Roczny plan pracy z historii dla klasy5 szkoły podstawowej do programunauczania „Wczoraj i dziś”Wymagania na poszczególne oceny* Gwiazdką oznaczono tematydodatkowe (nieobowiązkowe) zpodstawy programowej

Temat lekcji Zagadnienia dopuszczająca

1. Życiepierwszychludzi

pochodzenieczłowiekaróżnice międzykoczowniczyma osiadłym trybemżyciażycie człowieka

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminami:koczowniczyi osiadły trybżycia– opisuje różnicemiędzy

pierwotnegoepoka kamienia,epoka brązu, epokażelazapoczątki rolnictwai udomowieniezwierzątdawne i współczesnesposoby wytapianiażelazaterminy: pięściak,hodowla,koczowniczy trybżycia, osiadły trybżycia, rewolucjaneolityczna, epokakamienia, epokabrązu, epoka żelaza

człowiekiempierwotnym awspółczesnym– potrafiwyjaśnić, jakiekorzyści dajeczłowiekowiumiejętnośćuprawy ziemi ihodowli zwierząt– wyjaśnia,dlaczegonarzędziametalowe sąlepsze odkamiennych

2. Miasta-państwaMezopotamii

Mezopotamia jakokolebka cywilizacjiznaczenie wielkichrzek dla rozwojunajstarszychcywilizacjiosiągnięciacywilizacyjnemieszkańcówMezopotamiipowstaniepierwszych państwzajęcia różnych grupspołecznychKodeksHammurabiegoterminy: cywilizacja,Mezopotamia, Bliski

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminami:cywilizacjakanałnawadniającykodeks– wyjaśnia, jakąfunkcję mogąpełnić rzeki wżyciu człowieka– wskazuje namapie: obszarMezopotamii– wyjaśniazasadę oko, ząb za ząb

Wschód, Babilonia,Sumerowie, kanałnawadniający,kodeks, pismoklinowe, zikkurat,podatki

3. W Egipciefaraonów

Egipt jako przykładstarożytnejcywilizacjiEgipt darem Niluosiągnięciacywilizacji egipskiejstruktura społecznawierzenia Egipcjanjako przykład religiipoliteistycznejterminy: faraon,politeizm, piramidy,

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminami:piramida– wskazuje namapie: Egiptoraz Nil– opisuje wyglądpiramid– porównujewygląd

hieroglify,mumifikacja,sarkofag

hieroglifów ipismawspółczesnego

4. WstarożytnymIzraelu

judaizm jakoprzykład religiimonoteistycznejbiblijne dziejeIzraelitówDekalog i Torapostaci biblijne:Abraham, Mojżesz,Dawid, Salomonterminy: judaizm,Tora, Jahwe,Dekalog, Mesjasz,synagoga, Mesjasz,Ziemia Obiecana,Arka Przymierza,

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminami: Żydzi– wyjaśnia, oczym opowiadaBiblia– wymienianajważniejszepostaci biblijnezwiązane zdziejami Żydów

monoteizm, plemię,Palestyna, prorok,ŚwiątyniaJerozolimska

5. CywilizacjeIndii i Chin

osiągnięciacywilizacyjneDalekiego Wschodusystem kastowyw Indiachcywilizacja DolinyIndusuterminy: DalekiWschód, Ariowie,kasta, hinduizm,Wielki Mur Chiński,Jedwabny Szlak

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminami:Daleki WschódWielki MurChiński– wskazuje namapie: Indie,Chiny– przy pomocynauczycielewyjaśnia,dlaczego jedwab

i porcelana byłytowaramiposzukiwanymina Zachodzie

6. Odhieroglifów doalfabetu

powstanie pisma ijego znaczenie dlarozwoju cywilizacjipismo a prehistoriai historiaterminy: papirus,tabliczki gliniane,pismo obrazkowe,pismo klinowe,Fenicjanie, pismoalfabetyczne, alfabetłaciński

