Post on 26-Mar-2021
Ludowe nakładnistwo Domowina
Nowinkar
Čitarjo wo našich knihach
Tola tež pola protagonistow tamnych tekstow začuwaš, kak derje je, zo něchtó připosłucha a zo so zjawnje
bilancuje. Napisanje a wozjewjenje wuprajenjow stej dalšej wažnej a wšeje česće hódnej krokaj tworjenja
indiwiduelneje a kolektiwneje serbskeje kaž tež regionalneje identity. Krawc jako chronist stawiznow
wšědneho dnja a zdobom psychoterapeut?«
Christiana Piniekowa wo knize Křesćana Krawca »Sej statok stajili«
Pjera so potajkim nichtó z třinaćoch zastupjenych awtorow a awtorkow jimał njebě, přiwšěm so z metafru
hišće cyle rozžohnować njetrjebamy. Zwobraznja dźě dohromady 17 přinoškow prěnje pjerka, kotrež móhli
něhdy k literarnym křidłam wurosć. [...] Kulojty cyłk potajkim ..., abo? Něšto tola pobrachuje, so wě, jenož
kwanćik. Wobrazy. Paternoster 7 njebě jenož literatura, to bě tež tworjace wuměłstwo. Po wšěm zdaću
jenož jónkrótna wěc. Nažel. Ale štó wě ... dźewjaty Paternoster wěsće přińdźe. A čitam-li w Paternostru
čisło 8 ..., njeje mi zatrach.«
Měrćin Wjenk wo zběrce »Paternoster 8«
Alfons Frencl by tuž posledni był, kotryž by »ně« prajił k tajkej słuchoknize. Zo njewužichu so jeho awdio-
wizuelne přednoški ani rozhłosowe featury same a jeho hłós so jenož w rozhłosowym interviewje na kóncu
jewi, za to drje budźe dobrych přičin. Čitacy dźiwadźelnik Stanisław Brankačk wutrjechi Frenclowe wašnje
pisanja, štož při někotrych suchich pasažach lochko njebě. [...] Zetkanje z Alfonsom Frenclom w słuchoknize,
kotrež dyrbi wuńć bjez woblubowanych wuměłskich fotow, wobdarja słucharja z jeho přijomnej, wubranej,
wobrazliwej rěču. A wěsće k tomu animěruje, zo sahnješ znowa raz za jeho ćišćanymi wudaćemi.«
Franc Šěn wo słuchoknize Alfonsa Frencla »Po serbskich šćežkach«
W knize, kotruž je Marka Maćijowa wudała, je pjatnaće stawizničkow dokoławokoło lěćnych prózdnin
zhromadźenych. Přewažnje młodźi awtorojo rysuja hišće młódšej generaciji wulkotne dožiwjenja lěćneho
časa. Krótkopowědančka so pak na dožiwjenja wšědneho dnja poćahuja abo kombinuja so z fantastiskim
přisłódom. Je derje, zo jewja so muscy kaž tež žónscy awtorojo. Tak sahaja dožiwjenja do wšěch móžnych
stron. A je nimale jasne, zo kóžde dźěćo něšto namaka, štož je zajimuje.«
Sabina Młynkec wo antologiji »Hura, prózdniny!«
Rěč, w kotrejž so wjele małostnikow jewi, so za dźěći derje hodźi. Cyła kniha je jasnje a zrozumliwje spisana.
[...] Tež hladajo na słowoskład nimam ničo porokować. Je na jara dobrym niwowje a dźěćom w tej starobje
wotpowěduje. Rěč je přetkana z wjele rjanymi adjektiwami. Na chribjeće knihi jewi so poručena staroba
čitarjow, a tež ja měnju, zo so kniha za dźěći wot štyrjoch lět hodźi.«
Anja Nowakowa wo knize Doris Kasper »Kuzło dejmantneje soniny«
1
Nowostka
Róža DomašcynaW času zeza časatitulna ilustracija Karl-Georg Hirsch
116 s., kruta wjazba978-3-7420-2573-9, 16,90 €wuńdźe w oktobrje 2019
Što stawa so w času zeza časa? Kajke nitki pletu so tam a sem? – Jenož jedna
runina njeje wěc Róže Domašcyneje. W swojich basnjach a krótkich tekstach
pohibuje so pře wšě płoty, doprědka a dozady, baje a basni. Wušiknje zapleće
zwučne zynki, dwu- a wjacezmyslnosće, přisłowa a bajki. Swět dźensa je
hłuboka studźeń, z kotrejež čerpa – často intuitiwnje, druhdy cyle wědomje,
preciznje, potom zaso sarkastisce, stajnje pak połna idejow a fantazije.
W nowej zběrce wěnuje so basnica znowa jej bliskim temam kaž serbskej rěči,
zničenemu krajej, nahrabnosći, zachodnosći zemje a žiwjenja a bóle hač dotal
njezwučenym wobkedźbowanjam a fantastiskim wumyslenkam w přirodźe.
We wjacorych tekstach hraje sej z rostlinami a zwěrjatami a wotkryje při basnjenju zwiski k přirodźe a moler-
stwu. Dokelž su w zběrce wjacore němske teksty, móže kedźbliwy čitar rozdźělne puće při nastaću serbskeje
a němskeje basnje přirunać. Njech so wotewri a basnicy sćěhuje!
Róža Domašcynarodźena 1951 w Sernjanach, wukubłanje jako hospodarska překupča, studij inženjero-
weje ekonomije za hórnistwo, 1985–89 studij na Literarnym instituće w Lipsku, z lěta
1990 swobodna awtorka w Budyšinje, lyrikarka, přełožerka, wudawaćelka, čłonka
Sakskeje akademije wuměłstwow, 2018 Sakske literarne myto, mnoho knihow
w serbskej a němskej rěči, bydli w Budyšinje
Čitanski wurězk
W žłobje jeho rukowza Franca
Knihi čakaja w regalach. Po alfabeće a lětach, po wužitnosći a žadnosći. Wšón čas zetkawaš w knihach, kiž so z tobu zetkaja. Jeničce knjez nad knihami wě, hdy je čas připřimnyć, zapřimnyć. Hdyž so knihi rozpušća abo rozpróša, njehodźa so narunać. Wón chce je wobchować, wuchować. Wšě. Slědźi mjez nimi za njezběhnjenymi pokładami. Za to je sej přiswojił knižny čuch. Knihi jemu dopadnu. Hišće w najzadnišim kuće antikwariata čakaja na wobjeće jeho ruki. Njekupuje knihi za regal, ale sta
ja je do regalow. Je zahrodnik knižnych wupłodow a wajch tar jich zepěranišća. Najradšo ma te ze zapiskami, z pobočnymi přispomnjenjemi. Płody, kusk rozčitane. Swědki, dokumentacije, prěnjotne wudaća z wotćišćemi porstow, ze slědami sylzow a pluwankow. Rjaduje je po alfabeće, čisłuje je. Eliksěry z kuzłarskimi hrónčkami. A hlej – spušća so na njeho, dowěrliwje chileja so jemu do horšće. Wón znaje kóždźičku drohoćinku, kóždu žadnostku z mjenom. Druhdy směš ju do ruki wzać, ju poćežkać. Skok staji wón ju wróćo, za přichodnych. Mjez stronami su wěki wjaznyli, časnik je zastał, njeje spočatka a kónca. Zo to tak wostanje, nad tym stražuje wón.
2
Nowostka
Maja Nagelkaskadykaskadenz tekstami Róže Domašcyneje a Jörga Sperlinga
200 s., mnoho wobrazow, kruta wjazba 978-3-7420-2563-0, 29,90 €
Maja Nagelowa słuša k wusahowacym serbskim wuměłčam přitomnosće. Na zakładźe wjacorych stow grafi-
kow, akwarelow a mólbow sćěhuje předležaca publikacija jeje wuwiću a wobswětla jeje tworjenje zašłych
lětdźesatkow. We wšelakich cyklusach rozestaja so rodźena Budyšanka stajnje zaso ze swojimi serbskimi
korjenjemi a wěnuje so načasnym, ale tež mytiskim temam, při čimž zabjeru žónske wobrazowe figury centralnu
rólu. We wšěm tym wotbłyšćuje so jeje filozofiske zhladowanje, hdyž so mjez druhim z wohroženjom swójskeje
eksistency přez globalne wuwića rozestaja.
Runočasnje wuda so po ličbje wobmjezowane wosebite wudaće publikacije z originalnej grafiku
Maje Nageloweje.
