banknotów · 2018. 4. 14. · 7. Druk banknotów Banknot drukowany jest przy użyciu kilku...
Transcript of banknotów · 2018. 4. 14. · 7. Druk banknotów Banknot drukowany jest przy użyciu kilku...
-
Budowa polskich banknotów
1
-
pieniądz
moneta i bilon
banknot
2
-
Banknot (niem. Banknote,
ang. bank-note – kwit bankowy) –
pojęcie używane w dwóch
podobnych znaczeniach:
1. pieniądz papierowy emitowany
przez dowolny bank,
poświadczający posiadanie
przez okaziciela pewnej
wartości, np. złota,
2. pieniądz emitowany przez bank
centralny, będący
prawnym środkiem
płatniczym w danym kraju lub
obszarze.
3
-
Banknoty są najczęściej wykonane ze
specjalnego papieru banknotowego, do którego
produkcji używane są przede wszystkim ścier
drzewny, celuloza i surowiec włóknisty (np.
szmaty wykonane z bawełny).
Oprócz banknotów z papieru stosuje się również
podobne do nich pieniądze wykonane z tworzyw sztucznych niezawierające celulozy.
4
-
Jak powstają banknoty?
1. Projektowanie banknotuProces produkcji monet i banknotów zaczyna się od projektu graficznego. Projekt graficzny trafia z Narodowego Banku Polskiego do mennicy lub wytwórni papierów wartościowych, gdzie odbywa się proces przygotowania i produkcji. W tym etapie przedstawiciele NBP, projektant banknotu, graficy, giloszerzy i eksperci od zabezpieczeń i technik druku z PWPW decydują o tym jak banknot będzie wyglądał i jak zostanie zabezpieczony przed fałszerstwem. Zabezpieczenia muszą być wkomponowane w grafikę banknotu i strukturę papieru.
Autorem projektów wszystkich obecnych banknotów polskich znajdujących się w obiegu
z serii Władcy Polscy (1995 r.) jest Andrzej Heidrich. Od 1968 roku jest głównym projektantem Narodowego Banku Polskiego.
5
Zarówno moneta, jak i banknot musi być starannie zaprojektowana, dobrze
zabezpieczona i perfekcyjnie wykonana. W wytworzenie każdego pieniądza
zaangażowany jest cały sztab ludzi. Przy produkcji używa się bardzo różnych
technologii. Całość prac nad powstaniem pieniądza może trwać nawet rok.
-
6
2. Produkcja papieruZanim ruszą maszyny drukarskie musi powstać specjalny papier banknotowy. Jego głównym składnikiem jest bawełna. Banknot „600. rocznica urodzin Jana Długosza" powstał na innowacyjnym papierze, który pozwala na zastosowanie techniki grawerowania laserowego. To jeden z pierwszych tego typu banknotów na świecie.
W Polsce drukiem banknotów zajmuje się Państwowa Wytwórnia Papierów
Wartościowych (PWPW). Najpierw w papierni przygotowywany jest
specjalny papier. W tym samym czasie z akwareli namalowanej przez grafika
projektanta rytownik przenosi rysunek na metalową płytkę. Jest to ręczna
robota, wykonana w jednym egzemplarzu (przechowywanym w skarbcu),
dzięki temu trudniej jest banknot podrobić.
Następnie komputerowo dodaje się do tego tła oraz pozostałe elementy ozdobne
oraz zabezpieczenia. Do tych prac wykorzystywane jest oprogramowanie
niedostępne na otwartym rynku, na przykład aplikacje firmy Esco Graphic czy Jura
Security Printing.
-
7
3. Druk banknotówBanknot drukowany jest przy użyciu kilku różnych technik druku. Najczęściej stosowane to staloryt,offset i sitodruk. Dzięki kombinacji wymienionych technik możliwe jest zastosowanie różnych zabezpieczeń, które są trudne do podrobienia.
