· Web viewRegionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Białymstoku Obserwatorium Integracji...

Regionalny Orodek Polityki Spoecznej w Biaymstoku

Obserwatorium Integracji Spoecznej

Czowiek tyle jest wart, ile moe da drugiemu czowiekowi. Diagnoza wolontariatu w wojewdztwie podlaskim

Biaystok 2011

SPIS TRECI

WSTP

...

2

Rozdzia 1

Oblicze wolontariatu ....................................

4

1.1

Co warto wiedzie o wolontariacie?..............................................

4

1.2

Europejski Rok Wolontariatu 2011..

6

1.3

Dziaania ROPS w ramach ERW 2011...

8

1.4

Diagnoza wolontariatu w Polsce (na podstawie bada oglnopolskich).

10

Rozdzia 2

Metodologia bada wasnych..

18

2.1

Metody badawcze oraz narzdzia zastosowane w badaniu..

18

2.2

Cele badawcze...

20

Rozdzia 3

Wyniki bada wasnych

23

3.1

Wsppraca organizacji pozarzdowych z wolontariuszami na terenie wojewdztwa podlaskiego..

23

3.2

Wsppraca OPS i PCPR z terenu wojewdztwa podlaskiego z wolontariuszami

36

3.3

Dobre praktyki wrd wolontariuszy z terenu wojewdztwa podlaskiego oraz wolontariuszy zagranicznych udzielajcych si spoecznie na Podlasiu

40

3.4

Analiza jakociowa wolontariatu na terenie wojewdztwa podlaskiego na podstawie wywiadw indywidualnych (IDI) z wolontariuszami

46

Zakoczenie

..

78

Sownik poj..

81

Spis wykresw i tabel

84

Kwestionariusz wywiadu IDI..

85

Ankieta skierowana do organizacji pozarzdowych.......

88

Ankieta CATI skierowana do OPS..

93

wstp

"Czowiek jest wspania istot nie z powodu dbr, ktre posiada, ale jego czynw. Nie wane jest to, co si ma, ale czym si dzieli z innymi." Jan Pawe II

Wspczesne przemiany gospodarcze i cywilizacyjne sprawiaj, e wraz z nimi systematycznie rosn potrzeby spoeczne. Gwnie dotycz one jednostek i grup zagroonych tj. rodzin dysfunkcyjnych (problemowych i patologicznych); osb niepenosprawnych, bezdomnych, osb starszych, biednych i bezrobotnych. Tempo przemian powoduje, e dziaania pastwa staj si coraz czciej niewystarczajce i mao efektywne. Pojawia si, wic potrzeba tworzenia alternatywnych form rozwizywania problemw spoecznych, tj. instytucji, ktre s niezalene od pastwowego sytemu pomocy spoecznej i ktre mogyby uzupenia zadania wykonywane przez pastwo. Takimi instytucjami s midzy innymi organizacje pozarzdowe. To wanie one stanowi niejednokrotnie ostatni desk ratunku dla osb, ktre dotknite s yciowym kryzysem.

Przeom lat 90 tych zaowocowa wzrostem inicjatyw spoecznych. Przyczynio si to w efekcie do rozwoju i popularyzacji idei wolontariatu. Po ponad 20 latach swobodnego rozwoju polskiego spoeczestwa obywatelskiego, w Polsce zarejestrowano ponad 100 tys. stowarzysze i fundacji, ktre s zrnicowane zarwno pod wzgldem przedmiotu dziaalnoci, jak i skali dziaa. Instytucje te tworz przestrze dla aktywnoci kilku milionw Polakw zarwno czonkw tych organizacji jak i wolontariuszy zewntrznych.

Wolontariat przybiera rne formy. Ma on rne oblicza i kady moe znale zajcie rozwijajce jego pasje i umiejtnoci. Moe to by zwyczajna pomoc ssiadowi a rwnie na szerok skal - dziaalno humanitarna. Wany jest cel dziaania, a mianowicie - niesienie pomocy innym. Wolontariat jest tak instytucj, ktra w istotny sposb wzmacnia zasoby lokalne oraz przyczynia si do budowania spoeczestwa obywatelskiego.

Biorc pod uwag istot tematu, Obserwatorium Integracji Spoecznej Regionalnego Orodka Polityki Spoecznej w Biaymstoku przeprowadzio badanie na temat skali wolontariatu w wojewdztwie podlaskim. Mamy nadziej, e owa publikacja bdzie dla Pastwa pomoc oraz inspiracj do dalszego zgbiania wiedzy na temat wolontariatu, posuy jako wane rdo informacji na temat kierunkw rozwoju wolontariatu w wojewdztwie podlaskim i bdzie zacht do rozwijania instytucji trudnicych si wolontariatem w rodowiskach lokalnych na terenie naszego wojewdztwa.

rozdzia 1. Oblicze wolontariatu1.1 Co warto wiedzie o wolontariacie?

4

(Idea wolontariatu w PolsceIdea wolontariatu w Polsce zostaa zainicjowana przez Barbar Hansen - Polk mieszkajc od wielu lat za granic. Podczas swoich pobytw w Polsce wielokrotnie podejmowaa si prb zainteresowania wolontariatem liczne organizacje. Niestety bezowocnie. Dopiero padziernik 1993 roku przynis zmiany. Dyrektor Biura Obsugi Ruchu Inicjatyw Samopomocowych (BORIS) Pawe Jordan, rozpocz realizacj programu Centrum Wolontariatu, ktre miao peni funkcj skrzynki kontaktowej dla wolontariuszy i wszystkich osb oraz instytucji zainteresowanych ich pomoc. Siedzib Centrum zostaa Warszawa. Do wsppracy zaproszono wspomnian Barbar Hansen, jako wolontariuszk United Nations Development Program - Umbrella Project (przedstawicielstwo ONZ ds. rozwoju gospodarczego) oraz Magorzat Ochman jako koordynatora programu. W jego realizacji wzili rwnie udzia pracownicy Fundacji BORIS oraz studenci wydziau Profilaktyki Spoecznej i Resocjalizacji. Gwnym zamierzeniem autorw programu byo uwraliwienie spoeczestwa na potrzeby innych, kreowanie postaw odpowiedzialnoci obywatelskiej iposzanowania zasad demokracji. W poowie lat dziewidziesitych, wychodzc naprzeciw rosncym wci potrzebom tego typu aktywnoci spoecznej, zaczy powstawa podobne placwki w innych miastach Polski m.in.: Poznaniu, Gdasku, Katowicach, Toruniu, Ostrowcu witokrzyskim, odzi, Krakowie, Supsku. W ramach dziaalnoci Centrw utworzono pierwsze Biura Wolontariatu. wiadcz one usugi na terenie powiatu, miast i gmin w zakresie poszukiwania miejsc pracy dla wolontariuszy, a take lokalnej promocji idei wolontariatu. W zwizku z tym, e program stawa si coraz wikszy, pod koniec 1996 roku program Centrum Wolontariatu przy BORIS przeksztaci si wsamodzielne Stowarzyszenie Centrum Wolontariatu w Warszawie, gdzie dziaa do chwili obecnej.(rdo: Idea i dziaalno wolontariatu w Polsce. Pocztki wolontariatu w PWSZ im. Witelona w Legnicy), mgr. Jacek Dbrowski))

Wolontariat w Polsce nie jest zjawiskiem nowym i nieznanym. W naszym kraju istnieje dugoletnia tradycja pracy spoecznej, tradycja pomagania sobie wzajemnie, angaowania si na rzecz rozwizywania problemw potrzebujcych. Niegdy osoby, ktre udzielay si spoecznie okrelano mianem altruistw lub spoecznikw. Obecnie istnieje ustawowe okrelenie takiej osoby, tj. wolontariusz. Zgodnie z definicj zawart w Ustawie o dziaalnoci poytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U.Nr.96, poz. 873 z pn. zm) uchwalonej w 2003 roku, jest to osoba fizyczna, ktra ochotniczo i bez wynagrodzenia wykonuje wiadczenia na rzecz organizacji pozarzdowych, organw administracji publicznej na zasadach okrelonych w ustawie.

Wolontariuszem moe zosta kady, nawet osoba bezrobotna. Podejmowane wiadczenia nie maj wpywu na status osoby jako bezrobotnej oraz nie pozbawiaj tej osoby prawa do zasiku. Podobna sytuacja dotyczy cudzoziemcw legalnie przebywajcych w Polsce. Aby zosta wolontariuszem nie potrzebuj pozwolenia. Wiek rwnie nie ma znaczenia. W przypadku osb poniej 18 roku ycia, zgod na penienie suby wolontaryjnej musz wyrazi rodzice.

Funkcj wolontariusza moe peni kady, jednak nie w kadym miejscu, poniewa s placwki czy te czynnoci, ktre wymagaj spenienia okrelonych warunkw przez kandydata na wolontariusza. Wane tu moe by wyksztacenie, predyspozycje czy te stan zdrowia. Wolontariusze mog wykonywa prac w instytucjach i organizacjach nazywanych w ustawie korzystajcymi, s to np. organizacje pozarzdowe (tj. stowarzyszenia i fundacje), jednostki samorzdu terytorialnego (zwizki gmin i powiatw), spdzielnie socjalne, osoby prawne i jednostki organizacyjne kocioa katolickiego i innych kociow lub zwizkw wyznaniowych (np. parafie, zakony), spki akcyjne i spki z ograniczon odpowiedzialnoci oraz kluby sportowe, bdce spkami, ktre nie dziaaj w celu osignicia zysku. Ponadto mog to by: organy administracji publicznej (centralnej i samorzdowej), jednostki organizacyjne podlege organom administracji publicznej lub nadzorowane przez te organy (tj. szkoy, instytucje kultury, jednostki organizacyjne pomocy spoecznej, zakady opieki zdrowotnej).

Pomidzy wolontariuszem a korzystajcym zawierana jest umowa cywilno prawna tzw. porozumienie, ktre okrela zakres, sposb, miejsce, czas wykonywania wiadcze. Porozumienie zawierane na okres krtszy ni 30 dni, moe mie form ustn lub pisemn, natomiast umowa na okres duszy ni 30 dni lub na czas nieokrelony powinna by sporzdzona na pimie.

1.2 Europejski Rok Wolontariatu 2011

Na wniosek Komisji Europejskiej w 2009 r. Rada Unii Europejskiej ogosia rok 2011 Europejskim Rokiem Wolontariatu i Aktywnoci Obywatelskiej. Decyzj Rady wolontariat jest jednym z kluczowych wymiarw aktywnoci obywatelskiej i demokracji, gdy pozwala realizowa w praktyce takie wartoci europejskie jak solidarno i niedyskryminacja, a take przyczynia si do harmonijnego rozwoju spoeczestw europejskich.[footnoteRef:1] Taka wanie aktywno obywatelska, w swoim wymiarze midzynarodowym, narodowym, regionalnym czy lokalnym, jest istotnym elementem pracy wielu sektorw tj. ochrony zdrowia, edukacji, ochrony rodowiska, sportu itp. Wsparcie wolontariuszy pozwala zaspokoi potrzeby ludzkie czy rodowiskowe.Dla samych osb udzielajcych si spoecznie jest wartociowym dowiadczeniem edukacyjnym i spoecznym lub po prostu konstruktywnym i przyjemnym spdzaniem wolnego czasu. [1: DECYZJA RADY z dnia 27 listopada 2009 r. w sprawie Europejskiego Roku wolontariatu Propagujcego Aktywno Obywatelsk (rok 2011), L 17/43]

Gwnym zaoeniem caego przedsiwzicia - organizacji Europejskiego Roku Wolontariatu jest uwiadomienie spoeczestwu znaczenia dziaalnoci wolontariuszy i wyzwa zwizanych z wolontariatem. Europejski Rok Wolontariatu 2011 ma uczci i wyrni bezinteresown prac wolontariuszy oraz ich niebagatelny wkad w rozwj spoeczestwa obywatelskiego. Przez cay rok 2011 w Polsce podejmowane s dziaania stanowice element kampanii majcej uzmysowi spoeczestwu znaczenie dotychczasowych dziaa wolontariuszy i wyzwa zwizanych z wolontariatem.

Celem przedsiwzicia jest stworzenie odpowiedniego otoczenia dla wolontariatu poprzez wzmocnienie pozycji organizacji oferujcych wolontariat. Europejski Rok Wolontariatu (ERW), poprzez tworzone platformy komunikacji, ma rwnie umoliwi wymian pozytywnych dowiadcze i dobrych praktyk stosowanych przez podobne organizacje w innych krajach UE.Pracodawcw za ma przekona, i wolontariat nie jest jedynie prac za darmo, lecz istotn form zdobywania umiejtnoci i kompetencji zawodowych. Europejski Rok Wolontariatu 2011 ma take zachci ludzi do angaowania si w penienie suby spoecznej. Ma to odbywa si gwnie poprzez:

zmniejszanie barier dla wolontariatu w ue;

mobilizacj organizacji wolontariuszy i popraw jakoci wolontariatu;

wynagradzanie i uznawanie dziaa wolontariackich;

szerzenie wiedzy o wartoci i znaczeniu wolontariatu.

Krajowy Plan Dziaania dla ERW 2011 zakada realizacje dziaa, wpisanych w trzy priorytetowe obszary:

1) promocja wartoci wolontariatu i korzyci z niego pyncych - kreowanie mody na wolontariat

2) wzmocnienie organizatorw wolontariatu

3) wzmocnienie systemowego podejcia do wolontariatu

Aby zrealizowa w/w cele, Komisja zachca do wymiany dobrych praktyk midzy wadzami a organizacjami wolontariackimi pastw czonkowskich. Kadziony jest rwnie nacisk na szkolenie wolontariuszy, akredytacj i zapewnienie jakoci, a take sprawne i skuteczne dopasowanie umiejtnoci potencjalnych wolontariuszy do potrzeb wolontariackich. Komisja Europejska ponadto zachca do czenia si w nowe sieci wsppracy oglnoeuropejskiej majce na celu promowanie wymiany transgranicznej i synergii midzy organizacjami wolontariuszy a innymi sektorami, zwaszcza przedsibiorstwami.

