www.strategyandfuture.org

NOW YOU KNOW

1

Bitwa zwana 73 Easting

09 / 2019 – Albert Świdziński

Przenieśmy się jednak na chwilę do czasów szczęśliwszych, przynajmniej z punktu

widzenia USA. Jest początek roku 1991, za mniej niż rok Związek Sowiecki

przestanie istnieć. O Chinach nikt nie myśli w kontekście równorzędnego rywala

Stanów, mają dopiero stać się tanim zapleczem produkcyjnym dla USA i reszty

świata zachodniego.

Czołgi M1 Abrams, Bliski Wschód, 1992 (fot. Wikipedia)

www.strategyandfuture.org

NOW YOU KNOW

2

W roku 1991 rozpoczyna się również I wojna w Zatoce Perskiej. Dla Stanów Zjednoczonych była to

pierwsza poważna interwencja zbrojna od czasów wojny w Wietnamie – kampanii nie tylko nieudanej,

lecz także tak bardzo traumatycznej dla całego społeczeństwa, że przez kolejne 20 lat Stany nie

zdecydowały się na podjęcie jakiejkolwiek poważnej interwencji zbrojnej. Drugiego sierpnia 1990 roku

Saddam Husajn wydaje rozkaz inwazji na Kuwejt. Oficjalnym casus belli były domniemane odwierty

podziemne, naruszające terytorium Iraku, i przekraczanie przez Kuwejt limitów produkcji ropy

naftowej ustanowionych przez OPEC. Faktyczny powód inwazji stanowiły najprawdopodobniej długi

wobec Kuwejtu zaciągnięte na potrzeby wojny z Iranem, chęć uzyskania dostępu do wód Zatoki

Perskiej oraz oczywiście należące do Kuwejtu pola naftowe.

W następstwie trwającej zaledwie dwa dni inwazji Irak zajął potężne złoża ropy i uzyskał dostęp do

Zatoki Perskiej. Jednak tym, co uczyniło wojnę nieuniknioną, były groźby Husajna wobec Arabii

Saudyjskiej destabilizujące rejon Zatoki Perskiej, jedno z trzech głównych globalnych skrzyżowań dla

przesyłów strategicznych. Trudno jednoznacznie ocenić, czy Irakijczycy faktycznie planowali inwazję na

Arabię Saudyjską; faktem jest jednak, że w październiku 1990 roku siły irackie rozlokowane przy

granicy saudyjskiej liczyły ponad 430 tysięcy żołnierzy. Już 6 sierpnia roku 1990 saudyjski monarcha

wezwał wspólnotę międzynarodową do udzielenia mu pomocy. W odpowiedzi Stany Zjednoczone

niemal natychmiast zaczęły przerzucać siły wojskowe na terytorium Arabii Saudyjskiej, rozpoczynając

defensywną operację Pustynna tarcza mającą zapewnić bezpieczeństwo Arabii Saudyjskiej. Jeszcze

w sierpniu w Zatoce Perskiej pojawiły się dwie grupy lotniskowców.

Proces logistyczny gromadzenia sił i materiałów niezbędnych do prowadzenia kampanii był

fenomenem samym w sobie. Pomiędzy sierpniem 1990 roku a lutym roku następnego Stany

Zjednoczone przetransportowały na terytorium Arabii Saudyjskiej prawie 600 tysięcy żołnierzy. Siły

sojusznicze liczyły łącznie 795 tysięcy żołnierzy. Pomijając transport morski, w wysiłku mobilizacyjnym

przed Pustynną burzą uczestniczyła zdecydowana większość floty transportowej należącej do

amerykańskich sił powietrznych. Podczas całej operacji logistycznej samą tylko drogą lotniczą

przetransportowano ponad 355 tysięcy ton ładunku. Od 10 sierpnia 1990 roku każdego dnia na płytę

lotniska bazy króla Abd al-Aziza wylewało się ponad cztery tysiące żołnierzy. Stany Zjednoczone

zachowały się więc jak klasyczna potęga morska; Arabia Saudyjska stała się dla sił amerykańskich bazą

wypadową – sanktuarium, z którego mogły bezpiecznie prowadzić projekcję siły.

