Własność/PosiadanieNabycie

Nabycie posiadania

Nabycie posiadania

✦ animus

Nabycie posiadania

✦ animus✦ corpus

Nabycie posiadania

✦ animus✦ corpus

✦wyjątki: nabycie poprzez osoby alieni iuris (zwyjątkiem rzeczy kradzionych)

✦Cels. D. 41.2.18.1: Jeśli niepoczytalnemu, którego uważasz za osobę w pełni władz umysłowych, wydasz rzecz, to chociaż on nie nabywa posiadania, ty przestajesz posiadać: wystarczy bowiem wyzbyć się posiadania, nawet jeśli go nie przenosisz. Śmieszne byłoby bowiem twierdzić, że tylko wtedy ktoś chce się pozbyć posiadania, jeśli chce je przenieść (na kogoś innego), bowiem jeśli przenosi, to znaczy, że chce się go pozbyć, i dlatego chce przenieść.

✦D. 41.2.34 (Ulp. 7. disp.) Jeśli wprowadzisz mnie w posiadanie gruntu korneliańskiego, a ja myślę, że chodzi o grunt Semproniański, a obejmuję Korneliański, nie nabywam posiadania, jeśli nie tylko co do nazwy się nie zgadzamy, ale również co do przedmiotu. Zatem jeśli także co do przedmiotu się nie zgadzamy, czy ty przestajesz posiadać, ponieważ za pomocą samej woli możemy dysponować i zmieniać posiadanie, jak piszą Celsus i Marcellus? Ja jednak nie uważam, aby ten, kto błądzi nabył posiadanie, a więc także nie traci posiadania, kto jak gdyby pod warunkiem rezygnuje z posiadania.

✦D. 41.2.34 (Ulp. 7. disp.) Jeśli wprowadzisz mnie w posiadanie gruntu korneliańskiego, a ja myślę, że chodzi o grunt Semproniański, a obejmuję Korneliański, nie nabywam posiadania, jeśli nie tylko co do nazwy się nie zgadzamy, ale również co do przedmiotu. Zatem jeśli także co do przedmiotu się nie zgadzamy, czy ty przestajesz posiadać, ponieważ za pomocą samej woli możemy dysponować i zmieniać posiadanie, jak piszą Celsus i Marcellus? Ja jednak nie uważam, aby ten, kto błądzi nabył posiadanie, a więc także nie traci posiadania, kto jak gdyby pod warunkiem rezygnuje z posiadania.

✦D. 41.2.34 (Ulp. 7. disp.) Jeśli wprowadzisz mnie w posiadanie gruntu korneliańskiego, a ja myślę, że chodzi o grunt Semproniański, a obejmuję Korneliański, nie nabywam posiadania, jeśli nie tylko co do nazwy się nie zgadzamy, ale również co do przedmiotu. Zatem jeśli także co do przedmiotu się nie zgadzamy, czy ty przestajesz posiadać, ponieważ za pomocą samej woli możemy dysponować i zmieniać posiadanie, jak piszą Celsus i Marcellus? Ja jednak nie uważam, aby ten, kto błądzi nabył posiadanie, a więc także nie traci posiadania, kto jak gdyby pod warunkiem rezygnuje z posiadania.

✦Dlaczego zdaniem Ulpiana nabywca, który jest w błędzie, nie nabywa posiadania?

✦D. 41.2.34 (Ulp. 7. disp.) Jeśli wprowadzisz mnie w posiadanie gruntu korneliańskiego, a ja myślę, że chodzi o grunt Semproniański, a obejmuję Korneliański, nie nabywam posiadania, jeśli nie tylko co do nazwy się nie zgadzamy, ale również co do przedmiotu. Zatem jeśli także co do przedmiotu się nie zgadzamy, czy ty przestajesz posiadać, ponieważ za pomocą samej woli możemy dysponować i zmieniać posiadanie, jak piszą Celsus i Marcellus? Ja jednak nie uważam, aby ten, kto błądzi nabył posiadanie, a więc także nie traci posiadania, kto jak gdyby pod warunkiem rezygnuje z posiadania.

✦Dlaczego zdaniem Ulpiana nabywca, który jest w błędzie, nie nabywa posiadania? ✦Jaki jest argument za tym, że zbywca, który wprowadza drugiego w posiadanie gruntu korneliańskiego, ponieważ chce przenieść na niego posiadanie tego gruntu, sam powinien stracić jego posiadanie?

✦D. 41.2.34 (Ulp. 7. disp.) Jeśli wprowadzisz mnie w posiadanie gruntu korneliańskiego, a ja myślę, że chodzi o grunt Semproniański, a obejmuję Korneliański, nie nabywam posiadania, jeśli nie tylko co do nazwy się nie zgadzamy, ale również co do przedmiotu. Zatem jeśli także co do przedmiotu się nie zgadzamy, czy ty przestajesz posiadać, ponieważ za pomocą samej woli możemy dysponować i zmieniać posiadanie, jak piszą Celsus i Marcellus? Ja jednak nie uważam, aby ten, kto błądzi nabył posiadanie, a więc także nie traci posiadania, kto jak gdyby pod warunkiem rezygnuje z posiadania.

✦Dlaczego zdaniem Ulpiana nabywca, który jest w błędzie, nie nabywa posiadania? ✦Jaki jest argument za tym, że zbywca, który wprowadza drugiego w posiadanie gruntu korneliańskiego, ponieważ chce przenieść na niego posiadanie tego gruntu, sam powinien stracić jego posiadanie?✦Jaka jest odpowiedź Ulpiana na ten argument?

✦D. 41.2.34 (Ulp. 7. disp.) Jeśli wprowadzisz mnie w posiadanie gruntu korneliańskiego, a ja myślę, że chodzi o grunt Semproniański, a obejmuję Korneliański, nie nabywam posiadania, jeśli nie tylko co do nazwy się nie zgadzamy, ale również co do przedmiotu. Zatem jeśli także co do przedmiotu się nie zgadzamy, czy ty przestajesz posiadać, ponieważ za pomocą samej woli możemy dysponować i zmieniać posiadanie, jak piszą Celsus i Marcellus? Ja jednak nie uważam, aby ten, kto błądzi nabył posiadanie, a więc także nie traci posiadania, kto jak gdyby pod warunkiem rezygnuje z posiadania.