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminami: obrazkowehieroglifyalfabetalfabetyczne– wyjaśnia, doczego służy pismo– charakteryzujepolskie pismojako przykładpisma

alfabetycznego

* Tajemnicesprzed wieków– Jak odczytanopismo Egipcjan?

wyprawa Napoleonado Egiptuhieroglify – literyczy słowa?postaci: Jean F.Champollionterminy: Kamieńz Rosetty

– przy pomocynauczycielawyjaśnia,dlaczego powielu stuleciachludzie niepotrafili odczytaćhieroglifów

1. warunki naturalne – przy pomocy

DemokratyczneAteny

Grecjiżycie w greckiejpoliscechycharakterystycznedemokracji ateńskiejPerykles –najwybitniejszyprzywódcademokratycznychAtenterminy: Hellada,Hellenowie, polis,demokracja,zgromadzenieludowe, akropol,agorapostaci historyczne:

nauczycielaposługuje sięterminami:demokracjazgromadzenieludowe– przy pomocynauczycielaopisuje wyglądgreckiego polisi życie w nim naprzykładzie Aten

Perykles*2. Sparta iwojny z Persami

ustrój ispołeczeństwostarożytnej Spartycechy i etapywychowaniaspartańskiegopowstanie i rozwójimperium perskiegowojny grecko-perskieterminy: Persowie,danina, sojusz,hoplita, falangawydarzenia: bitwapod Maratonem,bitwa podTermopilami, bitwa

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminami:danina– przy pomocynauczycielaprzedstawia celei charakterwychowaniaspartańskiego

pod Salaminąpostaci historyczne:Dariusz, Kserkses,Leonidas

3. Bogowie imity

wierzeniastarożytnych Grekówmity greckienajważniejsi greccybogowie: Zeus,Hera, Posejdon,Afrodyta, Atena,Hades, Hefajstos,Ares, Apollo,HermesHomer i jego dzieła– Iliada i Odysejaterminy: Olimp,mity, heros,

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminami:heros– przy pomocynauczycielacharakteryzujenajważniejszychbogów greckich

Partenon, Herakles,Achilles, Odyseusz,wojna trojańska, końtrojańskipostać historyczna:Homer

4. KulturastarożytnejGrecji

wspólne elementyw kulturze greckichpolisnajważniejszedokonania sztukigreckiejnarodziny teatrugreckiegoznaczenie filozofiiw starożytnej Grecjii najwybitniejsifilozofowie

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminami:amfiteatrigrzyskaolimpiadastadion– opisuje rolęsportuw codziennymżyciu– przy pomocynauczyciela

grecka matematykai medycynarola sportu w życiustarożytnych Grekówterminy: WielkieDionizje, amfiteatr,tragedia, komedia,filozofia, igrzyska,olimpiada, Olimpia,stadion, pięciobójolimpijskipostaci historyczne:Fidiasz, Myron,Ajschylos, Sofokles,Eurypides,Arystofanes,Sokrates, Platon,Arystoteles,

opisuje, jaknarodził się teatrgrecki i jakiebyło jegoznaczenie dlaHellenów

Hipokrates,Pitagoras, Tales zMiletu

*5. ImperiumAleksandraWielkiego

podboje AleksandraWielkiegowojna z Persją(bitwy nad rzeczkąGranik, pod Issos ipod Gaugamelą)wyprawa Aleksandrado Indiikulturowe skutkipodbojówAleksandraWielkiegoterminy: imperium,falangamacedońska, węzeł

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminem:imperium– uzasadnia,dlaczegoAleksandranazwano„Wielkim”– określa, najakim obszarzetoczyły sięopisywanewydarzenia

gordyjski,hellenizacja, kulturahellenistycznapostaci historyczne:Filip II, AleksanderMacedoński (Wielki)

* Tajemnicesprzed wieków– Jak wyglądałalatarnia morskana Faros?

