W pierwszych dniach kwietnia 1940r. z obozów w Starobielsku, Kozielsku i Ostaszkowie, gdzie zgrupowano Polaków wziętych do niewoli we wrześniu 1939r.,ruszyły transporty do miejsc straceń , w tym do Lasów Katyńskich koło Smoleńska . Ofiarą największej zbrodni popełnionej na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) na jeńcach II wojny światowej , padło wówczas 14,5 tys. oficerów, policjantów, urzędników państwowych . Chociaż mord dokonany przez NKWD był znany opinii publicznej od lat , dopiero w kwietniu 1999 r., poprzez komunikat agencji TASS władze radzieckie przyznały iż była to „ jedna z cięższych zbrodni stalinowskich”.

Wkrótce, po tym prezydent ZSRR Michaił Gorbaczow przekazał na ręce prezydenta RP Wojciech Jaruzelskiego imienne listy rozstrzelanych.

Sprawa zbrodni NKWD na polskich jeńcach nie została do końca wyjaśniona . Nadal nie znany jest los około 11 tys. Polaków wymienionych w notatce Bura Politycznego z 5 marca 1940 r., przebywających wówczas w więzieniach w zachodniej Białorusi i Ukrainie . Aczkolwiek władze Ukrainy przekazały stronie Polskiej nazwiska 4 tys. osób straconych na terenie ówczesnej USSR , to brak bliższych danych o losie ponad 2,5 tys. Polaków ujętych na tzw. „liście białoruskiej”

Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej – polskie święto obchodzone co roku 13 kwietnia, uchwalone 14 listopada 2007 roku poprzez aklamację Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej w celu oddania hołdu ofiarom zbrodni katyńskiej

Represje w stosunku do ludzi zamieszkujących wschodnią Polskę(Kresy Wschodnie nie zakończyły się nawet po zakończeniu II wojny światowej . Ludzie byli ciągle deportowani – aż do końca roku 1956 ( represja trwały jeszcze kilka lat po śmierci Stalina 1953 r. ), a przed tym skonfiskowano ich ziemię rodzinną. Gniazda rodzinne były plądrowane i niszczone. Ludzie ci żyli setki tysięcy kilometrów od swojej ojczyzny. Zaczęła się wielka podróż do domu i gniazd rodzinnych – gniazd rodzinnych, których nie było…

Żołnierzami II Korpusu Wojska Polskiego walczącymi pod Monte Cassino pod dowództwem gen. Władysława Andersa byli niemal wyłącznie Sybiracy. Sybirakiem był również sam dowódca - gen. W. Anders. Żołnierze przeszli z nim cały szlak bojowy zwany szlakiem Andersa, a bitwa pod Monte Cassino, aczkolwiek ważna, była jedną z wielu bitew, które stoczyli. 12 maja 1944 r. o godzinie 1.00 polscy żołnierze rozpoczęli atak usiłując dotrzeć na wysokość 517 metrów (miejsce znane jako "Wąwóz Widmo"). Sukces akcji został osiągnięty dzięki 3 Dywizji Strzelców Karpackich, która zdobyła górę Calwarię na wys. 593 m. Polscy żołnierze osiągnęli to, co nie udało się żołnierzom angielskim, amerykański, francuskim, indyjskim, nowozelandzkim oraz Gurkom... 

Żołnierzami 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki walczącymi pod Lenino pod dowództwem gen. Zygmunta Berlinga byli niemal wyłącznie Sybiracy. Sybirakiem był również sam dowódca - gen. Z. Berling. Bitwa pod Lenino rozegrała się w dniach 12-13 października 1943 nieopodal miasteczka Lenino na Białorusi. Została stoczona przez radziecką 33 Armię Frontu Zachodniego wraz z walczącą w jej składzie polską 1 Dywizją Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. W czasie walk polskie wojska poniosły ciężkie straty. Bitwa ta była pierwszym bojem zorganizowanych w ZSRR wojsk polskich i dlatego rocznica jej była, od 7 października 1950 do lat 90, obchodzona jako Dzień Ludowego Wojska Polskiego - święto Ludowego Wojska Polskiego (aktualnie świętem Wojska Polskiego jest 15 sierpnia - rocznica bitwy warszawskiej).

Warto wiedzieć, że bitwa "pod Lenino", właściwie nie była pod Lenino, a pod Trigubowo, bo tak nazywała się wieś na Białorusi, na którą nacierała Dywizja Kościuszkowska. Polacy walczyli w tej bitwie bohatersko, co wcale nie dziwi. Walczyli o wolną Polskę, tak przynajmniej im się zdawało...

Deportacje i zagłada całych narodów (współcześnie zwane „ czystkami etnicznymi ”)były stosowane w carskiej Rosji od pradawnych czasów. Pierwszą, na wielką skalę , była deportacja ludności Nowogrodu w 1479 r. przez Iwana III. Polscy zesłańcy byli transportowani na Syberię kibitkami lub pędzeni pieszo. W czasach stalinowskich, mając na uwadze ilość zesłańców, która bardzo wzrosła, w/w metody uległy „udoskonaleniu”. Od tego czasu wykorzystywano na masową skalę transport kolejowy .