1.3 dziaania rops w ramach erw 2011

Regionalny Orodek Polityki Spoecznej w Biaymstoku, realizujc cele ERW 2011, przyczynia si do promocji wartoci wolontariatu i korzyci z niego pyncych wrd modziey, seniorw i organizatorw wolontariatu oraz wymiany dowiadcze w zakresie rozwoju wolontariatu, tworzenia i wzmacniania wizi spoecznych na poziomie lokalnym, propagowania wolontariatu, jako lokalnego patriotyzmu, promowania mody na wolontariat, jako alternatywnego sposobu spdzania czasu.

W roku 2011 zrealizowano midzy innymi nastpujce dziaania:

1) Seminarium - pn. POMAGAM, WIC JESTEM OBLICZA WOLONTARIATU, ktre skierowane byo do modziey, studentw, organizacji pozarzdowych oraz instytucji administracji publicznej wojewdztwa podlaskiego zainteresowanych ide wolontariatu. Celem przedsiwzicia bya wymiana dowiadcze w zakresie rozwoju wolontariatu, dobrych praktyk oraz tworzenia iwzmacniania wizi spoecznych na poziomie lokalnym. Spotkanie byo doskona okazj zarwno do zapoznania si z dziaalnoci podlaskich organizacji pozarzdowych oraz moliwoci zgoszenia gotowoci bycia wolontariuszem, jak i pozyskania osb zainteresowanych prac wolontaryjn.

2) Seminarium pn. WOLONTARIAT CZY POKOLENIA skierowane do osb starszych emerytw i rencistw, organizacji pozarzdowych, Uniwersytetw Trzeciego Wieku, studentw, organizacji pozarzdowych, osb zainteresowanych ide wolontariatu. Seminarium miao za zadanie zachci wszystkich seniorw do dziaania, a organizacje do korzystania z pomocy dowiadczonych wolontariuszy.

3) Konkurs na lidera wolontariatu pn. PODLASKI LIDER WOLONTARIATU W POMOCY SPOECZNEJ - celem konkursu bya prezentacja i promocja wolontariatu, uhonorowanie osb, ktre dobrowolnie i bezinteresownie dziaaj na rzecz dobra innych, ksztatowanie postaw prospoecznych oraz integracja spoecznoci lokalnej.

4) Konkurs fotograficzny dla dzieci i modziey z terenu wojewdztwa podlaskiego pn. ,,OBLICZA WOLONTARIATU konkurs promowa szeroko rozumian tematyk wolontariatu, przyblienie mieszkacom wojewdztwa pracy wolontariuszy, ksztatowanie postaw prospoecznych i zaangaowania wobec osb potrzebujcych oraz pobudzenie aktywnoci twrczej i popularyzacja twrczoci artystycznej w dziedzinie fotografii.

5) GALA WOLONTARIATU - konferencja podsumowujca dziaania Regionalnego Orodka Polityki Spoecznej w Biaymstoku zwizane z promowaniem idei wolontariatu w wojewdztwie podlaskim.

1.4 Diagnoza wolontariatu w Polsce (na podstawie bada oglnopolskich)

Wolontariat jest jednym z kluczowych wymiarw aktywnoci obywatelskiej. Odnosi si do wszelkiego rodzaju dziaa ochotniczo formalnych, pozaformalnych i nieformalnych - ktre dana osoba podejmuje z wasnej woli, wasnego wyboru i wasnych powodw, bez wynagrodzenia[footnoteRef:2]. [2: Dziennik Urzdowy Unii Europejskiej]

Pomimo popularnoci wolontariatu w Polsce, wci trudnodostpne s dane, ktre w sposb kompleksowy i wyczerpujcyprzedstawiayby jego oblicze w naszym kraju. Moliwo wychwycenia gwnych tendencji towarzyszcych rozwojowi wolontariatu w Polsce moliwa jest dziki corocznemu badaniu "Wolontariat i filantropia Polakw" przeprowadzanemu przez firm SMG/KRC na zlecenie Centrum Wolontariatu i Stowarzyszenia KLON/JAWOR.

Punktem wyjcia do rozwaa na temat wolontariatu bdzie przyjrzenie si skali wiadczenia usug spoecznych na terenie Polski w perspektywie kilku ostatnich lat. Z bada realizowanych przez firm Millward Brown SMG/KRC dowiadujemy si, e Polska w ostatnich latach przeywa kryzys wolontariatu.

Wykres 1. Odsetek wolontariuszy wrd dorosych Polakw na przestrzeni lat 2001-2010

rdo: badanie zrealizowane przez Millward Brown SMG/KRC na losowej, reprezentatywnej prbie 1011 Polakw w wieku 15 i wicej lat

Powyszy wykres prezentuje mao optymistyczne dane. Liczba osb zaangaowanych w bezpatn prac na rzecz innych osb z roku na rok ulega zmianie. Przyczyn tego stanu rzeczy moe by wiele. Jednym z uwarunkowa tendencji spadkowej w rozwoju wolontariatu w latach 2007-2009 moe by sytuacja gospodarcza. Intensywne procesy migracyjne w ostatnich latach rwnie mog mie swj oddwik na skali zaangaowania w prac spoeczn. W roku 2008 11% Polakw powicio swj czas bezpatnej pracy na rzecz innych. Rok wczeniej odnotowano blisko 2% wicej osb, natomiast w porwnaniu do roku 2005 rnica w odsetku wolontariuszy wynosia blisko 50%.

Wyniki najnowszych bada dotyczcych wolontariatu w Polsce wskazuj na niewielki wzrost poziomu zaangaowania Polakw w dziaalno spoeczn. Po wyranym spadku zaangaowania, ktry odnotowano w 2008 roku, liczba osb powicajcych swj czas i prac na rzecz organizacji spoecznych i grup nieformalnych ponownie zaczyna wzrasta. W roku 2010 - 16% Polakw zadeklarowao, e w cigu ostatniego roku pracowao wolontarystycznie. Oznacza to wzrost o 5% w odniesieniu do roku 2008.

Dane statystyczne nie napawaj jednak optymizmem, gdy porwnamy stopie zaangaowania Polakw w wolontariat, wzgldem mieszkacw innych krajw. Stopie zaangaowania wynosi 16% i jest o wiele niszy ni rednia Europejska, ktra wynosi 24%. Lokuje to Polsk na ostatnim miejscu wrd badanych krajw.

Wykres 2. Liczba modych osb uczestniczcych w wolontariacie w 2010 roku

rdo: Gallup dla Eurobarometru

(Badanie zostao przeprowadzone w lutym 2011 r. przez Instytut Gallupa. W kadym kraju przepytano 1 tys. osb w wieku 15 30 lat).

Powyszy wykres obrazuje, e najaktywniej w roku 2010 angaowaa si modzie z Holandii. Prawie 40% Holendrw byo w analizowanym roku wolontariuszami.

Dane uzyskane w drodze bada Eurobarometru wskazuj na fakt, e niespena 26% Polakw w wieku od 15 do 30 roku ycia w 2010 roku byo zaangaowanych w dziaalno organizacji modzieowych (tj. sportowych, kulturalnych). To rwnie najniszy wynik wrd badanych krajw. Europejska rednia wynosia 46%. Przodujcym krajem take w tej kategorii byli Holendrzy, 68% angaowao si w 2010 roku w dziaalno organizacji modzieowych.

Poniszy wykres prezentuje skal zaangaowania modych mieszkacw w prace organizacji modzieowych z podziaem na poszczeglne kraje.

Wykres 3. Liczba modych zaangaowanych w prac organizacji modzieowej w 2010 roku

rdo: Gallup dla Eurobarometru (Badanie zostao przeprowadzone w lutym 2011 r. przez Instytut Gallupa. W kadym kraju przepytano 1 tys. osb w wieku 15 30 lat).

Najnowsze wyniki badania prowadzonego przez Stowarzyszenie Klon/Jawor w 2010 roku na terenie Polski, dostarczaj informacji o charakterze i skali pracy spoecznej na terenie naszego kraju. Z raportu wynika, e najbardziej kluczowe cechy rnicujce zainteresowanie wolontariatem to:

wyksztacenie

status zawodowy

wiek.

W 2010 roku wolontarystycznie udzielaa si ponad jedna czwarta Polakw z wyksztaceniem wyszym i zaledwie jedna sidma z wyksztaceniem rednim i niszym. Zdecydowan mniejszo stanowi osoby z wyksztaceniem podstawowym i zawodowym.

Analizujc ponisze dane procentowe (Wykres 4) mona stwierdzi, e wyksztacenie jest wan cech opisujc zaangaowanie Polakw w wolontariat.

Wykres 4. Odsetek wolontariuszy w 2010 roku z podziaem na grupy wyksztacenia


Obok wyksztacenia, drug wan cech wpywajc na zainteresowanie wolontariatem jest wiek. Ponadprzecitn aktywnoci w 2010 roku charakteryzoway si osoby najmodsze. 22% modych osb udzielajcych si spoecznie na terenie Polski miecio si w grupie osb poniej 25 roku ycia. Warto zauway, e najniszym poziomem aktywnoci charakteryzuj si osoby powyej 55 lat oraz, co dziwi osoby midzy 26 a 35 rokiem ycia. Relatywnie wysoki poziom aktywnoci obywatelskiej wykazuj osoby w wieku 36-45 lat.

Wykres 5. Odsetek wolontariuszy w 2010 roku z podziaem na grupy wiekowe


Zgodnie z wynikami badania Zaangaowanie spoeczne Polakw w roku 2010: wolontariat, filantropia i 1% przeprowadzonego w 2010 roku wystpuje rwnie zrnicowanie wolontariuszy ze wzgldu na status zawodowy.

Wykres 6. Odsetek wolontariuszy w 2010 roku ze wzgldu na status zawodowy


Na powyszym wykresie wyranie wida, e w prac spoeczn najczciej zaangaowane s osoby, ktrym przypisany jest status ucznia lub studenta. Stosunkowo czsto wolontariuszami w 2010 roku byy rwnie osoby pracujce na stae lub dorywczo. Najniszy odsetek osb pracujcych bez wynagrodzenia na rzecz innych wystpuje wrd emerytw i rencistw i wynosi zaledwie 7%.

Z badania CBOS (Centrum Badania Opinii Spoecznej) przeprowadzonego w 2011 roku nt. Aktywno spoeczna Polakw poziom zaangaowania i motywacje dowiadujemy si, e Polacy podejmuj aktywno spoeczn przede wszystkim w ramach organizacji dziaajcych na rzecz szkolnictwa, owiaty (5,4% ogu, 22,2% pracujcych spoecznie), o charakterze religijnym (odpowiednio: 4,5% i 18,5%), organizacji charytatywnych wspierajcych osoby potrzebujce (3,8% ogu, 15,5% pracujcych spoecznie) lub dzieci (odpowiednio: 3,7% i 14,9%), sportowych (3,6% ogu, 14,8% pracujcych spoecznie), a take takich, jak Ochotnicza Stra Poarna czy Grskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (3,0% ogu, 12,2% pracujcych spoecznie). Zaangaowanie spoeczestwa w dziaania pozostaych typw organizacji nie siga 3%.

Poddajc analizie sfer wolontariatu, warto wspomnie o motywach, jakie kieruj ludmi zaangaowanymi w pomoc innym. Okazuje si, e zdecydowana wikszo Polakw podejmuje prac spoeczn ze wzgldu na to, e sprawia im to po prostu przyjemno, e ich to interesuje. Ponad jedna trzecia jest przekonana, e pomoc udzielona przez nich dla drugiego czowieka zostanie w przyszoci odwzajemniona. Warto odnotowa rwnie to, e tylko 2% Polakw udzia w wolontariacie traktuje, jako drog do pocztku kariery. Z poniszego wykresu (Wykres 7) dowiadujemy si, e tylko pojedyncze jednostki licz na to, e dziki wolontariatowi zdobd dowiadczenie zawodowe lub prac.

Wykres 7. Motywacje polakw angaujcych si w wolontariat i filantriopi

rdo: Zaangaowanie spoeczne Polakw w roku 2010: Wolontariat, Filantropia i 1%, Raport z Bada, Jadwiga Przewocka (Stowarzyszenie Klon/Jawor), Warszawa 2011

Zaprezentowane wyniki bada ukazuj skal i specyfik zaangaowania Polakw w wolontariat. Warto ten obraz uzupeni o powody braku zaangaowania w ycie spoeczne. Naley pamita, e blisko 84% Polakw w 2010 roku nie angaowao si w adne dziaania organizacji spoecznych. Z bada statystycznych prowadzonych w tym obszarze wynika, e Polacy, ktrzy nie angauj si spoecznie usprawiedliwiaj to gwnie tym, e brakuje im na to czasu, bd tym, e ich zainteresowania oscyluj wok innych obszarw dziaania, e nigdy o tym nie myleli i si tym nie interesowali. Kolejnym najczciej wymienianym argumentem byy stwierdzenia: nikt mnie o to nie poprosi i musze zatroszczy si przede wszystkim o siebie i rodzin.