siedem cudówświatakonstrukcja latarnimorskiej na Faros

– wyjaśnia,dlaczegow przeszłościludzie mieliproblem zewznoszeniemwysokichbudowli

1. Ustrójstarożytnego

legendarne początkipaństwa rzymskiego

– przy pomocynauczyciela

Rzymu zasady ustrojowerepubliki rzymskiejspołeczeństwostarożytnego Rzymudokonania GajuszaJuliusza Cezaraupadek republikipowstanie cesarstwarzymskiegoterminy: Italia,monarchia,republika, senat,patrycjusze,plebejusze,konsulowie,pretorzy, kwestorzy,trybun ludowy,dyktator, cesarz

posługuje sięterminami:dyktator– wskazuje namapie: Rzym– przy pomocynauczycielawyjaśnia,dlaczegosymbolem Rzymuzostała wilczyca

postaci legendarnei historyczne:Romulus i Remus,Gajusz Juliusz Cezar,Oktawian August

2. ImperiumRzymskie

podboje rzymskieImperium Rzymskiei jego prowincjeorganizacja armiirzymskiejpodział cesarstwaupadek cesarstwazachodniorzymskiegoterminy: Kartagina,prowincja, limes,legiony, legioniści,Imperium Rzymskie,pax Romana,

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminami:prowincjalegionyplemionabarbarzyńskiewielka wędrówkaludów– przedstawiawyglądi uzbrojenie

romanizacja,barbarzyńcy,Germanie,Konstantynopol,Hunowie, wielkawędrówka ludów

rzymskiegolegionisty

3. Życiew WiecznymMieście

Rzym jako stolicaimperium i WieczneMiastożycie codziennei rozrywki w Rzymiepodziałspołeczeństwarzymskiegowierzenia religijne

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminami:amfiteatrgladiatorzyniewolnicy– przy pomocynauczyciela

Rzymian inajważniejszebóstwaterminy: bazylika,Forum Romanum,termy, amfiteatr,gladiatorzy,patrycjusze, plebs,niewolnicy, westalki

przedstawiawarunki życiaoraz rozrywkidawnychmieszkańcówRzymu– omawiawierzeniaRzymian i wpływ,jaki wywarła nanie religiaGreków

4. DokonaniastarożytnychRzymian

Rzymianie jakowielcybudowniczowiekultura i sztukastarożytnego Rzymu

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminami:triumfalny

jako kontynuacjadokonań antycznychGrekówprawo rzymskie ijego znaczenie dlafunkcjonowaniapaństwanajważniejszebudowle wstarożytnym Rzymieterminy: kopuła,akwedukt, łuktriumfalny, CircusMaximus, Koloseum,Panteon, kodeks,Prawo XII tablic,Kodeks Justynianapostaci historyczne:

Circus MaximusKoloseumkodeks

Wergiliusz, Horacy5. Początkichrześcijaństwa

Jezus z Nazaretu jakotwórca nowej religiimonoteistycznejprzyczynyprześladowaniachrześcijan wstarożytnym Rzymierola świętych Pawłai Piotra w rozwojuchrześcijaństwaEdykt mediolańskii zakończenieprześladowańchrześcijan wcesarstwieterminy: Mesjasz,chrześcijaństwo,

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminami:apostołowieJezus z NazaretubiskupiBiblia − Stary iNowy Testament

apostołowie,biskupi, papież,Biblia − Staryi Nowy Testament,Edykt mediolańskipostaci historyczne:Jezus z Nazaretu,święty Piotr, świętyPaweł z Tarsu,Konstantyn Wielki

* Tajemnicesprzed wieków– Bursztynowyszlak

rola szlakówhandlowychw starożytnościbursztyn i jegoznaczenie dlastarożytnychRzymiankontakty handlowe

– wskazuje namapie: przebiegbursztynowegoszlaku (PruszczGdański, Kalisz,BramaMorawska)– wyjaśnia, czym

