Atlas Roslin Polnych

69

PODR�CZNYATLAS

CHWASTÓW

RODZINA

NAZWA

RO�LINA DOROS�A

SIEWKA

Nazwy �aci�skie gatunków oraz ich przynale�no�� do poszcze-

gólnych rodzin botanicznych podano za Mirkiem i in. (5). Opi-

sy gatunków chwastów obejmuj: midzynarodowy 5-literowy

symbol chwastu, nazw zwyczajow, opis siewki, opis ro�liny

doros�ej, wystpowanie, szkodliwo�� i ciekawostki. Dodatkowo

umieszczono herbicydy z oferty � rmy Makhteshim-Agan, które

zwalczaj dany gatunek chwastu. Kolor niebieski okre�la du�

wra�liwo�� na herbicyd, a kolor zielony �redni.

LEGENDA

Chwastami mo�emy okre�li� wszystkie gatunki wyst�puj�ce

na polu, w �anie ro�liny uprawnej, które nie s� przedmiotem

uprawy.

Chwasty mog� powodowa� du�o wi�ksze straty w plonie ni�

choroby czy szkodniki atakuj�ce ro�lin� uprawn�. Zaniecha-

nie, czy opó�nienie walki z nimi, mo�e spowodowa� niemal�e

ca�kowit� utrat� plonu, zw�aszcza w odniesieniu do ro�lin upra-

wianych w szerokich mi�dzyrz�dziach.

WST�P

Ro�lina uprawna

Stopie zachwaszczenia (% pokrycia gleby przez chwasty)

ma�y10-20% p.g.

�redni20-75% p.g.

du�y 75% > p.g.

Burak cukrowy 20 50 85

Kukurydza 15 60 90

Rzepak 10 25 45

Ziemniak 5 25 45

Zbo�a jare 10 20 40

Zbo�a ozime 10 25 35

Orientacyjne straty w plonie wywo�ane ró�nym stopniem

zachwaszczenia (wg ZEiZCh IUNG Wroc�aw)

Oprócz tego najbardziej wymiernego wp�ywu chwastów na ro�lin�

uprawn�, ich szkodliwo�� jest szersza i ró�nokierunkowa, a w za-

le�no�ci od gatunku mo�e ona wynika� z:

konkurencji o sk�adniki pokarmowe, wod� i �wiat�o,

paso�ytnictwa i pó�paso�ytnictwa,

po�redniczenia w przenoszeniu chorób i szkodników ro�lin

uprawnych,

mo�liwo�ci krzy�owania si� z ro�lin� uprawn�,

w�a�ciwo�ci truj�cych,

pogarszania jako�� produktów rolniczych,

utrudniania zbioru,

zanieczyszczania materia�u siewnego,

wzrostu kosztów produkcji.

Prezentowany atlas ma przybli�y� Pa�stwu najbardziej popularne

chwasty wyst�puj�ce na naszych polach oraz przedstawi� kilka

cenniejszych uwag o ich specy cznych w�a�ciwo�ciach.

dr hab. Marcin Kozak prof. nadzw.

dr in�. Wies�aw Wojciechowski

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Nr Nazwa polska Nazwa �aci�ska

1 Chaber b�awatek Centaurea cyanus L.

2 Maruna bezwonna Matricaria inodora L.

3 Mlecz zwyczajny Sonchus oleraceus L.

4 Mniszek lekarski Taraxacum of� cinale F. H. Wigg

5 Ostro�e� polny Cirsium arvense (L.) Scop.

6 Przymiotno kanadyjskie Erigeron canadensis L.

7 Rumian polny Anthemis arvensis L.

8 Rumianek pospolity Matricaria chamomilla L.

9 Starzec zwyczajny Senecio vulgaris L.

10 ó�tlica drobnokwiatowa Galinsoga parvi� ora Cav.

11 Babka lancetowata Plantago lanceolata L.

12 Babka zwyczajna Plantago maior L.

13 Koniczyna polna Trifolium arvense L.

14 Wyka czteronasienna Vicia tetrasperma L.

15 Wyka drobnokwiatowa Vicia hirsuta (L.) S.F. Gray

16 Wyka ptasia Vicia cracca L.

17 Bodziszek drobny Geranium pusillum L.

18 Iglica pospolita Erodium cicutarium L.

19 Dymica pospolita Fumaria of� cinalis L.

20 Fio�ek polny Viola arvensis Murr.

21 Bniec bia�y Melandrium album Mill

22 Gwiazdnica pospolita Stellaria media (L.) Vill

23 Kkol polny Agrostemma githago L.

24 Sporek polny Spergula arvensis L.

25 Ostró�eczka polna Consolida regalis S.F.Gray

26 Gorczyca polna Sinapis arvensis L.

27 Kapusta rzepak Brassica napus L.

28 Rzodkiew �wirzepa Raphanus raphanistrum L.

29 Tasznik pospolity Capsella bursa-pastoris (L.) Med.

30 Tobo�ki polne Thlaspi arvense L.

31 Komosa bia�a Chenopodium album L.

SPIS CHWASTÓW WRAZ Z NAZWAMI

�ACI�SKIMI

Nr Nazwa polska Nazwa �aci�ska

32 �oboda roz�o�ysta Atriplex patulum L.

33 Mak polny Papaver rhoeas L.

34 Przytulia czepna Galium aparine L.

35 Kurzy�lad polny Anagallis arvensis L.

36 Pokrzywa zwyczajna Urtica dioica L.

37 Pokrzywa �egawka Urtica urens L.

38 Powój polny Convolvulus arvensis L.

39 Bielu� dzidzierzawa Datura stramonium L.

40 Psianka czarna Solanum nigrum L.

41 Rdest kolankowy Polygonum lapathifolium L.

42 Rdest plamisty Polygonum persicaria L.

43 Rdest powojowy Polygonum convolvulus L.

44 Rdest ptasi Polygonum aviculare L.

45 Szczaw tpolistny Rumex obtusifolius L.

46 Szczaw polny Rumex acetosella L.

47 Skrzyp polny Equisetum arvense L.

48 Szarlat szorstki Amaranthus retro� exus L.

49 Krzywoszyj polny Lycopsis arvensis L.

50 Niezapominajka polna Myosotis arvensis L.

51 Przetacznik bluszczykowy Veronica hederifolia L.

52 Przetacznik perski Veronica persica Poir.

53 Jasnota purpurowa Lamium purpureum L.

54 Jasnota ró�owa Lamium amplexicaule L.

55 Poziewnik szorstki Galeopsis tetrahit L.

56 Chwastnica jednostronna Echinochloa crus-galli (L.) Beauv

57 Miot�a zbo�owa Apera spica-venti L.

58 Owies g�uchy Avena fatua L.

59 Perz w�a�ciwy Agropyron repens (L.) Beauv.

60 W�o�nica sina Setaria glauca (L.) Beauv

61 W�o�nica zielona Setaria viridis L.

62 Wilczomlecz obrotny Euphorbia helioscopia (L.) Scop.

SPIS CHWASTÓW WRAZ Z NAZWAMI

�ACI�SKIMI

Ro�lina jednoroczna, ozima lub jara. Chwast zimujcy.

SIEWKA

Li�cienie: owalne lub odwrotnie jajowate, d�ugo�� 10-15 mm,

nagie, ciemnozielone lub czerwono nabieg�e, na szczycie lekko

zaokrglone, soczyste.

ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 5-10 mm, naga, zielonkawa

lub czerwono nabieg�a.

Pierwsze li�cie: pod�ugowatolancetowate, na szczycie zw�aj-

ce si, ostro zako�czone, szarawo-zielone, brzeg falisty, zbko-

wane, obustronnie silnie pajczynowato ow�osione – � lcowate

w�oski.

RO�LINA DOROSA

Korze: palowy, wrzecionowaty, do 20 cm d�ugo�ci.

odyga: wysoko�� 10-80 cm, kanciasta, od po�owy rozga�zio-

na, pajczynowato ow�osiona.

Li�cie: dolne (odziomkowe) – jajowatolancetowate z 2-3 odle-

g�ymi odcinkami z obu stron, górne – lancetowate, siedzce,

Rodzina: Astrowate (Z�o�one) Asteraceae (Compositae)

1

Chaber b�awatek - Centaurea cyanus L.CENCY

Nazwa zwyczajowa: Modrak, B�awatek

lekko ow�osione, szaro-zielone, ca�obrzegie.

Kwiatostan: koszyczek na d�ugiej szypu�ce.

Kwiat: kwiaty brze�ne lejkowate niebieskie lub ciemno� oleto-

we, kwiaty wewntrzne rurkowe niebiesko-� oletowe.

Kwitnienie: od czerwca do wrze�nia.

Owoc: nie�upka, odwrotniejajowata, srebrzysta, ze z�ocisty-

mi lub � oletowo-brunatnymi szczecinkami na �citym ko�cu,

d�ugo�� 3,0-4,0 mm. Nasienie: owalne, pod�ugowate.

WYST�POWANIE

uprawy: zbo�owe, okopowe, motylkowe.

gleby: ró�ne typy gleb, szczególnie lekkie lub �rednie, piaszczy-

ste lub piaszczysto-gliniaste, ubogie w wap�.

SZKODLIWO�

Chwast g�ównie ro�lin zbo�owych ozimych, dojrzewajc rów-

nocze�nie ze zbo�owymi, zachwaszcza gleb i materia� siewny.

Owoce, o du�ej zdolno�ci kie�kowania, pod wp�ywem zmiennej

wilgotno�ci wykonuj ruchy pe�zajce. Chaber mo�e w ograni-

czonym stopniu rozmna�a� si równie� wegetatywnie. Jest po-

�rednim �ywicielem nicieni atakujcych zbo�a i koniczyn.

CIEKAWOSTKI

Kwiaty by�y dawniej u�ywane do wyrobu barwnika (obecno��

cyjaniny), wina domowego oraz leczenia chorób oczu. Nasiona

zawieraj do 28% t�uszczu.

HERBICYDY MAKHTESHIM-AGAN

Aminopielik D 450 SL, Aminopielik Super 464 SL, Aminopielik

Tercet 500 SL, Buramet 70 WG, Gold 450 EC, Bromotril 250

SC, Domino 700 SC, Goltix 700 SC, Goltix Compact 90 WG,

Tolurex 500 SC, Tolutex 80 WP.

Panida 330 EC, Protugan 500 SC.


Ro�lina jednoroczna, dwuletnia lub wieloletnia. Siewki pojawiaj

si na wiosn i na jesieni.

SIEWKA

Li�cienie: jajowato-eliptyczne lub eliptyczne, d�ugo�� 3-4 mm,

drobne, nagie, zielone, na szczycie zaokrglone, z krótkim

ogonkiem lub siedzce.

ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 3-10 mm, naga, zielona.

Pierwsze li�cie: oszczepowatotrójdzielne lub pojedynczo pierza-

stodzielne, nagie, ciemnozielone.

RO�LINA DOROSA

Korze: cienki, wrzecionowaty.

odyga: wysoko�� 15-60 cm, okrg�awa, od po�owy rozga�zio-

na, naga.

Li�cie: 2-3-krotnie pierzastosieczne, odcinki równowskolan-

cetowate z szerszym odcinkiem szczytowym, misiste, nagie,

blaszki li�ciowe ciemnozielone.

Kwiatostan: koszyczek na wyd�u�onej szypu�ce, okrywy koszycz-

ka miseczkowate o listkach z bia�awym obrze�eniem.


Maruna bezwonna - Matricaria inodora L.MATIN

2

Kwiat: kwiaty brze�ne jzyczkowate bia�e, w liczbie 13-21,

kwiaty wewntrzne rurkowe �ó�te, o 5 zbkach, dno kwiatowe

wype�nione, sto�kowe.

Kwitnienie: od maja do pa�dziernika.

Owoc: nie�upka graniastos�upowa, na szczycie �cita, ciemno-

brzowa, �ebrowana na bia�o, pomarszczona.

Nasienie: nieregularne

WYST�POWANIE

uprawy: zbo�owe, okopowe, rzepak, trwa�e u�ytki zielone,

stanowiska ruderalne.

gleby: ró�ne typy gleb (szczególnie gliniaste), próchniczne,

wilgotne, pospolity chwast na ca�ym obszarze kraju.

SZKODLIWO�

Bardzo du�a p�odno�� ro�lin, wydaj ponad 100 000 nasion

z 1 ro�liny. Zachowuj �ywotno�� do 6 lat. Mo�e kie�kowa� ca�y

rok, silnie zachwaszczajc uprawy.

CIEKAWOSTKI

Li�cie i �odyga po roztarciu bez zapachu, koszyczki kwiato-

we o dnie pe�nym. Ro�lina zawiera garbniki, ma w�a�ciwo�ci

owadobójcze. Nasiona zawieraj do 20% t�uszczu.


Bromotril 250 SC, Legato 500 SC, Legato Plus 600 SC,

Racer 250 EC, Kalif Mega 283 SC, Aminopielik Tercet 500 SL.

Domino 700 SC, Goltix 700 SC, Goltix Compact 90 WG,

Buramet 70 WG, Gold 450 EC.


Ro�lina jednoroczna, jara. Siewki pojawiaj si najliczniej na

wiosn i w pocztku lata.

SIEWKA

Li�cienie: jajowate lub eliptyczne, d�ugo�� 3-7 mm, zielone,

nagie, na szczycie tpe, krótkoogonkowe.

ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 3-5mm, jasnozielona, pokryta

nalotem brunatnym.

Pierwsze li�cie: pierwszy li�� okrg�awy, sinawozielony, kolejne

lancetowate, skrtoleg�e, na szczycie i w nasadzie tpe.

RO�LINA DOROSA

Korze: wrzecionowaty, bardzo rozga�ziony, szybko rosncy.

odyga: wysoko�� 30-100 cm, z bia�ym sokiem mlecznym,

naga, gruba, pusta, wzniesiona, rozga�ziona.

Li�cie: pod�ugowate lub lirowate, powcinane, grubo- i drob-

no-zbkowane, od czwartego li�cia pokryte bia�ymi w�oskami,

dolne zw�one w oskrzydlony ogonek, górne strza�kowato

obejmujce �odyg z odstajcymi uszkami.


Mlecz zwyczajny – Sonchus oleraceus L.SONOL

Nazwa zwyczajowa: �oczyga warzywna

3

Kwiatostan: koszyczki nieliczne, zebrane w baldaszkowate wiechy.

Kwiat: jzyczkowaty, piciozbkowy, blado�ó�ty, spodem

purpurowo prgowany.

Kwitnienie: od czerwca do pa�dziernika.

Owoc: nie�upka, jajowato-lancetowata, do�em i gór zw�o-

na, z 3 �eberkami, �ó�tawo-brunatna, sp�aszczona, d�ugo�ci

2,5-3,5 mm.

Nasienie: pod�u�ne, sp�aszczone.

WYST�POWANIE

uprawy: okopowe, inne gatunki jare, ogrody, sady, rowy,

nieu�ytki.

gleby: gliniaste, �yzne, l�ejsze, próchniczne, zasobne w azot,

niekwa�ne.

SZKODLIWO�

Sztywna, ostra ro�lina, wyczerpujca gleb z azotu.

CIEKAWOSTKI

Ro�lina z bia�ym sokiem mlecznym. W �redniowieczu uprawiana

jako ro�lina warzywna.


Agrofosat 360 SL, Buracyl 80 WP, Rofosat 360 SL,

Bromotril 250 SC, Kontakttwin 191 EC, Taifun 360 SL.


Ro�lina trwa�a, wieloletnia. Siewki pojawiaj si z ko�cem

maja.

SIEWKA

Li�cienie: eliptyczne lub odwrotnie jajowate, d�ugo�� 5-9 mm,

zielone, w nasadzie zw�one w krótki ogonek, nagie.

ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 5-10 mm, walcowata, brunat-

no-zielona, naga.

Pierwsze li�cie: owalne lub pod�ugowatojajowate, o brzegach

wielobocznych �amanych z drobnymi zbkami nad ktami

i klinowat nasad.

RO�LINA DOROSA

Korze: palowy, rozga�ziony, silny.

odyga: wysoko�� 5-50 cm, zmienna.

Li�cie: lancetowate lub pod�ugowate, zebrane w przyziemn

ró�yczk, �ywozielone, zatokowo, pierzasto wcinane, o �atkach

trójktnych zwróconych w ty�, nagie lub lekko ow�osione.


Mniszek lekarski – Taraxacum of� cinale F. H. Wigg.TAROF

Nazwa zwyczajowa: Mlecz

4

Kwiatostan: koszyczek, �rednica oko�o 5 cm, szypu�ki koszycz-

ków wewntrz puste.

Kwiat: kwiaty jzyczkowe, obup�ciowe, �ó�te.

Kwitnienie: od maja do czerwca.

Owoc: nie�upka, jasnobrunatna, czworograniasta, pod�u�nie

�eberkowana, z ko�czykiem na szczycie, d�ugo�� 3-4 mm, od-

padajcy dzióbek jest 3-4 krotnie d�u�szy od owocu.

Nasienie: wype�nia nie�upk.

WYST�POWANIE

uprawy: trawy, koniczyny, lucerny, ogrody, nieu�ytki, rumowiska.

gleby: gliniaste, próchniczne, zasobne w sk�adniki pokarmowe,

nie kwa�ne.

SZKODLIWO�

Bardzo pospolity chwast konkurujcy o powierzchni �yciow

i sk�adniki pokarmowe z innymi gatunkami.

CIEKAWOSTKI

Rozsiewa si za pomoc lotnych nie�upek, ale mo�e odrasta�

ze �citych korzeni dziki pczkom kalusowym. Ro�lina lecznicza

i trujca.


Agrofosat 360 SL, Rofosat 360 SL, Bromotril 250 SC,

Taifun 360 SL, Tomigan 250 EC.

Aminopielik D 450 SL, Aminopielik Super 464 SL,

Aminopielik Tercet 500 SL.


Ro�lina dwupienna, wieloletnia. Siewki i odrosty korzeniowe

pojawiaj si na wiosn.

SIEWKA

Li�cienie: odwrotnie jajowate, d�ugo�� 8-10 mm, nagie, zielone,

misiste, na szczycie zaokrglone, z krótkimi ogonkami (uwaga

formy z rozmna�ania wegetatywnego czsto ich nie wytwarzaj!).

ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 1-3 mm, krótka, naga, gruba,

bia�awo-zielona. Pierwsze li�cie: odwrotnie jajowate, skrtole-

g�e, z wierzchu lekko ow�osione, pod spodem popielato gsto

ow�osione, zbkowane.

RO�LINA DOROSA

Korze: silnie rozga�ziony, g�boki (2-6 m), walcowaty, zó�-

tawo-bia�y lub �ó�tawo-brunatny. odyga: wysoko�� 40-150

cm, ob�okanciasta, silnie rozga�ziona, szaro-zielona, naga lub

gór lekko ow�osiona. Li�cie: ró�nej postaci, eliptyczne lub pod�u�-

nie lancetowate, zmiennie ow�osione, z wierzchu zielone, pod

spodem popielate, silnie kol czasto zbkowane. Kwiatostan:


Ostro�e� polny - Cirsium arvense (L.) Scop.CIRAR

Nazwa zwyczajowa: Oset polny

5

koszyczek jajowato-walcowaty, oddzielne koszyczki kwiatów

prcikowych i kwiatów s�upkowych. Kwiat: kwiaty rozdzielno-

p�ciowe, purpurowo-liliowe lub ró�owo-liliowe (bardzo rzadko

bia�e). Kwitnienie: od czerwca do pa�dziernika. Owoc: nie�up-

ka, jasnobe�owa, klinowata, z pierzastym puchem kielichowym

o d�ugo�ci 20-30 mm, d�ugo�� nie�upki 2,0-3,0 mm. Nasienie:

owalne, pod�ugowate.

WYST�POWANIE

uprawy: wszystkie uprawy, miedze, przydro�a, stanowiska

ruderalne. gleby: ró�ne typy gleb z wyjtkiem najubo�szych.

SZKODLIWO�

Ostro�e� zachwaszcza wszystkie uprawy. Silnie wyczerpuje gleb

ze sk�adników pokarmowych. Ro�lina wytwarza do kilkudziesiciu

tysicy (35000) nie�upek, ale spora ich liczba jest uszkadzana przez

�yjce w koszyczkach larwy owadów. Je�eli rozmna�a si z nasion, to

w pierwszym roku tworzy jedynie rozet li�ciow. Owoce wykazuj

zró�nicowanie pod wzgldem d�ugo�ci okresu spoczynku oraz wy-

maga� termicznych i �wietlnych podczas kie�kowania. Wegetatywnie

rozmna�a si z roz�ogów, a nowe odrosty mog si tworzy� z bardzo

krótkich ich fragmentów.

CIEKAWOSTKI

Wiatr mo�e przenosi� nie�upki na odleg�o�� oko�o 500 metrów.

Pozostawione niewielkie powierzchnie rosncego ostro�nia

(4,5 m2) mog powodowa� w przysz�o�ci zachwaszczenie nawet

50 ha upraw.


Agrofosat 360 SL, Aminopielik D 450 SL, Aminopielik Super 464 SL,

Aminopielik Tercet 500 SL, Gold 450 EC, Rofosat 360 SL,

Bromotril 250 SC, Taifun 360 SL. Tomigan 250 EC.


Na polach uprawnych ro�lina jednoroczna, jara lub ozima.

Na nieu�ytkach ro�lina dwuletnia. Siewki pojawiaj� si� na wios-

n� i w jesieni.

SIEWKA

Li�cienie: eliptyczne, d�ugo�� 2-4 mm, drobne, zielone, na

szczycie zaokr�glone, z wierzchu drobno ow�osione, na krótkim

ogonku.

�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 2-3 mm, krótka, s�abo

rozwini�ta, niekiedy purpurowosina, naga.

Pierwsze li�cie: szerokojajowate, d�ugo�� 5-8 mm, krótko

ow�osione, ciemnoszare, zako�czone ma�ym dzióbkiem.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: wrzecionowaty, cienki.

�odyga: wysoko�� 15-100 cm, rozga��ziona od kwiatostanu,

prosta, szorstko ow�osiona.

Li�cie: równow�skolancetowate, d�ugo zaostrzone, szczeciniasto

ow�osione, dolne rzadko z�bkowane.


Przymiotno kanadyjskie – Conyza canadensis L. Cronquist = (Erigeron canadensis)

ERICA

6

Kwiatostan: koszyczki, drobne skupione w w�skie wiechy na

rozga��zieniach �odygi.

Kwiat: kwiaty drobne, brudnobia�e, brze�ne s�upkowe,

wewn�trzrurkowe obup�ciowe.

Kwitnienie: od czerwca do padziernika.

