Ludowe nakładnistwo Domowina

Nowinkar

Čitarjo wo našich knihach

Tola tež pola protagonistow tamnych tekstow začuwaš, kak derje je, zo něchtó připosłucha a zo so zjawnje

bilancuje. Napisanje a wozjewjenje wuprajenjow stej dalšej wažnej a wšeje česće hódnej krokaj tworjenja

indiwiduelneje a kolektiwneje serbskeje kaž tež regionalneje identity. Krawc jako chronist stawiznow

wšědneho dnja a zdobom psychoterapeut?«

Christiana Piniekowa wo knize Křesćana Krawca »Sej statok stajili«

Pjera so potajkim nichtó z třinaćoch zastupjenych awtorow a awtorkow jimał njebě, přiwšěm so z metafru

hišće cyle rozžohnować njetrjebamy. Zwobraznja dźě dohromady 17 přinoškow prěnje pjerka, kotrež móhli

něhdy k literarnym křidłam wurosć. [...] Kulojty cyłk potajkim ..., abo? Něšto tola pobrachuje, so wě, jenož

kwanćik. Wobrazy. Paternoster 7 njebě jenož literatura, to bě tež tworjace wuměłstwo. Po wšěm zdaću

jenož jónkrótna wěc. Nažel. Ale štó wě ... dźewjaty Paternoster wěsće přińdźe. A čitam-li w Paternostru

čisło 8 ..., njeje mi zatrach.«

Měrćin Wjenk wo zběrce »Paternoster 8«

Alfons Frencl by tuž posledni był, kotryž by »ně« prajił k tajkej słuchoknize. Zo njewužichu so jeho awdio-

wizuelne přednoški ani rozhłosowe featury same a jeho hłós so jenož w rozhłosowym interviewje na kóncu

jewi, za to drje budźe dobrych přičin. Čitacy dźiwadźelnik Stanisław Brankačk wutrjechi Frenclowe wašnje

pisanja, štož při někotrych suchich pasažach lochko njebě. [...] Zetkanje z Alfonsom Frenclom w słuchoknize,

kotrež dyrbi wuńć bjez woblubowanych wuměłskich fotow, wobdarja słucharja z jeho přijomnej, wubranej,

wobrazliwej rěču. A wěsće k tomu animěruje, zo sahnješ znowa raz za jeho ćišćanymi wudaćemi.«

Franc Šěn wo słuchoknize Alfonsa Frencla »Po serbskich šćežkach«

W knize, kotruž je Marka Maćijowa wudała, je pjatnaće stawizničkow dokoławokoło lěćnych prózdnin

zhromadźenych. Přewažnje młodźi awtorojo rysuja hišće młódšej generaciji wulkotne dožiwjenja lěćneho

časa. Krótkopowědančka so pak na dožiwjenja wšědneho dnja poćahuja abo kombinuja so z fantastiskim

přisłódom. Je derje, zo jewja so muscy kaž tež žónscy awtorojo. Tak sahaja dožiwjenja do wšěch móžnych

stron. A je nimale jasne, zo kóžde dźěćo něšto namaka, štož je zajimuje.«

Sabina Młynkec wo antologiji »Hura, prózdniny!«

Rěč, w kotrejž so wjele małostnikow jewi, so za dźěći derje hodźi. Cyła kniha je jasnje a zrozumliwje spisana.

[...] Tež hladajo na słowoskład nimam ničo porokować. Je na jara dobrym niwowje a dźěćom w tej starobje

wotpowěduje. Rěč je přetkana z wjele rjanymi adjektiwami. Na chribjeće knihi jewi so poručena staroba

čitarjow, a tež ja měnju, zo so kniha za dźěći wot štyrjoch lět hodźi.«

Anja Nowakowa wo knize Doris Kasper »Kuzło dejmantneje soniny«

1

Nowostka

Róža DomašcynaW času zeza časatitulna ilustracija Karl-Georg Hirsch

116 s., kruta wjazba978-3-7420-2573-9, 16,90 €wuńdźe w oktobrje 2019

Što stawa so w času zeza časa? Kajke nitki pletu so tam a sem? – Jenož jedna

runina njeje wěc Róže Domašcyneje. W swojich basnjach a krótkich tekstach

pohibuje so pře wšě płoty, doprědka a dozady, baje a basni. Wušiknje zapleće

zwučne zynki, dwu- a wjacezmyslnosće, přisłowa a bajki. Swět dźensa je

hłuboka studźeń, z kotrejež čerpa – často intuitiwnje, druhdy cyle wědomje,

preciznje, potom zaso sarkastisce, stajnje pak połna idejow a fantazije.

W nowej zběrce wěnuje so basnica znowa jej bliskim temam kaž serbskej rěči,

zničenemu krajej, nahrabnosći, zachodnosći zemje a žiwjenja a bóle hač dotal

njezwučenym wobkedźbowanjam a fantastiskim wumyslenkam w přirodźe.

We wjacorych tekstach hraje sej z rostlinami a zwěrjatami a wotkryje při basnjenju zwiski k přirodźe a moler-

stwu. Dokelž su w zběrce wjacore němske teksty, móže kedźbliwy čitar rozdźělne puće při nastaću serbskeje

a němskeje basnje přirunać. Njech so wotewri a basnicy sćěhuje!

Róža Domašcynarodźena 1951 w Sernjanach, wukubłanje jako hospodarska překupča, studij inženjero-

weje ekonomije za hórnistwo, 1985–89 studij na Literarnym instituće w Lipsku, z lěta

1990 swobodna awtorka w Budyšinje, lyrikarka, přełožerka, wudawaćelka, čłonka

Sakskeje akademije wuměłstwow, 2018 Sakske literarne myto, mnoho knihow

w serbskej a němskej rěči, bydli w Budyšinje

Čitanski wurězk

W žłobje jeho rukowza Franca

Knihi čakaja w regalach. Po alfabeće a lětach, po wužitnosći a žadnosći. Wšón čas zetkawaš w knihach, kiž so z tobu zetkaja. Jeničce knjez nad knihami wě, hdy je čas připřimnyć, zapřimnyć. Hdyž so knihi rozpušća abo rozpróša, njehodźa so narunać. Wón chce je wobchować, wuchować. Wšě. Slědźi mjez nimi za njezběhnjenymi pokładami. Za to je sej přiswojił knižny čuch. Knihi jemu dopadnu. Hišće w najzadnišim kuće antikwariata čakaja na wobjeće jeho ruki. Njekupuje knihi za regal, ale sta­

ja je do regalow. Je zahrodnik knižnych wupłodow a wajch tar jich zepěranišća. Najradšo ma te ze zapiskami, z pobočnymi přispomnjenjemi. Płody, kusk rozčitane. Swědki, dokumenta­cije, prěnjotne wudaća z wotćišćemi porstow, ze slědami syl­zow a pluwankow. Rjaduje je po alfabeće, čisłuje je. Eliksěry z kuzłarskimi hrónčkami. A hlej – spušća so na njeho, dowěrli­wje chileja so jemu do horšće. Wón znaje kóždźičku drohoćinku, kóždu žadnostku z mjenom. Druhdy směš ju do ruki wzać, ju poćežkać. Skok staji wón ju wróćo, za přichodnych. Mjez strona­mi su wěki wjaznyli, časnik je zastał, njeje spočatka a kónca. Zo to tak wostanje, nad tym stražuje wón.

2

Nowostka

Maja Nagelkaskadykaskadenz tekstami Róže Domašcyneje a Jörga Sperlinga

200 s., mnoho wobrazow, kruta wjazba 978-3-7420-2563-0, 29,90 €

Maja Nagelowa słuša k wusahowacym serbskim wuměłčam přitomnosće. Na zakładźe wjacorych stow grafi-

kow, akwarelow a mólbow sćěhuje předležaca publikacija jeje wuwiću a wobswětla jeje tworjenje zašłych

lětdźesatkow. We wšelakich cyklusach rozestaja so rodźena Budyšanka stajnje zaso ze swojimi serbskimi

korjenjemi a wěnuje so načasnym, ale tež mytiskim temam, při čimž zabjeru žónske wobrazowe figury centralnu

rólu. We wšěm tym wotbłyšćuje so jeje filozofiske zhladowanje, hdyž so mjez druhim z wohroženjom swójskeje

eksistency přez globalne wuwića rozestaja.

Runočasnje wuda so po ličbje wobmjezowane wosebite wudaće publikacije z originalnej grafiku

Maje Nageloweje.