Rozdzia 2. Metodologia bada wasnych

Obserwatorium Integracji Spoecznej Regionalnego Orodka Polityki Spoecznej w Biaymstoku w okresie czerwiec padziernik 2011 roku przeprowadzio badanie nt. Czowiek tyle jest wart, ile moe da drugiemu czowiekowi. Diagnoza wolontariatu w wojewdztwie podlaskim. Wolontariat postrzegany jest, jako jeden z kluczowych wymiarw aktywnoci obywatelskiej. Wsppraca wolontariuszy z organizacjami pozarzdowymi oraz organami administracji publicznej stanowi nieodzowny element rozwoju wspczesnego spoeczestwa. Informacje o skali wsppracy w/w podmiotw oraz o charakterze pracy wolontariuszy na terenie naszego wojewdztwa, s jak dotd zbadane w maym zakresie. Istota tematu oraz wczenie si Regionalnego Orodka Polityki Spoecznej w Biaymstoku w obchody roku 2011 jako Europejskiego Roku Wolontariatu i Aktywnoci Obywatelskiej stay si gwnymi przesankami do przeprowadzenia badania, ktrego opracowanie Pastwu prezentujemy.

2.1 metody badawcze oraz narzdzia zastosowane w badaniu

W przeprowadzonym badaniu zastosowano triangulacj metodologiczn. Polega to na poczeniu kilku metod badawczych. W badaniu wolontariatu zastosowano ilociow oraz jakociow metod do badania respondentw.

Badanie ilociowe dotyczyo wsppracy organizacji pozarzdowych z terenu wojewdztwa podlaskiego z wolontariuszami. Przeprowadzono je za pomoc ankiety skierowanej do organizacji pozarzdowych funkcjonujcych na terenie wojewdztwa podlaskiego. Dobr prby by celowy i w zwizku z tym badaniem objto te NGO, ktre dziaaj w zakresie polityki spoecznej. Oznacza to, e podejmuj dziaania na rzecz osb chorych i niepenosprawnych, uzalenionych, na rzecz ochrony zdrowia, osb starszych, na rzecz dzieci i modziey, pomocy rodzinie itp.

Ankieta wykorzystana w badaniu skadaa si z dwch blokw tematycznych i metryczki. Pierwszy blok pyta (6 pyta) dotyczy istoty funkcjonowania organizacji (statusu organizacji, rodzaju prowadzonej dziaalnoci, liczby pracownikw), drugi (14 pyta) dotyczy wsppracy organizacji z wolontariuszami (liczby wolontariuszy, charakteru ich pracy, czasu pracy, wieku, zaangaowania itp.) Ankiet skierowano do 252 organizacji pozarzdowych dziaajcych na terenie wojewdztwa podlaskiego. Wypenione kwestionariusze odesao 35% prby objtej badaniem.

W badaniu zastosowano rwnie metod jakociow. Przeprowadzono 12 indywidualnych wywiadw pogbionych z wolontariuszami z terenu wojewdztwa podlaskiego. Zastosowano celowy dobr prby. Respondenci dobierani byli w sposb subiektywny tak, by informacje od nich pozyskane byy najbardziej uyteczne i reprezentatywne. Narzdziem badawczym zastosowanym w tym badaniu by scenariusz wywiadu, stworzony na podstawie zagadnie istotnych dla analizowanego tematu. Pytania w scenariuszu nie byy standaryzowane, miay charakter otwarty, a o ich kolejnoci i sposobie formuowania decydowa charakter rozmowy i sposb wypowiedzi respondenta. Wywiad by nagrywany na dyktafon, poczym dokonywano systematyzacji danych tj. transkrypcji oraz analizy poszczeglnych wypowiedzi.

Trzeci metod zastosowan w badaniu bya metoda CATI. Badanie dotyczyo wsppracy gmin i powiatw z terenu wojewdztwa podlaskiego z wolontariuszami. Z pracownikami 14 orodkw pomocy spoecznej, ktre wykazay w przeprowadzonym badaniu Analiza bilansu potrzeb w zakresie pomocy spoecznej na 2011 r., e wsppracuj z wolontariuszami oraz 14 pracownikami powiatowych centrum pomocy rodzinie przeprowadzono ankiet telefoniczn, ktra skadaa si z 14 pyta oraz metryczki. Wywiad z respondentem prowadzony by przez telefon. Ankieter odczytywa pytania, po czym uzyskan odpowied notowa w ankiecie.

2.2 cele badawcze

Gwne cele przedmiotowego badania to diagnoza skali wsppracy organizacji pozarzdowych dziaajcych w wojewdztwie podlaskim z wolontariuszami, wsppracy OPS i PCPR z wolontariuszami oraz przedstawienie dobrych praktyk w obszarze wolontariatu, wrd wolontariuszy aktywnie dziaajcych na terenie wojewdztwa podlaskiego. W obecnej rzeczywistoci uczestnictwo wolontariuszy w sprawach lokalnych stanowi skuteczny rodek wsparcia w tworzeniuwikszej integracji i spjnoci spoecznej naszego regionu. Informacje na temat zakresu wsppracy NGO oraz OPS i PCPR z wolontariuszami stanowi cenne rdo informacji o specyfice partnerskiego wspdziaania, su rozwizywaniu problemw spoecznych mieszkacw wojewdztwa podlaskiego, natomiast prezentacja dobrych praktyk przyczynia si do promocji suby wolontaryjnej na terenie wojewdztwa podlaskiego.

Przed przeprowadzeniem badania i opracowaniem raportu z obszaru wsppracy NGO z wolontariuszami opracowano nastpujce cele szczegowe:

1. Charakterystyka podmiotw, ktre wziy udzia w badaniu (status organizacji, rodzaj dziaalnoci, forma zatrudnienia pracownikw).

2. Okrelenie skali wsppracy organizacji pozarzdowych na Podlasiu z wolontariuszami (wskazanie odsetka wolontariuszy wsppracujcych z NGO).

3. Okrelenie redniego czasu pracy spoecznej wiadczonej na rzecz organizacji pozarzdowych przez wolontariuszy.

4. Okrelenie redniego czasu wsppracy NGO z wolontariuszami.

5. Okrelenie charakteru wsppracy organizacji z wolontariuszami.

6. Wskazanie gwnych obszarw pracy wolontaryjnej w organizacjach pozarzdowych na Podlasiu.

7. Omwienie zada najczciej wykonywanych przez wolontariuszy w ramach wiadczenia usug wolontaryjnych w strukturach NGO.

8. Okrelenie wieku osb udzielajcych si spoecznie w organizacjach pozarzdowych na Podlasiu.

9. Ocena zaangaowania wolontariuszy w prac na rzecz organizacji pozarzdowych.

10. Ocena zadowolenia pracodawcw z pracy wykonywanej przez wolontariuszy.

11. Okrelenie czstoci uczestnictwa oraz tematyki szkole skierowanych do wolontariuszy wiadczcych pomoc w organizacjach spoecznych.

12. Wskazanie gwnych korzyci wynikajcych z wsppracy NGO z wolontariuszami.

13. Wskazanie odsetka organizacji pozarzdowych planujcych korzysta z pomocy wolontariuszy w najbliszych latach.

W badaniu jakociowym, przed przeprowadzeniem wywiadw indywidualnych opracowano nastpujce cele szczegowe:

1. Zebranie opinii respondentw na temat gwnych powodw wiadczenia przez nich dobrowolnej i bezpatnej pracy wolontaryjnej.

2. Okrelenie charakteru pracy respondenta.

3. Wskazanie gwnych zada wykonywanych przez wolontariuszy.

4. Uzyskanie informacji na temat umiejtnoci wymaganych przy penieniu suby spoecznej.

5. Zebranie opinii respondentw na temat korzyci, jakie czerpi z bycia wolontariuszem.

6. Zebranie opinii respondentw na temat zaangaowania Polakw w wolontariat.

7. Wskazanie gwnych czynnikw wpywajcych na spoeczne zaangaowanie.

8. Okrelenie predyspozycji, cech osobowoci, jakie s podane u osoby wiadczcej wolontariat.

9. Zebranie opinii respondentw na temat tego, czy wolontariat to dobry start do kariery, czy daje moliwo rozwoju i samorealizacji, czy uatwia wejcie na rynek pracy.

Przed przeprowadzeniem badania CATI dotyczcego wsppracy OPS i PCPR z wolontariuszami zaoono osigniecie poniszych celw szczegowych:

1. Okrelenie skali wsppracy OPS i PCPR z wolontariuszami.

2. Okrelenie charakteru wsppracy OPS i PCPR z wolontariuszami.

3. Wskazanie gwnych zada wykonywanych przez wolontariuszy.

4. Okrelenie wieku wolontariuszy.

5. Zebranie opinii respondentw na temat korzyci, jakie czerpi ze wsppracy z wolontariuszem.

6. Zebranie opinii respondentw na temat zaangaowanie wolontariuszy w powierzane im zadania.

7. Okrelenie stopnia zadowolenia NGO ze wsppracy z wolontariuszami.

8. Uzyskanie informacji na temat uczestnictwa wolontariuszy w szkoleniach.

Rozdzia 3. wyniki bada wasnych

3.1 Wsppraca organizacji pozarzdowych z wolontariuszami na TERENIE WOJEWDZTWA podlaskiego

Zaprezentowane w pierwszym rozdziale dane ukazuj skal i specyfik zaangaowania Polakw w dziaania organizacji pozarzdowych. Warto jest uzupeni ten obraz perspektyw samych organizacji pozarzdowych.

Wedug danych oficjalnych[footnoteRef:3], w 2010 roku w Polsce zarejestrowanych byo blisko 100 tysicy organizacji (a biorc pod uwag take oddziay lokalne nawet 112 tysicy). Na t liczb skada si 12 tysicy fundacji i 87 tysicy stowarzysze, w tym 16 tys. Ochotniczych Stray Poarnych. Nie oznacza to jednak, e tyle wanie organizacji prowadzi rzeczywiste dziaania mona szacowa, e organizacje aktywne stanowi ok. 75%[footnoteRef:4] tej liczby, co oznacza, e mamy w Polsce okoo 70 80 tys. dziaajcych organizacji spoecznych[footnoteRef:5]. W demokratycznym spoeczestwie organizacje pozarzdowe stanowi znakomita baz dla rozwoju lokalnych spoecznoci, poniewa skupiaj najbardziej wraliwych i najbardziej aktywnych na sprawy spoeczne obywateli danego rodowiska. [3: REGON wg stanu na 01.10.2010.] [4: Na podstawie ostatniej weryfikacji rejestru REGON, przeprowadzonej przez Gwny Urzd Statystyczny przy okazji bada organizacji w 2008 roku.] [5: Zaangaowanie spoeczne Polakw w roku 2010: Wolontariat, Filantropia i 1%, Raport z Bada, Jadwiga Przewocka (Stowarzyszenie Klon/Jawor), Warszawa 2011]

Organizacje pozarzdowe opieraj si w wikszoci na pracy spoecznej swoich czonkw. Z bada wynika, e poowa korzysta te z pomocy wolontariuszy zewntrznych, co czwarta zatrudnia staych pracownikw, a co pita, cho nie wsppracuje z patnym personelem na stae, korzysta z patnej pracy na zasadzie jednorazowych zlece.

Wykres 8. Przecitna liczba osb pracujcych na rzecz organizacji

rdo: opracowanie wasne na podstawie danych: http://osektorze.ngo.pl/wiadomosc/668210.html

W badaniu przeprowadzonym przez Obserwatorium Integracji Spoecznej Regionalnego Orodka Polityki Spoecznej w Biaymstoku czynny udzia wzio 88 organizacji pozarzdowych z 252 wytypowanych do badania.

Badanie miao charakter ilociowy. Ankieta skierowana do NGO skadaa si z 2 blokw tematycznych. Pierwszy dotyczy oglnych informacji na temat organizacji. Druga cz ankiety dotyczya obszaru wsppracy organizacji pozarzdowych na terenie wojewdztwa podlaskiego z wolontariuszami. W badaniu wzio udzia 55 organizacji, ktre posiadaj status organizacji poytku publicznego i 33, ktre takiego statusu nie posiadaj. Zdecydowana wikszo organizacji (56 z 88), aktywnie uczestniczcych w badaniu istnieje od ponad 10 lat.

Badaniem objto nastpujce typy organizacji:

TABELA 1. FORMA PRAWNA ORGANIZACJI BIORCYCH UDZIA W BADANIU

Forma prawna organizacji

Liczba

Stowarzyszenia

71

Fundacje

9

Jednostki terenowe

4

Stowarzyszenia kultury fizycznej

1

Zwizek stowarzysze

1

Instytucje kocielne

4

*2 organizacje wykazay, e peni 2 funkcje

rdo: opracowanie wasne

Wikszo organizacji pozarzdowych (ponad 44%) biorcych udzia w badaniu funkcjonuje i podejmuje dziaania o zasigu lokalnym, ponad 26% o charakterze regionalnym, ponad 27% o zasigu oglnopolskim i 6% midzynarodowym. Organizacje pozarzdowe, ktre wypeniay ankiet wykonuj zadania gwnie z nastpujcych obszarw funkcjonowania:

WYKRES 9. OBSZARY FUNKCJONOWANIA ORGANIZACJI POZARZDOWYCH, KTRE WZIY UDZIA W BADANIU (N=88)

*respondenci mieli moliwo wyboru kilku odpowiedzi


Zdecydowana wikszo organizacji (90%) prowadzi statutow nieodpatn dziaalno poytku publicznego, za ktr nie pobiera opat. 18% organizacji prowadzi statutow dziaalno odpatn poytku publicznego, za ktr pobierana jest opata, jednak w wysokoci nie wikszej ni wysoko poniesionych kosztw bezporednich danej dziaalnoci. 7% NGO prowadzi dziaalno gospodarcz, majc charakter zarobkowy, zorganizowany i cigy[footnoteRef:6], 58% organizacji, ktre wziy udzia w badaniu zatrudnia pracownikw, 41% nie zatrudnia, 1% nie udzielio odpowiedzi. Z informacji uzyskanych w badaniu dowiadujemy si, e organizacje te zatrudniaj w penym etacie 390 osb i 93 osoby na cz etatu. Na umow o dzieo zatrudnionych jest 38 osb, natomiast na umow zlecenie 259. [6: Respondenci mieli moliwo wyboru kilku odpowiedzi (wskazania kilki rodzajw prowadzonej dziaalnoci)]

Z wynikw uzyskanych w drodze badania dowiadujemy si, e 66% organizacji biorcych czynny udzia w badaniu obecnie wsppracuje z 3248 wolontariuszami. Pozostae organizacje wskazay, e nie nawizuj takiej wsppracy.