Ostatecznie decyzja o przeprowadzeniu pełnowymiarowej operacji zbrojnej została podjęta przez

prezydenta USA George’a Busha seniora na początku 1991 roku. Siedemnastego stycznia rozpoczęła

www.strategyandfuture.org

NOW YOU KNOW

3

się pięciotygodniowa kampania powietrzna sił koalicyjnych. Jej efektem było niemal całkowite

wyeliminowanie sił powietrznych, obrony przeciwlotniczej oraz centrów dowodzenia irackich sił

zbrojnych. Głównodowodzącym siłami koalicyjnymi był generał Norman Schwarzkopf. Zarówno on, jak

i reszta dowództwa przygotowującego plan ofensywy byli świadomi, że Irakijczycy spodziewają się

ataku z morza i w związku z tym koncentrują siły przede wszystkim na obronie wybrzeża. To

przekonanie Irakijczyków zostało jeszcze wzmocnione przez przygotowanie udawanej operacji

amfibijnej piechoty morskiej. Była to sytuacja analogiczna do tej, która miała miejsce podczas

udawanego ataku sił aliantów na Pas-de-Calais. Również media zostały wprowadzone w błąd

i zaserwowały światu wizję kolejnego lądowania US Marines, przywodzącego na myśl Iwo Jimę. W ten

sposób siły irackie zostały związane w Kuwejcie, aby budować rozległe umocnienia i przygotowywać

się na uderzenie z morza. W rzeczywistości główny atak miał mieć miejsce około 240 kilometrów na

zachód od wybrzeża Kuwejtu, bezpośrednio przez terytorium Iraku. Następnie siły amerykańskie miały

skręcić na wschód i uderzyć lewym sierpowym na tyły armii irackiej okupującej Kuwejt. Plan stworzony

przez Schwarzkopfa i amerykańskich planistów był ryzykowny; nazwano go zresztą potem Hail Mary

Maneuver – manewrem „na zdrowaśkę”.

Inwazja na Kuwejt (fot. Wikipedia)

www.strategyandfuture.org

NOW YOU KNOW

4

Zadanie wyprowadzenia głównego uderzenia – a więc właśnie lewego sierpowego – powierzono VII

Korpusowi Armii Stanów Zjednoczonych. Na czele składającego się z czterech (trzech amerykańskich

i jednej brytyjskiej) dywizji VII Korpusu znajdował się 2 Pułk Kawalerii Pancernej (2ACR, Armored Cavalry

Regiment). To właśnie 2ACR, stanowiący szpicę wojsk pancernych i bardziej oddział zwiadowczy niż

pełnoprawny odział bojowy, miał przejść do historii wojskowości, wygrywając jedną z ostatnich

wielkich bitw pancernych XX wieku. Warto dodać, że 2ACR, mający za miejsce stacjonowania Niemcy,

miał być odpowiedzialny za obronę przesmyku Fulda – był więc doskonale przygotowany do wielkich

starć pancernych. Jednym z oficerów pułku był niedawny doradca ds. bezpieczeństwa narodowego

Donalda Trumpa generał H.R. McMaster – wtedy w stopniu kapitana.

Dwudziestego trzeciego lutego jednostki VII Korpusu, na których czele znajdował się 2ACR,

przekroczyły granicę saudyjską i weszły do Iraku. Spodziewano się zajadłego oporu; tyły irackiej armii

obsadzały nie tylko regularne oddziały, lecz również elitarne dywizje Gwardii Republikańskiej –

formacji wyposażonej w najlepszy dostępny sprzęt, dobrze wyszkolonej, zahartowanej

w dziesięcioletniej wojnie z Iranem i fanatycznie oddanej Husajnowi. Jednakże przez pierwsze dwa dni

kampanii dochodziło tylko do sporadycznej i zgoła nieintensywnej wymiany ognia – zniszczono kilka

czołgów, wzięto do niewoli kilkuset żołnierzy wroga. Podczas pierwszych dwóch dni siły VII Korpusu nie

napotkały jednak poważniejszego oporu.

W nocy z 25 na 26 lutego padał intensywny deszcz; nad ranem na pustyni zaległa mgła; po niej

nadeszła burza piaskowa. W konsekwencji optyka czołgów i wozów opancerzonych stała się w

znacznym stopniu bezużyteczna. Również wsparcie powietrzne dla VII Korpusu zostało uziemione.

Nad ranem 26 lutego VII Korpus otrzymał rozkaz wykonania manewru na wschód – wyprowadzenia

lewego sierpowego. By pozostać w kręgu terminologii bokserskiej, miał on wylądować najpierw na

szczęce znajdującej się na drodze natarcia dywizji Tawakalna Gwardii Republikańskiej oraz 12 Dywizji

Pancernej armii irackiej. Po godzinie 16.00 26 lutego dowodzący The Eagle Troop McMaster dostrzegł

kontury czołgów. Rozpoczynała się bitwa o 73 Easting. Tu warto dodać, że dowódca jednostek irackich

przygotował „taktycznie poprawny”, jak to ujął sam McMaster, plan bitwy; umieścił gros swoich sił na

opadającej stronie niewielkiego wzgórza, kierując lufy czołgów T-72 w stronę szczytu wzniesienia.