Maja Nagelrodźena 1959 w Budyšinje, wot lěta 1965 wopyt šule w Berlinje a Budyšinje,

wot 1977 studij na Wysokej šuli za tworjace wuměłstwo w Drježdźanach w předmjeće

molerstwo a grafika, bydli a twori w Eula pola Nossena, mnoho wustajeńcow

w tu- a wukraju, produkcija animaciskich filmow, tež filmowe produkcije a instalacije

Maja Nagelkaskadykaskadenz tekstami Róže Domašcyneje a Jörga Sperlinga

Wosebite wudaće z originalnej grafiku

200 s., mnoho wobrazow, kruta wjazba

978-3-7420-2564-7, 100,00 €

3

Nowostka

Měrana Cušcyna, Róža Domašcyna, Měrka Mětowaznaki pominaki kopolakifota: Jürgen Maćij

56 s., čornoběłe fota, kruta wjazba978-3-7420-2567-8, 9,90 €

Předležaca kniha nasta jako rezultat njewšědneho zhromadneho dźěła třoch serbskich awtorkow. W rjećazowej

basni z 39 štučkami nawjazuje kóžda z nowej štučku na předchadźacu, kotruž je druha basnica pisała. Takle

pućuja kaž podłu rjećaza po Łužicy. Zhromadny puć wjedźe je wot Budyšina a Čornoboha po dalokej holi hač do

Błótow a zaso wróćo. Přeborkana krajina, cuzy a domjacy, serbska rěč, wothłós dźěćatstwa – hłuboko sahace

přeměnjenja steja w srjedźišću jich rozmyslowanjow. Čornoběłe fota Jürgena Maćija wudospołnja teksty. Wón

je z kameru po puću był a wokomiki zapopadnył, kiž mysle a začuća rjećazoweje basnje na wuměłske wašnje

dale pletu a swójsku stawiznu powědaja. Z tutym jónkrótnym wudaćom štyrjoch wuměłcow dóstanje čitar

knihu wo njewšědnym poetiskim pućowanju do ruki.

Měrana Cušcynarodźena 1961 w Budyšinje, studij slawistiki

a pedagogiki na Lipšćanskej uniwersiće, wučerka

na Serbskim gymnaziju w Budyšinje, basnica,

přełožerka, awtorka powědkow a dźěćaceje knihi,

z lěta 2010 swobodna awtorka w Budyšinje

Měrka Mětowarodźena 1959 w Budyšinje, wukubłanje jako fachowa

dźěłaćerka za biblioteki, studij bibliotekarstwa,

bibliotekarka w Měšćanskej bibliotece w Budyšinje,

wot lěta 1992 sobudźěłaćerka marketinga w LND,

awtorka powědančkow, dźěćacych knihow a dźěća-

ceje rozhłosoweje swójby

Čitanski wurězk

w šlewjerju Hamorskeje milinarnje šepoce holanska fata morgana ludowu pěsničku wo zhubjenej wjesce hdźež Jank pod hajkom woraše dźensa turistowz płachtakami wabja a rólkače po asfalće ridruja kolesa wokoło jězora kružamosćiki do wody štapaja hdźež něhdy bjesadowachu mlokowe rampy wšědnosće a njewšědne podawki běchu spěšniše po wsy hač dźensa lětadła z mróčelemi napřemo so honja samo z božim sedleškom kotrež je wšě časy přetrało a so stajnje znowa wobara a dobywa přetož njezbožo je wšudźe popuću a chowanki su ćopłe z wuhlowym horjom a wuhlowej mzdu derje wutepjene a debjenki so swěća runja słónčnym parličkam na žołmach hdźež zespody něme ludźozwuki šumja w nurjenskich prudach pytaja sej ryby nowy schow w sćinje a wijenkach dyrbja so wuhibnyć šmjatańcy w harowacej barje

MC (Měrana Cušcyna)

4

Čitanski wurězk z knihi Benedikta Dyrlicha »Doma we wućekach 2«

Budyšin, 17. januara 2006Předsyda Domowiny Jan Nuk a jeje jednaćel Bjarnat Cyž prócujetaj so z direktorom Załožby za serbski lud Markom Suchim wo stoprocentowske přewzaće Serbskeho lu­doweho ansambla a našeho nakładnistwa do wobsydstwa třěšneho zwjazka. Z nimi hrozy wospjetna wotwisnosć serbskeju institucijow wot Domowiny. Nam dźenikarjam kiwaja pak hrozne šerjenja: Budźemy znowa wustajeni censurje ze Serbskeho domu. Kaž nazhonjenja z časow NDR »wuča«, budźe wjetšina serbskich dźenikarjow z noži­cami we hłowje znowa mužlować, štož sej nowa wjeršnosć w Serbach přeje. Skoro wšitcy, z kotrymiž w nakładnistwje a našej redakciji wo planach »funkcio­narskeje trojki« rěču, wobhladuja plany ze Serbskeho domu jako idiotiske. Tola wja­cori sobudźěłaćerjo so chětro droža, protestnu rezoluciju přećiwo wjace hač błudnej fuziji podpisać. Tajku sym ze swojim naměstnikom Alfonsom Wićazom a Axelom Arltom, sekretarom redakcije, »wulahnył«. (Wićaz a Arlt žadliwosće načolnych Ser­bow přewidźitaj a mje aktiwnje podpěrujetaj.)W minjenych napjatych dnjach sym přiwšěm zakónčił swoje dźěło na nowej zběrce »Stysk wyska«, w kotrejž z basnjemi swoje tuchwilne horja a wjesela zwuraznjam. Na přikład z basnju »Psyča wina«, kotruž takle wuklinčeć dam: Nichtó so njepyri: | Pawk je | Serbskemu psej | Zapřadł hubu. Hišće pak njeje tak daloko. Hišće smy wjacori Serbja, kotrymž wudobyta swoboda serbskich medijow a zjawneho, tež kritiskeho słowa na wutrobje leži a w porstach tči.

ze zapiskow

Budyšin, 25. januara 2006W Domowinje so »wari«, dokelž so z redakciju wobaram přećiwo fuziji nakładnistwa a SLA do jeničkeje institucije w nošerstwje třěšneho zwjazka. Přećiwo Wićazej, Arl­tej a mi w Serbskim domje někotři chětro šćuwaja a třěleja (wosebje jednaćel Bjarnat Cyž). Kaž sym zhonił, direktor załožby Marko Suchy samo wo mojim wotwołanju jako šefredaktor rozmysluje. Tute powěsće mje chětro ćěsnja, čuju so kóždy króć, hdyž nawječor swoje pisans­ke blido w nakładnistwje wopušću, chětro wuprahnjeny, tež zmotany. Dyrbju čuwy wobchować a so hotować na wótre rozestajenja z »kliku« serbskich funkcionarow. Bohužel Jan Nuk a mnohe čłonki a čłonojo w zwjazkowym předsydstwje Domowiny njerozumja abo prosće nochcedźa rozumić, što zjednoćenje LND a SLA »pod škitom« Domowiny woznamjenja.

ze zapiskow

4

5

Nowostka

Benedikt DyrlichDoma we wućekach 2Ze zapiskow, z listow a pojednanjow1990–2018

něhdźe 350 s., kruta wjazba ze škitnej wobalku978-3-7420-2476-3, 19,90 wuńdźe w nowembrje 2019

e-book978-3-7420-2574-6, 14,99 €

W druhej knize swojeje awtobiografiskeje twórby rysuje Benedikt Dyrlich

mězniki a etapy žiwjenja po přewróće. Prěni kapitl wopřijima lěta 1990 do 1995,

w kotrychž bě zapósłanc Sakskeho krajneho sejma. Druhi kapitl je wěnowany

dobje, w kotrejž skutkowaše jako šefredaktor Serbskich Nowin, a třeći wobsa-

huje čas po ćežkim njezbožu w lěću 2009, kiž jeho powołanske žiwjenje njejapcy

skónči. Přewrót je tež Dyrlichowe žiwjenje bytostnje přeměnił, wostał pak je jeho bojowniski duch. Hač jako

politikar, nowinar abo předsyda Zwjazka serbskich wuměłcow, njesprócniwje, druhdy tež ze zasakłej hejatosću,

je Dyrlich za přichod serbstwa a serbskeho wuměłstwa, za swobodu medijow a demokratiju w Serbach wojował

a při tym njerědko njehnadu žnjał. Kniha dokumentuje jeho žiwjenje w nowych politiskich wobstejnosćach

a jeho wid na podawki časa, zdobom je putacy zarys najmłódšich serbskich stawiznow.

Benedikt DyrlichDoma we wućekach 1Ze zapiskow, listow a pojednanjow

1964–1989

2018, 320 s., kruta wjazba ze škitnej wobalku978-3-7420-2405-3, 19,90 €e-book978-3-7420-2521-0, 14,99 €

Benedikt DyrlichLeben im Zwiespalt 1Aus Tagebüchern, Briefen und Beiträgen

1964–1989

2018, 368 s., kruta wjazba ze škitnej wobalku

978-3-7420-2519-7, 19,90 €

e-book

978-3-7420-2522-7, 14,99 €

Benedikt Dyrlichrodźeny 1950 w Nowej Wjesce, studij katolskeje teologije a dźiwadłowych wědomosćow,

dramaturg při Němsko-Serbskim ludowym dźiwadle, zapósłanc SPD w Sakskim krajnym

sejmje, 1995–2011 šefredaktor Serbskich Nowin, basnik, wudawaćel, přełožer, bydli

w Drježdźanach

6

Nowostka

A srjedźa Kaponica – Mittendrin der HahnebergHistoriske powěsće a stawiznički z wokolnych wosadowwudał a z hornjoserbšćiny přełožił Marko Grojlich

400 s., faksimile, kruta wjazba978-3-7420-2486-2, 19,90 €

Ze swojimaj čitankomaj »Pod Čornobohom – Unterm Czorneboh« a »Mjez

Křičom a Lubatu – Zwischen Lutherberg und Löbauer Wasser« je wudawaćel

Marko Grojlich wjele čitarjow docpěł, předewšěm we wopisanych kónčinach,

w kotrychž so serbskosć bohužel pozhubja. Tute kónčiny pak změja dale hłuboke

serbske korjenje, kotrež knize Serbam kaž Němcam, wosebje němskim potomnikam serbskich wulkich dźědow

a wowkow, spřistupnjatej. W swoje třećej čitance wěnuje so Grojlich kónčinam ewangelskich wosadow Rakecy,

Njeswačidło a Minakał-Łupoj. Znowa je wubrał kopicu zajimawych přinoškow ze starych serbskich nowin

a wurězki ze serbskeje literatury wo wšědnym žiwjenju a njewšědnych podawkach. Přez cyłe dwurěčna kniha

rysuje na zabawne wašnje žiwy wobraz wo žiwjenju na wsy w druhej połojcy 19. a prěnich lětdźesatkach

20. lětstotka. Snadź tón abo tamny w njej njenadźicy na pozabyteho prjedownika storči.

