A Iwaniuk - Monitoring powietrza

Lublin, 27 października 2014 r.

Monitoring jakości powietrza w Polsce na przykładzie województwa lubelskiego

W

OJE

WÓ

DZ

KI

INSP

EKTORAT OCHRO

NY ŚR

OD

OW

ISKA

LUBLIN

Arkadiusz IwaniukZ-ca Lubelskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska


W

OJE

WÓ

DZ

KI

INSP

EKTORAT OCHRO

NY ŚR

OD

OW

ISKA

LUBLIN

Monitoring jakości powietrza w Polsce realizowany jest w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ)

PMŚ powołany został ustawą z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2007 r. Nr 44, poz. 287, z późn. zm.) w celu zapewnienia wiarygodnych informacji o środowisku i składa się z trzech bloków:

PRESJE, STAN oraz OCENY I PROGNOZY

Państwowy Monitoring Środowiska (PMŚ)


W

OJE

WÓ

DZ

KI

INSP

EKTORAT OCHRO

NY ŚR

OD

OW

ISKA

LUBLIN

Informacja o środowisku

BLOK - STAN

PODSYSTEMY:

Monitoring jakości powietrza

Monitoring jakości wód

Monitoring jakości gleby i ziemi

Monitoring przyrody

Monitoring hałasu

Monitoring pól elektromagnetycznych

Monitoring promieniowania jonizującego


BLOK - PRESJE

Dane dot. czynników

sprawczych np. działalności

społ.-gosp., warunków

meteorologicznych,

hydrologicznych, napływów

transgranicznych, dane o

emisjach wytwarzane poza

systemem PMŚ

Źródło: Program Państwowego Monitoringu Środowiska na lata 2013-2015, GIOŚ, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa 2013

BLOK - OCENY I PROGNOZY


W

OJE

WÓ

DZ

KI

INSP

EKTORAT OCHRO

NY ŚR

OD

OW

ISKA

LUBLIN


Na poziomie krajowym PMŚ wykonuje Główny Inspektor Ochrony Środowiska. Jest on też koordynatorem działań prowadzonych przez inne instytucje na potrzeby PMŚ

Na poziomie wojewódzkim PMŚ realizuje Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska

Obecnie monitoring jakości powietrzaprowadzony jest zgodnie z Programem Państwowego Monitoringu Środowiska na lata 2013 – 2015 zatwierdzonym przez GIOŚ


W

OJE

WÓ

DZ

KI

INSP

EKTORAT OCHRO

NY ŚR

OD

OW

ISKA

LUBLIN

W podsystemie monitoringu jakości powietrza w latach 2013 – 2015 realizowanych jest na szczeblu krajowym 10 zadań m.in.:

PMŚ – monitoring jakości powietrza

• badanie i ocena stanu zanieczyszczenia powietrza zgodnie z dyrektywą PE i Rady 2008/50/WE w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (CAFE) oraz dyrektywy PE i Rady 2004/107/WE w sprawie arsenu, kadmu, niklu, rtęci i WWA w otaczającym powietrzu,

• monitoring chemizmu opadów atmosferycznych i ocena depozycji zanieczyszczeń do podłoża,

• programy badawcze dot. zjawisk globalnych i kontynentalnych wynikające z podpisanych przez Polskękonwencji i zobowiązań międzynarodowych,

• wdrażanie krótkoterminowych prognoz zanieczyszczenia powietrza,

• monitoring tła zanieczyszczenia atmosfery na stacjach w Łebie, Jarczewie, Puszczy Boreckiej i Śnieżce (EMEP, GAW/WMO i COMBINE/HELCOM,

• pomiary stanu warstwy ozonowej nad Polską oraz pomiary natężenia promieniowania UV-B


W

OJE

WÓ

DZ

KI

INSP

EKTORAT OCHRO

NY ŚR

OD

OW

ISKA

LUBLIN

PMŚ - monitoring jakości powietrza

Rodzaj pomiarów Liczba stanowisk pomiarowych

w Polsce w województwie lubelskim

automatyczne 809 27

manualne 983 39

razem 1 792 66

pasywne 1 137 0

Badanie i ocena poziomu substancji w powietrzu jest zadaniem wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska (art. 89 – 94 ustawy POŚ).