Rzymian zwybrzeżem Bałtyku

jest bursztyn i doczego się gostosuje

l. Bizancjumw czasachświetności

cesarstwobizantyjskie podpanowaniemJustyniana IWielkiegodokonania JustynianaI WielkiegoKonstantynopol jakoNowy Rzymtradycja greckaw Bizancjumosiągnięcia naukoweBizantyjczykówupadek

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminami:freski

Konstantynopola,jego przyczyny iskutkiterminy: Bizancjum,Hagia Sofia, ikona,freski, mozaikapostaci historyczne:Justynian I Wielki

2. Arabowiei początki islamu

pochodzenie ArabówdziałalnośćMahometa inarodziny islamureligia muzułmańskai jej zasadydżihad i podbojeArabówkultura i nauka

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminami: islamKoran– przy pomocynauczycielawskazuje

arabskaterminy: oaza,Czarny Kamień,Mekka, Medyna,islam, Allach,Koran, meczet,minaret, mihrab,minbar, dżihad,kalifowie, cyfryarabskie, staldamasceńska,arabeskipostaci historyczne:Mahomet

podstawoweróżnice międzychrześcijaństwema islamem

3. Nowepaństwa wEuropie

powstanie państwaFrankówcesarstwo KarolaWielkiego

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminami:

rozwój kultury inauki w państwieKarola Wielkiegotraktat w Verduni jego skutki – nowepaństwa w EuropieRzesza Niemieckaterminy: Frankowie,dynastia, majordom,Karolingowie, układw Verdun,cesarstwo,margrabia, marchia,możnowładca,Rzesza Niemieckapostaci historyczne:Chlodwig, KarolMłot, Pepin Mały,

dynastiacesarstwomożnowładca– przy pomocynauczycielawyjaśnia,dlaczego Karolotrzymałprzydomek„Wielki”

Karol Wielki, Otton I4. Konfliktpapiestwaz cesarstwem

wielka schizmawschodnia i jejskutkispór o inwestyturęmiędzy cesarzema papieżem w XI w.Canossa jakomiejsce pokutycesarza Henryka IVkonkordat wormackii jego postanowieniaterminy: dogmaty,schizma, patriarcha,prawosławie,ekskomunika,inwestytura, synod,konkordat

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminami:prawosławieekskomunika

postaci historyczne:papież Grzegorz VII,cesarz Henryk IV

5. Wyprawykrzyżowe

zajęcie ZiemiŚwiętej przezTurkówsynod w ClermontkrucjatyutworzenieKrólestwaJerozolimskiegopowstanie zakonówrycerskich:templariuszy,joannitów iKrzyżakówupadek twierdzyAkka

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminami:krucjatykrzyżowcyzakony rycerskie– opisuje wyglądrycerzyzakonnych

skutki wyprawkrzyżowychterminy: ZiemiaŚwięta, synod,krucjaty, krzyżowcy,zakony rycerskiepostaci historyczne:papież Urban II

* Tajemnicesprzed wieków– Skarbtemplariuszy

zakon templariuszyi jego funkcje pozakończeniu krucjatwzrost znaczeniai bogactwatemplariuszyprzyczyny kasacjizakonupolskie posiadłościtemplariuszy

– wyjaśnia, dojakich celówzostał powołanyzakontemplariuszy

l. Systemfeudalny

podział na seniorówi wasalispołeczna drabinafeudalnapodziałspołeczeństwaśredniowiecznego nastanyterminy: feudalizm,senior, wasal, lenno,hołd lenny, stan,przywilej, suzeren,duchowieństwo,chłopi, szlachta,mieszczaństwo

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminami:seniorhołd lennyprzywilej– przy pomocynauczycielawyjaśnia, naczym polegaładrabina feudalna

2. Epoka rycerzyideał rycerza i jegoobowiązkiod pazia do rycerzażycie codziennerycerzyelementywyposażeniaśredniowiecznegorycerzakultura rycerskaelementywyposażeniaśredniowiecznegorycerzaterminy: rycerz,kodeks honorowy,paź, giermek,pasowanie, herb,

