Alicja Poliwka-dydaktyka.uni.lodz.pl/wp-content/uploads/2015/07/06...2015/07/06 · KSZTAŁCENIE...

Studia Dydaktyczne 24-25/2013 ISSN 1230 - 1760

Alicja Poliwka-Gorczyńska

Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy

KSZTAŁCENIE USTAWICZNE NAUCZYCIELI.

POTRZEBA CZY KONIECZNOŚĆ?

Uczestnictwo w kształceniu ustawicznym w dobie społeczeństwa in-

formacyjnego jest jednym ze skutecznych sposobów na przystosowanie się

człowieka do zmian wynikających z postępu cywilizacyjnego. Bogactwo form

organizacyjnych oświaty dorosłych1 sprawia, że edukacja stała się dobrem

dostępnym dla wszystkich, bez względu na wiek, poziom wykształcenia czy

zasobność portfela. Zawód nauczyciela należy do takich społeczno-

zawodowych grup, które wymagają stałej aktywności kulturalnej i stałego

doskonalenia się w treściach, formach i metodach edukacyjnych.

W dalszej części przedstawię przyczyny, potrzeby i wynikające z nich

motywów uczestnictwa w samokształceniu nauczycieli - specyficznej grupy

zawodowej, niejako „skazanej” na ciągłe dokształcanie się.Zilustruje dyna-

mikę spadku liczebności nauczycieli i uczniów, wynikających z niżu demo-

graficznego, jak również ze zmian wynikających z reform edukacji. Przed-

stawione poniżej wyniki badań pozwolą uzyskać odpowiedź na pytania:

Co skłania nauczyciela do podejmowania trudu dalszego kształce-

nia?

Na jakie przeszkody napotyka nauczyciel chcący się dokształcać?

Jak naprawdę pracują polscy nauczyciele?

Czy wychodzą ze szkoły w południe i zajmują się już tylko wypoczyn-

kiem?

Czy naprawdę - jak powiedział w jednym z wywiadów prof. Leszek

Balcerowicz - ''czas pracy polskich nauczycieli przy tablicy jest chyba

najkrótszy na świecie''?.

1 Z. Szarota, W poszukiwaniu tożsamości andragogiki - próba organizacji wiodących pojęć

oświaty dorosłych [w:] T. Aleksander, D. Barwińska (red.), Stan i perspektywy rozwoju reflek-sji nad edukacją dorosłych, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków - Radom 2007

http://gazetapraca.pl/gazetapraca/0,0.html

KSZTAŁCENIE USTAWICZNE NAUCZYCIELI. POTRZEBA CZY KONIECZNOŚĆ?

Studia Dydaktyczne 24/2012 ISSN 1230 - 1760

82

Jak podają statystyki Ministerstwa Edukacji, w ostatnich latach prawie

o milion zmniejszyła się liczba uczniów a co za tym idzie liczba pracujących

nauczycieli. Widmo pracy na gołym etacie, bo na nauczycielskie nadgodziny

i drugie etaty zabraknie uczniów oraz klas jest coraz bliższe. Wobec powyż-

szego rodzą się pytania: Czy nauczyciele mają zacząć bać się recesji, czy

mają podstawy to lęku przed stratą pracy? Czy kształcenie ustawiczne w tej

grupie zawodowej stanie się koniecznością?

Przyczyny kształcenia ustawicznego i likwidacji szkół

Dostrzegając wagę problematyki likwidacji szkół, w roku 2011 sekre-

tarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej podczas spotkania z woje-

wodami omówiła kwestię reorganizacji sieci szkolnych, w którym wskazał, iż

jedną z głównych przyczyn likwidacji szkół jest niżdemograficzny2.