✦Dlaczego zdaniem Ulpiana nabywca, który jest w błędzie, nie nabywa posiadania? ✦Jaki jest argument za tym, że zbywca, który wprowadza drugiego w posiadanie gruntu korneliańskiego, ponieważ chce przenieść na niego posiadanie tego gruntu, sam powinien stracić jego posiadanie?✦Jaka jest odpowiedź Ulpiana na ten argument?✦Gdyby osoba trzecia objęła wyżej wymieniony grunt w posiadanie, kto stałby się jego posiadaczem?

✦D. 41.2.34 (Ulp. 7. disp.) Jeśli wprowadzisz mnie w posiadanie gruntu korneliańskiego, a ja myślę, że chodzi o grunt Semproniański, a obejmuję Korneliański, nie nabywam posiadania, jeśli nie tylko co do nazwy się nie zgadzamy, ale również co do przedmiotu. Zatem jeśli także co do przedmiotu się nie zgadzamy, czy ty przestajesz posiadać, ponieważ za pomocą samej woli możemy dysponować i zmieniać posiadanie, jak piszą Celsus i Marcellus? Ja jednak nie uważam, aby ten, kto błądzi nabył posiadanie, a więc także nie traci posiadania, kto jak gdyby pod warunkiem rezygnuje z posiadania.

✦Dlaczego zdaniem Ulpiana nabywca, który jest w błędzie, nie nabywa posiadania? ✦Jaki jest argument za tym, że zbywca, który wprowadza drugiego w posiadanie gruntu korneliańskiego, ponieważ chce przenieść na niego posiadanie tego gruntu, sam powinien stracić jego posiadanie?✦Jaka jest odpowiedź Ulpiana na ten argument?✦Gdyby osoba trzecia objęła wyżej wymieniony grunt w posiadanie, kto stałby się jego posiadaczem?

Nabycie własności

Nabycie własności✦ pochodne

Nabycie własności✦ pochodne

✦ formalne: in iure cessio, mancipatio

Nabycie własności✦ pochodne

✦ formalne: in iure cessio, mancipatio✦ nieformalne: traditio

Nabycie własności✦ pochodne

✦ formalne: in iure cessio, mancipatio✦ nieformalne: traditio

✦ pierwotne

Nabycie własności✦ pochodne

✦ formalne: in iure cessio, mancipatio✦ nieformalne: traditio

✦ pierwotne ✦ zawłaszczenie, occupatio

Nabycie własności✦ pochodne

✦ formalne: in iure cessio, mancipatio✦ nieformalne: traditio

✦ pierwotne ✦ zawłaszczenie, occupatio✦ skarb, thesaurus

Nabycie własności✦ pochodne

✦ formalne: in iure cessio, mancipatio✦ nieformalne: traditio

✦ pierwotne ✦ zawłaszczenie, occupatio✦ skarb, thesaurus✦ przyłączenie, accessio

Nabycie własności✦ pochodne

✦ formalne: in iure cessio, mancipatio✦ nieformalne: traditio

✦ pierwotne ✦ zawłaszczenie, occupatio✦ skarb, thesaurus✦ przyłączenie, accessio✦ przetworzenie, specificatio

Nabycie własności✦ pochodne

✦ formalne: in iure cessio, mancipatio✦ nieformalne: traditio

✦ pierwotne ✦ zawłaszczenie, occupatio✦ skarb, thesaurus✦ przyłączenie, accessio✦ przetworzenie, specificatio✦ pożytki, fructus

Nabycie własności✦ pochodne

✦ formalne: in iure cessio, mancipatio✦ nieformalne: traditio

✦ pierwotne ✦ zawłaszczenie, occupatio✦ skarb, thesaurus✦ przyłączenie, accessio✦ przetworzenie, specificatio✦ pożytki, fructus✦ zasiedzenie, usucapio

nemo plus iuris transferre potest quam ipse habe(re)t

G.1.119–122. Jest bowiem mancipatio, jak i to wyżej powiedzieliśmy, jakąś udawaną sprzedażą; jest to też prawo właściwie obywatelom rzymskim; a rzeczy tej tak się dokonuje: w obecności nie mniej niż pięciu dojrzałych obywateli rzymskich, a poza tym jeszcze jednego tego samego stanu, który trzyma spiżową wagę i zwany jest libripensem, ten który otrzymuje rzecz w mancipium trzymając rzecz, tak rzecze: EGO HOMINEM EX IURE QUIRITIUM MEUM ESSE AIO ISQUE MIHI EMPTUS ESTO HOC AERE AENEAQUE LIBRA; potem uderza wagę spiżem i ten spiż daje temu, od kogo przyjmuje w mancipium, jakby w miejsce ceny.

Jest bowiem mancipatio, jak i to wyżej powiedzieliśmy, jakąś udawaną sprzedażą

Jest bowiem mancipatio, jak i to wyżej powiedzieliśmy, jakąś udawaną sprzedażą

Jest bowiem mancipatio, jak i to wyżej powiedzieliśmy, jakąś udawaną sprzedażą

Caroline Islands, the Isle of Yap

Jest bowiem mancipatio, jak i to wyżej powiedzieliśmy, jakąś udawaną sprzedażą

Caroline Islands, the Isle of Yap

Jest bowiem mancipatio, jak i to wyżej powiedzieliśmy, jakąś udawaną sprzedażą

Caroline Islands, the Isle of Yap

Mancipatio nummo uno

Jest bowiem mancipatio, jak i to wyżej powiedzieliśmy, jakąś udawaną sprzedażą

Caroline Islands, the Isle of Yap

Mancipatio nummo uno

Solutio per aes & libram

Jest bowiem mancipatio, jak i to wyżej powiedzieliśmy, jakąś udawaną sprzedażą

Caroline Islands, the Isle of Yap

Mancipatio nummo uno

Solutio per aes & libram

Coëmptio fiduciae causa

Jest bowiem mancipatio, jak i to wyżej powiedzieliśmy, jakąś udawaną sprzedażą

Caroline Islands, the Isle of Yap

Mancipatio nummo uno

Solutio per aes & libram

Coëmptio fiduciae causa

Emancipatio/Adoptio

Jest bowiem mancipatio, jak i to wyżej powiedzieliśmy, jakąś udawaną sprzedażą

Caroline Islands, the Isle of Yap

Mancipatio nummo uno

Solutio per aes & libram

Coëmptio fiduciae causa

Emancipatio/Adoptio

Mancipatio familiae

Mancypcja: zakres

✦ treść przenoszonego prawa:

Mancypcja: zakres

✦ treść przenoszonego prawa:

✦ manu capere

Mancypcja: zakres

✦ treść przenoszonego prawa:

✦ manu capere

✦ nuncupare: lex mancipi

Mancypcja: zakres

✦ treść przenoszonego prawa:

✦ manu capere

✦ nuncupare: lex mancipi

Tab. VI 1

Mancypcja: zakres

✦ treść przenoszonego prawa:

✦ manu capere

✦ nuncupare: lex mancipi

Tab. VI 1

CUM NEXUM FACIET MANCIPIUMQUE UTI LINGUA NUCUPASSIT ITA LEX ESTO)

Mancypcja: zakres

✦ G. 2.24: Odstąpienie przed prawem dokonuje się natomiast w taki sposób: wobec urzędnika ludu rzymskiego, na przykład pretora miejskiego, ten, któremu odstępuje się rzecz przed prawem, trzymając rzecz, mówi “HUNC EGO HOMINEM EX IURE QUIRITIUM MEUM ESSE AIO“ (JA OŚWIADCZAM, ŻE TEN NIEWOLNIK JEST MÓJ WEDLE PRAWA KWIRYTÓW). Potem, skoro ten dokonał windykacji, pretor pyta, pyta tego, który odstępuje, czy dokona kontrwindykacji. Gdy ten milczy, lub zaprzecza, przyznaje rzecz, temu, który windykował.

✦ G. 2.24: Odstąpienie przed prawem dokonuje się natomiast w taki sposób: wobec urzędnika ludu rzymskiego, na przykład pretora miejskiego, ten, któremu odstępuje się rzecz przed prawem, trzymając rzecz, mówi “HUNC EGO HOMINEM EX IURE QUIRITIUM MEUM ESSE AIO“ (JA OŚWIADCZAM, ŻE TEN NIEWOLNIK JEST MÓJ WEDLE PRAWA KWIRYTÓW). Potem, skoro ten dokonał windykacji, pretor pyta, pyta tego, który odstępuje, czy dokona kontrwindykacji. Gdy ten milczy, lub zaprzecza, przyznaje rzecz, temu, który windykował.

in iure cessio

TRADITIO

✦ zbywca musi mieć prawo rozporządzać rzeczą (właściciel oraz np. tutor, zastawnik)

✦ rzecz musi być nec mancipi

TRADITIO

✦ zbywca musi mieć prawo rozporządzać rzeczą (właściciel oraz np. tutor, zastawnik)

✦ rzecz musi być nec mancipi

TRADITIO

✦ iusta causa traditionis

✦ zbywca musi mieć prawo rozporządzać rzeczą (właściciel oraz np. tutor, zastawnik)

✦ rzecz musi być nec mancipi

TRADITIO

✦ iusta causa traditionis

✦ venditionis, donationis, dotis, solutionis, mutui....

✦D.41.1.31pr (Paulus, księga 31 komentarza do Edyktu): Samo wręczenie rzeczy nie przenosi własności, lecz tylko wtedy, gdy poprzedzała je sprzedaż lub jakaś inna słuszna przyczyna, ze względu na którą nastąpiło wręczenie rzeczy.

✦ iusta causa traditionis

✦D.41.1.36 (Julian, księga 13 digestów): Kiedy zgadzamy się co do przedmiotu, który ma być wręczony, a nie zgadzamy się co do przyczyn, nie uważam, aby wręczenie było nieskuteczne, jak np. kiedy sądzę, że jestem wobec ciebie zobowiązany wydać ci grunt na podstawie legatu, a ty sądzisz, że należy ci się na podstawie stypulacji. Ponieważ nawet jeśli wręczam ci odliczone pieniądze jako darowiznę, a ty przyjmujesz je jako pożyczkę, uważa się, że własność przeszła na ciebie i nie jest przeszkodą to, że nie zgadzamy się co do przyczyny wręczenia i przyjęcia.

✦D.12.1.18pr (Ulpian): Jeśli wręczę ci pieniądze celem darowizny, a ty je przyjmiesz jako pożyczkę, Julian pisał, że nie zachodzi darowizna: a czy doszło do pożyczki, zobaczymy. Sądzę, że tym bardziej pieniądze nie zostały nabyte przez przyjmującego tytułem pożyczki, jeśli w takim przekonaniu przyjął. Jeśli je wydał, chociaż można go pozwać o zwrot, to jednak może posłużyć się zarzutem podstępu, gdyż wydał pieniądze zgodnie z wolą dającego.

Kłopoty z tradycją

✦D.39.5.2.6 (Julian): Jeśli ktoś dał komuś pieniądze, aby zostały mi przekazane jako darowizna, i zanim zostały mi przekazane, zmarł, nie stają się one moją własnością.

CAUSAE✦ Causa proxima (causa acquirendi)

✦ By własność przeszła wystarczy, by strony porozumiały się, że ma przejść, nadal jednak można domagać się jej równowartości za pomocą condictio

✦ Causa remota (causa retinendi)✦ By zatrzymać własność potrzebujemy ważnej

przyczyny traditio.✦ Donandi, obligandi, solvendi

Savigny i Julian

✦ Abstraktionsprinzip:

Savigny i Julian

✦ Abstraktionsprinzip:✦ BGB § 929: “Einigung und Übergabe”

Savigny i Julian

✦ Abstraktionsprinzip:✦ BGB § 929: “Einigung und Übergabe” ✦ Zur Übertragung des Eigentums an einer

beweglichen Sache ist erforderlich, daß der Eigentümer die Sache dem Erwerber übergibt und beide darüber einig sind, daß das Eigentum übergehen soll.

Savigny i Julian

✦ Abstraktionsprinzip:✦ BGB § 929: “Einigung und Übergabe” ✦ Zur Übertragung des Eigentums an einer

beweglichen Sache ist erforderlich, daß der Eigentümer die Sache dem Erwerber übergibt und beide darüber einig sind, daß das Eigentum übergehen soll.

✦ Ist der Erwerber im Besitz der Sache, so genügt die Einigung über den Übergang des Eigentums.

