Post on 17-Feb-2017
Polityczna (nie)stabilnosć reform systemów emerytalnych
Polityczna (nie)stabilnosć reform systemów emerytalnych
Krzysztof Makarski, Joanna Tyrowiczz pomocą M. Bieleckiego, O. Komady i M. Malec
Joanna Tyrowicz
Wydział Nauk Ekonomicznych UWInstytut Ekonomiczny, Narodowy Bank Polski
Ogólnopolska Konferencja Emerytalna - 2015
Polityczna (nie)stabilnosć reform systemów emerytalnych
Motywacja
Wyobraźmy sobie, że robimy reformę NDC − > FDC w Polsce w 1999 roku
Czy taka reforma po jakims czasie staje się stabilna?
Polityczna (nie)stabilnosć reform systemów emerytalnych
Motywacja
Wyobraźmy sobie, że robimy reformę NDC − > FDC w Polsce w 1999 roku
Czy taka reforma po jakims czasie staje się stabilna?
Polityczna (nie)stabilnosć reform systemów emerytalnych
Motywacja
Cele i intuicja
Cel
Załóżmy, że wprowadzono reformę, która po pewnym czasie przyniesiedługookresowe korzyści:czy kiedykolwiek stanie się politycznie stabilna?
Intuicja
Wraz z wymieraniem najstarszych kohort, korzyści dobrobytowe staną siędominujące
Chęć zrozumienia/wyjaśnienia procesu odwracania reform emerytalnych
Polityczna (nie)stabilnosć reform systemów emerytalnych
Motywacja
Wnioski z literatury
Fala reform emerytalnych: Holzman i Stiglitz (2001), Bonoli i Shikinawa(2006), Gruber i Wise (2009).
Większość z nich (częściowo) odwrócona: Jarrett (2011).
(Przynajmniej) niektóre z negatywnym efektem dobrobytowym: Hagemejeret al. (2015).
Ekonomia polityczna systemów emerytalnych: czy reforma zostaniewprowadzona
Cooley i Soares (1999),Galasso i Profeta (2002),przegląd literatury w wykonaniu de Waque (2005)
Koncentracja na korzyściach dobrobytowych z prywatyzacji systemu iredystrybucji: Conesa i Kruger (1999), Nishiyama i Smetters (2007), Fehr(2009).
Polityczna (nie)stabilnosć reform systemów emerytalnych
Motywacja
Wnioski z literatury
Fala reform emerytalnych: Holzman i Stiglitz (2001), Bonoli i Shikinawa(2006), Gruber i Wise (2009).
Większość z nich (częściowo) odwrócona: Jarrett (2011).
(Przynajmniej) niektóre z negatywnym efektem dobrobytowym: Hagemejeret al. (2015).Ekonomia polityczna systemów emerytalnych: czy reforma zostaniewprowadzona
Cooley i Soares (1999),Galasso i Profeta (2002),przegląd literatury w wykonaniu de Waque (2005)
Koncentracja na korzyściach dobrobytowych z prywatyzacji systemu iredystrybucji: Conesa i Kruger (1999), Nishiyama i Smetters (2007), Fehr(2009).
Polityczna (nie)stabilnosć reform systemów emerytalnych
Motywacja
Wnioski z literatury
Fala reform emerytalnych: Holzman i Stiglitz (2001), Bonoli i Shikinawa(2006), Gruber i Wise (2009).
Większość z nich (częściowo) odwrócona: Jarrett (2011).
(Przynajmniej) niektóre z negatywnym efektem dobrobytowym: Hagemejeret al. (2015).Ekonomia polityczna systemów emerytalnych: czy reforma zostaniewprowadzona
Cooley i Soares (1999),Galasso i Profeta (2002),przegląd literatury w wykonaniu de Waque (2005)
Koncentracja na korzyściach dobrobytowych z prywatyzacji systemu iredystrybucji: Conesa i Kruger (1999), Nishiyama i Smetters (2007), Fehr(2009).