Dowodzona przez McMastera jednostka liczyła w sumie 130 żołnierzy, dziewięć czołgów M1A1

Abrams, 12 wozów bojowych Bradley i dwa moździerze kalibru 120 mm. Irakijczycy z kolei

dysponowali 58 czołgami (z czego 18 było w rezerwie), kilkudziesięcioma BWP, a także setkami

żołnierzy piechoty. Obok The Eagle Troop znajdowały się kolejne oddziały: K, I, G. Na pozycji 70 Easting

oddział McMastera jako pierwszy starł się z czołgami dywizji Tawakalna, w ciągu minuty niszcząc osiem

czołgów T-72. Następnie McMaster zignorował zakaz dalszego przemieszczania się w kierunku

www.strategyandfuture.org

NOW YOU KNOW

5

wschodnim i przebił się przez irackie linie w stronę 73 Easting, niszcząc kolejne pojazdy przeciwnika.

W ciągu 30 minut The Eagle Troop zniszczył w sumie 37 czołgów T-72 oraz ponad 30 innych pojazdów.

Pozostałe jednostki 2ACR, w tym Killer, Iron i Ghost, zniszczyły dwie irackie brygady. Sam atak

McMastera i pozostałych był tylko częścią – chociaż najbardziej spektakularną i najszerzej omawianą –

bitwy o 73 Easting. Równolegle reszta 2ACR i część jednostek 1 Dywizji starła się z oddziałami irackiej

12 Dywizji Pancernej oraz pozostałymi siłami dywizji Tawakalna. Szczególnie artyleria amerykańska,

wspomagana systemem GPS zadała potężne straty Irakijczykom; celność ognia sprawiła, że wielu

z nich było przekonanych, że ostrzeliwuje ich nie artyleria, ale pociski kierowane wystrzeliwane

z helikopterów.

Operacja Pustynna Burza (fot. Wikipedia)

Podczas bitwy o 73 Easting uczestniczące w walce siły amerykańskie straciły dwa Bradleye – jeden

został zniszczony przez iracki BWP-1, drugi natomiast przez pocisk TOW omyłkowo wystrzelony przez

amerykański wóz bojowy. Zginął jeden żołnierz. Irakijczycy stracili ponad 160 czołgów, kilkaset

transporterów opancerzonych i ponad 600 żołnierzy. Po złamaniu oporu stawianego przez siły irackie

www.strategyandfuture.org

NOW YOU KNOW

6

na linii 73 Easting wojska koalicyjne kontynuowały swój marsz na wschód w kierunku granicy

kuwejckiej, dzień później miały miejsce bitwy o Norfolk i Medina Ridge, również wielkie bitwy

pancerne, w których ostatecznie został złamały opór Iraku.

Było wiele czynników, które łącznie pozwoliły siłom sojuszniczym osiągnąć spektakularne zwycięstwo.

Te „klasyczne” to dobrze wyszkolone i zmotywowane jednostki i odpowiednio przygotowana kadra,

której nie tylko pozwalano na niezależne myślenie i podejmowanie autonomicznych decyzji (takich jak

rajd McMastera poza wyznaczoną mu granicę natarcia), ale ich od niej wymagano. Liczył się też

właściwy i, co najważniejsze, skutecznie implementowany plan, opierający się na sprawnym

i błyskawicznym manewrze, przywodzący na myśl kampanie Napoleona, Guderiana czy Rommla;

przygotowanie teoretyczne i dziesiątki gier rozgrywanych w Pentagonie przed rozpoczęciem konfliktu.

Jednakże w kontekście Pustynnej burzy najczęściej mówi się o nowych technologiach,

wykorzystywanych wówczas po raz pierwszy na tak dużą skalę w warunkach wojennych.

Pierwszą wojnę w Zatoce Perskiej ochrzczono mianem Nintendo War. Zarówno podczas kampanii

lotniczej, jak i w czasie operacji lądowej po raz pierwszy na dużą skalę użyto inteligentnych bomb

i całej gamy amunicji kierowanej satelitarnie. Nawiasem mówiąc, sama nazwa 73 Easting pochodzi od

współrzędnych GPS, a więc jednej z technologii, która uczyniła zwycięstwo VII Korpusu możliwym.