Savigny i Julian

✦ Abstraktionsprinzip:✦ BGB § 929: “Einigung und Übergabe” ✦ Zur Übertragung des Eigentums an einer

beweglichen Sache ist erforderlich, daß der Eigentümer die Sache dem Erwerber übergibt und beide darüber einig sind, daß das Eigentum übergehen soll.

✦ Ist der Erwerber im Besitz der Sache, so genügt die Einigung über den Übergang des Eigentums.

✦

Savigny i Julian

✦czynności abstrakcyjne/formalne

✦czynności kauzalne.

Czynność prawna

kauzalne

“Słabo” abstrakcyjne

“Ściśle” abstrakcyjne

Proces

Konieczność dowodu

Kauza domniena iuris tantum (domniemanie wzruszalne)

Kauza domniemana i u r i s e t d e i u r e ( d o m n i e m a n i e niezwruszalne)

Czynność prawna

kauzalne

“Słabo” abstrakcyjne

“Ściśle” abstrakcyjne

Proces

Konieczność dowodu

Kauza domniena iuris tantum (domniemanie wzruszalne)

Kauza domniemana i u r i s e t d e i u r e ( d o m n i e m a n i e niezwruszalne)

traditio

Czynność prawna

kauzalne

“Słabo” abstrakcyjne

“Ściśle” abstrakcyjne

Proces

Konieczność dowodu

Kauza domniena iuris tantum (domniemanie wzruszalne)

Kauza domniemana i u r i s e t d e i u r e ( d o m n i e m a n i e niezwruszalne)

traditio

stipulatio

Czynność prawna

kauzalne

“Słabo” abstrakcyjne

“Ściśle” abstrakcyjne

Proces

Konieczność dowodu

Kauza domniena iuris tantum (domniemanie wzruszalne)

Kauza domniemana i u r i s e t d e i u r e ( d o m n i e m a n i e niezwruszalne)

traditio

stipulatio

mancipatio

PIERWOTNE SPOSOBY

OCCUPATIO

Przesłanki?

USUCAPIO

Ustawa XII Tablic✦ 3. usus auctoritas fundi biennium est, – ceterarum rerum

omnium – annuus est usus (Cic., top., 4, 23 ; Cf. Cic., p. Caec., 19, 54 ; Gaius, 2, 42).

✦ 4. ADVERSUS HOSTEM AETERNA AUCTORITAS [ESTO] (Cic., de off., 1, 12, 37).

✦ 5. lege XII tab. cautum est, ut si qua nollet eo modo (usu) in manum mariti convenire, ea quotannis trinoctio abesset atque eo modo <usum> cuiusque anni interrumperet (Gaius, 1, 111 ; Cf. Gell., 3, 2, 13).

Ustawa XII Tablic✦ 3. Auctoritas dla gruntu jest dwuletnia, <dla innych

rzeczy roczna jest usus> (Cic., top., 4, 23 ; Cf. Cic., p. Caec., 19, 54 ; Gaius, 2, 42).

✦ 4. W STOSUNKU DO CUDZOZIEMCA [NIECH] AUCTORITAS BĘDZIE WIECZNA (Cic., de off.,1,37).

✦ 5. Postanowiono Ust. XII Tab, że jeśli któraś nie chce wejść w ten sposób pod manus męża, to oddaliwszy się corocznie na trzy noce, przerwie (usus) w każdym roku Gaius, 1, 111 ; Cf. Gell., 3, 2, 13).

Ustawa XII Tablic✦ 3. Auctoritas dla gruntu jest dwuletnia, <dla innych

rzeczy roczna jest usus> (Cic., top., 4, 23 ; Cf. Cic., p. Caec., 19, 54 ; Gaius, 2, 42).

✦ 4. W STOSUNKU DO CUDZOZIEMCA [NIECH] AUCTORITAS BĘDZIE WIECZNA (Cic., de off.,1,37).

✦ 5. Postanowiono Ust. XII Tab, że jeśli któraś nie chce wejść w ten sposób pod manus męża, to oddaliwszy się corocznie na trzy noce, przerwie (usus) w każdym roku Gaius, 1, 111 ; Cf. Gell., 3, 2, 13).

TEMPUS

Ustawa XII Tablic✦ 3. Auctoritas dla gruntu jest dwuletnia, <dla innych

rzeczy roczna jest usus> (Cic., top., 4, 23 ; Cf. Cic., p. Caec., 19, 54 ; Gaius, 2, 42).

✦ 4. W STOSUNKU DO CUDZOZIEMCA [NIECH] AUCTORITAS BĘDZIE WIECZNA (Cic., de off.,1,37).

✦ 5. Postanowiono Ust. XII Tab, że jeśli któraś nie chce wejść w ten sposób pod manus męża, to oddaliwszy się corocznie na trzy noce, przerwie (usus) w każdym roku Gaius, 1, 111 ; Cf. Gell., 3, 2, 13).

TEMPUS USUS?

✦ Quod subruptum erit, eius rei aeterna auctoritas esto, <nisi in potestatem ?eius cui subruptum erit? (or ?domini?) reuersum erit>.

✦ Co zabrano by siłą, niech dla tej rzeczy będze wieczysta auctoritas <o ile nie wróci pod władzę, tego komu ją zabrano [[[a może: pana??]]]?

Lex Atinia (II w pne)

✦ Quod subruptum erit, eius rei aeterna auctoritas esto, <nisi in potestatem ?eius cui subruptum erit? (or ?domini?) reuersum erit>.

✦ Co zabrano by siłą, niech dla tej rzeczy będze wieczysta auctoritas <o ile nie wróci pod władzę, tego komu ją zabrano [[[a może: pana??]]]?

