Projekt realizowany we współpracy z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji ekonomicznej Projekt realizowany we współpracy z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji ekonomicznej

Lista niebezpiecznych produktów i usług finansowych, oferowanych przez tzw. firmy pożyczkowe, oraz związanych z tym zagrożeń jest długa, a osób czy firm chcących

szybko zarobić na naszej nieostrożności czy naiwności wciąż nie brakuje. Największą część tego typu „ofert” stanowią rozmaite pożyczki czy tzw. chwilówki, z reguły do-tyczące stosunkowo niewielkich kwot (od kilkudziesięciu do kilku tysięcy złotych; mogą się jednak zdarzać wyższe kwoty) i krótkich terminów spłat (np. tydzień, miesiąc, pół roku).

GROŹNE POŻYCZKI

Cechą charakterystyczną niebezpiecznych pożyczek jest to, że są one oferowane praktycznie od ręki, bez większych formal-ności wszystkim. Wśród klientów tzw. firm pożyczkowych są nawet osoby o wątpliwej zdolności kredytowej, które np. z tego po-wodu nie uzyskały kredytu w banku, a także osoby z tzw. złą historią kredytową lub „bez BIK” (firma pożyczkowa nie sprawdza w Biurze Informacji Kredytowej, czy i jak klient spłacał swoje dotychczasowe kredy-ty). Są nawet osoby zadłużone (np. objęte postępowaniem komorniczym). Niektóre firmy informacje o tak dużej „otwartości” na klienta wręcz czynią głównym motywem swoich kampanii reklamowych, przyciągając do siebie m.in. osoby będące w poważnych kłopotach finansowych (liczące na to, że kolejna pożyczka wreszcie zmieni coś w ich życiu) lub po prostu chcące bez większych formalności zdobyć szybko pieniądze na realizację swoich marzeń (np. wyjazd na wakacje).

Firma oferująca pożyczki, ale niesta-wiająca swoim klientom takich wymogów, jakie obowiązują w bankach, wcześniej czy później każe sobie za to słono zapłacić. To wiąże się z ogromnymi zagrożeniami dla osób zaciągających tam pożyczki.

Na jakie niebezpieczeństwa narażamy się, korzystając z takiej oferty pożyczkowej? Przede wszystkim ryzykujemy, że koszty z nią związane będą ogromne i mogą zdecydowa-nie przekroczyć nasze możliwości finansowe. Zgodnie z prawem oprocentowanie pożyczek nie może przekraczać czterokrotności stopy lombardowej Narodowego Banku Polskiego (obecnie 4 proc., a więc najwyższe dopusz-czalne oprocentowanie wynosi 16 proc. w skali roku). Ale to ograniczenie dotyczy tylko pożyczek udzielanych przez banki i SKOK-i. Nieuczciwe firmy mogą stoso-

JAN WRZESIŃSKI

Jak bezpiecznie pożyczać i inwestowaćDostępna od ręki pożyczka, oferująca krociowe zyski inwestycja - pomysłowość obiecujących złote góry oszustów nie zna granic, a efekt ich działań może nas wpędzić

w poważne tarapaty. Na szczęście klucz do bezpieczeństwa naszych finansów

tkwi w naszych rękach. Wystarczy przestrzegać kilku prostych zasad,

by bez trudu odróżnić bezpieczne produkty finansowe od tych,

z którymi mogą się wiązać liczne zagrożenia.

wać tu wiele wybiegów, np. kusząc niskim oprocentowaniem, ale pobierając wysokie prowizje i rozmaite opłaty dodatkowe, których wysokość nie jest jeszcze prawnie ograniczona. W efekcie nasz dług może błyskawicznie narastać i bardzo szybko się przekonamy, że nie jesteśmy w stanie go spłacić,gdy wpadniemy w zaciskającą się pętlę zadłużenia. Jeśli pożyczkę wzięliśmy pod zastaw np. naszego domu czy miesz-kania, możemy wręcz stracić dorobek życia.

