Postawy i sympatie polityczne społeczeństwa Polski północno-

wschodniej po 1989 r.

Radosław OryszczyszynInstytut SocjologiiUniwersytet w Białymstoku

Postawa i sympatia polityczna

Postawa polityczna – względnie trwały stosunek jednostek lub grup społecznych do podmiotów polityki i ich działań, systemu politycznego i jego składników, elit politycznych, idei i wartości politycznych oraz decyzji politycznych.

Eugeniusz Zieliński, Nauka o państwie i polityce, Warszawa 2001

Ograniczenia geografii wyborczej społeczeństwa polskiegoJ. Raciborski

Ograniczenia województwa/regionu jako podstawy opisu geografii politycznej

Województwa i regiony są całościami silnie wewnętrznie zróżnicowanymi społecznie

Województwa i regiony są często całościami sztucznymi pod względem historycznym, kulturowym, narodowościowym itp.

Pierwsza wyborcza mapa Polski(Florczyk, Żukowski, Najdowski)

Trzy zjawiska wpływające na sukces „S”:

Duży procent osób uczęszczających do Kościoła i niższa przestępczość

Niska liczba członków OPZZ

Silne tradycje opozycyjnych ruchów społecznych

Wybory parlamentarne 1989 r. – frekwencja (w skali kraju – 62%)

Wybory parlamentarne 1989 r. – głosy na najpopularniejszego kandydata „S” do Senatu – w skali kraju – ok. 64%

Wybory prezydenckie 1990 r. – poparcie dla Włodzimierza Cimoszewicza. W skali kraju - 9%

Wybory prezydenckie 1990 r. – poparcie dla Tadeusza Mazowieckiego. W skali kraju – 18%

Wybory prezydenckie 1990 r. – poparcie dla St. Tymińskiego w I turze. W skali kraju – 23%

Wybory prezydenckie 1990 r. – poparcie dla Lecha Wałęsy w I turze. W skali kraju – 40%

Różnica w poparciu Lecha Wałęsy i St. Tymińskiego w II rudzie wyborów prezydenckich w proc. w 1990 r. W skali kraju – 48,5%

Wyniki wyborów do Sejmu w 1991 roku w regionie północno-wschodnim

POLSKA UD – 12% SLD – 11% PSL – 9% WAK – 9% KPN – 9% POC – 9% KLD – 7%

Geografia poparcia dla SLD w wyborach parlamentarnych 1993 r.

Polska: 20,41% Białostockie: 24,8% Łomżyńskie: 10,5% Olsztyńskie: 23,7% Suwalskie: 18,6%

Geografia poparcia dla PSL w wyborach parlamentarnych 1993 r.

Polska: 15,40% Białostockie: 10,2% Łomżyńskie: 29,2% Olsztyńskie: 14,8% Suwalskie: 17,3%

Geografia poparcia dla UD w wyborach parlamentarnych 1993 r.

Polska: 10,59% Białostockie: 6,0% Łomżyńskie: 4,1% Olsztyńskie: 9,1% Suwalskie: 6,1%

Wybory prezydenckie 1995 r. – poparcie dla Aleksandra Kwaśniewskiego w I turze. W skali kraju – 35%

Wybory prezydenckie 1995 r. – poparcie dla Lecha Wałęsy w I turze. W skali kraju – 33%

Wybory prezydenckie 1995 r. – poparcie dla Jacka Kuronia w I turze. W skali kraju – 9%

Wybory prezydenckie 1995 r. – poparcie dla Jana Olszewskiego w I turze. W skali kraju – 7%

Różnica między poparciem udzielonym A. Kwaśniewskimu a L. Wałęsie w II turze wyborów prezydenckich w 1995 roku. W skali kraju +9,44%

Wyniki wyborów do Sejmu w 1997 roku w regionie północno-wschodnim

POLSKA AWS – 34% SLD – 27% UW – 13% PSL – 7% ROP – 6% UP – 5% KPiER – 2%

Wybory prezydenckie 2000 r. – poparcie dla Aleksandra Kwaśniewskiego. W skali kraju – 54%

Wybory prezydenckie 2000 r. – poparcie dla Andrzeja Olechowskiego. W skali kraju – 17%

Wybory prezydenckie 2000 r. – poparcie dla Mariana Krzaklewskiego. W skali kraju – 16%

Geografia poparcia dla SLD-UP w wyborach parlamentarnych 2001 r.

POLSKA – 41% woj. podlaskie – 38% woj. warmińsko-

mazurskie – 48%

Geografia poparcia dla PO w wyborach parlamentarnych 2001 r.

POLSKA – 14% woj. podlaskie –

8% woj. warmińsko-

mazurskie – 12%

Geografia poparcia dla Samoobrony w wyborach parlamentarnych 2001 r.

POLSKA – 12% woj. podlaskie –

12% woj. warmińsko-

mazurskie – 11%

Geografia poparcia dla PiS w wyborach parlamentarnych 2001 r.

POLSKA – 10% woj. podlaskie –

12% woj. warmińsko-

mazurskie – 11%

Geografia poparcia dla PSL w wyborach parlamentarnych 2001 r.

POLSKA – 9% woj. podlaskie –

11% woj. warmińsko-

mazurskie – 8%

Geografia poparcia dla LPR w wyborach parlamentarnych 2001 r.

