Post on 09-Mar-2021
Fizjoterapia w chirurgii
Wymogi zaliczenia
• Pozytywna ocena z zaliczenia praktycznego i teoretycznego
• Wyższa ranga zaliczenia teoretycznego – test
• Jeden termin poprawy
• W drugim terminie tylko ocena dostateczna
Program przedmiotu
• Znaczenie fizjoterapii w chirurgii. Cele i zadania fizjoterapii w chirurgii. Metody fizjoterapii w chirurgii
• Przygotowanie psychofizyczne chorego do zabiegu operacyjnego
• Fizjoterapia w zapobieganiu zakrzepowo-zatorowym i p łucnym powikłaniom po operacjach
• Fizjoterapia w okresie przedoperacyjnym, wczesnym i późnym pooperacyjnym
• Fizjoterapia w torakochirurgii, angiochirurgii, chirurgii przewodu pokarmowego
Piśmiennictwo.• Kwolek A.,(red.) Rehabilitacja medyczna. T.2.Wyd. 2. Elsevier Urban&Partner, Wroc ław
2013
• Murawska-Ciałowicz E., Zatoń M. (red.) Znaczenie aktywności ruchowej dla zdrowia. AWF, Wrocław 2005.
• Rosławski A., Woźniewski M. Fizjoterapia oddechowa. AWF Wrocław, 2003
• Szulc R. (red.): Usprawnianie lecznicze krytycznie chorych. Urban & Partner, Wroc ław 2001.
• Woźniewski M., Kołodziej J. (red.) Rehabilitacja w chirurgii. PZWL, Warszawa 2006.
• Woźniewski M.(red.) Fizjoterapia w chirurgii. PZWL, Warszawa 2012.
• Zagrobelny Z. Rehabilitacja w chirurgii. w: Podstawy rehabilitacji ruchowej . ( red. A. Rosławski ). T. 2. Sport i Turystyka, Warszawa 1981.
Znaczenie fizjoterapii w chirurgii
PRZYGOTOWANIE DO LECZENIABEZPIECZNE PRZEPROWADZENIE
PRZEZ LECZENIE
POWRÓT DO ZDROWIA I AKTYWNOŚCI
NIEZALEŻNOŚĆ I SAMODZIELNOŚĆ
PREWENCJA WTÓRNA
WSPOMAGANIE LECZENIA CHOROBY ZASADNICZEJ
Przygotowanie do leczenia
GLUKONEOGENEZA
PROTEOLIZA
WZROST STĘŻENIA KREATYNINY
ZWIĘKSZONE WYDALANIE AZOTU
ZAWODYSPORTOWE
CHOROBAI JEJ LECZENIE
+
+
+
+
+
+
+
+
HORMON ZAWODYSPORTOWE
CHOROBAI JEJ LECZENIE
KORTYZOL
ALDOSTERON
NORADRENALINA
ADRENALINA
⇑
⇑
⇑
⇑
⇑
⇑
⇑
⇑
BADANI VO2maxL/MIN
SVmaxML
WYTRENOWANI 5,2 160
NIE WYTRENOWANI 3,2 100
Z CHOROBAMI UKŁADU KRĄŻENIA
1,6 50
Bezpieczne przeprowadzenie przez leczenie
POWIKŁANIA PŁUCNEPOWIKŁANIA ZAKRZEPOWO-ZATOROWE
ODLEŻYNY
BÓL2% ubytek mięśni szkieletowych dziennie
Wspomaganie leczenia choroby zasadniczej
OBNIŻENIE POZIOMUCUKRU WE KRWI
ZWOLNIENIE AKCJI SERCA OBNIŻENIE CIŚNIENIA
TĘTNICZEGO KRWI
WZMOCNIENIE STRUKTURYKOŚCI
LEPSZA PRZEMIANAMATERIILEPSZA PRZEMIANA
MATERII
LEPSZA PRZEMIANAMATERII
WZROST ODPORNOŚCIREGULACJA GOSPODARKI
HORMONALNEJ
LEPSZA PRZEMIANAMATERII
Powrót do zdrowia i aktywności
RODZINA
AKTYWNOŚĆ SPOŁECZNA
PRACA ZAWODOWA
SPORT I REKREACJA
Niezależność i samodzielność
WIĘKSZOŚĆ CZYNNOŚCI CODZIENNYCH ZALEŻY OD
SPRAWNOŚCI MIĘŚNI SZKIELETOWYCH
SPRAWNOŚĆ MIĘŚNI SZKIELETOWYCH WARUNKUJE
ZDOLNOŚĆ CZŁOWIEKA DO FUNKCJONALNEJ NIEZALEŻNOŚCI
Cele fizjoterapii w chirurgii
• Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom i następstwom operacji,
• Leczenie pooperacyjnych powikłań i zaburzeń czynnościowych,
• Jak najszybsze przywrócenie sprawności psychofizycznej do stanu przed zabiegiem.