Polityczna (nie)stabilnosć reform systemów emerytalnych
Model
Konsument
Gospodarstwa domowe
”urodzeni” w wieku 20 lat (j = 1), żyjący maksymalnie 100 lat(J = 80)
ich prawdopodobieństwo przeżycia zależne od wieku i czasu π
decydują o podaży pracy l aż do osiągnięcia wieku emerytalnego J̄(”wypychani” na emeryturę)
optymalizują użyteczność osiąganą z czasu wolnego 1− l i konsumpcji c
Uj,t =
J−j∑s=0
[δsπj+s,t+s
πj,tu(cj+s,t+s , lj+s,t+s)
]funkcja użyteczności przyjmuje postać
u(c, l) = log(cφ(1− l)1−φ)
Polityczna (nie)stabilnosć reform systemów emerytalnych
Model
Konsument
Gospodarstwa domowe
”urodzeni” w wieku 20 lat (j = 1), żyjący maksymalnie 100 lat(J = 80)
ich prawdopodobieństwo przeżycia zależne od wieku i czasu π
decydują o podaży pracy l aż do osiągnięcia wieku emerytalnego J̄(”wypychani” na emeryturę)
optymalizują użyteczność osiąganą z czasu wolnego 1− l i konsumpcji c
Uj,t =
J−j∑s=0
[δsπj+s,t+s
πj,tu(cj+s,t+s , lj+s,t+s)
]funkcja użyteczności przyjmuje postać
u(c, l) = log(cφ(1− l)1−φ)
Polityczna (nie)stabilnosć reform systemów emerytalnych
Model
Konsument
Gospodarstwa domowe
za pracę otrzymują płacę, która równoważy rynek
ich prywatne oszczędności są oprocentowane stopą, która równoważy rynek
otrzymują świadczenia emerytalne oraz ”niezamierzony spadek”
płacą podatki
Ograniczenie budżetowe
(1 + τ ct )cj,t + sj,t = (1− τ lt )(1− τ ι)wj,t lj,t ← dochód z pracy
+(1 + (1− τ kt )rt)sj−1,t−1 ← dochód z kapitału
+(1− τ lt )pιj,t ← emerytura
+bj,t ← spadek
−Υt ← podatek pogłówny
Polityczna (nie)stabilnosć reform systemów emerytalnych
Model
Konsument
Gospodarstwa domowe
za pracę otrzymują płacę, która równoważy rynek
ich prywatne oszczędności są oprocentowane stopą, która równoważy rynek
otrzymują świadczenia emerytalne oraz ”niezamierzony spadek”
płacą podatki
Ograniczenie budżetowe
(1 + τ ct )cj,t + sj,t = (1− τ lt )(1− τ ι)wj,t lj,t ← dochód z pracy
+(1 + (1− τ kt )rt)sj−1,t−1 ← dochód z kapitału
+(1− τ lt )pιj,t ← emerytura
+bj,t ← spadek
−Υt ← podatek pogłówny
Polityczna (nie)stabilnosć reform systemów emerytalnych
Model
Producent
Firmy
firmy działające w warunkach doskonałej konkurencji
standardowa funkcja produkcji Cobba-Douglasa
Yt = Kαt (ztLt)
1−α
z warunku maksymalizacji zysku
wt = zt(1− α)kαt = zt(1− α)(
Kt
ztLt
)αrt = αkα−1
t − d = α(
Kt
ztLt
)α−1
− d
Polityczna (nie)stabilnosć reform systemów emerytalnych
Model
Rząd
Sektor rządowy
opodatkowuje wynagrodzenie z pracy i kapitału oraz konsumpcję(gromadząc T )
przeznacza stałą część PKB na wydatki rządowe G
pobiera składki emerytalne i wypłaca emerytury z systemu NDC (orazzobowiązania DB z przeszłosci)
subsidyt = τ ιJ̄−1∑j=1