Owoc: nie�upka pod�ugowata, nieco sp�aszczona, pod�u�nie

lekko bruzdkowana, �ó�ta lub jasnoszara, ow�osiona puchem

kielichowym, d�ugo�� 1,0-1,5 mm.

Nasienie: pod�u�ne, jasne.

WYST�POWANIE

uprawy: wszystkie gatunki upraw polowych, ogrody, sady, ugory,

przydro�a, zr�by le�ne.

gleby: lekkie, suche, najcz��ciej piaszczyste, unika gleb wapien-

nych.

SZKODLIWO��

Przymiotno kanadyjskie jest pospolitym chwastem na ni�u

i w ni�szych partiach górskich. atwo si� rozprzestrzenia dzi�ki

lotnym nie�upkom, które rozsiewa wiatr. Do�� silnie konkuruje

z gatunkami uprawnymi o sk�adniki pokarmowe.

CIEKAWOSTKI

Ziele zawiera olejek eteryczny (do 1,7%) i � awonoidy.


Agrofosat 360 SL, Rofosat 360 SL, Taifun 360 SL,

Tomigan 250 EC.


Ro�lina jednoroczna, jara i ozima. Siewki pojawiaj� si� przede

wszystkim w jesieni oraz na wiosn�.

SIEWKA

Li�cienie: owalne lub owalno-eliptyczne, d�ugo�� 4-6 mm,

siedz�ce, mi�siste, nagie, zielone, na szczycie lekko wci�te.

�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 5-10 mm, naga, brunatno-

czerwona.

Pierwsze li�cie: pojedynczo pierzastodzielne z dwoma parami

lancetowatych odcinków, lekko ow�osione, naprzeciwleg�e.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: wrzecionowaty.

�odyga: wysoko�� 10-50 cm, okr�g�awa, silnie rozga��ziona,

przylegaj�co ow�osiona lub naga.

Li�cie: dwukrotnie pierzastosieczne, odcinki równow�skolan-

cetowate do�� odleg�e od siebie, ca�obrzegie lub z�bkowane,

mi�siste.

Kwiatostan: koszyczek.


Rumian polny - Anthemis arvensis L.ANTAR

7

Kwiat: kwiaty brze�ne j�zyczkowate bia�e, kwiaty wewn�trzne

rurkowe �ó�te, dno kwiatowe z plewinkami (przysadki kwiatowe),

wypuk�e.


Owoc: nie�upka pryzmatyczna, na szczycie lekko wkl�s�a,

z licznymi pod�u�nymi �eberkami, �ó�tawo-szara, 4-5 kanciasta,

d�ugo�� 2,0-2,5 mm.

Nasienie: nieregularne.

WYST�POWANIE

uprawy: okopowe, zbo�owe, rzepak, trwa�e u�ytki zielone, sta-

nowiska ruderalne.

gleby: ró�ne typy gleb (lekkie, �rednie, ci��kie), pospolity chwast

na ca�ym obszarze kraju.

SZKODLIWO��

Chwast wyst�puj�cy pospolicie w ró�nych uprawach, szczegól-

nie zbo�owych. Rozwija si� dobrze na glebach piaszczystych,

kwa�nych, ubogich w sk�adniki pokarmowe. Na jednej ro�linie

wytwarza kilka tysi�cy owoców o zró�nicowanej wielko�ci i okresie

spoczynku.

CIEKAWOSTKI

Rumian polny oddzia�uje na owady jako naturalny insektycyd.


Agrofosat 360 SL, Aminopielik D 450 SL, Aminopielik

Super 464 SL, Aminopielik Tercet 500 SL, Gold 450 EC,

Rofosat 360 SL,Fuego 500 SC, Kalif Mega 283 SC,

Legato Plus 600 SC, Metazanex 500 SC, Protugan 500 SC,

Taifun 360 SL, Tomigan 250 EC.


Kalif 480 EC, Panida 330 EC, Racer 250 EC, Buramet 70 WG.


Ro�lina jednoroczna, jara. Siewki pojawiaj� si� na wiosn�.

SIEWKA

Li�cienie: jajowato-eliptyczne lub jajowate, d�ugo�� 3-8mm,

lekko soczyste, siedz�ce na �odydze.

�ody�ka podli�cieniowa: cienka, d�ugo�� 10-15 mm, zielonkawa,

naga. Pierwsze li�cie: w�skolancetowate z 1-2 parami lanceto-

watych odcinków, naprzeciwleg�e, brzegiem z�bkowane.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: wrzecionowaty, w�ski.

�odyga: wysoko�� 15-40 cm, prosta lub od nasady rozga��ziona,

naga. Li�cie: dwu-, trzykrotnie pierzastodzielne, o równow�skich,

ostrych i sp�aszczonych odcinkach.

Kwiatostan: koszyczek o pustym dnie kwiatowym, umieszczony

na d�ugiej szypu�ce.

Kwiat: brze�ne kwiaty nibyj�zyczkowe, o 3 z�bkach, bia�e,

s�upkowe, wewn�trzne kwiaty rurkowe, o 5 z�bkach, �ó�te,

obup�ciowe.


Rumianek pospolity – Chamomilla recutita (L.) Rauschert = (Matricaria recutita)

MATCH

8

Kwitnienie: od maja do lipca. Owoc: nie�upka, pod�ugowato-ja-

jowata, �ó�tawo-szara, �eberkowana, ze �ci�tym wierzcho�kiem,

d�ugo�� oko�o 1,0 mm. Nasienie: owalne, �ó�tawe.

WYST�POWANIE

uprawy: zbo�a, okopowe, warzywa, stanowiska ruderalne.

gleby: gliniaste, �yzne, lekko kwa�ne, wilgotne.

SZKODLIWO��

Pospolity chwast w zachodniej Polsce, konkuruje �rednio lub

w du�ym nagromadzeniu silnie o sk�adniki pokarmowe z ga-

tunkiem uprawnym. Mo�e kie�kowa� przez ca�y rok. Jest ro�li-

n� dnia d�ugiego, im póniej wzejdzie na wiosn�, tym krótszy

ma okres wegetacji (nawet do 40 dni). Siewki jesienne mog�

zimowa� w postaci rozety. Du�a p�odno��, kilka tysi�cy nasion

o zró�nicowanym okresie spoczynku i du�ej zdolno�ci kie�kowania.

CIEKAWOSTKI

Ro�lina naga, o charakterystycznym zapachu, kwiaty zebra-

ne w wonny koszyczek o pustym dnie kwiatowym. Zawiera

0,5-1,5% olejku eterycznego, bogatego w azulen, garbniki,

�ywic�, gorycz i glikozydy � awonowe. Stosowana w lecznictwie

w postaci wysuszonych koszyczków kwiatostanowych.



Tercet 500 SL, Gold 450 EC, Bromotril 250 SC, Fuego 500 SC,

Kalif Mega 283 SC, Metazanex 500 SC, Protugan 500 SC,

Racer 250 EC, Tolurex 80 WP, Tolurex 500 SC, Tomigan 500 SC.

Afalon Dyspersyjny 450 SC, Buramet 70 WG, Goltix 700 SC,

Goltix Compact 90 WG, Kalif 480 EC, Linurex 500 SC,

Panida 330 EC.


Ro�lina jednoroczna, jara lub ozima. Siewki pojawiaj� si� maso-

wo szczególnie na wiosn�.

SIEWKA

Li�cienie: eliptyczne, d�ugo�� 5-8 mm, nagie, z wierzchu ciem-

nozielone, po�yskuj�ce, pod spodem ró�owawe, na szczycie t�pe

lub lekko zaokr�glone, z widocznym nerwem �rodkowym.

�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 5-10 mm, naga, w górze

sinawo-brunatno nabieg�a.

Pierwsze li�cie: owalne, nagie, skr�toleg�e, brzegiem z ka�dej

strony z 3-4 z�bkami, krótko zaostrzone.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: rozga��ziony z licznymi bocznymi odga��zieniami.

�odyga: wysoko�� 15-40 cm, okr�g�awa, rozga��ziona,

wzniesiona, naga lub lekko paj�czynowato ow�osiona.

Li�cie: dolne – pod�ugowato-�opatkowate, zw��aj�ce si� w ogo-

nek, ciemnozielone, pi�kowane, górne – zebrane w ró�yczkach,

pokryte cienkimi, szarymi w�oskami.


Starzec zwyczajny - Senecio vulgaris L.SENVU

9

Kwiatostan: koszyczek (zebrane w g�ste, rozga��zione wiechy).

Kwiat: kwiaty zewn�trzne j�zyczkowe – brak, kwiaty wewn�trzne

rurkowe �ó�te, obup�ciowe. Kwitnienie: od lutego do listopada,

przy �agodnych zimach przez ca�y rok. Owoc: nie�upka, pod�u-

gowata, �eberkowana, szaro-brunatna lub ciemnoszara, z �atwo

odpadaj�cym puchem kielichowym, prosta lub zagi�ta, d�ugo��

2,0-2,5. Nasienie: wyd�u�one, sp�aszczone.

WYST�POWANIE

uprawy: ogrody, okopowe, motylkowe wieloletnie, stanowiska

ruderalne.

gleby: gliniaste, próchniczne, wilgotne, zasobne w azot.

SZKODLIWO��

Chwast wschodzi przez ca�y okres wegetacyjny, daj�c kilka

pokole� w ci�gu roku. Owoce o zró�nicowanym okresie

spoczynku, mog� kie�kowa� natychmiast po dojrzeniu.

CIEKAWOSTKI

Ro�lina truj�ca, cz�� zielna zawiera alkaloidy. Podejrzewana

o w�a�ciwo�ci kancerogenne.



Super 464 SL, Aminopielik Tercet 500 SL, Buracyl 80 WP,

Rofosat 360 SL, Afalon Dyspersyjny 450 SC, Bromotril 250 SC,

Kontakttwin 191 EC, Linurex 500 SC, Mistral 70 WG,

Taifun 360 SL.

Tomigan 250 EC.


Ro�lina jednoroczna, jara. Do kie�kowania potrzebuje du�o

ciep�a, dlatego wschody pojawiaj� si� póno (po�owa maja)

i trwaj� przez ca�y okres wegetacyjny.

SIEWKA

Li�cienie: kolisto-jajowate lub jajowate, d�ugo�� 15-20 mm,

nagie, jasnozielone, po�yskuj�ce, na szczycie lekko wci�te,

trapezowate.

�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 5-10 mm, naga, niekiedy

lekko � oletowo nabieg�a, lekko bruzdkowana.

Pierwsze li�cie: jajowate, lekko ow�osione, naprzeciwleg�e,

brzegiem falisto wr�bne, na szczycie zaostrzone.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: palowy rozga��ziony, z licznymi bocznymi odga��zieniami.

�odyga: wysoko�� 10-70 cm, okr�g�awa, silnie rozga��ziona,

przylegaj�co ow�osiona.

Li�cie: dolne – jajowate, naprzeciwleg�e, ogonkowe, górne

– lancetowate, lekko ow�osione, jasnozielone, z�bkowane.

Kwiatostan: koszyczki na d�ugich szypu�kach zebrane w balda-

chokszta�tne kwiatostany.


ó�tlica drobnokwiatowa - Galinsoga parvi� ora Cav.GASPA

10

Kwiat: kwiaty brze�ne j�zyczkowate bia�e (zwykle 5), kwiaty

wewn�trzne rurkowe �ó�te (35-40).

Kwitnienie: od czerwca do jesiennych przymrozków.

Owoc: nie�upka, omszona, czterokanciasta, czarna, d�ugo�� do

oko�o 1,7 mm.

Nasienie: okr�g�awe, czarne.

WYST�POWANIE

uprawy: ogrody, okopowe, rzadziej zbo�owe, stanowiska rude-

ralne.

gleby: gliniaste oraz lekkie, próchniczne, zasobne w azot.

SZKODLIWO��

W sprzyjaj�cych warunkach mo�e wyda� kilka pokole� w ci�gu

lata. Jedna ro�lina wydaje bardzo du�o owoców (do 300.000 szt.).

Wypielona, a niesprz�tni�ta z pola, szybko ukorzenia si� ponow-

nie, tworz�c korzenie przybyszowe na p�dach. Bardzo wra�liwa

na niskie temperatury – ginie przy pierwszych przymrozkach.

CIEKAWOSTKI

Nasiona dojrzewaj� nawet po wyrwaniu ro�liny z gleby, s�

wytrzyma�e na mróz i zachowuj� zdolno�� kie�kowania przez

d�ugie lata.



Super 464 SL, Aminopielik Tercet 500 SL, Buramet 70 WG,

Rofosat 360 SL, Afalon Dyspersyjny 450 SC, Bromotril 250 SC,

Domino 700 SC, Fuego 500 S.C., Galigan 250 EC, Goltix 700 SC,

Goltix Compact 90 WG, Kontakttwin 191 EC, Linurex 500 SC,

Metazanex 500 SC, Racer 250 EC, Taifun 360 SL.

Mistral 70 WG, Tomigan 250 EC.


Ro�lina trwa�a. Siewki pojawiaj� si� na wiosn�.

SIEWKA

Li�cienie: równow�skie, bardzo w�skie, nitkowate, w nasadzie

zro�ni�te, d�ugo�� 35-75 mm, nagie, zielone.

�ody�ka podli�cieniowa: ob�a, d�ugo�� 7-9 mm, czerwonawo

nabieg�a, naga.

Pierwsze li�cie: lancetowate, skr�toleg�e, na szczycie zaostrzone,

lekko pokryte cienkimi w�oskami.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: g�ówny wrzecionowaty, krótki, gruby, wtóry korze�

miote�kowaty.

�odyga: wysoko�� 10-60 cm szypu�ki kwiatostanowe.

Li�cie: lancetowate, zebrane w rozet�, na brzegach delikat-

nie �amane, ciemnozielone, ogonki li�ciowe, zwykle czerwono

nabieg�e.

Kwiatostan: k�os szczytowy, bardzo g�sty, jajowato pod�ugowaty.

Kwiat: suchob�oniaste kwiaty, jasnobrunatnej lub brunatnej

barwy.

Rodzina: BabkowatePlantaginaceae

Babka lancetowata – Plantago lanceolata L.PLALA

11

Kwitnienie: od maja do wrze�nia.

Owoc: torebka dwunasienna, w dolnej cz��ci z wieczkiem,

d�ugo�� 3,0-4,0 mm.

Nasienie: owalne lub jajowato-eliptyczne, jasno- lub ciemno-

brunatne, g�adkie, po�yskuj�ce, d�ugo�� 2,3-2,8 mm.

WYST�POWANIE

uprawy: koniczyny, lucerny, len, zbo�a jare i ozime, pastwiska

i ��ki, nieu�ytki.

gleby: ró�ne, lekkie i ci��kie.

SZKODLIWO��

Na polach uprawnych jest chwastem szczególnie uci��liwym

w rzadkich koniczynach i lucernach, w których zwykle wyst�puje

masowo. Nasiona utrzymuj� zdolno�� kie�kowania przez kilka

lat i kie�kuj� g�ównie wiosn�.

CIEKAWOSTKI

Li�cie zawieraj� �luz, glikozyd aukubin�, potas i kwas cytrynowy.

Jest stosowana w lecznictwie ludowym.


Agrofosat 360 SL, Rofosat 360 SL, Taifun 360 SL.


Ro�lina trwa�a, na polach uprawnych tak�e jednoroczna.

Siewki pojawiaj� si� z ko�cem maja.

SIEWKA

Li�cienie: eliptyczne, pod�ugowate, d�ugo�� 4-5 mm, na wierz-

cho�ku zaokr�glone lub t�po zw��one, zwykle nagie, zielone.

�ody�ka podli�cieniowa: krótka, d�ugo�� 1-3 mm, brunatnawa,

naga.

Pierwsze li�cie: dwa lub jeden eliptyczne, skr�toleg�e, zielone,

zwykle nagie, ca�obrzegie, trójnerwowe, na rynienkowatych

ogonkach.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: wi�zkowy z du�� ilo�ci� korzeni przybyszowych, zro�-

ni�ty z k��czem.

�odyga: wysoko�� 10-40 cm szypu�ki kwiatostanowe, z krótkim

pionowym k��czem.

Li�cie: szeroko jajowate lub eliptyczne, zebrane w ró�yczk�, t�pe

lub zaostrzone, na brzegach delikatnie z�bkowane, ciemnozie-

lone, trój- – dziewi�cionerwowe, na rynienkowatych ogonkach.


Babka zwyczajna – Plantago maior L.PLAMA

12

Kwiatostan: k�os, ob�y, wyd�u�ony, zw��aj�cy si� ku szczytowi,

szypu�ki kwiatostanowe d�ugo�ci li�ci.

Kwiat: �ó�to-bia�awej lub zielono-brunatnej barwy, drobny,

z ciemno� oletowymi lub brudno�ó�tymi pylnikami.


Owoc: torebka, otwieraj�ca si� wieczkiem, zawiera 4-16 nasion,

d�ugo�� 3,0-4,0 mm.

Nasienie: zmiennego kszta�tu, owalne, pod�ugowate, klino-

wate, ciemnooliwkowe lub brunatne, pomarszczone, d�ugo��

1,0-1,7 mm.

WYST�POWANIE

uprawy: koniczyny, lucerny, pastwiska i ��ki, sady, nieu�ytki.

gleby: ró�ne, szczególnie preferuje wilgotne i �yzne.

SZKODLIWO��

Na polach uprawnych jest chwastem szczególnie uci��li-

wym w rzadkich koniczynach i lucernach. Nasiona utrzymuj�

zdolno�� kie�kowania przez kilka lat i kie�kuj� g�ównie wiosn�.

CIEKAWOSTKI

Jest powszechnie stosowana w lecznictwie ludowym.





Ro�lina jednoroczna lub dwuletnia, na polach uprawnych jara

lub ozima. Siewki pojawiaj� si� g�ównie na wiosn�.

SIEWKA

Li�cienie: pod�u�nie eliptyczne, d�ugo�� 3-4 mm, na szczycie

zaokr�glone, na krótkich ogonkach, ciemnozielone, lub czerwo-

nawo nabieg�e, nieco soczyste.

�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 4-5 mm, s�abo rozwini�ta,

krótka, cienka, do�em bia�awa, w górze brunatnoczerwono

nabieg�a.

Pierwsze li�cie: pierwszy li�� owalny, na szczycie z drobnym

wci�ciem, pokryty w�oskami, z ogonkiem dwukrotnie d�u�szym

od blaszki li�ciowej.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: palowy, rozga��ziony.

�odyga: wysoko�� 5-30 (40) cm, rozga��ziona, rozes�ana lub

podnosz�ca si�, wraz z li��mi kosmato, szaro ow�osiona.

Rodzina: Bobowate (Motylkowate)Fabaceae (Papilionaceae)

Koniczyna polna – Trifolium arvense L.TRFAR

Nazwa zwyczajowa: Kotki

13

Li�cie: trójblaszkowe, o listkach pod�ugowato sercowatych,

lekko z�bkowanych, pokrytych rzadkimi w�oskami, �rodkowy

listek wi�kszy od bocznych.

Kwiatostan: g�ówka, pó�kolista, ustawiona po jednej na ga��z-

kach p�dów, kosmato ow�osiona, cz�sto czerwono nabieg�a.

Kwiat: czerwony, ró�owy lub prawie bia�y, korona kwiatu bardzo

drobna.

Owoc: str�k, drobny, cz�sto otulony kielichem.

Nasienie: kulistojajowate lub jajowate, jasno�ó�te, zielono�ó�te

lub brunatne, o s�abym po�ysku, d�ugo�ci oko�o 1,0 mm.

WYST�POWANIE

uprawy: zbo�a, motylkowate drobnonasienne, ��ki, zaro�la.

gleby: piaszczyste, piaszczysto-gliniaste, suche wzgórza,

stanowiska ubogie w wap�.

SZKODLIWO��

Jako ro�lina motylkowa jest do pewnego stopnia po�yteczna,

gdy� u�ynia gleb� i ma pewn� warto�� pastewn� (w s�omach

zbó�), w koniczynach niepo��dana ze wzgl�du na zanieczysz-

czenie nasion.

CIEKAWOSTKI

Ziele koniczyny polnej stosowano w zio�olecznictwie ludowym.


Ro�lina jednoroczna, jara lub ozima. Siewki pojawiaj� si�

w jesieni i na wiosn�.

SIEWKA

Li�cienie: niewidoczne (pozostaj� w nasieniu), kie�kuje hypoge-

icznie.

�ody�ka podli�cieniowa: niewidoczna.

Pierwsze li�cie: pierwszy li�� o jednej parze listków,

kszta�tu owalnego, ca�obrzegie, dalsze li�cie parzystopierzaste,

o 3-5 parach równow�skich listków, na wierzcho�ku zw��one

w w�s czepny.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: palowy, rozwidlony.

�odyga: wysoko�� 20-60 cm, naga, cienka, wij�ca si�, silnie

rozga��ziona.

Li�cie: parzystopierzaste, o 3-8 parach równow�skich

listków, na szczycie zako�czone w�sem czepnym, z przylistkami

ca�obrzegimi.


Wyka czteronasiennaVicia tetrasperma (L.) Schreb.

VICTE

14

Kwiatostan: grono, 1-2 kwiatkowe.

Kwiat: kwiaty drobne, bia�awe lub bia�oliliowe, z �y�kami ole-

towymi.

Kwitnienie: od maja do pocz�tku wrze�nia.

Owoc: str�k, równow�ski, zwykle nagi i g�adki, s�omiasto�ó�ty

lub �ó�tawobr�zowy, czteronasienny.

Nasienie: kuliste, o powierzchni matowej, czarnobrunatne,

plamiste, o odcieniu zielonkawym, �rednica 1,6-2,2 mm.

WYST�POWANIE

uprawy: zbo�owe, okopowe, len, koniczyny, cz�sto z innymi

gatunkami wyki, stanowiska ruderalne.

gleby: piaszczyste, lekkie, przewiewne, ubogie w wap�.

SZKODLIWO��

Wyst�puje jako chwast segetalny w uprawach zbó� powoduj�c

zwi�kszone wyleganie �anu i utrudniaj�c zbiór mechaniczny.

Nasiona dojrzewaj� zwykle przed zbiorem ro�liny uprawnej.

Cz�sto kie�kuje dopiero w drugim lub trzecim roku po sprzyjaj�-

cych jej wschodom zabiegom uprawowym.

CIEKAWOSTKI

Dobra ro�lina pastewna dla ró�nych gatunków zwierz�t.


Tomigan 250 EW.



przede wszystkim w oziminach.

SIEWKA


icznie.