Zadania fizjoterapii w chirurgii
• Utrzymanie prawidłowej wentylacji płuc,
• Zwiększenie ruchomości klatki piersiowej i przepony,
• Zwiększenie siły mięśni oddechowych,
• Pobudzenie do skutecznego kaszlu,
• Zapewnienie prawidłowego odpływu żylnego z kończyn dolnych,
• Utrzymanie prawidłowej pompy mięśniowej kończyn dolnych,
• Wczesne uruchamianie i pionizację,
• Ćwiczenia ogólnej sprawności
Cele fizjoterapii przedoperacyjnej
• Zapobieganie zjawisku hipokinezy,
• Nauka ćwiczeń stosowanych po operacji,
• Normalizacja stwierdzonych zaburzeń czynności układu krążenia i oddechowego.
Ocena chorego
• Choroba zasadnicza oraz choroby współistniejące,
ó Ocena aktywności fizycznej
óOcena zdjęcia klatki piersiowej,
ó Czynność układu oddechowego,
ó Wydolność układu krążenia i oddechowego
óWydolność fizyczna i aktywność ruchowa
ó Ruchomość w stawach obręczy barkowej i kręgosłupa,
ó Postawa i budową ciała chorego,
ó Siła mięśni oddechowych oraz kończyn dolnych.
Ocena aktywności fizycznej przed operacją
• Kwestionariusze aktywności fizycznej np. IPAQ lub Paffenbergera
• Akcelerometria
• Pomiar liczby kroków
Poziom aktywności fizycznej zależnie od dziennej liczby kroków
Poziom aktywności ruchowej Liczba kroków dziennie
Siedzący tryb życia < 5000
Niska aktywność 5000 – 7499
Średnia aktywność 7500 – 9999
Aktywny tryb życia 10 000 – 12 499
Wysoka aktywność > 12 500
Ocena wydolności fizycznej/tolerancji wysiłkowej
• Próba spiroegrometryczna
• Elektrograficzna próba wysiłkowa np. wg zmodyfikowanej próby Bruce’a
• Test wysiłkowy – najlepiej test Wchodzenia po schodach
• Kwestionariusze wydolności fizycznej np. (Veterans Specific Activity Questionaire – VSAQ)
Ryzyko pooperacyjnych powikłań po leczeniu raka płuca
Istotna korelacja niskiej wydolności fizycznej
< 50 – 60%należnych wartości VO2max
i pooperacyjnych powikłań
Silny związek wysokiej aktywności ruchowej
i
niskiego ryzyka śmiertelności pooperacyjnej
Eur. Respiro. J., 2009
Ocena czynności układu oddechowego przed operacją
• Spirometria
• Badanie zdolności dyfuzji gazów w płucach - DLCO
• Test 6-minutowego marszu
• Proste próby sprawności układu oddechowego
Ocena przedoperacyjna
Test wysiłkowy
FEV1 < 80% wartości należnych
Ocena czynności układu ruchu
• Ruchomość w stawach sąsiadujących z okolicą operowaną
• Ruchomość w stawach „oddechowych”
• Siła i napięcie mięśni w okolicy operowanej
• Siła mięśni kończyn dolnych
Ocena budowy i postawy ciała pacjenta przed operacją
• Pomiar masy i wysokości ciała – BMI
• Wskaźnik WHR – stosunek obwodu talii do obwodu bioder
• Budowa kręgosłupa i klatki piersiowej
• Ocena symetrii – metoda oglądowa
Fizjoterapia przedoperacyjna
• Nauka ćwiczeń stosowanych po operacji,
• Ćwiczenia ogólnie usprawniające,
• Ćwiczenia kondycyjne
• Ćwiczenia normalizujące zaburzoną czynność układów.