Zakres, sposb oraz czas wykonywania wiadcze przez wolontariuszy w organizacjach pozarzdowych powinny by okrelone we wzajemnym porozumieniu. 34% organizacji wskazao w ankiecie, e posiada wewntrzny program lub regulamin wsppracy z wolontariuszami.

WYKRES 10. REDNI CZAS WSPPRACY ORGANIZACJI POZARZDOWYCH W WOJEWDZTWIE PODLASKIM Z WOLONTARIUSZAMI



Jak widzimy na powyszym wykresie najczciej organizacje pozarzdowe w wojewdztwie podlaskim wsppracuj z wolontariuszami od ponad 5 lat (30% NGO korzysta z takiej wsppracy z wolontariuszami od ponad 5 lat), 24% instytucji nawizuje wspprac z osobami dobrowolnie wiadczcymi bezpatne usugi przecitnie od 2 do 3 lat.

Wikszo beneficjentw badania wskazaa, e wsppraca z wolontariuszami w ich organizacji ma charakter stay jak rwnie i akcyjny, 38% organizacji udzielio takiej odpowiedzi, 20% wymienio tylko form akcyjn, a 18% sta, 24% nie udzielio odpowiedzi.

Organizacje pozarzdowe wskazay w badaniu obszary, w ktrych najczciej podejmuj prac wolontariusze w ich organizacjach, co przedstawia poniszy wykres.

WYKRES 11. OBSZARY PODEJMOWANIA DZIAA PRZEZ WOLONTARIUSZY WIADCZCYCH USUGI W NGO Z TERENU WOJEWDZTWA PODLASKIEGO



Ponad poowa organizacji deklaruje, e wolontariusze w ich organizacji zajmuj si gwnie pomoc dla osb niepenosprawnych. Znaczna cz wolontariuszy podejmuje rwnie zadania w obszarze integracji spoecznej i wykluczenia spoecznego oraz w obszarze pomocy dzieciom, osobom starszym, bezdomnym i bezrobotnym.

Respondenci zostali zapytani w badaniu o to, jakie zadania najczciej s powierzane wolontariuszom biorcym czynny udzia w funkcjonowaniu i podejmowaniu dziaa w ich organizacji. Najczciej pojawiay si nastpujce odpowiedzi:

Pomoc dzieciom - prowadzenie zaj dla dzieci; wspudzia w zabawach i nauce; zajcia integracyjne; wyrwnywanie poziomu nauki; prowadzenie zaj dodatkowych np. kka plastyczne; szkolenia, konkursy, pogadanki w celu wyrwnania szans edukacyjnych; pomoc dzieciom i modziey w odrabianiu zada szkolnych; pomoc wychowawcom szkolnym w prowadzeniu zaj dla dzieci; organizowanie zabaw rekreacyjnych, sportowych; pomoc wychowawcom podczas organizacji wycieczek dla podopiecznych, pkolonie; organizacja uroczystoci tj. (Mikoajki dla dzieci); edukacja medyczna; prowadzenie zaj specjalistycznych (logopedia, gimnastyka korekcyjna, zajcia profilaktyczne z ochrony zdrowia i profilaktyki antyalkoholowej i profilaktyki antynikotynowej)

Pomoc osobom niepenosprawnym i chorym - pomoc osobom niepenosprawnym w codziennym yciu; pomoc lektorska; pomoc dzieciom w wietlicy adaptacyjno rehabilitacyjnej; pomoc niepenosprawnym w miejscu ich zamieszkania; pomoc w organizacji piknikw rodzinnych dla modziey niepenosprawnej; doskonalenia sprawnoci psychofizycznej oraz polepszania zdrowia dzieci i modziey upoledzonej w stopniu lekkim; organizacja rnych przedsiwzi w ramach czasu wolnego dzieci i modziey niepenosprawnej; zajcia dla dzieci chorych i ich rodzestwa; organizacja czasu wolnego na oddziale onkologii; pomoc osobom niepenosprawnym ruchowo poruszajcym si na wzkach inwalidzkich podczas obozw aktywnej rehabilitacji, pomoc tyme osobom w cigu roku podczas zaj usprawniajcych odbywajcych si w poszczeglnych regionach; pomoc niepenosprawnym w organizacji czasu wolnego, wakacji; organizacja i prowadzenie gier i zabaw na rnego rodzaju imprezach i festynach dla dzieci (gwnie niepenosprawnych)

Organizacja imprez integracyjnych - wsplny udzia w rnego rodzaju imprezach integracyjnych i wyjazdowych; pomoc przy ich organizacji; obsuga spotka i pomoc porzdkowa; prowadzenie zespou folklorystycznego.

Kwesty, zbirki ywnoci - udzia w zbirkach ywnoci; przy dystrybucji paczek ywnociowych na rzecz dzieci; udzia w akcjach charytatywnych; udzia w kwestach.

Pomoc biurowa - zdobywanie funduszy i sponsorw na dziaania podejmowane w ramach stowarzyszenia; prowadzenie biura; koordynowanie poszczeglnych zada

Pomoc chorym w hospicjum - pomoc w opiece nad osobami z chorob Alzheimera.

Zadania organizacyjne - wasnorczne wykonywanie ulotek, dyplomw, podzikowa, kart okolicznociowych i witecznych, zaprosze; prowadzenie zaj kka kulinarnego; pomoc w magazynie.

Pomoc osobom wykluczonym spoecznie - rnorodna pomoc dzieciom biednym; rodzinom wielodzietnym, wykluczonym spoecznie.

Kolejna kwestia poruszona w badaniu to wiek wolontariuszy. Struktur rozkadu wieku wolontariuszy w organizacjach pozarzdowych na terenie wojewdztwa podlaskiego przedstawia poniszy wykres.

WYKRES 12. STRUKTURA WIEKU WOLONTARIUSZY, KTRZY WSPPRACUJ Z ORGANIZACJAMI NA TERENIE WOJEWDZTWA PODLASKIEGO



Dane liczbowe uzyskane w drodze badania wskazuj na fakt, e wolontariuszami w wojewdztwie podlaskim s najczciej osoby mode lub starsze. Analizujc wyniki dowiadujemy si, e najczciej s to osoby w przedziale wiekowym 18 - 25 oraz powyej 55 roku ycia.

Najwicej ankietowanych przedstawicieli organizacji pozarzdowych uwaa, e wolontariusze, ktrzy wiadcz pomoc w ich instytucji robi to z zaangaowaniem, 38% ankietowanych udzielio takiej odpowiedzi. Znaczna cz badanych uwaa, e wolontariusze s zdecydowanie zaangaowani, tj. prawie 53% respondentw tak twierdzi. Ani jedna z osb badanych nie wskazaa, e wolontariusze s zdecydowanie lub raczej niezaangaowani.

WYKRES 13. OPINIA RESPONDENTW NA TEMAT ZAANGAOWANIA WOLONTARIUSZY W PENIENIE SUBY SPOECZNEJ (N=88)


Badanym zadano rwnie pytanie dotyczce zadowolenia ze wsppracy z wolontariuszami. Zdecydowana wikszo jest bardzo lub raczej zadowolona z wsplnej pracy z osobami dobrowolnie wykonujcymi zadania w organizacjach trzeciego sektora. Tylko 7% ankietowanych powiedziao, e ze wsppracy z wolontariuszami jest ani zadowolona ani niezadowolona.

Wyniki badania pokazuj, e okoo 43% badanych organizacji funkcjonujcych w strukturach trzeciego sektora prowadzi szkolenia dla wolontariuszy. Szkolenia dotycz gwnie nastpujcych tematw:

Oglnych zasad funkcjonowania wolontariatu - istoty wolontariatu, ustawy o dziaalnoci poytku publicznego i o wolontariacie; praw i obowizkw wolontariuszy, ABC wolontariatu, wiedzy merytorycznej dotyczcej zakresu wolontariatu.

Podnoszenia kwalifikacji - kurs komputerowy, kurs podstawowych umiejtnoci doradczych, komunikacja interpersonalna, integracja spoeczna, dotyczce wiedzy na temat wewntrznych przepisw i regulaminw, zasad udzielenia pierwszej pomocy, form pracy z rnymi grupami, zarzdzania zespoem ludzi, szkolenia informatyczne z rnych dziedzin obowizujcego prawa, bhp, pisanie i obsuga projektw, wystpienia publiczne, rozwizywanie konfliktw, wsppracy w grupie, zasady dziaania i informacji w nagych wypadkach, rozliczanie projektw (ksigowo).

Pracy z dziemi pomoc pedagogiczna dla dzieci, organizacja czasu wolnego, metod terapii i sposobw postpowania z dziemi, zadania i rozwj dziaalnoci pedagoga ulicy i tepedowskiego rzecznika praw dziecka; dotyczce przygotowania merytoryczno psychologiczno pedagogicznego, profilaktyki alkoholowej, agresji i przemocy rwieniczej.

Pracy z osobami niepenosprawnymi - metody pracy z osobami niepenosprawnymi, terapie behawioralne, autoagresja osb niepenosprawnych, nt. uprawnie osb niepenosprawnych, zabezpieczenia finansowe - renty, zasiki, zapomogi, datki mieszkaniowe, profilaktyka ochrony zdrowia, zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osb bez pracy, organizacji wolnego czasu i imprez integracyjnych, dotyczce postpowania z osob niepenosprawn, szeroko rozumianej rehabilitacji i pomocy osobom niewidomym i sabowidzcym.

Pomocy spoecznej - organizacja pomocy spoecznej, organizacji zbirek publicznych, jak udziela pomocy osobom potrzebujcym, zdobywanie rodkw finansowych na zadania pomocowe dla podopiecznych.

Ankietowani zapytani o czstotliwo organizowania tego typu szkole, najczciej odpowiadaj, e odbywaj si one: 1-2 razy w roku, okazjonalnie, w miar potrzeb, cyklicznie, w zalenoci od czstotliwoci organizowanych kursw, rzadko, systematycznie w zalenoci od potrzeb, jak tylko nadarza si taka moliwo, w miar realizowanych projektw, stosownie do realizowanych w organizacji zada i rozpoznanych potrzeb podopiecznych.

Krelc obraz wolontariatu warto przyjrze si korzyciom jakie przynosi wsppraca NGO z osobami wiadczcymi bezpatne usugi. Faktem jest, e stopie zaangaowania w prac wolontarystyczn w danej organizacji zaley od specyfikii skali jej dziaania. Z wypowiedzi przedstawicieli organizacji wynika, i wsppraca z wolontariuszami przyczynia si do objcia pomoc wikszej grupy odbiorcw. Ankietowani zapytani o korzyci pynce z owej wsppracy wskazywali najczciej na: szerszy zakres podejmowanych dziaa tj. udzielanej pomocy, zmniejszenie kosztw pracy, promocj organizacji.

WYKRES 14. OPINIA RESPONDENTW NA TEMAT KORZYCI PYNCYCH Ze WSPPRACY Z WOLONTARIUSZAMI


41% organizacji zadeklarowao w badaniu, e w kolejnych latach rwnie bdzie korzysta z pomocy wolontariuszy, 6% odpowiedziao, i nie jest zainteresowana, natomiast pozostali nie udzielili odpowiedzi.

wnioski

1) 66% organizacji pozarzdowych z terenu wojewdztwa podlaskiego biorcych czynny udzia w badaniu obecnie wsppracuje z 3248 wolontariuszami.

2) W 34% (N=88) organizacjach pozarzdowych wsppraca z wolontariuszami regulowana jest poprzez wewntrzny program lub regulamin.

3) Wsppraca wolontariuszy z organizacjami w wojewdztwie podlaskim ma dugotrway charakter. Najczciej taka wsppraca trwa powyej 5 lat.

4) Wsppraca NGO z wolontariuszami najczciej ma charakter zarwno stay jak i akcyjny.

5) Wolontariusze w wojewdztwie podlaskim najczciej zajmuj si pomoc dla osb niepenosprawnych, podejmuj zadania w obszarze integracji spoecznej i wykluczenia spoecznego.

6) Wolontariusze nawizujcy wspprac z sektorem pozarzdowym najczciej s w wieku 18-25 i powyej 55 roku ycia.

7) Beneficjenci badania wskazuj na wysokie zaangaowanie wolontariuszy w wykonywan prac.

8) Pracownicy organizacji pozarzdowych s bardzo zadowoleni ze wsppracy z wolontariuszami.

9) 43% badanych organizacji funkcjonujcych w strukturach trzeciego sektora prowadzi szkolenia dla wolontariuszy.

10) Korzyci, jakie organizacje pozarzdowe najczciej czerpi ze wsppracy z wolontariuszami to: szerszy zakres podejmowanych dziaa tj. udzielanej pomocy, zmniejszenie kosztw pracy oraz promocja organizacji.

11) 41% organizacji pozarzdowych deklaruje ch wsppracy z wolontariuszami w przyszych latach.

rekomendacje

1) Ksztatowanie wiedzy, umiejtnoci i postaw sprzyjajcych dalszemu rozwojowi wolontariatu na terenie wojewdztwa podlaskiego.