Pierwsze li�cie: 2 pierwsze li�cie parzystopierzaste, o 2 pa-

rach pod�ugowatych, równow�skich listkach, na wierzcho�ku

zw��one w krótki w�s czepny.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: palowy, rozga��ziony.

�odyga: wysoko�� 20-80 cm, cienka, czworokanciasta, le��-

ca lub podnosz�ca si�, od nasady rozga��ziona, cz�sto lekko

ow�osiona.

Li�cie: parzystopierzaste, o 4-10 parach równow�skich listków,

na szczycie zako�czone w�sem czepnym.

Kwiatostan: grono, 2-10-kwiatkowe.


Wyka drobnokwiatowa – Vicia hirsuta (L.) GrayVICHI

Nazwa zwyczajowa: Wyka szorstka

15

Kwiat: kwiaty drobne, b��kitne lub bia�awe.

Kwitnienie: od czerwca do sierpnia.

Owoc: str�k, pod�ugowaty, rombowaty, brunatny lub czarny,

zwykle ow�osiony, krótki, zwykle dwunasienny.

Nasienie: prawie kuliste, nieco sp�aszczone, g�adkie, lekko

l�ni�ce, brunatno-zielone, czarno plamiste, �rednica oko�o

2,5 mm.

WYST�POWANIE

uprawy: zbo�owe, okopowe, len, koniczyny, stanowiska ruderal-

ne, brzegi wód.

gleby: piaszczyste lub piaszczysto-gliniaste, lekkie, przewiewne,

ubogie w wap�.

SZKODLIWO��

Oplataj�c ro�liny uprawne, ogranicza dost�p �wiat�a, powoduje

zwi�kszone wyleganie �anu i utrudnia zbiór. Nasiona przez wiele

lat mog� pozostawa� w g��bszych warstwach gleby, nie trac�c

si�y kie�kowania.

CIEKAWOSTKI

Nasiona s� odporne na dzia�anie soków trawiennych zwierz�t.


Aminopielik 720 SL, Aminopielik Standard 600 SL,

Tomigan 250 EW.


Ro�lina trwa�a, wieloletnia. Siewki, barwy ciemnozielonej, poja-

wiaj� si� na wiosn�.

SIEWKA


icznie.


Pierwsze li�cie: pierwsze trzy li�cie normalnie rozwini�te

z jedn� par� listków równow�sko lancetowatych, na szczycie

z niedu�ym ostrzem.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: palowy, silny.

�odyga: wysoko�� 30-100 cm, �eberkowana, cienka, w�t�a,

przylegaj�co z rzadka ow�osiona, wij�ca i pn�ca si�.

Li�cie: od 4. li�cia parzystopierzaste, o 6-10 parach równow�-

skich lub pod�ugowatych listków, na szczycie zako�czone w�-

sem czepnym, z ca�obrzegimi przylistkami.

Kwiatostan: grono, g�ste, jednostronne, 20-40 kwiatów.


Wyka ptasia – Vicia cracca L.VICCR

Nazwa zwyczajowa: Wyka wi�zo�ka

16

Kwiat: kwiaty o �agielku tak d�ugim, jak ludzki paznokie�,

niebieskie i niebiesko- oletowe.


Owoc: str�k pod�ugowato rombowaty, brunatny, sp�aszczony,

zawieraj�cy 4-5 nasion.

Nasienie: prawie kuliste, ciemnoszaro-zielone lub ciemnobru-

natne, z widocznym 2-3 mm znaczkiem i ciemnym marmurkowym

rysunkiem, �rednica oko�o 2,0-3,5 mm.

WYST�POWANIE

uprawy: zbo�owe, okopowe, ��ki, lasy, stanowiska ruderalne.

gleby: gliniaste, próchniczne, wapienne.

SZKODLIWO��

Wyka ptasia w stanie dzikim wyst�puje na ��kach, w zaro�lach

i na miedzach. W uprawach pospolita na ca�ym ni�u i w górach.

Oplata ro�liny gatunków uprawnych, powoduj�c zwi�kszone

wyleganie ro�lin.

CIEKAWOSTKI

Nasiona zawieraj� glikozyd cyjanogenny, mog� by� toksyczne

dla zwierz�t, a szczególnie dla koni.


Aminopielik D 450 SL, Aminopielik Tercet 500 SL,

Tomigan 250 EW.


Ro�lina na polach uprawnych jednoroczna, jara lub ozima.

Siewki rozwijaj� si� wcze�nie na wiosn�.

SIEWKA

Li�cienie: nerkowate, w nasadzie sercowate, d�ugo�� 4-6 mm,

na szczycie z szerokim wci�ciem, na d�ugich, do�em czerwona-

wo nabieg�ych ogonkach, na wierzcho�ku z drobnym guzkiem

w p�ytkim wci�ciu.

�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 8-10 mm, naga lub w górze

omszona, brunatno lub czerwono nabieg�a.

Pierwsze li�cie: pierwszy i drugi li�� d�oniasto-7-dzielny, d�onia-

sto klapowany, z widocznym d�oniastym unerwieniem, blaszki

i ogonki pokryte g�sto odstaj�cymi w�oskami.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: wrzecionowaty, lekko rozga��ziony.

�odyga: wysoko�� 10-50 cm, rozga��ziona, zwykle rozes�ana,

krótko ow�osiona, w górze cz�sto czerwono nabieg�a.

Rodzina: BodziszkowateGeraniaceae

Gatunek Bodziszek drobny Geranium pusillum Burm. f. ex L.

GERPU

17

Li�cie: d�oniasto-5-9-dzielne, w zarysie okr�g�awe lub nerkowa-

te, na obu stronach g�sto ow�osione, czasami ca�e czerwono

nabieg�e.

Kwiatostan: baldachokszta�tny.

Kwiat: kwiaty w k�tach li�ci, jasno oletowe lub bladopurpurowe,

szypu�ki kwiatowe po przekwitnieniu odgi�te w dó�.


Owoc: roz�upnia, jajowata, z ma�ym dzióbkiem, rozpadaj�ca

si� na 5 cz��ci, przylegle ow�osiona, �ó�tawo-brunatna, d�ugo��

1,5-2,0 mm.

Nasienie: jajowate, g�adkie, �ó�tawo-brunatne.

WYST�POWANIE

uprawy: zbo�a, okopowe, pastewne, ogrody, koniczyny, lucerny,

stanowiska ruderalne.

gleby: piaszczysto-gliniaste, suche, zasobne w sk�adniki

pokarmowe.

SZKODLIWO��

Gatunek �rednio intensywnie wyczerpuje gleb� ze sk�adników

pokarmowych. Mo�e tworzy� formy dwuletnie.

CIEKAWOSTKI

Ro�lina zawiera garbniki, silnie pachn�ca.


Agrofosat 360 SL, Rofosat 360 SL, Legato Plus 600 SC,

Taifun 360 SL.


Ro�lina jednoroczna, jara lub ozima. Siewki pojawiaj� si� jesie-

ni� i na wiosn�, szczególnie licznie na glebach piaszczystych.

SIEWKA

Li�cienie: w zarysie jajowate, w nasadzie sercowate, d�ugo��

7-8 mm, 2-3-(4)-klapowe, boczne klapy okr�g�e, lekko omszone.

�ody�ka podli�cieniowa: walcowata, d�ugo�� 10-15 mm, blado-

zielona, w górze zwykle omszona.

Pierwsze li�cie: dwukrotnie pierzastosieczne, o zarysie trójk�tnym,

skr�toleg�e, li�cie i ogonki pokryte drobnymi, bia�awymi w�oska-

mi, unerwienie niewyrane, cz�sto czerwono nabieg�e.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: wrzecionowaty, cienki, bia�awy, rozga��ziony.

�odyga: wysoko�� 10-50 cm, od do�u rozga��ziona, wzniesiona

lub podnosz�ca si�, ow�osiona, do�em zwykle czerwono nabie-

g�a, u góry lekko gruczo�owata.

Li�cie: pierzastosieczne, odcinki g��boko powcinane, siedz�ce,

naprzeciwleg�e lub skr�toleg�e.


Iglica pospolita – Erodium cicutarium L.EROCI

Nazwa zwyczajowa: Bociany

18

Kwiatostan: baldach, na d�ugiej szypu�ce.

Kwiat: liliowy lub bladopurpurowy, górny z ja�niejsz� lub ciem-

niejsz� plamk�.

Kwitnienie: od kwietnia do wrze�nia.

Owoc: roz�upnia, 5-dzielna, wrzecionowata, na powierzchni

drobno brodawkowana, ciemnobrunatna, z�ocisto ow�osiona,

z dzióbkiem, d�ugo�� bez o�ci oko�o 6,0 mm.

Nasienie: walcowate, pod�u�ne, g�adkie, czerwono-brunatne.

WYST�POWANIE

uprawy: zbo�owe, okopowe, koniczyny, miedze, rowy.

gleby: piaszczyste, l�ejsze gliniaste, zakwaszone gliniaste.

SZKODLIWO��

Kie�kuje i rozwija si� przez ca�y sezon wegetacyjny w ka�dych

warunkach pogodowych.

CIEKAWOSTKI

Ro�lina lecznicza, rozsiewa si� dzi�ki dzióbkom (zdrewnia�e

szyjki s�upka), zwijaj�cym si� �limakowato przy zmianie wilgot-

no�ci powietrza i gleby. Dawniej wykorzystywana do mierzenia

wilgotno�ci powietrza.



g�ównie na wiosn� i na jesieni.

SIEWKA

Li�cienie: lancetowate, d�ugo�� 10-15 mm, nagie, sinawo-zielone, na

szczycie ostro zaostrzone, w dole zw��one przechodz�ce w rynien-

kowaty ogonek.

�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 10-15 mm, naga, oletowo

nabieg�a.

Pierwsze li�cie: pierwsze dwa li�cie dwukrotnie d�oniasto

trójsieczne, naprzemianleg�e.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: wrzecionowaty, bia�awy lub brunatnawo-�ó�ty, ma�o

rozga��ziony.

�odyga: wysoko�� 10-50 cm, kanciasta, silnie rozga��zio-

na, wzniesiona, naga, czasem czerwonawo nabieg�a, pokryta

niebieskozielonym nalotem.

Li�cie: dwu-, trzykrotnie pierzastosieczne, �atki ko�cowe równo-

w�sko lancetowate, sinawozielone lub sine.

Rodzina: DymnicowateFumariaceae

Dymnica pospolita – Fumaria of� cinalis L.FUMOF

19

Kwiatostan: grono.

Kwiat: kwiaty grzebieniaste, czerwone, ró�owe lub purpurowe,

na szczycie ciemniejsze.

Kwitnienie: od ko�ca kwietnia do sierpnia.

Owoc: drobna kulista nie�upka, lekko sp�aszczona, na szczycie

wkl�s�a, d�ugo�� oko�o 2,0 mm.

Nasienie: owalne.

WYST�POWANIE

uprawy: okopowe, rzadziej zbo�owe, str�czkowe, len, ogrody.

gleby: gliniaste, wilgotne, próchniczne, zasobne w azot.

SZKODLIWO��

Wyst�puje na stanowiskach wilgotnych i zasobnych w sk�adniki

pokarmowe. Ze wzgl�du na woskowy nalot trudniejsze zwalcza-

nie herbicydami.

CIEKAWOSTKI

Ro�lina lecznicza. Mo�e by� traktowana jako gatunek wskani-

kowy (wysoka sprawno�� roli).


Aminopielik Tercet 500 SL, Buracyl 80 WP, Buramet 70 WG,


Kontakttwin 191 EC, Protugan 500 SC, Racer 250 EC.


Tomigan 250 EC.

Rodzina: DymnicowateFumariaceae

Ro�lina jednoroczna, ozima lub jara. Siewki pojawiaj� si� na

jesieni, jak i na wiosn�.

SIEWKA

Li�cienie: jajowate, d�ugo�� 4-5 mm, w nasadzie zaokr�glone,

nagie, z wierzchu zielone, pod spodem oletowo nabieg�e, z obu

stron sko�nie �ci�te (trudne do odró�nienia), �ukowato unerwio-

ne. �ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 3-8 mm, naga, zielonkawa

w górze oletowo nabieg�a. Pierwsze li�cie: okr�g�awo-jajowa-

te, skr�toleg�e, nagie lub lekko ow�osione, z dwoma widocznymi

wci�ciami (karbami) po bokach, na szczycie zaokr�glone.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: palowy, wrzecionowaty. �odyga: wysoko�� 10-30 cm, pro-

sta lub rozga��ziona, podnosz�ca lub rozes�ana, mo�e dorasta�

nawet do 60-80 cm. Li�cie: dolne – jajowate, naprzeciwleg�e,

górne – lancetowate, z charakterystycznymi d�ugimi przylistka-

mi (cz��ci podpieraj�ce li�� o takiej samej wielko�ci jak li��), na

brzegach karbowane.

Rodzina: Fio�kowateViolaceae

Fio�ek polny – Viola arvensis MurrayVIOAR

Nazwa zwyczajowa: Bratek polny

20

Kwiatostan: brak. Kwiat: kwiaty pojedyncze na d�ugich szypu�-

kach, grzbieciste z prost� ostrog�, bia�o-�ó�te z lekkim odcie-

niem oletowym, dzia�ki kielicha d�u�sze od p�atków korony.

Kwitnienie: od kwietnia do wrze�nia. Owoc: torebka, trójko-

morowa, p�kaj�ca pod�u�nie klapami. Nasienie: ciemno�ó�te

lub jasnobrunatne, pod�u�nie jajowate, po�yskuj�ce, d�ugo��

1,5-1,8 mm.

WYST�POWANIE

uprawy: zbo�owe, okopowe, str�czkowe, rzepak, ogrody,

przydro�a. gleby: ró�ne typy gleb, gatunek bardzo plastyczny.

SZKODLIWO��

Fio�ek zachwaszcza wi�kszo�� upraw, zw�aszcza ozimych (zbo-

�a, rzepak). Nasila si� w p�odozmianie z wysokim udzia�em zbó�

i w monokulturze. Licznie i d�ugo zalegaj�ce w glebie nasiona

utrzymuj� wysok� zdolno�� kie�kowania.

CIEKAWOSTKI

Torebki, p�kaj�c, wyrzucaj� dojrza�e nasiona na du�e odleg�o-

�ci, ponadto nasiona s� przenoszone przez mrówki. Cz�� zielna

ro�liny zawiera glikozyd – wiolakwercytryn� oraz witamin� C,

barwi na �ó�to, nasiona zawieraj� do 38% t�uszczu.


Agrofosat 360 SL, Buramet 70 WG, Rofosat 360 SL,

Bifenix N 499 SC, Goltix Compact 90 WG, Taifun 360 SL,

Kontakttwin 191 EC, Mistral 70 WG.

Afalon Dyspersyjny 450 SC, Tomigan 250 EC,

Kalif Mega 283 SC, Linurex 500 SC, Metazanex 500 SC,

Panida 330 EC, Racer 250 EC, Aminopielik Tercet 500 SL,

Buracyl 80 WP, Gold 450 EC.

Rodzina: Fio�kowateViolaceae

Ro�lina dwupienna, jednoroczna, dwuletnia lub rzadziej

wieloletnia. Siewki pojawiaj� si� na wiosn�. Do pe�nego rozwoju

potrzebuje najcz��ciej dwóch okresów wegetacyjnych.

SIEWKA

Li�cienie: eliptyczne lub odwrotnie jajowate, d�ugo�� 5-9 mm,

nagie, zielone, niewyranie zaostrzone, z nasad� zw��on�,

zbiegaj�c� w krótki ogonek, widoczny tylko nerw �rodkowy.

�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 3-5 mm, naga, bladozielona.

Pierwsze li�cie: pod�ugowato eliptyczne i szeroko eliptyczne,

naprzeciwleg�e, na szczycie t�po zw��one i zako�czone dziób-

kowatym drobnym ostrzem, zebrane w ró�yczk�.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: palowy, rozga��ziony, bia�o-�ó�ty.

�odyga: wysoko�� 30-100 cm, rozga��ziona od podstawy, mi�k-

ko ow�osiona, w górze lepka, wzniesiona.

Li�cie: dolne – odwrotnie jajowate, górne – lancetowate lub

owalno-lancetowate, zaostrzone, zw��aj�ce si� w ogonek, na-

przeciwleg�e, krótko, mi�kko ow�osione.

Rodzina: GodzikowateCaryophyllaceae

Bniec bia�y – Melandrium album (Mill.) GarckeMELAL

Nazwa zwyczajowa: Godzieniek bia�y

21

Kwiatostan: wierzchotka dwuramienna.

Kwiat: ro�lina dwupienna, kwiaty bia�e, du�e, gruczo�owato

omszone, kielich kwiatów m�skich rurkowy, �e�skich rozd�ty.


Owoc: torebka, owalna, jednokomorowa, otwieraj�ca si� na

szczycie z 10 z�bkami.

Nasienie: nerkowate o grzbiecie wypuk�ym, wyranie brodawko-

wate, popielate lub szare, matowe, d�ugo�ci 1,0-1,5 mm.

WYST�POWANIE

uprawy: zbo�owe, okopowe, koniczyny, lucerny, ��ki, ogrody,

rowy, miedze, zaro�la, nieu�ytki.

gleby: ró�ne, �yzne, próchniczne, zasobne w azot.

SZKODLIWO��

Wschody spotyka si� w ró�nych uprawach, ale w pe�ni rozwija

si� g�ównie w koniczynach, lucernach i na ��kach. Nasiona kie�-

kuj� w powierzchniowej warstwie gleby. Szkodliwo�� rednia.

CIEKAWOSTKI

Rozmna�a si� za pomoc� nasion oraz p�czków przybyszowych

na szyjkach bia�o-�ó�tych korzeni.



Aminopielik Tercet 500 SL, Gold 450 EC.

Rodzina: GodzikowateCaryophyllaceae

Ro�lina jednoroczna, jara lub ozima. Siewki wyst�puj� w zasie-

wach w ka�dej porze roku.

SIEWKA

Li�cienie: lancetowate, d�ugo�� 5-7 mm, ow�osione, zielone, na

szczycie ostre, u nasady zaokr�glone.

�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 5-10 mm, naga, zielonkawa,

przechodz�ca w cienki korzonek.

Pierwsze li�cie: szerokojajowate, nagie, ciemnozielone, naprze-

ciwleg�e, na szczycie z drobnym ostrzem.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: cienki, w�t�y.

�odyga: wysoko�� 5-40 cm, cienka, rozes�ana, jednoszeregowo

ow�osiona, zakorzeniaj�ca si� w w�z�ach.

Li�cie: dolne i �rodkowe – jajowate, ogonkowe, naprzeciwleg�e,

górne – siedz�ce, nagie lub lekko ow�osione, naprzeciwleg�e.

Kwiatostan: dwuramienna wierzchotka.

Kwiat: kwiaty drobne, bia�e, na d�ugich szypu�kach.

Kwitnienie: ca�y rok z wyj�tkiem okresów mro�nych.

Rodzina: Go�dzikowateCaryophyllaceae

Gwiazdnica pospolita – Stellaria media (L.) Vill.STEME

22

Owoc: torebka, pod�ugowata, p�kaj�ca od nasady 6 otworkami.

Nasienie: okr�g�awe lub nerkowate, sp�aszczone, ciemnobru-

natne, matowe, na powierzchni brodawkowate w kszta�cie

gwiazdki, �rednica 1,0-1,3 mm.

WYST�POWANIE

uprawy: wszystkie uprawy, szczególnie okopowe, warzywa.

gleby: ró�ne typy gleb, wilgotne, zasobne w azot – gatunek azo-

tolubny.

SZKODLIWO��

Uci��liwy chwast odznaczaj�cy si� szybkim rozwojem i du��

�ywotno�ci�. Szczególnie ob cie rozrasta si� w latach o du�ej

sumie opadów, tworz�c p�askie k�py. Rozmna�a si� z nasion

i z cz��ci �odyg (np. po pieleniu). W ci�gu lata mo�e wyda�

2-3 pokolenia. Jedna ro�lina wydaje oko�o 1000 nasion.

CIEKAWOSTKI

Cz�� zielna zawiera saponiny, mo�e by� wykorzystywana jako

pasza zielona dla zwierz�t domowych i drobiu, zwi�ksza mlecz-

no�� krów, kóz i owiec. Ro�lina miododajna.



Super 464 SL, Aminopielik Tercet 500 SL, Buracyl 80 WP,

Buramet 70 WG, Gold 450 EC, Rofosat 360 SL, Trifsan 480 EC,

Afalon Dyspersyjny 450 SC, Arrow 240 EC, Domino 700 SC,

Fuego 500 SC, Goltix Compact 90 WG, Kalif 480 EC,

Kalif Mega 283 SC, Kontakttwin 191 EC, Linurex 500 SC,

Metazanex 500 SC, Mistral 70 WG, Panida 330 EC,

Protugan 500 SC, Racer 250 EC, Tolurex 80 WP,

Tolurex 500 SC, Taifun 360 SL.

Bromotril 250 SC.


Ro�lina jednoroczna, ozima lub jara. Siewki pojawiaj� si�

najliczniej na jesieni, a niekiedy tak�e na wiosn�.

SIEWKA

Li�cienie: owalne lub pod�ugowate, d�ugo�� 20-30 mm, nierów-

ne pod wzgl�dem wielko�ci, pod�u�ne, z wierzcho�kiem zaokr�-

glonym, pochwiasto z��czone w ogonki.

�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 10-25 mm, bladozielona.

Pierwsze li�cie: lancetowate lub pod�ugowate, naprzeciwleg�e,

ostre na szczycie, w dole ogonki szerokie, prawie oskrzydlone.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: wrzecionowaty, lekko rozga��ziony.

�odyga: wysoko�� 10-100 cm, szara, wyprostowana, mi�kko

d�ugo ow�osiona, gór� rozga��ziona, szaro ow�osiona.

Li�cie: równow�sko lancetowate, naprzeciwleg�e, ostro zako-

czone, ow�osione.

Kwiatostan: brak.

Kwiat: kwiaty pojedyncze na d�ugich szypu�kach, purpurowe

i oletowe.


K�kol polny – Agrostemma githago L.AGOGI

23

Kwitnienie: od czerwca do pocz�tku sierpnia.

Owoc: torebka, otwiera si� 5 z�bkami, zawiera do 40 nasion.

Nasienie: nerkowate, czasem kuliste, czworo�cienne, ciem-

nobrunatne lub czarne, g�sto pokryte ostrymi wyrostkami,

d�ugo�� 2,5-3,5 mm.

WYST�POWANIE

uprawy: zbo�a (szczególnie �yto).

gleby: ró�ne typy gleb, zarówno ci��sze, jak i lekkie.