RES HABILIS

Lex Atinia (II w pne)

Caius Aquilius niech będzie sędzią. Jeśli Aulus Agerius kupił tego niewolnika i jeśli został mu on wydany i gdyby po tym jakby go rok posiadał, okazałoby się, że ten niewolnik, o którego toczy się spór, byłby jego, sssss

Actio Publiciana

i rzecz ta nie zostanie zwrócona Aulusowi Ageriusowi na wezwanie Caiusa Aquiliusa sędziego, ile będzie warta rzecz, tyle pieniędzy niech sędzia Caius Aquilius zasądzi od Numeriusa Negidiusa dla Aulusa Ageriusa. Jeśli się nie okaże, niech uwolni. animus

corpus

TITULUS

POSSESSIO

TEMPUS

Caius Aquilius niech będzie sędzią. Jeśli Aulus Agerius kupił tego niewolnika i jeśli został mu on wydany i gdyby po tym jakby go rok posiadał, okazałoby się, że ten niewolnik, o którego toczy się spór, byłby jego, sssss

Actio Publiciana

i rzecz ta nie zostanie zwrócona Aulusowi Ageriusowi na wezwanie Caiusa Aquiliusa sędziego, ile będzie warta rzecz, tyle pieniędzy niech sędzia Caius Aquilius zasądzi od Numeriusa Negidiusa dla Aulusa Ageriusa. Jeśli się nie okaże, niech uwolni. animus

corpus

TITULUS

POSSESSIO

TEMPUS

BONA FIDES

Tytuł a dobra wiara

✦DOBRA WIARA: przesłanka subiektywna

Tytuł a dobra wiara

✦DOBRA WIARA: przesłanka subiektywna✦ Mala fides superveniens non nocet.

Tytuł a dobra wiara

✦DOBRA WIARA: przesłanka subiektywna✦ Mala fides superveniens non nocet.

✦TYTUŁ przesłanka obiektywna

Tytuł a dobra wiara

✦DOBRA WIARA: przesłanka subiektywna✦ Mala fides superveniens non nocet.

✦TYTUŁ przesłanka obiektywna✦por.: iusta causa traditionis

Tytuł a dobra wiara

✦DOBRA WIARA: przesłanka subiektywna✦ Mala fides superveniens non nocet.

✦TYTUŁ przesłanka obiektywna✦por.: iusta causa traditionis

✦Pro empto, pro donato, pro dote….

Tytuł a dobra wiara

✦DOBRA WIARA: przesłanka subiektywna✦ Mala fides superveniens non nocet.

✦TYTUŁ przesłanka obiektywna✦por.: iusta causa traditionis

✦Pro empto, pro donato, pro dote….✦Titulus putativus?

Tytuł a dobra wiara

Prawo justyniańskie

✦ Res habilis✦ Possessio✦ Tempus✦ Titulus✦ (Bona) fides

✦W I wieku n.e. Gaius kupił od Titiusa konia, który został mu tradowany. Posiadał go przez dwa lata, po upływie których owego konia zobaczył Lucius. Okazało się, że jest to koń, który został mu skradziony. Lucius wystąpił więc przeciwko Gaiusowi z rei vindicatio. Gaius jednak twierdził, że nabył konia przez zasiedzenie, gdyż był w dobrej wierze a transakcja odbyła się na targowisku. Jaki będzie wynik procesu. Uzasadnij odpowiedź.

✦W I wieku n.e. Gaius kupił od Titiusa konia, który został mu tradowany. Posiadał go przez dwa lata, po upływie których owego konia zobaczył Lucius. Okazało się, że jest to koń, który został mu skradziony. Lucius wystąpił więc przeciwko Gaiusowi z rei vindicatio. Gaius jednak twierdził, że nabył konia przez zasiedzenie, gdyż był w dobrej wierze a transakcja odbyła się na targowisku. Jaki będzie wynik procesu. Uzasadnij odpowiedź.

USUCAPIO

✦Ojciec Gaiusa wziął od Titiusa w użyczenie niewolnika Stichusa. Po śmierci ojca Gaius odziedziczył cały jego majątek. Przekonany, że wszyscy niewolnicy należeli do ojca, niezwłocznie przeniósł własność tych niewolników za pomocą mancypacji na Maeviusa. Po roku Titius zobaczywszy swego niewolnika u Maeviusa zabrał go do siebie. Udziel porady prawnej Maeviusowi.

✦Marcus wziął w użyczenie od Gaiusa prasę do wyciskania oleju z oliwek. W czasie trwania użyczenia Gajus zmarł i Marcus postanowił zatrzymać prasę dla siebie. Po dwóch latach do Marcusa zgłosił się dziedzic Gajusa i zażądał zwrotu prasy, Marcus odparł wówczas, że jest jej właścicielem, ponieważ dokonał zasiedzenia. Kto i dlaczego ma w tym sporze rację? Odpowiedź uzasadnij.

✦Titus oddał Gaiusowi swoją krowę na zabezpieczenie długu, który u niego zaciągnął. Po jakimś tygodniu wkradł się do obory wierzyc ie la , zabra ł krowę , a potem natychmiast sprzedał ją i wydał Paulusowi. Jaka jest sytuacja prawna nabywcy?

D. 41.3.4.6: (Paulus 54 do Edyktu): Ustawa Atińska postawia, że rzecz kradziona nie może być zasiedzona, chyba że wróci pod władzę tego, komu ją zabrano. Należy rozumieć, że musi wrócić do właściciela, a nie tego, komu ją zabrano. I dlatego jeśli ukradziono rzecz wierzycielowi, któremu ją zastawiono lub temu, kto ją wziął w użyczenia, musi wrócić do właściciela.

FRUCTUS

FRUCTUS

Separatio vs. Perceptio

FRUCTUS

Separatio vs. Perceptio

FRUCTUS

Separatio vs. Perceptio

Posiadacz w dobrej wierze

Detentor z prawem pobierania owoców

✦Quintus wziął od Titiusa w najem sad. Kiedy zebrał owoce z drzew, pozostawił je w skrzynkach pod jednym z drzew tego sadu. Dwa dni później ustalono, że owoce znajdują się u Brutusa. Do pretora zgłosili się i Quintus, i Titius. Każdy chciał wnieść rei vindicatio przeciwko Brutusowi. Któremu z nich pretor udzieli powództwa? Uzasadnij odpowiedź.

Titius miał niewolnicę Marcusa w użytkowaniu. Kiedy ta urodziła synka, sprzeda ł go Gaiusowi, przekonany, że chłopiec był jego właśnoscią. Czy Gaius nabył prawo do małego niewolnika? Dlaczego?