wj,t lj,t −J∑
j=J̄
pj,tNj,t
pokrywa koszty obsługi długu D i utrzymuje stałą relację długu do PKB
podatek pogłówny Υ domyka ograniczenie budżetowe rządu
Gt + subsidyt + (1 + rt)Dt−1 = Tt + Dt + Υt
J∑j=1
Nj,t
Polityczna (nie)stabilnosć reform systemów emerytalnych
Model
Rząd
Sektor rządowy
opodatkowuje wynagrodzenie z pracy i kapitału oraz konsumpcję(gromadząc T )
przeznacza stałą część PKB na wydatki rządowe G
pobiera składki emerytalne i wypłaca emerytury z systemu NDC (orazzobowiązania DB z przeszłosci)
subsidyt = τ ιJ̄−1∑j=1
wj,t lj,t −J∑
j=J̄
pj,tNj,t
pokrywa koszty obsługi długu D i utrzymuje stałą relację długu do PKB
podatek pogłówny Υ domyka ograniczenie budżetowe rządu
Gt + subsidyt + (1 + rt)Dt−1 = Tt + Dt + Υt
J∑j=1
Nj,t
Polityczna (nie)stabilnosć reform systemów emerytalnych
Model
Rząd
Sektor rządowy
opodatkowuje wynagrodzenie z pracy i kapitału oraz konsumpcję(gromadząc T )
przeznacza stałą część PKB na wydatki rządowe G
pobiera składki emerytalne i wypłaca emerytury z systemu NDC (orazzobowiązania DB z przeszłosci)
subsidyt = τ ιJ̄−1∑j=1
wj,t lj,t −J∑
j=J̄
pj,tNj,t
pokrywa koszty obsługi długu D i utrzymuje stałą relację długu do PKB
podatek pogłówny Υ domyka ograniczenie budżetowe rządu
Gt + subsidyt + (1 + rt)Dt−1 = Tt + Dt + Υt
J∑j=1
Nj,t
Polityczna (nie)stabilnosć reform systemów emerytalnych
Model
Rząd
System emerytalny
Początkowy stan ustalony: system zdefiniowanego świadczenia (DB)
Egzogeniczne składka emerytalna τ i stopa zastąpienia ρ
pDBJ̄,t = ρwJ̄−1,t−1lJ̄−1,t−1
indeksacja: 0.25 stopy wzrostu funduszu płac
Reforma: niefinansowy i finansowy system zdefiniowanej składki (NDC + FDC)
Egzogeniczna składka emerytalna τ i konta emerytalne
pDCJ̄,t =
suma zgromadzonych składekFDC+NDCJ̄,t
dalsze oczekiwane trwanie życiaJ̄,t
ZUS: indeksacja 0.25 stopy wzrostu funduszu płac
OFE: akumulacja poprzez inwestycje, brak podatku od kapitału
Polityczna (nie)stabilnosć reform systemów emerytalnych
Model
Rząd
System emerytalny
Początkowy stan ustalony: system zdefiniowanego świadczenia (DB)
Egzogeniczne składka emerytalna τ i stopa zastąpienia ρ
pDBJ̄,t = ρwJ̄−1,t−1lJ̄−1,t−1
indeksacja: 0.25 stopy wzrostu funduszu płac
Reforma: niefinansowy i finansowy system zdefiniowanej składki (NDC + FDC)
Egzogeniczna składka emerytalna τ i konta emerytalne
pDCJ̄,t =
suma zgromadzonych składekFDC+NDCJ̄,t
dalsze oczekiwane trwanie życiaJ̄,t
ZUS: indeksacja 0.25 stopy wzrostu funduszu płac
OFE: akumulacja poprzez inwestycje, brak podatku od kapitału
Polityczna (nie)stabilnosć reform systemów emerytalnych
Scenariusze
Ekonomia polityczna
Co dzieje się w poszczególnych scenariuszach?