POLSKA – 8% woj. podlaskie –

12% woj. warmińsko-

mazurskie – 9%

Geografia głosowania w referendum przedakcesyjnym w 2003 roku

Geografia głosowania w referendum przedakcesyjnym w 2003 roku

Gmina Kulesze Kościelne

Powiat wysokomazowiecki

Geografia głosowania w referendum przedakcesyjnym w 2003 roku

Miasto Hajnówka

Powiat hajnowski

Geografia głosowania w referendum przedakcesyjnym w 2003 roku - gminy

Wyniki wyborów do Sejmu w 2005 roku

POLSKA PiS – 34% PO – 29% SO – 12% SLD – 12% LPR – 7% PSL – 5%

Wyniki wyborów do Sejmu w 2005 r. (północno-wschodnia Polska)

Woj. podlaskie: PiS – 28% PO – 15% SLD -12% SO – 12% LPR – 11% PSL – 8%

Wyniki wyborów do Sejmu w 2005 r. (północno-wschodnia Polska)

Okręg olsztyński: PO – 24% PiS – 23% SLD – 14% SO – 12% PSL – 9% LPR – 8%

Wyniki wyborów do Sejmu w 2005 r. (północno-wschodnia Polska)

Okręg elbląski: PO – 23% PiS – 22% SO – 18% SLD – 12% PSL – 9% LPR – 6%

Wybory prezydenckie 2005 r. – poparcie dla Donalda Tuska w pierwszej turze ( w skali kraju – 36%)

Wybory prezydenckie 2005 r. – poparcie dla L. Kaczyńskiego w pierwszej turze ( w skali kraju – 33%)

Wybory prezydenckie 2005 r. – poparcie dla A. Leppera w pierwszej turze ( w skali kraju – 15%)

Wybory prezydenckie 2005 r. – poparcie dla M. Borowskiego w pierwszej turze ( w skali kraju – 10%)

Wyniki II tury wyborów prezydenckich w 2005 roku

Wybory prezydenckie 2005 r. – poparcie dla L. Kaczyńskiego w drugiej turze ( w skali kraju – 54%)

Wybory prezydenckie 2005 r. – poparcie dla L. Kaczyńskiego w drugiej turze ( w skali kraju – 54%)

Wybory prezydenckie 2005 r. – poparcie dla Donalda Tuska w drugiej turze ( w skali kraju – 46%)

Wybory prezydenckie 2005 r. – poparcie dla Donalda Tuska w drugiej turze ( w skali kraju – 46%)

Wyniki wyborów do Sejmu RP w 2007 roku

PO – 42% PiS – 32% LiD – 13% PSL – 9%

Wyniki wyborów do Sejmu RP w 2007 roku

Podlaskie PiS – 39% PO - 32% LiD – 15% PSL – 9%

Wyniki wyborów do Sejmu RP w 2007 roku

Warmińsko-mazurskie

PO – 45% PiS - 24% LiD – 14% PSL – 13%

Stabilne czynniki postaw społ. Polski północno-wschodniej w l. 1989-2009

Postawy mieszkańców woj. warmińsko-mazurskiego, charakteryzujące się:

– wysokim poparciem dla sił lewicowych i centrolewicowych poza wschodnią i południową częścią

– niskim poparciem dla sił prawicowych oraz ludowców– wysoką spójnością regionalną postaw politycznych w

skali 20 ostatnich lat

Stabilne czynniki postaw społ. Polski północno-wschodniej w l. 1989-2009

Postawy mieszkańców woj. podlaskiego, charakteryzujące się:

– Wysokim stopniem zróżnicowania subregionalnego pod względem postaw politycznych

– Wysokim poparciem dla sił prawicowych w subregionie łomżyńskim

– Niskim poparciem dla partii ludowych

Dynamiczne czynniki postaw społ. Polski północno-wschodniej w l. 1989-2009

„Zwrot ku centrum” mieszkańców Warmii i Mazur połączony ze spadkiem poparcia dla sił populistycznych

„Zwrot ku centrum” prawosławnych mieszkańców wschodniej części woj. podlaskiego (pow. hajnowski)

Wykrystalizowanie się 3 odrębnych obszarów postaw politycznych

Obszar I – Warmia, Mazury i Suwalszczyzna

Relatywnie niski poziom partycypacji w polityce Duży stopień stałości postaw politycznych Dominacja sił centrolewicowych i lewicowych na

większości terytorium i proeuropejskich

Obszar II – Ziemia Łomżyńska

Relatywnie wysoki poziom partycypacji w polityce

Wysoka stabilność postaw politycznych Zdecydowana dominacja sił prawicowych,

narodowokatolickich i eurosceptycznych

Obszar III - Białostocczyzna

Obszar wysoce bipolarny pod względem postaw politycznych

Wysoka polaryzacja i konfrontacyjny charakter postaw politycznych

Wysokie zróżnicowanie postaw politycznych, nawet w obrębie jednego powiatu

Jeden z niewielu regionów w kraju, gdzie determinantą wyborów politycznych jest wyznanie

Regiony polityczne na Białostocczyźnie [Siedlecki]

Region hegemonii elektoratu „solidarnego”: powiat moniecki

Region dominacji elektoratu „solidarnego”: powiat sokólski i białostocki

Region przewagi elektoratu „solidarnego”: powiat siemiatycki

Region równowagi: powiat bielski i powiat grodzki Białystok

Region hegemonii powiatu „liberalnego”: powiat hajnowski

Dziękuję za uwagę

Radosław OryszczyszynInstytut Socjologii Uniwersytetu w Białymstoku tel. +48504064851 oryszczyszyn@gmail.com www.soc.uwb.edu.pl