Biuletyn firmy ATM S.A. nr 2/2008 (34)

Co nam daje magiczna kostka OLAP

Zabawka czy powa˝ne narz´dzie

kwartalnik teleinformatyczny

Komputerywielkiej mocy

Komputerywielkiej mocy

ATM S.A. sprowadzi∏a do Polski pierwszy super-

komputer — ten historyczny fakt znany jest

jedynie nielicznym. Dzia∏o si´ to w roku 1994

i wówczas wymaga∏o jeszcze trudnych do

uzyskania zezwoleƒ na transfer technologii,

które pozwala∏y na wykorzystanie tak wiel-

kich mocy obliczeniowych. Od tego czasu ATM

dostarcza nowe superkomputery i unowocze-

Ênia wczeÊniej dostarczone, które pracujà

obecnie we wszystkich krajowych oÊrodkach

superkomputerowych, zwanych równie˝ cen-

trami KDM (komputery du˝ej mocy).

Coroczne statystyki wykazujà ponad dzie-

wi´çdziesi´cioprocentowe wykorzystanie cza-

su obliczeniowego zainstalowanych przez nas

komputerów. Dzieje si´ tak mi´dzy innymi

dlatego, ˝e wkrótce po powstaniu centrów

KDM nast´pnym krokiem by∏o po∏àczenie ich

siecià szerokopasmowà. Dzi´ki temu oÊrodki

te mog∏y u˝yczaç sobie nawzajem zasobów

potrzebnych do wykonywania z∏o˝onych zadaƒ,

tworzàc coÊ na kszta∏t wirtualnego supersuper-

komputera, dysponujàcego ca∏ym krajowym

potencja∏em obliczeniowym.

Na Êwiecie stosuje si´ dziÊ rozmaite sposoby

∏àczenia ró˝nego rodzaju zasobów. Na przy-

k∏ad czym dla komunikacji sta∏ si´ Internet,

tym dla Êwiata obliczeƒ jest grid. Niedawno

(dok∏adnie 17 maja) min´∏a dziewiàta rocznica

oficjalnego uruchomienia projektu SETI@home.

Artur Thielmann pisze:„przyjrzyjmy si´, jak wy-

glàda dziÊ ogólnoÊwiatowy, spo∏eczny, oddolny

ruch pasjonatów rozwiàzywania problemów,

którymi powa˝na nauka z ró˝nych — cz´sto

ekonomicznych — powodów zajàç si´ nie chce

lub nie mo˝e” (s. 12.).

Wspomnianym zaÊ na poczàtku pierwszym

polskim superkomputerem z 1994 roku by∏

Power Challenge firmy Silicon Graphics. By∏ to

ATMqsfera2 ATMqsfera2

O D R E D A K C J I

Komputery wielkiej mocy

pierwszy komputer z Polski, który zadebiuto-

wa∏ na 468. miejscu na presti˝owej liÊcie naj-

wi´kszych instalacji komputerowych Êwiata

TOP500, która nobilituje maszyny cyfrowe

i upowa˝nia je do pos∏ugiwania si´ tytu∏em

superkomputera. O najnowszych rozwiàza-

niach SGI pisze Ryszard Radziejewski (s. 8.).

Cztery lata temu Zespó∏ Geomatyki Stoso-

wanej Wydzia∏u In˝ynierii Làdowej i Geodezji

Wojskowej Akademii Technicznej opracowa∏

za∏o˝enia systemu klastrowego przeznaczonego

do symulacji w zakresie geodezji, geodynamiki,

geofizyki i meteorologii. W styczniu 2005 roku

przyznano pieniàdze na „Wdro˝enie informa-

tycznego systemu równoleg∏ego przetwarza-

nia i modelowania danych w opracowaniach

geofizycznych i geodynamicznych”. W koƒcu

tego˝ roku powsta∏ klaster FENIX. Urzàdzenia

i podzespo∏y dostarczy∏a firma Hewlett-Packard,

a wdro˝enie systemu powierzono specjali-

stom z ATM.

Obecnie w Polsce dzia∏a ponad 1200 proce-

sorów w instalacjach superkomputerowych

dostarczonych przez ATM w ciàgu ostatnich

kilku lat. Pozycjonuje to firm´ jako lidera te-

go rynku, stanowiàc wa˝ny segment dzia∏al-

noÊci spó∏ki.

Natomiast z pewnoÊcià nikt z nas nie koja-

rzy okreÊlenia tani superkomputer z ostatnim

krzykiem mody w grach komputerowych, ja-

kim jest konsola PlayStation 3 (PS3), produko-

wana przez koncern Sony.Wszystko zale˝y jed-

nak od perspektywy, pisze Erwin Dzienis (s. 6.).

JeÊli zajrzymy pod mask´ PS3, zobaczymy pro-

cesor, który jeszcze niedawno zdoby∏by dla

konstrukcji go wykorzystujàcej miano super-

komputera.

˚ycz´ Paƒstwu ciekawej lektury.

Mieczys∏aw T. Starkowski

Biuletyn informacyjny firmy ATM S.A.

ISSN 1428-6513

Redaktor naczelny: Mieczys∏aw T. Starkowski

Rada programowa: Marek Montoya,

Artur Thielmann, Dariusz Wichniewicz

Redakcja techniczna: El˝bieta Figurska

Projekt makiety, sk∏ad i druk: MacArt Projekt

Korekta, kolporta˝: Beata Wa˝yƒska

Kontakt do redakcji: atmosfera@atm.com.pl

ATM S.A.

ul. Grochowska 21a, 04-186 Warszawa

tel.: 0 22 51 56 100, faks: 0 22 51 56 600customer@atm.com.pl, www.atm.com.pl

SPIS TREÂCI

Magiczna kostka OLAP................3

Superkomputer

za przystepnà cen´ .....................6

Rozwiàzania dla nauki

i nie tylko ......................................8

FENIX w WAT

prognozuje pogod´...................10

SzesnaÊcie superkomputerów

prosz´!..........................................12

Âwietna wspó∏praca..................14

AktualnoÊci .................................16

Audytor bezpieczeƒstwa..........18

OLAP a OLTPRozwój zaawansowanych profilów systemówrozproszonych opartych na tak zwanymcienkim kliencie klasy ERP, MRP lub CRM orazfascynacja nimi spowodowa∏y, ˝e zbiór narz´-dzi informatycznych u˝ywanych w przeci´t-nej firmie osiàgnà∏ stan wysycenia. Jedno-czeÊnie rodzi si´ pytanie: je˝eli u˝ytkownicy

ATMqsfera

S Y S T E M Y

W S P A R C I A B I Z N E S U

3

WieloaspektowoÊç tego zagadnienia orazwielowàtkowa droga rozwoju wymagajàprecyzyjnego okreÊlenia, czym sta∏a si´ BI.DziÊ, podobnie jak kilka lat temu, zadawanesà podobne pytania. Krà˝à one wokó∏ g∏ów-nej wàtpliwoÊci, którà mo˝na sformu∏owaçnast´pujàco: co wnosi system BI i jaka jest je-go istota.

Z ca∏à pewnoÊcià szeÊç tysi´cy lat temu cz∏owiek,

który kierowa∏ budowà piramidy Cheopsa,

wiedzia∏ wi´cej od wspó∏czesnego dyrektora

(Peter F. Drucker, uwa˝any za ojca

wspó∏czesnych metod zarzàdzania).

Kilkuletnie doÊwiadczenia uzyskane w tematyce inteligencji biznesowej (Business

Intelligence — BI) pozwalajà spojrzeç na nià z pewnej perspektywy.

Magiczna kostka

OLAPMagiczna kostka

OLAPPawe∏ Sadowski

WE

RY

FIK

AC

JA

PLA

NO

WA

NIE

CEL

ZRÓWNOWA˚ONA

KARTA WYNIKÓW

MONITOROWANIE REALIZACJI

(odchylenia, prognozy, weryfikacja)

ANALIZY BUD˚ET

C Uproszczony model BI

Z ca∏à pewnoÊcià szeÊç tysi´cy lat temu cz∏owiek,

który kierowa∏ budowà piramidy Cheopsa,

wiedzia∏ wi´cej od wspó∏czesnego dyrektora

(Peter F. Drucker, uwa˝any za ojca

wspó∏czesnych metod zarzàdzania).

w niezale˝ny, ale skoordynowany sposóbgromadzà dane procesu poprzez dopraco-wane i przyjazne aplikacje, je˝eli potrafimyna podstawie tych danych budowaç raporty,to jakie jeszcze aplikacje potrzebne sà w na-szym biznesie? Tak uj´te zagadnienie poka-zuje trudnoÊci, jakie od wczesnych lat dzie-wi´çdziesiàtych musia∏a pokonaç filozofiaOLAP (OnLine Analytical Processing — anali-tyczne przetwarzanie danych), a póêniej BI,aby udowodniç, ˝e wnosi istotnà wartoÊç do-danà do biznesu w odró˝nieniu od filozofiiOLTP (OnLine Transaction Processing —transakcyjne przetwarzanie danych).

OkreÊlenie inteligencja biznesowa — takcz´sto deprecjonowane — jest precyzyjniedobrane i oddaje istot´ rzeczy. S∏owo inteli-gencja oznacza w∏aÊnie t´ wartoÊç dodanà,której oczekuje si´ od systemów BI.Natomiast s∏owo biznes odzwierciedla fakt,˝e zarówno filozofia, jak i technologia rozwià-zaƒ BI sà ukierunkowane na cele biznesowe.Mówiàc dok∏adniej, oczekujemy rzetelnej in-formacji przetworzonej w kontekÊcie rozwa-˝anych obszarów biznesowych, dostarczonejmo˝liwie najszybciej w sposób umo˝liwiajàcymened˝erskà analiz´ z wielu punktów widze-nia równoczeÊnie. Ta ró˝norodnoÊç powinnasi´ kumulowaç w postaci prostych konkluzji,pozwalajàcych podejmowaç racjonalne decyzje.

Wiele wersji bilansu, rachunek zyskówi strat,analiza mar˝y itp.mogà byç prezentowa-ne w przejrzysty sposób.Tym samym ∏atwiejsza

staje si´ ocena i interpretacja cz´sto obszer-nego i zawi∏ego zbioru danych. Mo˝liwe jesttworzenie on-line ró˝norodnych zestawieƒ(równie˝ historycznych), które w czytelnysposób obrazujà dynamik´ i obecnà kondycj´firmy. System BI dedykowany dla kadry me-ned˝erskiej spe∏nia swojà rol´ w firmie, jeÊliefektywnie zaspokaja jej potrzeby.