Maja Nagelrodźena 1959 w Budyšinje, wot lěta 1965 wopyt šule w Berlinje a Budyšinje,
wot 1977 studij na Wysokej šuli za tworjace wuměłstwo w Drježdźanach w předmjeće
molerstwo a grafika, bydli a twori w Eula pola Nossena, mnoho wustajeńcow
w tu- a wukraju, produkcija animaciskich filmow, tež filmowe produkcije a instalacije
Maja Nagelkaskadykaskadenz tekstami Róže Domašcyneje a Jörga Sperlinga
Wosebite wudaće z originalnej grafiku
200 s., mnoho wobrazow, kruta wjazba
978-3-7420-2564-7, 100,00 €
3
Nowostka
Měrana Cušcyna, Róža Domašcyna, Měrka Mětowaznaki pominaki kopolakifota: Jürgen Maćij
56 s., čornoběłe fota, kruta wjazba978-3-7420-2567-8, 9,90 €
Předležaca kniha nasta jako rezultat njewšědneho zhromadneho dźěła třoch serbskich awtorkow. W rjećazowej
basni z 39 štučkami nawjazuje kóžda z nowej štučku na předchadźacu, kotruž je druha basnica pisała. Takle
pućuja kaž podłu rjećaza po Łužicy. Zhromadny puć wjedźe je wot Budyšina a Čornoboha po dalokej holi hač do
Błótow a zaso wróćo. Přeborkana krajina, cuzy a domjacy, serbska rěč, wothłós dźěćatstwa – hłuboko sahace
přeměnjenja steja w srjedźišću jich rozmyslowanjow. Čornoběłe fota Jürgena Maćija wudospołnja teksty. Wón
je z kameru po puću był a wokomiki zapopadnył, kiž mysle a začuća rjećazoweje basnje na wuměłske wašnje
dale pletu a swójsku stawiznu powědaja. Z tutym jónkrótnym wudaćom štyrjoch wuměłcow dóstanje čitar
knihu wo njewšědnym poetiskim pućowanju do ruki.
Měrana Cušcynarodźena 1961 w Budyšinje, studij slawistiki
a pedagogiki na Lipšćanskej uniwersiće, wučerka
na Serbskim gymnaziju w Budyšinje, basnica,
přełožerka, awtorka powědkow a dźěćaceje knihi,
z lěta 2010 swobodna awtorka w Budyšinje
Měrka Mětowarodźena 1959 w Budyšinje, wukubłanje jako fachowa
dźěłaćerka za biblioteki, studij bibliotekarstwa,
bibliotekarka w Měšćanskej bibliotece w Budyšinje,
wot lěta 1992 sobudźěłaćerka marketinga w LND,
awtorka powědančkow, dźěćacych knihow a dźěća-
ceje rozhłosoweje swójby
Čitanski wurězk
w šlewjerju Hamorskeje milinarnje šepoce holanska fata morgana ludowu pěsničku wo zhubjenej wjesce hdźež Jank pod hajkom woraše dźensa turistowz płachtakami wabja a rólkače po asfalće ridruja kolesa wokoło jězora kružamosćiki do wody štapaja hdźež něhdy bjesadowachu mlokowe rampy wšědnosće a njewšědne podawki běchu spěšniše po wsy hač dźensa lětadła z mróčelemi napřemo so honja samo z božim sedleškom kotrež je wšě časy přetrało a so stajnje znowa wobara a dobywa přetož njezbožo je wšudźe popuću a chowanki su ćopłe z wuhlowym horjom a wuhlowej mzdu derje wutepjene a debjenki so swěća runja słónčnym parličkam na žołmach hdźež zespody něme ludźozwuki šumja w nurjenskich prudach pytaja sej ryby nowy schow w sćinje a wijenkach dyrbja so wuhibnyć šmjatańcy w harowacej barje
MC (Měrana Cušcyna)
4
Čitanski wurězk z knihi Benedikta Dyrlicha »Doma we wućekach 2«
Budyšin, 17. januara 2006Předsyda Domowiny Jan Nuk a jeje jednaćel Bjarnat Cyž prócujetaj so z direktorom Załožby za serbski lud Markom Suchim wo stoprocentowske přewzaće Serbskeho ludoweho ansambla a našeho nakładnistwa do wobsydstwa třěšneho zwjazka. Z nimi hrozy wospjetna wotwisnosć serbskeju institucijow wot Domowiny. Nam dźenikarjam kiwaja pak hrozne šerjenja: Budźemy znowa wustajeni censurje ze Serbskeho domu. Kaž nazhonjenja z časow NDR »wuča«, budźe wjetšina serbskich dźenikarjow z nožicami we hłowje znowa mužlować, štož sej nowa wjeršnosć w Serbach přeje. Skoro wšitcy, z kotrymiž w nakładnistwje a našej redakciji wo planach »funkcionarskeje trojki« rěču, wobhladuja plany ze Serbskeho domu jako idiotiske. Tola wjacori sobudźěłaćerjo so chětro droža, protestnu rezoluciju přećiwo wjace hač błudnej fuziji podpisać. Tajku sym ze swojim naměstnikom Alfonsom Wićazom a Axelom Arltom, sekretarom redakcije, »wulahnył«. (Wićaz a Arlt žadliwosće načolnych Serbow přewidźitaj a mje aktiwnje podpěrujetaj.)W minjenych napjatych dnjach sym přiwšěm zakónčił swoje dźěło na nowej zběrce »Stysk wyska«, w kotrejž z basnjemi swoje tuchwilne horja a wjesela zwuraznjam. Na přikład z basnju »Psyča wina«, kotruž takle wuklinčeć dam: Nichtó so njepyri: | Pawk je | Serbskemu psej | Zapřadł hubu. Hišće pak njeje tak daloko. Hišće smy wjacori Serbja, kotrymž wudobyta swoboda serbskich medijow a zjawneho, tež kritiskeho słowa na wutrobje leži a w porstach tči.
ze zapiskow
Budyšin, 25. januara 2006W Domowinje so »wari«, dokelž so z redakciju wobaram přećiwo fuziji nakładnistwa a SLA do jeničkeje institucije w nošerstwje třěšneho zwjazka. Přećiwo Wićazej, Arltej a mi w Serbskim domje někotři chětro šćuwaja a třěleja (wosebje jednaćel Bjarnat Cyž). Kaž sym zhonił, direktor załožby Marko Suchy samo wo mojim wotwołanju jako šefredaktor rozmysluje. Tute powěsće mje chětro ćěsnja, čuju so kóždy króć, hdyž nawječor swoje pisanske blido w nakładnistwje wopušću, chětro wuprahnjeny, tež zmotany. Dyrbju čuwy wobchować a so hotować na wótre rozestajenja z »kliku« serbskich funkcionarow. Bohužel Jan Nuk a mnohe čłonki a čłonojo w zwjazkowym předsydstwje Domowiny njerozumja abo prosće nochcedźa rozumić, što zjednoćenje LND a SLA »pod škitom« Domowiny woznamjenja.
ze zapiskow
4
5
Nowostka
Benedikt DyrlichDoma we wućekach 2Ze zapiskow, z listow a pojednanjow1990–2018
něhdźe 350 s., kruta wjazba ze škitnej wobalku978-3-7420-2476-3, 19,90 wuńdźe w nowembrje 2019
e-book978-3-7420-2574-6, 14,99 €
W druhej knize swojeje awtobiografiskeje twórby rysuje Benedikt Dyrlich
mězniki a etapy žiwjenja po přewróće. Prěni kapitl wopřijima lěta 1990 do 1995,
w kotrychž bě zapósłanc Sakskeho krajneho sejma. Druhi kapitl je wěnowany
dobje, w kotrejž skutkowaše jako šefredaktor Serbskich Nowin, a třeći wobsa-
huje čas po ćežkim njezbožu w lěću 2009, kiž jeho powołanske žiwjenje njejapcy
skónči. Přewrót je tež Dyrlichowe žiwjenje bytostnje přeměnił, wostał pak je jeho bojowniski duch. Hač jako
politikar, nowinar abo předsyda Zwjazka serbskich wuměłcow, njesprócniwje, druhdy tež ze zasakłej hejatosću,
je Dyrlich za přichod serbstwa a serbskeho wuměłstwa, za swobodu medijow a demokratiju w Serbach wojował
a při tym njerědko njehnadu žnjał. Kniha dokumentuje jeho žiwjenje w nowych politiskich wobstejnosćach
a jeho wid na podawki časa, zdobom je putacy zarys najmłódšich serbskich stawiznow.
Benedikt DyrlichDoma we wućekach 1Ze zapiskow, listow a pojednanjow
1964–1989
2018, 320 s., kruta wjazba ze škitnej wobalku978-3-7420-2405-3, 19,90 €e-book978-3-7420-2521-0, 14,99 €
Benedikt DyrlichLeben im Zwiespalt 1Aus Tagebüchern, Briefen und Beiträgen
1964–1989
2018, 368 s., kruta wjazba ze škitnej wobalku
978-3-7420-2519-7, 19,90 €
e-book
978-3-7420-2522-7, 14,99 €
Benedikt Dyrlichrodźeny 1950 w Nowej Wjesce, studij katolskeje teologije a dźiwadłowych wědomosćow,
dramaturg při Němsko-Serbskim ludowym dźiwadle, zapósłanc SPD w Sakskim krajnym
sejmje, 1995–2011 šefredaktor Serbskich Nowin, basnik, wudawaćel, přełožer, bydli
w Drježdźanach
6
Nowostka
A srjedźa Kaponica – Mittendrin der HahnebergHistoriske powěsće a stawiznički z wokolnych wosadowwudał a z hornjoserbšćiny přełožił Marko Grojlich
400 s., faksimile, kruta wjazba978-3-7420-2486-2, 19,90 €
Ze swojimaj čitankomaj »Pod Čornobohom – Unterm Czorneboh« a »Mjez
Křičom a Lubatu – Zwischen Lutherberg und Löbauer Wasser« je wudawaćel
Marko Grojlich wjele čitarjow docpěł, předewšěm we wopisanych kónčinach,
w kotrychž so serbskosć bohužel pozhubja. Tute kónčiny pak změja dale hłuboke
serbske korjenje, kotrež knize Serbam kaž Němcam, wosebje němskim potomnikam serbskich wulkich dźědow
a wowkow, spřistupnjatej. W swoje třećej čitance wěnuje so Grojlich kónčinam ewangelskich wosadow Rakecy,
Njeswačidło a Minakał-Łupoj. Znowa je wubrał kopicu zajimawych přinoškow ze starych serbskich nowin
a wurězki ze serbskeje literatury wo wšědnym žiwjenju a njewšědnych podawkach. Přez cyłe dwurěčna kniha
rysuje na zabawne wašnje žiwy wobraz wo žiwjenju na wsy w druhej połojcy 19. a prěnich lětdźesatkach
20. lětstotka. Snadź tón abo tamny w njej njenadźicy na pozabyteho prjedownika storči.
