1. Zaznacz prawidłowe dokończenie zdania. Ziemia ma kształt...

a) elipsoidy obrotowej, b) geoidy, c) koła, d) okręgu.

2. Podkreśl zdanie charakteryzujące równoleżniki. a) Łączą biegun północny z południowym. b) Ich długość maleje w miarę zbliżania się do biegunów. c) Wszystkie mają jednakową długość. d) Dzięki nim określamy długość geograficzną.

3. Uzupełnij zdania:

Długość geograficzna jest: a) N i S b) N i W c) W i E d) S i E Określamy ją na podstawie a) południków, b) równoleżników

Szerokość geograficzna jest: b) N i S b) N i W c) W i E d) S i E Określamy ją na podstawie b) Południków, b) równoleżników

4. Szerokość geograficzna zwrotnika Koziorożca wynosi:

a) 00, b) 23

027

)S c) 23

027

)S , d) 90

0S, e) 90

0N

5. Podkreśl współrzędne geograficzne punktów A i B. A. Długość geogr = ………….., szer geogr = ………………… B. Długość geogr = ………….., szer geogr = ………………… 6. Półwysep Somalijski jest na półkuli: a) N i E b) N i W c) S i E d) S i W 7. Oblicz odległość rzeczywistą w linii prostej między punktami A i B. 8. Zapisz podane niżej skale w postaci liczbowej lub mianowanej.

a) 1: 50 000 ……………………………

b) 1 cm – 20 m ……………………………

c) 1: 500 000 ……………………………

9. Napisz, jaką długość ma droga z domu do szkoły, jeśli na mapie w skali 1:50 000

odległość między domem a szkołą wynosi 3 cm. Wynik podaj w kilometrach.

10. Rysunek poziomicowy to uproszczona wersja mapy, z

której można odczytać informacje tylko o ukształtowaniu

powierzchni terenu. Odpowiedz na pytania dotyczące

rysunku poziomicowego zamieszczonego obok.

a. Odczytaj i zapisz wysokość bezwzględną punktów A i B

Wysokość bezwzględna punktu A: ………..............................

Wysokość bezwzględna punktu B: ..........................................

b. Oblicz wysokość względną, którą pokonać muszą turyści wędrujący na

szczyt z punktu A. Zapisz obliczenia:

……………………………………………………………………………….

11. Zaznacz prawidłowe zakończenie zdania.

Poziomice na mapie z zadania 10 poprowadzono…

A. co 10 m. B. co 50 m C. co 100 m D. co 25 m

12. Podkreśl zestaw planet obiegających Słońce w najkrótszym czasie.

A. Jowisz, Mars, Saturn.

B. Merkury, Wenus, Ziemia.

C. Neptun, Jowisz, Uran.

D. Saturn, Uran, Ziemia.

13. Przyporządkuj elementy środowiska geograficznego z odpowiednią nazwą sfery Ziemi. góry …

lodowce … 1 atmosfera

morze … 2 hydrosfera

piasek … 3 litosfera

powietrze …

węgiel kamienny

14. Linie na mapie łączące punkty znajdujące się na takiej samej wysokości nad poziomem

morza to: a) izohipsy, b) izobary, c) izotermy, d) izobaty

15. Podkreśl nazwę największej planety Układu Słonecznego. a) Jowisz. b) Mars. c) Wenus. d) Neptun.

16. Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Ziemia w ciągu jednej godziny obraca się wokół własnej osi o... a) 60°. b) 15°. c) 4°. d) 360°.

17. Podkreśl wartość odpowiadającą różnicy długości geograficznej między południkami A i B.

a) 300

b) 600 c) 45

0 d) 15

0

0

0

30 0

A B C

18. Gdy na południku B jest godzina 10.00 czasu słonecznego, wówczas na południku C jest godzina:

a) 8.00 b) 11.00 c) 12.00 d) 9.00

: i | K 12« 12« 12" |2U 12" 12» 12» I218 12" 12*

19. Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Zamieszczone obok ilustracje przedstawiają oświetlenie Ziemi w dniu...

a) 21 III. b) 22 VI. c) 23 IX. d) 22 XII.

