Analiza okresu przygotowawczego w treningu strzeleckim na ...

105

Strzelectwo sportowe (Nowoczesne rozwiązania szkoleniowe), zeszyt nr 9, Wrocław, 2012

mgr Tomasz Łukaszewski, Polski Związek Strzelectwa Sportowego mgr Grzegorz Pietrzyk, Polski Związek Strzelectwa Sportowego

Analiza okresu przygotowawczego w treningu strzeleckim na przykładzie finalistki Igrzysk Olimpijskich

Celem pracy jest zaprezentowanie okresu przygotowawczego, jako jednego

z etapów przygotowań do startów w ważnych imprezach sportowych na przykładzie zawodniczki klasy mistrzowskiej. Ponadto chcielibyśmy uzmysłowić trenerom i zawodnikom, ile pracy kosztuje przejście długiej drogi do osiągnięcia końcowego wyniku.

Zaprezentowany materiał należy traktować, jako próbę ukazania pewnych elementów w systemie szkolenia zawodnika i ich wpływu na osiąganie zamierzonych celów, a nie, jako gotowego planu czy recepty na sukces, który można zastosować dla każdego zawodnika.

I. Roczny cykl treningowy Projektowanie procesu treningu jest jednym z podstawowych (obok jego

organizowania i kierowania) zadań oraz umiejętności trenera. Poziom tych umiejętności, stopień ich oponowania tzn. sprawność posługiwania się odpowiednimi narzędziami, metodami oraz wiedzą z zakresu teorii i metodyki treningu sportowego-należy do podstawowych jego kompetencji zawodowych (Kosendiak 2006).

Uzyskanie stabilnej, a zarazem wysokiej formy sportowej zawodnika uzależnione jest od właściwej struktury całorocznego treningu, czyli podziału na mniejsze, łatwiejsze do prowadzenia i kontroli okresy treningowe (Naglak 1999, Sozański 1999).

Struktura treningu, to układ rozmieszczenia elementów składowych procesu, sposoby ich wzajemnego podporządkowania i relacje między nimi oraz zasady sprzężenia w jeden system funkcjonujący, jako całość. Sposób funkcjonowania systemu stanowi łączny efekt funkcji poszczególnych elementów oraz struktury, jako systemu (m.in.Naglak 1999, Sozański 1999).

Struktura czasowa ujmuje trening w cykle różnej długotrwałości. Reguluje ona rozkład pracy w czasie, w jej ramach umieszcza się zadania dotyczące kształtowania składowych stanu wytrenowania, czyli elementów struktury rzeczowej (Raczek 1991).

W czasowej strukturze treningu wyróżnia się następujące rodzaje cykli: a) długie (makrocykle) – wieloletnie, roczne, półroczne; b) średnie (mezocykle) – składające się z określonej liczby mikrocykli; c) małe (mikrocykle) – składające się kilku jednostek treningowych;

oraz jednostkę treningową, jako najmniejsze ogniwo tej struktury. Makrocykl (roczny) – stanowi jeden z etapów wieloletniego planu

perspektywicznego (np.czteroletni cykl przygotowań olimpijskich). Jest przeznaczony na przygotowanie sportowca do realizacji celu, a okres osiągnięcia celu – na regenerację sił fizycznych i psychicznych zawodnika. Budowa poszczególnych makrocykli uwzględnia ilość i jakość pracy oraz środki i metody treningu (Sozański 1999). Układ rocznego cyklu treningowego sprzyja wzrastaniu, utrzymaniu, a następnie czasowemu obniżaniu tzw. gotowości startowej. Gotowość sportowca do

106 Tomasz Łukaszewski, Grzegorz Pietrzyk


współzawodnictwa ma charakter fazowy (Naglak 1999). Wyróżnia się odpowiednio trzy okresy :

przygotowawczy (budowanie formy sportowej), startowy (zachowanie i stabilizacja formy sportowej), przejściowy (czynny wypoczynek oraz leczenie kontuzji),

II. Okres przygotowawczy

Jest najważniejszym i najtrudniejszym etapem całorocznego cyklu treningowego.

