Fizjoterapia w onkologii

Marek Woźniewski

Wymogi zaliczenia

• Pozytywna ocena z testu 40 pytań

• Test jednokrotnego wyboru

• 4 wersje odpowiedzi

• Co najmniej 60% prawidłowych odpowiedzi

Program przedmiotu• Rodzaje nowotworów. Diagnostyka nowotworów. Specyfika leczenia onkologicznego. Metody leczenia

nowotworów. Powikłania i zaburzenia czynnościowe po leczeniu onkologicznym.

• Metody fizjoterapii w onkologii. Wskazania i przeciwwskazania do fizjoterapii. Fizjoterapia przed i pooperacyjna na oddziale chirurgii onkologicznej. Fizjoterapia na oddziale radioterapii. Okres ambulatoryjny i sanatoryjny fizjoterapii w onkologii.

• Fizjoterapia po leczeniu raka piersi. Fizjoterapii chorych leczonych z powodu nowotworów złośliwych układu pokarmowego, ruchu, oddechowego, nerwowego, narządów rodnych i gruczołu krokowego.

• Metody zapobiegania i leczenia obrzęków chłonnych. Drenaż chłonny: ręczny i pneumatyczny. Inne metody zewnętrznego ucisku. Ćwiczenia przeciwobrzękowe.

• Fizjoterapia w terminalnym okresie choroby nowotworowej. Fizjoterapia paliatywna.

• Aktywność ruchowa w chorobie nowotworowej. Znaczenie aktywności ruchowej w prewencji pierwotnej i wtórnej nowotworów złośliwych.

• Działalność samopomocowych organizacji pozarządowych dla chorych leczonych z powodu nowotworów złośliwych

Piśmiennictwo

• Fizjoterapia T 7, Suplement 1, 1999

• Foldi M., Strossenreuther R. Podstawy manualnego drenażu limfatycznego. (red. M. Woźniewski). Urban&Partner, Wrocław 2005.

• Jassem J. Rak sutka (podręcznik dla lekarzy i studentów). Springer PWN, Warszawa 1998.

• Kołodziej J., Marciniak M. (red) Rak płuca. Wydawnictwo Medyczne Termedia. Poznań 2010

• Kordek R., Jassem J., Krzakowski M.,Jeziorski A. Onkologia (podręcznik dla lekarzy i studentów). Medical Press, Gdańsk 2003.

• Kornafel J.(red.) Rak piersi. CMKP, Warszawa 2011.

• Kwolek A.,(red.) Rehabilitacja medyczna. T.2.Wyd. 2. Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2013

• Murawska-Ciałowicz E., Zatoń M. (red.) Znaczenie aktywności ruchowej dla zdrowia. AWF, Wrocław 2005.

• Woźniewski M., Kołodziej J. (red.) Rehabilitacja w chirurgii.

PZWL, Warszawa 2006.

• Woźniewski M., Kornafel J. (red.) Rehabilitacja w onkologii. Elsevier Urban & Partner Wrocław, 2010.

• Woźniewski M. (red.) Fizjoterapia w onkologii. PZWL, Warszawa 2012

• Woźniewski M. (red.) Fizjoterapia w chirurgii. PZWL, Warszawa 2012

• Wójcik A., Pyszora A. Fizjoterapia w opiece paliatywnej. PZWL, Warszawa 2013

Onkologia

onkos - guz

logos - nauka

Fizjoterapia w onkologii

• Duża liczba zachorowań

• Radykalność leczenia

• Agresywność leczenia

• Duża częstość powikłań

• Czynnościowe zaburzenia po leczeniu nowotworów złośliwych

• Odwracalny charakter zaburzeń

Epidemiologia nowotworów złośliwych

Obszar Zachorowania

2000 rok

Zachorowania

2010 rok

Zachorowania

2030 rok

Świat 10

milionów

20

milionów

27

milionów

Europa 1,4 miliona 2,5 miliona 4 miliony

Polska 110

tysięcy

160

tysięcy

>180

tysięcy

Epidemiologia nowotworów złośliwych na świecie

2002 rok

11 milionów zachorowań

6 milionów zgonów

24,6 miliona chorych

2030 rok

27 milionów zachorowań

17 milionów zgonów

75 milionów chorych

Epidemiologia nowotworów złośliwych na świecie 2002 rok - mężczyźni

Płuco 963 tys.