Może się również zdarzyć, że mimo uisz-czenia dużej opłaty wstępnej nie otrzymamy pożyczki, a firma pożyczkowa nagle zniknie.

Niektóre firmy celowo tak konstruują swoją ofertę, by utrudnić lub uniemoż-liwić klientowi spłatę długu (pożyczając np. 5 tys. zł pod zastaw mieszkania, bardziej

BEZPIECZNE PIENIĄDZE W TWOIM PORTFELU:JAK ODRÓŻNIĆ BANKNOT OD FALSYFIKATU

są zainteresowane przejęciem naszego lo-kum niż odzyskaniem długu). Na podobne niebezpieczeństwa narażone są także osoby starsze, które liczą na zwiększenie swoich niskich emerytur przy wykorzystaniu nie-zweryfikowanych ofert renty dożywotniej. Warto przy tym pamiętać, że nie wszyscy pożyczkodawcy działają zgodnie z prawem – korzystając z ich usług, ryzykujemy to, iż mogą one zastosować w stosunku do nas bardzo brutalne metody egzekucji długów. W skrajnych przypadkach zatem drobna pożyczka może grozić utratą całego majątku, zdrowia, a nawet życia.

NIE WSZYSTKO ZŁOTO

Mniejsze, choć wcale nie małe, negatywne konsekwencje mogą się wiązać z korzysta-

niem z innych niebezpiecznych produktów czy usług finansowych. Niskie oprocento-wanie lokat w bankach (obecnie 2-4 proc.) skłania wiele osób do poszukiwania bardziej zyskownych form przechowywania swoich oszczędności. Część skłania się ku fundu-szom inwestycyjnym lub giełdzie, świadomie godząc się na większe ryzyko inwestycyjne. Część jednak szuka trzeciej drogi – różnych mitycznych inwestycji, które mają przynieść pewne, bezpieczne i bardzo wysokie zyski (8-10 proc. i więcej). I decyduje się na oferty firm rzekomo gwarantujących złote góry, które okazują się piramidami finansowymi (zyski pierwszych klientów finansowane są z wpłat kolejnych; przedsięwzięcie upada, gdy brakuje nowych klientów; przykładem takiej piramidy była działalność spółki

znak wodny przedstawiajacy wizerunek władcy oraz cyfroweoznaczenie nominału „100”. Pole znaku wodnego nie jest zadrukowane(1);nitkę zabezpieczającą - pio-nową, ciemną linię z cyfrowym oznaczeniem nominału „100” i skrótem „ZŁ”, widocznymi również w odbiciu lustrza-nym. Krój liter mikrotekstu został zmodyfikowany. Nitkę zabezpieczającą umieszczono w strukturze papieru. (2);Uzupełniający się druk obu-stronny (recto-verso) - ele-menty graficzne znajdujące się na obu stronach banknotu oglą-dane pod światło uzupełniają się i tworzą pełny obraz – koronę w owalu (4).

mikrodruki - czytelne jedynie w powiększeniu napisy umiesz-czone zarówno na przedniej, jak i odwrotnej stronie banknotu. (6);elementy świecące w ultra-fiolecie - w promieniach UV widać kwadrat z cyfrowym oznaczeniem nominału „100” i skrótem „ZŁ”, serię i numer banknotu oraz inne wybrane elementy. (7)

rozetę zmieniającą kolor (farba zmienna optycznie) - wraz ze zmianą kąta patrzenia kolor rozety płynnie przechodzize złotego w zielony. (3);efekt kątowy - w zależności od kąta patrzenia z prawej strony portretu władcy widać koronę lub cyfry oznaczenia nomi-nału „100”, z lewej zaś słowne i cyfrowe oznaczenia nominału, a pomiędzy nimi skrót „NBP”. (5);

wyczuwalne przy dotyku, także dla osób niewidomych, oznaczenia nominału, portretwładcy, godło RP, podpisy Pre-zesa i Głównego Skarbnika NBP..