2) Opracowywanie przez organizacje pozarzdowe wewntrznych regulaminw dotyczcych wsppracy z wolontariuszami.

3) Upowszechnianie informacji na temat wolontariatu. Promowanie tematyki wolontariatu.

4) Organizowanie cyklicznych kampanii spoecznych promujcych wolontariat.

5) Promowanie instrumentw wsppracy midzy organizacjami dziaajcymi w trzecim sektorze a wolontariuszami.

6) Zwikszenie oferty szkole skierowanych do osb bezpatnie wiadczcych usugi na rzecz NGO w wojewdztwie podlaskim.

3.2 wsppraca ops i pcpr z terenu wojewdztwa podlaskiego z wolontariuszami

Zgodnie z ustaw o dziaalnoci poytku publicznego i o wolontariacie, wolontariusze mog by zaangaowani nie tylko w dziaania organizacji pozarzdowych, ale rwnie w prac organw administracji publicznej. Pracownicy Obserwatorium Integracji Spoecznej Regionalnego Orodka Polityki Spoecznej w Biaymstoku przeprowadzili badanie CATI wrd pracownikw Orodkw Pomocy Spoecznej i Powiatowych Centrw Pomocy Rodzinie z terenu wojewdztwa podlaskiego, ktrzy w badaniu Analiza bilansu potrzeb w zakresie pomocy spoecznej w wojewdztwie podlaskim na 2011 rok wskazali, e wsppracuj z wolontariuszami.

Z pozyskanych informacji wynika, e tylko 8% Orodkw w wojewdztwie podlaskim nawizuje wspprac z wolontariuszami. Z OPS wsppracuje cznie okoo 117 wolontariuszy. aden PCPR nie korzysta z pomocy wolontariuszy.

Wynik uzyskanych informacji w przedmiotowym badaniu wskaza, i Orodki Pomocy Spoecznej nie posiadaj wewntrznego programu ani regulaminu wsppracy z osobami bezpatnie wiadczcymi usugi. Osoby wiadczce pomoc najczciej powicaj na prac wolontaryjn od 2 do 4 godzin tygodniowo.

Wykres 15. REDNI CZAS WSPPRACY orodkw pomocy spoecznej W WOJEWDZTWIE PODLASKIM Z WOLONTARIUSZAMI


Respondenci wskazuj na fakt, e wsppraca z wolontariuszami ma charakter zarwno stay jak i akcyjny - 4 Orodki wskazay charakter stay, 4 akcyjny, natomiast 2 i stay i akcyjny. Wolontariusze wsppracujcy z Orodkami gwnie podejmuj zadania na rzecz dzieci, osb starszych, bezrobotnych i bezdomnych oraz niepenosprawnych. Nie wskazano innych obszarw dziaania. Respondenci twierdz, e zadaniami najczciej powierzanymi wolontariuszom s:

(Pomoc osobom starszym - pomoc w domu, robienie zakupw, zadania typowo opiekucze: pomoc w myciu, przynoszenie posikw, lekw, opau, mycie naczy itp.)

(Praca z dziemi - zajcia edukacyjne dla dzieci i modziey, organizacja czasu wolnego, odrabianie lekcji, wyrwnywanie brakw edukacyjnych, zabawa, nauka przez zabaw, udzia w dodatkowych zajciach.)

(Pomoc w Orodku pomoc przy organizowaniu imprez organizowanych przez orodek, wykonywanie i sprzeda ozdb witecznych, zbirka ywnoci, pomoc na rzecz danej rodziny.)

(Pomoc niepenosprawnym - sprztanie, przynoszenie obiadw, rozmowa, wysuchanie, dotrzymanie towarzystwa, umawianie wizyt lekarskich.)

W Orodkach Pomocy Spoecznej na terenie wojewdztwa podlaskiego zdecydowana wikszo wolontariuszy jest poniej 18 roku ycia lub od 18 do 25 roku ycia.

Respondenci uwaaj, e wolontariusze s bardzo zaangaowani w wykonywanie powierzanych im zada. Pracownicy OPS s bardzo zadowoleni z pracy wolontariuszy i ze wsppracy z nimi. aden z beneficjentw badania nie wskaza niezadowolenia. Najczciej wskazywan korzyci pync ze wsppracy z wolontariuszami jest szerszy zakres udzielanej pomocy.

Wykres 16. OPINIA RESPONDENTW NA TEMAT KORZYCI PYNCYCH Ze WSPPRACY Z WOLONTARIUSZAMI



Poowa badanych OPS wskazao, e wolontariusze w ich jednostkach korzystaj ze szkole. Wymieniaj takie szkolenia jak: pierwsza pomoc, szkolenia z psychologiem itp. Zdecydowana wikszo Orodkw deklaruje ch wsppracy z wolontariuszami w przyszym roku.

wnioski

1) Tylko 10 OPS (8%) w wojewdztwie podlaskim nawizuje wspprac z wolontariuszami. Z OPS wsppracuje cznie okoo 117 wolontariuszy.

2) aden PCPR nie wsppracuje z wolontariuszami.

3) Wynik uzyskanych informacji w przedmiotowym badaniu wskaza, i Orodki Pomocy Spoecznej nie posiadaj wewntrznego programu ani regulaminu wsppracy z wolontariuszami.

4) Wolontariusze powicaj pracy Orodkowi od 2 do 4 godzin tygodniowo.

5) Wolontariusze podejmuj gwnie zadania: na rzecz dzieci, osb starszych, bezrobotnych i bezdomnych oraz niepenosprawnych.

6) Zdecydowana wikszo wolontariuszy pracujcych w OPS jest poniej 25 roku ycia.

7) Wolontariusze s bardzo zaangaowani w wykonywanie powierzanych im zada.

8) Pracownicy OPS s bardzo zadowoleni z pracy wolontariuszy.

9) Najczciej wskazywan korzyci pync ze wsppracy z wolontariuszami jest szerszy zakres udzielanej pomocy.

10) Poowa badanych OPS wskazao, e wolontariusze w ich jednostkach korzystaj ze szkole.

11) Zdecydowana wikszo Orodkw deklaruje ch wsppracy z wolontariuszami w przyszym roku.

rekomendacje

1) Promowanie i inicjowanie rozwoju wolontariatu w spoecznociach lokalnych poprzez wspprace z OPS i PCPR.

2) Pogbianie wsppracy Orodkw z wolontariuszami na rzecz polepszania warunkw do rozwizywania problemw lokalnych.

3) Aktywizacja i zachcanie mieszkacw (w rnym wieku) do podejmowania dziaa wolontaryjnych.

4) Wzmocnienie dziaa promujcych wolontariat.

5) Organizacja szkole i programw edukacyjnych nt. wolontariatu.

3.3 Dobre praktyki wrd wolontariuszy z terenu wojewdztwa podlaskiego oraz wolontariuszy zagranicznych udzielajcych si spoecznie na Podlasiu

Poniej prezentujemy Pastwu sylwetki wolontariuszy z terenu wojewdztwa podlaskiego, dziaajcych aktywnie w rnych sferach ycia spoecznego.

(Rafa redziskiWolontariusz dziaajcy na rzecz osb niepenosprawnych, Prezes Stowarzyszenia My Dla Innych, Koordynator wielu zrealizowanych projektw, animator, trener,Laureat min. Konkursu Omiu Wspaniaych czy Barwy Wolontariatu)

(Magorzata RomaniukWolontariuszka na rzecz osb niepenosprawnych w Grupie Kontakt, studentka, wczeniej wolontariuszka w Domu Dziecka, wsppracowaa z Fundacj Pom Im - praca na Dziecicym Oddziale Onkologii)

(Anna CzabanWolontariuszka w Domowym Hospicjum dla Dzieci w Fundacji Pom Im na Rzecz Dzieci z Chorobami Nowotworowymi, emerytka)

(Jzefa upiskaWolontariuszka w Towarzystwie Przyjaci Chorych Hospicjum, emerytka)

(Ewa SadowskaKoordynator Wolontariatu w Fundacji Pom Im Biaostockiego Hospicjum dla Dzieci, Pielgniarka NZOZ Biaostockie Hospicjum dla Dzieci)

(Martyna BieryoWolontariuszka na rzecz dzieci w Stowarzyszeniu Pomocy Rodzinie Droga, uczennica)

(Pawe KrajewskiWolontariusz od 12 lat, obecnie w Stowarzyszeniu Pomocy DzieciomChorym i Niepenosprawnymim. Henryka Jordana - praca na rzecz dzieci niepenosprawnych fizycznie, uczestniczy w kwestach, waciciel agencji artystycznej)

(Laura MitzscerPochodzi z Niemiec, wolontariuszka w wietlicy dziaajcej przy Eleos - Prawosawnym Orodku Miosierdzia Diecezji Biaostocko - Gdaskiej)

(Lilit AmiryanPochodzi z Armenii, wolontariuszka w wietlicy dziaajcej przy Eleos - Prawosawnym Orodku Miosierdzia Diecezji Biaostocko - Gdaskiej)

(Anna RomaniukWolontariuszka zagraniczna w Ruandzie, pracuje z dziemi z ograniczonym dostpem do edukacji; wsppracowaa z Fundacj Pom Im, Grup Kontakt oraz Fundacj Edukacji i Twrczoci)

3.4 Analiza jakociowa wolontariatu na terenie wojewdztwa podlaskiego na podstawie wywiadw indywidualnych (IDI) z wolontariuszami

Dlaczego wolontariat? Motywatory wolontariatu w wojewdztwie podlaskim

Na caym wiecie ludzie poruszeni trosk o innych angauj swj wolny czas, wasne umiejtnoci i pienidze w bezinteresowne dziaanie na rzecz drugiego czowieka, ktry potrzebuje pomocy. Naleaoby si jednak zastanowi nad tym czy faktycznie tak jest, czy rzeczywicie pomagamy innym cakiem bezinteresownie i w ogle, dlaczego to robimy, co decyduje o naszym zachowaniu prospoecznym? Niektrzy ludzie uwaaj, e w dzisiejszych czasach nie robi si nic z pobudek altruistycznych. Kady dba tylko i wycznie o wasne korzyci. S jednak i tacy, ktrzy twierdz, e ze zotym sercem trzeba si po prostu urodzi. Trudno jest jednoznacznie odpowiedzie dlaczego pomagamy innym. Moe wynika to z naszego czowieczestwa? Warto byoby si zastanowi nad tym, co nami kieruje, co sprawia, e jedni powic wasne ycie by ratowa innych, drudzy natomiast przejd obojtnie obok najbardziej potrzebujcych.

Istniej pewne teorie, ktre w rny sposb wyjaniaj, dlaczego ludzie pomagaj innym. Niektrzy twierdz, e pomaganie jest instynktown reakcj wspierania osobnikw podobnych do nas pod wzgldem genetycznym oraz, e w toku rozwoju genetycznego wyksztacilimy norm wzajemnoci.[footnoteRef:7] Taki punkt widzenia przedstawia socjobiologia, czyli perspektywa, w ramach, ktrej zjawiska spoeczne tumaczy si, stosujc prawa teorii ewolucji, sformuowane przez Karola Darwina. Zgodnie z t teori istnieje tendencja do przekazywania z pokolenia na pokolenie tych genw, ktre pomagaj nam przey i wyda na wiat potomstwo.[footnoteRef:8] Socjobiolodzy, aby wyjani mechanizm prospoecznych zachowa, posuguj si pojciem dobr krewniaczy. Jest to koncepcja, zgodnie, z ktr chtniej pomoemy osobom spokrewnionym z nami, chronimy ich tak, aby nie stao si im nic zego. Inn przyczyn zachowa prospoecznych wg socjobiologii, jest norma wzajemnoci. Zakadamy, e inni bd nas traktowa w ten sam sposb, w jaki my ich traktujemy. Na przykad, jeeli pomoemy jakiemu czowiekowi, to oczekujemy, e on odwdziczy si nam w przyszoci tym samym. Pomog ci teraz, ale pod warunkiem, e ty oddasz mi podobn przysug, kiedy ja bd potrzebowa pomocy. [7: Aronson E., Wilson T. D., Akert R. M.: Psychologia spoeczna. Serce i umys. Pozna: 1997, s. 446.] [8: j. w., s. 446.]

Wielu psychologw nie zgadza si jednak ze stanowiskiem socjobiologw. Jedna z najwaniejszych teorii psychologii spoecznej, teoria wymiany spoecznej mwi, e czsto dziaamy powodowani deniem do maksymalizacji zyskw i minimalizacji kosztw.[footnoteRef:9] Teoria ta twierdzi, e podstawow waciwoci czowieka jest troska o wasny interes. W relacjach spoecznych usiujemy zmaksymalizowa stosunek spoecznych zyskw do kosztw. Kada bowiem sytuacja, w ktrej udzielamy pomocy, zawsze niesie za sob pewne zyski i straty. Psycholodzy przedstawiaj w oglnym zarysie koszty i zyski ponoszone w przypadku udzielenia pomocy jak i jej nie udzielenia. Mog by one natury psychologicznej, jak i rzeczowej. Pomagajc zyskujemy lepsze samopoczucie, inni myl o nas pozytywnie, wiemy, e uczynilimy waciw rzecz.[footnoteRef:10] W teorii wymiany spoecznej naley wzi pod uwag trzy przypadki, dziki ktrym zachowania spoeczne maj warto nagradzajc: [9: j. w., s. 457.] [10: j. w., s. 458.]

Norma wzajemnoci - postpujemy tak, jak chcemy, eby inni postpowali wobec nas.