………………………… …………………………….

20. Korzystając z rysunku zamieszczonego w zadaniu 18 (rys. lewy), podkreśl poprawne informacje w

poniższych zdaniach.

a) Za kołem podbiegunowym północnym w tym dniu trwa dzień polarny / noc polarna.

b) Tego dnia promienie słoneczne padają pionowo na zwrotnik Raka / Koziorożca.

c) W tym dniu na półkuli północnej rozpoczyna się lato / zima, a na półkuli południowej -lato I zima.

d) Dzień na półkuli północnej jest dłuższy / krótszy niż na półkuli południowej.

21. Wpisz obok zdania prawdziwego literę P, a obok fałszywego - literę F.

a) Konsekwencją ruchu obiegowego Ziemi jest występowanie zjawiska dnia i nocy …

b) W strefie umiarkowanej Słońce nigdy nie góruje w zenicie …

c) Występowanie pór roku jest następstwem ruchu obrotowego Ziemi …

d) W strefie międzyzwrotnikowej Słońce góruje 2 razy w ciągu roku …….

e) Siła Coriolisa, działająca na każde poruszające się ciało, jest konsekwencją ruchu obiegowego Ziemi …

22. Podkreśl odpowiedź wskazującą miejsce, w którym dzień i noc trwają przez cały rok po 12 godzin.

a) Za kołem podbiegunowym północnym. b) Na zwrotniku Koziorożca, c) Na zwrotniku Raka. d) Na równiku.

23. Podkreśl nazwę dnia tygodnia, który nastąpi po przekroczeniu międzynarodowej linii zmiany daty, gdy wyruszysz w środę z Tokio do San Francisco. a) Wtorek. b) Środa. c) Poniedziałek. d) Czwartek.

24. Spośród zamieszczonych poniżej nazw wybierz te, które odpowiadają strefom oznaczonym na ilustracji

cyframi 1-2. Wpisz te nazwy w odpowiednie miejsca. Czas środkowoeuropejski, czas moskiewski, czas

zachodnioeuropejski, czas wschodnioeuropejski.

25. Zaznacz schemat przedstawiający prawidłowy kierunek wiania pasatów.

26. Podkreśl nazwę warstwy atmosfery znajdującej się najbliżej powierzchni Ziemi.

a) Mezosfera. b) Troposfera. c) Stratosfera. d) Egzosfera.

27. W której ze sfer występuje warstwa ozonowa?

a) Mezosfera. b) Troposfera. c) Stratosfera. d) Egzosfera.

28. W której ze sfer występuje zjawisko zorzy polarnej?

a) Mezosfera. b) Troposfera. c) Stratosfera. d) Egzosfera. E) Termosfera

29. Tabela zawiera średnie miesięczne wartości temperatury powietrza w Warszawie. Na ich podstawie podkreśl prawidłowe dokończenia poniższych zdań.

miesiąc I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

średnia temp.

miesięczna w 0C -3 -2 0 10 15 20 25 25 15 10 5 -1

opad w mm 20 25 25 30 40 55 55 50 40 30 20 10

Średnia roczna amplituda temperatury powietrza w Warszawie wynosi...

Średnia roczna temperatura powietrza w Warszawie wynosi...

Roczna suma opadów wynosi ……. 30. Uzupełnij zamieszczoną obok mapę, wpisując brakujące wartości izobar. Następnie zaznacz wyż baryczny literą W oraz niż baryczny

-literą N. Zaznacz kierunek wiatru.

)

31. Wykonaj poniższe polecenia, korzystając z mapy zamieszczonej obok.

a) Narysuj na mapie strzałki obrazujące

kierunek wiania monsunu letniego.

b) Wpisz w kółka oznaczenia ośrodków

barycznych:

N – niż, W – wyż.

c) Podkreśl cechy charakterystyczne dla

monsunu letniego.

suchy / wilgotny

ciepły / zimny

32. Ciepły, suchy i porywisty wiatr wiejący w Alpach to:

a) bryza, b) pasat, c) fen, d) tornado

33. Rozpoznaj przedstawiony na schemacie typ wiatru.

a) Pasat

b) Monsun

c) Halny

d) Bryza

34. Rozpoznaj przedstawione na ilustracjach

chmury. Podaj nazwę polską i łacińską.