Technologia GPS była z pewnością kluczowa – umożliwiła wojskom sojuszniczym nie tylko zniszczenie

obrony przeciwlotniczej bombami nakierowanymi GPS, lecz również pozwoliła na sprawne

przemieszczanie się po pozbawionej jakichkolwiek punktów odniesienia pustyni. Wojska amerykańskie

nie musiały korzystać z dróg, co z kolei przekreśliło znaczną część planów obronnych wojsk irackich;

tak zresztą było w bitwie o 73 Easting, kiedy to iracki dowódca założył zgodnie ze sztuką operacyjną, że

Amerykanie będą poruszali się drogą, i dostosował plan bitwy „pod” to założenie. Również użycie

zaawansowanej optyki, takiej jak termowizja montowana na Bradleyach i Abramsach, dała

Amerykanom ogromną przewagę nad Irakijczykami.

www.strategyandfuture.org

NOW YOU KNOW

7

Zniszczony czołg TF-41 (fot. Wikipedia)

W związku z tym powstało przeświadczenie, że łączne użycie GPS, inteligentnych bomb oraz szeregu

innych rozwiązań technologicznych stanowiło Revolution in Military Affairs (RMA) – rewolucję

w sprawach wojskowych. O ile koncepcja RMA powstała w latach 80. w Rosji, o tyle właśnie przebieg

operacji Pustynna burza jest często uznawany za dowód na jej prawdziwość. Z drugiej strony sam

manewr lewego sierpowego, a więc w gruncie rzeczy flankowania, szybkich ruchów wojsk pancernych

z jednej strony, czerpie z wzorców wojny pancernej stworzonej przez Heinza Guderiana. W następnych

latach czas trwania, przebieg i straty operacji Pustynna burza stały się dla Amerykanów punktem

odniesienia do oceny akceptowalnych strat, długości trwania i ryzyka potencjalnych konfliktów.

Z drugiej strony wkrótce miało się okazać, że o ile w warunkach konfliktu symetrycznego,

konwencjonalnego wojska USA nie mają sobie równych, o tyle konflikty asymetryczne, takie jak

operacja Gothic Serpent w Somalii, okupacja Iraku czy wojna w Afganistanie to zupełnie inna

kategoria, w której siły USA nie odnajdują się już tak dobrze.

www.strategyandfuture.org

NOW YOU KNOW

8

Myśliwce F-15 i F-16 nad płonącymi szybami naftowymi. Irak, luty 1992 (fot. Wikipedia)

Opisy bitew takich jak ta o 73 Easting – i lekcje z nich wyciągnięte – muszą być jednak rozważane także

pod kątem potencjalnych zastosowań w polskim teatrze wojny. Trzeba więc zwrócić uwagę na

sytuację, w jakiej znalazły się wojska irackie po zajęciu Kuwejtu, odsłonięte i wrażliwe na flankowanie.

Ekstrapolując tę sytuację na realia polskie, zauważmy, że w wypadku konfliktu w państwach bałtyckich

w podobnej sytuacji mogłyby się znaleźć jednostki wojska polskiego interweniujące na Litwie, Łotwie

i w Estonii. Związane bojem z oddziałami rosyjskimi stałyby się one podatne na manewr flankujący –

rosyjski lewy sierpowy. Pod postacią jakby stworzonej właśnie do tego celu 1 Gwardyjskiej Armii

Pancernej siły rosyjskie mogłyby wkroczyć na terytorium Białorusi, dojść do granicy z Polską i albo

zniszczyć jednostki polskie walczące w państwach bałtyckich, albo uderzyć na Warszawę. Warto też

pamiętać, że operacja Pustynna burza była przykładem wojny symetrycznej, podobnej do starć

podczas II wojny światowej, w których kontrola terytorium oraz linii komunikacyjnych, a także sprawne

i strategicznie zaplanowane manewry dużych zgrupowań wojsk stanowiły esencję konfliktu. Jako takie

obserwacje płynące z operacji Pustynna burza są aktualne również z punktu widzenia obronności

Rzeczypospolitej.

www.strategyandfuture.org

NOW YOU KNOW

9

Na sam koniec dodajmy, że pewien członek saudyjskiej rodziny królewskiej uznał przerzut

i stacjonowanie wojsk USA na świętej dla muzułmanów ziemi za świętokradztwo, poprzysięgając

Amerykanom zemstę. Nieco ponad 10 lat później człowiek ten, Osama bin Laden, sfinansował

i zaplanował atak na World Trade Center. Atak ten na następnych kilkanaście lat miał zafiksować

uwagę Stanów Zjednoczonych na Bliskim Wschodzie, wikłając je w serię niemożliwych do wygrania,

wyczerpujących i kosztownych konfliktów, odwracając tym samym uwagę Waszyngtonu od Chin.

Dzięki temu mamy właśnie okazję przyglądać się końcowi jednobiegunowej chwili – i nadchodzącym

ciekawym czasom.

Autor Albert Świdziński Dyrektor analiz w Strategy&Future.

Data 09 / 2019 Background Check, Świat

Przeczytaj więcej na: strategyandfuture.org