki nazwomtakim jak Sonata Ksi��ycowa czy Appasionata nuty sprzedawa�y si� jak �wie�e bu�eczki.
Jan BrahmsBrahms (1833 – 1897) tworzy� muzyk� pod wp�ywem w�asnych do�wiadcze grania nasalonach niemieckiego Hamburga, gdzie bywa� jako m�ody cz�owiek. W jego melodiachi tacach wyranie s�ycha� wp�yw otaczaj�cego go �wiata. Potrafi� po��czy� elementymelodyczne, harmoniczne i rytmiczne w jedn� ca�o��, tworz�c dzie�o artystyczniedoskona�e. Nawet jego „naj�atwiejsze” utwory stanowi� nie lada wyzwanie, ale z ca��pewno�ci� warto nad nimi pracowa�. Muzyka fortepianowa Brahmsa zapewnia wielesatysfakcji zarówno s�uchaj�cemu, jak i graj�cemu.
Fryderyk ChopinNiemal we wszystkich utworach Chopina to w�a�nie fortepian odgrywa g�ówn� rol�.Wielu mi�o�ników tego instrumentu wskazuje w�a�nie utwory Chopina (1810 – 1849)jako te, które chcieliby przy sobie mie�, gdyby mieli trafi� na mityczn� bezludn� wysp�.Chopin zrewolucjonizowa� techniczne aspekty gry na fortepianie, nigdy jednak niedopuszcza�, by dzia�o si� to kosztem aspektów artystycznych. Kto raz zacznie s�ucha�,zostanie mi�o�nikiem wszystkich utworów kompozytora, od koncertów fortepianowychpocz�wszy, poprzez etiudy i mazurki, a na nokturnach skoczywszy.
Franciszek LisztOjciec tego w�gierskiego pianisty zacz�� uczy� go gry na instrumencie, a tym samympracowa� nad jego talentem, gdy Liszt mia� zaledwie dziewi�� lat. M�ody Liszt(1811 – 1886) nieustannie koncertowa� i nigdy nie odebra� formalnego wykszta�cenia.
S�yn�� z niezwykle teatralnych i zapieraj�cych dech w piersiach wyst�pów, dzi�kiczemu jego muzyka cieszy�a si� ogromn� popularno�ci� i zyska�a sobie rzesze fanów(do�� istotnie wp�ywaj�c przy tym na ego samego kompozytora). Plotka g�osi, �e Lisztgra� kiedy� z tak ogromn� energi�, �e doprowadzi� do zerwania jednej ze strun fortepianu!Na �wiecie zapanowa�a lisztomania i chocia� nie zachowa�y si� �adne figurki wzorowanena postaci Liszta, kompozytor pozostawi� po sobie nietypow� pami�tk� — gipsowyodlew d�oni wykonany po jego �mierci.
Wolfgang Amadeusz MozartBodaj najs�ynniejszym muzycznie utalentowanym dzieckiem by� Austriak WolfgangAmadeusz Mozart, który lekcje muzyki pobiera� od ojca. W wieku pi�ciu lat Mozart(1756 – 1791) zacz�� komponowa� — nie tylko utwory fortepianowe, ale te�standardowe dzie�a symfoniczne. Mia� niezwyk�� pami�� i niesamowite ucho, dzi�kiczemu potrafi� zagra� bezb��dnie ca�� sonat�, wys�uchawszy jej uprzednio tylko raz.
Rozdzia� 19: Dziesi�� sposobów na poszerzanie wiedzy zdobytej dzi�ki tej ksi��ce 325
Jego ojciec z dum� chwali� si� swoim potomkiem przed szlacht� ca�ej Europy, przezczterna�cie lat organizuj�c dla niego wyjazdowe wyst�py. Koncerty fortepianoweMozarta zalicza si� dzi� do najwa�niejszych utworów muzyki stworzonej nainstrumenty klawiszowe.
Sergiusz RachmaninowTen urodzony w Rosji muzyk odnosi� wielkie sukcesy jako kompozytor, dyrygent i pianistasolowy. Mia� bardzo du�e d�onie, co jednak nie przeszkadza�o mu gra�. Rachmaninow(1873 – 1943) stworzy� w�asny repertuar solowy, w sk�ad którego wchodzi�yskomplikowane i niezwykle trudne kompozycje. Zalicza si� do nich mi�dzy innymis�ynne Preludium cis-moll, które zyska�o sobie niezwyk�� popularno��. Na d�ugo przedtym, jak na ekrany wszed� film Casablanca, po wys�uchaniu tego utworu publiczno��prosi�a: „Zagraj to jeszcze raz, Siergiej”. Sam kompozytor mówi� póniej o swoimpopularnym dziele jako o „Tym” preludium. Nawet dzisiaj jego III Koncert Fortepianowyuchodzi za bodaj najtrudniejszy tego typu utwór wszech czasów.