Marko Grojlichrodźeny 1948 w Bukecach, studij weterinarneje mediciny, praktiski skótny lěkar na ranju
a dołhim ranju wokrjesa Budyšin a redaktor Serbskeho rozhłosa (1990-2011), awtor,
přełožer a wudawaćel, bydli w Bukecach
Dźěłaćer Jurij Hajnka z Łahowa ma 15 mk. płaćić abo 5 dnjow aresta wotsedźeć, dokelž je wón swoju žonu, na kotruž bě wón dla jeje mandźelskeje njeswěry roznjemdrjeny, jenož z košlu a nócnej jaku zwoblěkanu za štrykom, wokoło jejneho žiwota zwjazanym, po wsy wodźił a ze słowami, pohóršenje wubudźacymi, powšitkowny měr kazył. (Serbske Nowiny 7.1.1882)
Druhdy je za čłowjeka hižo jara bolostne, hdyž sebi hubu wopari, tola hišće wjele hórje je, hdyž sebi něchtó městno wopari, z kotrymž je wowka kwasny dźeń na stole sedźała. Zańdźeny tydźeń běše włóžne, jěre wjedro, duž chcyše sebi w Rakecach
jedna słužobna dźowka tónle dźěl trochu zwuwohrěwać. Pod kótłom so runje woda za skót warić poča; składnosć holca wuži a so na kotołowe wěko sydny, hdźež so tak dušnje wotdeleka hrěješe. Tola prjedy hač so dohlada, njezbožo so přisnowa. Nadobo so wěko złama a holca z poł zadkom do kropa padźe. Ćežko woparjenu dyrbjachu ju do jejneje domizny we Wysokej dowjezć. – Kaž je słyšeć, woparjeny dźěl zaso žije, tola na kotoł so holca njebudźe w přichodźe wjace sydać. (Serbske Nowiny 24.12.1908)
Čitanski wurězk
7
Nowostka
Trudla MalinkowaSerbske pomnikiPřewodnik po wopomnišćach
280 s., mnoho wobrazow, 2 karće, kruta wjazba978-3-7420-2430-5, 19,90 €
»Přewodnik po serbskich wopomnišćach« je přiručka kóždemu, kiž so za serbske
stawizny zajimuje a po puću na tón abo tamny pomnik abo pomjatnu taflu
storči, wo kotrymž by rady wjace zhonił. Tež za slědźerjow, chronistow
a w šulskej wučbje je předležaca kniha wažny kompendij.
Nawjazujo na knihu »Serbske pomniki« Jurja Młynka z lěta 1965 je Trudla Malinkowa tójšto zajimaweho koło-
wokoło tutych pomnikow, taflow a bustow zezběrała. Wona wěnuje so stawiznam a wuhotowanju kóždeho
wopomnišća, předstaji skrótka počesćenu wosobu abo poda informacije k podawkej, na kotrež wone dopomi-
na. Nimo toho naspomni dalše serbske wosebitosće w bliskej wokolinje. Mnoho wobrazow skulojći informa-
tiwnu publikaciju.
Trudla Malinkowarodźena 1955 w Budyšinje, wědomostna sobudźěłaćerka při Serbskim instituće w Budyšinje,
zamołwita redaktorka časopisa ewangelskich Serbow »Pomhaj Bóh«, dźěła na polu
zwěsćenja a hladanja serbskich kulturnych pomnikow, wěcne knihi k serbskim kulturnym
stawiznam a serbskemu wupućowanju do zamórskich krajow
Achim BrankačkIntendant wjesołych serbskich wobličowŽiwjenski wobraz Jana Krawca (1902–1986)
2008, 208 s., fotografije, kruta wjazba978-3-7420-2102-1, 6,90 €
Njewšědna wosobina serbskich kulturnych stawiznow so z předležacej knihu
serbskemu čitarstwu zbliži: Jan Krawc (1902–1986). Muzisce nadarjeny hólc
z Chelnjanskeje pjekarnje kubłaše so na šulach w Radworju, Budyšinje a w Praze,
doniž so cyle z nutřkowneje zahoritosće a potrěbnosće, ale spočatnje přećiwo
woli nana, dźiwadźelenju njepřiwobroći. W prěnich lětach skutkowaše Jan Krawc
daloko preč wot Serbow. Po nawróće z wójnskeje jatby po Druhej swětowej
wójnje do Łužicy da so z połnej paru do serbskeho kulturneho dźěła. Wujimki
z nowin, listy a dźiwadłowe podłožki swědča wo powójnskej zahoritosći Krawca
za wšo serbske a wosebje za dźiwadło, kotrehož wuwiće je wusko z jeho woso-
binu zwjazane. Njezataji pak so tež tragika Krawcoweho wotchada ze Serbow,
kiž bě sćěh ideologiskeho wumjetowanja. Fota a dokumenty skulojća wobraz wo
tutym přewšo nadarjenym prěnim serbskim intendanće.
8
Nowostka
Z Lipicy do holeWobrazy a powěsće z dawnych časowzestajiłoj Michał Anders a Pětr Lipič
184 s., mnoho wobrazow, kruta wjazba978-3-7420-2435-0, 19,90 €
Što je Chróšćanska baba Hilža Dórnikowa 1793 w Jědlicach činić měła? Kak je
tomu dóšło, zo buchu na kwasu kwasarkam židźane banty rozrězane? Što je
princesna Mathilda składnostnje wopyta w Njebjelčicach 1899 činiła? Abo kajki
běše załoženski swjedźeń Kulowskeho Bratrowstwa?
Historiske wobrazy a pohladnicy z 19. a prěnjeje połojcy 20. lětstotka a přinoški z nowinow a časopisow
samsneje doby skića dohlad do žiwjenskich poměrow našich prjedownikow, kiž su dźensa nimale poza-
byte. Michał Anders a Pětr Lipič staj je za kónčinu, kotraž podsteješe prawnisce klóštrej Marijina hwězda,
do spodobneho cyłka zestajiłoj a sposrědkujetaj žiwy zaćišć wo ludowej architekturje, wšědnym dźěle na
polu, wurjadnych swjedźenjach a zahubnych podawkach. Při tym měritaj so wot Wotrowa do Kulowa a
wot Chrósćic do Njebjelčic, pućujo po jednotliwych wsach a čerpajo z bohatych regionalnych stawiznow.
Čitanski wurězk
Žeńtwa ze zadźěwkamiPjeć lět staj hromadźe chodźiłoj Wotrowčanka Kata Wornaćec a Mikławš Jězorka z Jawory. Před dwěmaj swědkomaj je wón jej mandźelstwo slubił. Tež mały Mikławš je so jimaj hižo narodźił a bu 15. januara 1714 w Chrósćicach wot kapłana Jurja Wałdy křćeny. Nawoženja pak počasu wot kwasa ničo wjace wědźeć njechaše, byrnjež je Katcyny nan 400 tolerjow wěno připrajił. Rozmjerzana njewjesta so pisomnje wobroći na abatisu klóštra Marijina hwězda. Prosy hnadnu knjeni, zo by sej Mikławša kazała a jemu porjadnje do swědomja rěčała. Zdobom jej pisa w třistronskim lisće, zo by jeho na chwilu do jastwa tyknyła, dokelž strach ćeknjenja wobsteji. Z łaćonskimi słowami tam
steji: Mikławš je »de fuga suspectus«. List je wězo prawiznik pisał a Kata jenož podpisała. Tehdy so mnozy młodźi mužojo njelubym wěcam wuwinychu z tym, zo so k wojakam podachu. Sakski wjerch a pólski kral Awgust Sylny trjebaše přeco wojakow a tuž je zakoń wudał, zo je kóždy nawabjeny młody muž wote wšeho swobodny. Mikławš pak tomule spytowanju njepodležeše. Mjez wojowanjom a žeńtwu so tola rozsudźi za swoju Katu. Kuraža młodeje žony je so wupłaćiła. Lěto po tutym podawku staj so ženiłoj. A mały Mikławš bu přez to legitimowane dźěćo, kaž je Chróšćan farar w křćenskej knize zapisał.Michał Anders po zapiskach z archiwa klóštra Marijina hwězda
99
CD 150 lět • Serbska klawěrna hudźba 150 lět • Serbska klawěrna muzika 150 Jahre • Sorbische KlaviermusikHeidemarie Wiesner (klawěr), Waltraut Elvers (wiola)wudała Załožba za serbski lud 2019, cyłkowny čas 63:34 min.13,90 €
Zynkonošak předstaja serbsku klawěrnu hudźbu wot spočatkow srjedź 19. lětstotka hač do přitomnosće.