……………………………….. …………………………………

…………………………………. …. …………………………………..

35. Na podstawie opisu rozpoznaj chmurę.

a) potężna, ciemnoszara, rozwinięta pionowo chmura w kształcie kowadła. Daje opad ulewnego deszczu lub gradu,

któremu towarzyszą wyładowania atmosferyczne - …………………………………

b) Jest zbudowana z kryształków lodu. Ma postać białych oddzielnych delikatnych włókien. Występuje wysoko

nad powierzchnią Ziemi. Średnio na wysokości 10 km - …………………..

c) Składa się z kropelek wody. Ma wyraźnie zarysowane kontury. Jaj podstawa jest zazwyczaj ciemna, a górna

część lśniąco biała. Czasem daje niewielkie opady deszczu - ……………..

d) Zbudowana jest z kropelek wody. Pokrywa niebo ciemna grubą warstwą. Jej podstawa znajduje się nisko nad

Ziemią. Opady powstające z tej chmury latem mają postać mżawki, a zimą ziarnistego śniegu - ………………..

36. Morze Bałtyckie jest morzem:

a) wewnątrzkontynentalnym, b) międzywyspowym, c) międzykontynentalnym, d) przybrzeżnym 37. Podkreśl nazwę prądu morskiego, który, opływając zachodnie wybrzeża Ameryki Południowej, przyczynia się do niewielkich sum opadów atmosferycznych w tej części kontynentu. Przyczynił się do powstania najbardziej suchej pustyni świata Atakamy. a) Benguelski, b) Brazylijski, c) Peruwiański, d) Dryf Wiatrów Zachodnich

38. Przyporządkuj osadom atmosferycznym opisy warunków, w jakich powstają.

A. szadź . . . . .

B. szron . . . . .

C. rosa . . . . .

a) Powstaje w dodatniej temperaturze powietrza na skutek skroplenia pary wodnej w zetknięciu

z wychłodzonym podłożem.

b) Tworzy się podczas opadów atmosferycznych w wyniku zamarzania kropelek mżawki

lub deszczu na silnie wychłodzonym podłożu.

c) Tworzy się w mgliste, mroźne dni, kiedy przechłodzone kropelki wody z mgły zamarzają

na cienkich, wychłodzonych przedmiotach.

d) Powstaje w ujemnej temperaturze powietrza na skutek resublimacji pary wodnej w zetknięciu

z wychłodzonym podłożem.

39. Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli poniższe terminy.

temperatura powietrza, wysokość nad poziomem morza, opad atmosferyczny,

prąd morski, ciśnienie atmosferyczne, szerokość geograficzna

Składnik pogody Składnik klimatu

40. W puste miejsca wpisz nazwy kolejnych warstw wnętrza Ziemi.

................... – jądro zewnętrzne – .................................... – .............................. – skorupa ziemska

41. Uzupełnij tabelkę wpisując w odpowiednie miejsca nazwy skał: bazalt, wapień, marmur, granit, gnejs, piaskowiec, węgiel kamienny, kwarcyt, gips, węgiel brunatny, sól kamienna

Skały magmowe osadowe przeobrażone

42. Podkreśl nazwy obszarów, na których występują trzęsienia ziemi. a) Wyspy Japońskie, b) Półwysep Skandynawski, c) Półwysep Kalifornijski, d) Grenlandia

43. Tsunami to: a) rodzaj trzęsienia ziemi na Filipinach b) ogólna nazwa aktywnych wulkanów w Indonezji c) fale morskie powstające m.in. w wyniku podwodnych trzęsień ziemi d) fale sejsmiczne powstające podczas wypiętrzania się nowych pasm górskich