Oceny jakości powietrza dokonuje się w strefach


W

OJE

WÓ

DZ

KI

INSP

EKTORAT OCHRO

NY ŚR

OD

OW

ISKA

LUBLIN

PMŚ – Badanie i ocena jakości powietrza w strefach

Zgodnie z ustawą Poś (Dz. U. 2013 poz. 1232, z późn. zm.) strefę stanowi:

1) aglomeracja o liczbie mieszkańców większej niż 250 tysięcy; 12 1

2) miasto o liczbie mieszkańców większej niż 100 tysięcy; 18 -

3) pozostały obszar województwa, niewchodzący w skład miast o liczbie mieszkańców większej niż 100 tysięcy oraz aglomeracji.

Polska woj. lubelskie

16 1

Razem: 46 2

Celem realizacji zadania jest uzyskanie dla wszystkich stref w kraju informacji o poziomach substancji w powietrzu w odniesieniu do standardów jakości powietrza jakimi są:

- poziomy dopuszczalne,

- poziomy docelowe,

- poziomy celów długoterminowych,

oraz identyfikacja obszarów wymagających poprawy jakości powietrza (co najmniej do dopuszczalnych poziomów substancji i tam, gdzie to możliwe, do poziomów docelowych), a następnie monitorowanie skuteczności działań programów ochrony powietrza.

W ramach zadania zapewniana jest także informacja niezbędna do przeciwdziałania przekroczeniom poziomów alarmowych substancji, określonych prawem (dwutlenek azotu, dwutlenek siarki, ozon, pył zawieszony PM10).

Zadanie wynika bezpośrednio z zobowiązań Polski określonych w przepisach prawa krajowego i Unii Europejskiej.


W

OJE

WÓ

DZ

KI

INSP

EKTORAT OCHRO

NY ŚR

OD

OW

ISKA

LUBLIN


Na potrzeby ocen jakości powietrza, wykonywane są

badania stężeń następujących substancji w powietrzu:

dwutlenku siarki (SO2),

dwutlenku azotu (NO2),

tlenków azotu (NOX),

ozonu (O3),

pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5,

benzenu (C6H6),

tlenku węgla (CO),

zawartości w pyle zawieszonym PM10: ołowiu (Pb), arsenu (As),

kadmu (Cd), niklu (Ni)

i benzo(a)pirenu (B(a)P)


W

OJE

WÓ

DZ

KI

INSP

EKTORAT OCHRO

NY ŚR

OD

OW

ISKA

LUBLIN


Badania realizowane są w oparciu o pomiary wykonywane w stałych punktach pomiarowych prowadzone przede wszystkim przez WIOŚ.

Ilość stacji pracujących w strefach oraz zakres pomiarów dla każdej stacji ustala wojewódzki inspektor ochrony środowiska w ramach wojewódzkich programów monitoringu środowiska, na podstawie wyników pięcioletniej oceny jakości powietrza w strefach.

Na podstawie wyników badań wykonywane są przez WIOŚ roczne ocenyjakości powietrza w województwie.

(art. 88 – 90 Poś)


W

OJE

WÓ

DZ

KI

INSP

EKTORAT OCHRO

NY ŚR

OD

OW

ISKA

LUBLIN


W ramach zadania wypełniane są zobowiązania Polski wynikające z członkostwa w Unii Europejskiej, obejmujące m.in. przekazywanie do Komisji Europejskiej:

- danych ze stacji pomiarowych o stężeniach zanieczyszczeń powietrza w Polsce do europejskiej bazy danych AirBase,

- informacji o wynikach rocznej oceny jakości powietrza, - danych o stężeniu ozonu w okresie letnim w roku bieżącym.