Na zakładźe wubranych twórbow serbskich komponistow wjacorych generacijow nastanje cyłkowny wobraz,
kiž přehlad wo wuwiću zmóžni.
CD Za čěskimi horamiSpěwy Łužiskich Serbow Pίsně Lužických Srbů Sorbische Lieder aus der Lausitzwudałoj Chrástecká muzika z. s., Załožba za serbski lud2018, cyłkowny čas: 55:07 min.
9,10 €
Čěska kapała Lidová muzika z Chrástu, kotraž je mjeztym tež we Łužicy znata, pěstuje na swojich wustupach hižo
dlěši čas tež serbski repertoire. Nětko hodźi so jich interpretacija starodawnych ludowych spěwow tež na CD
sćěhować! Skupina je rjad serbskich pěsnjow z ludowědnych zběrkow wuběrała a k nowemu žiwjenju zbudźiła.
Zajimawje aranžowane wobdźěłanja posrědkuja radosć a zrudobu – emocije, kotrež běchu něhdy njeznaći awtorojo
pěsnjow do hudźby spletli. Lubosć, hrubosć, šibałosć – žiwjenje we wšěch swojich fasetach!
CD Mi róžička je zakćěła Ein Röslein ist mir erblühtŠćěpan Nowak, Counterowy tenor/altus spěwa serbske ludowe spěwy Stephan Noack, Countertenor/Altus singt sorbische Volksliederwudała Załožba za serbski lud 2017, cyłkowny čas 63:34 min.
14,90 €
Předležaca CD je njewšědna. Předstaja nam serbske ludowe spěwy w interpretaciji altusa Šćěpana Nowaka. Altus,
kotremuž so tež counterowy tenor narjeknje, je modifikowany wysoki muski hłós, tworjeny z pomocu wosebiteje
techniki. Šćěpan Nowak je jenički w Serbach, kiž tute połoženje hłosa wobknježi. Wjetšinu tu wubranych ludowych
spěwow znaje z časa swojeho dźěćatstwa. Mnohe z nich so tež hižo natočichu, při tym lědma pak solistisce
z přewodom klawěra, jako duet abo a capella. Wulki dźěl melodijow měješe so do wysokeho hłosa altusa přenjesć.
10
Nowostka • za słuchopisak BOOKii
Swět wokoło nasWobrazowy słownikWudawaćel: Domowina – Rěčny centrum WITAJawtorka: Daniela Heelemanowa, ilustrowała Gudrun Lenz
wot 5 lět128 s., mnoho barbnych wobrazow, kruta wjazba978-3-7420-2526-5, 24,90 €wuńdźe w oktobrje 2019
Z dźěćimi Tadejom, Leńku a Benom podadźa so młodźi čitarjo na 90 bohaće ilustrowanych stronach na
pućowanje po swojim swěće. Temy su wusko na žiwjenkim wobswěće dźěći wusměrjene.
Nimo zwučeneho wužiwanja jako wobrazowy słownik hodźi so kniha ze słuchopisakom BOOKii
wužiwać. Dótknje-li so dźěćo z nim wobraza, zaklinči prawe pomjenowanje ilustrowaneho słowa
a přidatna sada. We wulkich bohaće ilustrowanych wobrazach nadeńdźe na wubranych městnach
přidatnje małe dialogi, zwuki a spěwy.
Wobrazowy słownik hodźi so za maćernorěčne dźěći runje tak kaž za serbšćinu wuknjacych a rozšěrja
tak jich słowoskład a wědu na zabawne wašnje.
Madlena Nasticcyna
Što tam łazy, běha, lěta
ilustrowała Gudrun Lenz
Prěnja serbska kniha za pěstowarske dźěći ze słuchanskim
dožiwjenjom! Podaj so do swěta zwěrjatow a naposkaj sej,
kak zwěrjata »rěča« a štučki klinča.
wot 3 lět, 2. nakład 2018, za słuchopisak BOOKii, 10 s.,
barbne ilustracije, twjerdy papjerc
978-3-7420-2494-7, 8,90 €
10
Zbožowne wokomiki
16
darik dóstać
mój najlubši tykanc jěsć
so měrić dać
słódkosće chłóšćić
z mamu so pleńčić
swěčki wuduć
z papu cychnować
do basenka skočić
sej budu twarić
stawizničku předčitanu dóstać
micku majkać
Dźěćaca stwa
bajkowa kniha awtko wobrazowa knižka frunčel měrkapuzzle poster regal pleńčatka pisanske blido
barik
modelowa železnica
bul
legoklocki
burski statok
kulkowa čara
rěbl
kulki
dwuposchodowe łožo
kašćik z hrajkami
drjewjane klocki čumpaty konik hrajna deska hrajne klocki kóstka kartowa hra klanka klankacy domčk klankacy wozyčk comic
23
22
BOOKii ći štučki předčita.
www.domowina-verlag.de
www.bookii.de
11
Nowostka • za słuchopisak BOOKii
Martin StiefenhoferKak na času je?z němčiny přełožiła Maria R.-Šołćinailustrowała Sonia Dilg
wot 3 lět14 s., barbne ilustracije, twjerdy papjerc978-3-7420-2578-4, 14,95 € wuńdźe w oktobrje 2019
stikery za natočenje
Narodninski postrow, bajku, spěw abo baseń móžeš sej cyle lochko ze słuchopisakom BOOKijom sam nahrawać, na stikerach składować, je něhdźe nalěpić a sej je kóždy čas znowa naposkać.
120 stikerow za natočenje, 4,95 €
Znaješ hižo časnik? Wjerć čerwjenej pokazowakaj wulkeho časnika a hladaj, što
Tom a Ida ze swojim psyčkom Linusom w běhu dnja wšitko dožiwja. Stłóč
z BOOKii-pisakom na wšelake městna w knize a słuchaj jednorje, što ći powě-
dataj abo z kim sej hrajkataj. Pohladaj, što w pěstowarni z přećelemi dožiwitaj. Što činitaj popołdnju a hdy dźetaj
do łoža? Abo sy snadź mudra liška? Potom zahraj sej zajimawu hru, kotraž so na kóždej stronje knihi chowa. Pytaj
za časnikami, pakuj swoju tobołku abo pomhaj dźěsćomaj při zrumowanju. Při kóždym dótknjenju z pisakom
wočakuja će zajimawe a rjane překwapjenki. Z pomocu knihi a BOOKii-pisaka zrozumiš cyle lochce časnik a jeho
natwar, zeznaješ kołoběh časa a z tym wotběh dnja. Daj sej lubić a dźiwaj na šibałeho psyčka Linusa!
11
Twój digitalny słuchopisak, kiž serbsce rěči!
Móžeš sej słuchopisak a stikery na www.bookii.de skazać,
dóstanješ je w Smolerjec kniharni w Budyšinje abo woprašej
so tam, hdźež su serbske dźěćace knihi na předań.
121212
Nowostka
Dorothea ŠołćinaJank a Majka w njebjesachilustrowała Friederike Ablang
wot 4 lět60 s., barbne ilustracije, kruta wjazba978-3-7420-2592-0, 9,90 €wuńdźe w oktobrje 2019
Na torhošću wosrjedź stareho města je dźeń do patoržicy wulki tohuwabohu. A Jank a Majka chcetaj pódla być!
Chcetaj kaž druhe dźěći z hoberskim kołom sobu jěć, kotrež je wjetše hač hodowna jědla a z kotrehož cyłe město
přewidźiš. Ale kak to, hdyž nimataj pjenjezy? Staršej dyrbitaj lutować a jězba je droha. Móhłoj sebi dźěsći něšto
zasłužić? Z čim pak? Najprjedy chcetej so kulkować, čerstwy sněh jeju přejara wabi. A koho to skulkujetej? Njeje
to rumpodich?
Dorothea Šołćina je za dźěći napjatu hodownu stawiznu napisała. Kak so dwójnikomaj Jankej a Majce poradźi,
bjez zastupneho lisćika z kołom sobu jěć, što so při tym njewočakowaneho stanje a štó jimaj pomha, móža sej
dźěći wot 4 lět předčitać dać, wjetše dźěći pak same čitać.