Prostata 678 tys.

Żołądek 601 tys

Okrężnica i odbytnica 549 tys

Epidemiologia nowotworów złośliwych na świecie

2002 rok - kobiety

Pierś 1 151 tys.

Szyjka macicy 493 tys.

Okrężnica i odbytnica 472 tys

Płuco 386 tys.

Epidemiologia nowotworów złośliwych w Polsce 2004

Mężczyźni

62 442 zachorowań

51 305 zgonów

Kobiety

58 858 zachorowań

38 510 zgonów

Epidemiologia nowotworów złośliwych w Polsce 2004 rok - mężczyźni

Nowotwór % zachorowań % zgonów

Płuco 25 32

Jelito grube 10 8

Prostata 10 7

Pęcherz mocz. 7 4

Żołądek 6 7

Krtań 3 3

Trzustka 3 4

Pozostałe 36 35

Epidemiologia nowotworów złośliwych w Polsce 2004 rok - kobiety

Nowotwór % zachorowań % zgonów

Pierś 20 13

Jelito grube 9 11

Płuco 8 12

Jajnik 8 6

Trzon macicy 7 2

Szyjka macicy 6 5

Żołądek 3 5

Trzustka 3 5

Pozostałe 36 41

W 2030 roku w 184 krajach świata zachoruje na nowotwory złośliwe ponad 22 mln ludzi

Wzrost zachorowańo 75%

A w krajach rozwijajacych się nawet o 90%

LANCET ONCOLOGY, 2013

Co roku ponad 3 mln Europejczyków choruje na nowotwory złośliwe

Wzrost zachorowań do 2030 rokuo około 70%

LANCET ONCOLOGY, 2013

Wzrost zachorowań na nowotwory złośliwe

o 40% do 2025 roku(180 tys. Zachorowań rocznie)

Wzrost zachorowań na raka płuca o 100%

w ciągu 10 lat

Koszty związane z nowotworami złośliwymi w Unii Europejskiej

124 mld euro rocznie

Tylko 36% tej kwoty to koszty leczenia

Pozostałe koszty to

Utrata zdolności do pracyZmniejszenie wydajności

Przedwczesne zgony

13% kosztów (6 mld euro rocznie)

leczenie raka piersi

Uwzględniając pozostałe koszty

Rak płuc

19 mld euro rocznie

Roczny koszt leczenia raka piersi

500 mln zł

Roczny koszt leczenia raka płuc

400 mln zł>100% wzrost w ciągu 10 lat

Koszt doby pobytu W szpitalu

Bez kosztów leczenia

Ortopedia 350 złGinekologia 300 zł

Chirurgia 350 zł

Zachorowania na nowotwory złośliwe

• Człowiek – rekordzista wśród kręgowców

• Biełuchy arktyczne (ujście rzeki św. Wawrzyńca) równie często (zanieczyszczenie środowiska)

• Diabeł tasmański równie często –nowotwory pyska (przeszczepianie komórek podczas walk samców)

Zachorowania na nowotwory złośliwe

• Im więcej komórek i dłuższe życie tym większe ryzyko choroby nowotworowej

• Mysz ma mało komórek i krótko żyje, więc ryzyko to jest małe – ok. 5% zapada na nowotwory

• Słoń ma 1 mln. razy więcej komórek niż mysz i żyje 50 razy dłużej niż mysz –prawdopodobieństwo nowotworu powinno być duże

Zachorowania na nowotwory złośliwe

• Słonie i inne duże zwierzęta niezwykle rzadko chorują na nowotwory

• Tylko 3% słoni ginie z powodu nowotworu (poziom porównywalny z myszą i 4-5 razy rzadziej niż człowiek)

• Po raz pierwszy opisał to w latach 70-tych xx wieku matematyk z Oksfordu Richard Peto

• Do dzisiaj zagadka ta nie została rozwiązana

Zachorowania na nowotwory złośliwe

• Dodatkowe mechanizmy immunologiczne?

• Wolniejszy metabolizm mniejsza ilość produktów ubocznych przemiany materii głównie wolnych rodników ?