Dane bieżące o stężeniach ozonu są też przekazywane bezpośrednio do Ozonewebserwisu Europejskiej Agencji Środowiskahttp://www.eea.europa.eu/maps/ozone/map


W

OJE

WÓ

DZ

KI

INSP

EKTORAT OCHRO

NY ŚR

OD

OW

ISKA

LUBLIN


Wyniki wieloletnich badań jakości powietrza w Polsce wskazują, że problemem są ponadnormatywne stężenia:

- pyłu PM10 i PM2,5

- benzo(a)pirenu jako wskaźnika zawartości wielopierścieniowych

węglowodorów aromatycznych w pyle PM10,

- ozonu

- dwutlenku azotu


W

OJE

WÓ

DZ

KI

INSP

EKTORAT OCHRO

NY ŚR

OD

OW

ISKA

LUBLIN


Kryteria będące podstawą rocznych ocen jakości powietrzadla pyłu PM10

Okres uśredniania wyników

pomiarów

Dopuszczalny poziom

PM10

w powietrzu

[μg/m3]

Dopuszczalna częstość

przekraczania

dopuszczalnego poziomu

w roku kalendarzowym

24 godz. 50 35 razy

rok kalendarzowy

40 nie dotyczy


W

OJE

WÓ

DZ

KI

INSP

EKTORAT OCHRO

NY ŚR

OD

OW

ISKA

LUBLIN


W Polsce w 2013 r. spośród 46 stref podlegających ocenie w oparciu o stężenia 24-godz. zaliczono:

do klasy A 10 stref (22 %)

do klasy C 36 stref (78 %)

w oparciu o stężenia średnie roczne:

do klasy A 29 stref (63%),

do klasy C 17 stref (37%)


W

OJE

WÓ

DZ

KI

INSP

EKTORAT OCHRO

NY ŚR

OD

OW

ISKA

LUBLIN


Pył PM10

Aglomeracja Lubelska: Lublin ul. Śliwińskiego - 40

strefa lubelska: Kraśnik ul. Koszarowa - 41

Puławy ul. Skowieszyńska - 61

Zamość ul. Hrubieszowska - 45

W województwie w 2013 r. do klasy C ze względu na zanieczyszczenie powietrza pyłem PM10 zostały zaliczone obie strefy: Aglomeracja Lubelska i strefa lubelska

O klasyfikacji zdecydowały przekroczenia stężeń 24 h

Stężenia średnie roczne były dotrzymane

Stacje monitoringu powietrza, na których wystąpiły przekroczenia 24 h stężeń pyłu PM10 (powyżej 35 dni):

Ze względu na stężenia pozostałych zanieczyszczeń w województwie lubelskimobie strefy zaliczono do klasy A.

Automatyczny miernik pyłu


W

OJE

WÓ

DZ

KI

INSP

EKTORAT OCHRO

NY ŚR

OD

OW

ISKA

LUBLIN


Przebieg 24-h stężeń pyłu PM10 w 2013 r. na stacjach w Lublinie, Chełmie, Białej Podlaskiej i Zamościu

Przebieg 24-h stężeń pyłu PM10 w 2013 r. w Lublinie, Kraśniku, Puławach i Radzyniu Podlaskim


W

OJE

WÓ

DZ

KI

INSP

EKTORAT OCHRO

NY ŚR

OD

OW

ISKA

LUBLIN


86 6 7 6

25

-5

0

5

10

15

20

25

[oC]Lublin ul. Śliwińskiego 5

średnia miesięczna temperatura liczba przekroczeń w miesiącu

119

79 9

5

11

-5

5

15

25

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

[oC] Puławy ul. Skowieszyńska 51

średnia miesięczna temperatura liczba przekroczeń w miesiącu

Przekroczenia pyłu PM10 w 2013 r. na tle warunków termicznych

Okres

uśredniania

stężeń

Poziom

dopuszczalny

PM2,5 w

powietrzu

[μg/m3]

Wartość

marginesu

tolerancji w

2013 r.