DOTKNIJ

POPATRZ

SPRAWDŹ

PRZECHYL

banknot i sprawdź, czy są:

na banknot pod światło i zwróć uwagę na:

dodatkowe zabezpiec-zenia:

banknot, by zauważyć:

Warto pamiętać, że dbając o kondy-cję naszego domowego budżetu, nie wystarczy unikać firm oferujących nieuczciwe produkty finansowe. Zagrożeniem dla naszego portfela mogą być także np. fałszywe bankno-ty. Jak odróżnić prawdziwe pieniądze od falsyfikatów? Wprowadzane od kwietnia br. do obiegu przez Naro-dowy Bank Polski zmodernizowane

banknoty zawierają liczne nowocze-sne zabezpieczenia, które nie tylko utrudniły życie fałszerzom, lecz także ułatwiły zwykłym użytkownikom roz-poznawanie prawdziwych banknotów. Oceniając ich autentyczność, wystar-czy wykonać cztery proste „kroki”: dotknij, popatrz, przechyl i sprawdź. W razie wątpliwości, można poprosić o weryfikację w dowolnym banku.

71

Projekt realizowany we współpracy z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji ekonomicznej Projekt realizowany we współpracy z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji ekonomicznej

Amber Gold), innego typu oszukańczymi przedsięwzięciami lub – w najlepszym wy-padku – funduszami kamuflującymi ryzyko związane z inwestowaniem powierzonych im przez klientów środków. W takich sytuacjach nieświadomie ryzykujemy utratę części lub całości naszych oszczędności.

Na oszukańcze lub niebezpieczne pro-dukty i usługi możemy się natknąć również w innych segmentach szeroko pojętego rynku finansowego. Wszędzie bowiem, gdzie w grę wchodzą pieniądze, pojawia się pokusa dla rozmaitych nieuczciwych firm oraz niebez-pieczeństwo, że nasza drobna nieostrożność czy niefrasobliwość może przynieść nam wymierne straty.

Dotyczyć to może np. punktów, w któ-rych opłacamy nasze codzienne rachunki (niedawno przez Polskę przetoczyła się fala upadków firm, które pobierały opłaty, ale nie przekazywały ich odbiorcom) czy firm zajmujących się przekazami pieniężnymi. Z pewnością warto także zwracać uwagę na rozmaite nowinki rynkowe, które mogą mieć liczne zalety, ale też nie do końca roz-poznane wady. Przykładem mogą być tzw. kantory internetowe, dzięki którym szybko i łatwo można dokonać wymiany walut po atrakcyjnym kursie. Należy jednak wiedzieć, że internetowe platformy wymiany walut, w odróżnieniu od tradycyjnych kantorów, nie podlegają wpisowi do rejestru działalności kantorowej, a co za tym idzie – nie podlegają również kontroli prezesa Narodowego Banku Polskiego, który prowadzi ten rejestr. Nie bez znaczenia jest również bezpieczeństwo powierzonych środków. Trudno jest mówić o gwarancjach dotyczących bezpieczeń-stwa wymiany walut w tzw. kantorach internetowych, mając na uwadze jedynie zapewnienia przedsiębiorców prowadzących tę działalność i zapisy w tworzonych przez nich samych regulaminach wymiany walut, skoro zapisy w regulaminach nie podlegają ocenie regulatorów rynku. Dodatkowo warto pamiętać, że aby skorzystać z usług kan-toru internetowego, trzeba posiadać konto walutowe, co wiąże się z kosztami – przy incydentalnej wymianie niewielkich kwot może się to po prostu nie opłacać.

SPRAWDZAMY FIRMĘ

Jak odróżnić uczciwe oferty finansowe od nieuczciwych i skutecznie bronić się przed tymi drugimi? Przede wszystkim zadbajmy o zachowanie podstawowych warunków do podejmowania racjonalnych decyzji: nie spieszmy się (na podjęcie decyzji zare-

zerwujmy sobie kilka dni, a nie minut czy godzin), nie ulegajmy emocjom (by nasze chęci i marzenia nie przesłoniły nam np. oceny naszych możliwości), wierzmy tylko w słowo pisane, a nie mówione (liczy się to, co zapisane w umowach, regulaminach i innych dokumentach; zapewnienia pracow-nika firmy czy reklamy nie mają większego znaczenia).