• Długi okres wzrostu nowotworu, który wyprzedza śmierć zwierzęcia z innych przyczyn

Mechanizmy obronne

• Telomery fragment chromosomu, zlokalizowany na jego końcu, który zabezpiecza go przed uszkodzeniem podczas kopiowania. Telomer skraca się podczas każdego podziału komórki. Proces ten, będący „licznikiem podziałów” chroni komórki przed nowotworzeniem

• p53 – u człowieka występuje jedna kopia genu, a u słoni 20 (40 na obu chromosomach)

Karcynogeneza

• Proces powstania nowotworu

• Proces długotrwały, wieloletni

• Rozpoczyna się na poziomie pojedynczej komórki

• W konsekwencji kolejnych zmian DNA komórka prawidłowa zmienia się w nowotworową

Fazy rozwoju nowotworu

Inicjacja

• Zapoczątkowuje proces karcynogenezy

• Rozpoczyna się pojedyncza mutacja DNA

• Brak naprawy tej mutacji (nie wiadomo dlaczego)

• Zadziałanie karcynogenu, pomyłka w czasie podziału komórkowego, lub samoistna mutacja

Promocja

• Dochodzi do kolejnych mutacji, zmian w DNA, ekspresji genów

• W konsekwencji dochodzi do zaburzenia w syntezie białek, funkcji regulacyjnych

• Niepohamowana proliferacja kolejnych pokoleń nieprawidłowych komórek

Progresja

• Nieodwracalny etap rozwoju nowotworu

• Zaburzenia molekularne – komórki nowotworowe stają się nieczułe na mechanizmy kontroli wewnątrzustrojowej

• Dzięki zmianom w DNA komórki nabywają cech pozwalających na naciekanie sąsiednich tkanek oraz tworzenia przerzutów

Fazy rozwoju nowotworu

• Indukcji i promocji ok. 15-30 lat

• Faza in situ ok. 5–10 lat

• Faza inwazyjna ok. 1–5 lat

• Faza rozsiewu ok. 1-5 lat

Cechy nowotworu

• Tkanka ustroju

• Wzór tkanek zarodkowych regeneracyjnych lub rozrostowych

• Ponadnormalny wzrost

• Czynności charakterystyczne dla tkanki

• Zdolność różnicowania się i dojrzewania

• Szkodliwy wpływ na ustrój

• Stan nieodwracalny

• Wzrost pozornie bezprzyczynowy

Podział kliniczny nowotworów

• Łagodny

• Złośliwy

• Półzłośliwy

• Zmiany łagodne przypominające złośliwe

Mechanizm tworzenia się przerzutów

Lokalizacja przerzutów

Podział histokliniczny nowotworów

• Pierwotne komórki płciowe - goniomaWczesne okresy zarodkowe – mesoblastoma

• Zawiązki regionalne lub narządowe - hepatoblastoma

• Tkanka nabłonkowa – carcinoma

• Tkanka łączna – sarcoma

• Tkanka krwiotwórcza – lymphosarcoma

• Tkanka naczyniowa – haemangiothelioma

• Tkanka mięśniowa – leyomyoma

• Tkanka nerwowa - medulloblastoma

Klasyfikacja TNM nowotworów złośliwych

• T – Tumor ( 1 – 4 )

• N – Nodes ( 1 – 4 )

• M – Metastases ( 0 lub 1 )

Stopnie złośliwości nowotworu

• GX – Niesprecyzowany

• G1 – Wysoko zróżnicowany (mało złośliwy, komórki nowotworu<5% guza)

• G2 – Umiarkowanie zróżnicowany (średnia złośliwość, komórki nowotworu 5-50% guza)

• G3 – Nisko zróżnicowany (wysoko złośliwy, komórki nowotworu>50% guza)

• G4 – Niezróżnicowany

Metody rozpoznania nowotworu złośliwego

1. Wywiad i badanie fizykalne

1. Diagnostyka patomorfologiczna

(Cytologia, histopatologia)

3. Badania dodatkowe• Diagnostyka obrazowa (RTG, USG, TK. MR, PET, Badania endoskopowe,

scyntygrafia)

• Diagnostyka laboratoryjna

• Diagnostyka genetyczna

Markery (antygeny) nowotworowe

• Naturalne substancje endogenne wykazujące zwiększone stężenie w procesie nowotworowym