[μg/m3]

Poziom dopuszczalny

PM2,5 w powietrzu

powiększony o margines

tolerancji 1) [μg/m3]

rok

kalendarzowy25 1 26

1) - zgodnie z rozporządzeniem MŚ z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu; - wg Dyrektywy 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy


W

OJE

WÓ

DZ

KI

INSP

EKTORAT OCHRO

NY ŚR

OD

OW

ISKA

LUBLIN


Kryteria będące podstawą rocznych ocen jakości powietrzadla pyłu PM2,5

Stężenia średnioroczne pyłu PM2,5 w 2013 r. w województwie lubelskim

Lublin, ul. Śliwińskiego – 21,4 μg/m3

Chełm, ul. Jagiellońska – 21,3 μg/m3

Biała Podlaska – ul. Orzechowa - 20,4 μg/m3

Zamość, ul. Hrubieszowska – 22,4 μg/m3

Stacja w Lublinie przy ul. Śliwińskiego


W

OJE

WÓ

DZ

KI

INSP

EKTORAT OCHRO

NY ŚR

OD

OW

ISKA

LUBLIN


Pył zawieszony PM2,5 – ochrona zdrowia – średnia roczna


W

OJE

WÓ

DZ

KI

INSP

EKTORAT OCHRO

NY ŚR

OD

OW

ISKA

LUBLIN


Okres uśredniania

wyników pomiarów

Docelowy poziom

benzo/ά/pirenu

w powietrzu [ng/m3]

Termin osiągnięcia

docelowego poziomu

benzo/ά/pirenu w powietrzu

rok kalendarzowy 1 2013

Kryteria będące podstawą rocznych ocen jakości powietrza dla benzo(a)pirenu

Stężenia średnioroczne benzo(a)pirenu w 2013 r. na wszystkich stacjach województwa lubelskiego wynosiły 1 ng/m3


W

OJE

WÓ

DZ

KI

INSP

EKTORAT OCHRO

NY ŚR

OD

OW

ISKA

LUBLIN


Benzo(a)piren – ochrona zdrowia – średnia roczna


W

OJE

WÓ

DZ

KI

INSP

EKTORAT OCHRO

NY ŚR

OD

OW

ISKA

LUBLIN


Kryteria będące podstawą rocznych ocen jakości powietrza dla ozonu

Okres uśredniania

wyników pomiarów

Docelowy poziom

O3 w powietrzu

Dopuszczalna częstość

przekraczania poziomu

docelowego w roku

kalendarzowym

Termin osiągnięcia

poziomu docelowego O3

w powietrzu

8 godzin 120 μg/m3 25 dni 2010 r.

Okres uśredniania

wyników pomiarów

Poziom celu długoterminowego

O3 w powietrzu

Termin osiągnięcia poziomu celu

długoterminowego O3 w powietrzu

8 godzin 120 μg/m3 2020 r.

ochrona zdrowia

Poziom docelowy dla ozonu w 2013 r. w województwie lubelskim wynosił: od 45,5 μg/m3 w Lublinie przy ul Obywatelskiej - do 56 μg/m3 w JarczewieNa wszystkich stacjach województwa lubelskiego dotrzymana była dopuszczalna liczba przekroczeń (max. 13)

Poziom celu długoterminowego ozonu w 2013 r. został przekroczony na wszystkich stacjach


W

OJE

WÓ

DZ

KI

INSP

EKTORAT OCHRO

NY ŚR

OD

OW

ISKA

LUBLIN


Kryteria będące podstawą rocznych ocen jakości powietrza dla ozonu

ochrona roślin

Okres uśredniania wyników pomiarów

Docelowy poziom

O3

w powietrzu

Poziom celu długoterminowego

O3

w powietrzu

Okres wegetacyjny (1V-31VII) 18000 μg/m3 h 6000 μg/m3 h

Średnia wartość AOT 40 [μg/m3 h] z lat 2009-2013 na stacjach województwa lubelskiego wynosiła:w Jarczewie -10588 [μg/m3 h]w Białym Słupie – 8139 [μg/m3 h] w Wilczopolu – 9609 [μg/m3 h]

Poziom docelowy na wszystkich stacjach został dotrzymany, natomiast poziom celu długoterminowego został na wszystkich stacjach przekroczony


W

OJE

WÓ

DZ

KI

INSP

EKTORAT OCHRO

NY ŚR

OD

OW

ISKA

LUBLIN


O3 – ochrona zdrowia

Liczba dni z przekroczeniami 8-godz. średniej kroczącejstężenia ozonu przekroczyła wartość 120 μg/m3 (poziomdocelowy) dla 2013 r. (symulacja modelem GEM-AQ, danepomiarowe PMŚ); rozdzielczość 5 km