Od roku szkolnego 2005/2006 do roku 2011/20012 liczba uczniów szkół

prowadzonych przez gminy (szkoły podstawowe i gimnazja) spadła o ponad

922 tys. Spada również liczba nauczycieli uczących w tych szkołach. Jak

pokazują wykres 1, w szkołach podstawowych liczba uczniów spadła o 536

200 (spadek o 20,61%), a liczba nauczycieli o 14 209 (spadek o 7,63%),

natomiast, w gimnazjach liczba uczniów spadła o 386000 (spadek

o 24,17%) a liczba nauczycieli o 7 910, czyli o 6,92% (wykres 2).

Wykres 1 liczba uczniów i nauczycieli w szkołach podstawowych w latach 2005/2006-2011/2012

2 723 7002 602 0002 484 8002 375 2002 294 4002 234 9002 191 6002 187 500

187 474 187 474 186 258 183 974 180 882 178 396 176 265 173 2640

1 000 000

2 000 000

3 000 000

Liczba uczniów Liczba nauczycieli

Źródło: Opracowanie własne; "Oświata i wychowanie w roku szkolnym (...)". Dane

dla roku 2011/2012 - dane wstępne systemu informacji oświatowej.

2 www.sejm.gov.pl

ALICJA POLIWKA-GORCZYŃSKA


83

Wykres 2 Liczba uczniów i nauczycieli w gimnazjach w latach 2005/2006-

2011/2012

1 648 8001 596 8001 528 8001 453 2001 381 4001 322 1001 261 4001 210 800

114 120 114 120 114 309 112 656 110 363 109 819 108 824 106 210

0

500 000

1 000 000

1 500 000

2 000 000

Liczba uczniów Liczba nauczycieli



Poniżej zilustrowana na wykresie dynamika spadku szkół podstawowych.

Wykres 3 Liczba szkół podstawowych w latach 2005/2006-2010/2011

14765

14572 1450314330

1406713969 13915

13400

13600

13800

14000

14200

14400

14600

14800

15000

2004/20052005/20062006/20072007/20082008/20092009/20102010/2011

Liczba szkół podstwowych





84

Tendencja jednoczesnego zmniejszania się liczby uczniów i szkół

podstawowych nie występuje w przypadku gimnazjów - na przestrzeni 5 lat

przy zmniejszającej się liczbie uczniów występował jednoczesny wzrost licz-

by szkół tego typu. Wyjątek stanowi rok szkolny 2010/2011, w którym liczba

gimnazjów uległa zmniejszeniu co ilustruje wykres 4

W roku szkolnym 2011/2012 liczba szkół w stosunku do roku poprzedniego

zmniejszyła się o 300, czyli 1,07%3.

Wykres 4 Liczba gimnazjów w latach 2005/2006-2010/2011

69807031

7076

7142

72047244

7189

6800

6900

7000

7100

7200

7300

2004/2005 2005/2006 2006/2007 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011

szkoły gimnazjalne



Analiza powyższych wykresów nasuwa następujące pytania:

Jak długo jeszcze będą likwidowane szkoły?

Jakie jeszcze zmiany nastąpią w reformie edukacji?

Jak dale będzie wyglądała dalsza ścieżka zawodowa nauczycieli?

Nauczyciele z coraz większą dynamiką zaczynają myśleć nad samo-

kształceniem nie tylko potrzebną do awansu zawodowego lecz w celach

lepszej pozycji i prezentacji swojej osoby, co może zwiększyć ich atrakcyj-

ność w oczach dyrektorów, a co za tym idzie zmniejszy szanse na zwolnie-

nie. Tak więc wraca temat samokształcenia zawodowego nauczycieli, które

tradycyjnie zorientowane było głównie na samodzielnym i indywidualnym

zdobywaniu wiedzy i umiejętności. Coraz powszechniejszy staje się pogląd,

że musi ono podlegać planowanemu kierowaniu a co za tym idzie zwiększe-

3www.sejm.gov.pl

http://www.sejm.gov.pl/



85

niu swoje wachlarza kompetencji zawodowych. Jednym z priorytetowych

kierunków działań w tym zakresie jest wdrażanie systemów kształcenia

ustawicznego (Life Long Learning)4. Strategie kształcenia realizowane przez

instytucje edukacyjne muszą być dostosowane do wymogów konkurencyj-

nego rynku pracy i możliwości wykorzystania najnowszych technologii

w celu zwiększenia spójności społecznej, równości szans i jakości życia.