• Nie są specyficzne ani swoiste dla komórek nowotworowych

• Nie mają znaczenia diagnostycznego, ale sygnalizacyjne

• Monitorowanie wyników leczenia nowotworów

Najczęstsze markery

• CA 15.3 – rak piersi

• CA 125 - rak jajnika

• PSA - rak gruczołu krokowego

• CEA (karcynoembrionalny) – raki przewodu pokarmowego

• ALF (alfafetoproteina) – rak wątrobowo-komórkowy, nowotwory jądra

• Beta-HCG (gonadotropina kosmówkowa) – choroba trofoblastyczna, nowotwory jądra

Badanie patomorfologiczne

• Ocena tkanki pod mikroskopem

• Odpowiednie techniki immunohistochemiczne, biologii molekularnej

• Celem jest rozpoznanie nowotworu (typ, podtyp) oraz klasyfikacja zgodnie z wytycznymi WHO

• Może dotyczyć pojedynczych komórek (cytologia) lub tkanki (histologia)

Pozytywny wynik badania histopatologicznego jest jedynym dowodem na obecność choroby nowotworowej

Wynik badania histopatologicznego jest jednym z podstawowych badań wpływających na decyzję o rodzaju leczenia onkologicznego

Wyniki leczenia nowotworów złośliwych

2000 r.

EUROPA USA POLSKA

1.400.000(zachorowań rocznie)

1.400.000(zachorowań rocznie)

110.000(zachorowań rocznie)

40% wyleczeń 50% wyleczeń 30% wyleczeń

za pomocą chirurgii - 22%za pomocą radioterapii - 18%za pomocą chemioterapii - 5%

Odsetek pacjentów podejmujących leczenie we wczesnej fazie choroby nowotworowej:

80% - w USA i EUROPIE 20% - w Polsce

Metody leczenia nowotworów złośliwych

LECZENIE

NOWOTWORÓW

ZŁOŚLIWYCH

MIEJSCOWE

PALIATYWNE RADYKALNE

SYSTEMOWE

CHEMIOTERAPIACHIRURGICZNE RADIOTERAPIA BIOLOGICZNE HORMONOTERAPIA

Przeżycia 5-letnie

NOWOTWÓR I II III IV ŁĄCZNIE

PIERŚ 90 70 40 10 65

JAJNIK 70 33 10 10 25

SZYJKA MACICY 85 60 35 10 50

TRZON MACICY 90 70 50 20 70

PRZEŁYK 50 30 15 0 5

JELITO GRUBE 90 77 45 7 35

ŻOŁĄDEK 50 30 10 3 10

TRZUSTKA 33 15 10 0 3

CZERNIAK 95 75 50 10 70

PĘCHERZ 75 50 20 5 60

GRUCZOŁ KROKOWY 95 80 60 40 45

PŁUCO 65 40 25 2 7

ZIARNICA ZŁOŚLIWA 95 80 75 60 75

CHŁONIAKI 85 65 50 30 40

Zasady chirurgicznego leczenia nowotworów złośliwych

75 – 85% chorych z guzami litymi jest leczonych operacyjnie

• Usunięcie guza w jednym bloku wraz z otaczającymi tkankami zdrowymi i węzłami chłonnymi

• Leczenie oszczędzające

Radioterapia

• Promieniowanie X

• Promieniowanie gamma

• Elektrony

• Napromienianie zewnętrzne (aparaty rentgenowskie, do teleterapii, betatrony, przyspieszacze liniowe, cylkotrony, synchrotrony)

• Napromienianie wewnątrzjamowe

(rad lub promieniotwórcze izoptopy )

• Napromienianie śródtkankowe

(rad lub promieniotwórcze izoptopy )

• Napromienianie metaboliczne

Działanie radioterapii

• Bezpośrednie

Niszczenie lub uszkodzenie łańcucha DNA komórki

• Pośrednie

Powstawanie zmian toksycznych np. wolnych rodników – zniesienie zdolności komórki do podziału i naprawy

Wrażliwość komórki na promieniowanie

• Wczesna synteza i mitoza

• Położenie komórki w obrębie guza

• Stopień utlenowania komórki

• Frakcjonowanie dawki

Zmiany tkankowe po radioterapii

• Zmiany ostre (w trakcie leczenia i do 2 miesięcy po jego zakończeniu),

• Podostre (od 2 do 6 miesiąca),

• Późne (po 6 miesiącach)