Proces druku banknotów składa się z kilku faz. Najpierw równocześnie
z obu stron drukuje się tła. Częściowo zadrukowane arkusze, zanim trafią
do następnej maszyny, muszą kilka dni suszyć się na półkach.
W druku stalorytniczym - najpierw z lewej, a po kilku dniach z prawej
strony - pojawiają się postacie i pozostałe elementy, które w dotyku na
papierze są lekko wypukłe. Na sitodruku banknoty zyskują nominał,
zmieniający kolor w zależności od kąta patrzenia. Stamtąd trafiają do
maszyny numerującej.
-
4. Grawerowanie laseroweDzięki specjalnemu papierowi część zabezpieczeń oraz numeracja powstaje przy zastosowaniu lasera, który graweruje powierzchnię banknotu. Wykonane laserem elementy banknotu są wyczuwalne dotykiem. Jest to technika po raz pierwszy zastosowana przy produkcji polskich banknotów.
http://dlugosz.nbp.pl/jak-powstaja-banknoty
8
Gotowe arkusze muszą jeszcze sprawdzić pracownicy, a potem maszyna
sortująca. Banknoty wydrukowane nierówno, w nieodpowiednich kolorach
lub z usterkami są komisyjnie niszczone. Na koniec arkusze są krojone. Odbiór następuje pod nadzorem straży bankowej.
http://dlugosz.nbp.pl/jak-powstaja-banknoty
-
Zgodnie z terminologią bankową i numizmatycznąbanknot posiada dwie strony:
awers(przednia strona banknotu)
rewers(tylna strona banknotu)
• bezwzględnie zawiera informację pisemną
o emitencie i nominale banknotu
• oraz już jako elementy dekoracyjne
wizerunek postaci, budynku, rośliny,
zwierzęcia lub innego motywu
jednoznacznie kojarzącego się
z krajem emitenta oraz zawiera
szereg zabezpieczeń
• również wszystkie dodatkowe cechy
banknotu zawierane są przede wszystkim
na stronie przedniej, np. znaki dla osób
niewidomych
emitent – podmiot prawa prywatnego lub publicznego emitujący lub zamierzający
emitować instrumenty finansowe
informacje powtórzone z awersu i dodatkowe, elementy ozdobne,
9
-
10
Banknoty polskie przed denominacją
-
11
Banknoty polskie przed denominacją
-
Banknoty polskie po denominacji w 1995 roku – weszły
do obiegu w wyniku denominacji złotego. Projektantem
obecnie używanych banknotów z serii Władcy Polscy
jest Andrzej Heidrich, także autor wcześniejszej serii
banknotów Wielcy Polacy.
Nominały 10, 20 i 50 zł wprowadzono 1 stycznia 1995 roku, natomiast 100 i 200 zł – 1 czerwca 1995.
Denominacja złotego w 1995 roku – reforma monetarna
wprowadzająca w Polsce 1 stycznia 1995 nową jednostkę pieniężną o
nazwie „złoty” i symbolu PLN, która zastąpiła „starego złotego” (PLZ).
Jeden nowy złoty odpowiada 10 000 starych złotych.
1 PLN = 10 000 PLZ
12
https://pl.wikipedia.org/wiki/Reforma_monetarnahttps://pl.wikipedia.org/wiki/Z%C5%82oty
-
Dane podstawowe
• Banknot o nominale 10 zł. Banknot pozostawiony
w kolorystyce ciemnobrązowo-zielonej.
• Data emisji: 25 marca 1994 r., 5 stycznia 2012 r. lub 15
września 2016 r. (w zmodernizowanych banknotach).
• Wymiary: 120 × 60 mm
• Papier: biały
13
-
Awers banknotu
• W centralnej części portret księcia Mieszka I inspirowany ryciną Jana Matejki.
• Na lewo od portretu dwie rozety inspirowane wzorem z posadzki katedry
gnieźnieńskiej.