Udzia� w koncertach na ywoId na koncert i pos�uchaj muzyki na �ywo. Wspieraj swoich lokalnych muzykówi wydarzenia muzyczne. Bez nich dosz�oby do zerwania najwa�niejszej dla muzykiwi�zi — tej ��cz�cej wykonawc� z publiczno�ci�. Je�eli w Twoim mie�cie funkcjonujeorkiestra symfoniczna, kup bilet na jej koncert. Je�eli nie masz tego szcz��cia, wybierzsi� do s�siedniego miasta, gdzie b�dziesz móg� pos�ucha� tego typu muzyki. W ka�dymsezonie orkiestra zaprasza do wspó�pracy co najmniej jednego pianist�, który wyst�pujez ni� jako solista. Udzia� w koncercie i s�uchanie muzyki fortepianowej na �ywo to co�zupe�nie innego ni� s�uchanie nagra. Gor�co Ci to polecam.
S�uchanie nagra pozwala pozna� najwa�niejsze aspekty muzyki, nie zapewnia jednakkompleksowego do�wiadczenia. Obserwuj�c pianist� podczas grania, mo�esz przygl�da�si� jego nawykom i postawie, mo�esz podziwia� ogó� jego umiej�tno�ci, w szczególno�ciza� technik�, a tak�e zaanga�owanie i emocje towarzysz�ce wykonywaniu utworów.Pod�wiadomie przyswajasz sobie t� wiedz� i potem wykorzystujesz j� do doskonaleniaw�asnej techniki gry.
Je�eli nie przepadasz za muzyk� klasyczn�, poszukaj fajnego klubu jazzowego, wybierzsi� do hotelowego baru, odwied centrum handlowe w okresie �wi�tecznym albo kupbilety na koncert jakiego� zespo�u, w sk�ad którego wchodzi pianista. Chodzi po prostuo to, �eby� szuka� okazji do przygl�dania si�, jak graj� ró�ni piani�ci — a nie tylko Twójwujek Dave (no chyba �e Twój wujek Dave nazywa si� Brubeck).
S�uchanie nagra Kup je lub po�ycz — najwa�niejsze, �eby� wszed� w posiadanie kilku p�yt CD, którychmóg�by� potem s�ucha� i s�ucha� bez koca. W rozdziale 17. znajdziesz nazwiskapianistów, których styl i wykonanie mog� przypa�� Ci do gustu.
326 Cz��� VI: Dekalogi
S�uchanie muzyki w wykonaniu innych pianistów pozwoli Ci lepiej oceni� w�asnypoziom. Cudze wykonania mog� by� równie� ród�em pewnych inspiracjistylistycznych, które mo�esz póniej wykorzysta�, by wzbogaca� w�asn� interpretacj�.A poza tym cz�owiek zainspirowany ma wi�ksz� motywacj� do dzia�ania.
Buszowanie w�ród p�ytKiedy� sklep z p�ytami mo�na by�o znale� niemal na ka�dej g�ównej ulicy w ka�dymwi�kszym mie�cie — te czasy jednak min��y. Mimo to niektóre sklepy z nagraniamii ksi�garnie maj�ce w swojej ofercie p�yty zdo�a�y przetrwa�. Zawsze mi�o jest przejrze�ciekawy zbiór nagra i znale� tam co� nowego albo interesuj�cego.
Warto wspiera� sklepy muzyczne, w których mo�na ods�ucha� p�yt� przed zakupem.Dzi�ki temu mo�na si� bardzo szczegó�owo zapozna� z zawarto�ci� danej p�yty, jeszczezanim w ogóle wyci�gnie si� portfel z kieszeni.
Je�eli nie mo�esz czego� znale�, zamów to. Pracownik sklepu zawsze mo�e zamówi�to, czego nie ma akurat na stanie, a co Ty chcia�by� kupi�. Ch�tnie wykona prac� zaCiebie — dowie si�, co jest dost�pne na rynku, a czego nak�ad zosta� ju� wyczerpany,przedstawi Ci te� dodatkowe informacje na temat nagrania czy wykonawcy.