Wywożono ich w najbardziej nieludzkich warunkach tak, że umierali w czasie transportu. Rozłąka z Ojczyzną sprawiała, że nękająca zesłańców bieda, głód, choroby i niewolnicza praca były dla nich jeszcze dotkliwsze. Można powiedzieć, że dla Polaków nie było to jedyne więzienie. Tym drugim więzieniem było otoczenie obcych - syberyjskich i azjatyckich przestrzeni, obcego systemu, obcej rzeczywistości językowej, klimatycznej i obyczajowej. Zesłańcy pracowali przy wyrębie lasów, w kopalniach uranu, przy budowie dróg, a w Kazachstanie na polach bawełny. Przyjmuje się, że co trzeci z nich nigdy już nie zobaczył ojczystego kraju umierając w syberyjskiej tajdze czy na stepach Kazachstanu. W przypadku niektórych rejonów zsyłek, np. w rejon Kołymy odsetek ludzi, którzy nie powrócili do ojczyzny był zdecydowanie wyższy.

Tyrania totalitaryzmu sowieckiego prześcignęła w swojej okrutności i masowości carskie represje . Już nie kibitki i „etapy” skazańców lecz tysiące bydlęcych wagonów wypełnionych polakami ruszyły na wschód. Katyń, Miednoje, Charków, Bykowina, Kołyma, Krasnojarsk, Irkuck, Donbas, Workuta, Kazachstan, Borowicze symbole martyrologii naszego narodu oraz setki innych miejsc i jeszcze nie znanych, ale wszystkie razem umownie nazywamy SYBIREM, a ofiary tego „ sybiru ” – SYBIRAKAMI

Nazwy Syberia i Sybir nie są tożsame. Sybir nie jest nazwą geograficzną. Jest nazwą, która mówi o czymś strasznym, jest symbolem represji w stosunku do narodu polskiego, symbolem rozlewu krwi i walki przeciwko okupantom, najeźdźcom . Sybir już od końca XVI wieku bardzo źle kojarzy się kolejnym pokoleniom Polaków. Stał się dla symbolem prześladowań, katorgi, ucisku, martyrologii, zniewolenia, świadectwem zniszczenia polskiej państwowości i tłumienia niepodległościowych dążeń – najpierw przez carat rosyjski, a od II wojny światowej – przez totalitaryzm radziecki.

Sybir to nie tylko nazwa regionu geograficznego; nazwa ta ma bowiem także swój inny wymiar – cierpienia setek tysięcy Polaków walczących z systemem – systemem , który nigdy nie miał poszanowania dla ludzkiej wolności i ludzkiej godności; systemem, który gwałcił prawo do samostanowienia i suwerenności. Nazwa Sybiracy ma swój inny wymiar także dlatego, iż spora część zesłańców trafiła w inne rejony Rosji, które w żaden sposób Syberią nazwać nie można, np. do Kazachstanu.

Krzyż Zesłańców Sybiru - polskie odznaczenie państwowe przyznawane osobom deportowanym w latach 1939 - 1956 na Syberię, do Kazachstanu lub północnej Rosji. Wnioski o przyznanie Krzyża podpisuje Prezydent RP .

Marian Jonkajtys NIE ZDĄŻYLI DO ARMII ANDERSA (...) Przy różnicy zdań w sprawie katyńskiej

I po śmierci Sikorskiego w GibraltarzeKreml układy z polskim rządem londyńskimZerwał i GUŁAG-iem przerwał okres marzeń!Dla tych, którzy do Andersa nie zdążyliI ich rodzin, z dumnej polskiej nacjiSpadkobiercy Dzierżyńskiego urządziliNiespodziankę: słynne dni "paszportyzacji"...

Rozpłynęły się marzenia o wolności...Choć żądano przeciez tak niewiele:"Dobrowolnie" tylko wyrzec się polskościI znów zostać Kraju Rad obywatelem.Za odmowę - odpłatę w odwecieRegulował Berii kodeks sławetny:Do rosyjskich diet-domów - małe dzieciA do łagrów i więzień - pełnoletni!

W tej depresji psychicznej - nikłą iskrąRoznieciła nadzieję powrotuFormowana pod egidą komunistówPolska Armia i Związek Patriotów!Choć nie byli to komuny zwolennicyI sowieckim glejto nie dawali wiary - Znów masowo, powtórni łagiernicyWstępowali pod armii tej sztandary!

W swoich sercach, pełnych obaw i trwogi,Nie widzieli innych możliwościTu z Syberii do Polski - innej drogi,Dla swych rodzin i siebie - do Wolności!I powstała z nich Dywizja Pierwsza,Z Sybiraków - Berlinga Żołnierze!I zdążyli - choć nie w Armii Andersa -Też za Polskę złożyć życie w ofierze... (...)