• Na prawo od portretu motyw roślinny spotykany na romańskich naczyniach
liturgicznych.
• W lewym dolnym rogu kwadrat.
• Numeracja: w układzie poziomym powtórzona dwa razy – w lewej części
banknotu w kolorze czarnym i w prawej części w kolorze czerwonym.
14
https://pl.wikipedia.org/wiki/Mieszko_Ihttps://pl.wikipedia.org/wiki/Bazylika_prymasowska_Wniebowzi%C4%99cia_Naj%C5%9Bwi%C4%99tszej_Maryi_Panny_w_Gnie%C5%BAniehttps://pl.wikipedia.org/wiki/Sztuka_roma%C5%84ska
-
Rewers banknotu
• W centralnej części denar – srebrna moneta z okresu panowania Mieszka I.
• W tle stylizowane kolumny romańskie z Opactwa Benedyktynów w Tyńcu.
15
https://pl.wikipedia.org/wiki/Opactwo_Benedyktyn%C3%B3w_w_Ty%C5%84cu
-
Dane podstawowe
• Banknot o nominale 20 zł. Banknot pozostawiony w kolorystyce
fioletowo-różowej.
• Data emisji: 25 marca 1994 r. , 5 stycznia 2012 r. lub 15 września
2016 r. (w zmodernizowanych banknotach).
• Wymiary: 126 × 63 mm
• Papier: biały
16
-
Awers banknotu
• W centralnej części portret króla Bolesława I Chrobrego inspirowany
ryciną Jana Matejki.
• Na lewo od portretu portal romański
• Na prawo od portretu korona dębu z Drzwi Gnieźnieńskich ze sceny
wystawienia zwłok św. Wojciecha.
• W lewym dolnym rogu okrąg.
• Numeracja: w układzie poziomym powtórzona dwa razy – w lewej części
banknotu w kolorze czarnym i w prawej części w kolorze czerwonym.
17
https://pl.wikipedia.org/wiki/Boles%C5%82aw_I_Chrobryhttps://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Matejkohttps://pl.wikipedia.org/wiki/Portalhttps://pl.wikipedia.org/wiki/Drzwi_Gnie%C5%BAnie%C5%84skie
-
Rewers banknotu
• W centralnej części denar Bolesława Chrobrego – srebrna moneta
z okresu panowania Bolesława I Chrobrego.
• Po lewej stronie wizerunku banknotu romańska rotunda pw. św. Mikołaja
w Cieszynie.
• Po prawej stronie wizerunku banknotu motyw lwa rozpiętego na wici
roślinnej z obramowania Drzwi Gnieźnieńskich.
18
https://pl.wikipedia.org/wiki/Denar_Princes_Poloniehttps://pl.wikipedia.org/wiki/Boles%C5%82aw_I_Chrobryhttps://pl.wikipedia.org/wiki/Rotunda_p.w._%C5%9Bw._Miko%C5%82aja_w_Cieszynie
-
Dane podstawowe
• Banknot o nominale 50 zł. Banknot pozostawiony w kolorystyce
granatowo-niebieskiej.
• Data emisji: 25 marca 1994 r. lub 5 stycznia 2012 r.
(w zmodernizowanych banknotach).
• Wymiary: 132 × 66 mm
• Papier: biały
19
-
Awers banknotu
• W centralnej części portret portret króla Kazimierza III Wielkiego inspirowany
ryciną Jana Matejki.
• Na lewo od portretu ornament gotycki.
• Na prawo od portretu ukoronowana litera „K” z monogramu królewskiego
z drzwi katedry na Wawelu.
• W lewym dolnym rogu romb.
• Numeracja: W układzie poziomym po lewej stronie (czarna czcionka)
pionowym po prawej (czerwona czcionka).