Gdy komu pomagamy to jednoczenie pozbywamy si pewnego dyskomfortu zwizanego z przygldaniem si cudzemu nieszczciu.

Pomaganie moe nie za sob pewne uznanie, czy te rnego rodzaju gratyfikacje Ch czowieka do udzielenia pomocy zmniejsza si w wypadku wysokich kosztw,(...) wzrasta natomiast w wypadku wysokich zyskw.[footnoteRef:11] [11: j. w., s. 460.]

W ten sposb teoria wymiany spoecznej podwaa pomoc innym z pominiciem wasnego interesu.

Przedstawione powyej pogldy odbieraj zachowaniom prospoecznym ich gbszy, bardziej ludzki wymiar. C. Daniel Batson zdecydowanie promuje pogld, e ludzie udzielaj pomocy innym z dobroci swych serc.[footnoteRef:12] Stworzy on hipotez empatii - altruizmu. Zgodnie z ni udzielimy komu pomocy, jeli tylko dowiadczymy empatii wobec osoby potrzebujcej, czyli jeli bdziemy umieli postawi si na jej miejscu i odczu podobne emocje. Jeli jednak nie dowiadczymy empatii, wtedy gwn rol zaczn odgrywa prawa wymiany spoecznej (zyski i koszty udzielonej pomocy). [12: j. w., s. 461.]

Kada z wymienionych teorii ma swoich zwolennikw jak i oponentw. Jednake nie s one jedynymi czynnikami determinujcymi dziaania pomocowe. Trudno jest jednoznacznie odpowiedzie na pytanie, dlaczego pomagamy. Czynnik, ktry u jednej osoby jest decydujcy, u drugiej moe prawie wcale nie mie wpywu na dziaania prospoeczne.

Z bada prowadzonych na temat przyczyn zachowa prospoecznych dowiadujemy si, e nasze dziaania czsto zdeterminowane s przez pe. S sytuacje, w ktrych kobiety nie umiej przej obojtnie, natomiast mczyni nawet nie zauwaaj problemu, i na odwrt. Kobiety s jednak wikszymi altruistkami, ni pe przeciwna. Jest to kwestia wychowania, tradycji i obyczajw. Dziewczynkom zawsze wpaja si zasady, e powinny by czue, delikatne, wraliwe, chopcy natomiast twardzi i nieugici. Dlatego te utaro si, e jak kobieta pomaga komu to albo ma dobre serce, albo jest naiwna. Mczyzna z kolei, udziela pomocy, bo gra przysowiowego supermena, albo widzi w tym jaki grubszy interes. To czy komu pomoemy, czy nie zalee bdzie na pewno od tego, w jakim rodowisku si wychowalimy. Bardzo wane jest tu oddziaywanie rodziny na modego czowieka. Jeli dziecko rozwija si w atmosferze ciepa, mioci i wzajemnej pomocy to w przyszoci zaowocuje to wiksz skonnoci do wspierania potrzebujcych. Taka osoba bdzie miaa zakodowane, e trzeba pomaga i to bdzie dla niej naturalne. Natomiast dziecko yjce w rodzinie, w ktrej brak jakiegokolwiek porozumienia i uczucia, moe wyrosn na czowieka o twardym charakterze i nie bdzie zbyt chtny do dziaa prospoecznych. Tacy ludzie wanie zazwyczaj przeliczaj zyski i straty. Nie tylko rodzina ma wpyw na to jak si bdziemy zachowywa w przyszoci. Dzi ogromne znaczenie ma take towarzystwo w jakim przebywamy. Nasi znajomi i przyjaciele rwnie wywieraj pozytywny lub negatywny wpyw na nasz system wartoci.

Zdarza si te tak, e kto ma po prostu wrodzon osobowo altruistyczn. Jest pogodny i zawsze chtny do pomocy. S to tak zwani spoecznicy, ktrzy niejednokrotnie powicaj swj czas dla innych.

Pracownicy Obserwatorium Integracji Spoecznej Regionalnego Orodka Polityki Spoecznej w Biaymstoku majc na celu pogbienie zagadnienia wolontariatu oraz chcc ukaza oblicze bezinteresownego dziaania na rzecz innych przeprowadzili badanie jakociowe z wolontariuszami z terenu wojewdztwa podlaskiego. Jednym z celw badania byo poznanie motywacji osb, ktre angauj si w dziaania wolontariackie.

Wolontariat jest nie tylko okrelon form aktywnoci, ale te jest to zesp wartoci, czyli specyficzne poczucie penionej misji. Motywacja jest kluczowym zagadnieniem zwizanym z wolontariatem i prac na rzecz spoeczestwa. Wolontariusz to osoba, ktra z wasnej i nieprzymuszonej woli wykazuje aktywno. Najczciej motywacj do podejmowania dziaa spoecznych jest caa hierarchia a nie jeden z motyww, a decydujcy na ni wpyw ma struktura osobowoci czowieka, rodowisko spoeczne, etap biografii oraz sytuacja, w ktrej jednostka si znajduje. Aby penienie suby spoecznej byo pomylne, niezbdne jest, aby zarwno wolontariusz jak i organizacja bd te instytucja, z ktr wsppracuje byy wiadome motywacji i penionej misji.

Z informacji uzyskanych w drodze wywiadw z wolontariuszami dowiadujemy si, e gwnym motywem prospoecznych zachowa mieszkacw wojewdztwa podlaskiego jest ch pomagania innym. Takie zachowanie ludzi dobrej woli powodowane jest ich postaw altruistyczn.

Ch udzielania pomocy innym ludziom

Wolontariusze, ktrzy wzili udzia w badaniu zapytani o to, dlaczego zdecydowali si pracowa spoecznie najczciej odpowiadali, e wynika to z chci niesienia pomocy drugiemu czowiekowi. wiadomo, e komu pomagamy daje czsto wielk, niezamierzon przyjemno, rado serca oraz motywacj do dalszego dziaania. Chc pomaga ludziom () Nie chce lee na kanapie i oglda telewizora, tylko po prostu chce komu pomc, chce zrobi co komu dobrego. Mam troch wolnego czasu, wnuki pilnuje okazjonalnie, w tej chwili ju wszystkie chodz do przedszkola albo do szkoy i dlatego zdecydowaam si wanie pomc ludziom ().

Innym powodem powicania swojego czasu na rzecz drugiego czowieka jest motywacja ideologiczna. rodowisko, w jakim czowiek przebywa od najmodszych lat ma ogromne znaczenie w dalszym yciu. To najblisze otoczenie ksztatuje prawidowy rozwj dzieci i modziey, chroni przed niedostosowaniem spoecznym. Odgrywa te wan rol w ksztatowaniu spoecznej strony osobowoci modego czowieka, w przekazywaniu spoecznie aprobowanych i podanych wzorw postpowania i zachowania.

kontynuacja tradycji rodzinnych

Jeli osoby z najbliszego otoczenia angauj si w niesienie pomocy innym ludziom, to prawdopodobnie jednostka rwnie w przyszoci bdzie wyraaa ch powicania si i niesienia pomocy drugiemu czowiekowi. Wynika z tego, e altruistyczne zachowania w znacznym stopniu zale od wartoci wpojonych w dziecistwie oraz tradycji zaszczepionych w domu rodzinnym.

Wolontariat to bezinteresowna pomoc drugiej osobie, to suba a nie praca. Z wywiadw dowiadujemy si te, e dziaanie w roli wolontariusza dla wielu osb wynika z potrzeby serca.

z potrzeby serca

() Robi to z potrzeby serca. Zawsze chciaam pomaga ludziom. Czuje to po prostu w sobie, tak ch pomagania, pochylania si nad osobami chorymi, potrzebujcymi pomocy, ktre nie mog nic zrobi, s zdane na los czowieka, tylko na jego pomoc. Po prostu od modych lat widziaam, jak moi rodzice pomagali ludziom, chyba to po nich wyniosam z domu. No i do tej chwili robi to z wielk przyjemnoci. Caym sercem jestem z tymi ludmi i su im. Nie pracuje tylko su. Wolontariusze s uwraliwieni na potrzeby innych oraz chc wiadczy pomoc ludziom, ktrzy stoj w obliczu szczeglnie trudnych dowiadcze yciowych. W bieg ludzkiego ycia wpisane jest nieustanne zmagania si z losem. W obliczu szczeglnie trudnych sytuacji wiele osb przeywa uczucie bezradnoci i niemocy. W takich sytuacjach pomoc drugiego czowieka nabiera szczeglnego znaczenia.

Praca wolontaryjna to nie tylko ch pomagania innym, to rwnie sposb na spdzenie wolnego czasu.

sposb na spdzenie wolnego czasu

W dobie rozwoju wspczesnej cywilizacji, szczeglnie w przypadku osb modych, wchodzcych w dorose ycie sposb spdzania wolnego czasu ma ogromne znaczenie w ksztatowaniu osobowoci. Jeden z wolontariuszy przyznaje: Zdecydowaem si zosta wolontariuszem () eby zajc sobie jako fajnie i konstruktywnie czas wolny. Bya to dla mnie alternatywa do tego, eby nie popada w rodowiska destruktywne. Jak widzimy praca w roli wolontariusza jest jednym ze sposobw kreatywnego, sensownego i produktywnego wykorzystania czasu wolnego. Co wicej, dziki wolontariatowi czowiek moe aktywnie uczestniczy w yciu, a co najwaniejsze utrzymywa lub rozwija swoje umiejtnoci oraz zainteresowania.

empatia i wspczucie

Innym motywem wiadczenia dobrowolnej i bezpatnej pracy jest empatia i wspczucie okazywane osobom potrzebujcym. Od zawsze, od dziecistwa, od modych lat miaam duo wspczucia dla osb w jaki sposb poszkodowanych () waciwie dopiero, kiedy przeszam na emerytur mogam pozwoli sobie czasowo i organizacyjnie na powiecenie temu jakiej tam czci swego czasu.

Praca wolontariusza zwizana jest z nawizywaniem relacji interpersonalnych. Powstaj nowe wizi midzyludzkie, nowe sieci wsppracy, a co z tym zwizane moliwoci zawodowe. Wsppracujc z ludmi czowiek otwiera si na nowe znajomoci.

sposb na samotno

() przez duszy czas byam tak osob, ktra po prostu baa si kontaktw z innymi ludmi, byam taka bardziej odizolowana od spoeczestwa () I tak, () w takiej samotnoci sobie yam. Ale jak byam w liceum, to dowiedziaam si, e mona chodzi do Domu Dziecka, jako wolontariusz i tam pomaga tym dzieciom w lekcjach. No i namwiam jedn koleank i tak we dwie zaczymy chodzi.

Czsto bywa tak, e ycie inspiruje nas do dziaania. Trudne sytuacje jednocz nie tylko mae grupy, ale i spoeczestwa. Poniszy przykad jest dowodem na takie zjednoczenie, z ktrego zrodzia si idea na przysze lata.

inspiracja po przeyciu trudnej sytuacji yciowej

() Memu koledze z klasy urodzia si siostrzyczka i okazao si, po kilku tygodniach jej ycia, e jest z biaaczk. No i chcielimy jako w klasie si zsolidaryzowa i w jaki sposb pomc naszemu koledze. I zrobilimy sobie tak zbirk () pienidzy w klasie, w szkole i tak to po prostu poszo dalej () zrobilimy to tak bardziej na dzikusa, e tak powiem. Moja mama, ktra jest nauczycielk, mwi z kolei P. nie mona tak sobie o zebra pienidzy i nagle da komu, e trzeba to jako zaoy (..). No i emy ze szko zaoyli tak Fundacj i znalelimy w rejonie kila szk. To bya w szkoach prowadzona taka kwesta. Dzisiaj Ania ma si dobrze i te jest wolontariuszk czasami. Trzy osoby, ktre z pord tej naszej klasy () do dzi poczuy tak ch wolontariatu () do dzi staraj si w jaki sposb udziela charytatywnie w ronych organizacjach, z tej jednej klasy naszej.

Wspczenie, gdy coraz wicej naszego czasu powicamy pracy zawodowej oraz rozwojowi kariery, bardzo wan rol zaczynaj spenia dodatkowe motywatory, ktre pozwalaj nam dowiadczy czego zupenie nowego, inspirujcego, co przynosi niewymiern, bezcenn satysfakcj. Tym niewymiernym motywujcym czynnikiem staje si wolontariat.

alternatywa na zdobycie doswiadczenia zawodowego

Skoczyam szko i chciaam wyjecha do innego kraju. Uwaaam, e to bardzo dobra szansa na zdobycie dowiadczenia zawodowego, to szansa aby pracowa i uczy si innego jzyka.

Reasumujc naleaoby stwierdzi, e gwnym motorem funkcjonowania wolontariatu jest ch pomagania innym. Dziaamy z potrzeby serca, z chci bycia potrzebnym, docenianym, wanym dla kogo. wiadomo, e pomagamy komu daje czsto wielk, niezamierzon przyjemno, rado serca i motywacj do dalszego dziaania, pozwala oderwa si od otaczajcego materializmu, szarego codziennego ycia czynic go barwnym i radoniejszym.

JAKI POWINIEN BY WOLONTARIUSZ?

Kady czowiek to indywidualna i niepowtarzalna jednostka, o rnych preferencjach charakteru i upodobaniach. Osoba, ktra wybiera wolontariat i chce pomaga ludziom powinna posiada specyficzne cechy osobowoci. Jest ich wiele i nie sposb wymieni wszystkich. Publikacja ta pozwoli na zweryfikowanie tych, ktre wedug respondentw (wolontariuszy z terenu wojewdztwa podlaskiego) s najistotniejsze w subie spoecznej.