Jego głównym zadaniem jest odpowiednie przygotowanie zawodnika do długiego i intensywnego okresu startowego. Następuje w nim wzrastanie funkcjonalnej doskonałości organizmu.

Dla zawodników, którzy uczestniczą w zawodach sportowych w jednym okresie trwa on 5-7 miesięcy (listopad-maj). Zawodnicy specjalizujący się zarówno w strzelaninach kulowych i pneumatycznych w swoim rocznym cyklu mają dwa okresy przygotowawcze. Pierwszy trwa 3-4 miesiące (listopad-styczeń) i ma za zadanie przygotowanie zawodnika głównie do startu w Mistrzostwach Europy z broni pneumatycznej, ale również do głównego sezonu z broni kulowej. Drugi okres przygotowawczy dla tej grupy zawodników trwa 3 miesiące (marzec-maj). (Kijowski 1993).

Mezocykl – stanowi główną składową makrocyklu. Obejmuje okres od dwóch

tygodni (najkrótszy czas trwania mezocyklu) do sześciu-siedmiu tygodni (najdłuższy czas trwania mezocyklu). Budowa poszczególnych mezocykli zależy m.in. od poziomu sportowego zawodnika, okresu przygotowania, bazy treningowej, możliwości odnowy biologicznej.

Należy podkreślić, iż oprócz przedstawionych poniżej mezocykli, można wyróżnić również inne, wiązane z przebiegiem poszczególnych okresów treningowych. Do nich zaliczamy np. mezocykle: pośrednie (odbudowująco-przygotowawcze, odbudowująco-podtrzymujące), kontrolne, przedstartowe (Sozański, Tomaszewski 1995).

Ryc.1. Przykładowa struktura czasowa treningu w strzelectwie sportowym (okres przygotowawczy)

Okres przygotowawczy dzieli się na trzy mezocykle, które różnią się od siebie wielkością i charakterem obciążeń treningowych, zadaniami szkoleniowymi, a także czasem trwania (ryc.1).

KONTROLNO - PRZYGOTOWAWCZY

3 - 4

21 - 28

WPROWADZAJĄCY PODSTAWOWY

2 - 3 2 - 3

14 -21 14 -21

OKRES PRZYGOTOWAWCZY

JEDNOSTKA TRENINGOWA

MEZOCYKL

MIKROCYKL

Analiza okresu przygotowawczego w treningu strzeleckim na przykładzie… 107


Wprowadzający – stosowany jest na początku okresu przygotowawczego. Celem jego jest stopniowy wzrost obciążenia treningowego. Charakteryzuje się dużą różnorodnością i wszechstronnością środków treningowych. Przygotowuje się organizm zawodnika do przyjmowania dużych obciążeń specjalnych. W treningu z bronią stosuje się elementy treningu technicznego i wytrzymałości specjalnej z bronią pneumatyczną. Podstawowy – występuje w drugiej kolejności okresu przygotowawczego. Pełni główną rolę w tym okresie. Następuje wzrost intensywności i objętości obciążenia treningowego. W mezocyklach tych zawodnik realizuje podstawowe zadania wynikające z potrzeb przygotowania: fizycznego, technicznego, taktycznego i psychicznego. Kontrolno-przygotowawczy – kończy okres przygotowawczy. Jest formą przejściową między mezocyklami podstawowymi i startowymi. Zawiera serie startów o mniejszej randze. Ukierunkowanie treningu i dozowanie obciążeń w następnym mezocyklu zależy od tempa rozwoju, stanu wytrenowania i ujawnionych braków stwierdzonych w czasie startów kontrolnych.

Przykładowy graficzny roczny plan pracy treningowej zawiera tab. 1 Tab. 1. Roczny plan pracy treningowej

III. Kontrola procesu treningowego

W celu prawidłowej analizy pracy zawodnika, trener i zawodnik powinien prowadzić dokumentacje szkoleniową. Dla bardziej efektywnej kontroli i analizy powstał program do realizacji obciążeń treningowych. Zawodnik po każdym treningu, nanosi na nim zrealizowane obciążenia treningowe (efektywny czas treningu, ilość złożeń, ilość amunicji).