✦ D. 7.1.68 Ulpianus libro 17 ad Sabinum. Vetus fuit quaestio, an partus ad fructuarium pertineret: sed bruti sententia optinuit fructuarium in eo locum non habere: neque enim in fructu hominis homo esse potest. Hac ratione nec usum fructum in eo fructuarius habebit. Quid tamen si fuerit etiam partus usus fructus relictus, an habeat in eo usum fructum? Et cum possit partus legari, poterit et usus fructus eius. 1. Fetus tamen pecorum Sabinus et Cassius opinati sunt ad fructuarium pertinere. 2. Plane si gregis vel armenti sit usus fructus legatus, debebit ex adgnatis gregem supplere, id est in locum capitum defunctorum.

Ulpianus, Komentarz do Sabinusa, ks. xvii: Było ongiś problemem, czy dziecko niewolnicy należało do usufruktuariusza. Przyjęto opinię Brutusa, że nie ma tu prawa pobierania pożytków: bo przecież jeden człowiek nie może być pożytkiem z drugiego; z tej przycyzny usufruktuariusz też nie ma prawa użytkowania dziecka niewolnicy...

✦Titius zajmując się pszczołami we własnej pasiece, spostrzegł, że rój, który się wyroił, osiadł w dziupli drzewa jego sąsiada, Marcusa. Marcus jednak nie zezwolił mu wejść po pszczoły twierdząc, iż zgodnie z prawem należą do niego. Titius zanim wystąpił z rei vindicatio, spotkał Marcusa na przyjęciu u wspólnego znajomego, Gaiusa.

✦Ten wznosząc toast powiedział, że nie wie, kto jest właścicielem trunku, gdyż został on zrobiony przez jego niewolnika z miodu zebranego ze spornego roju pszczół. Określ kto jest właścicielem trunku. Uzasadnij odpowiedź.

ACCESSIO accessio cedit principali

Superficies solo cedit

✦ D. 6.1.5. pr. (Ulpian, z ks. Szóstej komentarza do Edyktu): Ten sam Pomponius pisze: jeśli ziarno należące do dwóch bez ich woli zostanie pomieszane, każdemu z nich przysługuje skarga in rem co do tego, co by się wydawało, że mu się należy w tej masie. Jeśli zostało wymieszane zgodnie z ich wolą, wtedy uważa się, że powstaje współwłasność i przysługuje actio communi dividundo.

✦ D. 6.1.5. pr. (Ulpian, z ks. Szóstej komentarza do Edyktu): Ten sam Pomponius pisze: jeśli ziarno należące do dwóch bez ich woli zostanie pomieszane, każdemu z nich przysługuje skarga in rem co do tego, co by się wydawało, że mu się należy w tej masie. Jeśli zostało wymieszane zgodnie z ich wolą, wtedy uważa się, że powstaje współwłasność i przysługuje actio communi dividundo.

COMMIXTIO

✦D. 46.3.78 (Iavolenus, z jedenastej ks. Komentarza do Kassiusa): Jeśli cudze pieniądze bez świadomości, albo wbrew woli właściciela zostaną wypłacone, pozostają [własnością] tego, kogo były. Jeśli zostaną tak wymieszane, że nie da się ich odróżnić, stają się [własnością] tego, kto je przyjął, jak zostało napisane w księgach Gaiusa. I tak właścicielowi przysługuje skarga z tytułu kradzieży przeciwko temu, kto wydał.

✦D. 46.3.78 (Iavolenus, z jedenastej ks. Komentarza do Kassiusa): Jeśli cudze pieniądze bez świadomości, albo wbrew woli właściciela zostaną wypłacone, pozostają [własnością] tego, kogo były. Jeśli zostaną tak wymieszane, że nie da się ich odróżnić, stają się [własnością] tego, kto je przyjął, jak zostało napisane w księgach Gaiusa. I tak właścicielowi przysługuje skarga z tytułu kradzieży przeciwko temu, kto wydał.

COMMIXTIO: PIENIĄDZE

✦ Aulus zasiał ziarno na dawno opuszczonym polu należącym do Gaiusa, przekonany, że jest to ziemia jego ojca.

✦ Aulus zasiał ziarno na dawno opuszczonym polu należącym do Gaiusa, przekonany, że jest to ziemia jego ojca.

✦ Do kogo należy wyrośnięta pszenica?

✦ Aulus zasiał ziarno na dawno opuszczonym polu należącym do Gaiusa, przekonany, że jest to ziemia jego ojca.

✦ Do kogo należy wyrośnięta pszenica?

✦ A do kogo zebrane wymłócone przez Aulusa ziarno?

Wesołych Świąt!

Bogatych królów!

✦ Titius zajmując się pszczołami we własnej pasiece, spostrzegł, że rój, który się wyroił, osiadł w dziupli drzewa jego sąsiada, Marcusa. Marcus jednak nie zezwolił mu wejść po pszczoły twierdząc, iż zgodnie z prawem należą do niego. Titius zanim wystąpił z rei vindicatio, spotkał Marcusa na przyjęciu u wspólnego znajomego, Gaiusa. Ten wznosząc toast powiedział, że nie wie, kto jest właścicielem trunku, gdyż został on zrobiony przez jego niewolnika z miodu zebranego ze spornego roju pszczół. Określ kto jest właścicielem trunku. Uzasadnij odpowiedź.

✦ Kto natomiast będzie właścicielem pszczół?

✦ G. 2.68: Co to tych zaś zwierząt, co mają w zwyczaju oddalać się i powracać, jak na przykład w przypadku gołębi i pszczół, podobnie saren, mamy taką oto przekazaną zasadę, że jeśli utracą chęć powracania przestają być nasze i poddają się zawłaszczeniu. Uważa się, że tracą chęć powracania, kiedy zatracają nawyk powracania.

Gaius

✦ D. 41.1.5 pr.-2 (Gaius ks. druga praktycznego poradnika w sprawach codziennych lub złotych zasad): Stwierdzamy, że zwierzę odzyskuje naturalną wolność, jeśli zniknie znaszych oczu, albo jeśli, znajdując się w zasięgu naszego widzenia, nie może być ściganym. (1.) I stąd można zapytać czy dzika bestia zraniona (na tyle poważnie), by mogła być pochwycona, natychmiast staje się nasza. Trebatius uznał, że stanie się natychmiast nasza, i że będzie nasza póki ją możemy ją ścigać; kiedy zaś już nie możemy jej ścigać, przestaje być nasza i podlega ponownie zawłaszczeniu. I stąd wynika, że gdyby ktoś w tym czasie, kiedy ją ścigamy, złapał ją i uczynił z niej sobie pożytek, popełnia kradzież wobec nas. Inni jednak liczni (juryści) uważali, że (bestia) nie staje się nasza przed rzeczywistym schwytaniem. Wiele (zdarzeń) może bowiem przeszkodzić pochwyceniu. I to zdanie jest prawdziwsze. 2. Pszczoły z natury są dzikie. Przeto jeśli w naszym drzewie osiądą, uważamy, że przed tym jak je zamkniemy do ula, nie stają się bardziej naszą własnością, niż ptaki, który uwiły gniazda na naszym drzewie. I zatem jeśli ktoś inny je złapie staje się ich właścicielem.