Scenariusz 1 - przesunięcie składek: OFE ⇒ ZUS
Scenariusz 2 - przesunięcie emerytur (suwak): annuitet ⇒ świadczenie
Scenariusz 3 - połączenie scenariusza 1 i 2
Przeprowadzamy niezależne głosowania w kolejnych latach
Jeżeli ekwiwalent konsumpcji jest dodatni, kohorta głosuje za scenariuszem
Jeżeli scenariusz osiągnie większość, wcielamy go w życie
Kolejność głosowania bez znaczenia (Dhami & al-Nowaihi, 2010)
Polityczna (nie)stabilnosć reform systemów emerytalnych
Scenariusze
Ekonomia polityczna
Co dzieje się w poszczególnych scenariuszach?
Scenariusz 1 - przesunięcie składek: OFE ⇒ ZUS
Scenariusz 2 - przesunięcie emerytur (suwak): annuitet ⇒ świadczenie
Scenariusz 3 - połączenie scenariusza 1 i 2
Przeprowadzamy niezależne głosowania w kolejnych latach
Jeżeli ekwiwalent konsumpcji jest dodatni, kohorta głosuje za scenariuszem
Jeżeli scenariusz osiągnie większość, wcielamy go w życie
Kolejność głosowania bez znaczenia (Dhami & al-Nowaihi, 2010)
Polityczna (nie)stabilnosć reform systemów emerytalnych
Wyniki
Głosują za zmianami, bo mają niższe podatki
(głosowanie w 2012 i 2042 roku)
Polityczna (nie)stabilnosć reform systemów emerytalnych
Wyniki
... które maleją na skutek obniżenia długu ...
(głosowanie w 2012 i 2042 roku)
Polityczna (nie)stabilnosć reform systemów emerytalnych
Wyniki
... i to pomimo jednoznacznie niższych emerytur...
Polityczna (nie)stabilnosć reform systemów emerytalnych
Wyniki
... które są niższe, bo filar kapitałowy daje szybszą akumulację“oszczędnosci”
Polityczna (nie)stabilnosć reform systemów emerytalnych
Wyniki
Przesunięcie emerytur (suwak) szybko przestaje być preferowany
Zwycięzca głosowania
Rok głosowania Zwycięzca
2012 Obie zmiany2022 Obie zmiany2032 Tylko przesunięcie składek2042 Tylko przesunięcie składek2052 Tylko przesunięcie składek2062 Tylko przesunięcie składek2072 Tylko przesunięcie składek2082 Tylko przesunięcie składek2152 Tylko przesunięcie składek
Polityczna (nie)stabilnosć reform systemów emerytalnych
Wnioski
Wyniki i rekomendacje
Literatura implicite zakłada stabilnosć ex post - ta intuicja jest mylnaPokazaliśmy, że:
Nawet, gdy wszystkie głosujące kohorty korzystają z obecnosci FDC,demontują filar kapitałowyNie ma poparcia politycznego dla “suwaka” (po zakończeniu obsługiemerytur starego portfela)
Decyzja o odwróceniu reformy emerytalnej jest podejmowana zawsze, bozawsze redukuje obciążenia podatkowe żyjących kohort.
Głosujący decydują się na rozwiązania, które w długim okresie zmniejszajądobrobyt
Polityczna (nie)stabilnosć reform systemów emerytalnych
Wnioski
Wyniki i rekomendacje
Literatura implicite zakłada stabilnosć ex post - ta intuicja jest mylnaPokazaliśmy, że:
Nawet, gdy wszystkie głosujące kohorty korzystają z obecnosci FDC,demontują filar kapitałowyNie ma poparcia politycznego dla “suwaka” (po zakończeniu obsługiemerytur starego portfela)
Decyzja o odwróceniu reformy emerytalnej jest podejmowana zawsze, bozawsze redukuje obciążenia podatkowe żyjących kohort.
Głosujący decydują się na rozwiązania, które w długim okresie zmniejszajądobrobyt