Dorothea Šołćinarodźena 1953, je wotrostła w Kanecach, studij slawistiki w Lipsku, redaktorka a lektorka
w LND, dramaturgowka w Němsko-Serbskim ludowym dźiwadle, dźensa swobodna
spisowaćelka a basnica, přełožowarka, wudawaćelka a lektorka w Budyšinje
Čitanski wurězk
»Što nětko, Majka?«, so Jank strachoćiwje praša. »Nan je rjekł, zo njesměmoj hač do ćmy wostać. Wón budźe naju pytać.« Sněh je mjeztym přestał padać a hwěžki na njebju su so zaswěćili. »Mi je zyma«, žałosći Jank.»Mi je tež zyma«, praji Majka a sej tohorunja žaneje rady njewě. »By derje było, hdy by nan naju pytał. Hewak dyrbimoj tu wutrać, snano hač do jutřišeho«, Majka wótře přemysluje a při tej mysli ju hrózba woběhuje. »Njemóžemoj tu nihdźe dele zalězć, wšo je hładke.« A wona słyši, kak jej wutroba pukota.Jank je so zaso posydnył, na deski čołmika. Pytnje hnydom, zo tu tak wětřik njehwizda. »Tu smój kusk škitanaj, pój sydń so tež
dele!«, namjetuje Majce a hlada do čorneho njebja, na kotrymž so hwěžki zybola. »Ja sym tež hłódny ...«, Jank mjelčo praji, wědźo zo tu horjeka ničo k wječeri njedawa. Majka so na to tež sydnje. »Njemysli na twój žołdk, to ći njepomha«, wona radźi. »Dyrbimoj so radšo mjez sobu wohrěwać, pój bliže!«, Majka rjeknje. Kaž w kuluchu sedźitaj bratr a sotra cyle blisko, hłowje na ramjeni stulenej. Kruće wobjimujo so dźeržitaj a čujetaj ćopłotu druheho. Wonka pak je ćicho a ćišinko.
12
131313
Marja Krawcec, Marhata CyžecKnjez Mróz a knjeni Zyma titul ilustrowała Martha-Luise Gubigčita Gerat Hendrichspěwaja dźěći Ralbičanskeje šule
wot 4 lětCD, 48 min 978-3-7420-2593-7, 10,00 €wuńdźe w oktobrje 2019
»Hej, wy tołste mróčele, sněh nam skónčnje přinjesće! Sněhaki tu hižo steja; ale nihdźe, nihdźe sněha.« Zymski
čas je tola krasny, wosebje za dźěći a wosebje, hdyž je so dosć sněha našło. Wo sněh a zymu starataj so lěto wob
lěto knjez Mróz a knjeni Zyma. Tam horjeka na najwjetšej mróčeli Zymtawzk steji jeju sněhowa mašina a zhro-
madnje wjerćitaj wulku wjertawu tak dołho, doniž njeje wšón kraj z běłej pychu wodźěty. Potom šwiknjetaj so na
bobsněžnik a smalitaj na zemju. Tam dźě chcetaj z palčikami po rumpodicha jěć a pozdźišo při wobradźenju pódla
być. Ale dźe da to scyła? W ćopłej stwě tola knjez Mróz a knjeni Zyma ničo pytać nimataj, abo?
1990 na tačeli a kaseće wušła powědka ze 14 spěwami je hižo njeličomne dźěći zawjeseliła. Nětko wuńdźe na CD,
kotrejž je zešiwk ze spěwnymi tekstami připołoženy.
Marja Krawcec (1948–2014)rodźena we Worklecach, studij na Serbskim wučerskim wustawje w Budy šinje,
wučerka w Ralbicach, studij na Literarnym instituće »Johannes R. Becher«
w Lipsku, swobodna sobudźěłaćerka při Serbskim rozhłosu, basnica, awtorka
dźěćacych powědkow a dźěćaceje rozhłosoweje swójby
Marhata Cyžec-Korjeńkowarodźena 1952, studij hudźby a germanistiki w Lipsku, wučerka w Ralbicach,
komponistka serbskich dźěćacych spěwow, baladow a pop-songow, awtorka
wučbnicow hudźby a recensentka, spěwarka, 41 lět nawodnica chóra Serbskeje
wyšeje šule Ralbicy, wuměłska nawodnica Serbskeje folklorneje skupiny »Sprje-
wjan« a »Hostakec trójki«
Hura, prózdniny! • słuchoknihaWuběr powědkow z knihi »Hura, prózdniny!«
čitataj Gabriela Marija Šmajdźina
a Stanisław Brankačk
režija Jan Bělk
titul ilustrowała Cleo-Petra Kurze
wot 8 lět2018, cyłkowna dołhosć 117 min
2 CDji 978-3-7420-2505-0, 12,00 €
Hodownikowanje • słuchoknihaPowědki a basnje za dźěći, z hodownej hudźbu
zestajiła Ingrid Juršikowa
čitaja Lisa Čornakowa, Stanisław Brankačk
a Marian Bulank
režija Blanka Funcyna
titul ilustrowała Jutta Mirtschin
wot 8 lět2015, cyłkowna dołhosć 78 min.
CD 978-3-7420-2333-9, 10,00 €
14 1414
Nowostka
Sven NordqvistFindus a hara z honačompřełožiła Diana Šołćina
wot 4 lět32 s., barbne ilustracije, kruta wjazba978-3-7420-2479-4, 12,90 €
Znajeće wy Findusa? To je kocor, kotryž bydli pola starca Petterssona. Findus je
wušikny worakawc na wšěch polach a ma swoje krute městno na dworje. Te tež
nochce spušćić, jako Pettersson rjaneho dnja noweho wobydlerja – honača –
sobu domoj přinjese. Kokoše su na blaku tak zahorjene a zalubowane, zo wšitko
stejo a ležo wostaja. Naraz wjerći so wšitko wokoło honača a nichtó nima Findusa wjac zańč. Wšitcy chwala sej
honačowe spěwanje, Findusej wot toho »škrěčenja« skoro wuši wotpadnu. Wot zažneho ranja hač do pózdnjeho
wječora to nětk takle dźe. Findus dyrbi jednać a wumysli sebi lesć. Hač ma z njej wuspěch a hač na dworje zaso
měr zaćehnje, to najlěpje sami čitaće.
Z pjera znateho šwedskeho awtora Svena Nordqvista powěda so dźěćom w předšulskej starobje zajimawa
a lóštna stawiznička znateho kocora Findusa.
Sven Nordqvistrodźeny 1946 w Helsingborg/Šwedska, architekt a docent za architekturu w Lund,
ilustrator plakatow a póštowych kartow, prěnje myto we wubědźowanju wo
najrjeńšu dźěćacu knihu, z toho časa dźěła jako awtor a ilustrator za dźěćace knihi,
je w Němskej a Šwedskej jedyn z najwoblubowanišich awtorow na tutym polu
Zdeněk Miler/Eduard Petiška
Knoćik a jeho awtko
z čěšćiny přełožiła Judith Wjenkec
wot 4 lět2016, 64 s., barbne ilustracije, kruta wjazba
978-3-7420-2388-9, 11,90 €
Nataša TanskáPuf a Mufpřełožiłoj Lora Kowarjowa, Ingrid Juršikowa
ilustracije Helena Zmatlíková
wot 5 lět2000, 48 s., barbne ilustracije, kruta wjazba
978-3-7420-1853-3, 4,90 €
15
Nowostka
Marcin SzczygielskiDźiwadło njewidźomnych dźěćiz pólšćiny přełožił Jan Měškanktitulna ilustracija Jana Große
wot 11 lětněhdźe 268 s., kruta wjazba978-3-7420-2542-5, 14,90 €wuńdźe w oktobrje 2019
10lětny Michał je při wobchadnym njezbožu swojeju staršeju zhubił. Wobrazli-
wje powěda wón wo swojim žiwjenju w dźěsćowni, wo stysku za maćerku
a nanom, wo nadźiji, zo nowu swójbu namaka, wo přećelu, kotryž so rjaneho
dnja naraz zhubi. Jako jeho najlubša kubłarka krótko po tym druhdźe dźěło
nańdźe, je to za Michała dalši šok, kotryž njemóže přewinyć. Přesydli so do
druheje, mjeńšeje dźěsćownje, w kotrejž ma prěni raz swójsku stwu. Chwilu
pozdźišo zaćehnje tam 14lětna Sylwia, pječa ze sławneje swójby dźiwadźelni kow
pochadźaca, a natyknje wšěch ze swojej dźiwadłowej euforiju. Dźěći pytnu, zo
móža na jewišću cyle hinaše być hač we woprawdźitosći. Ze swojim planowa-
nym předstajenjom pak budźa kedźbnosć policije.
Marcin Szczygielski je putacu stawiznu syroty wušiknje do historisce wuznamneho časa Solidarnosće
w 1980tych lětach w Pólskej zapołožił.
Marcin Szczygielskirodźeny 1972 we Waršawje, pólski spisowaćel, žurnalist a grafikar, awtor satiriskich
romanow a dźiwadłowych kruchow za dorosćenych kaž tež dźěćacych a młodźinskich
romanow, jeho knihi su so do němskeje, ruskeje, španiskeje, jendźelskeje, čěskeje
a ukrainskeje rěče přełožili a wón dósta mnoho narodnych a mjezynarodnych
wuznamjenjenjow
15
Jasminka Petrović Lěćo za započatkarjowze serbišćiny přełožiła Lubina Hajduk-Veljkovićowa
ilustrował Dobrosav Bob Živković
wot 11 lět
2017, 144 s., kruta wjazba
978-3-7420-2463-3, 14,90 €
»Tak sćehnje ja-powědarka pozitiwny rezimej z dowola: Je wjesoła,
zo je wowcynu sotru a dalokich přiwuznych zeznała. Jej so wuwědomi,
kak wažny je swójbny cyłk, kotry wuznam ma pěstowanje poćahow
a zhromadnosće. Dajće so překwapić: Stawizna ma dobry, byrnjež
zrudny wukónc.«
Sabina Młynkec
16
Moja Łužica • Meine Lausitz • Mója Łužyca 2020nasćěnowy kalenderfotografije Wolfang Wittchen
dwutydźenski kalender ze 27 łopjenami a titulnym wobrazom 24 x 34 cm, spiralna wjazba978-3-7420-2557-9, 12,00 €
Ze swojej kameru přewodźa Wolfgang Wittchen počasy a swjedźenje po cyłej
Łužicy a zapopadnje začućiwe wokomiki. Tak móža so čitarjo aktualneho kalen-
dra z dźěćimi z Hrańcy na lodźe smykać, wowčerja z Rowneho přewodźeć, so po
starym měsće w Choćebuzu wuchodźować abo hród w Starej Darbni wopytać.