Marko Grojlichrodźeny 1948 w Bukecach, studij weterinarneje mediciny, praktiski skótny lěkar na ranju

a dołhim ranju wokrjesa Budyšin a redaktor Serbskeho rozhłosa (1990-2011), awtor,

přełožer a wudawaćel, bydli w Bukecach

Dźěłaćer Jurij Hajnka z Łahowa ma 15 mk. płaćić abo 5 dnjow aresta wotsedźeć, dokelž je wón swoju žonu, na kotruž bě wón dla jeje mandźelskeje njeswěry roznjemdrjeny, jenož z košlu a nóc­nej jaku zwoblěkanu za štrykom, wokoło jejneho žiwota zwja­zanym, po wsy wodźił a ze słowami, pohóršenje wubudźacymi, powšitkowny měr kazył. (Serbske Nowiny 7.1.1882)

Druhdy je za čłowjeka hižo jara bolostne, hdyž sebi hubu wo­pari, tola hišće wjele hórje je, hdyž sebi něchtó městno wopari, z kotrymž je wowka kwasny dźeń na stole sedźała. Zańdźeny tydźeń běše włóžne, jěre wjedro, duž chcyše sebi w Rakecach

jedna słužobna dźowka tónle dźěl trochu zwuwohrěwać. Pod kótłom so runje woda za skót warić poča; składnosć holca wuži a so na kotołowe wěko sydny, hdźež so tak dušnje wotdeleka hrěješe. Tola prjedy hač so dohlada, njezbožo so přisnowa. Nadobo so wěko złama a holca z poł zadkom do kropa padźe. Ćežko woparjenu dyrbjachu ju do jejneje domizny we Wysokej dowjezć. – Kaž je słyšeć, woparjeny dźěl zaso žije, tola na kotoł so holca njebudźe w přichodźe wjace sydać. (Serbske Nowiny 24.12.1908)

Čitanski wurězk

7

Nowostka

Trudla MalinkowaSerbske pomnikiPřewodnik po wopomnišćach

280 s., mnoho wobrazow, 2 karće, kruta wjazba978-3-7420-2430-5, 19,90 €

»Přewodnik po serbskich wopomnišćach« je přiručka kóždemu, kiž so za serbske

stawizny zajimuje a po puću na tón abo tamny pomnik abo pomjatnu taflu

storči, wo kotrymž by rady wjace zhonił. Tež za slědźerjow, chronistow

a w šulskej wučbje je předležaca kniha wažny kompendij.

Nawjazujo na knihu »Serbske pomniki« Jurja Młynka z lěta 1965 je Trudla Malinkowa tójšto zajimaweho koło-

wokoło tutych pomnikow, taflow a bustow zezběrała. Wona wěnuje so stawiznam a wuhotowanju kóždeho

wopomnišća, předstaji skrótka počesćenu wosobu abo poda informacije k podawkej, na kotrež wone dopomi-

na. Nimo toho naspomni dalše serbske wosebitosće w bliskej wokolinje. Mnoho wobrazow skulojći informa-

tiwnu publikaciju.

Trudla Malinkowarodźena 1955 w Budyšinje, wědomostna sobudźěłaćerka při Serbskim instituće w Budyšinje,

zamołwita redaktorka časopisa ewangelskich Serbow »Pomhaj Bóh«, dźěła na polu

zwěsćenja a hladanja serbskich kulturnych pomnikow, wěcne knihi k serbskim kulturnym

stawiznam a serbskemu wupućowanju do zamórskich krajow

Achim BrankačkIntendant wjesołych serbskich wobličowŽiwjenski wobraz Jana Krawca (1902–1986)

2008, 208 s., fotografije, kruta wjazba978-3-7420-2102-1, 6,90 €

Njewšědna wosobina serbskich kulturnych stawiznow so z předležacej knihu

serbskemu čitarstwu zbliži: Jan Krawc (1902–1986). Muzisce nadarjeny hólc

z Chelnjanskeje pjekarnje kubłaše so na šulach w Radworju, Budyšinje a w Praze,

doniž so cyle z nutřkowneje zahoritosće a potrěbnosće, ale spočatnje přećiwo

woli nana, dźiwadźelenju njepřiwobroći. W prěnich lětach skutkowaše Jan Krawc

daloko preč wot Serbow. Po nawróće z wójnskeje jatby po Druhej swětowej

wójnje do Łužicy da so z połnej paru do serbskeho kulturneho dźěła. Wujimki

z nowin, listy a dźiwadłowe podłožki swědča wo powójnskej zahoritosći Krawca

za wšo serbske a wosebje za dźiwadło, kotrehož wuwiće je wusko z jeho woso-

binu zwjazane. Njezataji pak so tež tragika Krawcoweho wotchada ze Serbow,

kiž bě sćěh ideologiskeho wumjetowanja. Fota a dokumenty skulojća wobraz wo

tutym přewšo nadarjenym prěnim serbskim intendanće.

8

Nowostka

Z Lipicy do holeWobrazy a powěsće z dawnych časowzestajiłoj Michał Anders a Pětr Lipič

184 s., mnoho wobrazow, kruta wjazba978-3-7420-2435-0, 19,90 €

Što je Chróšćanska baba Hilža Dórnikowa 1793 w Jědlicach činić měła? Kak je

tomu dóšło, zo buchu na kwasu kwasarkam židźane banty rozrězane? Što je

princesna Mathilda składnostnje wopyta w Njebjelčicach 1899 činiła? Abo kajki

běše załoženski swjedźeń Kulowskeho Bratrowstwa?

Historiske wobrazy a pohladnicy z 19. a prěnjeje połojcy 20. lětstotka a přinoški z nowinow a časopisow

samsneje doby skića dohlad do žiwjenskich poměrow našich prjedownikow, kiž su dźensa nimale poza-

byte. Michał Anders a Pětr Lipič staj je za kónčinu, kotraž podsteješe prawnisce klóštrej Marijina hwězda,

do spodobneho cyłka zestajiłoj a sposrědkujetaj žiwy zaćišć wo ludowej architekturje, wšědnym dźěle na

polu, wurjadnych swjedźenjach a zahubnych podawkach. Při tym měritaj so wot Wotrowa do Kulowa a

wot Chrósćic do Njebjelčic, pućujo po jednotliwych wsach a čerpajo z bohatych regionalnych stawiznow.

Čitanski wurězk

Žeńtwa ze zadźěwkamiPjeć lět staj hromadźe chodźiłoj Wotrowčanka Kata Wornaćec a Mikławš Jězorka z Jawory. Před dwěmaj swědkomaj je wón jej mandźelstwo slubił. Tež mały Mikławš je so jimaj hižo narodźił a bu 15. januara 1714 w Chrósćicach wot kapłana Jurja Wałdy křćeny. Nawoženja pak počasu wot kwasa ničo wjace wědźeć njechaše, byrnjež je Katcyny nan 400 tolerjow wěno připrajił. Rozmjerzana njewjesta so pisomnje wobroći na abatisu klóštra Marijina hwězda. Prosy hnadnu knjeni, zo by sej Mikławša kazała a jemu porjadnje do swědomja rěčała. Zdobom jej pisa w třistronskim lisće, zo by jeho na chwilu do jastwa tyknyła, dokelž strach ćeknjenja wobsteji. Z łaćonskimi słowami tam

steji: Mikławš je »de fuga suspectus«. List je wězo prawiznik pisał a Kata jenož podpisała. Tehdy so mnozy młodźi mužojo njelubym wěcam wuwinychu z tym, zo so k wojakam poda­chu. Sakski wjerch a pólski kral Awgust Sylny trjebaše přeco wojakow a tuž je zakoń wudał, zo je kóždy nawabjeny młody muž wote wšeho swobodny. Mikławš pak tomule spytowanju njepodležeše. Mjez wojowanjom a žeńtwu so tola rozsudźi za swoju Katu. Kuraža młodeje žony je so wupłaćiła. Lěto po tutym podawku staj so ženiłoj. A mały Mikławš bu přez to legitimowane dźěćo, kaž je Chróšćan farar w křćenskej knize zapisał.Michał Anders po zapiskach z archiwa klóštra Marijina hwězda

99

CD 150 lět • Serbska klawěrna hudźba 150 lět • Serbska klawěrna muzika 150 Jahre • Sorbische KlaviermusikHeidemarie Wiesner (klawěr), Waltraut Elvers (wiola)wudała Załožba za serbski lud 2019, cyłkowny čas 63:34 min.13,90 €

Zynkonošak předstaja serbsku klawěrnu hudźbu wot spočatkow srjedź 19. lětstotka hač do přitomnosće.