Istota BIBI wspiera nowoczesne zarzàdzanie firmàpoprzez cele biznesowe. Zdefiniowany celznajduje si´ na szczycie piramidy, której po-szczególne poziomy odpowiadajà za zrówno-wa˝one karty wyników, analizy mened˝erskiewe wzajemnej relacji z bud˝etem, monitoro-wanie realizacji (odchylenia, prognozy, symu-lacje). Te sk∏adniki podlegajà cyklicznemuplanowaniu i weryfikacji. Zarysowana meto-dyka sk∏ada si´ na model BI. Wprowadza onzasad´ prowadzenia biznesu od zgromadzo-nej wiedzy do trafnej decyzji. Innymi s∏owy,planujàc cel biznesowy, mened˝er uzyskujeod BI rzetelnà i aktualnà wiedz´ na podsta-wie przetworzonej w okreÊlony sposób infor-macji zawartej w êród∏ach danych, by mócpodjàç efektywne decyzje z mo˝liwoÊcià mo-nitorowania i weryfikacji procesu realizacjiza∏o˝onego celu.

System BI powinien charakteryzowaç si´nast´pujàcà funkcjonalnoÊcià:r wiarygodna i spójna informacja ze wszyst-

kich obszarów biznesowych firmy;

ATMqsfera4

S Y S T E M Y

W S P A R C I A B I Z N E S U

Najwi´cej czasu zajmujeprojektantom BI faza

poczàtkowa polegajàca na

zrozumieniu strukturyzastanych êróde∏ danych oraz

zidentyfikowaniuw∏aÊciwych wymagaƒbiznesowych w firmie.

Dobrym momentem

do wdro˝enia systemu BI

jest modernizacja lubzmiana istniejàcychsystemówinformatycznychw przedsi´biorstwie.

Region 1

Dzieƒ 1 Dzieƒ 2 Dzieƒ 3 Dzieƒ 4

Produkt 1

Produkt 2

Produkt 3

Region 2

Region 3

Region 4

Region 5

Zrównowa˝ona Vkarta wyników

ATMqsfera

S Y S T E M Y

W S P A R C I A B I Z N E S U

5

r przekszta∏canie danych w u˝ytecznà wiedz´;r sprawne tworzenie prognoz z równoczesnà

mo˝liwoÊcià porównywania przesz∏oÊci;r szybka reakcja na trendy rynkowe oraz

wykrywanie szans i zagro˝eƒ w prowadzo-nej dzia∏alnoÊci;

r niezw∏oczna weryfikacja i korekta parame-trów biznesowych determinujàcych celebiznesowe.Aby firma mog∏a korzystaç z rozwiàzaƒ BI,

musi istnieç system finansowo-ksi´gowyoraz aplikacje typu ERP/MRP/CRM. Danezbierane przez te systemy — zlokalizowanecz´sto w ró˝nych êród∏ach — sà przetwarzaneprzez system BI pod kàtem celów biznesowych.Ta wiedza musi byç dostarczana kadrze me-ned˝erskiej on-line w postaci dynamicznychraportów, a na jej podstawie podejmowanesà racjonalne decyzje.

Za∏ó˝my, ˝e jeden z dzia∏ów firmy zajmujesi´ sprzeda˝à szerokiego wachlarza us∏ug.Mened˝er otrzyma∏ okreÊlony bud˝et na t´dzia∏alnoÊç, zdefiniowa∏ us∏ugi, zaplanowa∏dla nich mar˝´, oszacowa∏ koszty (ró˝ne ro-dzaje kosztów), zaplanowa∏ przychody, przed-stawi∏ oferty, uzyska∏ zamówienia, sprzeda∏i rozliczy∏ dzia∏alnoÊç w ciàgu kwarta∏u. Sys-tem ksi´gowy wyliczy∏ przychód, wykazujàcpewien zysk. Na podstawie êróde∏ danychsystemów ERP/CRM/FK zosta∏y przedstawio-ne raporty: tabele i statystyki, w którychwszystko si´ pod wzgl´dem ksi´gowym zgo-dzi∏o. Powsta∏ statyczny obraz przeprowa-dzonego dzia∏ania. Kwarta∏ zosta∏ (pomyÊl-nie) zamkni´ty.

Czy mo˝e byç lepiej?Mened˝er zada∏ sobie jednak pytanie: czymog∏em uzyskaç lepszy wynik? Tak, gdybymmia∏ wiedz´ wp∏ywajàcà na moje decyzjew czasie procesu. Proste przekszta∏cenie ta-beli wyników wskaza∏oby na przyk∏ad, ˝epewne us∏ugi nie przynios∏y spodziewanegozysku. Wystarczy∏oby zmodyfikowaç na przy-k∏ad rabat na zakupione materia∏y w relacjiz mar˝à, zaadresowaç us∏ugi do innego re-gionu rynku, o wi´kszym popycie na t´ kate-gori´ us∏ug lub alokowaç zasoby, by w tensposób zintensyfikowaç us∏ugi przynoszàcewi´ksze korzyÊci itd. Te oczywiste konkluzjemog∏yby wp∏ynàç znacznie na wynik, gdybysytuacja by∏a relacjonowana dynamicznie.

Taki w∏aÊnie elastyczny obraz zebranychdanych dostarcza BI. JednoczeÊnie analizo-wane sà odst´pstwa od za∏o˝onego planu,wykrywane sukcesy i zagro˝enia w wynikuprowadzonych on-line symulacji. Poniewa˝decyzje mogà byç podejmowane w oparciuo solidnà wiedz´, ryzyko jest zmniejszone.

¸atwo wyobraziç sobie inne przyk∏ady:ocena wielkoÊci sprzeda˝y dzia∏ów handlo-wych, wyró˝nianie liderów, analiza kosztówi op∏acalnoÊci itd. Wa˝ne jest jednak, abyz zasobów zebranych przez systemy transak-cyjne klasy OLTP wybraç te informacje, któresà istotnie u˝yteczne w danym profilu bizne-su, tzn. nie byç zarzuconym nadmiernà ilo-Êcià informacji.

Od poczàtku tworzenia techniki OLAPskupiono uwag´ na szybkoÊci dostarczaniau˝ytecznej informacji biznesowej. Przy bazachdanych gromadzàcych miliony rekordówdziennie informacja biznesowa powinna byçprzekazywana w czasie nie d∏u˝szym ni˝5 sekund. Aby uzyskaç taki rezultat, nale˝a∏ou˝yç specjalnej technologii w warstwie aplika-cji. Przede wszystkim zastosowano uporzàdko-wanà logicznie oraz selektywnie zasilanàhurtowni´ danych, baz´ analitycznà sk∏ada-jàcà si´ z wielowymiarowych kostek OLAPoraz specjalnà klas´ raportów, tzw. raportyanalityczne (dynamiczne). Bezsprzecznienajciekawszymi obiektami analitycznej bazydanych sà wspomniane kostki. Charaktery-zujà si´ one du˝à pojemnoÊcià specyficzniepoindeksowanych danych oraz niezwyk∏àwydajnoÊcià.

DziÊ technologia BI zaj´∏a ju˝ w∏aÊciwemiejsce w Êwiecie informatycznym. Gigantytakie jak IBM, Microsoft, Oracle,Teradata uru-chomi∏y znaczne Êrodki finansowe i dewelo-perskie przeznaczone na rozwój tej dziedziny.Widaç równie˝ pozytywne skutki konkurencji.Âmia∏o mo˝na uznaç, ˝e powsta∏a warstwatechnologiczna BI nadbudowana nad syste-mami typu ERP/MRP/CRM a zorientowanawy∏àcznie na biznes. w

Dane pochodzàce

z rozmaitych êróde∏

i przechowywane w ró˝nego

typu relacyjnych bazach danych

muszà byç podzielonena obszary tematyczneoraz wnikliwieprzeanalizowanepod wzgl´dem ich jakoÊci.

Z Raport analityczny

Targit BI

ATMqsfera6

T E C H N O L O G I A

Jak zbudowane jest PS3Konsola PlayStation 3 od swojego rynkowegodebiutu by∏a pozycjonowana jako towarz wy˝szej pó∏ki. Ta polityka produktowa jestwidoczna w wielu decyzjach projektowych:nap´d DVD nowej generacji instalowanyw wersji podstawowej (do konkurencyjnegoXbox 360 taki nap´d jest oferowany tylko jakoopcja), sygna∏ wyjÊciowy w standardachHigh Definition i superwydajne procesory(graficzny GPU i g∏ówny CPU). I to w∏aÊnieCPU jest powodem, dla którego PS3 mo˝emynazywaç superkomputerem.

Wi´kszoÊç du˝ych systemów komputero-wych u˝ywanych komercyjnie musi wykony-waç obliczenia na liczbach sta∏opozycyjnych(ca∏kowitych).Wyjàtkami od tej regu∏y sà sys-temy modelujàce procesy fizyczne (wybuchyatomowe czy zachowanie atmosfery na

Wszystko zale˝y jednak od perspektywy. JeÊlizajrzymy pod mask´ PS3, zobaczymy proce-sor, który jeszcze niedawno zdoby∏by dla kon-strukcji go wykorzystujàcej miano superkom-putera. Z superkomputerami nierozerwalniezwiàzany jest magiczny skrót FLOPS, czyliFLoating Point Operations Per Second, a popolsku — troch´ obliczeƒ na liczbach zmien-noprzecinkowych w ciàgu sekundy. Owotroch´ daje nam ma∏à lekcj´ greki:

Spójrzmy, jak wyglàda∏y te FLOPS-y w historii(za Wikipedià) i jak na tym tle wypada PS3:

Superkomputerza przyst´pnà cen´

Erwin Dzienis

Nikt z nas nie kojarzy chyba okreÊlenia tani superkomputer z ostatnim krzykiem

mody w grach komputerowych, jakim jest konsola PlayStation 3 (PS3) produkowana

przez koncern Sony. A z drugiej strony, jeÊli ju˝ w Êwiatku graczy pojawiajà si´

sformu∏owania dotyczàce przyst´pnej ceny, odnoszà si´ one raczej do Wii,

która jest nawet reklamowana jako przeciwieƒstwo drogiej PS3.