Tež lubowarjam idyliskich krajinowych wobrazow so tójšto skića. Woni móža
křiže na Ralbičanskim kěrchowje w zymskej pyše wobdźiwać, za winowymi
pjenkami při Rańskim jězorje hladać, sej nazymsku pychu při Čornicy blisko
Mučowa lubić dać abo historiski młyn w Pomorcach pola Bukec wopytać. Přehladne wuhotowanje protyki skića
nimo toho dosć městna za wosobinske zapiski.
Wšědne hesłaOchranowskeje bratrowskeje wosady na lěto 2020zhromadne wudaće ze Serbskim
ewangelskim towarstwom
zestajał Hinc Šołta
116 s., brošura978-3-7420-2565-4, 2,50 €
W lěće 1731 wuńdźe w Ochranowskej bratrowskej wosadźe prěni raz knižka
z hesłami za cyłe lěto. Wona poda za kóždy dźeń lěta hrono z Noweho a ze Stareho
Zakonja. Lětsa wuńdu Ochranowske hesła 290. raz w ćišćanej formje. 290 lět su
tute jadriwe bibliske słowa dźeń wote dnja ludźi přewodźeli a jim trošt a pomoc
poskićeli. Dźensa njejsu wone dawno jenož w Bratrowskej wosadźe rozšěrjene.
Čitaja so mjeztym we wjace hač 50 rěčach. Loni je prěni raz delnjoserbske wudaće
wušło. Tak zwjazuje knižka z hesłami kóždy dźeń čitacu wosadu po wšěm swěće.
Tež »Wšědne hesła« w serbskej rěči změja mały jubilej. Dwacety raz podadźa
so wone na puć do wosadow. Wjele lět je so Hinc Šołta swěru wo zestajenje a
přełožk starał, zo by tónle přewodnik swój puć do serbskich křesćanskich swójbow
namakał.
17
Nowostka
Serbska protyka 2020redakcija Pětr Šołta
160 s., mnoho barbnych wobrazow a ilustracijow, brošura978-3-7420-2556-2, 8,00 €
Wosrjedź Łužicy ležace Njeswačidło je mnoho slědow w stawiznach zawostajiło.
Tuž bě na času so wjesce bliže wěnować. Handrij Wirth rozestaja so ze stawiz-
nami Njeswačidła, Arnd Lehmann předstaja tamniši Domizniski muzej, Lubina
Malinkowa wobswětla žiwjenje tule spomóžnje skutkowaceho Jurja Mjenja
a Franc Šěn wopisuje basniske spočatki rodźeneho Njeswačana Jana Hajncy.
Ale tež druhich awtorow je redaktor Pětr Šołta do pisanja pohonjować móhł.
Tak rozprawja Toni Bruk wo swojej wuprawje k Molisanskim Słowjenjam
w Italskej, pisa Šćěpan Ričel wo šibjeńcach a wotprawišćach w Hornjej Łužicy, wěnuje so Měrćin Ptasiński
pólskim přiwěrkam a zbliži nam Andreas Kirschke sławnu Łazowsku cyrkej. A štóž chce w dźensnišim hektiskim
času něšto za sebje a swoje ćěło činić, njech so zhromadnje z Janu Wierickowej w yoga wuspyta.
Nowostka
Gramatiske tabulkiza wučbu serbšćiny
wudawaćel: Domowina – Zwjazk Łužiskich Serbow z.t.,
Rěčny centrum WITAJ
ca. 200 str., kruta wjazba978-3-7420-2525-8, 19,90 €wuńdźe w decembrje 2019
Kniha je w prěnim rjedźe přiručka do ruki šulerkow a šulerjow sekundarneho schodźenka. Tu namakaja
w sydom kapitlach gramatiske tabulki za wšitke wažne wobłuki hornjoserbskeje morfologije. Wobsahi,
kotrež orientuja so po žadanjach wučbneho plana serbšćiny za wyše šule a gymnazij, su za praktiske
nałožowanje didaktisce spřihotowane. Tak měli tabulki a přehlady z wjele rěčnymi přikładami k tomu
słužić, sej rěčne prawidła wuwědomić a njewěstosće wotstronić. Pokiwy a dodatne wujasnjenja njech
pomhaja, typiskim zmylkam zadźěwać.
Z pomocu alfabetiskeho registra přikładowych słowow a z pomocu słownička gramatiskich fachowych
zapřijećow je móžno, so spěšnje orientować a samostatnje dźěłać.
Gramatiske tabulki a přehlady zmóžnjeja wuknjacym a wšitkim, kiž so ze serbskej rěču zaběraja, swoje
gramatiske znajomosće skrućować, systematizować a rozšěrjeć.
18
Nowostka
Arnošt MukaStatistik der Lausitzer Sorbenwudał a přełožił Robert Lorenc
něhdźe 530 s., 1 sfałdujomna karta, kruta wjazba978-3-7420-2587-6, 34,00 €wuńdźe w oktobrje 2019
W lětach 1884 do 1886 wuda Arnošt Muka jedyn z najwuznamnišich tekstow
serbskeje publicistiki – »Statistiku łužiskich Serbow«. To leži w prěnim rjedźe
na jeho materialu k ličbje hornjo- a delnjoserbskeje ludnosće na kóncu 19. lět-
stotka. Tola kniha je wjele wjace hač prosta statistika. Ze swojimi wobšěrnymi
wopiso wanjemi wsow, ze swojimi rěčnopolitiskimi hódnoćenjemi a namołwami
je wona fascinowace žórło za ludowědnika, stawiznarja a sociologu runje tak kaž wjesneho chronista abo na
lokalnych stawiznach zajimowaneho. Zdobom płaći statistika hač do dźensnišeho jako referenca, hdyž dźe wo
dwurěčnu Łužicu ze serbskeje perspektiwy na proze k industrijowej dobje.
Zo by so Mukowe dźěło němskej wědomostnej a powšitkownej zjawnosći we Łužicy a zwonka lěpje přistupniło,
je etnologa Robert Lorenc twórbu přełožił a kritisce hódnoćace předsłowo dodał. K lěpšej orientaciji w knize je
nowy zapis městnosćow přidaty kaž tež Arnošta Mukowa barbna karta k tehdyšemu serbskemu sydlenskemu
rumej.
Arnošt Muka (1854–1932)rodźeny we Wulkim Wosyku, serbski etnograf,
rěčewědnik a załožer sorabistiki, organizator serb-
skeho narodneho žiwjenja, wjelelětny časopisowy
redaktor, awtor wuznamnych rěčewědomostnych
publikacijow, mj. dr. k delnjoserbskej leksice
a gramatice
Robert Lorencrodźeny 1977 w Budyšinje, studowaše europsku
etnologiju, bohemistiku a psychologiju w Berlinje,
Brnje a Praze, promocija, wědomostny sobudźěłaćer
w Serbskim instituće w Budyšinje, swobodny awtor,
kurator a etnologa, fotograf, bydli we Wuježku
Nowostka • reprint
Gotthold Schwela/Bogumił ŠwjelaDie Flurnamen des Kreises CottbusStronine mjenja Chóśobuskego wobcerjenja
580 s., 1 připołožena karta wokrjesa Choćebuz w starych hranicach, brošura978-3-7420-2589-0, 29,90 €
Předležaca kniha je reprint žiwjenskeho dźěła Bogumiła Šwjele, kiž nima
jenož za teoretikarjow a rěčewědnikow abo regionalnych historikarjow wulku
hódnotu. Tež praktikarjam słuži jako wulce wužitna přiručka. Šwjela bě so
za ležownostnymi mjenami na kóždym městnje wokrjesa wosobinsce a
husto samo wjace króć wobhonił a nimo toho wulku ličbu pisomnych žórłow
přeslědźił: recesy, karty, zapisy wotnajerjow, cyrkwinske knihi, lokalne
łopjena, domiznowědne spisy. Ležownostne mjena rjadowaše Šwjela po
gmejnach. Nimo trěbnych registrow wobjima zakładne dźěło pojednanje
k tworjenju słowow delnjoserbskich ležownostnych mjenow.