Pierwszą czynnością, jaką powinniśmy wykonać, jest sprawdzenie wiarygodności firmy. W tym celu wchodzimy na stronę internetową Komisji Nadzoru Finansowego (www.knf.gov.pl), na której znajdujemy dwa interesujące nas odnośniki: „Podmioty” oraz „Ostrzeżenia publiczne”. Pod tym pierwszym możemy sprawdzić, czy dana instytucja lub firma ma licencję KNF i czy znajduje się pod nadzorem Komisji (link do wyszukiwarki nadzorowanych podmiotów znajdziemy też na stronie www.zanim-podpiszesz.pl). Dlaczego to takie ważne? W przypad-ku firmy objętej nadzorem możemy mieć pewność, że działa ona zgodnie z prawem i z odpowiednimi standardami i procedurami. W dodatku depozyty przyjmowane przez instytucje z tej listy (banki, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe) objęte są ustawową gwarancją Bankowego Fun-duszu Gwarancyjnego. Jeśli zatem firma, która kusi nas swoją ofertą, nie znajduje się pod nadzorem KNF, to jest to dla nas bardzo poważny sygnał wskazujący na to, iż jej działalność może być obarczona wysokim ryzykiem, a środki, jakie jej powierzymy, nie korzystają z żadnej ochrony (możemy je po prostu stracić).

Warto także dodatkowo zajrzeć do odno-śnika „Ostrzeżenia publiczne”, by sprawdzić, czy dana firma znajduje się na specjalnej li-ście podmiotów, wobec których KNF złożyła zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa.

LICZYMY KOSZTY I ZYSKI

Po sprawdzeniu, czy mamy do czynienia z firmą wiarygodną, dokładnie policzmy: w przypadku pożyczki – całkowity jej koszt, a w przypadku inwestycji czy innych usług finansowych – relację ewentualnych zysków do poniesionych kosztów. Zgodnie z prawem każdy podmiot udzielający pożyczki jest zo-bowiązany do poinformowania o wysokości rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (RRSO) oraz o całkowitej kwocie do zapłaty (czyli ile w sumie oddamy pożyczkodawcy). RRSO uwzględnia nie tylko odsetki, lecz tak-że wszystkie opłaty, prowizje oraz dodatkowe

Jeśli planujesz zaciągnięcie pożyczki lub

powierzenie swoich oszczędności jakiejś

firmie czy instytucji finansowej, zajrzyj

koniecznie na stronę internetową www.za-

nim-podpiszesz.pl. Powstała ona w ramach

szeroko zakrojonej społecznej kampanii

informacyjnej, mającej na celu zwrócenie

uwagi społeczeństwa na ryzyko związane

z zawieraniem umów finansowych, w tym

przede wszystkim z zaciąganiem wysoko

oprocentowanych krótkoterminowych

pożyczek, chwilówek oraz z korzystaniem

z usług finansowych oferowanych przez

podmioty, które nie podlegają szczególnemu

nadzorowi państwa. Akcję zorganizowało

siedem instytucji publicznych: Bankowy

Fundusz Gwarancyjny, Komisja Nadzoru

Finansowego, Ministerstwo Finansów, Min-

isterstwo Sprawiedliwości, Narodowy Bank

Polski, Komenda Główna Policji oraz Urząd

Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Na stronie www.zanim-podpiszesz.pl zna-

jdziesz m.in. liczne szczegółowe informacje

i praktyczne rady, często ilustrowane

konkretnymi przykładami. Dostępne są także

narzędzia, które z pewnością przydadzą

ci się wówczas, gdy szukasz odpowiedniej

oferty finansowej – np. wyszukiwarka

podmiotów nadzorowanych, lista insty-

tucji objętych gwarancjami BFG, kalkulator

kosztów pożyczki, słownik pojęć, zestaw

obowiązujących aktów prawnych i wiele,

wiele innych.