Na zakładźe wubranych twórbow serbskich komponistow wjacorych generacijow nastanje cyłkowny wobraz,

kiž přehlad wo wuwiću zmóžni.

CD Za čěskimi horamiSpěwy Łužiskich Serbow Pίsně Lužických Srbů Sorbische Lieder aus der Lausitzwudałoj Chrástecká muzika z. s., Załožba za serbski lud2018, cyłkowny čas: 55:07 min.

9,10 €

Čěska kapała Lidová muzika z Chrástu, kotraž je mjeztym tež we Łužicy znata, pěstuje na swojich wustupach hižo

dlěši čas tež serbski repertoire. Nětko hodźi so jich interpretacija starodawnych ludowych spěwow tež na CD

sćěhować! Skupina je rjad serbskich pěsnjow z ludowědnych zběrkow wuběrała a k nowemu žiwjenju zbudźiła.

Zajimawje aranžowane wobdźěłanja posrědkuja radosć a zrudobu – emocije, kotrež běchu něhdy njeznaći awtorojo

pěsnjow do hudźby spletli. Lubosć, hrubosć, šibałosć – žiwjenje we wšěch swojich fasetach!

CD Mi róžička je zakćěła Ein Röslein ist mir erblühtŠćěpan Nowak, Counterowy tenor/altus spěwa serbske ludowe spěwy Stephan Noack, Countertenor/Altus singt sorbische Volksliederwudała Załožba za serbski lud 2017, cyłkowny čas 63:34 min.

14,90 €

Předležaca CD je njewšědna. Předstaja nam serbske ludowe spěwy w interpretaciji altusa Šćěpana Nowaka. Altus,

kotremuž so tež counterowy tenor narjeknje, je modifikowany wysoki muski hłós, tworjeny z pomocu wosebiteje

techniki. Šćěpan Nowak je jenički w Serbach, kiž tute połoženje hłosa wobknježi. Wjetšinu tu wubranych ludowych

spěwow znaje z časa swojeho dźěćatstwa. Mnohe z nich so tež hižo natočichu, při tym lědma pak solistisce

z přewodom klawěra, jako duet abo a capella. Wulki dźěl melodijow měješe so do wysokeho hłosa altusa přenjesć.

10

Nowostka • za słuchopisak BOOKii

Swět wokoło nasWobrazowy słownikWudawaćel: Domowina – Rěčny centrum WITAJawtorka: Daniela Heelemanowa, ilustrowała Gudrun Lenz

wot 5 lět128 s., mnoho barbnych wobrazow, kruta wjazba978-3-7420-2526-5, 24,90 €wuńdźe w oktobrje 2019

Z dźěćimi Tadejom, Leńku a Benom podadźa so młodźi čitarjo na 90 bohaće ilustrowanych stronach na

pućowanje po swojim swěće. Temy su wusko na žiwjenkim wobswěće dźěći wusměrjene.

Nimo zwučeneho wužiwanja jako wobrazowy słownik hodźi so kniha ze słuchopisakom BOOKii

wužiwać. Dótknje-li so dźěćo z nim wobraza, zaklinči prawe pomjenowanje ilustrowaneho słowa

a přidatna sada. We wulkich bohaće ilustrowanych wobrazach nadeńdźe na wubranych městnach

přidatnje małe dialogi, zwuki a spěwy.

Wobrazowy słownik hodźi so za maćernorěčne dźěći runje tak kaž za serbšćinu wuknjacych a rozšěrja

tak jich słowoskład a wědu na zabawne wašnje.

Madlena Nasticcyna

Što tam łazy, běha, lěta

ilustrowała Gudrun Lenz

Prěnja serbska kniha za pěstowarske dźěći ze słuchanskim

dožiwjenjom! Podaj so do swěta zwěrjatow a naposkaj sej,

kak zwěrjata »rěča« a štučki klinča.

wot 3 lět, 2. nakład 2018, za słuchopisak BOOKii, 10 s.,

barbne ilustracije, twjerdy papjerc

978-3-7420-2494-7, 8,90 €

10

Zbožowne wokomiki

16

darik dóstać

mój najlubši tykanc jěsć

so měrić dać

słódkosće chłóšćić

z mamu so pleńčić

swěčki wuduć

z papu cychnować

do basenka skočić

sej budu twarić

stawizničku předčitanu dóstać

micku majkać

Dźěćaca stwa

bajkowa kniha awtko wobrazowa knižka frunčel měrkapuzzle poster regal pleńčatka pisanske blido

barik

modelowa železnica

bul

legoklocki

burski statok

kulkowa čara

rěbl

kulki

dwuposchodowe łožo

kašćik z hrajkami

drjewjane klocki čumpaty konik hrajna deska hrajne klocki kóstka kartowa hra klanka klankacy domčk klankacy wozyčk comic

23

22

BOOKii ći štučki předčita.

www.domowina-verlag.de

www.bookii.de

11

Nowostka • za słuchopisak BOOKii

Martin StiefenhoferKak na času je?z němčiny přełožiła Maria R.-Šołćinailustrowała Sonia Dilg

wot 3 lět14 s., barbne ilustracije, twjerdy papjerc978-3-7420-2578-4, 14,95 € wuńdźe w oktobrje 2019

stikery za natočenje

Narodninski postrow, bajku, spěw abo baseń móžeš sej cyle lochko ze słuchopisakom BOOKijom sam nahrawać, na stikerach składować, je něhdźe nalěpić a sej je kóždy čas znowa naposkać.

120 stikerow za natočenje, 4,95 €

Znaješ hižo časnik? Wjerć čerwjenej pokazowakaj wulkeho časnika a hladaj, što

Tom a Ida ze swojim psyčkom Linusom w běhu dnja wšitko dožiwja. Stłóč

z BOOKii-pisakom na wšelake městna w knize a słuchaj jednorje, što ći powě-

dataj abo z kim sej hrajkataj. Pohladaj, što w pěstowarni z přećelemi dožiwitaj. Što činitaj popołdnju a hdy dźetaj

do łoža? Abo sy snadź mudra liška? Potom zahraj sej zajimawu hru, kotraž so na kóždej stronje knihi chowa. Pytaj

za časnikami, pakuj swoju tobołku abo pomhaj dźěsćomaj při zrumowanju. Při kóždym dótknjenju z pisakom

wočakuja će zajimawe a rjane překwapjenki. Z pomocu knihi a BOOKii-pisaka zrozumiš cyle lochce časnik a jeho

natwar, zeznaješ kołoběh časa a z tym wotběh dnja. Daj sej lubić a dźiwaj na šibałeho psyčka Linusa!

11

Twój digitalny słuchopisak, kiž serbsce rěči!

Móžeš sej słuchopisak a stikery na www.bookii.de skazać,

dóstanješ je w Smolerjec kniharni w Budyšinje abo woprašej

so tam, hdźež su serbske dźěćace knihi na předań.

121212

Nowostka

Dorothea ŠołćinaJank a Majka w njebjesachilustrowała Friederike Ablang

wot 4 lět60 s., barbne ilustracije, kruta wjazba978-3-7420-2592-0, 9,90 €wuńdźe w oktobrje 2019

Na torhošću wosrjedź stareho města je dźeń do patoržicy wulki tohuwabohu. A Jank a Majka chcetaj pódla być!

Chcetaj kaž druhe dźěći z hoberskim kołom sobu jěć, kotrež je wjetše hač hodowna jědla a z kotrehož cyłe město

přewidźiš. Ale kak to, hdyž nimataj pjenjezy? Staršej dyrbitaj lutować a jězba je droha. Móhłoj sebi dźěsći něšto

zasłužić? Z čim pak? Najprjedy chcetej so kulkować, čerstwy sněh jeju přejara wabi. A koho to skulkujetej? Njeje

to rumpodich?

Dorothea Šołćina je za dźěći napjatu hodownu stawiznu napisała. Kak so dwójnikomaj Jankej a Majce poradźi,

bjez zastupneho lisćika z kołom sobu jěć, što so při tym njewočakowaneho stanje a štó jimaj pomha, móža sej

dźěći wot 4 lět předčitać dać, wjetše dźěći pak same čitać.