Zakupy w sieciMo�esz unikn�� korków i nie przebieraj�c si� z pi�amy robi� zakupy bez wychodzeniaz domu. Tak, w internecie nie brakuje stron, za po�rednictwem których mo�eszkupowa� nagrania. Oprócz mo�liwo�ci zakupu p�yty, która zostanie Ci nast�pnieprzys�ana, istnieje równie� opcja pobierania nagra bezpo�rednio na Twój komputer.Wielu sprzedawców umo�liwia ods�uchanie fragmentów nagra jeszcze przeddokonaniem zakupu4.
� Amazon: www.amazon.com;
� Barnes & Noble: music.barnesandnoble.com;
� CD Baby: cdbaby.com;
� CD Universe: www.cduniverse.com;
� DigStation: www.digstation.com;
� iTunes: www.apple.com/itunes;
� MusicStack: www.musicstack.com;
� Tower Records: www.tower.com.
4 Muzyk� za po�rednictwem internetu mo�na zamawia� równie� mi�dzy innymi na stronach
www.merlin.pl, www.empik.com, stereo.pl, music.ovi.com/pl/pl/pc — przyp. t�um.
Rozdzia� 19: Dziesi�� sposobów na poszerzanie wiedzy zdobytej dzi�ki tej ksi��ce 327
Wizyta w biblioteceW bibliotekach znajdziesz dzi� ju� nie tylko ksi��ki. Udaj si� do swojej lokalnejbiblioteki i przejrzyj jej zbiory nagra. Zach�cam do korzystania z tych mo�liwo�ci.Przecie� po to w�a�nie tam s�.
Je�eli z powodu wyczerpania nak�adu sklep nie zdo�a sprowadzi� p�yty, warto poszuka�szcz��cia w�a�nie w bibliotece. Takie trudne do nabycia nagranie nie zawsze b�dzieszmóg� zabra� do domu, ale z pewno�ci� b�dziesz móg� je ods�ucha�.
Wymiana ze znajomymiMoim ulubionym sposobem na poszerzanie kolekcji jest wymiana nagra ze znajomymi.Nie mo�na wykluczy�, �e dzi�ki tego rodzaju polityce barterowej z czasem uda Ci si�nawet podwoi� liczb� posiadanych p�yt.
Fortepianowe strony w internecieW�ród ogromu ró�nych stron internetowych o tematyce muzycznej nie brakujerównie� tych po�wi�conych muzyce fortepianowej i instrumentom klawiszowym.Strony wskazane poni�ej oferuj� jednocze�nie najwy�szej jako�ci tre�ci i najlepsz�jako�� do�wiadczenia:
� The Kennedy Center ArtsEdge: www.artsedge.kennedy-center.org;
� The Piano Education Page: www.pianoeducation.org;
� Piano Technicians Guild: www.ptg.org;
� Piano World: www.pianoworld.com.
W ostatnich latach zyskali�my niesamowit� mo�liwo�� ogl�dania nagra z wyst�pówwielkich muzyków, które internauci udost�pniaj� w serwisach takich jak YouTube.Dzi�ki temu mo�emy wys�ucha� najwi�kszych pianistów ostatniego stulecia, obserwowa�ich ruchy i podziwia� ich technik�, a przy tym ws�uchiwa� si� w rozmaite interpretacjeulubionych utworów muzycznych.
Oprócz stron internetowych w sieci funkcjonuj� równie� liczne grupy dyskusyjne,których cz�onkowie debatuj� o fortepianach, wykonaniach, instrumentach cyfrowych,urz�dzeniach MIDI, nagraniach i wielu innych sprawach. Do��cz do którejkolwiekz poni�szych grup (na ogó� mo�na to zrobi� bezp�atnie) i nawi�� znajomo�� z ludmi,którzy podzielaj� Twoje pasje:
� www.pianosociety.com;
� www.pianostreet.com;
� www.synthzone.com.
328 Cz��� VI: Dekalogi
Muzyka fortepianowana srebrnym ekranie
W Hollywood powsta�o wiele, wiele filmów, w których istotn� rol� odgrywali piani�cii muzyka fortepianowa. Niema kobieta, która porozumiewa si� za po�rednictwemfortepianu, albo g�uchy kompozytor, który nie s�yszy swojego instrumentu — twórcyfilmów niew�tpliwie wiedz�, jak wykorzysta� fortepian, by napisa� wzruszaj�c� histori�.
Polecam nast�puj�ce filmy, w których fortepian odgrywa jedn� z g�ównych ról:
� Thirty Two Short Films About Glenn Gould (1993). Jeden z tytu�owych krótkichfilmów trwa niespe�na minut�. Pozosta�e trzydzie�ci jeden uchylaj� nam r�bkatajemnicy na temat prowadz�cego samotniczy tryb �ycia wirtuoza.