Skutki uboczne radioterapii skóra

• Zwolnienie tempa gojenia się ran

• Zaczerwienienie, świąd, bolesność lub łuszczenie się naskórka

• Uszkodzenie warstwy komórek podstawnych

• Przesączanie surowicy (wilgotne złuszczenie)

Skutki uboczne radioterapii skóra

• Zmiany zapalne

• Zmiany włóknisto-stwardnieniowe w tkance podskórnej

• Teleangiektazje

• Zwiększona wrażliwość na podwyższoną temperaturę i promienie słoneczne

Skutki uboczne radioterapii szpik kostny

• Niszczenie pierwotnych komórek prekursorowych krwi

• Ryzyko neutropenii

• Zagrożenie infekcji i/lub gorączki neutropenicznej (około tydzień po naświetlaniach)

• Niedokrwistość, małopłytkowość

• Nieprawidłowa reakcja na ćwiczenia fizyczne

Skutki uboczne radioterapii układ pokarmowy

• Brak łaknienia

• Zaburzenie żucia, połykania, odczuwania smaku i wydzielania śliny

• Zapalenie błony śluzowej

• Nudności, wymioty, biegunki, bóle

• Utrata masy ciała (podwyższony metabolizm wynikający z choroby nowotworowej)

Skutki uboczne radioterapii układ ruchu

• Demineralizacja kości wynikająca z obumarcia osteoblastów

• Podwyższone ryzyko złamań

• Zahamowanie wzrostu kości

• Zwłóknienie tkanek okołostawowych

• Ograniczenie ruchomości w stawach

Skutki uboczne radioterapii układ nerwowy

• Martwica

• Obrzęk mózgu

• Nudności, wymioty, brak łaknienia, osłabienie, objawy neurologiczne

• Znużenie, senność

• Zaburzenia czucia, niedowłady, porażenia

Skutki uboczne radioterapii układ krążenia i oddychania

• Uszkodzenie pęcherzyków płucnych, zapalenie płuc, zwłóknienie śródmąższowe

• Zwłóknienie naczyń wieńcowych, choroba niedokrwienna serca, zapalenie osierdzia, kardiomiopatia, niewydolność serca

Fazy reakcji tkanki płucnej na promieniowanie jonizujące

• I – kilka godzin do dni (przekrwienie, nadmierna produkcja śluzu)

• II – 2-3 tygodnie (pogłębienie zmian z fazy I)

• III – 1-2 miesiące (reakcja zapalna płuc)

• IV – 2 miesiące< (zwłóknienie i rozrost nabłonka oskrzelowego)

Fizjoterapia po radioterapii

Zasady fizjoterapii po radioterapii

• Ograniczyć kontakt z innymi pacjentami

• Ostrożne stosowanie elektroterapii (tens, fes) – elektrody poza obszarem niedoczulicy i nadżerek

• Stosować fizjoterapię klatki piersiowej

• Stosować ćwiczenia czynne

• Stosować pozycje ułożeniowe

• Stosować umiarkowane ćwiczenia redresyjne

• Stosować pomoce w czasie chodzenia

Przeciwwskazania do fizjoterapii

• Energia cieplna i słoneczna na napromieniany obszar

• Masaż napromienianej okolicy

• Terapia manualna w obrębie napromienianego obszaru

• Jakiekolwiek substancje na napromieniany obszar w czasie radioterapii (pudry, olejki, emulsje)

Przeciwwskazania do fizjoterapii

• Redresje napromienianych stawów i mięśni z użyciem dużej siły

• Duży opór, zwłaszcza na długiej dźwigni (podczas ćwiczeń i testowania mięśni)

• Ćwiczenia ruchowe w przypadku niskiej morfologii

Płytki<50000/mm3

Hemoglobina<10g/dl

Leukocyty<3000/mm3

Chemioterapia

• Leki działające na dna i rna

• Leki hamujące syntezę białek

• Leki blokujące wytworzenie wrzecion mitotycznych

• Doustnie

• Domięśniowo

• Dożylnie

• Pojedynczo

• Kombinacje

Skutki uboczne chemioterapii

Najbardziej wrażliwe są te narządy, których komórki intensywnie się dzielą i wzrastają:

• Jama ustna

• Przewód pokarmowy

• Skóra

• Włosy

• Szpik kostny

Skutki uboczne chemioterapii przewód pokarmowy

• Nudności

• Wymioty

• Brak apetytu

• Zmiana poczucia smaku

• Biegunka

• Zaparcia (rzadko)

Zalecenia

• STOSOWAĆ LEKI P/WYMIOTNE, P/BIEGUNKOWE

• UNIKAĆ POTRAW SMAZONYCH, TŁUSTYCH O SILNYM ZAPACHU

• NIE SPOŻYWAĆ POKARMÓW BEZPOŚREDNIO PRZED CHEMIOTERAPIĄ

• PIĆ DUŻO, ALE WOLNO

• UNIKAĆ BŁONNIKA, OWOCÓW, JARZYN I PRODUKTÓW ZBOŻOWYCH (BIEGUNKA)

• ZWIĘKSZYĆ SPOŻYCIE BŁONNIKA, OWOCÓW, JARZYN I PRODUKTÓW ZBOŻOWYCH (ZAPARCIA)

• ZAPOBIEGAĆ WYSYCHANIU JAMY USTNEJ

• STOSOWAĆ RELAKSACJĘ

• STOSOWAĆ UMIARKOWANĄ AKTYWNOŚĆ RUCHOWĄ

Skutki uboczne chemioterapii włosy i skóra

• Wypadanie włosów (w ciągu 1 tygodnia 2-3 tygodnie po naświetlaniach)

• Wysychanie skóry

• Odbarwienie skóry

• Przebarwienie skóry

• Wysypka

• Zwolnienie wzrostu paznokci

• Białe przebarwienia na paznokciach

Zalecenia

• Ściąć włosy przed chemioterapią

• Używać delikatnych środków do pielęgnacji włosów

• Delikatnie czesać włosy

• Nie używać suszarek, wałków, farb, lakierów

• Stosować peruki

• Stosować delikatne kremy nawilżające

• Stosować kremy z mocnym filtrem dla ochrony skóry

Skutki uboczne chemioterapii - szpik kostny

• Niedokrwistość

Zmęczenie

Senność

• Spadek liczby białych krwinek

Większa podatność na zakażenia

• Małopłytkowość

Ryzyko krwawień i wylewów

Zalecenia

• Unikać zatłoczonych miejsc i kontaktów z innymi ludźmi

• Utrzymywać wysoki poziom higieny osobistej

• Stosować zdrową dietę

• Unikać urazów i zranień

• Ograniczyć kontakt ze zwierzętami domowymi

• W przypadku zranień dłużej stosować opatrunki

• Stosować umiarkowaną aktywność ruchową

Skutki uboczne chemioterapii - jama ustna

• Podrażnienie błony śluzowej

• Owrzodzenia błony śluzowej

• Zmiana smaku

• Wysychanie ust (brak lub niewielka ilość śliny)

• Zakażenie dziąseł lub języka

• Bolesność w ustach nasilająca się podczas jedzenia

Zalecenia

• Staranna higiena jamy ustnej

• Nawilżać wargi wazeliną lub pomadką

• Unikać alkoholu, tytoniu, ostrych przypraw, czosnku, cebuli, octu i słonych potraw

• Nie jeść suchych pokarmów

• Obficie popijać jedzenie (soki)