✦ I. 2.1.14: Także natura pszczół jest dzika. Przeto jeśli osiądają na drzewie, nie uważa się, aby, zanim je zamkniesz do ula, bardziej były twoje, niż ptaki, które na twoim drzewie uwiją gniazdo. I zatem jeśli ktoś inny je zajmie, staje się ich właścielem. Także jeśli utworzyły one plastry miodu, ten, kto chce, może je zabrać. Oczywiście, gdy rzecz jest pozostaje nienaruszona i spostrzeżesz, że ktoś wchodzi na twój grunt, może mu prawnie zabronić, by nie wchodził. Rój, który z twego ula wyleciał uznaje się za twój, dopóki jest w zasięgu twego wzroku, a nie jest trudna pogoń za nim. W przeciwnym razie nadaje się do zawłaszczenia.

Justynian

D. 41.1.7.7 (Gaius, ii ks. praktycznego podręcznika na co dzień albo złotych zasad): Nerwa i Prokulus sądzą, że jeśli ktoś z cudzego materiału wytworzyłby dla siebie nową „postać“, jemu przypadnie władztwo nad rzeczą, ponieważ to, co zostało zrobione, wcześniej nie należało do nikogo. Sabinus i Cassius natomiast sądzą, że naturalny rozsądek wymaga raczej by ten, kto był właścicielem materiału, stał się również właścicielem tego, co z materiału wytworzono, jako że bez tego materiału żadna nowa „postać“ nie mogłaby być wytworzona. I tak będzie na przykład, jeśli zrobiłbym jakieś naczynie z twojego złota, srebra czy spiżu, albo też statek, bądź szafkę czy ławki z twoich desek, ubranie z twojej wełny, miód pitny z twojego wina i miodu, plaster czy maść z twoich lekarstw, czy wreszcie wino, oliwę i ziarno z należących do ciebie winogron, oliwek, i kłosów.

D. 41.1.7.7 (Gaius, ii ks. praktycznego podręcznika na co dzień albo złotych zasad): Nerwa i Prokulus sądzą, że jeśli ktoś z cudzego materiału wytworzyłby dla siebie nową „postać“, jemu przypadnie władztwo nad rzeczą, ponieważ to, co zostało zrobione, wcześniej nie należało do nikogo. Sabinus i Cassius natomiast sądzą, że naturalny rozsądek wymaga raczej by ten, kto był właścicielem materiału, stał się również właścicielem tego, co z materiału wytworzono, jako że bez tego materiału żadna nowa „postać“ nie mogłaby być wytworzona. I tak będzie na przykład, jeśli zrobiłbym jakieś naczynie z twojego złota, srebra czy spiżu, albo też statek, bądź szafkę czy ławki z twoich desek, ubranie z twojej wełny, miód pitny z twojego wina i miodu, plaster czy maść z twoich lekarstw, czy wreszcie wino, oliwę i ziarno z należących do ciebie winogron, oliwek, i kłosów.

SPECIFICATIO

Jest jednak jeszcze zdanie pośrednie, jak się wydaje słuszniejsze: jeśli można nową jakość sprowadzić do materiału, prawdziwszy będzie pogląd Cassiusa i Sabinusa, jeśli zaś nie można jej przywrócić, prawdziwsze będzie opinia przyjęta przez Nerwę i Prokulusa. A zatem odlane naczynie można znów zmienić w bryłę złotej, srebrnej czy spiżowej rudy, wina zaś, oliwy i ziarna do stanu winogron, oliwek i kłosów przywrócić się nie da. Tak samo nie mogą być przywrócone miód pitny do stanu wina i miodu, plaster i maść do lekarstw składowych. Mają jednak rację, jak sądzę, ci którzy mówili, że nie należy wątpić, iż ziarno wymłócone z cudzych kłosów przynależy temu, czyje były kłosy. Ziarna bowiem, które są w kłosach, mają doskonałą swą postać, ten który wymłóca kłosy nie tworzy nowej postaci lecz odkrywa tę, która już jest.

Jest jednak jeszcze zdanie pośrednie, jak się wydaje słuszniejsze: jeśli można nową jakość sprowadzić do materiału, prawdziwszy będzie pogląd Cassiusa i Sabinusa, jeśli zaś nie można jej przywrócić, prawdziwsze będzie opinia przyjęta przez Nerwę i Prokulusa. A zatem odlane naczynie można znów zmienić w bryłę złotej, srebrnej czy spiżowej rudy, wina zaś, oliwy i ziarna do stanu winogron, oliwek i kłosów przywrócić się nie da. Tak samo nie mogą być przywrócone miód pitny do stanu wina i miodu, plaster i maść do lekarstw składowych. Mają jednak rację, jak sądzę, ci którzy mówili, że nie należy wątpić, iż ziarno wymłócone z cudzych kłosów przynależy temu, czyje były kłosy. Ziarna bowiem, które są w kłosach, mają doskonałą swą postać, ten który wymłóca kłosy nie tworzy nowej postaci lecz odkrywa tę, która już jest.

SPECIFICATIO

Jest jednak jeszcze zdanie pośrednie, jak się wydaje słuszniejsze: jeśli można nową jakość sprowadzić do materiału, prawdziwszy będzie pogląd Cassiusa i Sabinusa, jeśli zaś nie można jej przywrócić, prawdziwsze będzie opinia przyjęta przez Nerwę i Prokulusa. A zatem odlane naczynie można znów zmienić w bryłę złotej, srebrnej czy spiżowej rudy, wina zaś, oliwy i ziarna do stanu winogron, oliwek i kłosów przywrócić się nie da. Tak samo nie mogą być przywrócone miód pitny do stanu wina i miodu, plaster i maść do lekarstw składowych. Mają jednak rację, jak sądzę, ci którzy mówili, że nie należy wątpić, iż ziarno wymłócone z cudzych kłosów przynależy temu, czyje były kłosy. Ziarna bowiem, które są w kłosach, mają doskonałą swą postać, ten który wymłóca kłosy nie tworzy nowej postaci lecz odkrywa tę, która już jest.