20
https://pl.wikipedia.org/wiki/Kazimierz_III_Wielkihttps://pl.wikipedia.org/wiki/Gotykhttps://pl.wikipedia.org/wiki/Bazylika_archikatedralna_%C5%9Bw._Stanis%C5%82awa_i_%C5%9Bw._Wac%C5%82awa_w_Krakowie
-
Rewers banknotu
• W centralnej części wizerunek orła z pieczęci majestatycznej Kazimierza
III Wielkiego, poniżej insygnia królewskie – jabłko i berło.
• W tle panorama Krakowa i Kazimierza z drzeworytu Hartmanna Schedla.
21
https://pl.wikipedia.org/wiki/Krak%C3%B3whttps://pl.wikipedia.org/wiki/Kazimierz_(Krak%C3%B3w)https://pl.wikipedia.org/wiki/Hartmann_Schedel
-
Dane podstawowe
• Banknot o nominale 100 zł. Banknot pozostawiony w kolorystyce zielono-
oliwkowej (strona przednia) i ciemnozielono-oliwkowej (strona tylna).
• Data emisji: 25 marca 1994 r. lub 5 stycznia 2012 r. (w zmodernizowanych
banknotach).
• Wymiary: 138 × 69 mm
• Papier: biały
22
-
Awers banknotu
• W centralnej części króla Władysława II Jagiełły.
• Po obu stronach portretu stylizowane elementy ornamentyki gotyckiej.
• W lewym dolnym rogu równoramienny krzyż.
• Numeracja: W układzie poziomym po lewej stronie (czarna czcionka)
pionowym po prawej (czerwona czcionka).
23
https://pl.wikipedia.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_II_Jagie%C5%82%C5%82o
-
Rewers banknotu
• W centralnej części Orzeł Biały na tarczy herbowej z nagrobka Władysława II
Jagiełły, poniżej skrzyżowane dwa nagie miecze, hełm i płaszcz krzyżacki.
• Po lewej stronie wizerunku tarczy zamek krzyżacki w Malborku.
24
https://pl.wikipedia.org/wiki/Nagrobek_W%C5%82adys%C5%82awa_II_Jagie%C5%82%C5%82y_na_Waweluhttps://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_w_Malborku
-
Dane podstawowe
• Banknot o nominale 200 zł. Banknot pozostawiony w kolorystyce żółto-
oliwkowej (strona przednia), brązowo-oliwkowej (strona tylna).
• Data emisji: 25 marca 1994 r. lub 30 marca 2015 r. (w zmodernizowanych
banknotach).
• Wymiary: 144 × 72 mm
• Papier: biały
25
-
Awers banknotu
• W centralnej części portret króla Zygmunta I Starego inspirowany ryciną Jana Matejki.
• Na lewo od portretu fragment wieńca przewiązanego wstęgą.
• Na prawo od portretu rysunek małego wieńca (pierwsza seria) lub tarcza herbowa z literą „S”
(od 2016 r.).
• W lewym dolnym rogu równoramienny trójkąt.
• Numeracja: Dwie duże litery i siedem cyfr numeracji w układzie rosnącym – W układzie
poziomym po lewej stronie (czarna czcionka) pionowym po prawej (czerwona czcionka).
• Tylko zmodernizowane banknoty (od 2016 r.): po 10 ukośnych pasków wzdłuż obydwu
krótszych krawędzi
26
https://pl.wikipedia.org/wiki/Zygmunt_I_Stary
-
Rewers banknotu
• W centralnej części wizerunek orła przeplecionego literą „S”
w sześcioboku z Kaplicy Zygmuntowskiej katedry na Wawelu.
• W tle wizerunku orła – fragment dziedzińca arkadowego zamku na
Wawelu.
27
https://pl.wikipedia.org/wiki/Kaplica_Zygmuntowska_na_Wawelu
-
Dane podstawowe
• Banknot o nominale 500 zł. Banknot pozostawiony w kolorystyce fioletowo-
szaro-żółto-niebieskiej (strona przednia), szaro-niebieskiej (strona odwrotna).
