UPORCZYWE ZABURZENIA NASTROJU

Dystymia

ICD – 10 niejednoznaczność terminu, grupa zaburzeń (obejmuje nerwicę depresyjną, depresyjne zaburzenie osobowości, depresję nerwicową, depresję lękową przewlekłą)

Dystymia ICD 10

A. Okres co najmniej dwóch lat stałego lub stale nawracającego zaburzenia nastroju. Wyrównany nastrój rzadko trwa dłużej niż kilka tygodni. Brak epizodów hipomanii

B. Żaden lub prawie żaden z poszczególnych epizodów depresji nie spełnia kryteriów łagodnego epizodu depresyjnego

C. Co najmniej 3 objawy z następujących:

1. zmniejszenie energii i aktywności

2. bezsenność

3. mała wiara w siebie i poczucie niedostosowania

4. trudności z koncentracją

5. płaczliwość

6. utrata zainteresowania seksem

7. poczucie bezradności lub zmartwienia

8. dostrzegalne nie radzenie sobie z codziennymi obowiązkami

9. pesymistyczne widzenie przyszłości lub rozpamiętywanie przeszłości

10. społeczne wycofanie się

11. zmniejszona rozmowność

Uporczywe zaburzenie depresyjne (Dystymia) DSM 5

(DSM IV chroniczne zaburzenie depresyjne i dystymia)

A. Nastrój depresyjny przez większa część dnia, większość dni, przejawiający się w subiektywnym doświadczeniu lub obserwowany przez inne osoby, trwający co najmniej 2 lata (u dzieci i adolescentów może być nastrój rozdrażnienia, a czas trwania musi wynosić co najmniej rok)

B. Obecność podczas depresji co najmniej dwóch (lub więcej) z następujących objawów:

1. Osłabiony apetyt lub objadanie się

2. Bezsenność lub nadmierna senność

3. Obniżenie energii lub zmęczenie

4. Obniżona samoocena

5. Gorsza koncentracja lub trudności w podejmowaniu decyzji

6. Poczucie beznadziejności

C. Podczas okresu 2 lat trwania zaburzenia (1 roku dla dzieci i adolescentów), chory nigdy nie miał przerwy w objawach wymienionych w kryterium A i B dłużej niż 2 miesiące

D. Kryteria dla zaburzenia depresji głównej mogą być ciągle obecne przez 2 lata

E. Nigdy nie wystąpił epizod maniakalny ani epizod hipomaniakalny i nigdy nie były spełnione kryteria zaburzenia cyklotymicznego

F. Zaburzenie nie może być lepiej wyjaśnione przez zaburzenie schizoafektywne, schizofrenię, zaburzenie urojeniowe lub inne zaburzenie specyficzne i niespecyficzne ze spektrum schizofrenii i innych zaburzeń psychotycznych

G. Objawy nie są spowodowane bezpośrednim, fizjologicznym skutkiem działania substancji (np. narkotyków, leków) lub ogólnym stanem medycznym (np. nadczynnością tarczycy)

H. Objawy powodują znaczące cierpienie lub upośledzenie w funkcjonowaniu społecznym, zawodowym lub w innym ważnym obszarze życia.

Rozpowszechnienie prawdopodobnie ok. 5%, wśród leczonych z powodu zaburzeń psychicznych ok. 15%

U kobiet występuje dwukrotnie częściej niż u mężczyzn

Cyklotymia (ICD 10)

A. Co najmniej dwa lata niestabilności nastroju obejmującej kilka epizodów depresji lub hipomanii, podzielonych lub nie okresami prawidłowego nastroju

B. Żaden z przejawów depresji lub hipomanii w ciągu tego dwuletniego okresu nie spełnia kryteriów epizodu manii lub depresji, jednak epizod lub epizody manii lub depresji mogły występować wcześniej lub mogą się rozwinąć po takim

okresie utrwalonej niestabilności nastroju

C. W trakcie epizodów depresji występują co najmniej 3 objawy

z następujących:

1. Zmniejszenie energii i aktywności

2. Bezsenność

3. Utrata zaufania do siebie i poczucie niedostosowania

4. Trudności w koncentracji

5. Społeczne wycofanie się

6. Utrata zainteresowania seksem lub radości z niego oraz innych przyjemności

7. Zmniejszona rozmowność

8. Pesymistyczne widzenie przyszłości lub rozpamiętywanie przeszłości

D. W trakcie epizodów wzmożonego nastroju występują co najmniej 3 objawy z następujących:

1. Zwiększenie energii lub aktywności

2. Zmniejszona potrzeba snu

3. Zawyżona samoocena

4. Wyostrzone lub niezwykle twórcze myślenie

5. Wzmożona towarzyskość

6. Wzmożona rozmowność i żartowanie

7. Wzmożone zainteresowanie seksem i innymi przyjemnościami

8. Nadmierny optymizm lub wyolbrzymianie przyszłych osiągnięć

Cyklotymia DSM 5

A. Przez co najmniej 2 lata (dla dzieci i adolescentów co najmniej 1 rok) obecność licznych okresów z objawami hipomaniakalnymi, które nie spełniają kryteriów dla epizodu hipomanii i licznych okresów z objawami depresji, które nie spełniają kryteriów epizodu depresji głównej

B. Podczas tego okresu 2 lat (dla dzieci i adolescentów 1 rok) okresy hipomaniakalne i depresyjne są obecne przez co najmniej połowę czasu i nie ma przerwy w objawach dłuższej niż 2 miesiące

C. Nigdy nie było spełnionych kryteriów epizodu depresji głównej, manii i hipomanii

A. Objawy w kryterium A nie mogą być lepiej wyjaśnione przez zaburzenie schizoafektywne, schizofrenię, zaburzenie schizofrenoformiczne, zaburzenie urojeniowe lub inne specyficzne czy niespecyficzne zaburzenie ze spektrum schizofrenii i innych zaburzeń psychotycznych.