Przykładowy arkusz realizacji obciążeń treningowych w danym miesiącu, oraz prezentacja graficzna obciążeń treningowych znajduje się w tab. 2 i ryc. 2.



Tab. 2. Arkusz obciążeń treningowych (w danym miesiącu)

Rodzaj imprezy KS WROCŁAW ZM PILZNO KS Wrocław ZM Monachium Dzień miesiąca 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 suma

Obc

iąże

nia

treni

ngow

e i s

tarto

we

leżą

ca liczba złożeń 0

liczba strzałów 0 czas (min) 0

stojąc

a liczba złożeń 0 liczba strzałów 0 czas (min) 0

klęc

ząca

liczba złożeń 0 liczba strzałów 0 czas (min) 0

kpn

liczba złożeń 60 50 60 60 125 80 105 75 60 80 85 160 90 85 95 85 80 1435 liczba strzałów 85 60 74 55 40 54 55 120 70 65 75 63 55 871 czas (min) 50 50 55 60 115 75 100 70 55 80 80 140 80 75 85 75 75 1320

ogól

ny (m

in) ćw. gimnastycz. 10 10 10 10 10 10 10 20 10 10 10 120

ćw. siłowe 10 10 biegi 15 15 gry sportowe 0 inny 15 20 20 20 15 20 65 20 10 15 220

Wyniki 60 leżąc 3x40/3x20 Kp 60/ Kp40 394 393 390 397

KPN

0

50

100

150

200

250

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

0

50

100

150

200

250

l. złożeń l. strzałów czas

ZBIORCZY STYCZEŃ

0

50

100

150

200

250

300

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

0

50

100

150

200

250

300

liczba złożeń liczba strzałówczas (min) czas og (min)

Ryc. 2. Prezentacja graficzna obciążeń treningowych (w danym miesiącu)



Przykładowy roczny arkusz obciążeń treningowych, oraz prezentacja graficzna przedstawia tab. 3 i ryc. 3.

Tab. 2. Roczny arkusz obciążeń treningowych

Miesiąc I 03 II 03 III 03 IV 03 V 03 VI 02 VII 02 VIII 02 IX 02 X 02 XI 02 XII 02 suma

Tren

ing

spec

jalis

tycz

ny

leżą

ca liczba złożeń 310 735 290 420 315 220 0 220 245 0 0 0 2755

liczba strzałów 0 195 0 225 180 145 0 70 120 0 0 0 935 czas (min) 490 1070 490 640 545 380 0 375 360 0 0 0 4350

stojąc

a liczba złożeń 275 1020 480 275 185 140 0 200 215 0 0 0 2790 liczba strzałów 45 330 50 85 95 65 0 45 50 0 0 0 765 czas (min) 420 1370 640 400 310 180 0 250 280 0 0 0 3850

klęcząc

a liczba złożeń 110 770 470 205 235 145 0 145 140 0 0 0 2220 liczba strzałów 30 300 40 65 120 85 0 55 65 0 0 0 760 czas (min) 180 1120 580 180 240 200 0 130 170 0 0 0 2800

kpn liczba złożeń 300 1000 210 220 395 330 0 335 590 660 1775 810 6625

liczba strzałów 130 470 110 110 195 175 0 125 190 170 730 330 2735 czas (min) 460 1230 270 330 510 460 0 400 830 1045 2210 985 8730

razem ilość złożeń 995 3525 1450 1120 1130 835 0 900 1190 660 1775 810 14390 razem ilość strzałów 205 1295 200 485 590 470 0 295 425 170 730 330 5195 razem czas 1550 4790 1980 1550 1605 1220 0 1155 1640 1045 2210 985 19730

Tren

ing

ogól

nofiz

yczn

y ćw. gimnastycz. 0 0 0 270 360 180 0 0 0 0 0 0 810 ćw. siłowe 60 280 240 0 0 0 0 20 0 0 0 0 600 biegi 20 20 70 180 105 80 320 280 120 35 70 100 1400 gry sportowe 90 0 0 330 300 270 0 1355 0 180 360 180 3065 inny 1730 1510 2500 945 820 1510 1930 1345 30 160 510 450 13440 razem czas og. 1900 1810 2810 1725 1585 2040 2250 3000 150 375 940 730 19315

ZESTAWIENIE ROCZNE

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

l. złożeń l. strzałów

czas specj. cas ogól.