• Data emisji: 16 lutego 2016 r.
• Data wprowadzenia do obiegu: 10 lutego 2017 r.Wymiary: 150 × 75 mm
• Papier: biały
28
-
Awers banknotu
• W centralnej części portret króla Jana III Sobieskiego inspirowany ryciną Jana
Matejki.
• Na lewo od portretu wizerunek herbu Janina.
• Na prawo od portretu szyszak husarski.
• W lewym dolnym rogu 8 małych kółek z białymi krzyżykami w dwóch kolumnach.
• Numeracja: W układzie poziomym powtórzona dwa razy – w lewej i prawej części
banknotu w kolorze czarnym.
• Po 15 ukośnych pasków wzdłuż obydwu krótszych krawędzi
29
https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_III_Sobieskihttps://pl.wikipedia.org/wiki/Janina_(herb_szlachecki)https://pl.wikipedia.org/wiki/Szyszak_(he%C5%82m)
-
Rewers banknotu
• Wizerunek Orła Białego za panowania Jana III Sobieskiego,
• W tle wizerunku orła pałac w Wilanowie.
30
https://pl.wikipedia.org/wiki/Pa%C5%82ac_w_Wilanowie
-
http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/banknoty_i_monety/banknoty_kolekcjonerskie.html
16 października 2006 roku, w 28. rocznicę wyboru Karola Wojtyły na papieża,
Narodowy Bank Polski wyemitował banknot kolekcjonerski z wizerunkiem Jana
Pawła II. Jest to pierwszy w historii naszego kraju banknot kolekcjonerski.
31
http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/banknoty_i_monety/banknoty_kolekcjonerskie.html
-
Polskie banknoty w obiegu
32
-
Uwaga do zabezpieczeń: część zabezpieczeń
banknotów jest utajniona i stanowi ścisłą tajemnicę
banków centralnych emitujących dane banknoty.
Zabezpieczenia polskich banknotów
33
-
Banknoty posiadają zabezpieczenia chroniące przed fałszerstwami i tym samym
należą do grupy druków zabezpieczonych. Oto niektóre z nich:
• specjalna, tajna receptura papieru, nadająca specyficzne cechy
wytrzymałościowe i optyczne;
• zastępowanie papieru podłożem polimerowym trudnym do zadruku (np.
polimerowy banknot rumuński);
• stosowanie mikrodruku (np. banknot 100 zł: napis nad listwą ozdobną
Rzeczpospolita Polska i RP wypełniające listwę);
• recto-verso, jest to obraz widoczny w prześwicie, utworzony z dokładnie
dopasowanych elementów, znajdujących się po obu stronach banknotu.
34
https://pl.wikipedia.org/wiki/Mikrodruk
-
35
-
Po 1996 r. na banknotach z całego świata (oczywiście nie wszystkich
i nie we wszystkich krajach) pojawiło się zabezpieczenie, teoretycznie,
uniemożliwiające obróbkę cyfrową. EURion (Konstelacja EURion), bo tak
się ono nazywa, to układ pięciu okręgów - w kolorze pomarańczowym,
zielonym lub żółtym - których rozmieszczenie przypomina konstelację
Oriona.
36
-
37
-
Pierwszym krokiem jest sprawdzenie banknotu dotykiem. Oryginalne banknoty
mają charakterystyczną, lekko wypukłą fakturę. Znajdują się na nich wyczuwalne
dotykiem oznaczenia dla niewidomych i portret.
38
-
39
-
Następnie warto spojrzeć na banknot pod światło. Znajdują się
tam trzy zabezpieczenia - znak wodny przedstawiający
wizerunek władcy z poprzedniej strony banknotu i cyfrowe
oznaczenie nominału oraz korony wydrukowane po obu
stronach, uzupełniające się, gdy patrzy się przez dokument (tzw.
recto-verso)…..