B. Objawy nie są spowodowane bezpośrednim, fizjologicznym skutkiem działania substancji (np. narkotyków, leków) lub ogólnym stanem medycznym (np. nadczynnością tarczycy)

C. Objawy powodują znaczące cierpienie lub upośledzenie w funkcjonowaniu społecznym, zawodowym lub w innym ważnym obszarze życia.

początek najczęściej w późnym wieku młodzieńczym

cyklotymia może pojawiać się po kilku nawrotach depresji i manii

możliwe wystąpienie zaburzeń depresyjnych nawracających po kilku latach utrzymywania się cyklotymii

Kochman i in. (2005) – badania dzieci i adolescentów z objawami cyklotymii – u 64% wystąpiło zaburzenie dwubiegunowe w ciągu 2 – 4 lat od momentu badania, u dzieci i adolescentów bez objawów cyklotymii – 15% miało późniejsze epizody hipomanii lub manii Rozpowszechnienie 0,4 – 6,3 % (Depue i in. 1981, Placidi i in. 1998, Chiaroni i in. 2005)

Równie często u kobiet i mężczyzn

KRÓTKOTRWAŁE NAWRACAJĄCE ZABURZENIA DEPRESYJNE

Krótkotrwałe nawracające zaburzenia depresyjne

Regularne (często raz w miesiącu) występowanie zespołów

depresyjnych utrzymujących się krótko (nie dłużej niż 2 tygodnie) oddzielonych okresami normalnego samopoczucia

Termin wprowadził Jules Angst w 1985 roku

Obraz kliniczny spełnia kryteria łagodnego, umiarkowanego lub ciężkiego epizodu depresyjnego (oprócz czasu trwania)

Zaburzenia występowały raz w miesiącu w ciągu minionego roku

Zaburzenie trwało krócej niż 2 tygodnie (najczęściej 2 - 3 dni)

Zaburzenia nie są związane z cyklem menstruacyjnym

Krótkotrwałe nawracające zaburzenia depresyjne ICD 10

(w: inne nawracające zaburzenia nastroju (afektywne))

Nawracające krótkotrwałe zaburzenia depresyjne DSM 5

(w: Inne specyficzne zaburzenia depresyjne)

Równoczesne występowanie nastroju depresyjnego i co najmniej czterech objawów depresji w ciągu 2 – 13 dni co najmniej raz w miesiącu przez 6 miesięcy (nie związane z cyklem menstruacyjnym). Nigdy nie były spełnione kryteria innego zaburzenia depresyjnego lub dwubiegunowego, ani nie było aktywnej lub rezydualnej formy zaburzeń psychotycznych.

Montgomery i in. (1984)

60% epizodów trwa 2-4 dni

80% epizodów trwa mniej niż 5 dni

97% epizodów trwa mniej niż 7 dni

Cykl trwa średnio 18 dni

Średnia liczba cykli w roku: 20

początek między 16 a 18 r. ż. (przed 20 r.ż.)

2 razy częściej u kobiet

Pomiędzy epizodami depresji mogą występować krótkotrwałe epizody hipomanii

po kilku latach mogą pojawić się pełne zespoły depresyjne

u niektórych osób nawroty występują częściej jesienią i zimą

Przebieg

SPOŁECZNE CZYNNIKI RYZYKA ZABURZEŃ NASTROJU

Osoby urodzone po 1940 roku (zmiany kryteriów diagnostycznych, leki przeciwdepresyjne, zmiany w diecie)

Płeć żeńska (dotyczy zaburzeń jednobiegunowych)

Urodzenie dziecka, ciąża, menopauza (pierwsza epizod zaburzenia dwubiegunowego jest prawie zawsze w roku urodzenia dziecka, 2/3 zaburzeń jednobiegunowych rozpoczyna się w początkowym stadium menopauzy)

Palenie papierosów przed wystąpieniem pierwszego epizodu zaburzeń nastroju

Pochodzenie ze średniej lub wyższej klasy społecznej (hipomania w rodzinie, towarzyskość – więcej okazji żeby się dobrze ożenić, błędy diagnostyczne)

Osoby rasy białej (mniejsze rozpowszechnienie zaburzeń nastroju u Afroamerykanów i Azjatów, błędy diagnostyczne)

Stan cywilny (osoby samotne, rozwiedzione, w separacji, zmiana stanu cywilnego może być skutkiem zaburzeń nastroju, nieszczęśliwe małżeństwo może wywołać zaburzenia nastroju)

Dieta (ryby, owoce morza)