Potrzeba kształcenia ustawicznego

Specjalną rolę w procesie kształcenia i edukacji ustawicznej przypi-

suje się nauczycielom, którzy powinni być organizatorem pracy, przykładem

aktywności intelektualnej, powinni znać i stosować różne metody uczenia się

i nauczania oraz twórczo wypracowywać nowe rozwiązania5. Potrzeba

wzbogacania swojego rozwoju u nauczycieli wynika przede wszystkim ze

specyfiki zawodu i jego funkcji – kształcącej, wychowawczej, opiekuńczej

i kulturowej. Wraz z rozwojem zawodu nauczyciela i jego modernizacji rozwi-

ja się i wzbogaca system doskonalenia zawodowego i samokształcenia nau-

czycieli.

Samokształcenie należy do procesów pedagogicznych o bogatej tra-

dycji. Wracając do samokształcenia się nauczycieli, przybliżę definicję i za-

rys samego samokształcenia. Według J. Półturzyckiego samokształcenie

należy rozumieć jako „proces uczenia się prowadzony świadomie, z możli-

wością wykorzystania różnych form pomocy innych osób lub instytucji. Jest

to proces samodzielnie prowadzącego uczenia się, którego cele, treści, for-

my, źródła i metody dobiera i ustala osoba ucząca się”6

Celem szeroko rozumianego samokształcenia jest przeobrażenie ca-

łokształtu osobowości, a nie tylko wzbogacenie sfery intelektualnej. Nau-

czyciel oddziałuje na swoich wychowanków całym swoim bytem, poprzez to,

jakim jest człowiekiem, toteż przygotowanie do zawodu musi być całościo-

wym i procesualnym wspomaganiem jego rozwoju osobistego.

Samokształcenie nauczycieli jako zjawisko społeczne i współczesne tworzy

układ całościowy, gdyż nauczycieli nie tylko jest profesjonalistą. Samo-

kształcenie jest, więc zjawiskiem wieloaspektowym i skomplikowanym, nale-

ży brać pod uwagę, przede wszystkim potrzeby rynku pracy, potrzeby

współczesnego nastolatka i to w jakim kierunku idzie świat i reforma eduka-

cji.

4Z.P. Kruszewska, J Półturzycki, E.A. Wesołowska (red): Kształcenie ustawiczne – idee i

doświadczenia, Wyd. Naukowe Novum, Płock 2003 5A.Frąckowiak, J Półturzycki, Kształcenie ustawiczne podstawą nowoczesnej edukacji, Wyd.

PIB, Warszawa-Płock-Radom 2011 6 J. Półturzycki, Dydaktyka dla nauczycieli, Wyd. Novum, Płock 2002



86

Można zatem stwierdzić, analizując wieloaspektowość samokształ-

cenia nauczycieli, że we współczesnym systemie edukacji nie można prze-

prowadzić ostrej granicy pomiędzy kształceniem zawodowym a rozwojem

indywidualnym i społecznym. Stanowią one łączną płaszczyznę profesjona-

lizacji i rozwoju osobistego nauczyciela. Samokształcenie jako jeden z naj-

bardziej twórczych rodzajów edukacji ustawicznej, może służyć adaptacji

i specjalizacji nauczycieli w miejscu ich pracy zawodowej. Może być potrze-

bą podejmowania nowych zadań oferowanych przez rynek pracy a przede

wszystkim konieczności przystosowania kwalifikacji do sytuacji pracy

w szkołach prywatnych, społecznych.7

Wykształcenie zdobyte podczas studiów nigdy nie jest w stanie wy-

czerpać wielości problemów, które napotka nauczyciel podczas pracy w za-

wodzie. Stąd coraz częściej i mocniej podkreśla się konieczność przygoto-

wania nauczycieli do nowych wyzwań i zmian, które są codziennością spo-

łeczeństwa opartego na wiedzy.