Z Konsola PS3 firmy Sony

T Tera 1012 bilion

G Giga 109 miliard

M Mega 106 milion

k kilo 103 tysiàc

2008 r. Galera TASK Polska 50 TFLOPS2007 r. IBM Blue Gene 478,2 TFLOPS2000 r. IBM ASCI White 7,226 TFLOPS

klaster 32xPS3 ~4,8 TFLOPS

1999 r. IBM ASCI Red/9632 2,34 TFLOPS1996 r. Hitachi SR2201/1024 220,4 GFLOPS

PlayStation 3 ~150 GFLOPS (6x25 GFLOPS per SPE)

1994 r. Fujitsu Numerical Wind Tunnel 170,40 GFLOPS1984 r. M-13 (w Moskwie) 2,4 GFLOPS1976 r. Cray-1 250 MFLOPS1960 r. UNIVAC LARC 250 kFLOPS1946 r. ENIAC 100 kOPS (nie by∏o operacji

na liczbach zmiennoprzecinkowych)

ATMqsfera

T E C H N O L O G I A

7

potrzeby prognozowania pogody) i systemydokonujàce wizualizacji (struktury bia∏ek napodstawie ich wzorów chemicznych czy to,co widzà u˝ytkownicy w nowoczesnych grach).

Algorytmy dokonujàce wizualizacji majàjeszcze jednà szczególnà cech´. ¸atwo podda-jà si´ zrównolegleniu. Przenoszàc to na j´zyknaszej codziennoÊci: sà jak kopanie rowu.Dziesi´ç osób wykopie rów dziesi´ç razy szyb-ciej ni˝ jedna.

Ta cecha algorytmów wizualizacji t∏umaczy,dlaczego Sony w poszukiwaniu procesoradla swojego flagowego produktu si´gn´∏opo procesor sk∏adajàcy si´ z wielu rdzeni po-trafiàcych pracowaç równolegle nad ró˝nymizadaniami.Ten procesor to Cell/B. E., opracowa-ny przy wspó∏pracy trzech firm: Sony, Toshibai IBM w ramach inicjatywy STI. Dawa∏a onanadziej´ na konsol´ nowej generacji (Sony),procesory obrazu dla TV HD (Toshiba), koproce-sor do multimedialnych notebooków (Toshiba),koprocesor do maszyn z linii System z9 (IBM),procesor do budowy dedykowanych superkom-puterów (IBM).

Procesor Cell to kilka procesorów w jednejobudowie: 1xPPE (Power Processor Element,czyli centralna jednostka odpowiedzialna zaroz∏o˝enie pracy mi´dzy SPE i uruchomieniesystemu operacyjnego), 8xSPE (SynergisticProcessing Element, czyli modu∏ RISC o wy-dajnoÊci 25 GFLOPS ka˝dy). W PS3 jeden SPEzarezerwowano na potrzeby systemu opera-cyjnego konsoli i nie jest on dost´pny dla in-nych systemów, a na etapie kontroli jakoÊciza nadajàce si´ do u˝ycia Sony uwa˝a proce-sory z dzia∏ajàcymi poprawnie siedmiomaz oÊmiu SPE (ewentualnie ósmy sprawny SPEjest blokowany).

Jak wykorzystaç t´ moc?Najprostszym sposobem wykorzystania mocyobliczeniowej PS3 jest ten zaproponowanyprzez koncern Sony... czyli granie w gry na-pisane na t´ konsol´. Niestety, nie da si´ takzaspokoiç apetytu na FLOPS wszystkich cieka-wych aplikacji (na przyk∏ad Toshiba pokaza∏ana tegorocznych targach CeBIT notebooka ste-rowanego za pomocà gestów i korzystajàcegoz mniejszego brata procesora umieszczonegow PS3; jego nazwa kodowa to SpursEnginei mo˝e byç montowany w dowolnych kompu-terach PC jako koprocesor).

Bardziej elastyczny jest GNU/Linux,wspierany oficjalnie przez Sony. Pierwszàdystrybucjà uruchamialnà na PS3 by∏a FedoraCore 5, PPC. Obecnie najbardziej znana ze swe-go zaanga˝owania w obliczenia na PS3 jestdystrybucja Yellow Dog Linux (YDL). Pozwalaona nie tylko uruchomiç pojedyncze PS3 pod

kontrolà Linuksa. Z jej pomocà mo˝na po∏à-czyç a˝ do trzydziestu dwóch konsoli w jedenklaster obliczeniowy z teoretycznà wydajno-Êcià zbli˝onà do 5 TFLOPS! Dla tych, którzy nielubià d∏ugich zabaw w instalowanie i konfi-gurowanie, firma Terra Soft Solutions przygo-towa∏a PS3 z preinstalowanym YDL.

I jeszcze krótki przeglàd cen:

Widaç jak na d∏oni, ˝e serwer IBM dajetrzy razy wi´kszà moc obliczeniowà. Ale po-myÊlmy o pieniàdzach, a zrozumia∏y staniesi´ tytu∏ artyku∏u. PS3 to naprawd´ droga kon-sola. Lecz jak na superkomputer, jest to za-bawka za przyst´pnà cen´. w

PS3 MSRP na stronach Sony (~150 GFLOPS) 399,99 $ (40 GB HDD)

PS3 na Allegro (~150 GFLOPS) 1400 z∏

IBM BladeCenter QS21 (2x Cell = ~460 GFLOPS) 9995,00 $

X Superkomputer CRAY-1

z 1976 r.

W rozwiàzaniach superkomputerowych sto-suje si´ g∏ównie dwie architektury: pojedyn-czy wieloprocesorowy serwer SMP (SymetricMulti-Processor) lub wiele serwerów po∏à-czonych w klaster.

Architektura SMP charakteryzuje si´ jednàcentralnà pami´cià operacyjnà udost´pnia-nà wszystkim procesorom. Serwer obs∏ugujejeden system operacyjny, przez co admini-strowanie nim jest stosunkowo proste. Du˝àzaletà takiego rozwiàzania jest mo˝liwoÊçza∏adowania do pami´ci du˝ej iloÊci danych,a nast´pnie ich obróbka z wykorzystaniemwszystkich procesorów.

W przypadku rozwiàzaƒ klastrowych doobliczeƒ wykorzystuje si´ wiele serwerówpo∏àczonych siecià Ethernet lub InfiniBand.Ka˝dy serwer posiada oddzielny system ope-racyjny i do wspólnej pracy niezb´dne jestdodatkowe oprogramowanie. Obs∏uga kla-stra serwerów jest bardziej pracoch∏onnai wymaga odpowiednio wyszkolonych admi-nistratorów.

Firma SGI oferuje oba rozwiàzania.Serwerem SMP jest na przyk∏ad dobrze

ju˝ znany na rynku Altix 4700, który mo˝naskalowaç od 8 do 1024 procesorów. NowoÊciàjest klaster o architekturze blade Altix ICE 8200.

Klientom, którzy chcieliby budowaç klastrymetodà „tradycyjnà” — poprzez po∏àczeniepojedynczych serwerów o wymiarze 1 U —firma oferuje serwer Altix XE 320 z 4 proceso-rami Quad-core (16 rdzeni).

Wraz z pojawieniem si´ procesorów wie-lordzeniowych, zainstalowanych w g´stoupakowanych serwerach typu blade, pojawi∏si´ problem du˝ego zapotrzebowania naenergi´ elektrycznà oraz koniecznoÊç lepszegoch∏odzenia szaf serwerowych.

Obecnie iloÊç ciep∏a wydzielana przez jednàszaf´ wype∏nionà serwerami obliczeniowymidochodzi do 30 kW. Niestety, tradycyjne meto-dy ch∏odzenia powietrzem zawodzà przy takdu˝ych iloÊciach wydzielanego ciep∏a. Jedy-nym wyjÊciem w takim przypadku jest ch∏o-dzenie wodà — znacznie efektywniejszy sposóbodbioru ciep∏a z zainstalowanych serwerów.W odpowiedzi na te potrzeby firma SGImontuje w swoich serwerach Altix specjalnewielosegmentowe drzwi, które odbierajà95 proc. ciep∏a wydzielanego przez serwery.

Wa˝nà sprawà w serwerach jest zaprojekto-wanie zasilaczy o jak najmniejszych stratachenergii. W systemie ICE zastosowano zasila-nie p∏yt serwerowych pràdem sta∏ym 12 V.Dzi´ki rozwiàzaniom konstrukcyjnym zasilaczy

ATMqsfera8

P A R T N E R Z Y

Superkomputer SGI Altix ICE jako zintegrowane Êrodowisko klastrowe

do wysokowydajnych obliczeƒ.

Rozwiàzania dla nauki

i nie tylkoRyszard Radziejewski

Z SGI Altix ICE 8200

i wentylatorów uzyskano a˝ do 33 proc.oszcz´dnoÊci energii elektrycznej w porów-naniu z klastrami budowanymi systememtradycyjnym.

Ciekawym rozwiàzaniem zmniejszajàcymawaryjnoÊç jest centralne bootowanie syste-mów operacyjnych. Poszczególne w´z∏y kla-stra nie zawierajà twardych dysków, b´dà-cych najcz´stszym powodem awarii w w´êle.Bootowanie odbywa si´ poprzez sieç Etherneti na przyk∏ad dla 64-w´z∏owego klastra trwaoko∏o 5 minut.

Klaster ICE jest zbudowany z 16-bladowychsegmentów o wysokoÊci 10 U. Ka˝dy segmentzawiera w∏asny modu∏ zarzàdzajàcy oraz wbu-dowane prze∏àczniki Ethernet i InfiniBand.Zastosowane prze∏àczniki InfiniBand charakte-ryzujà si´ bardzo ma∏ymi opóênieniami oraz sàodpowiednio zarzàdzane — tak, by osiàgnàçdu˝à wydajnoÊç ca∏ego klastra.

Dzi´ki blade’owej konstrukcji w jednej szafietypu rack 42”mo˝na zmieÊciç 4 modu∏y po 16 ser-werów ka˝dy,co daje 512 rdzeni procesorowych.Ka˝dy pojedynczy serwer ma dwa porty Infini-Band o ∏àcznej przepustowoÊci 40 Gb/s oraz dwaporty Ethernet. Porty IB wykorzystywane sà dopo∏àczeƒ mi´dzyw´z∏owych i wymiany danychz zewn´trznym centralnym zasobem. PortyEthernet s∏u˝à do zarzàdzania i bootowania.

ATMqsfera

P A R T N E R Z Y

9

Ka˝dy klaster ICE jest wyposa˝ony dodat-kowo w trzy w´z∏y: logujàcy, zarzàdzajàcyi administracyjny. W´ze∏ logujàcy s∏u˝y dologowania si´ wielu u˝ytkowników równo-czeÊnie. W´ze∏ zarzàdzajàcy ∏àczy wszystkiemodu∏y zarzàdzajàce poszczególnych seg-mentów klastra w jeden system, co u∏atwiacentralne zarzàdzanie ca∏ym klastrem. Odbywasi´ to poprzez oprogramowanie TEMPO,opraco-wane przez producenta.W´ze∏ administracyjnyodpowiada za pobranie systemów operacyj-nych przez wszystkie w´z∏y obliczeniowe.