Według danych BIG InfoMonitora z marca

br. najbardziej zadłużona w Polsce jest

osoba pochodząca z województwa mazow-

ieckiego, której zobowiązania wynoszą

prawie 111,7 mln zł. Kwota zadłużenia

drugiej osoby na liście, pochodzącej

z województwa lubelskiego, jest o połowę

niższa i wynosi ponad 51,7 ml zł. Na trzeciej

pozycji znajduje się mieszkaniec wojewódz-

twa dolnośląskiego z długiem o wartości

prawie 49 mln zł. W pierwszej dziesiątce

największych dłużników znajduje się aż

sześć osób z Mazowsza. We wszystkich

przypadkach źródłem zadłużenia są

niespłacone kredyty mieszkaniowe, kre-

dyty na zakup towarów, usług, papierów

wartościowych oraz pożyczki.

ZANIM PODPISZESZ – TU ZNAJDZIESZ INFORMACJE

NIECHLUBNI REKORDZIŚCI

Źródło: InfoDług; BIG InfoMonitor, BIK, ZBP

Polacy zalegający ze spłatą zadłużenia(w mln)

2000

2050

2100

2150

2200

2250

2300

2350

2400

2450

2500

III 2014XII 2013IX 2013VI 2013III 2013I 2013IX 2012Vi 2012III 2012

koszty (np. ubezpieczenie), które będziemy musieli ponieść jako pożyczkobiorcy, dlatego z reguły jest o wiele wyższe niż oprocento-wanie nominalne. Jeśli firma nie chce nam podać tych wartości (ważne jest to, by były one identyczne z tymi wpisanymi później do umowy), to mamy dodatkowy sygnał ostrze-gawczy wskazujący na to, że albo oferowana przez nią pożyczka jest piekielnie droga (dzię-ki RRSO łatwo można porównywać oferty różnych firm), albo zamierza obarczyć nas jakimiś dodatkowymi opłatami.

O wiele trudniej sprawdzić parametry finansowe ofert o charakterze inwestycyj-nym. Tak jak w przypadku wszystkich usług czy produktów finansowych istotne są tu oczywiście opłaty (wysokość i sposób ich pobierania). Nie sposób jednak określić, jakie zyski (lub – o czym nie można zapominać – straty) inwestycja nam przyniesie. Dlatego niezwykle ważne jest to, byśmy uzyskali nie obietnicę zarobienia milionów (to chwyt

0,00,20,40,60,81,0

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Odsetek osób zadłużonych(z wyłączeniem kredytów mieszkaniowych)Badanie wykonane w 2013 r.

Źródło: Beyond the Crisis? An Age of Financial Prudence and Debt Dilemmas, ING International Survey, styczeń 2014

Europejscy konsumenci

Holandia

Belgia

Niemcy

Francja

Włochy

Wielka Brytania

Czechy

Hiszpania

Polska

Rumunia

Turcja

0,00,20,40,60,81,0

0 5 10 15 20 25

Źródło: Beyond the Crisis? An Age of Financial Prudence and Debt Dilemmas, ING International Survey, styczeń 2014

Europejscy konsumenci

Turcja

Polska

Czechy

Rumunia

Niemcy

Holandia

Wielka Brytania

Hiszpania

Francja

Włochy

Belgia

Odsetek osób zadłużonych nie znających łącznej kwoty swoich zobowiązańBadanie wykonane w 2013 r.

reklamowy), ale rzetelną, pełną, wiarygodną i zrozumiałą dla nas informację o strategii inwestycyjnej i potencjalnym ryzyku.