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminami:rycerzkopia– opisujeuzbrojenierycerzy

kopia, ostrogi* Tajemnicesprzed wieków– Dlaczegorycerze braliudziałw turniejach?

rola turniejówrycerskichprzebieg turniejówkonsekwencjezwycięstwa i porażkiw turniejuobyczajowośćturniejowa

– przy pomocynauczycielaomawia, z jakimikonsekwencjamiwiązała sięporażkaw turnieju

3.Średniowiecznemiasto i wieś

powstanie osadrzemieślniczychi kupieckichlokacje miast i wsisamorząd miejskii jego organyspołeczeństwomiejskieorgana samorządu

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminami: rzemieślnicyrynekratuszradło– porównuje

wiejskiegowyglądśredniowiecznegomiastazajęcia ludnościwiejskiejterminy: gród, osadatargowa, lokacja,zasadźca, kupcy,rzemieślnicy, rynek,targi, wójt,burmistrz, radamiejska, ławamiejska, ratusz,cech, sołtys, ławawiejska,trójpolówka, pług,radło, brona

życie codziennemieszkańcówśredniowiecznychmiast i wsi

4. Kościółw średniowieczu

duchowniw średniowieczu, ichprzywileje iobowiązkireligijność dobyśredniowieczaśredniowiecznezakony: benedyktyni,cystersi,franciszkanie,dominikanieżyciew średniowiecznymklasztorześredniowieczneszkolnictwoterminy: zakon,klasztor, opat,

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminami: klasztoruniwersytet– przy pomocynauczycielaomawia życie wśredniowiecznymklasztorze i jegoorganizację– wyjaśnia, czymzajmowali siękopiści

reguła zakonna,benedyktyni,cystersi, skryptoria,kopiści,franciszkanie,dominikanie, asceza,benedyktyńskapraca, uniwersytetpostać historyczna:święty Franciszekz Asyżu

5. Sztukaśredniowiecza

rola sztukiw średniowieczuznaczenie bibliipauperumstyl romański i jegocechystyl gotycki i jego

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminamikatedraminiatura– przy pomocy

charakterystyczneelementyrzeźba i malarstwośredniowiecznepismo i miniaturyw rękopisachzabytkiśredniowieczne wPolsceterminy: bibliapauperum, stylromański, stylgotycki, katedra,portal, sklepienie,witraże, łukioporowe, apsyda,rozeta, przypory,miniatura, inicjał

nauczycielaomawia zabytkisztukiśredniowiecznejw Polsce– wymienia różnedziedziny sztukiśredniowiecznej

l. Zanimpowstała Polska

najstarszeosadnictwo naziemiach polskichw świetlewykopaliskarcheologicznychgród w BiskupinieSłowianie w Europiei ich kulturawierzenia dawnychSłowianpierwsze państwasłowiańskieplemionasłowiańskie naziemiach polskichterminy: kurhan,

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminami:wędrówka ludówplemię– przy pomocynauczycielaopisuje wyglądosadyw Biskupinie

kamienne kręgi,Biskupin, wielkawędrówka ludów,Słowianie, Swaróg,Perun, Świętowit,plemię, PaństwoWielkomorawskie,Wiślanie, Polaniepostaci historyczne:święty Cyryl i świętyMetody

2. Mieszko Ii początki Polski

rozwój państwaPolandynastia Piastówpanowanie Mieszka Imałżeństwo Mieszkaz Dobrawąchrzest Polski i jego

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminami:książę– przy pomocynauczyciela

skutkikonflikt z margrabiąHodonem i bitwapod Cedyniąterminy: książę,dynastia, Piastowie,biskupstwo,dyplomacja,poganin, Dagomeiudexpostaci historyczne:Mieszko I, Dobrawa

wyjaśnia, skądpochodzi nazwa„Polska”

3. PolskaBolesławaChrobrego

misja biskupaWojciecha i jejskutkizjazd gnieźnieńskii jego konsekwencjepowstanieniezależnejorganizacji naziemiach polskichstosunki BolesławaChrobrego zsąsiadamikoronacja BolesławaChrobrego na królaPolski i jej znaczenieterminy: relikwie,