Budowa klastra ICE umo˝liwia jego szyb-kie uruchomienie. Na przyk∏ad instalacja,uruchomienie i testowanie 64-w´z∏owegoklastra trwa nie d∏u˝ej ni˝ 3 dni, a to dzi´kiwst´pnej preinstalacji oprogramowaniajeszcze u producenta.

Monta˝ jest du˝o szybszy przy zastosowa-niu technologii blade. Dzi´ki niej w jednejszafie wype∏nionej serwerami sà tyko 24 kable.Klaster obliczeniowy ICE mo˝na integrowaçz w´z∏ami graficznymi VIRTU VN200, s∏u˝àcy-mi do zaawansowanej wizualizacji wynikówobliczeƒ klastra.

O popularnoÊci superkomputerów ICEÊwiadczyç mo˝e fakt, ˝e na liÊcie 500najszybszych komputerów Êwiata (TOP500)jest ju˝ wiele takich systemów. w

W przypadku rozwiàzaƒklastrowych do obliczeƒ

wykorzystuje si´ wiele serwerów

po∏àczonych sieciàEthernet lub InfiniBand.

Dzi´ki blade’owej konstrukcji

w jednej szafie typurack 42” mo˝na zmieÊciç

4 modu∏y po 16serwerów ka˝dy,co daje 512 rdzeniprocesorowych.

Budowa klastra ICE

umo˝liwia jego szybkieuruchomienie.Instalacja, uruchomienie

i testowanie 64-w´z∏owego

klastra trwa nie d∏u˝ejni˝ 3 dni.

Centrum Komputerowe Leibniza w Monachium

Dla naukowców pracujàcych w Centrum Komputerowym Leibniza (LRZ) w Monachiumteoretyczne osiàgni´cia maszyny nie sà najwa˝niejsze. Zarówno dla nich, jak i dla setekinnych u˝ytkowników w ca∏ej Europie naprawd´ istotne jest, w jaki sposób superkompu-ter pomaga im rozwiàzaç problemy naukowe, którymi si´ zajmujà.

— Najwa˝niejszym kryterium wyboru tego rozwiàzania by∏y jego faktyczne mo˝liwo-Êci, które sà du˝o wi´ksze ni˝ wielu mniejszych systemów — podkreÊla dr Horst-DieterSteinhoefer, szef dzia∏u wysokowydajnych komputerów w LRZ.

Dla pokolenia naszych rodziców to wszystkoby∏o futurologià, o której mo˝na by∏o prze-czytaç w literaturze fantastyczno-naukowej.Dla nas jest to rzeczywistoÊcià. Z roku na rokkomputery sà coraz szybsze, umo˝liwiajàobs∏ug´ coraz bardziej zaawansowanychaplikacji, a poprzez nowe technologie i syste-my organizacji pracy — wzrost produkcjii rozwój gospodarczy.

A jak na tym tle wyglàdajà badania? Rów-nie˝ w tym zakresie wykorzystanie kompute-rów jest codziennoÊcià. Wi´kszoÊç odkryçw nauce jest owocem symulacji numerycz-nych, które wykonywane sà na komputerachdu˝ej mocy, sk∏adajàcych si´ niejednokrotniez setek, a nawet tysi´cy procesorów. Z regu∏ysà to rozwiàzania klastrowe, czyli grupy po-∏àczonych jednostek komputerowych, którewspó∏pracujà z sobà w celu udost´pnieniazintegrowanego Êrodowiska pracy.

Takie badania sà prowadzone mi´dzy in-nymi przez Zespó∏ Geomatyki StosowanejWydzia∏u In˝ynierii Làdowej i Geodezji Woj-skowej Akademii Technicznej. Cztery latatemu zespó∏ opracowa∏ za∏o˝enia systemuklastrowego przeznaczonego do symulacjiw zakresie geodezji, geodynamiki, geofizykii meteorologii, co zaowocowa∏o wystàpie-niem z wnioskiem o grant aparaturowy do

ówczesnego Komitetu Badaƒ Naukowych.W styczniu 2005 roku przyznano pieniàdzena „Wdro˝enie informatycznego systemurównoleg∏ego przetwarzania i modelowaniadanych w opracowaniach geofizycznychi geodynamicznych”. W koƒcu tego˝ roku po-wsta∏ klaster FENIX. Urzàdzenia i podzespo∏ydostarczy∏a firma Hewlett-Packard, a wdro˝eniesystemu powierzono specjalistom z ATM S.A.

Klaster FENIX to 16 serwerów HP Serverrx1620, z których ka˝dy wyposa˝ony jestw dwa procesory Intel Itanium 2 o cz´stoÊci1,6 GHz (FSB 533 MHz).Ka˝dy serwer ma pami´ç

ATMqsfera10

P A R T N E R Z Y

Z Mariusz Figurski

Mariusz Figurski, Ireneusz Winnicki

Wspó∏czesny Êwiat zdominowa∏y szybkie komputery. Wi´kszoÊç z nas nie wyobra˝a ju˝

sobie ˝ycia bez komputera stacjonarnego czy zwyk∏ego laptopa. Dzi´ki nim mamy

dost´p do banków, korzystamy ze sklepów internetowych, ∏àczymy si´ z ca∏ym Êwiatem

nie ruszajàc si´ z miejsca pracy czy z domu. Z ich pomocà przewidujemy równie˝ pogod´.

FENIX w WATprognozuje pogod´

operacyjnà 4 GB oraz w∏asny dysk SCSI o po-jemnoÊci 36 GB. Jest to szybki, nieobcià˝ajàcyserwera dysk, na którym zapisany jest jegosystem operacyjny. Maksymalna moc prze-twarzania klastra wynosi oko∏o 210 GFLOP.Dzia∏a on pod kontrolà 64-bitowego syste-mu operacyjnego GNU/Linux z najnowszymjàdrem z serii 2.6.

Zespó∏ Geomatyki Stosowanej zapoczàtko-wa∏ w Polsce masowe przetwarzanie obser-wacji satelitarnych GNSS (systemy satelitarne:GPS, GLONAS, GALILEO) z wykorzystaniemprzetwarzania równoleg∏ego. Dokonanopierwszej na Êwiecie implementacji progra-mu Bernese w oparciu o architektur´ IA-64.Zastosowanie rozwiàzania klastrowegow procesie obserwacji satelitarnych pozwalana opracowanie ka˝dej iloÊci obserwacjiw racjonalnie krótkim czasie. Przyk∏ademzastosowania mo˝e byç monitorowanie sta-bilnoÊci wspó∏rz´dnych stacji referencyjnychwielofunkcyjnego systemu pozycjonowaniaASG-EUPOS, który zosta∏ uruchomiony w Pol-sce w czerwcu br.

Nasze prace budzà zainteresowanie Êro-dowiska mi´dzynarodowego, które zajmujesi´ wykorzystaniem technologii satelitar-nych w geodezji i geodynamice. Opracowanearchiwalne obserwacje GPS z europejskiejsieci stacji referencyjnych sà przetwarzanewspólnie z naukowcami z Belgii, W´gieri Niemiec. Sà to bardzo czasoch∏onne procesy.Ten czas nie jest jednak zmarnowany. Otrzy-mane wyniki pozwolà lepiej zdefiniowaç sys-tem odniesienia dla kontynentu europejskie-go, z którego b´dà mogli korzystaç równie˝polscy geodeci.

Oprócz budowy nowoczesnych stanowiskpozyskiwania szeroko rozumianych geoda-nych, wysi∏ek badawczy skupia si´ równie˝na problematyce analizy wyników i budowyalgorytmów obliczeniowych, które rozwiàzu-jà problemy zwiàzane z wiarygodnoÊciài niezawodnoÊcià uzyskiwanych wyników.Jednym z przyk∏adów mo˝e byç system moni-torowania sieci stacji referencyjnych w Polsce,który jest autorskim opracowaniem Zespo∏uGeomatyki Stosowanej WAT. Dzi´ki szerokiejwspó∏pracy na forum krajowym uda∏o si´pozyskaç dane z wi´kszoÊci stacji referencyj-nych w Polsce i przeprowadziç testy nume-ryczne, które sta∏y si´ podstawà do ich ocenyoraz oceny dok∏adnoÊci wyznaczonych wspó∏-rz´dnych. Uruchomienie takiego systemupozwoli na realizacj´ uk∏adu ETRF zgodnie zestandardami przyj´tymi przez komisj´ EUREFUnii Europejskiej. Wchodzàc w struktury UE,Polska zobowiàza∏a si´ do wype∏nienia wielu

zobowiàzaƒ, w tym do wprowadzenia uk∏aduwspó∏rz´dnych jednolitego dla ca∏ego konty-nentu europejskiego ETRF (European TerrestrialReference Frame).

Poza badaniami zwiàzanymi z wykorzysta-niem technik satelitarnych w geodezji i nawi-gacji, prowadzimy badania nad implemen-tacjà mezoskalowych numerycznych modelipogody w zakresie propagacji zanieczyszczeƒ

i modelowania refrakcji troposferycznej.Obecnie operacyjnie uruchomiony zosta∏model COAMPS (Coupled Ocean/AtmosphereMesoscale Prediction System — MarineMeteorology Division of the Naval ResearchLaboratory).W niedalekiej przysz∏oÊci planowa-ne jest uruchomienie modelu WRF (WeatherResearch and Forecasting). Efekty naszychprac mo˝na oglàdaç na stronach interneto-wych Wydzia∏u In˝ynierii Làdowej i Geode-zji WAT (www.wig.wat.edu.pl) w postaciprognoz pogody.

JesteÊmy jednym z trzech oÊrodkóww Polsce, które zajmujà si´ tymi zagadnie-niami. Przeprowadzone dotychczas pracewskaza∏y wiele problemów zwiàzanychz istotnym (z praktycznego punktu widzenia)operacyjnym dzia∏aniem modelu. Najwa˝-niejsze z nich dotyczà skutecznych metodarchiwizacji obliczonych pól prognostycz-nych i ich szybkiego udost´pniania. Badania,które zosta∏y wykonane w ostatnich dwóchlatach w oparciu o symulacje numerycznena superkomputerze FENIX, pozwalajà sku-tecznie w∏àczaç si´ w mi´dzynarodowe pro-gramy badawcze i rozwiàzywanie kluczowychproblemów gospodarki narodowej. w

Mariusz Figurski jest drem hab. in˝.,

a Ireneusz Winnicki — prof. drem hab. in˝.

w Wojskowej Akademii Technicznej

ATMqsfera

P A R T N E R Z Y

11

Z Ireneusz Winnicki

C Wizualizacja prognozy

modelu COAMPS. Opady

w Europie Êrodkowej.