LEŻĄCA

0

200

400

600

800

1000

1200

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

l. złożeńl. strzałówczas

STOJĄCA

0

500

1000

1500

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12


KLĘCZĄCA

0200

400600

8001000

1200

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12


KPN

0

500

1000

1500

2000

2500

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12


Ryc. 3. Prezentacja graficzna rocznych obciążeń treningowych



IV. Analiza procesu treningowego – okres przygotowawczy Mając dane zawodnika (czas, liczbę złożeń, liczbę amunicji oraz czas treningu

ogólnorozwojowego) z czteroletniego cyklu olimpijskiego, przedstawimy analizę tylko okresu przygotowawczego w latach 2008 – 2012. 2008 listopad - 2009 styczeń – okres przygotowawczy

L S K KP Razem

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

L S K KP Razem

czas (min)

liczba złożeń

liczba amunicji

czas (min)

3090 3090

liczba złożeń

3230 3230

liczba amunicji

1618 1618

2009 marzec – maj – okres przygotowawczy

L S K KP Razem

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

L S K KP Razem

czas (min)

liczba złożeń

liczba amunicji

czas (min)

1280 1345 1130 1625 5380

liczba złożeń

2230 1530 1630 1847 7237

liczba amunicji

1124 873 833 1158 3988

2009 listopad - 2010 styczeń – okres przygotowawczy

L S K KP Razem

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

L S K KP Razem

czas (min)

liczba złożeń

liczba amunicji

czas (min)

30 30 45 3035 3140

liczba złożeń

50 50 55 3137 3292

liczba amunicji

35 35 35 1267 1372


L S K KP Razem

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

L S K KP Razem

czas (min)

liczba złożeń

liczba amunicji

czas (min)

480 410 275 1760 2925

liczba złożeń

843 500 395 2025 3763

liczba amunicji

572 324 260 1482 2638



2010 listopad - 2011 styczeń – okres przygotowawczy

L S K KP Razem

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

5000

L S K KP Razem

czas (min)

liczba złożeń

liczba amunicji

czas (min)

550 495 605 2175 3825

liczba złożeń

850 605 875 2428 4758

liczba amunicji

392 374 498 1428 2692


L S K KP Razem

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

9000

L S K KP Razem

czas (min)

liczba złożeń

liczba amunicji

czas (min)

945 1295 1230 2490 5960

liczba złożeń

1601 1568 1928 2826 7923

liczba amunicji

1093 1114 1340 1961 5508

2011 listopad - styczeń 2012 – okres przygotowawczy

L S K KP Razem

0

500

1000

1500

2000

2500

L S K KP Razem

czas (min)

liczba złożeń

liczba amunicji

czas (min)

2210 2210

liczba złożeń

2350 2350

liczba amunicji

1292 1292


L S K KP Razem

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

9000

L S K KP Razem

czas (min)

liczba złożeń

liczba amunicji

czas (min)