40
-
…oraz nitka
zabezpieczająca .
41
-
Trzecim krokiem jest przechylenie banknotu - znajduje się na nim bowiem specjalna farba
zmieniająca kolor i wzór w zależności od kąta patrzenia. Na banknotach jest także metalizująca
(błyszcząca) farba, a na najwyższym nominale hologram.
42
-
43
-
44
-
Banknoty mają różne zabezpieczenia, pozwalające odróżnić je od fałszywych.
1. Znak wodny
2. Nitka zabezpieczająca
3. Recto - verso
4. Farba zmienna optycznie
5 i 6. Efekt kątowy
7. Hologram
45
-
8. Mikrodruk
9. Oświetlenie światłem UV
10. Podświetlanie banknotów w świetle podczerwonym
46
-
Sprawdzając autentyczność banknotów stosuj cztery techniki weryfikacji:
47
-
(recto-verso)
EURion
48
-
Cechy charakterystyczne polskich banknotów
49
Obyczaj nakazuje, żeby na każdym banknocie był co najmniej trzy razy
powtórzony nominał. Kolejną zasadą jest dwukrotne umieszczanie numeru
banknotu po to, by po przedarciu każdą połówkę można było zidentyfikować.
Zazwyczaj na banknotach są również tak zwane gilosze, czyli linie układające się
w niezwykle skomplikowane wzory. Projektuje się je komputerowo. Banknoty mają
też zazwyczaj znak wodny. Każdy polski banknot i moneta obiegowa musi mieć
godło, napis Rzeczpospolita Polska, nominał i datę emisji.
-
Na każdym banknocie są umieszczone następujące elementy:1. portret władcy2. godło Rzeczpospolitej Polskiej3. wartość nominalna wyrażona słownie4. wartość nominalna wyrażona cyfrowo5. podpisy: Prezesa NBP i Głównego Skarbnika NBP6. nazwa emitenta: Narodowy Bank Polski7. oznaczenia dla osób niewidomych ułatwiające rozpoznanie
ich wartości:
50
-
Schemat budowy awersu banknotu
zależne od nominału
51
-
Zadanie dla CiebieKonkurs na plastyczny projekt awersu banknotu
z wizerunkiem Stargardu (z wykorzystaniem wizerunku gotyckich budowli Stargardu)
Regulamin konkursu na stronie internetowej szkoły52
Przykładowy projekt awersu banknotu, wyk. Beata Podolak
-
https://pl.wikipedia.org/wiki/Banknoty_polskie_po_denominacji_w_1995
Żródło:
http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/banknoty_i_monety/banknoty_obiegowe.html
https://www.nbp.pl/bezpiecznepieniadze/200zl/index.html#wodny
http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/banknoty_i_monety/banknoty_kolekcjonerskie.html
http://dlugosz.nbp.pl/o-banknocie
https://eloblog.pl/ukryte-symbole-i-miejsca-na-polskich-banknotach/
http://dlugosz.nbp.pl/zabezpieczenia
https://www.pwpw.pl/m/Strefa_wiedzy/Zabezpieczenia/zabezpieczenia-banknotow.html#
53
https://pl.wikipedia.org/wiki/Banknoty_polskie_po_denominacji_w_1995http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/banknoty_i_monety/banknoty_obiegowe.htmlhttps://www.nbp.pl/bezpiecznepieniadze/200zl/index.html#wodnyhttp://www.nbp.pl/home.aspx?f=/banknoty_i_monety/banknoty_kolekcjonerskie.htmlhttp://dlugosz.nbp.pl/o-banknociehttps://eloblog.pl/ukryte-symbole-i-miejsca-na-polskich-banknotach/http://dlugosz.nbp.pl/zabezpieczeniahttps://www.pwpw.pl/m/Strefa_wiedzy/Zabezpieczenia/zabezpieczenia-banknotow.html