Dorothea Šołćinarodźena 1953, je wotrostła w Kanecach, studij slawistiki w Lipsku, redaktorka a lektorka

w LND, dramaturgowka w Němsko-Serbskim ludowym dźiwadle, dźensa swobodna

spisowaćelka a basnica, přełožowarka, wudawaćelka a lektorka w Budyšinje

Čitanski wurězk

»Što nětko, Majka?«, so Jank strachoćiwje praša. »Nan je rjekł, zo njesměmoj hač do ćmy wostać. Wón budźe naju pytać.« Sněh je mjeztym přestał padać a hwěžki na njebju su so zaswěćili. »Mi je zyma«, žałosći Jank.»Mi je tež zyma«, praji Majka a sej tohorunja žaneje rady njewě. »By derje było, hdy by nan naju pytał. Hewak dyrbimoj tu wutrać, snano hač do jutřišeho«, Majka wótře přemysluje a při tej mysli ju hrózba woběhuje. »Njemóžemoj tu nihdźe dele zalězć, wšo je hładke.« A wona słyši, kak jej wutroba pukota.Jank je so zaso posydnył, na deski čołmika. Pytnje hnydom, zo tu tak wětřik njehwizda. »Tu smój kusk škitanaj, pój sydń so tež

dele!«, namjetuje Majce a hlada do čorneho njebja, na kotrymž so hwěžki zybola. »Ja sym tež hłódny ...«, Jank mjelčo praji, wědźo zo tu horjeka ničo k wječeri njedawa. Majka so na to tež sydnje. »Njemysli na twój žołdk, to ći njepomha«, wona radźi. »Dyrbimoj so radšo mjez sobu wohrěwać, pój bliže!«, Majka rje­knje. Kaž w kuluchu sedźitaj bratr a sotra cyle blisko, hłowje na ra­mjeni stulenej. Kruće wobjimujo so dźeržitaj a čujetaj ćopłotu druheho. Wonka pak je ćicho a ćišinko.

12

131313

Marja Krawcec, Marhata CyžecKnjez Mróz a knjeni Zyma titul ilustrowała Martha-Luise Gubigčita Gerat Hendrichspěwaja dźěći Ralbičanskeje šule

wot 4 lětCD, 48 min 978-3-7420-2593-7, 10,00 €wuńdźe w oktobrje 2019

»Hej, wy tołste mróčele, sněh nam skónčnje přinjesće! Sněhaki tu hižo steja; ale nihdźe, nihdźe sněha.« Zymski

čas je tola krasny, wosebje za dźěći a wosebje, hdyž je so dosć sněha našło. Wo sněh a zymu starataj so lěto wob

lěto knjez Mróz a knjeni Zyma. Tam horjeka na najwjetšej mróčeli Zymtawzk steji jeju sněhowa mašina a zhro-

madnje wjerćitaj wulku wjertawu tak dołho, doniž njeje wšón kraj z běłej pychu wodźěty. Potom šwiknjetaj so na

bobsněžnik a smalitaj na zemju. Tam dźě chcetaj z palčikami po rumpodicha jěć a pozdźišo při wobradźenju pódla

być. Ale dźe da to scyła? W ćopłej stwě tola knjez Mróz a knjeni Zyma ničo pytać nimataj, abo?

1990 na tačeli a kaseće wušła powědka ze 14 spěwami je hižo njeličomne dźěći zawjeseliła. Nětko wuńdźe na CD,

kotrejž je zešiwk ze spěwnymi tekstami připołoženy.

Marja Krawcec (1948–2014)rodźena we Worklecach, studij na Serbskim wučerskim wustawje w Budy šinje,

wučerka w Ralbicach, studij na Literarnym instituće »Johannes R. Becher«

w Lipsku, swobodna sobudźěłaćerka při Serbskim rozhłosu, basnica, awtorka

dźěćacych powědkow a dźěćaceje rozhłosoweje swójby

Marhata Cyžec-Korjeńkowarodźena 1952, studij hudźby a germanistiki w Lipsku, wučerka w Ralbicach,

komponistka serbskich dźěćacych spěwow, baladow a pop-songow, awtorka

wučbnicow hudźby a recensentka, spěwarka, 41 lět nawodnica chóra Serbskeje

wyšeje šule Ralbicy, wuměłska nawodnica Serbskeje folklorneje skupiny »Sprje-

wjan« a »Hostakec trójki«

Hura, prózdniny! • słuchoknihaWuběr powědkow z knihi »Hura, prózdniny!«

čitataj Gabriela Marija Šmajdźina

a Stanisław Brankačk

režija Jan Bělk

titul ilustrowała Cleo-Petra Kurze

wot 8 lět2018, cyłkowna dołhosć 117 min

2 CDji 978-3-7420-2505-0, 12,00 €

Hodownikowanje • słuchoknihaPowědki a basnje za dźěći, z hodownej hudźbu

zestajiła Ingrid Juršikowa

čitaja Lisa Čornakowa, Stanisław Brankačk

a Marian Bulank

režija Blanka Funcyna

titul ilustrowała Jutta Mirtschin

wot 8 lět2015, cyłkowna dołhosć 78 min.

CD 978-3-7420-2333-9, 10,00 €

14 1414

Nowostka

Sven NordqvistFindus a hara z honačompřełožiła Diana Šołćina

wot 4 lět32 s., barbne ilustracije, kruta wjazba978-3-7420-2479-4, 12,90 €

Znajeće wy Findusa? To je kocor, kotryž bydli pola starca Petterssona. Findus je

wušikny worakawc na wšěch polach a ma swoje krute městno na dworje. Te tež

nochce spušćić, jako Pettersson rjaneho dnja noweho wobydlerja – honača –

sobu domoj přinjese. Kokoše su na blaku tak zahorjene a zalubowane, zo wšitko

stejo a ležo wostaja. Naraz wjerći so wšitko wokoło honača a nichtó nima Findusa wjac zańč. Wšitcy chwala sej

honačowe spěwanje, Findusej wot toho »škrěčenja« skoro wuši wotpadnu. Wot zažneho ranja hač do pózdnjeho

wječora to nětk takle dźe. Findus dyrbi jednać a wumysli sebi lesć. Hač ma z njej wuspěch a hač na dworje zaso

měr zaćehnje, to najlěpje sami čitaće.

Z pjera znateho šwedskeho awtora Svena Nordqvista powěda so dźěćom w předšulskej starobje zajimawa

a lóštna stawiznička znateho kocora Findusa.

Sven Nordqvistrodźeny 1946 w Helsingborg/Šwedska, architekt a docent za architekturu w Lund,

ilustrator plakatow a póštowych kartow, prěnje myto we wubědźowanju wo

najrjeńšu dźěćacu knihu, z toho časa dźěła jako awtor a ilustrator za dźěćace knihi,

je w Němskej a Šwedskej jedyn z najwoblubowanišich awtorow na tutym polu

Zdeněk Miler/Eduard Petiška

Knoćik a jeho awtko

z čěšćiny přełožiła Judith Wjenkec

wot 4 lět2016, 64 s., barbne ilustracije, kruta wjazba

978-3-7420-2388-9, 11,90 €

Nataša TanskáPuf a Mufpřełožiłoj Lora Kowarjowa, Ingrid Juršikowa

ilustracije Helena Zmatlíková

wot 5 lět2000, 48 s., barbne ilustracije, kruta wjazba

978-3-7420-1853-3, 4,90 €

15

Nowostka

Marcin SzczygielskiDźiwadło njewidźomnych dźěćiz pólšćiny přełožił Jan Měškanktitulna ilustracija Jana Große

wot 11 lětněhdźe 268 s., kruta wjazba978-3-7420-2542-5, 14,90 €wuńdźe w oktobrje 2019

10lětny Michał je při wobchadnym njezbožu swojeju staršeju zhubił. Wobrazli-

wje powěda wón wo swojim žiwjenju w dźěsćowni, wo stysku za maćerku

a nanom, wo nadźiji, zo nowu swójbu namaka, wo přećelu, kotryž so rjaneho

dnja naraz zhubi. Jako jeho najlubša kubłarka krótko po tym druhdźe dźěło

nańdźe, je to za Michała dalši šok, kotryž njemóže přewinyć. Přesydli so do

druheje, mjeńšeje dźěsćownje, w kotrejž ma prěni raz swójsku stwu. Chwilu

pozdźišo zaćehnje tam 14lětna Sylwia, pječa ze sławneje swójby dźiwadźelni kow

pochadźaca, a natyknje wšěch ze swojej dźiwadłowej euforiju. Dźěći pytnu, zo

móža na jewišću cyle hinaše być hač we woprawdźitosći. Ze swojim planowa-

nym předstajenjom pak budźa kedźbnosć policije.

Marcin Szczygielski je putacu stawiznu syroty wušiknje do historisce wuznamneho časa Solidarnosće

w 1980tych lětach w Pólskej zapołožił.

Marcin Szczygielskirodźeny 1972 we Waršawje, pólski spisowaćel, žurnalist a grafikar, awtor satiriskich

romanow a dźiwadłowych kruchow za dorosćenych kaž tež dźěćacych a młodźinskich

romanow, jeho knihi su so do němskeje, ruskeje, španiskeje, jendźelskeje, čěskeje

a ukrainskeje rěče přełožili a wón dósta mnoho narodnych a mjezynarodnych

wuznamjenjenjow

15

Jasminka Petrović Lěćo za započatkarjowze serbišćiny přełožiła Lubina Hajduk-Veljkovićowa

ilustrował Dobrosav Bob Živković

wot 11 lět

2017, 144 s., kruta wjazba

978-3-7420-2463-3, 14,90 €

»Tak sćehnje ja-powědarka pozitiwny rezimej z dowola: Je wjesoła,

zo je wowcynu sotru a dalokich přiwuznych zeznała. Jej so wuwědomi,

kak wažny je swójbny cyłk, kotry wuznam ma pěstowanje poćahow

a zhromadnosće. Dajće so překwapić: Stawizna ma dobry, byrnjež

zrudny wukónc.«

Sabina Młynkec

16

Moja Łužica • Meine Lausitz • Mója Łužyca 2020nasćěnowy kalenderfotografije Wolfang Wittchen

dwutydźenski kalender ze 27 łopjenami a titulnym wobrazom 24 x 34 cm, spiralna wjazba978-3-7420-2557-9, 12,00 €

Ze swojej kameru přewodźa Wolfgang Wittchen počasy a swjedźenje po cyłej

Łužicy a zapopadnje začućiwe wokomiki. Tak móža so čitarjo aktualneho kalen-

dra z dźěćimi z Hrańcy na lodźe smykać, wowčerja z Rowneho přewodźeć, so po

starym měsće w Choćebuzu wuchodźować abo hród w Starej Darbni wopytać.

