25

Sprawdzian wiedzy i umiejętności z działuZewnętrzne procesy kształtujące litosferę

Zakres podstawowy. Grupa A

1. Spośród podanych typów klimatu wybierz i zaznacz ten, w którym wietrzenie fizyczne za-chodzi najbardziej intensywnie. Uzasadnij swój wybór, podając jeden argument. [2 p.]

Klimat podzwrotnikowy śródziemnomorski.a) Klimat umiarkowany morski.b) Klimat okołobiegunowy subpolarny.c) Klimat zwrotnikowy monsunowy.d)

Argument: ..........................................................................................................................................

2. Spośród podanych rodzajów moren podkreśl te, które zostały wykształcone przez lądolód. [1 p.]

morena czołowa, morena środkowa, morena boczna, morena denna

3. Rysunek przedstawia formy krasowe. Wpisz nazwy form oznaczonych literami A, C i D. [2 p.]

A. ..................................................

C. ..................................................

D. ..................................................

4. Narysuj przekrój przez dolinę rzeki w biegu dolnym. Uzasadnij jego kształt. [2 p.]

Uzasadnienie: .....................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

26

5. Opisz, na czym polega działalność rzeki w biegu górnym, uwzględniając wymienione za-gadnienia. [3 p.]

Rodzaj działalności rzeźbotwórczej (akumulacja, transport, erozja).a)

.......................................................................................................................................................

Powstające formy terenu.b)

.......................................................................................................................................................

Rodzaj transportowanego materiału skalnego.c)

.......................................................................................................................................................

6. Korzystając z mapy przedstawiającej rozmieszczenie pustyń, wpisz nazwy pustyń zaznaczo-nych cyframi 1, 4 i 5. [2 p.]

1. ...................................................

4. ...................................................

5. ...................................................

7. Wpisz nazwę procesu, który doprowadził do powstania formy przedstawionej na rysunku. Wyjaśnij, dlaczego ta forma ma tak charakterystyczny kształt. [2 p.]

Nazwa procesu: ..................................................................................................................................

Wyjaśnienie: .......................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

27

8. Zaproponuj sposób wykorzystania gospodarczego ujścia lejkowatego. Podaj nazwy dwóch rzek o takim typie ujścia. [2 p.]

Proponowany sposób: ........................................................................................................................

Rzeki o ujściu lejkowatym: ..................................................................................................................

9. Uzupełnij tabelę. [3 p.]

Lp. Forma Czynnik rzeźbotwórczyProces (erozja, transport,

akumulacja)

1. Baraniec (muton) lodowiec

2. dolina V-kształtna erozja

3. wiatr akumulacja

10. Przedstaw trzy kolejne etapy powstawania wybrzeża mierzejowego. [2 p.]

1. ......................................................................................................................................................

2. ......................................................................................................................................................

3. ......................................................................................................................................................

11. W każdym z podpunktów podkreśl element, który nie spełnia kryterium przyporządkowa-nia. [3 p.]

Polje, stalaktyt, uwał, lejek krasowy.a)

Oz, sandr, pradolina, kem.b)

Cyrk lodowcowy, morena czołowa, baraniec, dolina U-kształtna.c)

12. Wypisz dwie cechy, które charakteryzują morenę czołową. [2 p.]

1. ......................................................................................................................................................

2. ......................................................................................................................................................

13. W poniższych zadaniach skreśl błędne wyrazy (zapisane kursywą). [3 p.]Na obszarze pustyń piaszczystych występują a) wydmy paraboliczne/barchany.

Półwysep Indochiński to obszar o intensywnym wietrzeniu b) chemicznym/fizycznym.

Wybrzeże fiordowe powstało w wyniku zalania dolin c) rzecznych/polodowcowych.

Obrywanie to proces polegający na odspojeniu d) małej/dużej masy skalnej i przemieszczeniu jej na pod-nóże stoku.

28

Sprawdzian wiedzy i umiejętności z działuZewnętrzne procesy kształtujące litosferę

Zakres podstawowy. Grupa B

1. Spośród podanych typów klimatu wybierz i zaznacz ten, w którym wietrzenie chemiczne zachodzi najbardziej intensywnie. Uzasadnij swój wybór, podając jeden argument. [2 p.]

Klimat górski.a) Klimat zwrotnikowy monsunowy.b) Klimat umiarkowany kontynentalny.c) Klimat okołobiegunowy subpolarny.d)

Argument: ..........................................................................................................................................

2. Spośród podanych rodzajów moren podkreśl te, które zostały wykształcone przez lodowiec górski. [1 p.]

morena czołowa, morena środkowa, morena boczna, morena denna

3. Rysunek przedstawia formy krasowe. Wpisz nazwy form oznaczonych literami B, E i F. [2 p.]

B. ...................................................

E. ...................................................

F. ...................................................

4. Narysuj przekrój przez dolinę rzeki w biegu górnym. Uzasadnij jego kształt. [2 p.]

Uzasadnienie: .....................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

29

5. Opisz, na czym polega działalność rzeki w biegu środkowym, uwzględniając wymienione zagadnienia [3 p.]

Rodzaj działalności rzeźbotwórczej (akumulacja, transport, erozja).a)

.......................................................................................................................................................

Powstające formy terenu.b)

.......................................................................................................................................................

Rodzaj transportowanego materiału skalnego.c)

.......................................................................................................................................................

6. Korzystając z mapy przedstawiającej rozmieszczenie pustyń, wpisz nazwy pustyń oznaczo-nych cyframi 2, 3 i 6. [2 p.]

2. ...................................................

3. ...................................................

6. ...................................................

7. Wpisz nazwę procesu, który doprowadził do powstania formy przedstawionej na rysunku. Wyjaśnij, dlaczego ta forma ma tak charakterystyczny kształt. [2 p.]

Nazwa procesu: ..................................................................................................................................

Wyjaśnienie: .......................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

30

8. Zaproponuj sposób wykorzystania gospodarczego ujścia deltowego. Podaj nazwy dwóch rzek o takim typie ujścia. [2 p.]

Proponowany sposób: ........................................................................................................................

Rzeki o ujściu deltowym: ....................................................................................................................

9. Uzupełnij tabelę. [3 p.]

Lp. Forma Czynnik rzeźbotwórczyProces (erozja, transport,

akumulacja)

1. dolina U-kształtna lodowiec

2. rynna lodowcowa erozja

3. lądolód akumulacja

10. Przedstaw trzy kolejne etapy powstawania wybrzeża fiordowego. [2 p.]

1. ......................................................................................................................................................

2. ......................................................................................................................................................

3. ......................................................................................................................................................

11. W każdym z podpunktów podkreśl element, który nie spełnia kryterium przyporządkowa-nia. [3 p.]

Polje, stalaktyt, stalagnat, kolumna.a)

Pradolina, oz, rynna lodowcowa.b)

Morena środkowa, morena czołowa, baraniec, morena denna.c)

12. Wypisz dwie cechy, które charakteryzują barchan. [2 p.]

1. ......................................................................................................................................................

2. ......................................................................................................................................................

13. Skreśl błędne wyrazy (zapisane kursywą). [3 p.]Wybrzeże mierzejowe powstało w wyniku odcięcia a) zatoki/laguny przez wał piaszczysty.

Morena czołowa zbudowana jest głównie z b) piasku/gliny zwałowej.

Wietrzenie termiczne to rodzaj wietrzenia c) fizycznego/chemicznego.

Osuwanie to d) powolny/gwałtowny ruch mas skalnych