Jest jednak jeszcze zdanie pośrednie, jak się wydaje słuszniejsze: jeśli można nową jakość sprowadzić do materiału, prawdziwszy będzie pogląd Cassiusa i Sabinusa, jeśli zaś nie można jej przywrócić, prawdziwsze będzie opinia przyjęta przez Nerwę i Prokulusa. A zatem odlane naczynie można znów zmienić w bryłę złotej, srebrnej czy spiżowej rudy, wina zaś, oliwy i ziarna do stanu winogron, oliwek i kłosów przywrócić się nie da. Tak samo nie mogą być przywrócone miód pitny do stanu wina i miodu, plaster i maść do lekarstw składowych. Mają jednak rację, jak sądzę, ci którzy mówili, że nie należy wątpić, iż ziarno wymłócone z cudzych kłosów przynależy temu, czyje były kłosy. Ziarna bowiem, które są w kłosach, mają doskonałą swą postać, ten który wymłóca kłosy nie tworzy nowej postaci lecz odkrywa tę, która już jest.

SPECIFICATIO

✦D. 41.1.24 (Paulus, XIV ks. Komentarza do dzieł Sabinusa): Należy stwierdzić co do rzeczy, które nie mogą zostać przywrócone do przedniej postaci, że o ile materiał pozostaje tożsamy, na przykład jeśli z mojego spiżu zrobiłbyś posąg albo puchar z mego srebra, to władztwo nad rzeczą pozostaje moje nawet jeśli postać rzeczy bardzo się zmieniła

✦D. 41.1.26 pr. i 3 (Paulus, XIV ks. Komentarza do dzieł Sabinusa)✦Lecz jeśli zrobisz z moich desek okręt, będzie on twój, ponieważ nie ma już drewna cyprysowego, podobnie jeśli zrobisz ubranie z mojej wełny, jakoże nowa rzecz powstała z wełny i drewna cyprysowego. (…) 3. Jeśli zaś ufarbowałbyś mą wełnę, purpura mimo to pozostaje moja, jak twierdzi Labeo. Nie ma bowiem różnicy między purpurą i taką wełną, która wpadłszy do błota czy rynsztoka utraciła swój poprzedni kolor.

✦D. 41.1.24 (Paulus, XIV ks. Komentarza do dzieł Sabinusa): Należy stwierdzić co do rzeczy, które nie mogą zostać przywrócone do przedniej postaci, że o ile materiał pozostaje tożsamy, na przykład jeśli z mojego spiżu zrobiłbyś posąg albo puchar z mego srebra, to władztwo nad rzeczą pozostaje moje nawet jeśli postać rzeczy bardzo się zmieniła

✦D. 41.1.26 pr. i 3 (Paulus, XIV ks. Komentarza do dzieł Sabinusa)✦Lecz jeśli zrobisz z moich desek okręt, będzie on twój, ponieważ nie ma już drewna cyprysowego, podobnie jeśli zrobisz ubranie z mojej wełny, jakoże nowa rzecz powstała z wełny i drewna cyprysowego. (…) 3. Jeśli zaś ufarbowałbyś mą wełnę, purpura mimo to pozostaje moja, jak twierdzi Labeo. Nie ma bowiem różnicy między purpurą i taką wełną, która wpadłszy do błota czy rynsztoka utraciła swój poprzedni kolor.

SPECIFICATIO

✦D. 41.1.24 (Paulus, XIV ks. Komentarza do dzieł Sabinusa): Należy stwierdzić co do rzeczy, które nie mogą zostać przywrócone do przedniej postaci, że o ile materiał pozostaje tożsamy, na przykład jeśli z mojego spiżu zrobiłbyś posąg albo puchar z mego srebra, to władztwo nad rzeczą pozostaje moje nawet jeśli postać rzeczy bardzo się zmieniła

✦D. 41.1.26 pr. i 3 (Paulus, XIV ks. Komentarza do dzieł Sabinusa)✦Lecz jeśli zrobisz z moich desek okręt, będzie on twój, ponieważ nie ma już drewna cyprysowego, podobnie jeśli zrobisz ubranie z mojej wełny, jakoże nowa rzecz powstała z wełny i drewna cyprysowego. (…) 3. Jeśli zaś ufarbowałbyś mą wełnę, purpura mimo to pozostaje moja, jak twierdzi Labeo. Nie ma bowiem różnicy między purpurą i taką wełną, która wpadłszy do błota czy rynsztoka utraciła swój poprzedni kolor.

✦D. 41.1.24 (Paulus, XIV ks. Komentarza do dzieł Sabinusa): Należy stwierdzić co do rzeczy, które nie mogą zostać przywrócone do przedniej postaci, że o ile materiał pozostaje tożsamy, na przykład jeśli z mojego spiżu zrobiłbyś posąg albo puchar z mego srebra, to władztwo nad rzeczą pozostaje moje nawet jeśli postać rzeczy bardzo się zmieniła

✦D. 41.1.26 pr. i 3 (Paulus, XIV ks. Komentarza do dzieł Sabinusa)✦Lecz jeśli zrobisz z moich desek okręt, będzie on twój, ponieważ nie ma już drewna cyprysowego, podobnie jeśli zrobisz ubranie z mojej wełny, jakoże nowa rzecz powstała z wełny i drewna cyprysowego. (…) 3. Jeśli zaś ufarbowałbyś mą wełnę, purpura mimo to pozostaje moja, jak twierdzi Labeo. Nie ma bowiem różnicy między purpurą i taką wełną, która wpadłszy do błota czy rynsztoka utraciła swój poprzedni kolor.

SPECIFICATIO

✦Tytus podarował Markowi grunt i wprowadził go w jego posiadanie, nie wiedząc o tym, że Marek był osobą niepoczytalną. Po upływie 2 lat Marek powróci ł do zdrowia i przekaza ł grunt mancypacyjnie Luciusowi. Czy Lucius jest właścicielem gruntu?