Tež lubowarjam idyliskich krajinowych wobrazow so tójšto skića. Woni móža

křiže na Ralbičanskim kěrchowje w zymskej pyše wobdźiwać, za winowymi

pjenkami při Rańskim jězorje hladać, sej nazymsku pychu při Čornicy blisko

Mučowa lubić dać abo historiski młyn w Pomorcach pola Bukec wopytać. Přehladne wuhotowanje protyki skića

nimo toho dosć městna za wosobinske zapiski.

Wšědne hesłaOchranowskeje bratrowskeje wosady na lěto 2020zhromadne wudaće ze Serbskim

ewangelskim towarstwom

zestajał Hinc Šołta

116 s., brošura978-3-7420-2565-4, 2,50 €

W lěće 1731 wuńdźe w Ochranowskej bratrowskej wosadźe prěni raz knižka

z hesłami za cyłe lěto. Wona poda za kóždy dźeń lěta hrono z Noweho a ze Stareho

Zakonja. Lětsa wuńdu Ochranowske hesła 290. raz w ćišćanej formje. 290 lět su

tute jadriwe bibliske słowa dźeń wote dnja ludźi přewodźeli a jim trošt a pomoc

poskićeli. Dźensa njejsu wone dawno jenož w Bratrowskej wosadźe rozšěrjene.

Čitaja so mjeztym we wjace hač 50 rěčach. Loni je prěni raz delnjoserbske wudaće

wušło. Tak zwjazuje knižka z hesłami kóždy dźeń čitacu wosadu po wšěm swěće.

Tež »Wšědne hesła« w serbskej rěči změja mały jubilej. Dwacety raz podadźa

so wone na puć do wosadow. Wjele lět je so Hinc Šołta swěru wo zestajenje a

přełožk starał, zo by tónle přewodnik swój puć do serbskich křesćanskich swójbow

namakał.

17

Nowostka

Serbska protyka 2020redakcija Pětr Šołta

160 s., mnoho barbnych wobrazow a ilustracijow, brošura978-3-7420-2556-2, 8,00 €

Wosrjedź Łužicy ležace Njeswačidło je mnoho slědow w stawiznach zawostajiło.

Tuž bě na času so wjesce bliže wěnować. Handrij Wirth rozestaja so ze stawiz-

nami Njeswačidła, Arnd Lehmann předstaja tamniši Domizniski muzej, Lubina

Malinkowa wobswětla žiwjenje tule spomóžnje skutkowaceho Jurja Mjenja

a Franc Šěn wopisuje basniske spočatki rodźeneho Njeswačana Jana Hajncy.

Ale tež druhich awtorow je redaktor Pětr Šołta do pisanja pohonjować móhł.

Tak rozprawja Toni Bruk wo swojej wuprawje k Molisanskim Słowjenjam

w Italskej, pisa Šćěpan Ričel wo šibjeńcach a wotprawišćach w Hornjej Łužicy, wěnuje so Měrćin Ptasiński

pólskim přiwěrkam a zbliži nam Andreas Kirschke sławnu Łazowsku cyrkej. A štóž chce w dźensnišim hektiskim

času něšto za sebje a swoje ćěło činić, njech so zhromadnje z Janu Wierickowej w yoga wuspyta.

Nowostka

Gramatiske tabulkiza wučbu serbšćiny

wudawaćel: Domowina – Zwjazk Łužiskich Serbow z.t.,

Rěčny centrum WITAJ

ca. 200 str., kruta wjazba978-3-7420-2525-8, 19,90 €wuńdźe w decembrje 2019

Kniha je w prěnim rjedźe přiručka do ruki šulerkow a šulerjow sekundarneho schodźenka. Tu namakaja

w sydom kapitlach gramatiske tabulki za wšitke wažne wobłuki hornjoserbskeje morfologije. Wobsahi,

kotrež orientuja so po žadanjach wučbneho plana serbšćiny za wyše šule a gymnazij, su za praktiske

nałožowanje didaktisce spřihotowane. Tak měli tabulki a přehlady z wjele rěčnymi přikładami k tomu

słužić, sej rěčne prawidła wuwědomić a njewěstosće wotstronić. Pokiwy a dodatne wujasnjenja njech

pomhaja, typiskim zmylkam zadźěwać.

Z pomocu alfabetiskeho registra přikładowych słowow a z pomocu słownička gramatiskich fachowych

zapřijećow je móžno, so spěšnje orientować a samostatnje dźěłać.

Gramatiske tabulki a přehlady zmóžnjeja wuknjacym a wšitkim, kiž so ze serbskej rěču zaběraja, swoje

gramatiske znajomosće skrućować, systematizować a rozšěrjeć.

18

Nowostka

Arnošt MukaStatistik der Lausitzer Sorbenwudał a přełožił Robert Lorenc

něhdźe 530 s., 1 sfałdujomna karta, kruta wjazba978-3-7420-2587-6, 34,00 €wuńdźe w oktobrje 2019

W lětach 1884 do 1886 wuda Arnošt Muka jedyn z najwuznamnišich tekstow

serbskeje publicistiki – »Statistiku łužiskich Serbow«. To leži w prěnim rjedźe

na jeho materialu k ličbje hornjo- a delnjoserbskeje ludnosće na kóncu 19. lět-

stotka. Tola kniha je wjele wjace hač prosta statistika. Ze swojimi wobšěrnymi

wopiso wanjemi wsow, ze swojimi rěčnopolitiskimi hódnoćenjemi a namołwami

je wona fascinowace žórło za ludowědnika, stawiznarja a sociologu runje tak kaž wjesneho chronista abo na

lokalnych stawiznach zajimowaneho. Zdobom płaći statistika hač do dźensnišeho jako referenca, hdyž dźe wo

dwurěčnu Łužicu ze serbskeje perspektiwy na proze k industrijowej dobje.

Zo by so Mukowe dźěło němskej wědomostnej a powšitkownej zjawnosći we Łužicy a zwonka lěpje přistupniło,

je etnologa Robert Lorenc twórbu přełožił a kritisce hódnoćace předsłowo dodał. K lěpšej orientaciji w knize je

nowy zapis městnosćow přidaty kaž tež Arnošta Mukowa barbna karta k tehdyšemu serbskemu sydlenskemu

rumej.

Arnošt Muka (1854–1932)rodźeny we Wulkim Wosyku, serbski etnograf,

rěčewědnik a załožer sorabistiki, organizator serb-

skeho narodneho žiwjenja, wjelelětny časopisowy

redaktor, awtor wuznamnych rěčewědomostnych

publikacijow, mj. dr. k delnjoserbskej leksice

a gramatice

Robert Lorencrodźeny 1977 w Budyšinje, studowaše europsku

etnologiju, bohemistiku a psychologiju w Berlinje,

Brnje a Praze, promocija, wědomostny sobudźěłaćer

w Serbskim instituće w Budyšinje, swobodny awtor,

kurator a etnologa, fotograf, bydli we Wuježku

Nowostka • reprint

Gotthold Schwela/Bogumił ŠwjelaDie Flurnamen des Kreises CottbusStronine mjenja Chóśobuskego wobcerjenja

580 s., 1 připołožena karta wokrjesa Choćebuz w starych hranicach, brošura978-3-7420-2589-0, 29,90 €

Předležaca kniha je reprint žiwjenskeho dźěła Bogumiła Šwjele, kiž nima

jenož za teoretikarjow a rěčewědnikow abo regionalnych historikarjow wulku

hódnotu. Tež praktikarjam słuži jako wulce wužitna přiručka. Šwjela bě so

za ležownostnymi mjenami na kóždym městnje wokrjesa wosobinsce a

husto samo wjace króć wobhonił a nimo toho wulku ličbu pisomnych žórłow

přeslědźił: recesy, karty, zapisy wotnajerjow, cyrkwinske knihi, lokalne

łopjena, domiznowědne spisy. Ležownostne mjena rjadowaše Šwjela po

gmejnach. Nimo trěbnych registrow wobjima zakładne dźěło pojednanje

k tworjenju słowow delnjoserbskich ležownostnych mjenow.