SZKODLIWO��

K�kol jest pospolitym chwastem zbó� ozimych i jarych. Dojrze-

wa razem ze zbo�ami i dlatego dostaje si� do materia�u siewne-

go. Nasiona k�kolu stosunkowo szybko trac� swoj� �ywotno��

w oborniku i w glebie.

CIEKAWOSTKI

Nasiona k�kolu zawieraj� truj�c� saponin� i gitagin�. Przy du-

�ym zanieczyszczeniu ziarna nadaj� m�ce silne zabarwienie

i nieprzyjemny gorzki smak.


Ro�lina jednoroczna, jara. Siewki pojawiaj� si� na wiosn�

w maju i w czerwcu.

SIEWKA

Li�cienie: równow�skie, d�ugo�� 8-25 mm, nitkowate, zro�ni�te

u do�u podstawami, nagie, zielone, na szczycie t�po zakoczone.

�ody�ka podli�cieniowa: ob�a, d�ugo�� 5-10 mm, nitkowata,

zielonkawa lub brunatno-czerwona.

Pierwsze li�cie: parami naprzemianleg�e, prawie nitkowate, na

górnej stronie wypuk�e, na dolnej z pod�u�n� bruzdk�, skupione

w niby-okó�ku.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: wrzecionowaty, rozwidlony.

�odyga: wysoko�� 10-60 cm, wyprostowana lub wznosz�ca,

od nasady rozga��ziona, gruczo�owato ow�osiona, lepka.

Li�cie: nitkowate, pod spodem z wyra�na bruzdk�, ciemnozielo-

ne, zebrane w okó�ki, mi�siste, lepkie.

Kwiatostan: wierzchotka dwuramienna.

Kwiat: drobne kwiaty, bia�e, na d�ugich, cienkich szypu�kach.


Sporek polny – Spergula arvensis L.SPRAR

24

Kwitnienie: od lipca do wrze�nia.

Owoc: torebka, p�kaj�ca, zawieraj�ca liczne drobne nasiona.

Nasienie: kuliste, sp�aszczone, czarne z bia�aw� b�oniast� ob-

wódk�, drobne brodawki na powierzchni, �rednica 1,0 mm.

WYST�POWANIE

uprawy: zbo�a jare, ozime, okopowe.

gleby: lekkie, piaszczyste, bardzo s�abe, preferuje wilgotne,

zw�aszcza kwa�ne, (ro�lina wska�nikowa).

SZKODLIWO��

Gatunek o du�ej zdolno�ci adaptacyjnej, wyst�puje w ró�nych

formach ekologicznych. Nasiona zachowuj� zdolno�� kie�kowa-

nia przez wiele lat.

CIEKAWOSTKI

Dawniej uprawiany jako ro�lina paszowa. Ch�tnie zjadany przez

zwierz�ta.



Aminopielik Tercet 500 SL, Afalon Dyspersyjny 450 SC,

Fuego 500 SC, Linurex 500 SC, Metazanex 500 SC,

Panida 330 EC, Tolurex 80 WP, Tolurex 500 SC.

Protugan 500 SC, Tomigan 250 EC.


Ro�lina jednoroczna, ozima lub jara. Siewki pojawiaj� si�

jesieni�.

SIEWKA

Li�cienie: jajowato-eliptyczne lub eliptyczne, d�ugo�� 5-10 mm,

nagie, przy nasadzie lekko omszone, zielone, na szczycie lekko

zaostrzone lub t�pe.

�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 12-25 mm, naga, czerwono

nabieg�a lub brunatno-zielona.

Pierwsze li�cie: pierwszy li�� 5-klapowany, odwrotnie jajowaty.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: wrzecionowaty, s�abo rozga��ziony, brunatnawy.

�odyga: wysoko�� 20-50 cm, wzniesiona, rozga��ziona,

przylegle ow�osiona.

Li�cie: 2-3-krotnie trójsieczne, skr�toleg�e, zielone, krótko

ow�osione.

Kwiatostan: lu�ne grono.

Rodzina: JaskrowateRanunculaceae

Ostró�eczka polna – Consolida regalis GrayCNSRE

Nazwa zwyczajowa: Ostró�ka polna

25

Kwiat: najcz��ciej niebieski z odcieniem oletowym (ostroga)

lub niebiesko- oletowy, rzadziej bia�y lub ró�owy na cienkiej

szypu�ce.


Owoc: mieszek, sp�aszczony, nagi, nagle zw��ony w d�ug�

szyjk�, d�ugo�� oko�o 10 mm.

Nasienie: odwrotnie jajowate, o szczycie zw��onym, pokryte

dachówkowatymi, skórzastymi brodawkami, ciemnobrunatne.

WYST�POWANIE

uprawy: zbo�a.

gleby: gliniaste, r�dziny, zasobne w w�glan wapnia, rzadziej na

glebach l�ejszych.

SZKODLIWO��

Zachwaszcza przede wszystkim zbo�a ozime. Wyst�puje na

ca�ym ni�u.

CIEKAWOSTKI

Ro�lina truj�ca. Nasiona, kwiaty i ziele zawieraj� truj�ce

alkaloidy, proszek z nasion mo�e by� stosowany jako naturalny

insektycyd. Ro�lina miododajna.

Rodzina: JaskrowateRanunculaceae

Ro�lina jednoroczna, jara. Siewki pojawiaj� si� w ró�nych porach roku, a najliczniej wyst�puj� na wiosn�.SIEWKALi�cienie: sercowate (charakterystyczne dla ro�lin kapustnych), d�ugo�� 4-10 mm, lekko nerkowate, nagie, zielone, na szczycie wyra�nie wci�te, u nasady z d�ugim ogonkiem.�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 10-15 mm, naga, zielonkawa, niekiedy lekko oletowo nabieg�a. Pierwsze li�cie: owalne lub odwrotnie jajowate, z nieznacznie pofa�dowanym brzegiem lub nierównym z�bkowaniem, lekko ow�osione, lekko powcinane.RO�LINA DOROS�AKorze�: palowy, rozga��ziony, silny. �odyga: wysoko�� 10-60 cm, rozga��ziona, wzniesiona, silnie, szorstko ow�osiona.Li�cie: dolne – lirowate, ciemnozielone, górne – pod�ugowate, szorstko ow�osione, zatokowo z�bkowane. Kwiatostan: grono.Kwiat: kwiaty z�ocisto�ó�te, dzia�ki kielicha odstaj�ce.Kwitnienie: od czerwca do jesieni w zale�no�ci od przebiegu pogody.

Rodzina: Kapustowate (Krzy�owe)Brassicaceae (Cruciferae)

Gorczyca polna – Sinapis arvensis L.SINAR

Nazwa zwyczajowa: Ognicha, Hodrych

26

Owoc: �uszczyna równow�ska z 3-5 wyra�nymi nerwami, z pro-stym d�ugim dzióbkiem, wielonasienna, nasiona u�o�one rz�-dowo, zawiera 8-13 nasion. Nasienie: prawie kuliste, g�adkie, brunatno-czerwone lub ciemnobrunatne, lekko po�yskuj�ce, z widocznym ma�ym znaczkiem, �rednica oko�o 1,5 mm.WYST�POWANIEuprawy: wszystkie uprawy jare, zw�aszcza zbo�a, okopowe, str�czkowe, len, warzywa, nieu�ytki. gleby: zwi�z�e, próchniczne, wilgotne, zasobne w wap, rzadziej na piaszczystych.SZKODLIWO��Jedna ro�lina wydaje od 1000 do kilku tysi�cy nasion, które za-chowuj� �ywotno�� przez 6-10 lat, co powoduje masowe wy-st�powanie tego gatunku. Pobiera du�e ilo�ci sk�adników po-karmowych z gleby. �ywiciel chorób i szkodników atakuj�cych ro�liny z rodziny kapustnych (krzy�owych).CIEKAWOSTKIRo�lina truj�ca szczególnie w okresie kwitnienia i owocowania (tru-j�ce w�a�ciwo�ci zachowuje tak�e siano). Nasiona zawieraj� gli-kozyd synalbin�. Zjadana przez zwierz�ta, nadaje nieprzyjemny smak mi�su i produktom mlecznym. J�czmie zachwaszczony nasionami gorczycy polnej powoduje zatrucia u trzody chlewnej. Ro�lina miododajna.HERBICYDY MAKHTESHIM-AGANAgrofosat 360 SL, Aminopielik D 450 SL, Aminopielik Super 464 SL, Aminopielik Tercet 500 SL, Buracyl 80 WP, Gold 450 EC, Rofosat 360 SL, Afalon Dyspersyjny 450 SC, Bromotril 250 SC, Kalif 480 EC, Kontakttwin 191 EC, Linurex 500 SC, Panida 330 EC, Protugan 500 SC, Taifun 360 SL. Domino 700 SC, Fuego 500 SC, Goltix 700 SC, Goltix Compact 90 WG, Metazanex 500 SC, Racer 250 EC, Tolurex 80 WP, Tolurex 500 SC, Buramet 70 WG.


Gatunek uprawny, forma jara i ozima. Cz�sto, poprzez osypa-

nie nasion i straty podczas zbioru, zachwaszczaj�cy uprawy

zbo�owe.

SIEWKA

Li�cienie: sercowate, d�ugo�� 10-20 mm, nagie, niebiesko-zie-

lone, po�yskuj�ce.

�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 10-20 mm, naga, zielona.

Pierwsze li�cie: lirowate, niebiesko-zielone, ogonkowe (tworz�

rozet�), nagie.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: palowy, rozga��ziony, silny.

�odyga: wysoko�� 80-160 cm, wzniesiona, w górze rozga��ziona,

zielona.

Li�cie: dolne – lirowate, ciemnozielone, ogonkowe, górne – liro-

wato-lancetowate, siedz�ce.

Kwiatostan: grono.

Kwiat: kwiaty �ó�te, 4-krotne.

Kwitnienie: od kwietnia (sporadycznie) do czerwca.


Kapusta rzepak – Brassica napus L. (gatunek zachwaszczaj�cy)

27

Owoc: �uszczyna, szara, o 18-28 nasionach.

Nasienie: prawie kuliste, brunatno-czerwone lub brunatno-gra-

natowe.

WYST�POWANIE

uprawy: zbo�owe, okopowe (gatunek zachwaszczaj�cy).

gleby: ró�ne typy gleb (szczególnie gliniaste), próchniczne,

zasobne w sk�adniki pokarmowe.

SZKODLIWO��

Powoduje os�abienie rozwijaj�cych si� ro�lin zbo�owych.

CIEKAWOSTKI

Trwaj� prace hodowlane nad odmianami o nasionach �ó�tych,

charakteryzuj�cych si� obni�on� zawarto�ci� w�ókna.


Aminopielik Tercet 500 SL, Buramet 70 WG.

Gold 450 EC.


Ro�lina jednoroczna jara. Siewki pojawiaj� si� wiosn� i wczes-nym latem.SIEWKALi�cienie: sercowate, d�ugo�� 10-15 mm, szerokie, prawie dwuklapkowe, nagie, zielone, na szczycie g��boko wci�te, na d�ugich rynienkowatych ogonkach.�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 5-15 mm, naga, bia�awo-zie-lona lub oletowo nabieg�a.Pierwsze li�cie: lirowate, du�e, szarawo-ciemnozielone, z 1-2 parami drobnych lancetowatych odcinków, silnie szczeci-niasto ow�osione, skr�toleg�e, brzegiem silnie z�bkowane.RO�LINA DOROS�AKorze�: mocny, krótki, cienki. �odyga: wysoko�� 10-60 cm, okr�g�awa, wzniesiona, rozga��ziona, do�em szorstko ow�osiona.Li�cie: dolne ogonkowe – lirowate, skr�toleg�e, górne ogonko-we – lancetowate, szorstko ow�osione, zielone, brzegiem silnie z�bkowane. Kwiatostan: grono. Kwiat: kwiaty jasno�ó�te lub z odcieniem bia�awym, cz�sto z oletowym unerwieniem na p�atkach korony. Kwitnienie: od czerwca do pa�dziernika.


Rzodkiew �wirzepa – Raphanus raphanistrum L.RAPRA

Nazwa zwyczajowa: �opucha

28

Owoc: przew�zista �uszczyna, pod�u�nie �eberkowana, z dziób-kiem, roz�amuj�ca si� po dojrzeniu na kilka zdrewnia�ych cz�onów, d�ugo�ci 4,0-7,0 mm, barwy brunatno-szarej lub zie-lono-szarej. Nasienie: pod�u�ne, jajowato kuliste, siatkowato do�kowane, czerwonawo-brunatne.WYST�POWANIEuprawy: zbo�owe jare, gryka, rzepak, okopowe, mieszanki pa-stewne, ogrody, warzywa, nieu�ytki.gleby: lekkie, piaszczyste, lekko kwa�ne (kwiaty �ó�te), gleby gliniaste, suche, ubogie w wap (kwiaty bia�awe).SZKODLIWO��Ro�lina wyczerpuje silnie gleb� ze sk�adników pokarmowych. Mo�e kie�kowa� na powierzchni gleby. Segmenty �uszczyn nie daj� si� oddzieli� dok�adnie od ziarniaków zbó� i kaszy grycza-nej ze wzgl�du na podobn� wielko�� i kszta�t. �ywiciel chorób i szkodników atakuj�cych ro�liny z rodziny kapustnych (krzy�o-wych).CIEKAWOSTKINasiona s� truj�ce, mog� powodowa� masowe zatrucia jag-ni�t, byd�a i koni po zjedzeniu przez nie przekwitni�tej rzodkwi �wirzepy.HERBICYDY MAKHTESHIM-AGANAgrofosat 360 SL, Aminopielik D 450 SL, Aminopielik Super 464 SL, Aminopielik Tercet 500 SL, Rofosat 360 SL, Afalon Dyspersyjny 450 SC, Bromotril 250 SC, Kontakttwin 181 EC, Linurex 500 SC, Panida 330 EC, Taifun 360 SL.Domino 700 SC, Goltix 700 SC, Goltix Compact 90 WG, Racer 250 EC, Tolurex 80 WP, Tolurex 500 SC, Buramet 70 WG.


Ro�lina jednoroczna, jara lub ozima. Siewki pojawiaj� si� na

wiosn�, z pocz�tkiem lata i na jesieni.

SIEWKA

Li�cienie: eliptyczne, d�ugo�� 2-4 mm, drobne, nagie, jasnozie-

lone, na szczycie t�pe.

�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 5-7 mm, naga, bia�awa.

Pierwsze li�cie: pod�ugowate lub odwrotnie jajowate, t�pe na

szczycie, gwiazdkowato ow�osione, naprzeciwleg�e, ca�obrzegie.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: wrzecionowaty, rozga��ziony, bia�awy.

�odyga: wysoko�� 30-60 cm, wzniesiona, zwykle rozga��ziona,

ow�osiona lub rzadziej naga, ro�lina wielopostaciowa.

Li�cie: dolne – eliptyczne zebrane w ró�yczk�, górne – siedz�ce,

wcinane z z�bkami, gwiazdkowato ow�osione, z�bkowane lub

rzadziej ca�obrzegie.

Kwiatostan: grono. Kwiat: kwiaty drobne, bia�e, niepozorne.


Tasznik pospolity Capsella bursa-pastoris (L.) Medik.CAPBP

29

Kwitnienie: od kwietnia do jesieni w zale�no�ci od przebiegu

pogody.

Owoc: �uszczynka trójk�tnie sercowata, na szczycie p�ytko wci�-

ta z krótk� szyjk�.

Nasienie: pod�u�nie owalne, sp�aszczone, czerwonawo-�ó�te

lub �ó�tawo-brunatne.

WYST�POWANIE

uprawy: zbo�owe, okopowe, ogrody, sady, stanowiska ruderalne

– zachowuje si� jak ro�lina dwuletnia.

gleby: ró�ne typy gleb, szczególnie próchniczne, �yzne.

SZKODLIWO��

Gatunek wielopostaciowy, du�a produkcja nasion o wielolet-

niej �ywotno�ci (30-40 lat) i zró�nicowanym okresie spoczynku.

Wydaje w ci�gu roku 2-3 pokolenia. Jest �ywicielem po�rednim

grzybów i szkodników ro�lin z rodziny kapustne (krzy�owe).

CIEKAWOSTKI

Cz�� zielna ro�liny jest stosowana jako �rodek krwiotamuj�cy.

Nasiona zawieraj� oko�o 31% t�uszczu.


Agrofosat 360 SL, Aminopielik D 450 SL,

Aminopielik Super 464 SL, Aminopielik Tercet 500 SL,

Buracyl 80 WP, Buramet 70 WG, Gold 450 EC.,

Afalon Dyspersyjny 450 SC, Bifenix N 499 SC, Bromotril 250 SC,

Domino 700 SC, Fuego 500 SC, Galigan 240 EC, Goltix 700 SC,

Goltix Compact 90 WG, Kalif 480 EC, Kalif Mega 283 SC,

Kontakttwin 191 EC, Linurex 500 SC, Metazanex 500 SC,

Protugan 500 SC.


Ro�lina jednoroczna, ozima lub jara. Siewki pojawiaj� si� na jesieni, na wiosn� i z pocz�tkiem lata.SIEWKALi�cienie: owalno-eliptyczne, d�ugo�� 6-8 mm, nagie, zielone, na szczycie zaokr�glone i niekiedy lekko wci�te.�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 4-7 mm, naga, zielonkawa.Pierwsze li�cie: odwrotnie jajowate lub jajowate, jasnozielone, skr�toleg�e, niekiedy brzegiem faliste, zw��aj�ce si� w do�� d�ugi ogonek.RO�LINA DOROS�AKorze�: wrzecionowaty, bia�awy. �odyga: wysoko�� 10-50 cm, wzniesiona, lekko kanciasta, bruzdowana, w górze rozga��ziona, naga, wydziela zapach czosnku. Li�cie: dolne – odwrotnie jajowate, zebrane w ró�yczki, pod spo-dem sinawozielone, górne – pod�ugowate, jasnozielone, zatokowo z�bkowane, na szczycie t�po zaostrzone. Kwiatostan: grono, wyd�u�a si� podczas tworzenia owoców. Kwiat: kwiaty drobne, bia�e, pylniki �ó�te.


Tobo�ki polne – Thlaspi arvense L.THLAR

30

Kwitnienie: od pocz�tku maja do jesieni w zale�no�ci od prze-biegu pogody. Owoc: �uszczynka, kolista, p�aska, na szczycie z w�skim, g��bokim wci�ciem, szeroko oskrzydlona, zawieraj�ca do 14 nasion. Nasienie: owalne lub jajowate, sp�aszczone, koncentrycznie rowko-wane („linie papilarne”), ciemnobrunatne, d�ugo�� oko�o 2,0 mm.WYST�POWANIEuprawy: rzepak, zbo�owe, okopowe, str�czkowe, koniczyna, ogrody, stanowiska ruderalne.gleby: gliniaste, ci��kie i �rednie, próchniczne, zasobne w sk�ad-niki pokarmowe, rzadziej na glebach l�ejszych.SZKODLIWO��Nasiona zdolne do kie�kowania przed ca�kowitym dojrzeniem ro�liny, osypuj� si� przed zbiorem zbó�. Ro�lina wydaje oko�o 1000 nasion, które mog� zalega� w glebie 10-20 lat. Ro�lina wydaje kilka pokole� w ci�gu roku, silnie zachwaszcza uprawy.CIEKAWOSTKIRo�lina truj�ca o silnym nieprzyjemnym zapachu czosnku, który przedostaje si� do produktów mlecznych. Nasiona zawieraj� oko�o 34% t�uszczu.HERBICYDY MAKHTESHIM-AGANAminopielik D 450 SL, Aminopielik Super 464 SL, Aminopielik Tercet 500 SL, Buracyl 80 WP, Buramet 70 WG, Gold 450 EC, Afalon Dyspersyjny 450 SC, Bifenix N 499 SC, Bromotril 250 SC, Domino 700 SC, Fuego 500 SC, Galigan 240 EC, Goltix 700 SC, Goltix Compact 90 WG, Kalif 480 EC, Kontakttwin 191 EC, Linurex 500 SC, Protugan 500 SC, Racer 250 EC, Tolurex 80 WP, Tolurex 500 SC, Tomigan 250 EC.Metazanex 500 SC.


Ro�lina jednoroczna, jara. Kie�kuje przez ca�y okres wegetacji.SIEWKALi�cienie: eliptyczne, zw��one, d�ugo�� 8-10 mm, grubo�� 1,5 mm, na krótkich i cienkich ogonkach, mi�siste, z wierzchu matowe, szaro-zielone, pod spodem czerwono- oletowe ze sre-brzystym om�czeniem, na szczycie zaokr�glone.�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 12-25 mm, ow�osiona, czer-wono nabieg�a. Pierwsze li�cie: pierwsza para – jajowate lub trójk�tniejajowate z niewyranymi z�bkami bli�ej nasady lub ca�obrzegie, kolejne li�cie – rombowate o klinowatej nasadzie, wyranie p�ytko wci�te z pojedynczymi odleg�ymi z�bkami.RO�LINA DOROS�AKorze�: palowy, wrzecionowaty, mocny. �odyga: wysoko�� 20-100 cm, t�pokanciasta, silnie rozga��ziona, pokryta m�czy-stym nalotem, czasami czerwono zabarwiona, ro�lina wielopo-staciowa. Li�cie: trójk�tne, rombowate lub lancetowate ogonko-we o zmiennym kszta�cie w obr�bie ro�liny, zwykle klinowate w nasadzie, u�o�one skr�tolegle, brzegiem �agodnie z�bkowa-ne, szaro-zielone, górne li�cie lancetowate, ca�obrzegie, wszystkie li�cie obustronnie bia�o-m�czysto ow�osione.