Istotną cechą zawodu nauczyciela jest konieczność stałego uczenia

się, w tym jak wcześniej wspominałam gotowość do samokształcenia, po-

szukiwania nowej wiedzy i uzupełniania wiedzy już posiadanej. Stąd coraz

częściej i mocniej podkreśla się konieczność przygotowania nauczycieli do

nowych wyzwań i zmian, które są codziennością społeczeństwa opartego na

wiedzy8. Rozwój zawodowy nauczycieli może być rozpatrywany w dwóch

kontekstach: węższym, jako zdobywanie wiedzy w powołanych do tego celu

instytucjach – dokształcanie, oraz szerszym, jako wiedza i umiejętności zdo-

bywane w różnych kontekstach formalnych i nieformalnych – doskonalenie.

To drugie znaczenie jest powszechniejsze i obejmuje: udział w konferen-

cjach, seminariach, kursach, samokształcenie.9 W Polsce korzystanie

z różnych form rozwoju zawodowego jest nieobowiązkowe, ale łączy się

bezpośrednio z awansem zawodowym, a tym samym ze wzrostem wyna-

grodzenia.

Motywy kształcenia ustawicznego nauczycieli

Istotną rolę w edukacji ustawicznej nauczycieli odgrywa zatem moty-

wacja - jeden z najważniejszych czynników warunkujących efektywność

uczenia się człowieka dorosłego.

7B. Dymara, Sztuka bycia nauczycielem, Cieszyn 1993.

8 T. Aleksander, Motywy kontynuowania nauki na studiach zaocznych [w:] T. Aleksander

(red.), Teoretyczne i praktyczne aspekty edukacji kulturalnej oraz oświaty dorosłych, Wydaw-nictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006. 9E.Putkiewicz, B.Murawska,R. Dolata, Wsparcie rozwoju zawodowego a potrzeby nauczycieli

w tymzakresie.; Instytut Spraw Publicznych.Warszawa 2005.



87

Z przeprowadzonych badań przez OECD (Organisation for Economic Co-

operation and Development) na nauczycielach szkół w Polscewynika, iż

grupą najbardziej otwartą na zdobywanie nowych kompetencji zawodowych

są nauczyciele młodzi (poniżej 30. roku życia), a najmniej – nauczyciele

powyżej 50. roku życia. Z pewnością duży wpływ na takie rezultaty badań

ma konstrukcja polskiego systemu doskonalenia nauczycieli, który mocno

promuje poszerzanie wiedzy przez młodych i mniej doświadczonych peda-

gogów.10

Nauczyciele preferują miękkie (niesformalizowane) formy doskonale-

nia, takie jak samokształcenie, lektura, poszukiwanie informacji w internecie,

nieformalne rozmowy z innymi nauczycielami. Jednocześnie chętniej korzy-

stają z krótszych kursów doskonalących (do 20 godzin) niż z dłuższych.

Związane może to być z kosztami, które nauczyciel musiałby ponieść,

a także z brakiem systemowego wsparcia i dofinansowywania nauczycieli

w tym zakresie. Badanie Instytutu Spraw Publicznych z 2004 roku, dotyczą-

ce rozwoju zawodowego nauczycieli pokazuje, że dwie grupy wymagają

szczególnego wsparcia – młodzi nauczyciele rozpoczynający pracę oraz

nauczyciele po 50. roku życia, którzy w najmniejszym zakresie korzystają

z form doskonalenia zawodowego.11

Doskonalenie zawodowe i inwestycje we własny rozwój podejmują

nie tylko stażyści ale coraz częściej nauczyciele kontraktowi i dyplomowani.