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminami:arcybiskupstwokoronacja– przy pomocynauczycielawyjaśniaznaczeniekoronacjiBolesławaChrobrego

zjazd gnieźnieński,arcybiskupstwo,Milsko, Łużyce,Grody Czerwieńskie,koronacjapostaci historyczne:Bolesław Chrobry,biskup Wojciech,cesarz Otton III

4. Kryzysi odbudowapaństwapolskiego

kryzys państwapolskiego po śmierciBolesławaChrobregopanowanie Mieszka

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminem:insygnia

IIreformy KazimierzaOdnowicielaKraków stolicąpaństwapolityka zagranicznaBolesława Śmiałegokoronacja BolesławaŚmiałegokonflikt królaz biskupemStanisławem i jegoskutkiterminy: insygniakrólewskiepostaci historyczne:Mieszko II,Kazimierz

królewskie– przy pomocynauczycielawyjaśnia,dlaczego księciaKazimierzanazwano„Odnowicielem”

Odnowiciel,Bolesław Śmiały,biskup Stanisław

5. RządyBolesławaKrzywoustego

rządy WładysławaHermana i Sieciechapodział władzymiędzy synówWładysławaHermanabratobójcza wojnamiędzy Bolesławemi Zbigniewemnajazd niemiecki naziemie polskie iobrona Głogowapodbój Pomorzaprzez BolesławaKrzywoustego

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminami:i juniorzyzasada senioratu

testamentKrzywoustego i jegozałożeniaterminy: palatyn(wojewoda),testament, zasadasenioratu, senior ijuniorzypostaci historyczne:Władysław Herman,Sieciech, Zbigniew,BolesławKrzywousty

6.Społeczeństwow czasachpierwszychPiastów

grody i ich funkcjeżycie w grodzie i napodgrodziusposoby uprawy rolina ziemiach polskich

– posługuje sięterminami: podgrodziedanina– przedstawia

podziałspołeczeństwa wpaństwie pierwszychPiastówzakres władzypanującegopowinnościpoddanych wobecwładcypowstanie rycerstwaw Polsceterminy: metodażarowa, gród,podgrodzie, prawoksiążęce, danina,posługi, osadasłużebna, wojowie,drużyna książęca

wygląd i budowęśredniowiecznegogrodu– opisuje sposobypozyskiwaniaziemi uprawnej ijej uprawiania

* Tajemnicesprzed wieków– Kto spisywałdzieje Polski?

źródła historycznedotyczące początkówpaństwa polskiegoobiektywizm iprawda historyczna

– wymienianazwy źródełhistorycznychdotyczącychdziejów państwapolskiego zapanowaniapierwszychPiastów– tłumaczykoniecznośćweryfikacjiprawdziwościźródełhistorycznych

l. Rozbiciedzielnicowe

walki wewnętrznemiędzy książętami

– przy pomocynauczyciela

piastowskimi oprymat w Polsceutrwalenie rozbiciadzielnicowegoosłabienie Polski naareniemiędzynarodowejsprowadzenieKrzyżaków do Polskinajazdy Mongołówi bitwa pod Legnicąprzemiany społecznei gospodarcze wokresie rozbiciadzielnicowegoterminy: rozbiciedzielnicowe,dzielnica

posługuje sięterminami:rozbiciedzielnicowedzielnicasenioralnaTatarzy– przy pomocynauczycielawyjaśnia, jakiebyły przyczynywewnętrznychwalk międzyksiążętamipiastowskimi

senioralna, Tatarzy,osadnictwo,kolonizacja,trójpolówkapostaci historyczne:WładysławWygnaniec, LeszekBiały, KonradMazowiecki, HenrykPobożny

2. ZjednoczeniePolski

koronacja i śmierćPrzemysła IIpanowanie WacławaIIrola arcybiskupówgnieźnieńskichi jednolitejorganizacji