Kady czowiek zanim stanie si wolontariuszem miewa wiele obaw i wtpliwoci, czy podoa powierzanym mu obowizkom, czy aby na pewno posiada umiejtnoci i wiedz do bycia aktywnym spoecznie. Pracownicy placwek i instytucji, ktre przyjmuj wolontariuszy najchtniej widzieliby osob mdr, wraliw, uczciw, obowizkow, dyspozycyjn, kompetentn, z dowiadczeniem zawodowym itp. Jednak nie zawsze taki obraz wolontariusza pokrywa si z rzeczywistoci.

Z informacji uzyskanych w drodze badania dowiadujemy si, e wolontariusz powinien by () otwarty na kadego czowieka, () ciepy, wraliwy, no taki majcy czas, kiedy to wanie druga osoba prosi o to, eby si spotka, to zrobi wszystko, jako tak sobie zorganizuje dzie, eby jednak z t osob by...

Wana jest pewno decyzji o pozostaniu wolontariuszem i przekonanie, e to co robi niesie wsparcie i pomoc osobom potrzebujcym. Odpowiedzialno i rzetelno powinny by cechami priorytetowymi.

Wielu respondentw badania podkrelao, e wolontariusz powinien by przede wszystkim systematyczny, jak rwnie odpowiedzialny i rzetelny w tym, co robi. Zawsze to powtarzam, e najwaniejsz cech jest systematyczno. Dla mnie to jest najwaniejsza cecha, o tym mwi nasi rodzice e, wiadomo, e dobre serce to jak najbardziej, ale ta systematyczno. Bo c z tego, e bdzie peny zapa, zaangaowanie, jeli wolontariusz bdzie si pojawia raz na tydzie a potem zniknie albo, co tydzie bdzie przychodzi a potem zniknie na ile tam miesicy. No taka sumienno, wraliwo i odpowiedzialno w tym sensie, e nie tak pompatycznie to by brzmiao odpowiedzialno, ale chociaby, e jeli nie przyjd to zadzwoni i uprzedz, e mnie nie bdzie. Wiec taka odpowiedzialno nawet w tych takich drobnych rzeczach.

Istotna jest rwnie wytrwao w dziaaniu, konsekwencje i upr w deniu do wyznaczonych celw. Pracodawcy wci podkrelaj cigo dziaa, poniewa jednorazowa aktywno czy jej sporadyczno nie zawsze mieci si w rzeczywistym rozumieniu wolontariatu.

M. Zauska[footnoteRef:13], przyjmujc za podstaw podziau stopie zaangaowania w prac spoeczn, wyrnia nastpujce typy wolontariuszy: [13: www.fundacjaszansa.org.pl]

(OKAZJONALICI - to dziaacze chwili, aktywici pod wpywem impulsu, podejmujcy pojedyncze wyzwania czy wczajcy si w pojedyncze akcje.)

(REDNIODYSTANSOWCY - s aktywistami, ktrzy prac ochotnicz traktuj tymczasowo, do okrelonego czasu. Jest to moment osignicia zamierzonego celu, zdobycia dowiadczenia lub pisemnego zawiadczenia pomagajcego w znalezieniu wyczekiwanej pracy. Moe to by take nie odnalezienie si w dziaalnoci pomocowej, ktr rozpoczli lub zaniechanie jej z rnych innych przyczyn.)

(DZIAACZE PERMANENTNI - to tacy, ktrzy ide pomagania innym wpisuj w sens swojego ycia. Dziaalno dla kogo uwaaj za konieczno dobrego funkcjonowania personalnego i spoecznego. )

Biorc pod uwag fakt, i wolontariat jest dobrowolny, osoby, ktre podejmuj si dziaalnoci spoecznej powinny by przekonane o tym, e to, co robi wynika z ich wewntrznej potrzeby, pasji i zainteresowa. Wolontariusz musi czu pasje w tym, co robi, musi by optymist, otwarty, gotowy na zmian, musi by elastyczny, a take miy i potraficy si opanowa. Wan cech jest te otwarcie, ale na inne charaktery ludzi. Jeli rzdz tob jakie stereotypy, nie moesz by dobrym wolontariuszem stwierdza jedna z ankietowanych wolontariuszek. Osoby, ktre pracuj na rzecz drugiego czowieka powinny by otwarte na kontakty interpersonalne, powinny charakteryzowa si kreatywnoci i otwartoci na nowe wyzwania. Przede wszystkim wolontariusz to powinien by taki otwarty na siebie i na innych, () musi by sumienny, traktowa to powanie, tutaj jak si decydujesz to ju musisz by od pocztku do koca no i te jaka wraliwo jest potrzebna. Podstawow cech charakteru przypisywan wolontariuszom jest wraliwo. () musi mie dobre serce, to jest chyba najwaniejsze i widzie to swoim sercem () patrze na to z takiego punktu widzenia. Nie jaki tam konflikt korzyci, nie wyobraam sobie, e wolontariusz myli, e co za co dostanie (). To jest bezinteresowna taka praca, tylko i wycznie z czystej potrzeby serca, tylko i wycznie!

Podsumowujc naley stwierdzi, e to, jaki powinien by wolontariusz, zaley w duej mierze od charakteru i miejsca pracy. Innych ludzi poszukuj placwki, ktre zajmuj si prac z dziemi, a innych umiejtnoci wymaga praca w hospicjum. Kady pracodawca oczekuje od wolontariusza przede wszystkim zaangaowania. Jeden z badanych stwierdza: Dobrze gdyby oczywicie by miy, przyjacielski, na pewno cierpliwy, z rnymi ludmi czowiek ma do czynienia, () i czasami to trzeba mie cierpliwoci, bo znam pewne osoby, ktre zrezygnoway, bo brako im troszeczk, tej cierpliwoci.

DZIAANIA PODEJMOWANE PRZEZ WOLONTARIUSZY NA TERENIE WOJEWDZTWA PODLASKIEGO

Dynamiczny rozwj spoeczno gospodarczy, jaki ma miejsce w dobie wspczesnoci nie do koca uwzgldnia wszystkie potrzeby czowieka. Wolontariat dziaa, jako dopenienie obowizkw pastwa w zaspokajaniu potrzeb obywateli. Wolontariusze podejmuj zadania na rzecz dobra publicznego w ramach szeroko rozumianej pomocy spoecznej. J. Chrapek do takich zada zalicza:

Prac na rzecz domw: opieki spoecznej, samotnej matki, dla kobiet dowiadczonych przemoc w rodzinie;

Trosk o samotnych i cierpicych pozostajcych w swych domach rodzinnych;

wiadczenie pomocy niepenosprawnym znajdujcym si w specjalnych zakadach wychowawczych lub w rodzinach;

Wspprac z wychowawcami wizie, wspieranie procesw reedukacyjnych zwaszcza dla modocianych;

Organizowanie odpowiednich klubw pomocowych dla ludzi dowiadczonych chorob alkoholow czy narkomani oraz ich rodzin;

Pomoc wiadczona na rzecz funkcjonowania kuchni dla ubogich lub te spoeczno charytatywnie funkcjonujcych gabinetw lekarskich dla biednych;

Wspprac z Caritasem lub te z innymi do tego upowanionymi instytucjami spoecznymi; pomoc w postaci (datkw pieninych, sprzeda wiec wigilijnych jak te organizowanie kwest, koncertw i balw charytatywnych);

Tworzenie przedszkoli parafialnych lub osiedlowych dla dzieci z ubogich rodzin lub rodzin patologicznych;

Tworzenie parafialnych i osiedlowych centrw (oratoriw) dla biednych dzieci i modziey z ciepymi posikami dla nich;

Organizowanie poradnictwa pedagogicznego, psychologicznego i prawnego dla ludzi biednych;

wiadczenie pomocy na rzecz dzieci niemogcych uczestniczy w szkolnym procesie edukacyjnym poprzez ich odwiedzanie i pomoc w nauce;

Organizacj dobrze funkcjonujcych bibliotek rodowiskowo-lokalnych i wspieranie czytelnictwa;

Organizowanie darmowych kursw doksztaceniowych dla bezrobotnych i biednych;

Organizowanie dziaalnoci kulturalno-owiatowej w maych wioskach i miasteczkach[footnoteRef:14]. [14: http://plus.free.ngo.pl/bbbs/materialy/wspolczesny.htm]

W zwizku z rnorodnoci form pracy spoecznej oraz dziaa podejmowanych w ramach wolontariatu Obserwatorium Integracji Spoecznej Regionalnego Orodka Polityki Spoecznej w Biaymstoku podjo prb klasyfikacji rodzajw wolontariatu. Podziau dokonano ze wzgldu na:

1) Zasig terytorialny:

WOLONTARIAT LOKALNY - jest to oferta dla tych, ktrzy chcieliby pomaga lokalnie na swoim terenie np. w jakiej organizacji pozarzdowej, instytucji spoecznej czy bezporednio osobom potrzebujcym.

WORKCAMPY - krtkoterminowe projekty dla wolontariuszy, to midzynarodowe obozy trwajce zazwyczaj od 2 do 3 tygodni, przeznaczone dla modych osb, ktre chc powici swj wolny czas na prac spoeczn. W workcampach uczestnicz najczciej modzi ludzie w wieku od 18 do 26 lat. W skad grupy, zwykle 10-15 osobowej, wchodz przedstawiciele rnych narodowoci. Kady kraj reprezentowany jest najczciej przez jedn lub dwie osoby. Jzykiem obowizujcym na workcampach jest zazwyczaj angielski lub jzyk kraju, w ktrym odbywa si obz.

WOLONTARIAT ZAGRANICZNY - dotyczy pracy wolontariusza za granic. W ramach wolontariatu zagranicznego przeprowadzane s midzynarodowe wymiany wolontariuszy. Pracuj oni w zagranicznych placwkach socjalnych, na workcampach.

WOLONTARIAT EUROPEJSKI - to wsppraca organizacji i wolontariuszy z rnych krajw, aby uczy si od siebie nawzajem poprzez wymian dowiadcze i razem zrobi co poytecznego na rzecz spoecznoci lokalnej. Wolontariat Europejski umoliwia modym ludziom prac w charakterze wolontariuszy w kraju innym ni ich kraj zamieszkania. Wolontariusz pracuje na rzecz konkretnej spoecznoci lokalnej, zdobywa nowe umiejtnoci, poznaje now kultur, uczy si jzyka. Projekty Wolontariatu Europejskiego opieraj si na partnerstwie wolontariusza, organizacji goszczcej wolontariusza u siebie, organizacji wysyajcej go na projekt a take, w niektrych przypadkach, organizacji koordynujcej.

2) Czas trwania:

WOLONTARIAT AKCYJNY (KRTKOTERMINOWY) - to taki, gdzie wolontariusze pomagaj przy jednorazowej albo cyklicznej akcji odbywajcej si raz na p roku lub raz na kwarta. Takim wolontariatem s midzy innymi finay Wielkiej Orkiestry witecznej Pomocy, zbirki ywnoci czy pomoc ofiarom kataklizmw.

WOLONTARIAT STAY (BEZTERMINOWY) - to taki wolontariat, gdy wolontariusz jest cile zwizany z jak organizacj i wykonuje na jej rzecz okrelone prace. Ochotnicy w sposb cigy wsppracuj z dan organizacj, czy instytucj, wykonuj prac regularnie np. dwa razy w tygodniu, w ustalonych godzinach. Wolontariusze stali pracuj w domach pomocy, hospicjach, wietlicach rodowiskowych itp. Midzy wolontariuszem a organizacj podpisywane jest najczciej porozumienie o wykonywaniu wiadcze wolontarystycznych.

3) Liczb osb zaangaowanych w dziaanie:

WOLONTARIAT INDYWIDUALNY - jest to najczciej praca na rzecz osb prywatnych w ich domach, u osb starszych, niepenosprawnych itp. Wolontariusz zazwyczaj nie jest zwizany z jakkolwiek instytucj, (przed ktr jest odpowiedzialny za wykonanie zadania), a jego bezporednim przeoonym jest zazwyczaj osoba potrzebujca pomocy bd ktry z czonkw rodziny. Wyjtek stanowi, gdy to organizacja sprawuje opiek nad chorym (np. Orodek Pomocy Spoecznej). Wolontariusze najczciej dotrzymuj towarzystwa, pomagaj w sprztaniu, robieniu zakupw, zaatwiaj sprawy urzdowe itp. Zadanie wykonuje jeden wolontariusz i sam jest odpowiedzialny za jego wykonanie.

WOLONTARIAT GRUPOWY - oznacza wolontaryjn prac grupy osb na rzecz organizacji, instytucji, osb indywidualnych. Grup stanowi co najmniej 2 osoby, dziaajce w tym samym celu w okrelonym czasie. Jedno zadanie wykonuje grupa wolontariuszy, odpowiedzialno ponosz wszyscy wolontariusze biorcy udzia w akcji, zadaniu.

4) Wiek wolontariuszy:

WOLONTARIAT SZKOLNY - forma ksztatowania postaw altruistycznych i narzdzie edukacji obywatelskiej. Osoba niepenoletnia moe zosta wolontariuszem pod warunkiem posiadania pisemnej zgody rodzicw oraz posiadania opiekuna, ktry bdzie sprawowa nadzr nad bezpieczestwem pracy modego wolontariusza. Decyzja o powoaniu klubu wolontariusza nie zawsze musi by inicjatyw dyrekcji, nauczycieli rwnie dobrze moe wyj ze strony uczniw.

WOLONTARIAT STUDENCKI jest inicjatyw, ktra zrzesza ludzi aktywnych, kreatywnych, chccych rozwija swe zainteresowania, a jednoczenie pragncych dziaa dla dobra innych. Jest ciekaw form praktyk studenckich i moliwoci zdobycia dowiadczenia.