Przede wszystkim oni podejmują świadome decyzje nauki w celach utrzy-

mania swojej atrakcyjności zawodowej na współczesnym rynku. Okazuje

się, że stopień awansu zawodowego i staż pracy nauczycieli to w wielu

przypadkach kwestie rozłączne. Poniżej przedstawione zostały motywy (na

podstawie badań przeprowadzonych na grupie nauczycieli) jakimi kierują się

nauczyciele podejmujący kształcenie na studiach podyplomowych.

Tabela 4. Motywy podejmowania nauki na studiach podyplomowych

L.p.

MOTYWY

Nauczyciele

stażyści

i kontraktowi

Nauczyciele

mianowani

i dyplomowani

Odpowiedzi w %

1 Natury intelektu-

alnej

Chęć poszerzenia i

uzupełnienia wie-

dzy

26,97 24,19

10

TALIS - Nauczanie. Wyniki badań 2008. Polska na tle międzynarodowym. MEN, IBE, 2009 11

E. Putkiewicz, B. Murawska, R. Dolata, Wsparcie rozwoju zawodowego a potrzeby nau-czycieli w tym zakresie.; Instytut Spraw Publicznych. Warszawa 2005.



88

2 Natury intelektu-

alnej

Chęć spożytkowa-

nia wolnego czasu

1,12 1,39

3 natury pragma-

tycznej

Chęć poszerzenia

kompetencji zawo-

dowych

23,59 24,65

4 natury pragma-

tycznej

Perspektywa

awansu zawodo-

wego

19,10 6,05

5 natury pragma-

tycznej

Wymagania refor-

my systemu oświa-

ty

7,87 9,77

6 natury pragma-

tycznej

Chęć utrzymania

zajmowanego sta-

nowiska

4,49 10,23

7 natury pragma-

tycznej

Nacisk ze strony

dyrektora

2,25 5,12

8 Natury społecz-

nej

Presja otoczenia

(Inni się dokształ-

cają, dlaczego ja

nie?)

