8. Narządy zmysłów

1. Budowa i działanie narządu wzroku

2. Ucho – narząd słuchu i równowagi

3. Higiena oka i ucha

4. Zmysły powonienia, smaku i dotyku

Senses

the ability to perceive information from the

environment

types of stimuli: mechanical, chemical, light

senses: eye-sight, hearing, touch, smell, taste

sense organs: organs used to perceive stimuli

made of receptors* reacting to a particular stimulus by

producing a nerve impulse

*each type of receptors reacts only to one type of stimulus

Narząd zmysłu wzroku

oko: gałka oczna umieszczona w oczodole

aparat ochronny narządu zmysłu wzroku

powieki

gruczoły łzowe

spojówka

Powieki

fałdy skóry, które co jakiś czas nasuwają się na

oczy

wyrastają z nich rzęsy:

zapobiegają wpadaniu

zanieczyszczeń do oka

funkcje: chronią przed

zbyt silnym światłem

oraz uszkodzeniami

Gruczoły łzowe

łzy: płyn złożony z wody, soli oraz substancji

zwalczających bakterie

funkcje: nawilżają powierzchnię gałki ocznej, usuwają z

niej zanieczyszczenia i drobnoustroje

po oczyszczeniu gałki ocznej spływają specjalnymi

kanalikami go jamy nosowej

Spojówka

cienka błona pokrywająca wewnętrzną powierzchnię

powieki oraz część przedniej powierzchni gałki ocznej

zawiera komórki produkujące śluz, który zapewnia gałce

ocznej stałą wilgotność

Budowa gałki ocznej

ciało szkliste: przezroczysta galaretowata masa

reguluje ciśnienie w gałce ocznej: umożliwia

zachowanie kulistego kształtu i gładkie poruszanie się

w oczodole

trójwarstwowa ściana

gałki ocznej

twardówka

naczyniówka

siatkówka

Budowa gałki ocznej

twardówka: błona zewnętrzna

odporna na uszkodzenia: chroni głębiej położone

elementy oka przed urazami

rogówka: przezroczysta

część twardówki

osłaniająca przednią

część oka

nie stanowi przeszkody

dla promieni słonecznych

Budowa gałki ocznej

naczyniówka: błona środkowa

zawiera naczynia krwionośne zaopatrujące gałkę

oczną w tlen i substancje odżywcze

tęczówka: przechodzi w nią naczyniówka w przedniej

części gałki ocznej

ma kształt pierścienia:

w centralnej części

znajduje się źrenica,

przez którą światło

przedostaje się do oka

nadaje kolor oczom

Adaptacja oka

możliwa dzięki skurczom mięśni gładkich tęczówki

zmniejszenie średnicy źrenicy: ochrona przed

nadmiernym światłem

zwiększenie średnicy źrenicy: w słabym oświetleniu

Budowa gałki ocznej

soczewka: przezroczysty twór w kształcie dysku

umiejscowiony za źrenicą

odpowiedzialna za akomodację oka: ostre widzenie

przedmiotów znajdujących się w różnej odległości

Budowa gałki ocznej

siatkówka: błona wewnętrzna

odpowiada za odbiór bodźców świetlnych: znajdują się

w niej receptory wzroku

czopki: rejestrują barwę światła

nierównomiernie rozmieszczone na siatkówce

plamka: punkt najostrzejszego widzenia, w którym

znajduje się najwięcej czopków

pręciki: wrażliwe na ruch i natężenie światła

Czopki

każdy odbiera tylko jeden z trzech kolorów:

czerwony, zielony lub niebieski

różne kombinacje trzech podstawowych kolorów

Budowa gałki ocznej

tarcza nerwu wzrokowego: miejsce ujścia nerwu

wzrokowego z gałki ocznej

przesyła informacje

przetworzone na

impulsy nerwowe do

mózgu

nie ma na niej

receptorów wzroku

Powstawanie obrazu

promienie świetlne przechodzą przez rogówkę

źrenica reguluje ilość światła, które przez nią

przechodzi

soczewka załamuje światło: dzięki swojemu

kształtowi zmienia kierunek promieni słonecznych

tak, że skupiają się one na siatkówce

Akomodacja oka

soczewka dzięki swojemu kształtowi zmienia

kierunek promieni słonecznych tak, że skupiają się

one na siatkówce

obiekt oddalony: soczewka spłaszcza się, światło jest

słabo załamywane

obiekt znajdujący się blisko: soczewka uwypukla się,

światło załamywane jest mocniej

Powstawanie obrazu

receptory siatkówki obierają bodźce świetlne

powstaje odwrócony i pomniejszony obraz

dwuwymiarowy

każde oko rejestruje

nieco inny obraz

mózg nakłada oba

obrazy na siebie

widzenie trójwymiarowe: możliwość przestrzennej

oceny jak daleko znajduje się dany przedmiot

Złudzenie optyczne

błędna interpretacja obrazu przez mózg pod

wpływem kontrastów