»Šwjelowa zběrka je nimo toho kaž tajki dobry roman a přewodnik po wo-

kolinje. Čitanje zbudźi lóšt na domjace kónčiny, na swoju wjesku. Wokolina

stanje so naraz wjelestronska, je žiwa a połna podawiznow, ma swoju dušu.«

Z předsłowa Gregora Wieczoreka

19

Nowostka

Reformation und EthnizitätSorben, Letten, Esten im 16. und 17. Jahrhundertwudali Susanne Hozyna, Madlena Malinkec, Friedrich Pollack

Spisy Serbskeho instituta 67něhdźe 400 s., brošura978-3-7420-2588-3, 29,90 €wuńdźe w decembrje 2019

Reformacija wobwliwowaše sylnje teologiske kaž tež towaršnostne wuwiće

w cyłej Europje. Pačenje cyrkwje a wuwiće nowych křesćanskich konfesijow

woznamjenješe tež za mjeńše ludy hłuboku cezuru a wjedźeše k sylnym social -

nym a kulturnym změnam. Předležacy konferencny zběrnik wěnuje so na

přikładźe Serbow we Łužicy a Letow a Estow w Livlandźe

w 16. a 17. lětstotku dołhodobnym wuskutkam reformacije a wutworjenja konfesijow na nabožny a žiwjenski

wobswět małych ludow. Cyłkownje 15 přinoškow ze stawizniskich, kulturnych, literarnych a rěčnych wědo-

mosćow přepytuje na jednym boku łamki a dołhodobne wuwića w zwisku z reformaciju, praša pak so na tam-

nym boku tež za kontinuitami wot před- do poreformaciskeho časa.

Dale wobswětluje so wuwiće na literarnym a rěčnym polu, konfesiona-

lizacija ludoweje kultury kaž tež wuměłstwo a architektura.

Fünf JahrhundertePjeć lětstotkow Die Sorben und die ReformationSerbja a reformacija

2017, 188 s., mnoho wobrazow, kruta wjazba978-3-7420-2364-3, 19,90 €

»Prěni raz předstajeja so tu na zakładźe mnohich přinoškow wu-

skutki reformacije w serbskej a němskej rěči. Publikacija wabi

z wjele fotami-reprodukcijemi , kotrež so přewodźeja z pregnant-

nje wujasnjowacymi připiskami. Hižo tute skića při přelistowanju

wažne informacije wo wosobach, pisomnych dokładach, měst no-

sćach, twarjenjach abo mólbach w zwisku z wuskutkami reforma-

cije w Serbach. A wone wabja do dokładneho čitanja přinoškow

dźesać awtorow, w kotrychž so recipientej tójšto zajimawych fak-

tow, powědkow a zwiskow wo łužiskich stawiznach wotkrywa.«

Měrana Cušcyna

InternationaleKonferenz des Sor-bischen Instituts und derBaltischen HistorischenKommission Bautzen23.–25.11. 2017

Mjezynarodna konferencaSerbskeho instituta aBaltiskeje historiskeje komisije Budyšin 23.–25.11. 2017

Reim

ann

· Chr

isto

ph G

abrie

l Fab

riciu

s, D

euts

ch u

nd W

endi

sche

s N

iede

r-Lau

sitz

isch

es

Gebe

t- un

d Ge

sang

buch

, 172

3, O

LB G

örlit

z/SL

UB D

resd

en, S

ign.

Th

IX 1

49

Reformation und Ethnizität Sorben, Letten und Esten im 16. und 17. Jahrhundert

Reformacija a etniskosć Serbja, Letojo a Estojo w 16. a 17. lětstotku

Gefördert durch · spěchowanje wot

20

Nowostka

Wobrazy krajiny. Podobe pokrajine. Bilder einer Landschaft. Wobraze krajiny. Přechod. Prehod. Übergang. Pśechod 03wudali Koroška galerija likovnih umetnosti, Muzej moderneho wuměłstwa Korutanskeje, Załožba za serbski lud

160 s., mnoho barbnych wobrazow, brošura978-3-7420-2560-9, 15,00 €

»Krajiny stanu so z nošakom energije a jich zwobraznjenja, krajinowe wobrazy, z nošerjom

idejow«, pisa korutansko-słowjenski wuměłc Karl Vouk w swojim předsłowje k zhromad-

nemu kulturnemu projektej Załožby za serbski lud z korutanskimi, słowjenskimi a serb-

skimi muzejemi a literarnymi domami a wot nich nominowanymi wuměłcami.

Kniha k 3-regionowemu projektej wobsahuje nimo krajinowych wobrazow wuměłstwowe

recensije, eseje a literarne přinoški w němskej, słowjenskej kaž tež hornjo- a delnjoserbskej

rěči.

Nowostka

St. Michael BautzenKirche • Gemeinde • DörferFestschrift zum vierhundertjährigen Gemeindejubiläum1619–2019wudał Jan Malink

276 s., kruta wjazba, mnoho wobrazow978-3-7420-2559-3, 19,90 €

Składnostnje 400lětneho jubileja připokazanja Michałskeje cyrkwje ewangelskim Serbam

Budyšina a wokolnych wsow rysuje předležaca publikacija jeje wotměnjawe stawizny.

Při tym wěnuja so wšelacy awtorojo twarskim stawiznam, wuwiću wosady a jeje duchow-

nym prudam. Nimo toho předstaja so wšitke 34 k wosadźe słušace wsy. Wosebje putace

su dopomnjenki Jana Awgusta Kaplera a Jana Křižana na jeju dźěćatstwo, při čimž je jasnje

pytnyć, zo je serbšćina we wosadźe hač do 20. lětstotka postajowaca a wodźaca była.

K prěnjemu razej spřistupnja so rozprawa fararja Rudolfa Langi wo kóncu wójny 1945

a wo z tym zwjazanych bojach w Budyšinje. Reprezentatiwny wuběr reprodukcijow

wuměłskich mólbow bohaće ilustrowanu knihu wudospołnja.

20

21

w hornjoserbskej rěči płaćizna w €Budar, Sym měła tajki strach 12,90Budar, Tež ja mějach zbožo 9,90Čornakec, Łójerjo sonow 14,90Cušcyna/Domašcyna/Mětowa, znaki pominaki kopolaki 9,90Delenkowa, Po měsće z Alenu 8,90Domašcyna, My na AGRA 6,90Domašcyna, Pobate bobate 7,90Domašcyna, Štož ći wětřik z ruki wěje 8,90Domašcyna, W času zeza časa 16,90 Dyrlich, Doma we wućekach 1 19,90Dyrlich, Doma we wućekach 2 19,90Dyrlich, Zlět zelenych wuchačkow 9,90Frencl, Za hunami mjeza 19,90 Gernhäuser, Mój wulki wobrazowy słownik zwěrjata 9,90 Hajduk-Veljkovićowa, Módre buny 16,90Hodownikowanje 16,90Hura, prózdniny! 16,90 Kasper, Kuzło dejmantneje soniny 5,90 Knebel, Hdźe statok mój 12,90Koch, Golo a Logo – Nětko je Abezinka fuk 12,90Koch, Wětrnik na třěše 12,90 Koch, Zabych ći něšto rjec 12,90Krawc, Jejdyrko 9,90 Krawc, Paradiz 18,90Krawc, Sej statok stajili 19,90Lorenc, Zymny kut 16,90Lukaš, Warimy z Tomašom 14,90Malinkowa, Serbske pomniki 19,90Měškank/Cyžec-Korjeńkowa, Marka, Janko, pójtaj won! 16,90Mětowa, Komplot na ptačim kwasu 12,90Mětowa, Lizka wjaza kózlika 8,90Mlóče 16,90Nawka, Kubło pod worješinu 9,90 Nordqvist, Findus a hara z honačom 12,90Nowak-Njechorński, Mišter Krabat dušny serbski kuzłar 8,90 Paška, Dyrdomdeje na wsy 8,90Paška, Nowe dyrdomdeje na wsy 8,90Paternoster 8 8,90Petiška, Knoćik a jeho awtko 11,90Petrović, Lěćo za započatkarjow 14,90Rota, Delany 14,90Sanža, Wuzwol sej swoje powołanje 12,90Serbska protyka 2020 8,00Serbske ludowe bajki 12,90Serbske powěsće 9,90Skala, Stary Šymko 7,90Smolina, Gramatiske tabulki 19,90Šołćina, Jank a Majka w njebjesach 9,90Šołćina, Kupjel połna rybičkow 9,90 Szczygielski, Dźiwadło njewidźomnych dźěći 14,90Tanska, Puf a Muf 4,90Völkel, Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče 19,90Wjenk, Stary dom 7,90Wšědne hesła na lěto 2020 2,50Z Lipicy do hole 19,90Zornjatka na puću 12,90

w delnjoserbskej rěčiBasnikarska kjarmuša (z CD) 16,90Bóže słowo na kuždy źeń 2020 2,50Čornakec, Kak su wroblik Frido a jogo pśijaśele do Afriki leśeś kśěli 5,90Dolna Łužyca spiwa 9,90Hanoch, Wjasele na zwěrjetkach 8,90Hanoch, Wjasele we pśiroźe 8,90Hanuš, Wósłonki mójogo žywjenja 9,90

Skazanska lisćinaTute a dalše knihi, słuchoknihi a CDje, tež z druhich nakładnistwow, móžeće sej w Smolerjec kniharni skazać a kupić. Prašejće so tež tam, hdźež su naše knihi na předań.Změny płaćiznow a programa su móžne.Informujće so tež na www.domowina-verlag.de