2,25 1,39

9 Natury społecz-

nej

Chęć poznania

nowych ludzi

6,74 11,63

10 Natury społecz-

nej

Ambicje zawodowe 5,62 5,58

Razem N = 89 = 100% N = 215 =

100%

Źródło: www.e-mentor.edu.pl

Powyższe dane z tabeli przedstawiłam w wykresach 5,6,7 w postaci graficz-

nej ilustrując zależności pomiędzy motywami natury pragmatycznej, spo-

łecznej i intelektualnej

http://www.e-mentor.edu.pl/



89

Wykres 5. Motywy podejmowania nauki przez nauczycieli stażystów i kon-

traktowych na studiach podyplomowych

Źródło: opracowanie własne

Wykres 6. Motywy podejmowania nauki przez nauczycieli mianowanych

i dyplomowanych na studiach podyplomowych




90

Wykres 7. Motywy podejmowania nauki przez nauczycieli na studiach pody-

plomowych


Dane przedstawione na wykresach nr 5,6,7 wskazują, iż są widoczne

niewielkie różnice pomiędzy odpowiedziami nauczycieli młodszych stażem

a nauczycieli mianowanych i dyplomowanych, obie grupy wskazały bardzo

podobną hierarchię motywów. Długość stażu pracy nauczyciela nie ma

wpływu na rodzaj zaistniałej u niego motywacji do podejmowania dalszego

kształcenia. Bez względu na długość stażu pracy u podstaw decyzji nauczy-

cieli o rozpoczęciu kształcenia na studiach podyplomowych znalazły się mo-

tywy natury pragmatycznej. Na drugim miejscu znalazły się motywy intelek-

tualne, najmniej osób wskazało na motywy natury społecznej. Kolejny raz

słuszne okazało się stwierdzenie, że człowieka dorosłego najsilniej motywu-

je do nauki to, co bezpośrednio związane jest z jego pracą zawodową. Nau-

czyciele nie stanowią tutaj wyjątku. Do podejmowania trudu dalszego kształ-

cenia, bez względu na stopień awansu zawodowego, nauczycieli skłaniają

przede wszystkim motywy natury pragmatycznej. W przypadku omawianej

grupy zawodowej potrzeba ustawicznego doskonalenia się nie służy jedynie

dostosowaniu się do zmian otaczającego świata, ale przede wszystkim ma

zagwarantować wysoki poziom kształcenia i wychowania we współczesnej

szkole, bowiem [...] rola nauczyciela jako promotora zmian, orędownika wza-

jemnego zrozumienia i tolerancji nigdy jeszcze nie była tak oczywista12. Dla-

tego o wiele ważniejsze od motywów, jakimi kierują się nauczyciele w po-

12

Edukacja: jest w niej ukryty skarb: Raport dla UNESCO Międzynarodowej Komisji ds. Edu-kacji dla XXI wieku, pod przewodnictwem Jacques'a Delorsa (tłum. z fr. W. Rabczuk), Stowa-rzyszenie Oświatowców Polskich, Warszawa 1998, s. 147



91

dejmowaniu kształcenia, wydaje się być to, czy w ogóle odczuwają potrzebę

inwestowania w swój rozwój intelektualny.

Podsumowanie

Współczesna sytuacja społeczno-ekonomiczna nauczycieli doprowa-

dziła do tego, iż prowadzą oni po dwa – trzy przedmioty w jednej szkole, jak

również do łączenia pracy zawodowej w kilku placówkach szkolnych. Zni-

komy przyrost naturalny skutkuje zmniejszoną liczbą uczniów, a co za tym

idzie - również godzin pracy nauczycieli. Dane przedstawione na wykresie 8

wskazują widoczne zmniejszanie się liczby uczniów w poszczególnych la-

tach.

Wykres 8 Liczba uczniów szkół podstawowych w latach 2004/2005 –

2011/2012


Wobec tego nasuwa się kolejne pytanie: Czy nauczyciel, czy nauczy-

ciel pracujący na kilku etatach jest „wydajny”? Jaka jest jego skuteczność

nauczania? W roku szkolnym 2012/2013 spodziewane jest utrzymanie się

liczby uczniów na poziomie zbliżonym do liczby uczniów w bieżącym roku

szkolnym. Przy założeniu, że 40% sześciolatków pójdzie do szkoły podsta-

wowej (w roku bieżącym 19,4% sześciolatków jest uczniami szkół podsta-

wowych), liczba uczniów szkół podstawowych zwiększy się o ponad 100 tys.

Spadnie natomiast, z powodów demograficznych, liczba uczniów gimnazjów

i szkół ponadgimnazjalnych. Per saldo liczba uczniów w systemie oświaty

pozostanie taka sama. W tej sytuacji należy się spodziewać, że również

liczba nauczycieli będzie na poziomie zbliżonym do roku 2011/2012.



92

Nie oznacza to, że nie będzie żadnego ruchu na rynku pracy nauczy-

cieli. Zwiększy się zapotrzebowanie na pracę nauczycieli szkół podstawo-

wych, mniej nauczycieli będzie natomiast potrzebnych w gimnazjach

i w szkołach ponadgimnazjalnych. Z danych gromadzonych w systemie in-

formacji oświatowej, dotyczących planowanych odejść z rynku pracy wynika,

że około 5 tys. nauczycieli zakończy pracę w związku z osiągnięciem wieku

emerytalnego i w związku ze skorzystaniem z uprawnień do wcześniejszej

emerytury. Około 4 tys. nauczycieli otrzyma wypowiedzenia. Około 2 tys.

nauczycieli zmieni miejsce zatrudnienia na podstawie porozumienia stron.

Tak można sądzić na podstawie danych z poprzednich lat13.