Nauka ćwiczeń pooperacyjnych
• Oddechowych,
• Skutecznego kaszlu,
• Przeciwzakrzepowych,
• Samoobsługi
Zasady ćwiczeń oddechowych po operacji
• Nasilone oddychanie na granicy hiperwentylacji (głęboki wdech i 2-3 krotnie dłuższy wydech)
• Technika oddychania – wdech nosem, wydech ustami
• Liczba serii i powtórzeń w serii
• „Kompensacyjny tor oddychania”
Zasady skutecznego kaszlu
• Seria kaszlnięć na szczycie wydechu
• Pozycje ułożeniowe podczas kaszlu
• Stabilizacja miejsca operowanego podczas kaszlu
Zasady ćwiczeń przeciwzakrzepowych
• Pozycja ćwiczeń przeciwzakrzepowych
• Technika ćwiczeń przeciwzakrzepowych
• Częstotliwość ćwiczeń przeciwzakrzepowych
Zasady ćwiczeń samoobsługi
• Zmiany pozycji w łóżku
• Siadania w łóżku
• Wstawanie z łóżka
Trening wytrzymałościowy
CIĄGŁY
• CIĄGŁE WYKONYWANIE PRACY PRZEZ OKREŚLONY CZAS
• OBCIĄŻENIE STAŁE LUB ZMIENNE• UMOŻLIWIA WYKONANIE WIĘKSZEJ
PRACY• POPRAWIA CZYNNOŚĆ SERCA W
ZAKRESIE MNIEJSZYCH OBCIĄŻEŃ• CHORZY O WIĘKSZEJ ZDOLNOŚCI
WYSIŁKOWEJ
INTERWAŁOWY
• NAPRZEMIENNE OKRESY OBCIĄŻANIA I PRZERWY
• RÓŻNE PROPORCJE PRACY I ODPOCZYNKU• ODPOCZYNEK MOŻE BYĆ BEZ OBCIĄŻENIA LUB Z
MAŁĄ INTENSYWNOŚCIĄ• OKRES PRACY OD 10 SEK DO KILKU MINUT• ODPOCZYNEK 1-2 MINUTY• WIĘKSZE OBCIĄŻENIA, PACJENCI WYSOKIEGO
RYZYKA LUB Z MAŁĄ TOLERANCJĄ WYSIŁKOWĄ• SZYBSZE ZWIĘKSZENIE ZDOLNOŚCI WYSIŁKOWEJ• MNIEJSZE OBCIĄŻENIE UKŁADU KRĄŻENIA PRZY
WIĘKSZYM WZROŚCIE WYTRZYMAŁOŚCI SIŁOWEJ
Bromboszcz, Dylewicz 2005
Poziomy ćwiczeń fizycznych
INTENSYWNOŚĆ REZERWASERCAMETs
CZAS TRWANIA
CZĘSTOTLIWOŚĆ PRZYKŁAD
NISKA 20-39%2-4 METs
60 MINUT 7/TYDZIEŃ SPOKOJNY MARSZ
ŚREDNIA 40-59%4-6 METs
20-60 MINUT
3-5/TYDZIEŃ SZYBKI MARSZ,TANIEC
WYSOKA 60-84%6-8 METs
20-60 MINUT
3-5/TYDZIEŃ BIEGPŁYWANIE
1 MET=3,5 ml tlenu/kg-1 x min-1
Zasady ćwiczeń fizycznych przed operacją i w późnym okresie poszpitalnym
Rodzaj ćwiczeń Naturalne formy ruchu, anga żujące dużegrupy mięśni np. marsz
Intensywność 50 – 75 VO2max (HRrez) lub 60 – 80%HRmax
Czas trwania 30 – 60 minut
Częstotliwość 3 – 5 razy w tygodniu
Rodzaj treningu Tlenowy ciągły lub interwa łowy
Polecany poziom aktywności fizycznej w ciągu tygodnia dla człowieka o masie 70 kg
Rodzaj aktywności Liczba godzin w ciągu tygodnia
Spokojny marsz (20 min/km) 6
Bieg (7,5 min/km) 2
Pływanie, taniec lub tenis 2,5