44. Podpisz elementy budowy wulkanu: krater, hipocentrum (ognisko magmy), epicentrum, komin wulkanu, kaldera.

45. Wpisz nazwy orogenez od najstarszej do najmłodszej. …………………………………… …………………………………… ………………………….………..

46. Wpisz w odpowiednie miejsca w tabeli nazwy form i procesów charakterystycznych dla poszczególnych odcinków biegu rzeki (dolina V-kształtna, delta, starorzecze, meander, akumulacja, erozja boczna, erozja wgłębna, erozja wsteczna, wodospad)

Bieg rzeki górny środkowy dolny

47. Wpisz: prawda (P) lub fałsz (F) a) abrazja to niszcząca działalność rzeki b) mierzeja jest piaszczystym wałem, odcinającym wody zatoki od otwartego morza

c) klify powstają w wyniku akumulacyjnej działalności morza d) wybrzeże to wąski pas na styku lądu z morzem.

48. Rozpoznaj formy powstałe w wyniku działalności wiatru. a) Nazwa formy ………………………. Proces w wyniku, którego powstał …………………. Działalność akumulacyjna / erozyjna wiatru (właściwe podkreśl)

b) Nazwa formy:

A. ………………….. B. …………………. Proces w wyniku, którego powstała ………………….

Działalność akumulacyjna / erozyjna wiatru (właściwe podkreśl)

49. Rozpoznaj i zaznacz na rysunku formy powstałe w wyniku działalności rzeki. (meander, starorzecze)

50. Rozpoznaj typy ujść rzecznych

………………………………….. ………………………………………

51. Uzupełnij tabelkę. Wykorzystaj słownictwo: barchan, grzyb skalny, delta, dolina V-kształtna, dolina U-kształtna, wodospad, morena czołowa, morena boczna, morena denna, jezioro morenowe, jezioro cyrkowe, jezioro rynnowe, mierzeja, zatoka, klif, plaża, wydma paraboliczna, sandr, oz, pradolina. Procesy zewnętrzne kształtujące rzeźbę terenu

Formy erozyjne Formy akumulacyjne

Działalność rzek

Działalność lodowców górskich

Działalność lądolodów

Działalność morza

Działalność wiatru

52. Przyporządkuj wymienionym procesom odpowiadający im opis (erozja boczna, wgłębna, wsteczna). a) podcinanie brzegów i poszerzanie doliny rzecznej - ………………… b) rozcinanie podłoża i i pogłębianie koryta rzecznego. - …………………… c) stopniowe cofanie się progu wodospadu - ……………………… d) osadzanie materiału skalnego u ujścia rzeki - ………………………..

53. Uzupełnij tabelkę.

Rzeka akwen, do którego

uchodzi rzeka kontynent Typ ujścia

Amazonka

Jangcy

Nil

54. Uzupełnij tabelę. Czynniki: wiatr, lodowiec, fale morskie, prądy morskie Procesy: erozja, akumulacja, abrazja, korazja

Forma rzeźby Czynnik rzeźbotwórczy Proces rzeźbotwórczy dolina U-kształtna

mierzeja

klif

barchan

grzyb skalny

55. Przyporządkuj opisom odpowiadające im nazwy pustyń. W pkt a-c zastosuj dwie nazwy (np. piaszczysta, erg). a) jest zbudowana ze żwirów i dużych ziaren piasku - ………………….. b) charakteryzują ją wyraźnie ukształtowane wydmy - ……………………… c) jej powierzchnia pokryta jest stwardniałym popękanym iłem - ………………….. d) inna nazwa pustyni kamienista/skalista - ……………………….