Część z tych nauczycieli, którzy otrzymają wypowiedzenia, znajdzie

zapewne pracę w innych szkołach lub placówkach systemu oświaty. W du-

żym stopniu zależy to od tego, czy nauczyciele ci posiadają przygotowanie

do prowadzenia zajęć z jednego przedmiotu, czy też mają kwalifikacje do

prowadzenia różnych zajęć, czy podnosili swoje kwalifikacje zawodowe

Procesy samokształceniowe nauczycieli powinny zajmować szczególnie

miejsce w rozważaniach współczesnych nauczycieli. Są, bowiem nieodłącz-

nym elementem edukacji permanentnej trwającej przez całe życie człowieka.

Wynika to między innymi z tego, że musimy nadążyć ze swoją wiedzą ogól-

ną i zawodową za ciągłym postępem nauki i techniki, wszak żyjemy w dobie

rewolucji naukowo- technicznej i informacyjnej. Siłą rzeczy musimy podnosić

i doskonalić wciąż swoje kwalifikacje. Nie ma tak naprawdę recepty na do-

bre, skuteczne samokształcenie. Wskazówkami mogą być zdolności, uzdol-

nienia, zainteresowania i postawy względem samokształcenia, względem

własnego rozwoju14.

W ostatnim dziesięcioleciu pojawiło się bardzo wiele nowatorskich

koncepcji kształcenia nauczycieli, przeprowadzono wiele badań w tym za-

kresie, wydano kilkanaście pozycji zwartych, nie licząc artykułów w różnych

czasopismach, a mimo to przygotowanie zawodowe nauczycieli nadal budzi

wiele kontrowersji i niezadowolenia, zwłaszcza w odniesieniu do nauczycieli

„przedmiotowców”. Z analizy materiału empirycznego wynika między innymi,

że istnieje wiele niedoskonałości, wad i niedociągnięć w kształceniu nauczy-

cieli.

Wiedza przedmiotowa nauczyciela powinna różnić się od wiedzy

przedmiotowej samodzielnego badacza czy jednostki podejmującej pracę

w innym zawodzie. Nauczyciel nie tylko powinien opanować wiedzę przed-

13

www.sejm.gov.pl 14

W.Strykowski,J. Strykowska, J. Pielachowski, Kompetencje nauczyciela szkoły współcze-snej, Poznań 2003



93

miotową w szerokim zakresie, lecz również orientować się, która dziedzina

jest ważna dla uczniów, jak ją wyjaśnić, dostosować do możliwości umysło-

wych, jakie treści realizować, jak integrować z innymi dziedzinami wiedzy.

Nauczyciel potrzebuje takiej świadomości swego przedmiotu, która jest po-

nad i poza właściwą treścią przedmiotu15. Odpowiadając zatem na pytanie

czy „Kształcenie ustawiczne nauczycieli jest potrzeba czy konieczność”, od-

powiedz moim zdaniem jest tylko jedna. Jest potrzebą i koniecznością

w dzisiejszych czasach.

Summary

Lifelong learning as requirement or necessity

in the modern world

Keyword: life long learning, education of teacher, change, adult education

This paper reports presents considerations on partication of teachers

in lifelong learning which has become a way to adapt to the civilization pro-

gress, regardless of age, level of education or financial status. The article

illustrates reasons, needs and motives of teachers’ participation in self-

education. The data are also presented statistically and graphically. Text

discusses the issues of teachers’ self-education, which should be dealt with

special attention by contemporary mentors. The author answers the question

whether the lifelong learning of teachers is the need or necessity in the

modern world.

15

W.Strykowski, J. Strykowska, J. Pielachowski, Kompetencje nauczyciela szkoły współcze-snej, Poznań 2003

Alicja Poliwka-dydaktyka.uni.lodz.pl/wp-content/uploads/2015/07/06...2015/07/06 · KSZTAŁCENIE...

Documents

Transcript of Alicja Poliwka-dydaktyka.uni.lodz.pl/wp-content/uploads/2015/07/06...2015/07/06 · KSZTAŁCENIE...