Agnieszka Klimczewska

Stowarzyszenie Tłumaczy Polskiego Języka Migowego

www.stpjm.org.pl

Tłumacze CODAKonferencja „Teoria i praktyka przekładu PJM. Tłumacze siłą

Głuchych” 3-4 grudnia 2011

Agnieszka Klimczewska


www.stpjm.org.pl

MIT: Wszyscy CODA znają język migowy.

FAKT: CODA są różni, tak jak różni są niesłyszący - jedyne kryterium konieczne, aby być zaliczonym do tej grupy, to posiadanie przynajmniej jednego rodzica niesłyszącego. Wiele zależy od indywidualnych doświadczeń i od sposobu komunikacji przyjętego przez głuchych rodziców w domu i w kontaktach z dzieckiem. Tylko część niesłyszących identyfikuje się z językiem migowym i społecznością Głuchych (problem dla badaczy – jak do nich dotrzeć w celu stworzenia reprezentatywnej próby).


www.stpjm.org.pl

Paul Preston „Mother Father Deaf. Living Between Sound and Silence”

150 informatorów z 24 stanów, wiek 18-80141 oboje rodzice niesłyszący

Wśród słyszącej większości dopuszcza się continuum głuchoty Dla głuchych ludzie są głusi lub słyszący – a

najwyraźniejszym kryterium jest preferowany system komunikacji


www.stpjm.org.pl

• 1/5 informatorów nie używa ASL (ani innego systemu wizualnego)

• komunikacja:- mowa, język migowy, czytanie z ruchu warg- jednoręczna//dwuręczna daktylografia, ASL, systemy migane (SEE, SimCom, Signed English) znaki domowe, pantomima, czytanie z ruchu warg (+/- głos) angielski mówiony, angielski pisany

• system zależny od sytuacji i „rozmówcy”

• dwujęzyczność (pełna lub niepełna)

-wybór języka w oparciu o historię(najczęściej migowy jako jeden z dwóch pierwszych, ale nie zawsze)


www.stpjm.org.pl

Sposób porozumiewania się rodziców badanych osób:

Tylko migowy – 19 matek, 21 ojcówMigowy i mowa – 10 matek, 7 ojcówTylko mowa – 2 matki, 2 ojców

(Urszula Bartnikowska)


www.stpjm.org.pl

Być CODA – co to znaczy?Rozmaitość doświadczeń CODA:głusi są obydwoje rodzice / jedno z nichgłuchota rodziców jest wrodzona / nabytastatus słyszenia pozostałych członków rodziny

(rodzeństwo, dziadkowie, krewni)preferowany sposób porozumiewania sięodmienne doświadczenia życiowe rodzicówróżny stosunek (rodziców i dziecka) do głuchoty rodzicówkontakty ze środowiskiem osób głuchychpełnienie roli tłumacza / opiekuna (np. córki są

rodzinnymi tłumaczami częściej niż synowie)


www.stpjm.org.pl

Rodzinny tłumacz - w kontaktach z osobami z zewnątrz lub mediami- wewnątrz rodziny – między rodzicami i dziadkami, rodzicami a

młodszym rodzeństwem, krewnymi.

Większe prawdopodobieństwo (Preston)- córki- pierworodni (jedynacy)- duża różnica wieku wśród rodzeństwa - głuche rodzeństwo


www.stpjm.org.pl

MIT: CODA są urodzonymi tłumaczami.FAKT: Znajomość dwóch języków, nawet biegła, nie

oznacza jeszcze, że dana osoba może być dobrym tłumaczem. Trzeba mieć do tego specjalne predyspozycje (intelektualne, osobowościowe). Wymaga to również znajomości techniki tłumaczenia, wielu lat szkolenia i praktyki, a także chęci.

CODA nie są pytani o zdanie. Decydują potrzeby rodziców. tłumacze i nauczyciele w szkołach dla głuchych (silna

nadreprezentacja 80% w badaniach Izy Posiewały)Świadomy wybór?


www.stpjm.org.pl

Część badanych ocenia swoje rodzinne obowiązki tłumacza pozytywnie - jako nieobciążające i dostarczające satysfakcji

Niechęć do tłumaczenia – możliwe przyczyny: parentyzacja – zachwianie poczucia bezpieczeństwa, rola do której się „nie dorosło” (permanentne poczucie nieadekwatności), brak zrozumienia ze strony otoczenia

„Nie chciało mu się wyjaśniać prostej prawdy, która do wielu ludzi jakoś nie docierała, że mama puszcza go samego w podróż, gdyż jest przekonana, że ktoś, kto posiada zdolność mówienia i słyszenia poradzi sobie w każdej sytuacji. Nawet wtedy, gdy ten ktoś ma dziewięć, dziesięć lat. (…) Denerwowały go tylko zdziwione spojrzenia i ciągle te same pytania, stawiane mu w różnych sytuacjach - w pociągu, w sądzie, gdzie w imieniu mamy składał wyjaśnienia, czy w urzędzie skarbowym, dokąd szedł z niedbale zwiniętym plikiem banknotów, by zapłacić podatek.”„Okrążanie ciszy”


www.stpjm.org.pl

nadmierne obciążenie obowiązkami w porównaniu do rówieśników, brak czasu na własny rozwój, poczucie utraconego dzieciństwa

utrata tożsamości (wchodzenie w role) - „granice” i ich rola w rozwoju

niezręczne sytuacje, treści nieodpowiednie do wieku dziecka

nadmierne wymagania – kompleks niższości


www.stpjm.org.pl

Rodzinny Tłumacz cd.

uwikłanie w emocjonalne konflikty w rodzinie

odpowiedzialnośćza świat dźwiękówza swoich rodziców (wyjaśnianie, mediacja, ochrona,

pozytywne załatwienie sprawy) - adwokat, ochroniarz, partner rodzica

kontrola przepływu informacji to kontrola sytuacji

tłumaczenie czy podejmowanie decyzji? rodzice głusi znacznie częściej polegają na zdaniu swoich dzieci


www.stpjm.org.pl

negatywny input - swoista stygmatyzacja – negatywne stereotypy, przypisywane osobom głuchym, uogólniane są na ich dzieci (np. niedojrzałość emocjonalna, społeczne niedostosowanie, czy też słaby wgląd w siebie - Lane, 1996) - Dummies’ kid

- komentarze na temat rodziców wygłaszane w obecności CODA

- niechęć do słyszących- niechęć do głuchych- niechęć do sytuacji tłumaczeniowej w ogóle


www.stpjm.org.pl

Czy CODA potrzebują szkolenia i treningu?

- Teoria przekładu- Kodeks etyczny- Wsparcie psychologiczne


www.stpjm.org.pl

Paul Preston: Mother Father Deaf: Living Between Sound and Silence, Harvard University Press, 1995

Urszula Bartnikowska: Sytuacja społeczna i rodzinna słyszących dzieci niesłyszących rodziców , Akapit Wyd.Edukacyjne, 2010

Agnieszka Górska : Okrążanie ciszy, Jacek Santorski & CO., 2004

Thomas H. Bull: Deaf Family Issues: CODAS and Identity. Gallaudet University (artykuł dostępny pod adresem http://www.reach.ca/shared_future/eng/bull.htm)


www.stpjm.org.pl

Agnieszka Klimczewska

Documents

Transcript of Agnieszka Klimczewska