Rodzina: KomosowateChenopodiaceae

Komosa bia�a – Chenopodium album L.CHEAL

Nazwa zwyczajowa: Lebioda

31

Kwiatostan: k��biki g�stokwiatowe zebrane w kwiatostan typu k�os piramidalny lub w skupion� wiech�. Kwiat: drobny, zielon-kawy o 5 listkach okwiatu, z wyranie wystaj�cymi grzbietem, 5 pr�cików, znamiona s�upka krótkie. Kwitnienie: od lipca do padziernika. Owoc: orzeszek, drobny, szaro-czarny, okr�g�a-wy, soczewkowato sp�aszczony, w okwiacie kwiatostanu u�o�ony pionowo, cz�sto okryty zesch�ym okwiatem. Nasienie: czarne, l�ni�ce, pod du�ym powi�kszeniem bardzo delikatnie punkto-wane, �rednicy oko�o 1,5 mm.WYST�POWANIEuprawy: okopowe, zbo�owe, str�czkowe, rzepak, warzywa, ogrody, stanowiska ró�ne. gleby: �yzne, próchniczne, zasobne w azot.SZKODLIWO��Jedna doros�a ro�lina mo�e wytworzy� do kilku tysi�cy nasion, które odznaczaj� si� odporno�ci� na niesprzyjaj�ce warunki �rodowiska oraz zachowuj� w glebie �ywotno�� przez kilka lat. Komosa bia�a pozbawia gleb� du�ych ilo�ci sk�adników pokar-mowych, szczególnie potasu. Ponadto jest �ywicielem ró�nych patogenów b�d�cych agrofagami ro�lin uprawnych.CIEKAWOSTKINasiona zawieraj� du�o sk�adników od�ywczych, po sparzeniu mog� by� u�ytkowane jako pasza dla zwierz�t. M�ode ro�liny komosy bia�ej s� bogate w witamin� C (do 283 mg%), mog� by� spo�ywane jak szpinak przez ludzi lub jako pasza zielona dla zwierz�t.HERBICYDY MAKHTESHIM-AGANAgrofosat 360 SL, Aminopielik D 450 SL, Aminopielik Super Gold 450 EC, Rofosat 360 SL, Trifsan 480 EC, Goltix 700 SC, Goltix Compact 90 WG, Kalif Mega 283 SC, Kontakttwin 191 EC, Linurex 500 SC, Metazanex 500 SC, Mistral 70 WG, Panida 330 EC, Protugan 500 SC, Racer 250 EC, Tolurex 80 WP, Tolurex 500 SC, Tomigan 250 EC, Taifun 360 SL.Kalif 480 EC.


Ro�lina jednoroczna, jara. Siewki pojawiaj� si� na wiosn�

i z pocz�tkiem lata.

SIEWKA

Li�cienie: równow�skie, wyd�u�one, d�ugo�� 14-20 mm,

zielone, nagie, t�po zako�czone lub zaokr�glone, do�em

zw��one w krótki ogonek, z niewyranym nerwem �rodkowym.

�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 15-20 mm, walcowata, zielona

pod li�cieniami, czerwono nabieg�a przy korzeniu, naga.

Pierwsze li�cie: lancetowate, zebrane w ró�yczkach, cztery

pierwsze li�cie parami naprzeciwleg�e, sinawozielone, p�che-

rzykowatoow�osione, pod spodem i na ogonkach zwykle czer-

wonawo nabieg�e, z widocznym nerwem g�ównym.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: wrzecionowaty, rozga��ziony.

�odyga: wysoko�� 30-90 cm, krzaczasto rozga��ziona, zielona.

Li�cie: trójk�tnie lancetowate lub trójk�tnie jajowate, oszcze-

powate, ca�obrzegie lub z�bkowane, li�cie górne w�skolance-

towate.


�oboda roz�o�ysta – Atriplex patula L.ATXPA

32

Kwiatostan: k�osy, wyprostowane, przerywane z kwiatami ze-

branymi w k��biki.

Kwiat: drobny, rozdzielnop�ciowy, zielonkawo-�ó�ty.


Owoc: podkwiatek zielny, 3 zmienne typy, jajowaty, okr�g�awy

lub sp�aszczony.

Nasienie: dwojakiego rodzaju: jedne wi�ksze, koliste lub lek-

ko owalne, br�zowe z odcieniem czerwonawym, szorstkie, �redni-

cy 2,0-2,5 mm; drugie mniejsze, kr��kowate, czarne, g�adkie,

l�ni�ce, �rednicy 1,5-2,0 mm.

WYST�POWANIE

uprawy: okopowe, zbo�owe, ogrody, nieu�ytki, stanowiska

ruderalne.

gleby: r�dziny, czarne ziemie, próchniczne, nawo�one oborni-

kiem, zasobne w wap�.

SZKODLIWO��

Owocki zanieczyszczaj� materia� siewny, nie podlegaj� trawie-

niu w przewodzie pokarmowym zwierz�t i wraz z wnoszonym

obornikiem powoduj� ponowne zachwaszczenie pól.

CIEKAWOSTKI

Gatunek blisko spokrewniony z komos� bia��.



Tercet 500 SL, Buracyl 80 WP, Bromotril 250 SC, Kontakttin 191 EC,

Racer 250 EC.

Protugan 500 SC, Trifsan 480 EC.


Ro�lina jednoroczna, jara lub ozima. Siewki na ugorach

i zbo�ach wyst�puj� masowo na jesieni.

SIEWKA

Li�cienie: równow�skie, d�ugo�� 6-9 mm, drobne, nitkowate,

nagie, zielone, na szczycie lekko zaostrzone lub zaokr�glone.

�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 3-7 mm, naga, nitkowata,

zielona.

Pierwsze li�cie: jajowate lub owalne, nagie lub lekko ow�osione,

naprzeciwleg�e, na szczycie zaostrzone, pierzasto unerwione,

ca�obrzegie.

RO�LINA DOROS�A


�odyga: wysoko�� 20-60 cm, okr�g�awa, wzniesiona, silnie

szczeciniasto ow�osiona, sinawozielona, po przeci�ciu wydziela

sok mleczny.

Li�cie: owalne, pojedynczo lub podwójnie pierzastodzielne, zw�-

�aj�ce si� w ogonek, pod spodem z sinawym nalotem, brzegiem

wyranie z�bkowane, wyranie ow�osione.

Rodzina: MakowatePapaveraceae

Mak polny – Papaver rhoeas L.PAPRH

33

Kwiatostan: brak.

Kwiat: kwiaty pojedyncze, purpurowo-czerwone z du�� ciemn�

plam� u nasady p�atków korony.

Kwitnienie: od maja do pocz�tku sierpnia oraz drugi raz na

jesieni. Owoc: torebka, o znamieniu 8-14-promieniowym,

owalna lub kulista, ca�kiem naga.

Nasienie: nerkowate, matowe, jasne lub ciemnobrunatne,

o powierzchni siateczkowatej, d�ugo�� 0,6-0,9 mm.

WYST�POWANIE

uprawy: zbo�owe (szczególnie ozime), okopowe, ogrody.

gleby: ci��kie, gliniaste, próchniczne, rzadziej lekkie, ubogie

w potas.

SZKODLIWO��

Ro�lina bardzo p�odna. Cz�� nasion mo�e kie�kowa� na �wiet-

le z powierzchni gleby, inne pozostaj� w glebie na d�ugie lata.

Rozwija si� intensywnie w latach wilgotnych, w miejscach, gdzie

dot�d nie wyst�powa�.

CIEKAWOSTKI

Chwast truj�cy (zawiera alkaloid readyn�) dla byd�a, koni i trzo-

dy chlewnej. Kwiat maku jest stosowany w zio�olecznictwie.


Agrofosat 360 SL, Aminopielik D 450 SL,

Aminopielik Super 464 SL, Aminopielik Tercet 500 SL,

Buracyl 80 WP, Rofosat 360 SL, Bifenix N 499 SC, Fuego 500 SC,

Kontakttwin 191 EC, Metazanex 500 SC, Racer 250 EC,

Taifun 360 SL.


Buramet 70 WG, Trifsan 480 EC.

Rodzina: MakowatePapaveraceae

W uprawach polowych ro�lina jednoroczna, jara lub ozima. Siewki pojawiaj� si� na wiosn� i na jesieni. W lasach gatunek wieloletni.SIEWKALi�cienie: jajowato-eliptyczne lub eliptyczne, d�ugo�� 7-18 mm, wyd�u�one, na szczycie w�sko wci�te, zielone nagie, z wyranym siateczkowatym unerwieniem, na cienkich d�ugich ogonkach. �ody�ka podli�cieniowa: walcowata, d�ugo�� 15-20 mm, ob�a, naga, niekiedy czerwonawo- oletowo nabieg�a.Pierwsze li�cie: skupione w okó�ku, w liczbie 4, owalne, na szczycie zaostrzone, prawie siedz�ce, na brzegu pokryte drob-nymi, silnie zadzier�ystymi, haczykowatymi szczecinkami.RO�LINA DOROS�AKorze�: wrzecionowaty, rozga��ziony.�odyga: wysoko�� 30-150 cm, wspinaj�ca si�, ga��zista, czworokanciasta, silnie zadzier�ysta, w w�z�ach nieco zgrubia�a, sztywno ow�osiona. Li�cie: klinowato lancetowate, na brzegach i spodem silnie zadzier�yste, zebrane po 6-8 w okó�kach.

Rodzina: MarzanowateRubiaceae

Przytulia czepna – Galium aparine L.GALAP

Nazwa zwyczajowa: Przytulia lepczyca

34

Kwiatostan: baldachokszta�tny, 2-3-kwiatkowy, znacznie d�u�-szy od li�ci. Kwiat: kwiaty w k�tach li�ci, zebrane po 2-3, bia�e lub zielonka-wo-bia�e, przewa�nie obup�ciowe.Kwitnienie: od maja do padziernika. Owoc: roz�upka kulista, szaro-zielona do szaro-brunatnej, pokryta g�stymi, haczykowatymi szczecinkami, �rednica 2,0-3,5 mm. Nasienie: lekko nerkowate.WYST�POWANIEuprawy: zbo�a, okopowe, rzepak i rzepik, ogrody, lasy, nieu�yt-ki, zaro�la, lasy. gleby: gliniaste, wilgotne.SZKODLIWO��Przytulia czepna odznacza si� du�� zdolno�ci� przystosowawcz� do warunków siedliska, powoduj�c wyleganie ro�lin i utrudnia-j�c zbiór mechaniczny. Silnie konkuruje z gatunkami uprawnymi o �wiat�o i sk�adniki pokarmowe, przez co wyczerpuje gleb� ze sk�adników pokarmowych. Nasiona przenoszone s� z materia-�em siewnym zbó�, gdy� trudno si� je oddziela od ziarna, a tak-�e przez ludzi i zwierz�ta.CIEKAWOSTKIZiele zawiera kumaryn� i czerwony barwnik – antrapupuryn�.HERBICYDY MAKHTESHIM-AGANAgrofosat 360 SL, Aminopielik D 450 SL, Aminopielik Super 464 SL, Aminopielik Tercet 500 SL, Gold 450 EC, Rofosat 360 SL, Trifsan 480 EC. Galigan 240 EC, Kontakttwin 191 EC, Panida 330 EC, Tomigan 250 EC, Taifun 360 SL.Bromotril 250 SC, Domino 700 SC, Fuego 500 SC, Goltix 700 SC, Goltix Compact 90 WG, Metazanex 500 SC, Racer 250 EC, Tolurex 80 WP, Tolurex 500 SC, Buramet 70 WG.

Rodzina: MarzanowateRubiaceae


g�ównie na wiosn�.

SIEWKA

Li�cienie: lancetowate, d�ugo�� 4-5 mm, nagie, zielone, na

szczycie zaostrzone.

�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 5-10 mm, naga, �ó�tawa lub

brunatno-czerwona, czerwono nabieg�a.

Pierwsze li�cie: owalne lub okr�g�awopod�ugowate, ciemno-

zielone, silnie po�yskuj�ce, nagie, naprzeciwleg�e, na dolnej

stronie brunatno punktowane.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: rozwidlony.

�odyga: wysoko�� 5-20 cm, czworokanciasta, p�o��ca lub

podnosz�ca, do�em rozga��ziona, naga.

Li�cie: owalne, siedz�ce, naprzeciwleg�e lub w okó�kach

po 3-4, ca�obrzegie, na dolnej stronie brunatno punktowane

(plamiste).

Kwiatostan: brak.

Rodzina: PierwiosnkowatePrimulaceae

Kurzy�lad polny – Anagallis arvensis L.ANGAR

35

Kwiat: kwiaty na d�ugich szypu�kach, ceglastoczerwone lub

krwistoczerwone.

Kwitnienie: od maja do padziernika.

Owoc: wielonasienna torebka, kulista, otwieraj�ca si� wieczkiem.

Nasienie: trójgraniaste, najcz��ciej odwrotnie piramidalne,

z jednej strony wypuk�e, czarno-brunatne, bardzo drobno punk-

towane, d�ugo�� oko�o 1,5 mm.

WYST�POWANIE

uprawy: wszystkie uprawy, szczególnie okopowe, warzywa,

�cierniska.

gleby: ró�ne typy gleb, szczególnie zasobne w sk�adniki pokar-

mowe.

SZKODLIWO��

Jako stosunkowo niedu�a ro�lina chwast ten nie powoduje

znacz�cych szkód w uprawach.

CIEKAWOSTKI

Chwast jest podejrzewany o w�a�ciwo�ci truj�ce, ro�lina zawiera

gorycz, garbniki i substancje o charakterze saponin.



Aminopielik Tercet 500 SL, Buracyl 80 WP,

Afalon Dyspersyjny 450 SC, Bromotril 250 SC, Linurex 500 SC,

Racer 250 EC, Tolurex 80 WP, Tolurex 500 SC, Taifun 360 SL.

Protugan 500 SC, Tomigan 250 EC.

Rodzina: PierwiosnkowatePrimulaceae

Ro�lina trwa�a, roz�ogowa, dwupienna. Siewki pojawiaj� si�

przede wszystkim w miejscach zacienionych, pón� wiosn�, ale

tak�e w innych porach roku.

SIEWKA

Li�cienie: okr�g�awo-jajowate, d�ugo�� 4,0-4,5 mm, na wierz-

cho�ku uci�te i p�ytko wci�te, w nasadzie zaokr�glone, drobno

brodawkowate i lekko ow�osione, na cienkich ogonkach.

�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 12-15 mm, ob�a, zielonkawa,

naga, w górze sk�po ow�osiona.

Pierwsze li�cie: li�cie pierwszej pary trójk�tnie jajowate, z 2 lub

3 parami z�bków bocznych, w nasadzie uci�te, t�po zako�czo-

ne, pokryte w�oskami parz�cymi i zwyk�ymi.

RO�LINA DOROS�A


�odyga: wysoko�� 60-100 cm, czworokanciasta, od nasady

rozga��ziona, wzniesiona, wraz z li��mi, ow�osiona zwyk�ymi

i parz�cymi w�oskami.

Rodzina: PokrzywowateUrticaceae

Pokrzywa zwyczajna Urtica dioica L. subsp. dioicaURTDI

36

Li�cie: okr�g�o-jajowate, naprzeciwleg�e, szarozielone, zaost-

rzone, pi�kowane, posiadaj� w�oski parz�ce.

Kwiatostan: groniasty, nitkowaty.

Kwiat: drobny, rozdzielnop�ciowy, czterokrotny, zielono-�ó�ty.


Owoc: orzeszek, jajowaty, bocznie, soczewkowato sp�aszczony,

matowy, �ó�tawy lub �ó�tawo-brunatny, na szczycie z p�dzelko-

watego znamienia, d�ugo�� 1,0-1,5 mm.

Nasienie: owalne, �ó�tawo-brunatne.

WYST�POWANIE

uprawy: sady, ogrody, lasy, nieu�ytki, rumowiska.

gleby: próchniczne, nawo�one obornikiem, zasobne w sk�adniki

pokarmowe, szczególnie azot.

SZKODLIWO��

Wyczerpuje gleb� ze sk�adników pokarmowych, g�ównie azotu.

CIEKAWOSTKI

M�ode ro�liny s� spo�ywane sporadycznie jako warzywo oraz

skarmiane zwierz�tami gospodarskimi. Ro�lina lecznicza.


Agrofosat 360 SL, Rofosat 360 SL, Taifun 360 SL.


Ro�lina jednoroczna. Siewki pojawiaj� si� przede wszystkim na

wiosn�, ale tak�e w innych porach roku.

SIEWKA

Li�cienie: sercowate, d�ugo�� 2,5-3 mm, zielone, w górze

rozszerzone, na szczycie z ma�ym wci�ciem, w nasadzie nagle

zw��one w ogonek, pokryte drobnymi, bia�awymi w�oskami.

�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 7-8 mm, walcowata, jasnozie-

lona, naga.

Pierwsze li�cie: szeroko jajowate, t�po zako�czone, ostro pi�ko-

wane, naprzeciwleg�e, na cienkich ogonkach, z trzema wyra-

nymi nerwami.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: wrzecionowaty, rozga��ziony, bia�y.

�odyga: wysoko�� 15-50 cm, czworokanciasta, od nasady roz-

ga��ziona, wzniesiona, wraz z li��mi ow�osiona parz�cymi w�o-

skami.

Li�cie: jajowato-rombowate, w nasadzie zaokr�glone, zaostrzo-

ne, wcinano-ostroz�bkowane, dolne z ogonkami d�u�szymi od

blaszki li�ciowej, posiadaj� w�oski parz�ce.


Pokrzywa �egawka – Urtica urens L.URTUR

37

Kwiatostan: k�osokszta�tne grono, sk�adaj� si� z mieszanych

kwiatów m�skich i �e�skich.

Kwiat: drobny, rozdzielnop�ciowy, czterokrotny, zielono-�ó�ty.

Kwitnienie: od maja do padziernika.

Owoc: orzeszek, jajowaty, bocznie, soczewkowato sp�aszczony,

u góry zaostrzony, u nasady zaokr�glony z jamkowat� blizn�

przyczepu, zielono-szary lub oliwkowo-�ó�ty, lekko po�yskuj�cy,

d�ugo�� 1,7-2,0 mm.

Nasienie: owalne, oliwkowo-brunatne.

WYST�POWANIE

uprawy: okopowe, ogrody oraz nieu�ytki, rumowiska.

gleby: próchniczne, nawo�one obornikiem, zasobne w sk�adniki

pokarmowe, szczególnie azot.

SZKODLIWO��

Wyczerpuje gleb� ze sk�adników pokarmowych, g�ównie azotu.

CIEKAWOSTKI

Nasiona zawieraj� oko�o 16% t�uszczu. M�ode ro�liny s� spo�y-

wane sporadycznie jako warzywo oraz skarmiane zwierz�tami

gospodarskimi. Ro�lina lecznicza.




Rofosat 360 SL, Trifsan 480 EC, Afalon Dyspersyjny 450 SC,

Domino 700 SC, Goltix 700 SC, Goltix Compact 600 SC,

Linurex 500 SC, Tomigan 500 SC.

Bromotril 250 SC, Fuego 500 SC, Metazanex 500 SC,

Buracyl 80 WP.


Ro�lina trwa�a, oplata ro�liny uprawne, lepiej rozwija si� w miej-

scach nas�onecznionych. Wyst�powanie powoju zwi�ksza si�

w latach suchych.

SIEWKA

Li�cienie: odwrotnie jajowate, d�ugo�� 8-10 mm, w zarysie

czworok�tne, nagie, ciemnozielone, na szczycie szeroko wci�te,

z wyra�nym siatkowanym unerwieniem i czerwono nabieg�ymi

ogonkami, (uwaga: formy z rozmna�ania wegetatywnego cz�-

sto ich nie wytwarzaj�!).

�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 10-20 mm, naga, �ó�tawo-

czerwona. Pierwsze li�cie: trójk�tnie jajowate, w nasadzie klino-

wate, nagie, skr�toleg�e, z zaokr�glonym lub t�pym szczytem.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: palowy, g��boki (do 2,5 m) z odchodz�cymi od niego

korzeniami bocznymi, które pocz�tkowo rosn� poziomo, a na-

st�pnie zag��biaj� si� pod k�tem prostym w dó�.

�odyga: wysoko�� 20-100 cm, okr�g�awa, wij�ca si� w lewo,

pe�zaj�ca, krótko ow�osiona.

Rodzina: PowojowateConvolvulaceae

Powój polny – Convolvulus arvensis L.CONAR

38

Li�cie: równow�skie lub pod�ugowatolancetowate w nasadzie

strza�kowate lub oszczepowate, na d�ugich ogonkach, nagie,

ciemnozielone, ca�obrzegie, na szczycie zaokr�glone.

Kwiatostan: brak. Kwiat: kwiaty zebrane po 1 lub 2 w k�tach

li�ci, bladoró�owe, od zewn�trz z 5 czerwonymi smugami, pach-

n�ce. Kwitnienie: od czerwca do koca wrze�nia.

Owoc: torebka, dwukomorowa, naga, otoczona kielichem,

jasnobrunatna lub szara. Nasienie: odwrotnie jajowate, na po-

wierzchni drobno brodawkowane, w górze zaokr�glone, ciem-

noszare lub ciemnobrunatne, d�ugo�� 3,0-4,0 mm.

WYST�POWANIE

uprawy: zbo�owe (szczególnie kukurydza), okopowe, len, pa-

stwiska, stanowiska ruderalne.

gleby: ró�ne typy gleb, g�ównie lekkie, stanowiska suchsze.

SZKODLIWO��

Gatunek silnie konkuruj�cy o sk�adniki pokarmowe z ro�lin�

uprawn�, oplata j�, powoduj�c wyleganie i utrudniaj�c zbiór.

Na polach rozmna�a si� g�ównie przez poci�te w czasie uprawy

podziemne fragmenty korzeni i roz�ogów, które wschodz� w sze-

rokim zakresie temperatur i g��boko�ci.

CIEKAWOSTKI

Ro�lina po przeci�ciu wydziela sok mleczny. Truj�ca, zawieraj�ca

konwolwulin�, zwi�zki kumarynowe i garbniki. Szczególnie nie-

bezpieczna dla koni.


Agrofosat 360 SL, Rofosat 360 SL, Bromotril 250 SC,

Tomigan 250 EC.



Rodzina: PowojowateConvolvulaceae

Ro�lina jednoroczna, jara. Siewki pojawiaj� si� z kocem wiosny.

SIEWKA

Li�cienie: lancetowate, d�ugo�� 25-35 mm, w górze zw��one,

na kocu ostre, w dole rozszerzone, u samej nasady zw��one

w ogonek, widoczny nerw �rodkowy i delikatne nerwy boczne.

�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 20-25 (50) mm, zielonkawa,

gruczo�owato ow�osiona.

Pierwsze li�cie: pod�u�nie jajowate, d�ugo zaostrzone, ca�obrze-

gie, z wierzchu ciemnozielone, do�em na brzegach, na nerwie

i ogonku bia�o omszone.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: mi�sisty, rozga��ziony.

�odyga: wysoko�� 20-100 cm, widlasto rozga��ziona, naga lub

delikatnie omszona, wzniesiona.

Li�cie: jajowate, w nasadzie klinowate, zaostrzone, grubo, zato-

kowo z�bkowane, ogonkowe.

Rodzina: PsiankowateSolanaceae

Bielu dzi�dzierzawa – Datura stramonium L.DATST

Nazwa zwyczajowa: Bielu podwórzowy, Dzi�dzierzawa

39

Kwiatostan: brak.