»Šwjelowa zběrka je nimo toho kaž tajki dobry roman a přewodnik po wo-
kolinje. Čitanje zbudźi lóšt na domjace kónčiny, na swoju wjesku. Wokolina
stanje so naraz wjelestronska, je žiwa a połna podawiznow, ma swoju dušu.«
Z předsłowa Gregora Wieczoreka
19
Nowostka
Reformation und EthnizitätSorben, Letten, Esten im 16. und 17. Jahrhundertwudali Susanne Hozyna, Madlena Malinkec, Friedrich Pollack
Spisy Serbskeho instituta 67něhdźe 400 s., brošura978-3-7420-2588-3, 29,90 €wuńdźe w decembrje 2019
Reformacija wobwliwowaše sylnje teologiske kaž tež towaršnostne wuwiće
w cyłej Europje. Pačenje cyrkwje a wuwiće nowych křesćanskich konfesijow
woznamjenješe tež za mjeńše ludy hłuboku cezuru a wjedźeše k sylnym social -
nym a kulturnym změnam. Předležacy konferencny zběrnik wěnuje so na
přikładźe Serbow we Łužicy a Letow a Estow w Livlandźe
w 16. a 17. lětstotku dołhodobnym wuskutkam reformacije a wutworjenja konfesijow na nabožny a žiwjenski
wobswět małych ludow. Cyłkownje 15 přinoškow ze stawizniskich, kulturnych, literarnych a rěčnych wědo-
mosćow přepytuje na jednym boku łamki a dołhodobne wuwića w zwisku z reformaciju, praša pak so na tam-
nym boku tež za kontinuitami wot před- do poreformaciskeho časa.
Dale wobswětluje so wuwiće na literarnym a rěčnym polu, konfesiona-
lizacija ludoweje kultury kaž tež wuměłstwo a architektura.
Fünf JahrhundertePjeć lětstotkow Die Sorben und die ReformationSerbja a reformacija
2017, 188 s., mnoho wobrazow, kruta wjazba978-3-7420-2364-3, 19,90 €
»Prěni raz předstajeja so tu na zakładźe mnohich přinoškow wu-
skutki reformacije w serbskej a němskej rěči. Publikacija wabi
z wjele fotami-reprodukcijemi , kotrež so přewodźeja z pregnant-
nje wujasnjowacymi připiskami. Hižo tute skića při přelistowanju
wažne informacije wo wosobach, pisomnych dokładach, měst no-
sćach, twarjenjach abo mólbach w zwisku z wuskutkami reforma-
cije w Serbach. A wone wabja do dokładneho čitanja přinoškow
dźesać awtorow, w kotrychž so recipientej tójšto zajimawych fak-
tow, powědkow a zwiskow wo łužiskich stawiznach wotkrywa.«
Měrana Cušcyna
InternationaleKonferenz des Sor-bischen Instituts und derBaltischen HistorischenKommission Bautzen23.–25.11. 2017
Mjezynarodna konferencaSerbskeho instituta aBaltiskeje historiskeje komisije Budyšin 23.–25.11. 2017
Reim
ann
· Chr
isto
ph G
abrie
l Fab
riciu
s, D
euts
ch u
nd W
endi
sche
s N
iede
r-Lau
sitz
isch
es
Gebe
t- un
d Ge
sang
buch
, 172
3, O
LB G
örlit
z/SL
UB D
resd
en, S
ign.
Th
IX 1
49
Reformation und Ethnizität Sorben, Letten und Esten im 16. und 17. Jahrhundert
Reformacija a etniskosć Serbja, Letojo a Estojo w 16. a 17. lětstotku
Gefördert durch · spěchowanje wot
20
Nowostka
Wobrazy krajiny. Podobe pokrajine. Bilder einer Landschaft. Wobraze krajiny. Přechod. Prehod. Übergang. Pśechod 03wudali Koroška galerija likovnih umetnosti, Muzej moderneho wuměłstwa Korutanskeje, Załožba za serbski lud
160 s., mnoho barbnych wobrazow, brošura978-3-7420-2560-9, 15,00 €
»Krajiny stanu so z nošakom energije a jich zwobraznjenja, krajinowe wobrazy, z nošerjom
idejow«, pisa korutansko-słowjenski wuměłc Karl Vouk w swojim předsłowje k zhromad-
nemu kulturnemu projektej Załožby za serbski lud z korutanskimi, słowjenskimi a serb-
skimi muzejemi a literarnymi domami a wot nich nominowanymi wuměłcami.
Kniha k 3-regionowemu projektej wobsahuje nimo krajinowych wobrazow wuměłstwowe
recensije, eseje a literarne přinoški w němskej, słowjenskej kaž tež hornjo- a delnjoserbskej
rěči.
Nowostka
St. Michael BautzenKirche • Gemeinde • DörferFestschrift zum vierhundertjährigen Gemeindejubiläum1619–2019wudał Jan Malink
276 s., kruta wjazba, mnoho wobrazow978-3-7420-2559-3, 19,90 €
Składnostnje 400lětneho jubileja připokazanja Michałskeje cyrkwje ewangelskim Serbam
Budyšina a wokolnych wsow rysuje předležaca publikacija jeje wotměnjawe stawizny.
Při tym wěnuja so wšelacy awtorojo twarskim stawiznam, wuwiću wosady a jeje duchow-
nym prudam. Nimo toho předstaja so wšitke 34 k wosadźe słušace wsy. Wosebje putace
su dopomnjenki Jana Awgusta Kaplera a Jana Křižana na jeju dźěćatstwo, při čimž je jasnje
pytnyć, zo je serbšćina we wosadźe hač do 20. lětstotka postajowaca a wodźaca była.
K prěnjemu razej spřistupnja so rozprawa fararja Rudolfa Langi wo kóncu wójny 1945
a wo z tym zwjazanych bojach w Budyšinje. Reprezentatiwny wuběr reprodukcijow
wuměłskich mólbow bohaće ilustrowanu knihu wudospołnja.
20
21
w hornjoserbskej rěči płaćizna w €Budar, Sym měła tajki strach 12,90Budar, Tež ja mějach zbožo 9,90Čornakec, Łójerjo sonow 14,90Cušcyna/Domašcyna/Mětowa, znaki pominaki kopolaki 9,90Delenkowa, Po měsće z Alenu 8,90Domašcyna, My na AGRA 6,90Domašcyna, Pobate bobate 7,90Domašcyna, Štož ći wětřik z ruki wěje 8,90Domašcyna, W času zeza časa 16,90 Dyrlich, Doma we wućekach 1 19,90Dyrlich, Doma we wućekach 2 19,90Dyrlich, Zlět zelenych wuchačkow 9,90Frencl, Za hunami mjeza 19,90 Gernhäuser, Mój wulki wobrazowy słownik zwěrjata 9,90 Hajduk-Veljkovićowa, Módre buny 16,90Hodownikowanje 16,90Hura, prózdniny! 16,90 Kasper, Kuzło dejmantneje soniny 5,90 Knebel, Hdźe statok mój 12,90Koch, Golo a Logo – Nětko je Abezinka fuk 12,90Koch, Wětrnik na třěše 12,90 Koch, Zabych ći něšto rjec 12,90Krawc, Jejdyrko 9,90 Krawc, Paradiz 18,90Krawc, Sej statok stajili 19,90Lorenc, Zymny kut 16,90Lukaš, Warimy z Tomašom 14,90Malinkowa, Serbske pomniki 19,90Měškank/Cyžec-Korjeńkowa, Marka, Janko, pójtaj won! 16,90Mětowa, Komplot na ptačim kwasu 12,90Mětowa, Lizka wjaza kózlika 8,90Mlóče 16,90Nawka, Kubło pod worješinu 9,90 Nordqvist, Findus a hara z honačom 12,90Nowak-Njechorński, Mišter Krabat dušny serbski kuzłar 8,90 Paška, Dyrdomdeje na wsy 8,90Paška, Nowe dyrdomdeje na wsy 8,90Paternoster 8 8,90Petiška, Knoćik a jeho awtko 11,90Petrović, Lěćo za započatkarjow 14,90Rota, Delany 14,90Sanža, Wuzwol sej swoje powołanje 12,90Serbska protyka 2020 8,00Serbske ludowe bajki 12,90Serbske powěsće 9,90Skala, Stary Šymko 7,90Smolina, Gramatiske tabulki 19,90Šołćina, Jank a Majka w njebjesach 9,90Šołćina, Kupjel połna rybičkow 9,90 Szczygielski, Dźiwadło njewidźomnych dźěći 14,90Tanska, Puf a Muf 4,90Völkel, Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče 19,90Wjenk, Stary dom 7,90Wšědne hesła na lěto 2020 2,50Z Lipicy do hole 19,90Zornjatka na puću 12,90
w delnjoserbskej rěčiBasnikarska kjarmuša (z CD) 16,90Bóže słowo na kuždy źeń 2020 2,50Čornakec, Kak su wroblik Frido a jogo pśijaśele do Afriki leśeś kśěli 5,90Dolna Łužyca spiwa 9,90Hanoch, Wjasele na zwěrjetkach 8,90Hanoch, Wjasele we pśiroźe 8,90Hanuš, Wósłonki mójogo žywjenja 9,90