WOLONTARIAT SENIORW coraz wiksz uwag zwraca si na potencja, jakim dysponuj osoby starsze ich dowiadczenie, wolny czas, a take yciowa mdro, ktrej nie przekae najlepszy nawet uniwersytet. W zwizku z tym seniorzy maj coraz wicej moliwoci do dziaania, jako wolontariusze, a nie jedynie do korzystania z pracy innych wolontariuszy.

5) Obszar dziaania:

WOLONTARIAT HOSPICYJNY cechy charakterystyczne hospicyjnego wolontariatu wynikaj ze specyfiki samego hospicjum. Jest on domem. To nie szpital. Hospicjum podkrela warto ycia ludzkiego, niezalenie od kondycji czowieka. Hospicjum dzieli si na domowe i stacjonarne - przy czym istotne jest, aby, jak dugo jest to tylko moliwe, chory przebywa z rodzin. Hospicjum stacjonarne przeznaczone jest dla tych, ktrzy z rnych powodw choruj w samotnoci lub te stan chorego nie pozwala rodzinie na opiek nad nim wymaga on cigej specjalistycznej pomocy. Wolontariat polega na towarzyszeniu choremu w takim wymiarze, w jakim jest to konieczne (zaley od potrzeb samego chorego, jego sytuacji rodzinnej).

WOLONTARIAT PRACOWNICZY polega na angaowaniu si pracownikw firm w dziaalno wolontaryjn na rzecz organizacji spoecznych. Pracownicy - wolontariusze wiadcz rnego rodzaju prace na rzecz potrzebujcych, wykorzystujc przy tym swe umiejtnoci i zdolnoci, a jednoczenie rozwijajc swe talenty w innych dziedzinach. Firma wspiera pracownika w tych dziaaniach - w zalenoci od swej kultury organizacyjnej: deleguje pracownika do pracy, jako wolontariusza w czasie pracy, przekazuje pomoc rzeczow, wsparcie logistyczne i finansowe.

WOLONTARIAT BIZNESOWY - ma za zadanie budow lokalnego partnerstwa midzy przedsibiorcami, organizacjami pozarzdowymi oraz instytucjami publicznymi. Partnerstwo to jest ukierunkowane na aktywne wczanie si firm w ycie lokalnej spoecznoci i rozwizywanie pojawiajcych si problemw. Ma rwnie suy budowania wizerunku biznesu spoecznie odpowiedzialnego.

WOLONTARIAT SPORTOWY - jest to wolontariusz, ktry podejmuje si wykonania zada na rzecz rnych organizacji zwizanych z dziaalnoci sportow lub prowadzcych zajcia sportowe. Wolontariat sportowy jest jedn z najszybciej rozwijajcych si gazi wolontariatu w obecnych czasach. Coraz wicej organizacji, stowarzysze czy klubw poszukuje ludzi chccych wesprze ich dziaania i zaangaowa si w ich rozwj.

WOLONTARIAT WIRTUALNY - to okrelenie formy wolontariatu polegajcej na wykonywaniu zada w caoci lub czciowo poza organizacj z wykorzystaniem Internetu na komputerze w domu, szkole lub w pracy, bd te korzystajc z innych urzdze podczonych do Internetu, okrelany jest rwnie m.in. jako wolontariat online, cyber usugi, wolontariat sieciowy, mikro-wolontariat, e-wolontariat.

Wolontariusze, ktrzy wzili udzia w badaniu podejmuj szereg dziaa na terenie wojewdztwa podlaskiego na rzecz: ludzi chorych, na rzecz hospicjum, dzieci oraz osb niepenosprawnych.

WOLONTARIAT NA RZECZ LUDZI STARSZYCH I CHORYCH

W dzisiejszych czasach ceni si gwnie modo i sprawno. Czowiek nastawiony jest na pokonywanie sytuacji trudnych, ktr niewtpliwie jest choroba. Problemy osb chorych oraz osb starszych w dzisiejszym czasie stanowi jedne z najistotniejszych problemw spoecznych a praca z takimi ludmi jest jedn z najtrudniejszych form opieki. Wymaga ona nie tylko bezinteresownego powicenia wasnych si dla dobra drugiego czowieka, ale przede wszystkim wraliwoci, determinacji, umiejtnoci czenia wspczucia ze sprawnoci dziaania, wyrozumiaoci, cierpliwoci oraz dyscypliny emocjonalnej. Jedn z form opieki nad osobami chorymi jest opieka hospicyjna. Polega ona na otaczaniu opiek ludzi, znajdujcych si w terminalnej fazie choroby, zarwno tych hospitalizowanych, jak i przebywajcych w domach rodzinnych[footnoteRef:15]. W hospicjach obok wykwalifikowanego personelu medycznego czynny udzia w opiece nad obonie i nieuleczalnie chorymi pacjentami bior rwnie wolontariusze. Powicaj oni swj wolny czas i zaangaowanie, okazujc serdeczno i ciepo osobom bdcym u kresu ycia. [15: H. Krzysteczko, Wolontariat w organizacjach pozarzdowych na rzecz rodziny w wojewdztwie lskim, Regionalny orodek Polityki Spoecznej wojewdztwa lskiego, Wydawnictwo Powiernik Rodzin, Katowice 2001]

Wolontariat w rozumieniu samych wolontariuszy jest towarzyszeniem, czyli dawaniem swojego czasu. Czas w odniesieniu do kogo, kto umiera jest niepowtarzalny i bezcenny. Kada chwila jest czym, co si nie powtrzy. Wolontariusz w hospicjum towarzyszy chorym, jest przy nich obecny, trzyma za rk, wysuchuje, karmi, pielgnuje itp. () Po prostu ludzie tacy potrzebuj szczeglnie rozmowy, opieki. Bardzo wany jest nawet taki may gest potrzymania za rk, z tym czowiekiem posiedzenia, porozmawiania o czymkolwiek a ludzie otwieraj si bardzo. To jest te taka umiejtno rozmawiania z tymi ludmi. Nie kady potrafi si otworzy. Musz czu to serce. Wtedy czowiek obejmuje sercem i otwiera si. Chorzy nie chc rozmawia z najbliszymi o swoich problemach, poniewa nie chc im przysparza dodatkowych zmartwie. Dlatego te wolontariusz jest tak osob neutraln, ktra powica swj czas choremu nie, dlatego e musi, lecz dlatego e chce. Towarzyszy, to i razem z chorym, nie swoj, ale jego drog. I na tyle, blisko, aby czu si bezpiecznie i na tyle daleko, aby nie by przytoczony, zduszony, zgaszony moj obecnoci[footnoteRef:16] [16: B. Kromolicka: Wolontariusz w subie czowiekowi umierajcemu, Szczecin 2000, s.46.]

Jak wynika z wypowiedzi wolontariuszy sprawowanie opieki nad osobami chorymi daje wzbogacenie refleksji nad wasnym yciem, hartuje charakter, a take pogbia wiar religijn. ()Widz cierpienie w tych ludziach, cierpicego Jezusa i wiem, e trzeba si pochyla nad nimi i tak to obejmuje sercem jakbym to ja tutaj bya i kto nade mn si pochyla czy nad moimi bliskimi.

Praca w roli wolontariusza to nie tylko bezporedni kontakt z podopiecznym hospicjum. Kady moe by wolontariuszem w hospicjum, kto tylko chce i czuje tak potrzeb. Przede wszystkim to trzeba czu potrzeb serca. Kady moe si odnale tutaj w czym. Kto nie moe pracowa przy chorych, bo jest mu za ciko z rnych wzgldw to moe pomaga w kuchni, przy sortowaniu warzyw, obieraniu itp. Tak te przychodz Panie, ktre wanie nie daj rady, tak poprzez bezporedni kontakt z chorymi, pomagaj wic w kuchni. Take kady moe si odnale, kadego chtnie tu widzimy i zapraszamy. Jedna z beneficjentek badania na pytanie o zadania, jakie wykonuje w hospicjum, odpowiada nastpujco: () wykonuje wszystkie prace, poczwszy od pielgnacji chorych, od mycia, karmienia, strzyenie, golenie, po mycie podg, wszystko. Ludzie miej si, czego ja tutaj nie robi, wszystko, co potrzeba to ja wykonuje. Inna wolontariuszka opowiada: tutaj praca jest podzielona, jest personel zatrudniony, personel medyczny oraz wspomagajcy. S lekarze, pielgniarki, salowe i s wolontariusze. Wolontariusz ma suy tym duym celom, w zasadzie choremu czowiekowi. Z tym, e jeeli wystpuje potrzeba eby wykona ktr z prac personelu to oczywicie si to wykonuje np. kiedy trzeba higien wykona (w zasadzie to nie naley do obowizkw wolontariusza), to jak trzeba byo to i sama taka prac wykonaam.

WOLONTARIAT NA RZECZ DZIECI

Bardzo cenna jest pomoc dzieciom znajdujcym si w trudnej sytuacji yciowej, szczeglnie tym zniepenych rodzin. Wolontariusze pomagaj im nie tylko w nauce, ale rwnie poprzez wspln zabaw irozmowy sprawiaj by dzieci poczuy si dowartociowane. Wolontariusze nie lecz, nie zmieniaj rodziny dziecka czy jego sytuacji yciowej, ale towarzysz dzieciom, aby mogy one poczu si bardziej pewnymi siebie. Jedna z wolontariuszek uczestniczcych w badaniu opowiada o swoich wraeniach po powrocie z kolonii organizowanych przez Stowarzyszenie, z ktrym wsppracuje. Takie kolonie organizowane s dla dzieci z rodzin dysfunkcyjnych i maj one charakter wypoczynkowo terapeutyczny. Super byo. Tak si baam, e sobie nie poradz, miaam grup 10 chopcw w wieku 6-7 lat, najmodsze dzieci (), po prostu si baam, () ale jak wrciam to od razu na drugi turnus si zapisaam. Tam jest taki klimat, nie znasz kogo, pierwszy raz widzisz a normalnie podejdziesz i rozmawiasz jakby znaa kogo 10 lat. Dzieci miay peno atrakcji. Byy i zajcia sportowe, whitesurfing, rkodzieo, gitara, wychodzilimy nad morze, budowle z piasku, dyskoteki itp.

Dziaalno wolontariuszy przy wietlicach dla dzieci polega w szczeglnoci na rozszerzaniu opieki nad podopiecznymi oraz rozwijaniu ich indywidualnych zainteresowa i zdolnoci. Pracuje w (), ma on ju w tym roku 6 wietlic i kady pracuje w jednej wietlicy i potem po ptorej miesica wymieniamy si. W wietlicach pomagamy dzieciom odrabia lekcje (angielski, rosyjski, niemiecki, matematyka), organizujemy im rne gry. () I mamy jeszcze jeden dzie w tygodniu tzw. Nasz aktywny dzie i wtedy my wolontariusze organizujemy wolny czas. Wolontariusze pomagaj dzieciom w wyrwnywaniu brakw edukacyjnych i przygotowywaniu si do zaj szkolnych. Udzielaj im bezpatnych korepetycji z jzykw obcych. Organizuj gry, zabawy integracyjne, zawody sportowe i turnieje, imprezy okolicznociowych. Wolontariusze w wyniku systematycznych spotka z podopiecznymi przybieraj rol starszego rodzestwa, ktremu dzieci powierzaj swoje sekrety, radoci i zmartwienia.

WOLONTARIAT NA RZECZ OSB NIEPENOSPRAWNYCH

Osoby niepenosprawne stanowi szczegln grup spoeczn w strukturze spoeczestwa. W zalenoci od stopnia niepenosprawnoci tj. od rodzaju schorzenia rny jest stopie zaangaowania tych osb w ycie spoeczne i zawodowe. Dlatego zadaniem pastwa jest udzielanie takiej pomocy, ktra pozwoli im na popraw warunkw ycia spoecznego i zawodowego[footnoteRef:17]. Pastwo powinno realizowa dziaania na rzecz osb niepenosprawnych zapewniajce im godne i aktywne ycie, a take pomoc dostosowan do rzeczywistych potrzeb wynikajcych z ich niepenosprawnoci. Dziaalno pastwa polega na tworzeniu warunkw sprzyjajcych wyrwnywaniu szans i spoecznej integracji osb z niepenosprawnoci, z drugiej za strony na dziaaniach skierowanych bezporednio do samych osb niepenosprawnych, prowadzc do wzmocnienia ich samodzielnoci i zdolnoci do samoorganizacji. Polityka pastwa wobec osb niepenosprawnych uzupeniana jest dziaaniami podejmowanymi przez ludzi dobrej woli wolontariuszy. Podejmuj oni zadania zmierzajce do aktywizacji osb niepenosprawnych w yciu zawodowym, spoecznym, kulturalnym, sportowym itp. Inicjuj i realizuj przedsiwzicia podnoszce wiadomo osb niepenosprawnych w zakresie przysugujcych im praw, eliminacji zjawiska niechci czy wrogoci do osb niepenosprawnych, ktre s przyczyn ich spoecznej alienacji. Niepenosprawno jest tradycyjnie wymieniana obok przestpczoci, degradacji ekonomicznej czy kulturowej jako najczstsza przyczyna marginalizacji spoecznej. Niezalenie od rodzaju i stopnia powodowanych prze ni ogranicze jest ona w tym ujciu cech jednostek lub zbiorowoci odpowiedzialn za ich niedostosowanie do wymogw systemu spoecznego i wytrcanie ich z rozmaitych wymiarw porzdku spoecznego.[footnoteRef:18] [17: Program na rzecz poprawy warunkw ycia spoecznego i zawodowego osb niepenospr

· Web viewRegionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Białymstoku Obserwatorium Integracji...

Documents

Transcript of · Web viewRegionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Białymstoku Obserwatorium Integracji...