56. Podaj nazwę procesu zachodzącego na zdjęciu obok. Zaznacz na zdjęciu: żleb i stożek usypiskowy Podaj inną nazwę stożków usypiskowych w Tatrach ………

57. Jak nazuwa się proces polegający na pękaniu i rozkruszeniu skał w wyniku wielokrotnego zamarzania i odmarzania wody w szczelinach skalnych? a) erozja b) korazja c) wietrzenie fizyczne d) wietrzenie chemiczne

58. Uzupełnij schemat powstawania wydmy(akumulacja eoliczna, wody płynące, wiatr, erozja wgłębna).

Czynnik proces rzeźbotwórczy forma terenu …………………. ……………………. wydma 59. jaskinia Raj w Górach Świętokrzyskich powstała w wyniku:

a) krasowienia skał wapiennych b) ruchów masowych na stokach c) wietrzenia mrozowego piaskowców kwarcytowych d) działalności lądolodu skandynawskiego

60. Na rysunku podpisz elementy rzeźby krasowej.

(ponor, wywierzysko, mogot, polja, jaskinia, korytarz, stalaktyt, stalagmit, stalagnat, żłobki krasowe, lejki krasowe). Wyjaśnij podane pojęcia.

61. Podpisz elementy budowy lodowca.

1. Pole firnowe 2. Jęzor lodowcowy 3. Czoło lodowca 4. Morena czołowa 5. Morena boczna 6. Morena środkowa

Wyjaśnij podane pojęcia.

62. Podpisz elementy budowy lądolodu. ( jezioro rynnowe, jezioro morenowe, oczko, głaz narzutowy, sandr, pradolina, oz, morena denna, morena czołowa).

Wyjaśnij podane pojęcia.

63. Na podstawie rysunków i opisów rozpoznaj typy wybrzeży. a) Wybrzeże to powstało wskutek zalania przez morze obszaru polodowcowego z licznymi skalistymi pagórkami wygładzonymi przez lądolód. Charakteryzuje się licznymi wyspami w położonymi blisko siebie. ………………

b) Ten typ wybrzeża został utworzony w wyniku zalania grzbietów górskich ciągnących się równolegle do linii brzegowej ………………………………..

c) Wybrzeże to powstało wskutek zalania dolin polodowcowych wcinających się głęboko w ląd …………. d) Ten typ wybrzeża powstał na skutek częściowego odcięcia zatoki od otwartego morza w wyniku akumulacji materiału piaszczystego niesionego przez prądy przybrzeżne. …………..

e) Wybrzeże to powstało w wyniku zalania dolin górskich o przebiegu prostopadłym do linii brzegowej. …………………

f) Wybrzeże to powstaje w wyniku usypania piaszczystego wału równoległego do brzegu (lido), odcinającego część morza (laguna) ……………………..

………………………………..

……………………………….

64. Czarnoziemy są: a) najżyźniejszymi glebami na świecie, powstającymi przy udziale roślinności trawiastej b) najżyźniejszymi glebami na świecie, powstającymi na obszarach występowania lasów iglastych c) mało żyznymi glebami, powstającymi przy udziale roślinności trawiastej d) żyznymi glebami, które powstają w deltach rzek.

65. Formacją roślinną, która nie występuje na obszarze Afryki jest: a) makia, b) tundra, c) sawanna, d) półpustynia

66. Podaj nazwę kontynentu, na którym występuje formacja roślinna (trawiasta):

preria - ………………….. pampa - …………………. step - …………………… sawanna - ………………….

67. Uzupełnij tabelkę. Wykorzystaj słownictwo:

a) Formacje roślinne: step, tajga, tundra, sawanna, wilgotny las równikowy b) Strefy klimatyczne: okołobiegunowa, umiarkowana, podzwrotnikowa, zwrotnikowa, równikowa.

Cechy formacji roślinnej

Nazwa formacji roślinnej

Strefa klimatyczna

najbujniejsza wiecznie zielona formacja roślinna na Ziemi. Występują w niej m.in. mahoniowce, hebanowce, kauczukowce oraz liczne liany.

Formacja złożona z roślinności trawiastej oraz pojedynczych drzew m.in. akacji, baobabów, eukaliptusów.

Formacja leśna, w której przeważają drzewa iglaste, a wśród drzew liściastych dominują brzozy.

68. Na podstwie wykresów rozpoznaj strefy klimatyczne świata.

…………………………………. ………………………………. ………….…………………..

……………………………… ……………………………..

Po