Kwiat: bia�y, pojedynczy, lejkowy, umieszczony na krótkich

szypu�kach, umiejscowiony w rozga��zieniach dygi.

Kwitnienie: od lipca do koca wrze�nia.

Owoc: torebka, jajowata, kolczasta, zielona.

Nasienie: nerkowate, do�� silnie sp�aszczone, drobno,

siateczkowato marszczone, ciemnobrunatne, matowe, d�ugo��

3,0-3,5 mm.

WYST�POWANIE

uprawy: okopowe, mak, ogrody, rumowiska, nieu�ytki.

gleby: gleby piaszczyste, ró�ne stanowiska.

SZKODLIWO��

Sporadycznie zachwaszcza ogrody. Jedna torebka zawiera do

kilkuset nasion, jedna ro�lina wydaje do kilku tysi�cy nasion.

CIEKAWOSTKI

Siewki o nieprzyjemnym, odurzaj�cym zapachu, li�cie z bia-

�awym nalotem. Li�cie zawieraj� 0,2-0,45% alkaloidów, g�ów-

nie hioscyjamin� i hioscyn� oraz garbniki. Nasiona zawieraj�

0,2-0,35% alkaloidów, przede wszystkim hioscyjamin�. Stoso-

wany w lecznictwie do wyrobu tabletek przeciwastmatycznych.



Aminopielik Tercet 500 SL, Bromotril 250 SC,

Kontakttwin 191 EC.


Ro�lina jednoroczna, jara. Siewki pojawiaj� si� najcz��ciej

w drugiej po�owie maja i na pocz�tku czerwca.

SIEWKA

Li�cienie: szerokolancetowate, d�ugo�� 5-10mm, nagie, zielone

pod spodem oletowo nabieg�e, na szczycie zaostrzone z cha-

rakterystycznym nerwem �rodkowym.

�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 10-20 mm, g�sto ow�osiona,

zielona, oletowo nabieg�a.

Pierwsze li�cie: szerokotrójk�tniejajowate w nasadzie sercowa-

te, silnie ow�osione, skr�toleg�e, cz�sto oletowo nabieg�e, na

szczycie zaostrzone.

RO�LINA DOROS�A


�odyga: wysoko�� 10-50 cm, t�pokanciasta, ciemnozielona,

wzniesiona, rozga��ziona, naga lub lekko ow�osiona.

Li�cie: jajowate lub rombowate, brzegiem zatokowo z�bkowane,

na szczycie zaostrzone, u nasady zw��one w krótki ogonek.

Kwiatostan: podbaldaszek.


Psianka czarna – Solanum nigrum L. emend. Mill.SOLNI

40

Kwiat: kwiaty bia�e, drobne, promieniste o pylnikach z�ocisto-

�ó�tych skupionych w piramidk�.


Owoc: jagoda kulista, czarna, rzadziej zielonkawa, okr�g�a,

�rednica 6-10 mm.

Nasienie: owalne lub jajowate, sp�aszczone, z jednej strony

zaokr�glone, na powierzchni drobnosiatkowane, jasno�ó�te,

matowe, d�ugo�� 1,5-2,0 mm.

WYST�POWANIE

uprawy: ogrody, okopowe, zbo�a, stanowiska ruderalne.

gleby: próchniczne, �yzne, przewiewne, zasobne w azot

(gatunek wska�nikowy).

SZKODLIWO��

Nasiona (oko�o 500 z ro�liny) mog� natychmiast kie�kowa�.

�ywiciel chorób i szkodników atakuj�cych ro�liny z rodziny

psiankowatych oraz m�twika ziemniaczanego.

CIEKAWOSTKI

Ro�lina o silnym nieprzyjemnym zapachu, truj�ca. Cz��ci ziel-

ne ro�liny, a szczególnie niedojrza�e owoce truj�ce, zawieraj�

glikozyd solanin� (do 0,7%). Ro�lina barwierska.


Agrofosat 360 SL, Buramet 70 WG, Rofosat 360 SL,

Bromotril 250 SC, Domino 700 SC, Goltix 700 SC,

Goltix Compact 600 SC, Kontakttwin 191 EC,

Racer 250 EW, Tomigan 250 EC, Taifun 360 SL.

Afalon Dyspersyjny 450 SC, Linurex 500 SC.


Ro�lina jednoroczna, jara. Siewki pojawiaj� si� pod koniec

wiosny i wczesnym latem.

SIEWKA

Li�cienie: pod�u�nie eliptyczne, d�ugo�� 10-15 mm, niekiedy

z obu stron krótko ow�osione.

�ody�ka podli�cieniowa: walcowata, d�ugo�� 10-15 mm,

czerwono nabieg�a, naga lub krótko ow�osiona.

Pierwsze li�cie: pierwszy li�� pod�ugowaty, dalsze li�cie

lancetowate, skr�toleg�e.

RO�LINA DOROS�A


�odyga: wysoko�� 30-100 cm, naga, zwykle w w�z�ach zgrubia-

�a, wzniesiona lub rozes�ana, czerwono plamista.

Li�cie: jajowato-lancetowate, na wierzcho�ku zaostrzone, na

krótkich ogonkach opartych o nasady zwykle rozd�tych nagich

gatek, cz�sto z lekk� plamk� w �rodku blaszki, sporadycznie

pokryte krótkimi w�oskami.

Rodzina: RdestowatePolygonaceae

Rdest kolankowy – Polygonum lapathifolium L. subsp. lapathifolium

POLLA

41

Kwiatostan: k�os zbity wyd�u�ony, w górze zw��ony, lekko

zwisaj�cy, bia�o-ró�owy.

Kwiat: drobny, okwiat bia�y lub ró�owawy, szypu�ki kwiatów

zwykle bez gruczo�ów.

Kwitnienie: od czerwca do jesieni w zale�no�ci od przebiegu

pogody.

Owoc: orzeszek, drobny, kulisty, sp�aszczony, z obu stron wkl�-

s�y, w górnej cz��ci zaostrzony w dzióbek, w nasadzie t�po za-

okr�glony, ciemnobrunatny, po�yskuj�cy, d�ugo�� 1,6-2,6 mm.

Nasienie: pod�u�ne.

WYST�POWANIE

uprawy: okopowe, zbo�owe (zw�aszcza jare), len, warzywa.

gleby: gliniaste, ci��kie, podmok�e, lekko kwa�ne.

SZKODLIWO��

Jest to chwast wielu upraw, ze wzgl�du na wy�sze wymagania

termiczne wschodzi pó�niej ni� rdest plamisty. Wydaje nasio-

na o wieloletniej �ywotno�ci, z jednej ro�liny oko�o 1000 sztuk.

Tworzy ró�ne formy, podobne np. do rdestu gruczo�owatego.

CIEKAWOSTKI

Ze wzgl�du na stosunkowo wysokie wymagania wilgotno�ciowe

preferuje stanowiska w okolicy zbiorników wodnych i cieków.



Tercet 500 SL, Buracyl 80 WP, Trifsan 480 EC, Fuego 500 SC,

Galigan 240 EC, Kontakttwin 191 EC, Metazanex 500 SC,

Tomigan 250 EC.


Tolurex 80 WP, Tolurex 500 SC, Buramet 70 WG.


Ro�lina jednoroczna, jara. Siewki pojawiaj� si� w maju i czerwcu.

SIEWKA

Li�cienie: eliptyczne lub odwrotniejowate, d�ugo�� 6-8 mm, na-

gie, zielone lub czerwonawe, na szczycie t�pe lub zaokr�glone.

�ody�ka podli�cieniowa: ob�a, d�ugo�� 6-10 mm, naga, czerwo-

no lub oletowo nabieg�a.

Pierwsze li�cie: pod�ugowate lub eliptyczne, d�ugo��

20-30 mm, sk�po ow�osione, skr�toleg�e, w nasadzie z b�onia-

st� pochw� (gatka).

RO�LINA DOROS�A

Korze�: rozwidlony.

�odyga: wysoko�� 10-60 cm, kolankowata, silnie rozga��ziona,

wyprostowana lub nieco le��ca.

Li�cie: pod�ugowate lub lancetowate, z brunatno-czerwon� pla-

m� na stronie zewn�trznej, szczeciniasto ow�osione, z b�oniast�

pochw� (gatka) w miejscu wyrastaj�cych li�ci, �ci�le przylega-

j�c� do �odygi.

Kwiatostan: k�os, walcowaty, g�sty, prosty lub lekko zgi�ty.


Rdest plamisty – Polygonum persicaria L.POLPE

42

Kwiat: kwiaty ró�owe, bardzo rzadko bia�awe.


Owoc: trójgraniasty orzeszek, soczewkowato sp�aszczony,

zaostrzony na jednym kocu, czarny, po�yskuj�cy, d�ugo��

2,0-2,5 mm.

Nasienie: sp�aszczone, ciemne.

WYST�POWANIE

uprawy: okopowe, zbo�owe, rzepak, ogrody, stanowiska rude-

ralne.

gleby: gliniaste, wilgotne, próchniczne, zasobne w sk�adniki po-

karmowe, g�ównie azot.

SZKODLIWO��

Orzeszki s� w glebie bardzo trwa�e, nie trac� zdolno�ci kie�ko-

wania nawet do 20 lat. Nie trac� tak�e �ywotno�ci po przej�ciu

przez przewód pokarmowy zwierz�t, st�d obecne w oborniku

zachwaszczaj� ponownie uprawy.

CIEKAWOSTKI

Ro�lina miododajna, powoduje uczulenia u zwierz�t bia�o

umaszczonych pod wp�ywem �wiat�a. Powoduje zatrucia u trzo-

dy chlewnej.



Super 464 SL, Buramet 70 WG, Gold 450 EC, Rofosat 360 SL,

Trifsan 480 EC, Afalon Dyspersyjny 450 SC, Bromotril 250 SC,

Domino 700 SC, Galigan 240 EC, Goltix 700 SC,

Goltix Compact 90 WG, Linurex 500 SC, Tomigan 250 EC.

Mistral 70 WG.


Ro�lina jednoroczna, jara. Siewki pojawiaj� si� najliczniej

w maju i czerwcu oraz wcze�nie na jesieni.

SIEWKA

Li�cienie: równow�skie lub pod�ugowate, d�ugo�� 10-20 mm,

nagie, zielone pod spodem czerwonawe, na szczycie t�pe lub

zaokr�glone, nerw �rodkowy wyra�nie zaznaczony.

�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 15-20 mm, do�em naga, gór�

lekko omszona, karminowoczerwona.

Pierwsze li�cie: jajowate lub strza�kowate, skr�toleg�e, na szczy-

cie ostre, na d�ugich ogonkach.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: wrzecionowaty, �ó�tawo-brunatny, g��boki, rozga��ziony.

�odyga: wysoko�� 20-100 cm, cienka, kanciasta, do�em licznie

rozga��ziona, wij�ca si�, krótko ow�osiona, szorstka.

Li�cie: sercowato-strza�kowate, ogonkowe, na szczycie ostro za-

koczone, u nasady z krótk� gatk�. Kwiatostan: k�osokszta�tny.

Kwiat: kwiaty zielonkawo-bia�e, brzegiem bia�e, niepozorne,

umieszczone w k�tach li�ci po 3-6.


Rdest powojowaty – Fallopia convolvulus (L.) A. Löve. = (Polygonum convolvulus)

POLCO

43

Kwitnienie: od czerwca do jesieni w zale�no�ci od przebiegu pogody.

Owoc: trójgraniasty orzeszek, zaostrzony na jednym kocu, bru-

natny lub czarny, matowy, lekko chropowaty, d�ugo�� 2,7-3,5 mm.

Nasienie: pod�ugowate.

WYST�POWANIE

uprawy: zbo�owe (szczególnie jare), okopowe, len, str�czkowe,

warzywa, stanowiska ruderalne.

gleby: piaszczyste, piaszczysto-gliniaste, lekkie, �rednie, toleru-

je odczyn kwa�ny.

SZKODLIWO��

Ze wzgl�du na g��boki system korzeniowy gatunek odporny na

niedobory wilgoci i sk�adników pokarmowych w glebie. Oplata

ro�liny uprawne, sprzyjaj�c wyleganiu i utrudniaj�c zbiór me-

chaniczny. Dojrzewa razem ze zbo�ami, zachwaszczaj�c za-

równo gleb�, jak i materia� siewny. Owoce (nawet kilka tysi�cy

z 1 ro�liny) kie�kuj� dopiero wiosn� nast�pnego roku z g��bo-

ko�ci nawet 20 cm. Roznoszone s� z obornikiem i gnojowic�,

zachowuj�c �ywotno�� do 20 lat.

CIEKAWOSTKI

Ro�lina zjedzona w stanie zielonym mo�e powodowa� zatrucia

u koni. Owoce zawieraj� barwniki do farbowania tkanin.



Super 464 SL, Buracyl 80 WP, Gold 450 EC, Rofosat 360 SL,

Trifsan 480 EC, Afalon Dyspersyjny 450 SC, Bifenix N 499 SC,

Bromotril 250 SC, Galigan 240 EC, Kontakttwin 191 EC,

Linurex 500 SC, Tomigan 250 EC, Taifun 360 SL.

Aminopielik Tercet 500 SL, Fuego 500 SC, Mistral 70 WG,

Metazanex 500 SC, Tolurex 80 WP, Tolurex 500 SC.


Ro�lina jednoroczna, jara. Siewki pojawiaj� si� przede wszyst-

kim w maju.

SIEWKA

Li�cienie: równow�skie lub pod�ugowate, zro�ni�te nasadami

w b�oniast� pochw�, d�ugo�� 10-15 mm, nagie, zielone, po�y-

skuj�ce, na szczycie t�po zakoczone.

�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 15-20 mm, naga, czerwono

nabieg�a.

Pierwsze li�cie: eliptyczne, modrawo-zielone, z wyra�nym ner-

wem �rodkowym, nagie, z b�oniast� i postrz�pion� gatk�.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: wrzecionowaty, g��boki.

�odyga: wysoko�� 15-60 cm, kolankowa, u nasady rozga��ziona,

le��ca, rzadko wzniesiona.

Li�cie: eliptyczno-lancetowate lub szeroko�opatkowe, sinozielo-

ne, z rurkowat� postrz�pion� gatk� u nasady, na szczycie lekko

zaostrzone.

Kwiatostan: brak.


Rdest ptasi – Polygonum aviculare L.POLAV

44

Kwiat: kwiaty drobne zebrane po kilka (2-5) w k�tach li�ci,

ró�owe, wewn�trz bia�o-zielone.

Kwitnienie: od koca maja do jesieni w zale�no�ci od przebiegu

pogody.

Owoc: trójgraniasty orzeszek o jednej mniejszej �cianie,

ciemnobrunatny, cz�sto u nasady z resztk� okwiatu, w górze

zaostrzony, d�ugo�� 2,5-3,0 mm.

Nasienie: czerwonawo-�ó�te, szkliste.

WYST�POWANIE

uprawy: zbo�owe (szczególnie ozime), okopowe, str�czkowe,

motylkowate drobnonasienne, ogrody, brzegi pól (ro�lina �wiat-

�olubna), stanowiska ruderalne.

gleby: ró�ne typy gleb, tworzy wiele form zró�nicowanych mor-

fologicznie w zale�no�ci od stanowiska, w którym ro�nie, bardzo

pospolity.

SZKODLIWO��

Gatunek tworzy wiele zró�nicowanych form, �wiat�olubny.

Zachwaszcza przede wszystkim brzegi pól.

CIEKAWOSTKI

Ziele zawiera � awonoidy, witamin� C, prowitamin� A oraz

glikozydy antrachinonowe. Stosowany w zio�olecznictwie,

owoce mog� stanowi� pasz� dla drobiu.



Super 464 SL, Rofosat 360 SL, Trifsan 480 EC,

Kontakttwin 191 EC, Taifun 360 SL, Tolurex 500 SC,

Tolurex 80 WP.

Aminopielik Tercet 500 SL, Buramet 70 WG.


Ro�lina wieloletnia. Siewki pojawiaj� si� pó�no na wiosn�

i z pocz�tkiem lata.

SIEWKA

Li�cienie: lancetowate, krótkie, d�ugo�� 4-10 mm, na krótkich

i cienkich ogonkach.

�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 4-5 mm, brunatna, naga.

Pierwsze li�cie: szeroko jajowate, skupione nad li�cieniami

w ró�yczk�, t�po zw��one, skr�toleg�e, w nasadzie zwykle uci�te

i zaokr�glone, z lekkim sercowatym wci�ciem.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: palowy, silnie rozga��ziony, �ó�tawy.

�odyga: wysoko�� 50-120 cm, wyprostowana, bruzdowana,

rozga��ziona, czerwono nabieg�a.

Li�cie: dolne – pod�u�nie jajowate lub jajowato-sercowate, na

kocu t�pe, w nasadzie zaokr�glone, na bardzo d�ugich ogon-

kach; górne – lancetowate, lekko zaostrzone.

Kwiatostan: grono, lu�ne, �ó�tawo-czerwone.


Szczaw t�polistny – Rumex obtusifolius L.RUMOB

45

Kwiat: kwiaty krótkoszypu�kowe, wsparte na lancetowatych

listkach, wewn�trzne listki okwiatu pod�ugowato trójk�tne,

t�pe, do�em z 2-5 ostrymi z�bkami.


Owoc: orzeszek, trójgraniasty, zaostrzony, czerwony lub szaro-

brunatny, lekko po�yskuj�cy, d�ugo�� 2,2-2,5 mm.

Nasienie: trójk�tne w przekroju, jasnokremowe.

WYST�POWANIE

uprawy: ró�ne gatunki, ��ki i pastwiska, ugory, nieu�ytki.

gleby: gliniaste, próchniczne, wilgotne.

SZKODLIWO��

Chwast stanowisk wilgotnych. Rozmna�a si� g�ównie za pomo-

c� owoców, a tak�e wegetatywnie z p�czków na k��czach, które

s� rozwlekane po polach przez narz�dzia uprawowe, powoduj�c

wzrost zachwaszczenia tym gatunkiem.

CIEKAWOSTKI

Ro�lina lecznicza.


Tomigan 250 EC.


Ro�lina wieloletnia, rozdzielnop�ciowa, dwupienna. Siewki poja-

wiaj� si� na wiosn�.

SIEWKA

Li�cienie: równow�skie lub pod�ugowate, d�ugo�� 3-4 mm, t�po

zako�czone, jasnozielone lub czerwono nabieg�e, nagie, nerwy

s�abo widoczne.

�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 3-8 mm, czerwono nabieg�a,

naga.

Pierwsze li�cie: pierwszy i drugi li�� jajowaty lub prawie owalny,

skupione nad li�cieniami, skr�toleg�e, trzeci li�� eliptyczny.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: wrzecionowaty, silnie rozga��ziony, wydaj�cy odrosty.

�odyga: wysoko�� 10-50 cm, wzniesiona, cienka, s�abo rozga��-

ziona, liczne p�dy pe�zaj�ce, czerwono nabieg�a.

Li�cie: odwrotnie jajowate, lancetowate lub równow�skie,

z 1 lub 2 z�bami, ró�owo-czerwone od spodu.

Kwiatostan: wiecha, rozpierzch�a, rdzawa lub czerwona.


Szczaw polny – Rumex acetosella L.RUMAA

46

Kwiat: oddzielnie ro�liny z kwiatami m�skimi i �e�skimi, kwiaty

m�skie o �ó�tych pylnikach, kwiaty �e�skie ze s�upkami o jasno-

czerwonych znamionach.

Kwitnienie: od maja do jesieni w zale�no�ci od przebiegu

pogody.

Owoc: drobny orzeszek, trójgraniasty, zaostrzony, jasnobrunatny,

po�yskuj�cy, d�ugo�� 1,0-1,5 mm.

Nasienie: trójk�tne w przekroju, jasnokremowe.

WYST�POWANIE

uprawy: zbo�a (zw�aszcza �yto), len, koniczyny i lucerny, ugory,

��ki i pastwiska.

gleby: lekkie, piaszczyste, zakwaszone, ubogie w sk�adniki

pokarmowe.

SZKODLIWO��

Jest pospolitym chwastem na glebach lekkich, gdzie w wa-

runkach zakwaszenia silnie konkuruje z gatunkiem uprawnym

(szczególnie koniczynami i lucernami) o sk�adniki pokarmowe

i �wiat�o.

CIEKAWOSTKI

Rozmna�a si� generatywnie przez orzeszki i wegetatywnie przez

odrosty korzeniowe. Ro�lina zawiera do 1,5% szczawianu pota-

su, dzia�aj�cego truj�co na zwierz�ta.



Super 464 SL, Aminopielik Tercet 500 SL, Buracyl 80 WP.

Taifun 360 SL.


Ro�lina trwa�a, k��czowa, wydaj�ca oddzielnie p�dy zarodnikowe

wcze�nie zasychaj�ce oraz p�dy p�one zielone, wegetuj�ce do

pónej jesieni.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: korzenie przybyszowe wyrastaj� z podziemnych k��czy.

Pdy zarodnikowe: wysoko�� 15-20 cm, nierozga��zione, czer-

wone lub brunatno-�ó�te, o szerokich pochwach li�ciowych

z 6-10 trójk�tnymi, zaostrzonymi z�bkami, zako�czone k�osem

zarodnikono�nym.

Pdy pone: wysoko�� 30-40 cm, �eberkowane, g�sto, okó�kowo

rozga��zione, zielone, o pochwach li�ciowych cylindrycznych,

przylegaj�cych z 6-18 czerniawymi z�bkami.

Zarodnikowanie: od marca do maja.

Rozmna�anie: poprzez zarodniki oraz wegetatywnie za pomoc�

bulwek k��czowych oraz fragmentów k��cza podziemnego.

Rodzina: SkrzypowateEquisetaceae

Skrzyp polny – Equisetum arvense L.EQUAR

Nazwa zwyczajowa: Koszczka

47

WYST�POWANIE

uprawy: okopowe, zw�aszcza ziemniaki, rzadziej inne gatunki

uprawne, pastwiska i ��ki, nieu�ytki.

gleby: piaszczyste, lekkie, gliniaste, ci��kie, wilgotne.

SZKODLIWO��

Na polach uprawnych uci��liwy chwast, trudny do zwalczania

ze wzgl�du na sposób rozmna�ania.

CIEKAWOSTKI

K��cza skrzypu polnego rozmieszczone s� w glebie pi�trowo,

nawet do g��boko�ci 2 m.


Bromotril 250 SC, Tomigan 250 EC.

Rodzina: SkrzypowateEquisetaceae

Ro�lina jednoroczna. Siewki pojawiaj� si� w drugiej po�owie

wiosny i na pocz�tku lata.