Czas (min) uzyskania polecanego, dziennego wydatku energetycznego (150-400 kcal) zależnie od masy ciała
Rodzaj aktywności50 kg 60 kg
Czas w minutach potrzebny do uzyskania polecanego, dziennego wydatku energetycznego (150-400 kcal)
Marsz (20 min/km) 72 60
Bieg (7,5 min/km) 23 19
Pływanie 30 25
Tenis ziemny 26 21
Taniec 28 23
Intensywność wysiłków siłowych
INTENSYWNOŚĆ % 1RM
BARDZO MAŁA < 30
MAŁA 30 – 49
ŚREDNIA 50 – 69DUŻA 70 - 84
BARDZO DUŻA > 84
1RM – ONE REPETITION MAXIMUM
Bromboszcz, Dylewicz 2005
Trening oporowy
IZOTONICZNY
• DOSTĘPNOŚĆ DLA ĆWICZĄCYCH,
• TANI SPRZĘT,
• WYKONYWANY W CAŁYM ZAKRESIE RUCHU,
• OBCIĄŻENIE W STOSUNKU DO NAJSŁABSZEGO PUNKTU ZAKRESU,
• RYZYKO URAZU MIĘŚNIA LUB STAWU,
• WYSTĘPOWANIE BÓLU,
• BRAK PRZYSTOSOWANIA DO BÓLU I ZMĘCZENIA.
IZOKINETYCZNY
• PRZYSTOSOWANIE OPORU DO ZMIAN MECHANICZNYCH I FIZJOLOGICZNYCH MI ĘŚNI PODCZAS RUCHU
• DOSTOSOWANIE DO ZMĘCZENIA I BÓLU
• STOSOWANIE SZYBKOŚCI OD 0 DO 4500/SEK
• PODOBIEŃSTWO DO OPORU RĘCZNEGO
• RÓŻNE TRYBY PRACY I RODZAJE AKTYWNOŚCI MIĘŚNIOWEJ
Zalecenia dotyczące ćwiczeń oporowych
• 1 – 2 SERIE PO 8 – 12 POWTÓRZEŃ
• 8 – 10 ĆWICZEŃ
• DUŻE GRUPY MIĘŚNIOWE
• UMIARKOWANA INTENSYWNOŚĆ
• 2 – 4 RAZY W TYGODNIU
• 12 – 15-KROTNE PODNIESIENIE CIĘŻARU (30-50% 1RM)
• 1 – 3 POWTÓRZEŃ
• OBCIĄŻENIE 11 -13 W SKALI BORGA
• ZWIĘKSZANIE OBCIĄŻENIA O 2,5 KG
• ĆWICZENIA DUŻYCH GRUP MIĘŚNI
• 2 – 3 RAZY W TYGODNIU
Darren et al. 2006 Guidelines for Cardiac Rehabilitation Programs, 1991.
Zasady ćwiczeń oporowych przed operacją
• 50 – 75% 1RM
• 3 – 5 razy w tygodniu
• 8 – 10 ćwiczeń w 1 – 2 seriach
• 8 – 12 powtórzeń każdego ćwiczenia
• Obciążenie w skali Borga 11 - 13
Ćwiczenia ogólnie usprawniające przed operacją
• Ukierunkowane na sprawność mięśni
• Ukierunkowane na ruchomość w stawach
• Ćwiczenia równoważne
• Ćwiczenia koordynacji
Normalizacja czynności zaburzonych układów przed operacją
• Układ oddechowy
• Układ krążenia
• Układ naczyniowy
• Układ mięśniowy
Układ oddechowy
• Zaburzenia obturacyjne
• Zaburzenia restrykcyjne
• Zaburzenia mieszane
Układ krążenia
• Choroba niedokrwienna serca
• Niedomykalność zastawek
Układ naczyniowy
• Niewydolność żylna
• Niedokrwienie obwodowe
• Niewydolność chłonna
Układ mięśniowy
• Porażenie mięśni
• Niedowład mięśni
• Osłabienie mięśni
• Przykurcze mięśni