Tadeusz Witos W ROCZNICĘ DEPORTACJI Usiądź Sybiraku, wygodnie w fotelu

I powspominaj, mój ty drogi przyjacielu,Jak w mroźny luty przed wieloma latyWieziono nas na Sybir, w łagry lub za kraty,Bez sądu i wyroku, daleko od krajuW odległe, śnieżne miejsca sowieckiego „raju”.

Tam pracowałeś ciężko o głodzie i chłodzie,Codziennie i bez przerwy przez dwanaście godzin.Kopałeś złoto, węgiel, rudę i kamienie,Rąbałeś las gdzieś w tajdze, w jakimś Jakszardenie,Spławiałeś drewno rzeką, rżnąłeś je w tartakuNa deski, bale, belki. Biedny Sybiraku –

Pracowałeś w kołchozach w polu, zwierząt chowieOd świtu aż do nocy, bez względu na zdrowie.Łowiłeś w stawach ryby, budynki stawiałeśChociaż na budownictwie niewiele się znałeś.Układałeś przez tundrę kolejowe szlakiCierpiąc głód, chłód, robactwo i przeróżne braki.

Słałeś gęsto trupem swych przemarszów drogiZ obozu do obozu, ledwie ciągnąc nogi.Gdy siły opuściły, wstać nie było mowy,„Strełok” skracał ci życie, strzelając w tył głowy,Lub dobijał bagnetem. Nie było pogrzebu,Ni grobu, ni tabliczki, ni znaku żadnego.

W 1921 r. powstał Niezależny Akademicki Związek Sybiraków skupiający młodych ludzi urodzonych na Syberii i istniał do 1927 r. Po II wojnie światowej reaktywacja związku Sybiraków nie była możliwa z powodów politycznych . Doszło do niej dopiero 17 grudnia 1988 r.

Główne cele Związku Sybiraków : Świadczenie pomocy swoim członkom oraz Polakom

zamieszkałym poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, szczególnie przebywającym na terenie byłego ZSRR.

Roztaczanie opieki nad inwalidami i członkami rodzin po zmarłych i poległych Sybirakach

Upamiętnianie losów zesłańców polskich i opieka nad ich grobami.

Przeciwstawianie się wszelkim przejawom totalitaryzmu, nietolerancji, będących zagrożeniem wolności człowieka i jego godności.

Popularyzacja i upowszechnianie wartości patriotycznych i obywatelskich oraz poszanowanie kultury, tradycji narodowych i ogólnoludzkich.

Światowy Dzień Sybiraka

Zjazd Sybiraków odbywający się corocznie 17 września w rocznicę napaści rosyjskiej na Polskę. Pierwszy światowy Dzień odbył się w 2004 roku.

Związek Sybiraków ma do spełnienia ważną rolę , żeby nie dopuścić do zapomnienia tragedii represji narodu polskiego spowodowanych przez wschodniego sąsiada –Rosję , a później Związek Radziecki . W latach 1940-1942 około 1,7milionów polskich obywateli różnych wyznań i pochodzenia etnicznego (polskiego , ukraińskiego , białoruskiego , żydowskiego , katolików , prawosławnych , wyznania mojżeszowego) zostało deportowanych z terenów wschodniej Polski do specjalnych obozów pracy na Syberii , w Kazachstanie i Azjatyckiej części Rosji . Około 120 tys. z nich udało się uciec z miejsc zesłania przez Persję(dzisiejszy Iran)i utworzyło Armię Andersa.

Hymn Związku Sybiraków - "Marsz Sybiraków"

Z miast kresowych, wschodnich osad i wsi,Z rezydencji, białych dworków i chatMyśmy wciąż do Niepodległej szli,szli z uporem, ponad dwieście lat.

Wydłużyli drogę carscy kaci,Przez Syberię wiódł najkrótszy szlakI w kajdankach szli KonfederaciMogiłami znacząc polski trakt...

Z Insurekcji Kościuszkowskiej, z powstań dwóch,Szkół, barykad Warszawy i Łodzi:Konradowski unosił się duchI nam w marszu do Polski przewodził.

A myśmy szli i szli - dziesiątkowani!Przez tajgę, stepy - plątaniną dróg!A myśmy szli i szli, i szli - niepokonani!Aż "Cud nad Wisłą" darował nam Bóg!

Z miast kresowych, wschodnich osad i wsi,Szkół, urzędów, kamienic, i chat:Myśmy znów do Niepodległej szli,Jak z zaboru, sprzed dwudziestu lat.

Bo od września, od siedemnastego,Dłuższą drogą znów szedł każdy z nas:Przez lód spod bieguna północnego,Przez Łubiankę, przez Katyński Las!

Na nieludzkiej ziemi znowu polski traktWyznaczyły bezimienne krzyże...Nie zatrzymał nas czerwony kat,Bo przed nami Polska - coraz bliżej!

I myśmy szli i szli - dziesiątkowani!Choć zdradą pragnął nas podzielić wróg...I przez Ludową przeszliśmy - niepokonaniAż Wolną Polskę raczył wrócić Bóg!!!

Słowa - Marian Jonkajtys; muzyka - Czesław Majewski

Opracował : Jakub Gniadek Klasa Vaw programie PowerPoint