SIEWKA

Li�cienie: równow�skie lub pod�ugowate, d�ugo�� 7-12 mm,

nagie, z wierzchu zielone, na spodniej stronie najcz��ciej czer-

wonawo lub oletowo-czerwono nabieg�e, na szczycie zwykle

t�pe. �ody�ka podli�cieniowa: walcowata, d�ugo�� 10-20 mm,

naga, karminowoczerwona. Pierwsze li�cie: jajowate lub rombo-

wate, w nasadzie zw��one, przy nerwach k�dzierzawo ow�osione,

na szczycie wci�te, z wyranym nerwem g�ównym.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: wrzecionowaty, gruby, rozga��ziony, lekko ró�owy.

�odyga: wysoko�� 10-100 cm, wzniesiona, pojedyncza lub roz-

ga��ziona, jasnozielona do czerwonawej, krótko i szorstko ow�o-

siona. Li�cie: jajowate lub owalno-rombowate, szarozielone, na

brzegu i spodniej stronie czerwonawe, skr�toleg�e, na szczycie

lekko zaostrzone lub t�pe, brzegiem lekko z�bkowane, z wyra-

nym unerwieniem.

Rodzina: Szar�atowateAmaranthaceae

Szar�at szorstki – Amaranthus retro� exus L.AMARE

48

Kwiatostan: k�os, zbity, lekko k�uj�cy. Kwiat: kwiaty ma�e, nie-

pozorne, w w�z�ach na ko�cu �odygi wzgl�dnie na ko�cach

p�dów, skupione w zielonkawych, cz�sto zwisaj�cych wi�zkach

kwiatowych, os�ona kwiatów z ostrych kolców. Owoc: jednona-

sienna torebka z wieczkiem, g�adka.

Kwitnienie: od lipca do padziernika.

Nasienie: soczewkowate, okr�g�e, brunatnawo-czarne lub czar-

ne, silnie po�yskuj�ce, g�adkie, �rednica oko�o 1,0 mm.

WYST�POWANIE

uprawy: okopowe, kukurydza, ogrody, stanowiska ruderalne.

gleby: ró�ne typy gleb (szczególnie l�ejsze), próchniczne, zasob-

ne w azot, gatunek �wiat�olubny.

SZKODLIWO��

Gatunek rozwija si� bardzo szybko, wytworzy� wiele form.

G��boki system korzeniowy (1-1,5 m) czyni go niewra�liwym

na susze. W du�ym stopniu obni�a plon i utrudnia zbiór ro�lin

uprawnych. Nasiona w glebie zachowuj� �ywotno�� przez kilka

lat, do skie�kowania potrzebuj� temperatury oko�o 10 °C.

CIEKAWOSTKI

Nasiona posiadaj� bardzo tward� �upin�, bogate w sk�adniki

pokarmowe s� ch�tnie zjadane przez ptactwo. Ro�lina nadaje

si� na kiszonki.




Rofosat 360 SL, Trifsan 480 EC, Domino 700 SC, Galigan 240 EC,

Goltix 700 SC, Goltix Compact 90 WG, Panida 330 EC,

Racer 250 EC, Taifun 360 SL.

Bromotril 250 SC, Kontakttwin 191 EC.

Rodzina: Szar�atowateAmaranthaceae

Ro�lina jednoroczna, ozima i jara. Siewki pojawiaj� si� na wios-

n�, z pocz�tkiem lata i na jesieni.

SIEWKA

Li�cienie: szerokolancetowate lub eliptyczne, d�ugo��

10-13 mm, szerokie, na szczycie t�po zw��one lub zaostrzo-

ne, do�em klinowato zbiegaj�ce przechodz� w ogonek, zielo-

ne, z wierzchu szorstko szczeciniasto ow�osione, pod spodem

zwykle nagie.

�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 12-15 mm, grubawa,

zielonkawa, naga, walcowata.

Pierwsze li�cie: skr�toleg�e, pod�ugowate lub lancetowate,

obustronnie szczeciniasto ow�osione, na szczycie zaostrzone

z lekkimi falistymi brzegami.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: rozga��ziony.

�odyga: wysoko�� 15-45 cm, ob�a, wzniesiona lub podnosz�ca

si�, rozga��ziona lub nie, w�oski k�uj�ce odstaj�ce.

Rodzina: SzorstkolistneBoraginaceae

Krzywoszyj polny Anchusa arvensis (L.) M. Bieb. = (Lycopsis arvensis)

LYCAR

49

Li�cie: lancetowate, o brzegu falistym, drobnowcinanoz�bko-

wane lub ca�obrzegie, górne sercowate, prawie siedz�ce, dolne

ogonkowe, z nerwem �rodkowym oraz pierzastym unerwieniem

bocznym widocznym pod spodem blaszek li�ciowych.

Kwiatostan: ulistniona skr�tka.

Kwiat: jasnoniebieski od spodu, z bia�� kolankowato zgi�t�

rurk� korony, na krótkiej szypu�ce.

Kwitnienie: od czerwca do pocz�tku padziernika.

Owoc: roz�upka, w kszta�cie pantofelka, z zaokr�glonym

szczytem, drobnobrodawkowana, szara lub czarno-brunatna.

Nasienie: drobne, pod�u�ne, szare, o d�ugo�ci 1-2 mm.

WYST�POWANIE

uprawy: okopowe, zbo�owe, ugory, nieu�ytki.

gleby: piaszczyste, suche i wilgotne, zakwaszone lub wapienne.

SZKODLIWO��

Krzywoszyj polny jest gospodarzem po�rednim rdzy brunatnej

�yta. Na li�ciach tego chwastu tworz� si� wiosenne zarodniki

„ognikowe” zaka�aj�ce �yto ozime.

CIEKAWOSTKI

Po osi�gni�ciu pe�ni dojrzewania bardzo �atwo osypuje si�

i zachwaszcza gleb�. Cz�sto spotykany zw�aszcza w pó�nocnej

i wschodniej cz��ci kraju.


Gold 450 EC.


Ro�lina na polach uprawnych jednoroczna, ozima lub jara,

rzadziej wieloletnia. Siewki pojawiaj� si� na jesieni i na wiosn�.

SIEWKA

Li�cienie: okr�g�e lub nieco owalne, d�ugo�� 3-4 mm, pokryte

drobnymi, krótkimi w�oskami, na krótkich ogonkach, na szczy-

cie zaokr�glone.

�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 4-5 mm, walcowata, naga,

brunatnawa.

Pierwsze li�cie: pierwszy li�� pod�ugowato-odwrotniejajowate,

na szczycie t�py, czasem lekko wci�ty, do�em stopniowo zw�-

�ony w ogonek, ca�y ow�osiony, widoczny jasny nerw �rodkowy

i pierzaste nerwy boczne.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: rozga��ziony.

�odyga: wysoko�� 15-50 cm, wzniesiona, zwykle w górze rozga-

��ziona, odstaj�co ow�osiona.


Gatunek Niezapominajka polna Myosotis arvensis (L.) Hill. MYOAR

Nazwa zwyczajowa: Niezapominajka po�rednia

50

Li�cie: dolne – odwrotniejajowate, odziomkowe zebrane

w ró�yczk�, wyrastaj� bezpo�rednio nad li�cieniami, ogonkowe,

szaro-zielonkawe, górne – lancetowate, siedz�ce, z obu stron

szorstko ow�osione.

Kwiatostan: lune skr�tki.

Kwiat: kwiaty drobne, ciemnoniebieskie, z �ó�t� gardziel�,

na odstaj�cych szypu�kach.

Kwitnienie: od maja do ko�ca wrze�nia.

Owoc: roz�upka rozpadaj�ca si� na nie�upki, jajowata, na szczy-

cie zaostrzona, barwy czarnej, g�adka, silnie po�yskuj�ca, lekko

sp�aszczona, d�ugo�� oko�o 1,5 mm.

Nasienie: nieregularne, be�owe.

WYST�POWANIE

uprawy: zbo�a ozime i jare, okopowe, pastewne, koniczyny,

ogrody.

gleby: ci��kie i lekkie, �rednio wilgotne, lekko kwa�ne.

SZKODLIWO��

Nie�upki niezapominajki s� trudne do oddzielenia od nasion

koniczyn. W glebie zachowuj� si�� kie�kowania przez oko�o 2 lata.

CIEKAWOSTKI

Gatunek popularny w tekstach wielu piosenek.



Tercet 500 SL, Buracyl 80 WP, Buramet 70 WG, Gold 450 EC,

Bifenix N 499 SC, Domino 700 SC, Fuego 500 SC, Goltix 700 SC,

Goltix Compact 90 WG, Kalif Mega 283 SC, Kontakttwin 191 EC,

Metazanex 500 SC, Protugan 500 SC, Tolurex 80 WP,

Tolurex 500 SC, Tomigan 250 EC.


Ro�lina jednoroczna, ozima lub jara. Siewki pojawiaj� si� na

jesieni i cz��ciowo na wiosn�.

SIEWKA

Li�cienie: szerokoeliptyczne lub jajowate, d�ugo�� do 13 mm,

nagie, zielone, na szczycie zaokr�glone lub lekko wci�te.

�ody�ka podli�cieniowa: ob�a, d�ugo�� 5-20 mm, naga lub

rzadko ow�osiona, brunatnawa.

Pierwsze li�cie: szerokoeliptyczne lub jajowate, lekko ow�osione,

naprzeciwleg�e, klapowate, pierwsze li�cie z wyranymi dwoma

karbami po bokach, zaznaczaj�cymi trójlistkowo�� blaszki li�-

ciowej.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: palowy.

�odyga: wysoko�� 10-30 cm, okr�g�awa, ciemnozielona, roze-

s�ana, z rzadka d�ugo ow�osiona.

Li�cie: okr�g�awo-jajowate lub sercowato-nerkowate, klapo-

wane (3-7 klapek), z szerok� klap� szczytow�, przypominaj�

bluszcz. Kwiatostan: brak.

Rodzina: Tr�downikowateScrophulariaceae

Przetacznik bluszczykowy – Veronica hederifolia L.VERHE

51

Kwiat: kwiaty pojedyncze wyrastaj�ce z k�tów li�ci na d�ugiej

szypu�ce, b��kitno-bia�e lub bladob��kitne, szypu�ki kielicha

3-4 razy d�u�sze od kielicha. Kwitnienie: od marca do maja.

Owoc: torebka, naga, prawie czterodzielna, na szczycie z ma-

�ym wci�ciem, komory jedno-, dwunasiennie, d�ugo�� 3-4 mm.

Nasienie: kulisto-nerkowate, bruzdkowane, wewn�trz misecz-

kowato wydr��one, �wie�e nasiona barwy �ó�tej do �ó�to-bru-

natnej, grzbiet nasion punktowany, przy obwodzie pomarszczony,

d�ugo�� 2,0-3,0 mm.

WYST�POWANIE

uprawy: wi�kszo�� upraw, zbo�owe, (szczególnie ozime), oko-

powe, nieu�ytki, przydro�a. gleby: od piaszczystych do glinia-

stych, próchniczne, zasobne w wap�.

SZKODLIWO��

Krótki cykl rozwojowy powoduje, �e gatunek ten silnie konku-

ruje o sk�adniki pokarmowe ze zbo�ami ozimymi we wczesnych

fazach rozwojowych. Kie�kowanie mo�e odbywa� si� na po-

wierzchni gleby, ale nie na �wietle. Wy�sza temperatura hamuje

jego rozwój.

CIEKAWOSTKI

Do rozsiewania przyczyniaj� si� mrówki, ch�tnie zjadaj�ce

elajosomy znajduj�ce si� na nasionach. Nasiona kie�kuj� ju�

w temperaturze 0ºC. Cz�� zielna zawiera aukubin�.


Agrofosat 360 SL, Aminopielik Tercet 500 SL, Rofosat 360 SL,

Trifsan 480 EC, Fuego 500 SC, Kontakttwin 191 EC,

Metazanex 500 SC, Mistral 70 WG, Racer 250 EC,

Tomigan 250 EC, Taifun 360 SL.

Buracyl 80 WP, Gold 450 EC, Linurex 500 SC.


Ro�lina jednoroczna, jara lub ozima. Siewki przetacznika per-

skiego wyst�puj� najcz��ciej na wiosn�, ale równie� w pocz�tku

lata i na jesieni.

SIEWKA

Li�cienie: okr�g�awo-jajowate, d�ugo�� 4-7 mm, nagie, zielone

pod spodem nieco oletowo nabieg�e, na szczycie zaokr�glone

i uci�te u nasady.

�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 10-20 mm, drobno omszona,

ciemnozielona, zwykle w górnej cz��ci oletowo nabieg�a.

Pierwsze li�cie: okr�g�o-jajowate lub jajowate, lekko ow�osione,

naprzeciwleg�e, brzegiem falisto wr�bne, ogonki ow�osione.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: palowy, wrzecionowaty.

�odyga: wysoko�� 10-50 cm, okr�g�awa, rozga��ziona, rozes�ana

z dwoma rz�dami odstaj�cych w�osków, zakorzeniaj�ca si�.

Li�cie: szerokojajowate, brzegiem grubo i g��boko pi�kowane,

górne drobne, karbowano-pi�kowane, rzadko ow�osione, ogonki

ow�osione.


Przetacznik perski – Veronica persica Poir.VERPE

52

Kwiatostan: brak.

Kwiat: kwiaty pojedyncze wyrastaj�ce z k�tów li�ci na d�ugich

ow�osionych szypu�kach, niebiesko-b��kitne.

Kwitnienie: od marca do padziernika.

Owoc: torebka, odwrotnie nerkowata, z t�pym wyci�ciem

na szczycie, jasno siatkowato unerwiona, ow�osiona lub naga,

zawiera 4-9 nasion.

Nasienie: muszlowate, �ó�tawe, owalne, brodawkowate,

d�ugo�� 1,5-2,0 mm.

WYST�POWANIE

uprawy: zbo�owe (zw�aszcza jare), okopowe, ogrody.

gleby: gliniaste, piaszczysto-gliniaste, próchniczne, �yzne,

wilgotne.

SZKODLIWO��

Chwast rozwija si� bardzo szybko, kwitnie i owocuje przez ca�y

okres wegetacyjny. Najliczniej pojawia si� w lata wilgotne. Sil-

nie konkuruje z gatunkami uprawnymi o sk�adniki pokarmowe.

Kie�kuje przez ca�y okres wegetacji (brak spoczynku u nasion).

CIEKAWOSTKI

Cz�� zielna zawiera aukubin�.


Agrofosat 360 SL, Aminopielik Tercet 500 SL, Rofosat 360 SL,

Trifsan 480 EC, Fuego 500 SC, Kontakttwin 191 EC,

Metazanex 500 SC, Mistral 70 WG, Racer 250 EC,

Tomigan 250 EC.

Buracyl 80 WP, Gold 450 EC, Panida 330 EC.


Ro�lina jednoroczna, jara i ozima. Siewki pojawiaj� si� jesieni�

lub wiosn�.

SIEWKA

Li�cienie: owalne, d�ugo�� 4-8mm, nagie, zielone, na szczycie

p�ytko wci�te.

�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 8-15 mm, naga, do�em zielo-

na, gór� brunatno-czerwono nabieg�a.

Pierwsze li�cie: owalno-sercowate, obustronnie lekko ow�osio-

ne, naprzeciwleg�e, karbowane.

RO�LINA DOROS�A


�odyga: wysoko�� 10-30 cm, czworoboczna, do�em u podstawy

rozga��ziona, naga lub na kraw�dziach ow�osiona.

Li�cie: szeroko jajowate, naprzeciwleg�e, krótko ow�osione,

ciemnozielone, silnie sko�nie karbowane.

Kwiatostan: brak.

Kwiat: kwiaty zebrane w niby-okó�kach na szczycie ro�liny, ró�o-

wo-purpurowe lub purpurowe.

Rodzina: WargoweLabiatae = Lamiaceae

Jasnota purpurowa – Lamium purpureum L.LAMPU

53

Kwitnienie: od kwietnia do padziernika.

Owoc: roz�upka, odwrotnie jajowata, na szczycie sko�nie �ci�-

ta, u nasady silnie zw��ona, jasnoszara, z drobnymi bia�ymi

brodawkami, d�ugo�� oko�o 2,0 mm.

Nasienie: owalne.

WYST�POWANIE

uprawy: okopowe, zbo�owe, �cierniska, ogrody, stanowiska

ruderalne.

gleby: ró�ne typy gleb, próchniczne, zasobne w sk�adniki

pokarmowe.

SZKODLIWO��

Chwast rozwijaj�cy si� intensywnie, w ci�gu roku mo�e da�

kilka pokole�. Pospolity we wszystkich uprawach, szczególnie

nawo�onych obornikiem, a tak�e na nieu�ytkach.

CIEKAWOSTKI

Ro�lina o silnym charakterystycznym zapachu. Owoce prze-

noszone s� przez mrówki, co zwi�ksza rozprzestrzenianie

chwastów w uprawach.


Agrofosat 360 SL, Buramet 70 WG, Gold 450 EC,

Rofosat 360 SL, Trifsan 480 EC, Bifenix N 499 SC,

Domino 700 SC, Fuego 500 SC, Galigan 240 EC,

Goltix 700 SC, Goltix Compact 90 WG, Kalif 480 EC,

Kontakttwin 191 EC, Metazanex 500 SC, Panida 330 EC,

Racer 250 EC, Tomigan 250 EC.

Aminopielik Tercet 500 SL, Buracyl 80 WP, Bromotril 250 SC.


Ro�lina jednoroczna, jara i ozima. Siewki pojawiaj� si� wiosn�

i na jesieni.

SIEWKA

Li�cienie: owalne, wyra�nie wci�te u nasady (cecha charak-

terystyczna), d�ugo�� 5-7 mm, na szczycie lekko zaokr�glone

z wci�ciem, nagie, zielone.

�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 10-15 mm, cienka, naga,

do�em bia�awa, gór� czerwono nabieg�a.

Pierwsze li�cie: trójk�tniejajowate, szarawo ow�osione, naprze-

ciwleg�e, na szczycie zaokr�glone, u podstawy uci�te, silnie kar-

bowane.

RO�LINA DOROS�A


�odyga: wysoko�� 10-30 cm, czworokanciasta, w dole rozga��-

ziona, naga, rozes�ana lub podnosz�ca.

Li�cie: dolne – okr�g�awo sercowate, nierówno karbowane,

drobne, górne – nerkowate, siedz�ce, silnie karbowane.

Kwiatostan: brak.


Jasnota ró�owa – Lamium amplexicaule L.LAMAM

54

Kwiat: kwiaty jasnopurpurowe, skupione w niby-okó�ki

po 6-10, wyrastaj� w k�tach li�ci, kwiaty powstaj�ce pó�n�

jesieni� i wczesn� wiosn� nie otwieraj� si� (klejstogamiczne).

Kwitnienie: od maja do listopada.

Owoc: roz�upka odwrotnie jajowata, na szczycie t�pa,

jasnoszara, bia�obrodawkowana, z mlecznymi plamami,

d�ugo�� 2,0-2,2 mm.

Nasienie: owalne.

WYST�POWANIE

uprawy: okopowe, zbo�owe, koniczyny, �cierniska, stanowiska

ruderalne.

gleby: ró�ne typy gleb, szczególnie suche stanowiska.

SZKODLIWO��

Gatunek zachwaszcza wi�kszo�� upraw. Bardzo pospolity na

ró�nych typach glebach, szczególnie zasobnych w wap.

CIEKAWOSTKI

Nieliczne owoce (oko�o 200 sztuk z 1 ro�liny) s� przenoszone

przez mrówki. Podejrzewana o w�a�ciwo�ci truj�ce, szczególnie

mo�e to dotyczy� koni.


Agrofosat 360 SL, Buramet 70 WG, Gold 450 EC, Rofosat 360 SL,

Trifsan 480 EC, Bifenix N 499 SC, Domino 700 SC, Fuego 500 SC,

Galigan 240 EC, Goltix 700 SC, Goltix Compact 90 WG,

Kalif 480 EC, Kontakttwin 191 EC, Panida 330 EC,

Racer 250 EC, Tolurex 80 WP, Tolurex 500 SC,

Tomigan 240 EC, Taifun 360 SL.

Afalon Dyspersyjny 450 SC, Bromotril 250 SC, Linurex 500 SC,

Aminopielik Tercet 500 SL, Buracyl 80 WP.


Ro�lina jednoroczna, jara. Siewki pojawiaj� si� przede

wszystkim wiosn�, ale równie� wczesnym latem.

SIEWKA

Li�cienie: okr�g�awo-owalne lub odwrotnie jajowate, d�ugo��

5-8 mm, nagie, zielone, na szczycie zaokr�glone, lekko wci�te.

�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 10-35 mm, walcowata, naga,

w górze czerwono nabieg�a.

Pierwsze li�cie: eliptyczne lub pod�ugowate, szorstko ow�osione,

naprzeciwleg�e, brzegiem pi�kowane lub karbowane.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: palowy, silnie rozwini�ty.

�odyga: wysoko�� 10-100 cm, w w�z�ach zgrubia�a, silnie

rozga��ziona, silnie, szorstko ow�osiona.

Li�cie: jajowato-lancetowate lub jajowate, ow�osione, zielone,

pi�kowane lub karbowane, na szczycie zaostrzone.

Kwiatostan: brak.


Poziewnik szorstki – Galeopsis tetrahit L.GAETE

55

Kwiat: kwiaty zebrane w niby-okó�ki, purpurowe, ró�owe lub

kremowe. rodkowa klapa wargi dolnej szeroka, zwykle wci�ta,

z�bkowana z �ó�to-czerwon� plam�.


Owoc: roz�upka, okr�g�o jajowata lub odwrotnie jajowata, lekko

sp�aszczona, ciemnoszara z czarnym, marmurkowatym pigmen-

towaniem, d�ugo�� 2,5-3,0 mm.

Nasienie: owalne.

WYST�POWANIE

uprawy: zbo�owe, okopowe, len, ogrody, sady, stanowiska

ruderalne.

gleby: gliniaste, jak i piaszczyste, próchniczne, wilgotne,

o wysokim poziomie wód gruntowych.

SZKODLIWO��

Poziewnik wyst�puje szczególnie licznie w zbo�ach, zw�aszcza

jarych. Unika gleb suchych i ubogich w azot. Owoce osypuj� si�

przed zbiorem zbó�, ale na ogó� nie kie�kuj� od razu, okres spo-

czynku zostaje przerwany dopiero po przezimowaniu roz�upek.

�ywotno�� owoców wynosi tylko kilka lat.