� Amadeusz (1984). Film o Mozarcie.
� The Art of Piano. Ten dokument prezentuje materia�y z wyst�pów wielkichpianistów XX wieku, takich jak Claudio Arrau, Glenn Gould, Vladimir Horowitz,Sergiusz Rachmaninow czy Artur Rubinstein.
� Art Tatum: The Art of Jazz Piano. Ten dokument po�wi�cony wielkim pianistomjazzowym obejmuje nagrania z wyst�pów, wywiady i rzadko publikowanemateria�y.
� Casablanca (1942). Bogart nie powiedzia� przecie�: „Zagraj to jeszcze raz, Sam”do muzyka graj�cego na tubie!
� Konkurs (1980). Amy Irving i Richard Dreyfuss to piani�ci, którzy konkuruj�o t� sam� nagrod� i którzy si� w sobie zakochuj�.
� Wspaniali bracia Bakerowie (1989). Jeff i Beau Bridges graj� cz�onkówpianistycznego duetu, którzy poszukuj� wokalisty. Ich wybór pada na MichellePfeiffer, która jak nikt inny radzi sobie z fortepianem.
� Pi�� �atwych utworów (1970). Jack Nicholson wciela si� w rol� pianisty, któryma do zagrania pi�� �atwych utworów.
� Wieczna mi�o�� (1994). Gary Oldman gra Beethovena, a Beethoven gra Sonat�Ksi��ycow�.
� Improwizacja (1991). Ten film przedstawia udramatyzowan� histori� romansuChopina z pisark� George Sand.
� Madame Sousatzka (1988). Shirley MacLaine gra wiod�c� raczej samotniczy tryb�ycia, ale jednocze�nie pe�n� pasji londysk� nauczycielk� gry na fortepianie.
� Pianista (2002). Adrien Brody zdoby� Oscara za rol� s�ynnego polskiego pianistyW�adys�awa Szpilmana, który walczy o prze�ycie w okresie nazistowskiejokupacji Warszawy podczas II wojny �wiatowej.
� Fortepian (1993). Holly Hunter wciela si� w rol� niemej kobiety, którakomunikuje si� ze �wiatem za po�rednictwem klarnetu… nie, chwileczk�…chcia�em powiedzie�: fortepianu.
� Piano Grand: A Smithsonian Celebration (2000). W 2000 roku z okazji 300-leciafortepianu Smithsonian zorganizowa� niezapomniane wydarzenie muzealne.
Rozdzia� 19: Dziesi�� sposobów na poszerzanie wiedzy zdobytej dzi�ki tej ksi��ce 329
Film przedstawia relacj� z koncertu z udzia�em �wiatowej klasy pianistów,który odby� si� z inicjatywy tej instytucji.
� Blask (1996). Geoffrey Rush wyst�puje w tym filmie jako David Helfgott, który�wiczy koncert Rachmaninowa z tak� pasj�, �e zbli�a si� do granicy ob��du.
� Pie�� bez ko�ca (1960). Wed�ug tego filmu w szczycie lisztomanii Franciszekmia� romans z ksi��n� i rozwa�a� rezygnacj� z dalszych wyst�pów. O, ludzie!
� Thelonious Monk: Straight, No Chaser (1988). Ten film dokumentalnypo�wi�cony wielkiej legendzie jazzu przedstawia materia�y nakr�cone w 1968roku podczas jego sesji nagraniowych i tournee.
Pami�taj, e nie jeste� samUzna�em, �e dobrze b�dzie zamie�ci� tu niepe�n� list� s�ynnych ludzi, którzy równie�graj� (lub grali) na fortepianie. Dzi�ki temu b�dziesz wiedzie�, �e nie tylko Ty wkroczy�e�na drog� d��enia do pianistycznej doskona�o�ci.
� Steve Allen, komik i by�y gospodarz The Tonight Show;
� William F. Buckley, pisarz;
� Clint Eastwood, aktor i re�yser;
� Jamie Foxx, aktor, komik i wokalista;
� Jeff Goldblum, aktor;
� Jack Lemmon, aktor;
� Denny McLain, by�y miotacz Detroit Tigers;
� Dudley Moore, aktor;
� Richard M. Nixon, by�y prezydent Stanów Zjednoczonych;
� Paul Reiser, komik i aktor;
� Condoleeza Rice, by�a sekretarz stanu USA;
� Fred (Mister) Rogers, gospodarz lubianych programów telewizyjnych dla dzieci;
� John Tesh, artysta i by�y gospodarz Entertainment Tonight;
� Harry S. Truman, by�y prezydent Stanów Zjednoczonych.