Prognoza opracowana

na klastrze FENIX (poni˝ej)

Na znaczàcà skal´ dzia∏a obecnie kilkadziesiàtprojektów obliczeƒ rozproszonych, wykorzy-stujàcych nieu˝ywane moce obliczeniowekomputerów pod∏àczonych do Internetu. Naczym to polega? Zadanie obliczeniowe zwiàza-ne z przetwarzaniem ogromnej iloÊci danychalbo z analizowaniem wielu wariantów roz-wiàzania problemu jest dzielone na ma∏e frag-menty, które mo˝na przes∏aç przez Interneti przetwarzaç na zwyk∏ym domowym kompu-terze. Uzyskane wyniki sà odsy∏ane do cen-tralnych serwerów i tam scalane w celuopracowania ostatecznych rezultatów. Opro-gramowanie ma zwykle postaç screen save-

rów, które w∏àczajà si´ w okresach braku ak-tywnoÊci u˝ytkownika.

Niektóre projekty wykorzystujà narz´dziaopracowane specjalnie dla swoich potrzeb,a niektóre przenios∏y si´ na wspólne platfor-my, z których najpopularniejszà jest BOINC,czyli Berkeley Open Infrastructure for Network

Computing. W koƒcu 2005 roku równie˝SETI@home przesiad∏ si´ na t´ platform´.

RozmaitoÊç zastosowaƒSETI to Search for Extra-Terrestrial Civilizations,czyli poszukiwanie cywilizacji pozaziemskich.Projekt SETI@home analizuje zapis fal radio-wych w paÊmie uwa˝anym za najbardziej oczy-wiste do wykorzystania przez naszych kosmicz-nych braci w celu nawiàzania kontaktu.Tysiàcepasjonatów z nadziejà szukajà w tych zapi-sach regularnoÊci, wykrywajàc przy tym pul-sary i inne ciekawe kosmiczne obiekty. Do tejpory wezwania CQ — jeÊli ktokolwiek pami´tajeszcze, co to takiego — nie odebraliÊmy…

DziÊ podobne projekty przetwarzane przezÊwiatowe siatki wolontariuszy dotyczà ró˝nychciekawych lub wa˝nych dziedzin. Z 16 projektówaktywnych na platformie BOINC 5 jest poÊwi´-conych zagadnieniom biochemii, a 3 — kli-matologii (patrz — ramka). Dalszych 21 pro-jektów jest w ró˝nych fazach przygotowanialub testowania.

Naukowcy ju˝ od d∏u˝szego czasu wiedzà,˝e funkcje bia∏ek w organizmach ˝ywych za-le˝à nie tylko od ich sk∏adu, ale w znacznym

ATMqsfera12

I N F O R M A T Y K A

W Â W I E C I E G L O B A L I Z A C J I

Czym dla komunikacji sta∏ si´ Internet, tym dla Êwiata obliczeƒ jest grid. Niedawno

(dok∏adnie 17 maja) min´∏a dziewiàta rocznica oficjalnego uruchomienia projektu

SETI@home. Przyjrzyjmy si´, jak wyglàda dziÊ ogólnoÊwiatowy, spo∏eczny, oddolny ruch

pasjonatów rozwiàzywania problemów, którymi „powa˝na” nauka z ró˝nych (cz´sto

ekonomicznych) powodów zajàç si´ nie chce lub nie mo˝e.

SzesnaÊciesuperkomputerów

prosz´!

Masa danych w sieci bez wàtpienia

nas przyt∏acza, co zdecydowa∏o

o sukcesie wyszukiwarek

internetowych. Z drugiej strony,

w technologii bazdanych zasz∏a ewolucjaod baz hierarchicznych poprzez

relacyjne do obiektowych.

Artur Thielmann

Czym dla komunikacji sta∏ si´ Internet, tym dla Êwiata obliczeƒ jest grid. Niedawno

(dok∏adnie 17 maja) min´∏a dziewiàta rocznica oficjalnego uruchomienia projektu

SETI@home. Przyjrzyjmy si´, jak wyglàda dziÊ ogólnoÊwiatowy, spo∏eczny, oddolny ruch

pasjonatów rozwiàzywania problemów, którymi „powa˝na” nauka z ró˝nych (cz´sto

ekonomicznych) powodów zajàç si´ nie chce lub nie mo˝e.

SzesnaÊciesuperkomputerów

prosz´!

stopniu równie˝ od ich przestrzennej formy.Zasadniczo kszta∏t czàsteczki jest zdetermino-wany sekwencjà aminokwasów ju˝ podczas jejnarastania.Czàsteczka zawija si w sposób okre-Êlony globalnymi warunkami wrodzaju minima-lizacji energii. W odniesieniu do rzeczywistychstruktur bia∏kowych, fundamentalne znaczeniema poznanie ich kszta∏tu i wp∏ywu drobnychzniekszta∏ceƒ na chorobotwórcze mutacjelub po˝yteczne w∏aÊciwoÊci. JednoczeÊniewymaga ogromnych mocy obliczeniowych.

Rekord GuinessaZainicjowany przez Uniwersytet Stanforda napoczàtku nowego millennium Folding@hometo sztandarowy projekt z tej dziedziny. Prawdzi-wym prze∏omem okaza∏o si´ w∏àczenie do pro-jektu konsoli PlayStation 3.We wrzeÊniu ub. r.we wspó∏pracy z firmà Sony pod∏àczono do siecikilkaset tysi´cy konsoli, co da∏o w sumie mocobliczeniowà przekraczajàcà 1 PFLOPS, czyli biliard(1015) operacji zmiennoprzecinkowych na sekun-d´ — dwukrotnie wi´cej ni˝ najpot´˝niejszyw tym czasie superkomputer IBM Blue Gene/L.Dla porównania, szczytowa moc zarejestrowa-na w projekcie SETI@home by∏a czterokrotniemniejsza (ok. 256 TFLOPS). Publikowane na bie-˝àco statystyki pokazujà, ˝e moc obliczeniowaw tym projekcie nadal roÊnie: przekroczy∏a ju˝2000 TFLOPS, z czego 85 proc. dostarczajà kon-sole, a kolejne 5 proc. — koprocesory graficzne.To ju˝ chyba zas∏uguje na wielkie s∏owa: nowy

paradygmat.

Co to ma wspólnego z nami?OczywiÊcie sà w ATM pasjonaci nowinektechnologicznych, w szczególnoÊci bardzowydajnych systemów obliczeniowych. Pa-mi´tamy dostarczony w 1994 r. do Poznaniasuperkomputer, który jako pierwszy w Polscezosta∏ odnotowany na liÊcie 500 najpot´˝niej-szych instalacji obliczeniowych na Êwiecie.

DziÊ, jak widaç, superwydajne naukoweobliczenia trafi∏y pod strzechy. Daje to podsta-wy do refleksji — a mo˝e by tak wszystko…Systemy gridowe korzystajàce z zasobówuwspólnionych przez wiele komputerów sàatrakcyjnà wizjà przysz∏oÊci. Pot´˝ny, powszech-nie dost´pny system informacyjny, zdolnynie tylko przeszukiwaç ogromne zasoby infor-macyjne, ale i rozwiàzywaç trudniejsze zada-nia,zasadniczo u∏atwi∏by nam codzienne ycie.OczywiÊcie móg∏by równie˝ sk∏adaç bia∏ka,projektowaç nanomechaniczne roboty i anali-zowaç fale grawitacyjne. I pomyÊlmy tylko:moc obliczeniowa mog∏aby byç dost´pna jakwoda, jak pràd z gniazdka.

Dlatego warto pracowaç nad metodamirównoleg∏ego przetwarzania zadaƒ na wielumaszynach równoczeÊnie. Musimy w∏o˝yçjeszcze sporo wysi∏ku, zanim b´dziemy potra-fili w pe∏ni wykorzystaç mo˝liwoÊci gridów.Ale na pewno si´ uda, bo — podobnie jak ca∏yInternet – jest to inicjatywa oddolna. Ludziesami si´ za to biorà. ZaÊ spojrzenie wstecz, nasiermi´˝ne poczàtki WWW, ka˝e mi patrzeçw przysz∏oÊç z optymizmem. w

ATMqsfera

I N F O R M A T Y K A

W Â W I E C I E G L O B A L I Z A C J I

13

nazwa liczba uczestn. liczba komp. dziedzina przedmiot badaƒ

Seti@Home 818 151 1 915 067 SETI Search for Extra-Terrestrial Intelligence — poszukiwaniecywilizacji pozaziemskich

Rosetta@Home 198 717 550 686 biochemia modelowanie sk∏adania si´ bia∏ek na podstawiesekwencji aminokwasów

Einstein@Home 198 113 527 474 astrofizyka wyszukiwanie pulsarów na podstawie danychz detektorów fal grawitacyjnych

World Community Grid 145 071 417 872 biochemia sponsorowany przez IBM zestaw projektów, g∏ówniemodelowania bia∏ek

ClimatePrediction.net 158 323 299 650 klimatologia badanie stabilnoÊci z∏o˝onych modeli zmian klimatycznychLHC@Home 52 475 153 982 fizyka, in˝ynieria badanie stabilnoÊci orbit czàstek w akceleratorze LHCPredictor@Home 58 699 146 154 biochemia modelowanie przestrzennej struktury bia∏ek na podstawie

sekwencji aminokwasów (kodu genetycznego)SZTAKI Desktop Grid 15 236 68 010 matematyka teoria liczb — uogólnione systemy binarneSIMAP 24 602 67 092 biochemia macierz podobieƒstwa bia∏ekABC@Home 13 031 33 878 matematyka teoria liczb — hipoteza ABCProteins@Home 12 357 24 470 biochemia odwrotny problem sk∏adania si´ bia∏ek — projektowanie bia∏ekSeasonal Attribution 5 640 9 936 klimatologia ocena wp∏ywu zmian klimatycznych spowodowanych

przez cz∏owieka na katastrofalne zjawiska pogodoweNanohive@Home 3 165 7 138 nanotechnologia wielkoskalowa symulacja i analiza uk∏adów nanotechnicznychTSP 1 386 3 973 informatyka problem komiwoja˝era dla 48 miastAPS@Home 1 114 2 869 klimatologia wp∏yw niewielkich zaburzeƒ pomiarów na przewidywania klimatuBRaTS@Home 94 256 astrofizyka modelowanie soczewek grawitacyjnych

Sudoku

Ta popularna forma kombi-

natorycznej zabawy doczeka∏a

si´ równie˝ zadania wymaga-

jàcego ogromnej mocy oblicze-

niowej. Chodzi o ustalenie mi-

nimalnej liczby wskazówek,

czyli okreÊlenie,ile liczb musi byç

wpisanych do diagramu, aby

zapewniç jednoznacznoÊç roz-

wiàzania. Znanych jest ponad

41 tys.uk∏adów z17 danymi,anie

ma ani jednego z 16. Powsta∏y

dwa projekty, z których jeden

przeszukuje wszystkie kombi-

nacje 16 danych (co mo˝e po-

trwaç bardzo d∏ugo),zaÊ drugi

podszed∏ do problemu z dru-

giej strony: przeszukuje po ko-

lei wszystkie kombinacje 8,

9 itd.danych.Na razie uda∏o si´

okreÊliç, ˝e ˝aden uk∏ad 10 lub

mniej danych nie prowadzi do

jednoznacznego rozwiàzania.