CIEKAWOSTKI

Nasiona zawieraj� do 44% t�uszczu, który odznacza si� w�a�-

ciwo�ciami truj�cymi. Ro�lina miododajna i py�kodajna. Dzia�a

truj�co na zwierz�ta gospodarskie, szczególnie konie.


Gold 450 EC, Afalon Dyspersyjny 450 SC, Linurex 500 SC.

Protugan 500 SC.


Ro�lina jednoroczna, jara. Siewki rozwijaj� si� w drugiej po�owie

wiosny i w pocz�tku lata.

SIEWKA

Pierwszy li��: szerokolancetowaty lub równow�ski, zwini�ty, bez

ostróg i j�zyczka, pochwa li�ciowa silnie sp�aszczona, ciemno-

lub szaro-zielony, na szczycie zaostrzony, z licznymi nerwami,

d�ugi na 15-20 mm

RO�LINA DOROS�A

Korze�: wi�zkowy.

Li�cie: ciemnoszaro-zielone, równow�skie, lancetowate, dosy�

szerokie, tylko u podstawy blaszki li�ciowej z drobnym ow�osie-

niem brzegów, bez ostróg i j�zyczka, o brzegach falowanych.

�d�b�o: wysoko�� 30-100 cm, wzniesione lub kolankowato

podnosz�ce si�, w dolnych w�z�ach zgi�te, nagie, w�z�y

z kosmykiem w�osków, oletowo nabieg�e.

Rodzina: Wiechlinowate (Trawy)Poaceae (Gramimeae)

Chwastnica jednostronnaEchinochloa crus-galli (L.) P. Beauv. ECHCG

Nazwa zwyczajowa: Kurze proso

56

Kwiatostan: wiecha, g�sta, k�oski jednokwiatowe, d�ugie

2-3 mm, g�sto st�oczone na g�ównej osi w zamiennie lub prze-

ciwleg�e stoj�cych pozornych k�oskach, z 3 plewami,

os�aniaj�ca plewa poni�ej wierzcho�ka kwiatka przewa�nie

z d�ug� o�ci�.

Kwitnienie: od lipca do pa�dziernika.

Owoc: ziarniak, oplewiony, plewki stalowoszare, owalny,

wypuk�y od strony grzbietowej, a od brzusznej prawie p�aski,

jasnobrunatny, d�ugo�� oko�o 2,5 mm.

WYST�POWANIE

uprawy: okopowe, kukurydza, warzywa, ogrody.

gleby: piaszczysto-gliniaste lub piaszczyste, �yzne, wilgotne.

SZKODLIWO��

Rozwój chwastnicy zale�y od d�ugo�ci dnia i temperatury: wcze�-

nie wschodz�ce rosn� d�ugo i bujnie, silnie os�abiaj�c gatunek

uprawny, natomiast siewki wzesz�e pó�nym latem rozwijaj� si�

bardzo szybko, ale nie stanowi� tak silnej konkurencji. W czasie

kie�kowania i dojrzewania wymaga wysokiej temperatury. Jedna

ro�lina mo�e wyda� od 400 do 5000 ziarniaków.

CIEKAWOSTKI

Ro�lina i ziarniaki mog� by� skarmiane jako bardzo warto�ciowa

pasza dla byd�a i drobiu.


Agrofosat 360 SL, Rofosat 360 SL, Trifsan 480 EC,

Agil 100 EC, Arrow 240 EC, Fuego 500 SC, Kalif 480 EC,

Leopard 05 EC, Metazanex 500 SC, Mistral 70 WG,

Panida 330 EC, Taifun 360 SL.

Buracyl 80 WP, Galigan 240 EC, Kontakttwin 191 EC,

Racer 250 EC.


Ro�lina jednoroczna, jara lub ozima. Siewki pojawiaj� si� wios-

n� i na jesieni.

SIEWKA

Pierwszy li��: bardzo w�ski, delikatny, prawie nitkowaty, d�ugi

na 15-30 mm, na szczycie zaostrzony, do�em podwini�ty, nagi,

nerw �rodkowy i dwa nerwy boczne dobrze widoczne, j�zyczek

pochwy li�ciowej widoczny wyra�nie, zwykle postrz�piony.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: wi�zkowy.

Li�cie: p�askie, szorstkie, szerokie 2-6 mm, skr�cone �rubowo,

nagie, pochwy li�ciowe g�adkie lub nieco szorstkie, bez ostróg,

z d�ugim postrz�pionym j�zyczkiem.

�d�b�o: wysoko�� 30-120 cm, wyprostowane lub zgi�te

w kolankach, wznosz�ce si�, g�adkie.

Kwiatostan: wiecha, silnie rozga��ziona, jednokwiatowe k�oski,

zielone lub oletowo-czerwono nabieg�e, os�aniaj�ca plewka

szorstka, z o�ci� poni�ej wierzcho�ka (o�ci proste, 3-4-krotnie

d�u�sze ni� plewka).


Miot�a zbo�owa – Apera spica-venti (L.) P. Beauv.APESV

57


Owoc: ziarniak, oplewiony, z o�ci� i cz��ci� osi k�oska (trzonek

po stronie brzusznej), z wiecem srebrzysto-bia�ych, szczecin-

kowatych w�osków u podstawy, d�ugo�� 1,7-2,5 mm.

WYST�POWANIE

uprawy: zbo�owe (szczególnie ozime), rzepak, koniczyny, okopowe.

gleby: piaszczyste lub piaszczysto-gliniaste, wilgotne, lekko

kwa�ne.

SZKODLIWO��

Miot�a zbo�owa jest uporczywym chwastem wyst�puj�cym

przewa�nie w zbo�ach ozimych, rzadziej w koniczynach. W zbo-

�ach dojrzewa nieco wcze�niej i osypuje ziarniaki w czasie �niw,

z reszt� mniej dojrza�ych ziarniaków dostaje si� podczas zbio-

ru do zbiornika kombajnu, gdzie zanieczyszcza ziarno. Ziar-

niaki miot�y kie�kuj� na powierzchni gleby lub na niewielkiej

g��boko�ci pod jej powierzchni�. W g��bszych warstwach mog�

pozostawa� przez kilka lat, zachowuj�c wysok� zdolno�� kie�-

kowania. Jedna ro�lina mo�e wyda� do kilku tysi�cy ziarniaków,

masowo pojawia si� w lata przekropne.

CIEKAWOSTKI

Wyst�puje prawie w ca�ej Polsce, brak jej tylko w pi�trach gór-

skich Karpat.


Agrofosat 360 SL, Rofosat 360 SL, Agil 100 EC, Arrow 240 EC,

Bifenix N 499 SC, Fuego 500 SC, Kalif Mega 283 SC,

Leopard 05 EC, Metazanex 500 SC, Panida 330 EC,

Protugan 500 SC, Racer 250 EC, Tolurex 80 WP,

Tolurex 500 SC, Taifun 360 SL.


Trawa jednoroczna, jara. Siewki owsa g�uchego pojawiaj� si�

na wiosn�.

SIEWKA

Pierwszy li��: równow�ski, szeroki na oko�o 4-5 mm, w dolnej

i brze�nej cz��ci pokryty rzadkimi, do�� d�ugimi odstaj�cymi

w�oskami, posiada liczne nerwy z czego 3 s� wyra�niejsze,

d�ugo�� 70-90 mm.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: wi�zkowy, miote�kowaty.

Li�cie: równow�skie, skr�cone w lewo, dosy� szerokie, pochwy

dolnych li�ci ow�osione, j�zyczek li�ciowy d�ugi, b�oniasty.

�d�b�o: wysoko�� 60-120 cm, wzniesione, do�� sztywne.

Kwiatostan: wiecha rozpierzch�a, k�oski dwu- lub trzykwiatowe,

d�ugie na 2-3 mm, o� k�oska u do�u pokryta brunatnymi w�oska-

mi, plewy wyra�nie d�u�sze od kwiatków, plewka dolna pokryta

rudymi w�oskami zakoczona �rubowato skr�con� o�ci�.



Owies g�uchy – Avena fatua L.AVEFA

58

Owoc: ziarniak, plewki zro�ni�te z ziarniakiem, szczeciniasto

ow�osiony, brunatny, d�ugo�� 10-18 mm.

WYST�POWANIE

uprawy: zbo�a jare, len, str�czkowe, okopowe rzadziej.

gleby: ci��kie, marglisto-gliniaste lub gliniaste, podmok�e,

o wy�szym pH.

SZKODLIWO��

Rozmna�a si� za pomoc� ziarniaków, których cz�� osypuje si�

na polu i zachwaszcza gleb�. Stosunkowo lekkie i d�ugo ow�o-

sione ziarniaki rozsiewane s� przez wiatr. Ziarniaki owsa mog�

le�e� w glebie przez kilka lat, nie trac�c zdolno�ci kie�kowa-

nia. Z owsem siewnym tworzy mieszace, które pojawiaj� si�

w nast�pnych zasiewach owsa siewnego.

CIEKAWOSTKI

Na polach mo�na jeszcze spotka� spokrewnione gatunki owsa

szorstkiego i owsa krótkiego.


Agrofosat 360 SL, Rofosat 360 SL, Trifsan 480 EC, Agil 100 EC,

Leopard 05 EC, Taifun 360 SL.

Fuego 500 SC, Kontakttwin 191 EC, Metazanex 500 SC,

Protugan 500 SC.


Trawa wieloletnia, roz�ogowa. Siewki pojawiaj� si� na wiosn�.

SIEWKA

Pierwszy li��: równow�ski, ciemnozielony, d�ugi na 80-100 mm,

z obu stron i na brzegu pokryty krótkimi drobnymi w�oskami,

pochwa li�ciowa zwykle czerwonawo-sino nabieg�a.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: k��cze z d�ugimi roz�ogami.

Li�cie: p�askie, szeroko�� 5-10 mm, �ywozielone lub sinozielo-

ne, u nasady blaszki li�ciowej ostrogi sierpowate, ostre, j�zyczek

li�ciowy, krótki, b�oniasty, pochwy li�ciowe pokryte krótkimi, g�-

stymi i odstaj�cymi w�oskami.

�d�b�o: wysoko�� 30-150 cm, wzniesione, nagie, g�adkie.

Kwiatostan: k�os krótki, k�oski jajowate lub jajowato-lanceto-

wate, odstaj�ce 5-10-kwiatowe, d�ugie 10-15 mm, ustawione

szersz� stron� do osi k�osa, dolna plewka zakoczona zwykle

o�ci�.

Owoc: ziarniak, oplewiony, dolna plewka zakoczona o�ci�,

d�ugo�� oko�o 8-10 mm.


Perz w�a�ciwy – Elymus repens (L.) GouldAGRRE

59

WYST�POWANIE

uprawy: jako ro�lina trwa�a zasiedla wszystkie uprawy, kolejno

zajmuj�ce zaperzone pole.

gleby: wszystkie rodzaje gleb, szczególnie ci��kie, �yzne

i wilgotne, z wyj�tkiem skrajnie suchych.

SZKODLIWO��

Ro�lina o du�ych wymaganiach �wietlnych, silnie rozprzestrzenia

si� przy z�ym stanie zasiewów. Perz pobiera w ci�gu roku z 1 ha

gleby oko�o 50 kg azotu, 30 kg fosforu, 70 kg potasu. Roz�ogi

odznaczaj� si� wielk� �ywotno�ci�. Poci�te nawet na drobne

kawa�ki wydaj� nowe ro�liny i silnie rozrastaj� si�.

CIEKAWOSTKI

K��cze perzu zawiera w�glowodany, tritycyn� i insulin�, �luz,

glikozyd, olejek eteryczny, agropyren, prowitamin� witaminy

A i B, kwas krzemowy i potas. Po le�eniu w kompo�cie staje si�

warto�ciowym nawozem. Ma zastosowanie w lecznictwie, mo�e

s�u�y� do wyrobu domowego piwa.


Agrofosat 360 SL, Rofosat 360 SL, Agil 100 EC, Arrow 240 EC,

Leopard 05 EC, Taifun 360 SL.


Trawa jednoroczna jara. Siewki w�o�nicy sinej pojawiaj� si�

pó�no na wiosn�, gdy� ziarniaki tego chwastu wymagaj� do

kie�kowania gleby nagrzanej do 15-20oC. Wyst�puje równie�

w zasiewach w pó�niejszych porach lata przy dostatecznej

wilgotno�ci gleby.

SIEWKA

Pierwszy li��: równow�ski, na szczycie ostry, d�ugi 15-20 mm,

z licznymi równoleg�ymi nerwami, brak j�zyczka, widoczne

liczne nerwy, z których 3 s� wyra�niejsze.

RO�LINA DOROS�A


Li�cie: równow�skie, szaro-zielone, dosy� szerokie, tylko

u podstawy blaszki li�ciowej z drobnym ow�osieniem brzegów,

bez ostróg i j�zyczka, pochwy li�ciowe nagie, lekko sp�aszczone.

�d�b�o: wysoko�� 5-40 cm, wzniesione lub podnosz�ce si�,

pochwy li�ciowe nagie, lekko sp�aszczone.


W�o�nica sinaSetaria pumilia [Poir.] Roem i Schult.

SETPU

60

Kwiatostan: k�osokszta�tna, walcowata wiecha, d�ugo�� oko�o

7 cm, k�oski jajowate, jednokwiatowe, d�ugie 2-3 mm, cz�sto

z czerwonawymi szczecinkami.


Owoc: ziarniak, jajowaty, lekko zaostrzony, ciemno szary, czar-

no i drobno punktowany, d�ugo�� 2,0-2,5 mm.

WYST�POWANIE

uprawy: okopowe, zbo�a jare i ozime, motylkowe drobnonasien-

ne szczególnie lucerna, �cierniska, ugory.

gleby: piaszczyste, piaszczysto-gliniaste, bezwapienne.

SZKODLIWO��

Gatunek masowo wyst�puje na �cierniskach �ytnich, gdzie

rozwija si� szczególnie intensywnie.

CIEKAWOSTKI

Ziarniaki mog� by� wykorzystywane jako pokarm dla ptactwa

domowego.


Agrofosat 360 SL, Rofosat 360 SL, Agil 100 EC, Leopard 05 EC,

Metazanex 500 SC, Panida 330 EC, Taifun 360 SL.

Kontakttwin 191 EC, Racer 250 EC.


Trawa jednoroczna jara. Siewki rozwijaj� si� pó�no na wiosn�.

SIEWKA

Pierwszy li��: pod�ugowaty, z czerwon� pochw� pozbawion�

j�zyczka, d�ugi na 10-12 mm, wielonerwowy.

RO�LINA DOROS�A


Li�cie: równow�skolancetowate, trawiastozielone z niebieska-

wym nalotem, j�zyczek zast�piony p�czkiem w�osków, pochwy

li�ciowe lekko sp�aszczone.

�d�b�o: wysoko�� 5-60 cm, cienkie, cz��ciowo le��ce

i podnosz�ce si�, pod kwiatostanem lekko szorstkie, u nasady

ga��ziste.

Kwiatostan: wiecha k�osokszta�tna, walcowata, k�oski d�ugo�ci

2 mm, k�osek jednokwiatowy, okolony zielonymi szczecinkami,

posiada 3 plewy i 2 plewki lekko pomarszczone.

Owoc: ziarniak, jajowaty, bezbarwny, d�ugo�� 1,4-1,8 mm.


W�o�nica zielona – Setaria viridis (L.) P. Beauv.SETVI

61

WYST�POWANIE

uprawy: okopowe, pastewne, ogrody, zbo�a ozime, czasem jare,

�cierniska, ugory.

gleby: lekkie, piaszczysto-gliniaste lub piaszczyste.

SZKODLIWO��

Rozmna�a si� przez ziarniaki zachwaszczaj�ce gleb� na miej-

scu lub rozsiewane z zanieczyszczonym ziarnem siewnym lub

z obornikiem. Ziarniaki w glebie nie trac� si�y kie�kowania przez

10-15 lat.

CIEKAWOSTKI

Jedna ro�lina wydaje do kilku tysi�cy ziarniaków.


Agrofosat 360 SL, Rofosat 360 SL, Trifsan 480 EC,

Fuego 500 SC, Leopard 05 EC, Metazanex 500 SC,

Panida 330 EC, Taifun 360 SL.

Racer 240 EC, Kontakttwin 191 EC.


Ro�lina jednoroczna, jara, rzadziej ozima. Siewki wiosenne

i jesienne wyst�puj� na polach uprawnych oraz w ogrodach.

SIEWKA

Li�cienie: owalne lub eliptyczne, pod�u�ne, d�ugo�� 8-10 mm,

na szczycie zaokr�glone lub uci�te, na wyra�nych p�askich

ogonkach.

�ody�ka podli�cieniowa: d�ugo�� 15-20 mm, brunatnawa lub

czerwonawa, z sokiem mlecznym.

Pierwsze li�cie: �opatkowate lub odwrotnie jajowate, nagie,

skr�toleg�e, z szeroko zaokr�glonym szczytem, z wyra�nie

widocznym nerwem, na dolnej stronie ciemno punktowane.

RO�LINA DOROS�A

Korze�: wrzecionowaty, rozga��ziony, s�aby.

�odyga: wysoko�� 15-40 cm, wzniesiona, prosta lub rozga��zio-

na, z rzadka lekko ow�osiona.

Rodzina: WilczomleczowateEuphorbiaceae

Wilczomlecz obrotny – Euphorbia helioscopia L.EPHHE

Nazwa zwyczajowa: Wilczomlecz pi�kowany, Ko�owrotek

62

Li�cie: odwrotnie jajowate, w nasadzie klinowato zw��one,

u góry drobno z�bkowane, �ó�tozielone, zielone lub czerwonawo

nabieg�e.

Kwiatostan: g�ówna wierzchotka z przysadkami, 3-5-ramien-

na, w nasadzie z 5 du�ymi podsadkami odwrotnie jajowatymi

i poprzecznie jajowatymi miodnikami.

Kwiat: kwiaty niepozorne, �ó�to-zielone, m�skie i �eskie.

Kwitnienie: od maja do pa�dziernika.

Owoc: roz�upka, g�adka.

Nasienie: prawie kuliste, �upina siatkowato do�kowana, br�zo-

wo-czarna lub czarna, na szczycie z jasno�ó�tym elajosomem,

d�ugo�� 2,0-2-5 mm.

WYST�POWANIE

uprawy: zbo�a, okopowe, ogrody.

gleby: gliniaste, ci��kie, o odczynie oboj�tnym lub lekko

kwa�nym, zasobne w sk�adniki pokarmowe, rzadziej gleby

piaszczyste.

SZKODLIWO��

Ro�lina o mniejszej konkurencyjno�ci z powodu s�abiej rozwini�-

tego systemu korzeniowego.

CIEKAWOSTKI

Mleczny sok zawiera truj�c� substancj� euforbon, �ywic�, kwa-

sy organiczne, kauczuk. Ro�lina truj�ca zw�aszcza dla trzody

chlewnej.



Aminopielik Tercet 500 SL, Buracyl 80 WP, Trifsan 480 EC,

Afalon Dyspersyjny 450 EC, Linurex 500 SC.

Rodzina: WilczomleczowateEuphorbiaceae

PI�MIENNICTWO

Choroma�ski K. i in. 1988. Przewodnik ��karski. PWRiL,

Warszawa, s. 575.

Hanf M. 1990. Ackerunkräuter Europa mit ihren

Keimlingen und Samen. München, s. 496.

Kr��el R., Parylak D., Zimny L. 1999. Zagadnienia uprawy

roli i ro�lin. Wydawnictwo AR we Wroc�awiu, Wroc�aw, s.

149-201.

Kulpa W. 1988. Nasionoznawstwo chwastów. PWRiL,

Warszawa, s. 415.

Mirek Z. i in. 2002. Flowering plants and pteridophytes of

Poland a checklist. Instytut Botaniki PAN, Kraków, s. 442.

Mirek Z. i wsp. 1995. Vascular plants of Poland a checklist.

Polish Botanical Studies, Guidebook ser. 15. PAN, Kraków,

s. 308.

Mowszowicz J. 1986. Krajowe chwasty polne i ogrodowe.

PWRiL, Warszawa, s. 672.

Niewiadomski W. i in. 1992. S�ownik Agro-Bio-Techniczny.

Lublin, s.779.

Skrzypczak G., Blecharczyk A., Sw�drzy�ski A. 2006.

Podr�czny atlas chwastów. Multum (Medix Plus), Pozna�,

s. 214.

Szafer W�. Kulczy�ski St., Paw�owski B. 1986. Ro�liny

Polskie. PWN, Warszawa, T. 1 i 2, s. 1019.

Tymrakiewicz W�. 1976. Atlas chwastów. PWRiL, Warszawa,

s. 439.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

we, kwiaty wewn�trzne rurkowe niebiesko- oletowe.


Owoc: nie�upka, odwrotniejajowata, srebrzysta, ze z�ocistymi

lub oletowo-brunatnymi szczecinkami na �ci�tym kocu, d�u-

go�� 3,0-4,0 mm.

Nasienie: owalne, pod�ugowate.

WYST�POWANIE

uprawy: zbo�owe, okopowe, motylkowe.

gleby: ró�ne typy gleb, szczególnie lekkie lub �rednie, piaszczy-

ste lub piaszczysto-gliniaste, ubogie w wap.

SZKODLIWO��

Chwast g�ównie ro�lin zbo�owych ozimych, dojrzewaj�c rów-

nocze�nie ze zbo�owymi, zachwaszcza gleb� i materia� siewny.

Owoce, o du�ej zdolno�ci kie�kowania, pod wp�ywem zmiennej

wilgotno�ci wykonuj� ruchy pe�zaj�ce. Chaber mo�e w ograni-

czonym stopniu rozmna�a� si� równie� wegetatywnie. Jest po-

�rednim �ywicielem nicieni atakuj�cych zbo�a i koniczyn�.

CIEKAWOSTKI

Kwiaty by�y dawniej u�ywane do wyrobu barwnika (obecno��

cyjaniny), wina domowego oraz leczenia chorób oczu. Nasiona

zawieraj� do 28% t�uszczu.



Tercet 500 SL, Buramet 70 WG, Gold 450 EC.


Bromotril 250 SC, Domino 700 SC, Goltix 700 SC, Goltix Com-

pact 90 WG, Tolurex 500 SC, Tolurex 80 WP.


Makhteshim-Agan Poland Sp. z o.o.ul. Sienna 39, 00-121 Warszawatel.: 22 395 66 66, fax: 22 395 66 67www.makhteshim-agan.pl, e-mail: [email protected]

ul. Sienkiewicza 4, 56-120 Brzeg Dolnytel.: 71 794 22 35, fax: 71 794 39 66infolinia: 71 794 20 40

Atlas Roslin Polnych

Documents

Transcript of Atlas Roslin Polnych