1205 1500 1365 1790 5860

liczba złożeń

2212 1792 2140 2064 8208

liczba amunicji

1500 1223 1438 1479 5640



2008 listopad - 2009 styczeń

2009 marzec -

maj


2010 marzec -

maj


2011 marzec -

maj


2012 marzec -

maj

Czas 3090 5380 3140 2925 3825 5960 2210 5860

ilość złożeń 3230 7237 3292 3763 4758 7923 2350 8208

Ilość strzałów 1618 3988 1372 2638 2692 5508 1292 5640

Czas tr. ogólnoroz 1760 1210 1020 470 930 1005 755 1220

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

9000

2008listopad -

2009styczeń

2009marzec -

maj

2009listopad -

2010styczeń

2010marzec -

maj

2010listopad -

2011styczeń

2011marzec -

maj

2011listopad -

2012styczeń

2012marzec -

maj

Ryc. 4. Zestawienie zbiorcze obciążeń treningowych

okres 2008-2009

okres 2009

okres 2009-2010

okres 2010

okres 2010-2011

okres 2011

okres 2011-2012

okres 2012

razem

1760 1210 1020 470 930 1005 755 1220 8370

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

9000

okres 20

08-200

9

okres 20

09

okres 20

09-201

0

okres 20

10

okres 20

10-201

1

okres 20

11

okres 20

11-201

2

okres 20

12

razem

Ryc. 5. Zestawienie zbiorcze obciążeń z przygotowania fizycznego (min).



0

100

200

300

400

500

600

700

wynik 392 585 576 396 594 579 388 584 571 395 594 584 konkurencja kpn L 3x20 kpn L 3x20 kpn L 3x20 kpn L 3x20 okresy 2 1 2 1 2 1 2 1 lata 2008 2009 2010 2011 2012 ilość złożeń 3230 5390 3137 1738 2428 5097 2350 6144 ilość amunicji 1618 2830 1267 1156 1428 3547 1292 4161 czas 3090 3755 3035 1165 2175 3470 2210 4070

Ryc. 6. Dane z obciążeń treningowych w okresach przygotowawczych a rezultaty sportowe osiągnięte w startach głównych (ME, MŚ, IO).

V. Podsumowanie i wnioski

W pracy tej spróbowaliśmy zaprezentować wkład pracy w okresie przygotowawczym zawodnika strzelectwa sportowego specjalizującego się w konkurencjach karabinowych.

Wyniki sportowe w strzelectwie nie są związane tylko z ulepszaniem sprzętu strzeleckiego (budowa broni, sprzęt pomocniczy) lecz także z efektowniejszym i logicznym wykonywaniem działań w procesie treningowym.

Z pracy wynikają następujące wnioski:

jakość wyniku sportowego jest zależna od pracy wykonanej w okresie przygotowawczym,

pamiętać należy o falowaniu obciążeń treningowych w okresie przygotowawczym, sport strzelecki jest nie obliczalny (mierzalny) nie zawsze duży wkład pracy daje

ostateczny wynik, im wyższy poziom sportowy i szkoleniowy zawodnika tym większa

indywidualizacja obciążeń treningowych, na przykładzie czteroletniej analizy można z większą świadomością planować

następne lata przygotowań, przygotowanie fizyczne powinno pełnić funkcje w dwóch aspektach: pierwsze to

przygotowanie zawodnika na przyjęcie dużych obciążeń treningowych, drugi to zdrowotny

okres przygotowawczy w danym przypadku nie jest modelem wzorcowym i przy szkoleniu innych zawodników powyższe dane mogą nie dać zaplanowanych efektów. Powyższe dane i liczby w pewnym stopniu odzwierciedlają nam ile pracy trzeba

włożyć w przygotowania do sezonu startowego. Niestety bez zaangażowania osobistego zawodnika oraz trenera i jego chęci do pracy, nawet talent nie osiągnie zamierzonego celu.



Piśmiennictwo Kosendiak J. Projektowanie cykli treningowych w zespołowych grach sportowych.

Sport Wyczynowy, nr.1-2, 2006. Kijowski A. Plan szkolenia w strzelectwie sportowym. RCMSKFiS, Warszawa, 1993. Naglak Z. Metodyka trenowania sportowca. AWF, Wrocław, 1999. Raczek J. Podstawy szkolenia sportowego dzieci i młodzieży. RCMSKFiS,

Warszawa, 1991. Sozański H.– Podstawy treningu sportowego, COS, Warszawa, 1999 Ważny Z. – Leksykon treningu sportowego. Studia i Monografie. AWF, Warszawa,

1994.

Analiza okresu przygotowawczego w treningu strzeleckim na ...

Documents

Transcript of Analiza okresu przygotowawczego w treningu strzeleckim na ...