UMOWA TO PODSTAWA

Nigdy nie należy podpisywać żadnych do-kumentów przed dokładnym zapoznaniem się z nimi. Dotyczy to także produktów i usług finansowych – zwłaszcza pożyczek, w przypadku których zła decyzja może przynieść katastrofalne skutki dla naszego domowego budżetu. Przede wszystkim wnikliwie przeczytajmy umowę (przed podpisaniem – projekt umowy) i inne do-kumenty, do których ona odsyła (załączniki, regulaminy, ogólne warunki, tabele opłat, rozmaite „gwiazdki”, fragmenty zapisane drobnym drukiem itd. – tu mogą być ukryte dodatkowe opłaty lub niekorzystne dla nas zapisy). Pełen zestaw dokumentów powin-niśmy bez problemu otrzymać od firmy (jeśli pojawiają się z tym kłopoty, otrzymujemy

PROCENT PROCENTOWI NIERÓWNY

Założenia: pożyczka - 4000 zł;

spłata - 12 miesięcy,

brak kapitalizacji odsetek

Oprocentowanie – 24% w skali roku

Do spłacenia w sumie – 4960 zł

Oprocentowanie – 24% w skali miesiaca

Do spłacenia w sumie - 15 520 zł

Oprocentowanie – 24% w skali tygodnia

Do spłacenia w sumie – 53 920 zł

Źródło: www.zanim-podpiszesz.pl, obliczenia własne

KOGO NADZORUJE KNF

Komisja Nadzoru Finansowego

nadzoruje działalność m.in:

banków, w tym spółdzielczych;

spółdzielczych kas oszczędnościowo-

kredytowych (SKOK);

towarzystw funduszy inwestycyjnych

(TFI);

domów maklerskich;

towarzystw ubezpieczeniowych;

otwartych funduszy emerytalnych

(OFE);

nstytucji płatniczych i biur usług

płatniczych;

instytucji pieniądza elektronicznego.

Projekt realizowany we współpracy z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji ekonomicznej

kolejny sygnał alarmowy – firma ma coś do ukrycia). Warto zarezerwować na to dużo czasu – choćby i miesiąc. Pamiętajmy też, że w ciągu 14 dni od podpisania umowy mamy prawo od niej odstąpić bez podania przyczyny i bez ponoszenia kosztów (warto więc się przyjrzeć jeszcze raz na chłodno umowie już po jej podpisaniu).

Na co zwrócić szczególną uwagę, czytając umowę? Sprawdźmy, czy i jak zostały wpi-sane wszystkie parametry pożyczki: opro-centowanie nominalne (czy w skali roku), okres spłaty, wysokość rat, RRSO, całkowita kwota do zapłaty, prowizje, opłaty itd. Zo-baczmy, czy nie pojawiły się w umowie jakieś dodatkowe opłaty, o których wcześniej nie wiedzieliśmy (np. za rozpatrzenie wniosku, za wydanie decyzji, za wizyty przedstawiciela firmy w domu, za ubezpieczenie itp.). Takie opłaty mogą być bardzo wysokie. Szczególną uwagę zwróćmy na to, czy firma wymaga od nas wniesienia wysokiego zabezpieczenia (którego wartość znacznie przewyższa wyso-kość pożyczki), a także czy nie zastrzega sobie prawa do wyznaczenia – według własnego uznania – zabezpieczenia w przyszłości. Nie decydujmy się na tego typu oferty, mając w pamięci, że brak terminowego spłacania pożyczki (jakiekolwiek drobne obsunięcie w harmonogramie spłat) może spowodować całkowitą utratę zabezpieczenia.