Skazanska lisćinaTute a dalše knihi, słuchoknihi a CDje, tež z druhich nakładnistwow, móžeće sej w Smolerjec kniharni skazać a kupić. Prašejće so tež tam, hdźež su naše knihi na předań.Změny płaćiznow a programa su móžne.Informujće so tež na www.domowina-verlag.de
Kaiserowa, Ducy pó domowni 9,90Kempter, Móje nejlubše wulicowańka wó zwěrjetkach 8,90Kempter, Móje nejlubše wulicowańka ze źiśownje 8,90Koch, Kšet Knut a bur Žur 8,90Libo, Bóśon z Mósta 9,90Lukaš, Warimy z Tomašom 14,90Mičerlichowa, Njaboga nymfa 7,90Nordqvist, Findus a kokot – spiwarik 12,90Nowak, Pisaŕ běch wót młodych lět 16,90Nowak-Njechorński, Mejstaŕ Krabat dušny serbski guslowaŕ 8,90 Petiška, Kšetk a jogo awtko 11,90Rostliny 12,90Sanža, Wubjeŕ se swójo pówołanje 12,90Serbska pratyja 2020 8,00Zwěrjeta 14,90
we wjacorych rěčachA srjedźa Kaponica • Mittendrin der Hahneberg 19,90Fünf Jahrhunderte. Pjeć lětstotkow 19,90Kubašec/Malinkowa, Row w serbskej holi • Das Grab in der Heide • Grób w łużyckiej kniei 7,90Lětopis 2019, 1 + 2 20,00Lorenc, Der zweiseitige Beitrag • Wěsty dwustronski přinošk 19,90Mjez Křičom a Lubatu • Zwischen Lutherberg und Löbauer Wasser 16,90Moja Łužica • Meine Lausitz • Mója Łužyca 2020 12,00Muka, Wörterbuch der niederwendischen Sprache und ihrer Dialekte • Słownik dolnoserbskeje rěcy a jeje narěcow 60,00Nagel, kaskady kaskaden 29,90Nagel, kaskady kaskaden (Wosebite wudaće) 100,00Scholze/Schön, Jakub Bart Ćišinski 24,90Schuster-Šewc, Historisch-etymologisches Wörterbuch der ober- und niedersorbischen Sprache (zešiwki 1–24, registry) 80,00Schwela/Šwjela, Die Flurnamen des Kreises Cottbus/ Stronine mjenja Chóśobuskego wobcerjenja 29,90St. Michael Bautzen 19,90Wobrazy krajiny. Podobe pokrajine. Bilder einer Landschaft. Wobraze krajiny. 15,00Wotmolowane • Mit Licht gemalt 19,90Wótmolówane • Mit Licht gemalt 19,90
w němskej rěčiBrězan, Die Schwarze Mühle 9,90 Brězan, Krabat oder Die Verwandlung der Welt 19,90 Bruk, Vogelhochzeit • Ptači kwas 12,90Čornakec, Kleine sorbische Ostereierfibel 8,90Das goldene Gut 18,90Dyrlich, Leben im Zwiespalt 1 19,90Förster, Verschwundene Dörfer im Lausitzer Braunkohlenrevier 26,90Frenzel, Osterreiten 5,90 Jacobs, Der Sorbische Volkstanz in Geschichten und Diskursen 26,90Koch, Der Kirschbaum 16,90Koch, Windrad auf dem Dach 14,90Koschmal, Der Dichter – Kito Lorenc – dazwischen 24,90Kunze, Kurze Geschichte der Sorben 8,90Lorenz, Schlesische Metamorphosen 29,90Mahling, Um der Wenden Seelenheyl hochverdient – Reichsgraf Friedrich Caspar von Gersdorf 29,90Malinkowa, Marja Kubašec – Maria Kubasch 16,90Malinkowa, Ufer der Hoffnung 16,90 Meškank, Sorben im Blick der Staatssicherheit 29,90
Muka, Statistik der Lausitzer Sorben 34,00Reformation und Ethnizität. Sorben, Letten, Esten im 16. und 17. Jahrhundert 29,90Sagen aus Heide und Spreewald 9,90Sagen der Lausitz 9,90Scholze, Jurij Brězan. Leben und Werk 19,90Sorbisches Kulturlexikon 49,00 Knihi za słuchopisak BOOKiiNasticcyna, Što tam łazy, běha, lěta 8,90 Stiefenhofer/Dilg, Kak na času je? 14,95Swět wokoło nas 24,90
Słuchoknihi a zynkonošakiBrězan, Naša družča šnóra CD 10,00Budar, Cowboy Tom abo dyrdomdej ze zaka CD 10,00Budar, Ja, kocor Stani CD 12,00Čornakec, Wroblik Frido a jeho přećeljo CD 10,00Frencl, Po serbskich šćežkach CD 10,00Hejsa, hody du CD 10,00Hodowne překwapjenki CD 10,00Hodownikowanje CD 10,00Hura, prózdniny! CD 12,00Ja sym mała Sněženka CD 10,00Koch, Knot Knut a honač Bobi CD 10,00Kratochvíl, Šwintuchaj CD 15,00 Krawcec/Cyžec-Korjeńkowa, Knjez Mróz a knjeni Zyma CD 10,00Lorenc, Versuch über uns/Pospyt wo nas CD 20,00Lorenc-Zalěski, Kupa zabytych CD 20,00Młynkowa, Nóc w šuli CD 9,90Mi róžička je zakćěła CD 14,90Serbsce lochko 1/Sorbisch leicht 1 CD 10,00Serbsce lochko 2/Sorbisch leicht 2 CD 12,00Serbske ludowe bajki CD 10,00Witkojc, Gaž wětšyk dujo CD 10,00Wjesni šibałcy CD 10,00Wornar, Naš dźěd a ja CD 10,00Za čěskimi horami CD 9,10
AppDolna Łužyca spiwa 2,99Towaršny spěwnik hłowny pakćik 3,99update-pakćik 1,99
Serbske e-bookiČornakec, Łójerjo sonow 9,99 Dyrlich, Doma we wućekach 1 14,99Dyrlich, Doma we wućekach 2 14,99Frencl, Mój serbski słownik 9,99Hajduk-Veljkovićowa, Módre buny 12,99Hajduk-Veljkovićowa, Za wšě pady přećelki! 9,99Hanuš, Wósłonki mójogo žywjenja (delnjoserbsce) 6,99 Kaiserowa, Ducy pó domowni (delnjoserbsce) 6,99Koch, Honač Bobi so złobi 6,90Koch, Wětrnik na třěše 9,99Krawc, Paradiz 9,99Mětowa, Komplot na ptačim kwasu 9,99Mičerlichowa, Njaboga nymfa (delnjoserbsce) 5,99Mičerlichowa, Mortwa w grobli 6,40Mlóče 12,99Nowak, Pisaŕ běch wót młodych lět (delnjoserbsce) 11,99 Rota, Z kameru a pisakom po Delanach 9,99Wjenk, Stary dom 4,99Wjeńka, Wjelki jědu 11,90
Dalše słuchoknihi a e-booki w serbskej a němskej rěči dóstanjeće w našim internetowym wobchodźe na www.domowina-verlag.de. Tam wam tež MP3-downloady poskićamy.
22
Ludowe nakładnistwo DomowinaSukelnska/Tuchmacherstr. 2702625 Budyšin/Bautzentel. (0 35 91) 57 70faks (0 35 91) 57 72 43e-mail: geschaeftsfuehrung@domowina-verlag.dewww.domowina-verlag.de
Smolerjec kniharnjatel. (0 35 91) 57 72 88faks (0 35 91) 57 72 89 e-mail: buchhandlung@domowina-verlag.deWotewrjenske časy wot póndźele do pjatka 10.00 hodź. do 18.00 hodź.
Wonkowna słužba za Hornju Łužicu:Marian Korjeńk, tel. (0 35 91) 57 72 88, Koreng@domowina-verlag.de
Wonkowna słužba za Delnju Łužicu:Heiko Lobert, tel. 01 72/7 90 32 67, Heiko.Lobert@nowycasnik.de
© Domowina-Verlag GmbH Ludowe nakładnistwo DomowinaBudyšin 2019Spěchowane wot Załožby za serbski lud, kotraž dóstawa lětnje přiražki z dawkowych srědkow na zakładźe hospodarskich planow Němskeho zwjazkoweho sejma, Krajneho sejma Braniborskeje a Sakskeho krajneho sejma.Redakciski kónc: julij 2019Fota: Archiw LND (12, 18), Maćij Bulank (5, 13), Alexander Lagergren (14), Jürgen Maćij (3, 6, 7), priwatne (1, 2, 13, 15, 18)Wuhotowanje: Isa BryccynaĆisć: Gustav Winter Druckerei und Verlagsgesellschaft mbH
www.domowina-verlag.de
25. l
iter
arna
ker
muš
a Z knižnej premjeru Serbskeje protyki 2020!
25. literarna kermušaLudoweho nakładnistwa Domowina
sobotu, dnja 21. septembra 2019, 16.30 hodź., we »Wosobnej korčmje« w Njeswačidle započatk programa: 17.00 hodź. zastup: 3,00 €
čitaja Róža Domašcyna, Marko Grojlich a Pětr Šołta spěwa Chor Židźino gastronomiske zastaranje z małej wječernej kartu z nowymi knihami a bjesadu
Na kermušne literarne žně přeprošuje Was wutrobnje
Ludowe nakładnistwo Domowina