Badane sà uk∏ady 11 danych.

WyÊcig obu projektów trwa.

ATMqsfera14

I N F O R M A C J E

D L A I N W E S T O R Ó W

strumieni wideo. Rok póêniej liczba ta wzros∏ado 31 mld i eksperci przewidywali wzrost do60—70 mld w roku 2007. RzeczywistoÊç prze-ros∏a oczekiwania. Ju˝ w maju 2007 r. ruch wy-generowany w USA wyniós∏ 8 mld strumieni.

Olbrzymi potencja∏Polscy u˝ytkownicy sà zaskakujàco aktywni

na portalach spo∏ecznoÊciowych generujàcychruch wideo, takich jak youtube.com. Wed∏ugdanych alexa.com, portalu zbierajàcego sta-tystyki ruchu Internetowego, u˝ytkownicyz Polski sà na dwunastym miejscu wÊród na-rodowoÊci korzystajàcych z youtube.com,wyprzedzajàc m.in. Turcj´ i Rosj´.

Dzieje si´ tak mimo relatywnie niskiegowskaênika penetracji us∏ug szerokopasmo-wych w Polsce. Wed∏ug danych Komisji Euro-pejskiej ze stycznia br.,wskaênik ten jest jednymz najni˝szych w UE i wynosi 8,4 proc. Dla po-równania, w Czechach wynosi on 14,6 proc.,a rekordzistà jest Dania (35,6 proc.). Olbrzyminiewykorzystany potencja∏ — tak mo˝nascharakteryzowaç rynek us∏ug dost´pu sze-rokopasmowego w Polsce.

Jednym z podstawowych elementówwspó∏pracy mi´dzy ATM i Cisco jest udzia∏ ATM

ATM S.A. jest obecnie jednym z trzech najwi´k-szych (pod wzgl´dem wartoÊci sprzeda˝y na-szych produktów) Partnerów Cisco w Polsce.Pozycja ta jest efektem dynamicznego wzro-stu sprzeda˝y w ciàgu ostatnich dwóch lat.W ubieg∏ym roku ATM podwoi∏ wartoÊçsprzeda˝y produktów Cisco w stosunku doroku 2006* i wszystko wskazuje na to,˝e w tymroku b´dzie podobnie.

Z myÊlà o klientachU êróde∏ sukcesu ATM le˝y z pewnoÊciàumiej´tnoÊç rozwiàzywania biznesowychpotrzeb klientów poprzez wdra˝anie aplikacjikorzystajàcych z infrastruktury sprz´towejCisco. Na przyk∏ad opracowana przez ATMaplikacja SMaCS (Service Management andCharging System), bazujàca na platformiesprz´towej Cisco Service Control Engine,umo˝liwia operatorom elastyczne zarzàdza-nie oraz rozliczanie us∏ug dost´pu do Internetu.Dzi´ki SMaCS operator mo˝e zmodyfikowaçofert´ dla u˝ytkownika koƒcowego, wprowa-dzajàc nowy model taryfikacji w zale˝noÊciod rodzaju ruchu generowanego przez u˝yt-kownika lub w zale˝noÊci od pobieranychprzez u˝ytkownika treÊci. InnowacyjnoÊçATM, polegajàca na obudowywaniu rozwiàzaƒsprz´towych Cisco aplikacjami biznesowymi,zosta∏a dwukrotnie uznana za wzorowà. ATMzdoby∏ presti˝owà nagrod´ Innovation Partnerof the Year w Europie Ârodkowej i Wschodniejw latach 2007 i 2008.

Dynamiczny wzrost sprzeda˝y produktówCisco przez ATM jest równie˝ odzwierciedle-niem trendów rynkowych, zw∏aszcza na rynkuoperatorów, gdzie ATM ma szczególnie silnàpozycj´. Jednym z takich trendów jest rosnàcaw ostatnich latach popularnoÊç przekazu wi-deo w Internecie. W roku 2005 Êwiatowy In-ternet by∏ medium przekazu dla 9 miliardów

Sprzeda˝ produktów firmy Cisco na Êwiecie prowadzona jest przez Autoryzowanych

Partnerów Cisco. Jedynie w wyjàtkowych przypadkach firma anga˝uje si´ w bezpoÊrednià

sprzeda˝ do klienta koƒcowego. W konsekwencji Êcis∏a wspó∏praca z partnerami jest

integralnym elementem strategii Cisco na Êwiecie.

Âwietna wspó∏pracaTomasz Kubasik

Dynamiczny wzrostsprzeda˝y produktówCisco przez ATM jest

równie˝ odzwierciedleniem

trendów rynkowych, zw∏aszcza

na rynku operatorów,

gdzie ATM ma szczególniesilnà pozycj´.

YouTube 4

Photobucket 26

Dailymotion 48

Veoh 75

Metacafe 148

Website Ranking

Z Tomasz Kubasik

ATMqsfera

I N F O R M A C J E

D L A I N W E S T O R Ó W

15

CWskaênik penetracji us∏ug

szerokopasmowych w UE

(styczeƒ 2008)

w programach partnerskich opracowanychprzez Cisco. Promujà one sprzeda˝ nowychtechnologii (Value Incentive Program — VIP),sprzeda˝ do konkretnych sektorów rynkowych(Opportunity Incentive Program — OIP dlarynku Êrednich firm) lub sprzeda˝ aplikacjizwiàzanych ze sprz´tem Cisco (Solution Incen-tive Program — SIP) poprzez przyznawanie do-datkowych rabatów. Dzi´ki programowi VIP

Cisco mo˝e liczyç na szybszà akceptacj´ no-wych technologii na rynku, poniewa˝ wy˝szemar˝e motywujà partnera do ich sprzeda˝y.Z kolei dzi´ki programowi OIP mo˝emy liczyçna dotarcie do nowych klientów na rynkuÊrednich i ma∏ych przedsi´biorstw. ProgramSIP pozwala te˝ generowaç powtarzalnàsprzeda˝ naszego sprz´tu ilekroç sprzedawa-na jest aplikacja.

Cisco wspó∏pracuje z ATM, organizujàckonferencje dla naszych wspólnych klientów.ATM by∏ wielokrotnie partnerem organizo-wanych przez Cisco konferencji Cisco Expooraz Cisco Forum. Z kolei Cisco patronowa∏oZimowej Konferencji Teleinformatycznej or-ganizowanej przez ATM.

W ró˝nych dziedzinachIstnieje równie˝ grupa inicjatyw strategicz-nych, d∏ugoterminowych, przy których wspó∏-pracujemy. Cz´sto wymagajà one zaanga˝o-wania wielu firm z grupy ATM, takich jak KLKczy ATM-Lab. Do takich inicjatyw mo˝na zali-czyç udzia∏ ATM w sprzeda˝y rozwiàzaƒ z bran-˝y Cisco Connected Real Estate (CCRE), czyliinfrastruktury dla inteligentnych budynków.Radykalnie obni˝ajà one koszty eksploatacji bu-dynków poprzez integracj´ na jednej platformie

IP takich systemów, jak monitorowanie bezpie-czeƒstwa budynku, IPTV, sterowanie klimaty-zacjà i oÊwietleniem, us∏ugi multimedialnedla mieszkaƒców/pracowników.

Innym strategicznym wyzwaniem jestuczestnictwo ATM w projektach zwiàzanychz Euro 2012, a zw∏aszcza z budowà inteligent-

nych stadionów, wyposa˝onych w infrastruktu-r´ komunikacyjnà pozwalajàcà monitorowaç

bezpieczeƒstwo stadionu (zarówno dost´pdo stadionu, jak i zachowanie kibiców), systemparkingowy stadionu, system bezgotówko-wych p∏atnoÊci, system terminali Point-of-Sale,telefoni´ IP, centra informacyjne dla dzienni-karzy i kibiców, centra rekreacyjne i inne pod-stawowe dla nowoczesnego stadionu systemyteleinformatyczne.

Do istotnych strategicznych p∏aszczyznwspó∏pracy mo˝na równie˝ zaliczyç integracj´rozwiàzaƒ ATM oraz firm zakupionych przezCisco (Scientific Atlanta, IronPort), dost´p dofunduszy typu Venture Capital za∏o˝onychprzez Cisco w regionie, projekty zwiàzanez rozszerzeniem ¸ódzkiej Specjalnej StrefyEkonomicznej. W efekcie niezmiernie istotnastaje si´ koordynacja tej wspó∏pracy, zeszczególnym naciskiem na zdefiniowanieodpowiedzialnoÊci ka˝dej ze stron. Zagadnie-nie w∏aÊciwego zarzàdzania wspó∏pracà b´-dzie wa˝nym tematem w najbli˝szych latach.Jest to nieuchronna konsekwencja dynamicz-nego wzrostu. w

Autor jest Channel Account Managerem

w Cisco Systems Poland sp. z o.o.

* Od redakcji: dotyczy to roku finansowego Cisco— od sierpnia do lipca.

Wed∏ug danych alexa.com,

portalu zbierajàcego statystyki

ruchu Internetowego,

u˝ytkownicy z Polski sàna dwunastym miejscuwÊród narodowoÊci korzystajàcychz youtube.com,wyprzedzajàc m.in.

Turcj´ i Rosj´.

Jednym z podstawowych

elementów wspó∏pracy

mi´dzy ATM i Cisco jest

udzia∏ ATMw programachpartnerskichopracowanych przezCisco.

Do istotnych strategicznychp∏aszczyzn wspó∏pracymo˝na równie˝ zaliczyç

integracj´ rozwiàzaƒATM oraz firmzakupionych przez Cisco(Scientific Atlanta, IronPort),

dost´p do funduszytypu Venture Capitalza∏o˝onych przez Cisco w regionie,

projekty zwiàzanez rozszerzeniem ¸ódzkiejSpecjalnej StrefyEkonomicznej.