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminami:starostaSzczerbiec

kościelnejw zjednoczeniudzielnic polskichprzejęcie władzyprzez WładysławaŁokietka i jegokoronacjarządy WładysławaŁokietkakonflikt Łokietkaz Krzyżakami i bitwapod Płowcamiterminy: starosta,Szczerbiecpostaci historyczne:Przemysł II,arcybiskup JakubŚwinka, Wacław II,

Władysław Łokietek3. CzasyKazimierzaWielkiego

polityka dyplomacjiKazimierzaWielkiegopokój z zakonemkrzyżackim wKaliszuprzyłączenie nowychziem do państwapolskiegoreformy KazimierzaWielkiegoumocnienie granicpolskiego państwautworzenie AkademiiKrakowskiej i skutkitej decyzjizjazd monarchów

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminamiuniwersytet, OrleGniazda,AkademiaKrakowska– przy pomocynauczycielatłumaczy,co zdecydowałoo przyznaniuKazimierzowiprzydomka„Wielki”– wyjaśnia

w Krakowieuczta u Wierzynkaterminy: uniwersytet,Orle Gniazda,AkademiaKrakowskapostać historyczna:Kazimierz Wielki

znaczenie słów,że KazimierzWielki: Polskędrewnianą, azostawiłmurowaną

4. Unia polsko-litewska

koniec dynastiiPiastów na polskimtronierządy Andegawenóww Polsceunia polsko-litewskaw Krewiewielka wojnaz zakonemkrzyżackim i bitwa

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminem:personalna– przedstawiadynastięzapoczątkowanąprzezWładysława

pod GrunwaldemI pokój w Toruniuunia w Horodleterminy:Andegawenowie,unia personalna,sobór, WielkieKsięstwo Litewskie,Jagiellonowiepostaci historyczne:Ludwik Węgierski,Jadwiga, WładysławJagiełło, wielkiksiążę Witold, PawełWłodkowic, Ulrichvon Jungingen

Jagiełłę– przy pomocynauczycielaopisuje przyczynyi przebiegwielkiej wojny zzakonemkrzyżackim

* Tajemnicesprzed wieków– Jaką bitwęnamalował JanMatejko?

okolicznościpowstania obrazuBitwa podGrunwaldemJan Matejko jakomalarz dziejówPolskiobrazy jako źródłowiedzy historycznejznaczenie Bitwy podGrunwaldem

– przedstawia,kim był JanMatejko

5. CzasyświetnościdynastiiJagiellonów

okolicznościzawarcia uniipolsko-węgierskiejbitwa pod WarnąpanowanieKazimierzaJagiellończykawojna trzynastoletniaII pokój toruński ijego postanowieniapanowanieJagiellonów wCzechach i naWęgrzechterminy: ZwiązekPruski, wojnatrzynastoletnia,Prusy Królewskie,

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminami:wojska zaciężneżołd– przy pomocynauczycielaopisujeokolicznościśmierciWładysławaWarneńczyka– przy pomocynauczycielawyjaśnia,dlaczego dlaPolski ważne

Prusy Zakonne,wojska zaciężne,żołdpostaci historyczne:Władysław IIIWarneńczyk,KazimierzJagiellończyk,Zbigniew Oleśnicki

stało sięodzyskaniedostępu do morza

6. Monarchiastanowa wPolsce

monarchiapatrymonialna istanowawpływ przywilejównadawanych przezwładcę na osłabieniewładzy królewskiej

– przy pomocynauczycielaposługuje sięterminami:szlachtawalnyposelska

przekształcenie sięrycerstwa w szlachtęprzywilejeszlacheckie i ichkonsekwencje dlawładzy królewskiejukształtowanie sięsejmu walnegokonstytucja Nihilnovi i jej znaczeniedla ustrojuRzeczypospolitejterminy: monarchiapatrymonialna,monarchia stanowa,przywileje, szlachta,pańszczyzna,konstytucja

sejmowa, sejmwalny, izbaposelska, senat