Kaiserowa, Ducy pó domowni 9,90Kempter, Móje nejlubše wulicowańka wó zwěrjetkach 8,90Kempter, Móje nejlubše wulicowańka ze źiśownje 8,90Koch, Kšet Knut a bur Žur 8,90Libo, Bóśon z Mósta 9,90Lukaš, Warimy z Tomašom 14,90Mičerlichowa, Njaboga nymfa 7,90Nordqvist, Findus a kokot – spiwarik 12,90Nowak, Pisaŕ běch wót młodych lět 16,90Nowak-Njechorński, Mejstaŕ Krabat dušny serbski guslowaŕ 8,90 Petiška, Kšetk a jogo awtko 11,90Rostliny 12,90Sanža, Wubjeŕ se swójo pówołanje 12,90Serbska pratyja 2020 8,00Zwěrjeta 14,90

we wjacorych rěčachA srjedźa Kaponica • Mittendrin der Hahneberg 19,90Fünf Jahrhunderte. Pjeć lětstotkow 19,90Kubašec/Malinkowa, Row w serbskej holi • Das Grab in der Heide • Grób w łużyckiej kniei 7,90Lětopis 2019, 1 + 2 20,00Lorenc, Der zweiseitige Beitrag • Wěsty dwustronski přinošk 19,90Mjez Křičom a Lubatu • Zwischen Lutherberg und Löbauer Wasser 16,90Moja Łužica • Meine Lausitz • Mója Łužyca 2020 12,00Muka, Wörterbuch der niederwendischen Sprache und ihrer Dialekte • Słownik dolnoserbskeje rěcy a jeje narěcow 60,00Nagel, kaskady kaskaden 29,90Nagel, kaskady kaskaden (Wosebite wudaće) 100,00Scholze/Schön, Jakub Bart Ćišinski 24,90Schuster-Šewc, Historisch-etymologisches Wörterbuch der ober- und niedersorbischen Sprache (zešiwki 1–24, registry) 80,00Schwela/Šwjela, Die Flurnamen des Kreises Cottbus/ Stronine mjenja Chóśobuskego wobcerjenja 29,90St. Michael Bautzen 19,90Wobrazy krajiny. Podobe pokrajine. Bilder einer Landschaft. Wobraze krajiny. 15,00Wotmolowane • Mit Licht gemalt 19,90Wótmolówane • Mit Licht gemalt 19,90

w němskej rěčiBrězan, Die Schwarze Mühle 9,90 Brězan, Krabat oder Die Verwandlung der Welt 19,90 Bruk, Vogelhochzeit • Ptači kwas 12,90Čornakec, Kleine sorbische Ostereierfibel 8,90Das goldene Gut 18,90Dyrlich, Leben im Zwiespalt 1 19,90Förster, Verschwundene Dörfer im Lausitzer Braunkohlenrevier 26,90Frenzel, Osterreiten 5,90 Jacobs, Der Sorbische Volkstanz in Geschichten und Diskursen 26,90Koch, Der Kirschbaum 16,90Koch, Windrad auf dem Dach 14,90Koschmal, Der Dichter – Kito Lorenc – dazwischen 24,90Kunze, Kurze Geschichte der Sorben 8,90Lorenz, Schlesische Metamorphosen 29,90Mahling, Um der Wenden Seelenheyl hochverdient – Reichsgraf Friedrich Caspar von Gersdorf 29,90Malinkowa, Marja Kubašec – Maria Kubasch 16,90Malinkowa, Ufer der Hoffnung 16,90 Meškank, Sorben im Blick der Staatssicherheit 29,90

Muka, Statistik der Lausitzer Sorben 34,00Reformation und Ethnizität. Sorben, Letten, Esten im 16. und 17. Jahrhundert 29,90Sagen aus Heide und Spreewald 9,90Sagen der Lausitz 9,90Scholze, Jurij Brězan. Leben und Werk 19,90Sorbisches Kulturlexikon 49,00 Knihi za słuchopisak BOOKiiNasticcyna, Što tam łazy, běha, lěta 8,90 Stiefenhofer/Dilg, Kak na času je? 14,95Swět wokoło nas 24,90

Słuchoknihi a zynkonošakiBrězan, Naša družča šnóra CD 10,00Budar, Cowboy Tom abo dyrdomdej ze zaka CD 10,00Budar, Ja, kocor Stani CD 12,00Čornakec, Wroblik Frido a jeho přećeljo CD 10,00Frencl, Po serbskich šćežkach CD 10,00Hejsa, hody du CD 10,00Hodowne překwapjenki CD 10,00Hodownikowanje CD 10,00Hura, prózdniny! CD 12,00Ja sym mała Sněženka CD 10,00Koch, Knot Knut a honač Bobi CD 10,00Kratochvíl, Šwintuchaj CD 15,00 Krawcec/Cyžec-Korjeńkowa, Knjez Mróz a knjeni Zyma CD 10,00Lorenc, Versuch über uns/Pospyt wo nas CD 20,00Lorenc-Zalěski, Kupa zabytych CD 20,00Młynkowa, Nóc w šuli CD 9,90Mi róžička je zakćěła CD 14,90Serbsce lochko 1/Sorbisch leicht 1 CD 10,00Serbsce lochko 2/Sorbisch leicht 2 CD 12,00Serbske ludowe bajki CD 10,00Witkojc, Gaž wětšyk dujo CD 10,00Wjesni šibałcy CD 10,00Wornar, Naš dźěd a ja CD 10,00Za čěskimi horami CD 9,10

AppDolna Łužyca spiwa 2,99Towaršny spěwnik hłowny pakćik 3,99update-pakćik 1,99

Serbske e-bookiČornakec, Łójerjo sonow 9,99 Dyrlich, Doma we wućekach 1 14,99Dyrlich, Doma we wućekach 2 14,99Frencl, Mój serbski słownik 9,99Hajduk-Veljkovićowa, Módre buny 12,99Hajduk-Veljkovićowa, Za wšě pady přećelki! 9,99Hanuš, Wósłonki mójogo žywjenja (delnjoserbsce) 6,99 Kaiserowa, Ducy pó domowni (delnjoserbsce) 6,99Koch, Honač Bobi so złobi 6,90Koch, Wětrnik na třěše 9,99Krawc, Paradiz 9,99Mětowa, Komplot na ptačim kwasu 9,99Mičerlichowa, Njaboga nymfa (delnjoserbsce) 5,99Mičerlichowa, Mortwa w grobli 6,40Mlóče 12,99Nowak, Pisaŕ běch wót młodych lět (delnjoserbsce) 11,99 Rota, Z kameru a pisakom po Delanach 9,99Wjenk, Stary dom 4,99Wjeńka, Wjelki jědu 11,90

Dalše słuchoknihi a e-booki w serbskej a němskej rěči dóstanjeće w našim internetowym wobchodźe na www.domowina-verlag.de. Tam wam tež MP3-downloady poskićamy.

22

Ludowe nakładnistwo DomowinaSukelnska/Tuchmacherstr. 2702625 Budyšin/Bautzentel. (0 35 91) 57 70faks (0 35 91) 57 72 43e-mail: geschaeftsfuehrung@domowina-verlag.dewww.domowina-verlag.de

Smolerjec kniharnjatel. (0 35 91) 57 72 88faks (0 35 91) 57 72 89 e-mail: buchhandlung@domowina-verlag.deWotewrjenske časy wot póndźele do pjatka 10.00 hodź. do 18.00 hodź.

Wonkowna słužba za Hornju Łužicu:Marian Korjeńk, tel. (0 35 91) 57 72 88, Koreng@domowina-verlag.de

Wonkowna słužba za Delnju Łužicu:Heiko Lobert, tel. 01 72/7 90 32 67, Heiko.Lobert@nowycasnik.de

© Domowina-Verlag GmbH Ludowe nakładnistwo DomowinaBudyšin 2019Spěchowane wot Załožby za serbski lud, kotraž dóstawa lětnje přiražki z dawkowych srědkow na zakładźe hospodarskich planow Němskeho zwjazkoweho sejma, Krajneho sejma Braniborskeje a Sakskeho krajneho sejma.Redakciski kónc: julij 2019Fota: Archiw LND (12, 18), Maćij Bulank (5, 13), Alexander Lagergren (14), Jürgen Maćij (3, 6, 7), priwatne (1, 2, 13, 15, 18)Wuhotowanje: Isa BryccynaĆisć: Gustav Winter Druckerei und Verlagsgesellschaft mbH

www.domowina-verlag.de

25. l

iter

arna

ker

muš

a Z knižnej premjeru Serbskeje protyki 2020!

25. literarna kermušaLudoweho nakładnistwa Domowina

sobotu, dnja 21. septembra 2019, 16.30 hodź., we »Wosobnej korčmje« w Njeswačidle započatk programa: 17.00 hodź. zastup: 3,00 €

čitaja Róža Domašcyna, Marko Grojlich a Pětr Šołta spěwa Chor Židźino gastronomiske zastaranje z małej wječernej kartu z nowymi knihami a bjesadu

Na kermušne literarne žně přeprošuje Was wutrobnje

Ludowe nakładnistwo Domowina