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

BG PL SK EL RO LT CY HU CZ LV PT MT IT SI IE ES AT EU27 EE FR DE LU BE UK SE NL FI DK

7,6%

8,4% 8,8% 9,1% 9,8%

13,7%

13,8

%14

,2%

14,6

%15

,0%

16,1% 16,9

%17

,1%17

,3%

17,4

%18

,3% 19,0 21

,2% 23

,3%

23,8

%25

,4%

25,6

%25

,7%31

,2% 34

,2%

34,6

%35

,6%

20,0

%

Sputnik Software, spó∏ka z grupy kapita∏owejATM S.A., zosta∏a laureatem presti˝owegokonkursu Aplikacja Roku 2008, organizowa-nego przez Microsoft. Startujà w nim firmyoferujàce na polskim rynku rozwiàzania dlabiznesu. Przy ocenie, oprócz g∏osów jury, branesà pod uwag´ g∏osy u˝ytkowników. Proton tosystem elektronicznego obiegu dokumen-tów dla urz´dów administracji publicznej.Zast´puje tradycyjny sposób pracy z papiero-wymi dokumentami na poziomie przyjmo-wania i wysy∏ania korespondencji, za∏atwianiaspraw, archiwizowania i innych czynnoÊciwynikajàcych z instrukcji kancelaryjnej. Jedenz modu∏ów systemu umo˝liwia sk∏adaniew urz´dzie (przez Internet) dokumentówpodpisanych elektronicznie.

Aplikacja Proton funkcjonuje ju˝ w ponaddwustu ró˝nego typu urz´dach administra-cji paƒstwowej i samorzàdowej. W pe∏nymwariancie system dzia∏a na ka˝dym stanowi-sku pracy w urz´dzie. Pisma przychodzàce sàskanowane i wprowadzane do obiegu elek-tronicznego. Ka˝dy pracownik w ramachswoich uprawnieƒ jest w stanie w ciàgu se-kund dotrzeç do szukanego dokumentu.Kierownictwo urz´du ma kontrol´ nad czasemza∏atwiania spraw, a dzi´ki dost´powi przezWWW interesant zyskuje natychmiastowywglàd w status tego procesu. Nie do przece-nienia sà tak˝e efekty ekonomiczne i Êrodo-wiskowe: oszcz´dnoÊç papieru, sprz´tu kse-rograficznego i materia∏ów eksploatacyjnych.

(DM) w

ATM InteractiveTV, autorski produktATM S.A., zosta∏ nagrodzony Z∏otà AntenàÂwiata Telekomunikacji 2008 w kategoriiRozwiàzanie stacjonarne dla biznesu. ATM

InteractiveTV jest plat-formà s∏u˝àcà do

przesy∏aniak o n t e n t umultimedial-

nego, przygo-towanà do ob-

s∏ugi ró˝nychrodzajów urzàdzeƒ

odbiorczych. Jest ofero-wana zarówno do-

stawcom cyfrowychtreÊci multimedial-nych (np. filmów lubmuzyki), jak i opera-torom telekomuni-

kacyjnych sieci abonenckich. Dla biznesuprodukt otwiera du˝e mo˝liwoÊci szybkiegogenerowania wzrostu liczby klientów. U˝yt-kownikom koƒcowym pozwala decydowaç,jakie treÊci i kiedy chcà oglàdaç, a tak˝e dajemo˝liwoÊç wyboru rodzaju odbiornika.

Z∏otà Antenà w kategorii Najbardziejobiecujàca firma roku zosta∏ uhonorowanymPay — spó∏ka zale˝na ATM S.A. W kategoriiUs∏uga roku Kapitu∏a konkursu nagrodzi∏atak˝e firm´ Polkomtel S.A., która jako pierwszyoperator w Polsce wdro˝y∏a system p∏atnoÊcimobilnych mPay. DziÊ w systemie mPayfunkcjonuje ju˝ ponad 1,5 tys. punktów. Przypomocy systemu mPay na terenie Warszawymo˝na m.in. rozliczaç p∏atnoÊci za parkowanie.

Wyró˝nienie za ATM InteractiveTV wr´czy∏aAnna Stre˝yƒska, prezes Urz´du KomunikacjiElektronicznej, zaÊ odebra∏ Roman Szwed,prezes ATM S.A. (DM) w

ATMqsfera16

A K T U A L N O Â C I

Z∏ote AntenyÂwiata Telekomunikacji dla

ATM i mPay

System Protonfirmy Sputnik

Aplikacjà Roku 2008

ATMqsfera

A K T U A L N O Â C I

17

Mistrzostwa Europy w Pi∏ce No˝nej Euro 2008mo˝na by∏o oglàdaç w czerwcu br. nie tylko zapoÊrednictwem telewizji, ale tak˝e w Interne-cie. Dzi´ki Telewizji Polsat, spó∏ce Redefineoraz trzem operatorom telekomunikacyjnym(ATM S.A,Netii S.A.,Telekomunikacji Polskiej S.A.)us∏uga znalaz∏a si´ w zasi´gu znacznej liczbyinternautów i cieszy∏a si´ du˝ym zaintereso-waniem. Mistrzostwa pokaza∏y wielki poten-cja∏ telewizji interaktywnej i dobrze wró˝à przy-sz∏oÊci tego typu rozwiàzaƒ w naszym kraju.

W serwisie euro2008.atm.com.pl zareje-strowa∏o si´ oko∏o 100 tys. u˝ytkowników.Podczas meczu Polska-Chorwacja odnotowa-no ponad 10 tys. transmisji, z czego 6,2 tys.jednoczesnych. Ruch wyniós∏ oko∏o 5 Gbit/s.

Euro 2008 w Internecie to cenne doÊwiad-czenie dla wszystkich firm bioràcych udzia∏w przedsi´wzi´ciu. Z technologicznego punk-tu widzenia to pierwszy w Polsce tego typui na takà skal´ test infrastruktury operatoróworaz rozwiàzaƒ aplikacyjnych. Redefinestworzy∏a aplikacj´ IPLA umo˝liwiajàcà oglà-danie meczów, jednak˝e to po stronie opera-torów pozostaje dostarczenie dobrej jakoÊcisygna∏u do zainteresowanych. ATM wspieraoperatorów w przystosowaniu ich sieci abo-nenckich do podo∏ania zwi´kszonemu zapo-trzebowaniu na du˝e przepustowoÊci (np.poprzez bezp∏atne u˝yczanie elementówrozproszonej sieci dystrybucji platformy ATMInteractiveTV) i jest otwarty na wspó∏prac´.

(DM) w

Celem utworzenia przed dwoma laty sieci w´-z∏ów AC-X by∏o u∏atwienie wymiany ruchu inter-netowego mi dzy operatorami iportalami.Miaràsukcesu dla przedsi´wzi´ç tego typu jest liczbau˝ytkowników oraz wolumen przenoszonegoruchu. Z w´z∏ów AC-X korzysta obecnie oko∏o130 operatorów i portali, a ca∏a sieç przenosiponad 25 Gb/s ruchu. Stawia to AC-X na czo∏o-wym miejscu wÊród krajowych mi´dzyoperator-skich w´z∏ów wymiany i potwierdza, ˝e ocenapotrzeb rynku, b´dàca impulsem do rozpocz´-cia tego projektu,by∏a ze wszech miar w∏aÊciwa.

AC-X jest dziÊ dost´pny w kilkunastu mia-stach, a w´z∏y sà elementami krajowej siecitransmisji danych (poczàtkowo wykorzystywa-ne ∏àcza 2,5 Gb/s zosta∏y zastàpione w zesz∏ymroku ∏àczami Nx10 Gb/s z zapewnieniem

redundancji). Najbardziej obcià˝one w´z∏yzosta∏y wyposa˝one w wydajne routery Ciscoserii 7600 i 7200 oraz w serwery DCS wspo-magajàce streaming wideo (zarówno w czasierzeczywistym, jak i wideo na ˝àdanie). AC-Xwraz z ca∏à siecià ATMAN uzyska∏ równie˝ po∏à-czenie 2x10 Gb/s z mi´dzynarodowym w´z∏emmi´dzyoperatorskim DE-CIX we Frankfurcie.

Rozbudowywane sà nie tylko zasi´g i wy-dajnoÊç w´z∏ów AC-X, ale równie˝ ich funkcjo-nalnoÊç. Do oferty zosta∏y wprowadzoneus∏ugi bazujàce na technologii multicast(transmisja do wielu odbiorców jednoczeÊnie,szczególnie odpowiednia dla nadawców tele-wizyjnych) oraz us∏ugi wykorzystujàce serweryDCS (dystrybucja treÊci medialnych — autorskieopracowanie ATM). (DM) w

Spó∏ka Cineman, w której udzia∏y majàATM S.A. i Monolith Films, podpisa∏a umow´z Netia S.A. Us∏uga Wideo na yczenie Cinemanw sieci abonenckiej Netia kierowana jest dowszystkich klientów Netii, którzy zawarliz operatorem umow´ na Internet. Dzi´kius∏udze Wideo na ˚yczenie Cinemana mo˝nabez wychodzenia z domu kupiç wybranyfilm, by nast´pnie obejrzeç go na ekraniekomputera. Bogata i wyjàtkowo atrakcyjnabaza filmów oferowana abonentom Netiiznajduje si´ na stronie www.netia.cineman.pl.Po zalogowaniu mogà oni dokonaç zakupu

filmu, który b´dzie dla nich dost´pny przeznast´pne 24 godziny. W wyborze tytu∏u po-magajà obszerne informacje oraz zwiastuny,natomiast op∏aty za zamówione filmy sà do-liczane do miesi´cznej faktury.

WÊród filmów, które b´dà mogli obejrzeçabonenci Netii, znajdujà si´ zarówno hityÊwiatowego kina, jak i filmy dla koneserów.Tytu∏y, które ju˝ sà dost´pne w ofercie to m.in.„Apocalypto”, „Mr & Mrs Smith”, „Step Up”,„Job, czyli ostatnia szara komórka”, „Wiernyogrodnik” czy „Babel”. Koszt wypo˝yczeniafilmu to 6 lub 8 z∏ brutto. (DM) w

Dwa lata rozwoju sieci AC-X

Euro 2008 w Internecie

Cineman nawiàzuje wspó∏prac´ z Netià

ATMqsfera18

L U D Z I E A T M

ATMosfera: Koledzy zajmowali si´ ciàgle

grami, a Ty zainteresowa∏eÊ si´ powa˝nà in-

formatykà.