Podczas lektury umowy i dokumentów z nią związanych, co nie jest czynnością ani łatwą, ani przyjemną, może się u nas zrodzić wiele wątpliwości. W takich sytuacjach warto się skonsultować z prawnikiem lub inną, bezstronną, ale kompetentną osobą. Pamiętajmy, że pracownik firmy zawsze jest zainteresowany sprzedażą produktu i jego ustne wyjaśnienia będą zmierzały do tego, by nas przekonać do oferty firmy. Do niczego go też one formalnie nie zobowią-zują (w sytuacji spornej będzie nam trudno udowodnić, że mówił tak, a nie inaczej). Dlatego jeśli wątpliwości jest sporo, dotyczą one istotnych kwestii albo po prostu nie do końca rozumiemy zasad, na których pożyczka ma być udzielona i spłacana, to nie podpi-sujmy umowy i poszukajmy innej, bardziej przejrzystej oferty. ■

Nie podejmuj decyzji finansowych pod

wpływem silnych emocji (np. marzeń

o podróży, paniki wywołanej kłopotami

finansowymi). Pamiętaj – pożyczka to

środek do realizacji planów, a nie lek na

finansowe tarapaty. Z kolei żadna inwesty-

cja nie gwarantuje ci krociowych zysków

bez ryzyka.

Nie działaj w pośpiechu. Na zapoznanie się

z ofertą i podjęcie decyzji zarezerwuj sobie

dużo czasu.

Ufaj tylko temu, co masz na piśmie, a nie

ustnym zapewnieniom czy wyjaśnieniom.

Sprawdź, czy firma, która oferuje ci

produkt, znajduje się pod nadzorem KNF

i czy jej działalność nie budzi wątpliwości

(na stronie www.knf.gov.pl lub www.zanim-

podpiszesz.pl).

Policz, czy zaproponowana ci oferta jest

korzystna, biorąc pod uwagę wszystkie

związane z nią koszty (opłaty, prowizje,

marże itp.). Porównaj ją z ofertami innych

firm.

Dokładnie przeczytaj umowę, zwracając

uwagę m.in. na to, czy zawiera ona pełne

i poprawne dane – twoje oraz firmy,

a także czy wpisano do niej dokładnie te

parametry finansowe, które wcześniej

uzgodniłeś (oraz czy nie dopisano jakichś

dodatkowych kosztów czy warunków,

o których wcześniej nie było mowy).

Przyjrzyj się wnikliwe zapisom dotyczącym

zabezpieczeń pożyczki (ryzyka związanego

z inwestycją) oraz prawom i obowiązkom

– twoim i firmy.

Sprawdź, czy w umowie nie ma odwołań do

innych dokumentów (załączników, regu-

laminów, ogólnych warunków itp.). Jeśli

są – koniecznie je przeczytaj, by przekonać

się, czy nie ma w nich zapisów np. o dodat-

kowych opłatach czy warunkach.

Jeśli nie rozumiesz umowy albo budzi ona

twoje zastrzeżenia, poważne wątpliwości,

nie podpisuj jej.

POŻYCZASZ? INWESTUJESZ? PAMIĘTAJ!

Źródło: InfoDług; BIG InfoMonitor, BIK, ZBP

0 20 40 60 80 100

Liczba osób zalegających ze spłatą długów na 1000 mieszkańców(dane z marca 2014 r.)

zachodniopomorskie

lubuskie

kujawsko-pomorskie

dolnośląskie

pomorskie

śląskie

warmińsko-mazurskie

łódzkie

wielkopolskie

mazowieckie

opolskie

lubelskie

świętokrzyskie

małopolskie

podlaskie

podkarpackie

średnia dla całej Polski

Źródło: InfoDług; BIG InfoMonitor, BIK, ZBP

>10 000

5001-1000

2001

-500

0

1001-2000

501-1000

do 5

00

Na jakie kwoty zadłużone są osoby mające problemy ze spłatą zobowiązań?(dane z marca 2014 r.)

7,3%

12,9%

19,8%

24,5%

13,6%

21,9%

WYPEŁNIJ ANKIETĘ NA WPROST.PL/NBP I WYGRAJ KSIĄŻKI EKONOMICZNE LUB MONETY OKOLICZNOŚCIOWE KOLEJNY TEKST CYKLU , TYM RAZEM NA TEMAT HISTORII ZŁOTEGO, UKAŻE SIĘ 15 WRZEŚNIA 2014 R.