• W przypadku owrzodzeń niezwłocznie podjąć leczenie

• P/bólowo ssać kawałki lodu

Skutki uboczne chemioterapii - układ nerwowy

• Mrowienie, pieczenie, osłabienie lub drętwienie rąk i stóp

• Uczucie chłodu

• Ból podczas chodzenia

• Osłabienie, wrażliwość lub bolesność mięśni

• Zawroty głowy i zaburzenia równowagi

• Zaburzenia koordynacji

• Zmęczenie, zaburzenia pamięci, depresja,

Zalecenia

• Używać pomocy podczas chodzenia

• Ostrożnie używać ostrych przedmiotów

• Używać bezpiecznego obuwia

• Kontrolować temperaturę wody

• Interwałowy charakter pracy

• Unikać oparzeń i skaleczeń

• Stoswać wczesne leczenie zaburzeń

Skutki uboczne chemioterapii

Kobiety

• Niepłodność

• Przyspieszenie menopauzy

Mężczyźni

• Brak zdolności do zapłodnienia

• Niepłodność

Ryzyko zakrzepicy żylnej po leczeniu nowotworów złośliwych jest

2 – 3 razy większe

niżu pacjentów nienowotworowych

Ryzyko zakrzepicy żylnej szczególnie wzrasta podczas chemioterapii

Pacjenci leczeni z powodu nowotworów złośliwych

grupa wysokiego ryzyka rozwoju zakrzepicy żylnej

częstość zakrzepicy żylnej40-80%

częstość zatoru tętnicy płucnej1-10%

Profilaktyka zakrzepicy żylnejwysokiego ryzyka

heparyna drobnocząsteczkowa+

metody mechaniczne

Czynnościowe następstwa leczenia w onkologii

Zmniejszenie aktywności ruchowej

O 11 – 50%

Zmniejszenie sprawności fizycznej

O 50%

Zmęczenie

40 – 100% chorych

Zaburzenia ruchomości barku po leczeniu raka piersi

MASTEKTOMIA

NORMA

ZABURZENIA

BCT

NORMA

ZABURZENIE

Osłabienie siły mięśni ramienia

MASTEKTOMIA

NORMA

OSŁABIENIE

BCT

NORMA

OSŁABIENIE

Obrzęk chłonny kończyny górnej

MASTEKTOMIA

NORMA

OBRZĘK

BCT

NORMA

OBRZĘK

Następstwa obrzęku chłonnego

•Stan zapalny

•Słoniowacizna kończyny

•Niedowłady I porażenia

•Naczyniakomięsaklimfatyczny

Zaburzenia po leczeniu nowotworów złośliwych

NORMA

ZABURZENIA

0

5

10

15

20

25

30

35

CZAS POBÓR TLENU METS

ONKOLOGIA

KONTROLNA

ZABURZENIA CZYNNOŚCI PŁUC

OBNIŻENIE TOLERANCJI WYSIŁKOWEJ

Czynnościowe zaburzenia po leczeniu nowotworów złośliwych

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

BARK PŁUCA OBRZĘK WYDOLNOŚĆ

-XRT

+XRT

-30%

-20%

-10%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

PŁUCA KRĘGOSŁUP

<24mc-e25-59 mc-y>60 mc-y

WPŁYW RADIOTERAPII

PRZEBIEG W CZASIE

Psychiczne następstwa leczenia w onkologii

Niepokój

Lęk

Drażliwość

Niska samoocena

Depresja

Obniżenie jakości życia u 70% chorych

Rehabilitacja w onkologii

• Złe wyniki leczenia

• Zaburzenia to nieunikniony koszt leczenia

• Obawa przed ćwiczeniami

• Obawa przed czynnikami fizykalnymi

• Zły stan psychofizyczny chorych0%

20%

40%

60%

80%

100%

1980 ROK 2000 ROK

Zalecenia po leczeniu chorób nowotworowych

• Oszczędzający tryb życia

• Unikanie większych wysiłków fizycznych

Następstwa ograniczenia aktywności ruchowej w chorobie nowotworowej

CHOROBA

LECZENIE

WYDOLNOŚĆ ↓

ZMĘCZENIE ↑

OSZCZĘDZAJĄCY

TRYB ŻYCIA

WYDOLNOŚĆ↓

ZMĘCZENIE ↑

Czynnościowe zaburzenia leczenia w onkologii

1. Układ ruchu

• Ograniczenie ruchomości w stawach

• Osłabienie siły mięśni

• Wady postawy ciała

• Zmiany przeciążeniowo-zwyrodnieniowe w stawach

Czynnościowe zaburzenia leczenia w onkologii

2. Układ naczyniowy

• Obrzęki chłonne

• Zakrzepy żylne

3. Układ oddechowy

• Upośledzenie wentylacji płuc

4. Układ nerwowy

• Porażenia i niedowłady

• Zaburzenia koordynacji i równowagi

Czynnościowe zaburzenia leczenia w onkologii

5. Ogólne

• Obniżenie wydolności fizycznej

• Obniżenie ogólnej sprawności

• Zmęczenie

• Obniżenie odporności