PF: Tak, by∏em pasjonatem UNIX-a. Na po-czàtku liceum posz∏o za tym zainteresowa-nie bezpieczeƒstwem w teleinformatyce.Od koƒca 1998 r. na mi´dzynarodowej liÊciedyskusyjnej Bug Traq regularnie publikowa-∏em raporty dotyczàce b∏´dów w powszechnieu˝ywanych aplikacjach, a nawet w systemachoperacyjnych.ATMosfera: Ju˝ wtedy, ciàgle uczàc si´ w li-

ceum, zaczà∏eÊ zawodowo zajmowaç si´

audytami bezpieczeƒstwa.

PF: Wykona∏em kilka powa˝nych audytów,mi´dzy innymi u jednego z operatorów ko-mórkowych, w du˝ym banku, a tak˝e w wielumniejszych firmach. Jak na licealist´, zarabia-∏em ca∏kiem przyzwoite pieniàdze, co pozwa-la∏o mi na kupowanie coraz lepszego sprz´tu.

W 2000 r. po raz pierwszy uczestniczy∏emw konferencji jako prelegent. Od tego czasujeêdzi∏em na nie doÊç cz´sto. By∏y to ró˝neimprezy, zarówno komercyjne, jak i organizo-wane przez uczelnie, przede wszystkim Ka-tolicki Uniwersytet Lubelski. Plany na ˝yciemia∏em ju˝ wtedy ca∏kiem sprecyzowane.ATMosfera: Zaraz po zdaniu matury zosta-

∏eÊ zatrudniony w ATM. Jak to si´ sta∏o? Mia∏eÊ

19 lat i by∏eÊ najm∏odszym pracownikiem.

PF: Mój kolega, Andrzej Karpiƒski, namawia∏mnie do do∏àczenia do jego zespo∏u. Zaczà∏emprac´ w dziale technicznego wsparcia sprze-da˝y w ATMAN-ie. Zajmowa∏em si´ technicz-nà stronà ofert z pogranicza telekomunikacji

i us∏ug dodanych. W 2004 r. ATMAN zosta∏podzielony na cz´Êç handlowà oraz technicz-nà, która jeszcze póêniej zosta∏a przeniesio-na do pionu Tomka Dziubiƒskiego. Dlategotrafi∏em do dzia∏u systemów i sieci AndrzejaStella-Sawickiego. Wtedy do zakresu moichobowiàzków nale˝a∏o projektowanie syste-mów bezpieczeƒstwa. WykonaliÊmy kilkaaudytów, mi´dzy innymi u drugiego opera-tora komórkowego.ATMosfera: Zbieg∏o si´ to z przyjÊciem do pra-

cy w ATM Paw∏a Pisarczyka. Zacz´liÊcie si´

zajmowaç projektami niestandardowymi,

idàcymi w kierunku multimediów.

PF: W 2005 r. pracowaliÊmy nad projektembadawczo-rozwojowym iTVP w telewizjipublicznej. Powsta∏o rozproszone archiwummateria∏ów cyfrowych, które jest nadal u˝y-wane przez Telewizj´ Polskà.

W tym samym roku pojawi∏a si´ koniecz-noÊç szybkiej realizacji projektu POS TV.W najwi´kszym skrócie, chodzi o wyÊwietla-nie reklam w miejscu sprzeda˝y, w tym przy-padku w sieci sklepów. W bardzo krótkimczasie stworzyliÊmy odtwarzacz treÊci multi-medialnych dzia∏ajàcy pod kontrolà systemuoperacyjnego GNU/Linux. Powsta∏ te˝ system(aplikacja webowa) do zarzàdzania tymi re-klamami i szczegó∏owego raportowania.ATMosfera: W ubieg∏ym roku powsta∏ dzia∏

rozwoju nowych technologii, ca∏y czas pod

kierownictwem Paw∏a Pisarczyka. Ty objà∏eÊ

w nim zespó∏ rozwoju aplikacji. A na prze∏o-

mie roku zosta∏a wydzielona osobna spó∏ka:

ATM-Lab.

Po raz pierwszy zetknà∏ si´ z komputerem

w 1987 roku. Mia∏ wtedy zaledwie 4 lata.

Rodzice przynieÊli do domu po˝yczony kom-

puter Atari 800 XL. By∏o z nim troch´ pracy

poniewa˝ konieczne by∏o pod∏àczenie jakiejÊ

pami´ci masowej. Tata dostosowa∏ wi´c ma-

gnetofon Grundig, co by∏o zresztà stosunkowo

proste. Bez k∏opotów uda∏o si´ za∏adowaç

pierwsze gry.

Naturalnie poczàtkowo Przemek traktowa∏

ten sprz´t wy∏àcznie jako zabawk´. Ale szybko

odkry∏, ˝e chcia∏by mieç go na sta∏e. Dlatego

rodzice, kosztem pewnych wyrzeczeƒ, kupili

mu w∏aÊnie taki komputer. Syn uczy∏ si´ wi´c

czytaç i pisaç, mi´dzy innymi po angielsku.

Jednak pr´dko doszed∏ do wniosku, ˝e mu to

nie wystarcza.

W czasopismach komputerowych by∏y

wówczas publikowane rozmaite programy.

Przemek przepisywa∏ je, a wkrótce — zaczà∏

równie˝ modyfikowaç. Bardzo ciekawi∏o go,

co si´ stanie, gdy dokona paru zmian.

Przemys∏aw Frasunek

Audytorbezpieczeƒstwa

By∏em pasjonatem UNIX-a.

Na poczàtku liceumposz∏o za tym zainteresowanie

bezpieczeƒstwemw teleinformatyce.

Wykona∏em kilkapowa˝nych audytów,

mi´dzy innymi u jednego

z operatorów komórkowych,

w du˝ym banku, a tak˝e

w wielu mniejszych firmach.

Jak na licealist´,zarabia∏em ca∏kiemprzyzwoite pieniàdze.

ATMqsfera

L U D Z I E A T M

19

PF: Skupia ona w jednym miejscu dzia∏aniabadawczo-rozwojowe wykonywane na rzeczca∏ej grupy kapita∏owej. ATM-Lab zajmuje si´kilkoma grupami produktów. Nale˝y do nichmi´dzy innymi wspomniana ju˝ Internet TV.ATMosfera: Jak ju˝ wczeÊniej wspomnia∏eÊ,

ATM-Lab s∏u˝y ca∏ej grupie kapita∏owej,

a wi´c takie przyk∏ady mo˝na mno˝yç.

Z pewnoÊcià jeszcze wielokrotnie b´dziemy

pisaç o spó∏ce i jej produktach. A jak sp´dzasz

czas wolny, którego masz naturalnie niewiele?

PF: Nie jestem urodzonym sportowcem. Na-

turalnie je˝d˝´ na rowerze, lubi´ te˝ spacery.Troszk´ nurkuj´.

Ale przede wszystkim zajmuj´ si´ krótko-falarstwem. Polega to na nawiàzywaniu dale-kich po∏àczeƒ, równie˝ mi´dzykontynentalnych,za poÊrednictwem fal radiowych. W dobie In-ternetu to hobby traci na popularnoÊci. Alemnie nadal pasjonuje. Znajduj´ du˝à przy-jemnoÊç w nawiàzaniu ∏àcznoÊci na falachkrótkich z innymi krótkofalowcami, na przy-k∏ad w Kanadzie czy na ma∏ej wyspie naOceanie Spokojnym. w

W pierwszej klasie szko∏y podstawowej

mia∏ ju˝ w domu komputer PC. Sta∏o si´ to

g∏ównie dzi´ki Mamie, która — piszàc dokto-

rat — potrzebowa∏a sprawnej maszyny do

pisania. Edukacja komputerowa syna nabra∏a

wówczas tempa. Na peceta by∏o wi´cej gier,

a tak˝e innych programów.

Przemka coraz bardziej interesowa∏o progra-

mowanie, wtedy jeszcze w Pascalu, a nied∏ugo

póêniej równie˝ w C. Pierwsze w∏asne progra-

my zaczà∏ sam tworzyç ju˝ w 1996 r., w wieku

lat 13. Wówczas po raz pierwszy zetknà∏ si´ te˝

z Internetem. By∏o to w miejscu pracy rodziców.

DziÊ uÊmiecha si´ z rozrzewnieniem, wspo-

minajàc, ˝e ca∏e wyjÊcie do Sieci z Lublina

mia∏o przep∏ywnoÊç 256 kb/s. Dla Przemka te

przeszkody nie by∏y barierà. Przeciwnie. Od

poczàtku uczy∏ si´ optymalizowaç czas sp´-

dzony przy komputerze. I po ukoƒczeniu szko-

∏y podstawowej w zasadzie wiedzia∏ ju˝,

co b´dzie robi∏ w ˝yciu. Zamierza∏ zostaç

informatykiem.

Trafi∏em do dzia∏u systemów

i sieci Andrzeja Stella-Sawickiego.

Wtedy do zakresumoich obowiàzkównale˝a∏o projektowaniesystemówbezpieczeƒstwa.

W tym samym roku

pojawi∏a si´ koniecznoÊçszybkiej realizacjiprojektu POS TV.W najwi´kszym skrócie,

chodzi o wyÊwietlaniereklam w miejscusprzeda˝y, w tym przypadku

w sieci sklepów

Grupa kapita∏owa ATM S.A.

to unikatowe po∏àczenie wiedzy,

doÊwiadczenia i kompetencji trzynastu

spó∏ek. W rodzinie ATM ka˝dy ma

dobrze okreÊlonà specjalnoÊç:

ATM — integracj´ systemowà,

telekomunikacj´, bezpieczeƒstwo

informacji, oprogramowanie dla biznesu

i rozwiàzania multimedialne;

KLK — systemy infrastruktury IT;

Sputnik Software — oprogramowanie

dla administracji publicznej;

ATM Services — outsourcing IT (inONE);

Impulsy — systemy dla instytucji

medycznych; Linx Telecommunications

— telekomunikacj´ od Amsterdamu

po Moskw´ i od Tallina po Tbilisi.

Stawiamy te˝ na innowacje przynoszàce

produkty, które wybiegajà w przysz∏oÊç:

p∏atnoÊci mobilne mPay, telewizj´

interaktywnà rozwijanà przez Centrum

Badawczo-Rozwojowe ATM-Lab,

kino internetowe Cinemana.

Prawdziwa wartoÊç

tkwi jednak w po∏àczeniu

naszych si∏. Dzi´ki temu

jesteÊmy gotowi podjàç

najbardziej ambitne

wyzwania.

www.atm.com.pl/gk

E pluribusunum*E pluribusunum*

grupa kapita∏owa

ATM S.A.

*(∏ac.) Z wielu jedno