W

OJE

WÓ

DZ

KI

INSP

EKTORAT OCHRO

NY ŚR

OD

OW

ISKA

LUBLIN


Indeks AOT40 dla 2013 r., dla obszaru Polski (symulacja modelemGEM-AQ, dane pomiarowe PMŚ); rozdzielczość 5 km

O3 – ochrona roślin


W

OJE

WÓ

DZ

KI

INSP

EKTORAT OCHRO

NY ŚR

OD

OW

ISKA

LUBLIN


Kryteria będące podstawą rocznych ocen jakości powietrza dla dwutlenku azotu

Okres uśredniania

wyników pomiarów

Dopuszczalny poziom NO2

w powietrzu [μg/m3]

Dopuszczalna częstość przekraczania

dopuszczalnego poziomu w roku

kalendarzowym

1 godz. 200 18 razy

rok kalendarzowy 40 nie dotyczy

Stężenia średnioroczne dwutlenku azotu w 2013 r. na stacjach województwa lubelskiego wynosiły od 9 μg/m3 na stacji tła regionalnego w Jarczewie do 19,6 μg/m3 w Lublinie przy ul. Obywatelskiej

NO2 – ochrona zdrowia


W

OJE

WÓ

DZ

KI

INSP

EKTORAT OCHRO

NY ŚR

OD

OW

ISKA

LUBLIN



W

OJE

WÓ

DZ

KI

INSP

EKTORAT OCHRO

NY ŚR

OD

OW

ISKA

LUBLIN


Kryteria będące podstawą rocznych ocen jakości powietrza dla arsenu

Okres uśredniania

wyników pomiarów

Docelowy poziom

arsenu

w powietrzu [ng/m3]

Termin osiągnięcia docelowego

poziomu arsenu w powietrzu

rok kalendarzowy 6 2013

Arsen – ochrona zdrowia – średnia roczna


W

OJE

WÓ

DZ

KI

INSP

EKTORAT OCHRO

NY ŚR

OD

OW

ISKA

LUBLIN



W

OJE

WÓ

DZ

KI

INSP

EKTORAT OCHRO

NY ŚR

OD

OW

ISKA

LUBLIN


PRESJE

Źródła emisji zanieczyszczeń powietrza:

punktowe tzw. emisja punktowa

- pochodząca ze źródeł zorganizowanych, powstająca głównie w wyniku energetycznego

spalania paliw i przemysłowych procesów technologicznych

liniowe tzw. emisja liniowa

- pochodząca głównie z transportu samochodowego, kolejowego, wodnego i lotniczego

powierzchniowe tzw. emisja powierzchniowa

- pochodząca głównie z palenisk i kotłowni indywidualnych systemów grzewczych

stacje monitoringu powietrza – pył PM10

największe punktowe emitory

zanieczyszczeń

E.C. Lublin Wrotków

Z-dy Azotowe Puławy

Megatem E.C. Lublin

Cementownia w Rejowcu Fabr.

Cementownia Chełm

Stacje monitoringu powietrza oraz największe punktowe emitoryzanieczyszczeń w województwie lubelskim – 2013 r.


W

OJE

WÓ

DZ

KI

INSP

EKTORAT OCHRO

NY ŚR

OD

OW

ISKA

LUBLIN PMŚ – Badanie i ocena jakości powietrza w strefach PRESJE

9,5 %27,7 %

62,8 %

Udział grup źródeł zanieczyszczeń w stężeniach pyłu PM10 w LublinieŹródło: POP dla Lublina

13,4 %

7,3 %

79,3 %

na terenie Aglomeracji Lubelskiej na terenie strefy lubelskiej

Spadek emisji punktowej nie przekłada się na zmniejszenie stężeń pyłu w powietrzu, gdyż znaczący wpływ ma emisja powierzchniowa i liniowa (tzw. niska).

emisja powierzchniowa

emisja liniowa

emisja punktowa

… to tylko jeden kominek

Dziękuję za uwagę

A Iwaniuk - Monitoring powietrza

Environment

Transcript of A Iwaniuk - Monitoring powietrza